Neoellinika Keimena A Gimnasiou

Λογοτεχνίας
Κείμενα Nεοελληνικής
ÊÜèå ãíÞóéï áíôßôõðï öÝñåé ôç óöñáãßäá ôùí åêäüóåùí ÂÏËÏÍÁÊÇ
ISBN: 960-381-320-6
© 2006 Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç
Ìáõñïìé÷Üëç 41 & Âáëôåôóßïõ, ÁèÞíá,
ôçë.: 210 3608065, fax: 210 3608197
www.volonaki.gr, mail: info@volonaki.gr
ÓõããñáöÝáò: Óðüæéôïõ ÁëåîÜíäñá

Âïçèüò óõããñáöÞò: ÌðïíÜñïõ Ïõñáíßá
ÅêäïôéêÞ åðéìÝëåéá — ó÷åäéáóìüò: ÄçìÞôñçò Ëïýêáò
Äéïñèþóåéò äïêéìßùí: Ìáñßá Ëåðåíéþôç
Äçìéïõñãéêü åîùöýëëïõ: Êùíóôáíôßíïò Ðáðáêùíóôáíôßíïõ
ÇëåêôñïíéêÞ óåëéäïðïßçóç: akida|design
Áóêëçðéïý 23, ÁèÞíá, ôçë.: 210 3623701
Λογοτεχνίας
Κείμενα Nεοελληνικής
Α΄ Γυμνασίου
Ó
ôü÷ïò ôïõ ìáèÞìáôïò Êåßìåíá ÍåïåëëçíéêÞò
Ëïãïôå÷íßáò åßíáé ç åðáöÞ ôïõ ìáèçôÞ ìå ôçí ôÝ÷íç
ôïõ ëüãïõ, ôç ëïãïôå÷íßá, ôçí áðïôýðùóç äçëáäÞ ìå
ãñáðôÜ óýìâïëá êáé ëÝîåéò ôùí éäåþí, ôùí åðéèõìéþí,
ôùí ðñïâëçìáôéóìþí, ôùí óêÝøåùí êáé ôùí åóùôåñéêþí
óõíáéóèçìÜôùí ôïõ áíèñþðïõ, ìå áðþôåñï ðÜíôá óêïðü ôçí
êáëëéÝñãåéá êáé ôçí áéóèçôïðïßçóç ôïõ ùñáßïõ. ÌÝóá áðü ôï
ìÜèçìá áõôü ï ìáèçôÞò Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ êáé åîïéêåéþíåôáé
ìå ôá Ýñãá óðïõäáßùí åêðñïóþðùí ôçò íåïåëëçíéêÞò
ãñáììáôåßáò. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï êáëëéåñãåßôáé áéóèçôéêÜ
êáé áíáðôýóóåôáé ðíåõìáôéêÜ.
Ôá åðéëåãìÝíá, ëïéðüí, êåßìåíá, ðïõ óõíèÝôïõí ôçí ýëç
ôïõ íÝïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ óôï÷åýïõí óôçí åîïéêåßùóç
ôïõ ìáèçôÞ ìå ôçí ôå÷íïôñïðßá, ôïí ôñüðï ãñáöÞò, ôï
éäéáßôåñï ýöïò, ôéò ðëïýóéåò éäÝåò êáé ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò
ðïéçôþí êáé ðåæïãñÜöùí êÜèå ðåñéüäïõ ôçò íåïåëëçíéêÞò
ãñáììáôåßáò (áðü ôç äçìïôéêÞ ðïßçóç Ýùò ôç ìåôáðïëåìéêÞ
êáé óýã÷ñïíç ëïãïôå÷íßá).
Óôü÷ïò ôïõ ðáñüíôïò âéâëßïõ, ôùí ÊåéìÝíùí ÍåïåëëçíéêÞò
Ëïãïôå÷íßáò ôçò Á´ Ãõìíáóßïõ ôùí Åêäüóåùí ÂïëïíÜêç, åßíáé
íá óõìâÜëåé áðïôåëåóìáôéêÜ óôçí ïñãÜíùóç êáé
ôç ìåèüäåõóç ôïõ äýóêïëïõ Ýñãïõ ôçò åñìçíåßáò êáé
ôçò êáôáíüçóçò ôùí ëïãïôå÷íéêþí êåéìÝíùí, ÷ùñßò, üìùò,
íá óôåñåß áðü ôïí áíáãíþóôç ôç äõíáôüôçôá áõôåíÝñãåéáò
êáé ðñùôïâïõëßáò.
Åéäéêüôåñá, ç ýëç ôïõ óõíôßèåôáé áðü ôçí åíäïêåéìåíéêÞ
åñìçíåõôéêÞ áíÜëõóç ôùí ó÷ïëéêþí êåéìÝíùí (áêïëïõèþíôáò
ôéò óõìâïõëÝò-õðïäåßîåéò ôïõ âéâëßïõ ôïõ åêðáéäåõôéêïý ãéá
ôçí Á´ Ãõìíáóßïõ), ôá ïðïßá áðïôåëïýí áíôéðñïóùðåõôéêÜ
Ýñãá ôçò êÜèå ëïãïôå÷íéêÞò ðåñéüäïõ, áðü ôç äçìïôéêÞ
ðïßçóç Ýùò ôç íåüôåñç êáé ôç óýã÷ñïíç ìåôáðïëåìéêÞ åðï÷Þ.
ÓõãêåêñéìÝíá, óôï ðáñüí âéâëßï ãéá êÜèå êåßìåíï äßíïíôáé
óôïé÷åßá ãéá ôï ëïãïôÝ÷íç êáé ôï Ýñãï ôïõ, íïçìáôéêÞ
áðüäïóç, äïìÞ, åñìçíåõôéêÞ êáé áéóèçôéêÞ ðñïóÝããéóç,
áðáíôÞóåéò óôéò åñùôÞóåéò ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ êáé êÜðïéåò
óõìðëçñùìáôéêÝò - åñìçíåõôéêÝò åñùôÞóåéò.
Óôç óõãêåêñéìÝíç Ýêäïóç ôá ìÝñç óôá ïðïßá äéáéñåßôáé êÜèå
êåßìåíï åßíáé ôá åîÞò:
Á. Ï äçìéïõñãüò: Ðñüêåéôáé ãéá ôï ðñþôï ìÝñïò, óôï ïðïßï
ðáñáôßèåíôáé óôïé÷åßá áðü ôç æùÞ êáé ôï Ýñãï
ôïõ ëïãïôÝ÷íç.
Â. Åéóáãùãéêü óçìåßùìá ãéá ôï Ýñãï: Óôï äåýôåñï áõôü ìÝñïò
åêôßèåíôáé êÜðïéá óôïé÷åßá ó÷åôéêÜ ìå ôï ëïãïôå÷íéêü êåßìåíï
(ï ôßôëïò ôçò ðïéçôéêÞò óõëëïãÞò Þ ôïõ ðåæïãñáöÞìáôïò
óôï ïðïßï áíÞêåé, ç ÷ñïíïëïãßá óõããñáöÞò ôïõ, êÜðïéá
ãíùñßóìáôá ôå÷íïôñïðßáò).
Ã. ÄïìÞ ôïõ Ýñãïõ: Óôï óçìåßï áõôü ôï Ýñãï äéáéñåßôáé
óå èåìáôéêÝò åíüôçôåò êáé äßíïíôáé ïé áíôßóôïé÷ïé
ðëáãéüôéôëïé.
Ä. ÁíÜëõóç ðåñéå÷ïìÝíïõ: Ôï ìÝñïò áõôü áðïôåëåßôáé áðü
ôñåéò õðïåíüôçôåò. Ç ðñþôç õðïåíüôçôá (Ðåñéå÷üìåíï êáé
íïçìáôéêÜ êÝíôñá) ðåñéëáìâÜíåé ìéá ðåñéëçðôéêÞ áðüäïóç
ôïõ ðåñéå÷ïìÝíïõ, óôç äåýôåñç (ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç)
åðé÷åéñåßôáé ìéá áíÜëõóç ôùí êýñéùí íïçìÜôùí ôïõ Ýñãïõ,
åíþ óôçí ôñßôç (÷áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí)
åðé÷åéñåßôáé ç óêéáãñÜöçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôùí êåíôñéêþí
çñþùí ôïõ êåéìÝíïõ.
Å. Ôå÷íéêÞ - ôå÷íïôñïðßá: Óôï ðÝìðôï ìÝñïò ôçò
åðåîåñãáóßáò ôïõ êåéìÝíïõ ôï Ýñãï ðñïóåããßæåôáé áéóèçôéêÜ,
êáèþò åîåôÜæïíôáé êáé áíáëýïíôáé: ç ãëþóóá, ôï ýöïò êáé
ç ìïñöÞ ôïõ Ýñãïõ, ãßíåôáé óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç (üôáí
ðñüêåéôáé ãéá ðïßçìá) êáé ðáñáôßèåíôáé ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ
ôïõ êåéìÝíïõ.
ÓÔ. ÁðáíôÞóåéò óôéò åñùôÞóåéò ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ: Óôï
ìÝñïò áõôü áíáðôýóóïíôáé ïé áðáíôÞóåéò óôéò åñãáóßåò
ôïõ ó÷ïëéêïý åã÷åéñéäßïõ.
Æ. ÓõìðëçñùìáôéêÝò åñùôÞóåéò: Óôï ôåëåõôáßï áõôü ìÝñïò
ðáñáôßèåíôáé áíÜ êåßìåíï êÜðïéåò óõìðëçñùìáôéêÝò
åñùôÞóåéò ãéá ôçí êáëýôåñç åñìçíåßá êáé êáôáíüçóç
ôïõ Ýñãïõ.
Ïé óõããñáöåßò
7
Ο άνθρωπος και η φύση
πόλη - ύπαιθρος
ύπαιθρ ος
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ
Θαλασσινά τραγούδια
Γεώργιος Δροσίνης
Α. Ο δημιουργός
Ï Ãåþñãéïò Äñïóßíçò ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1859 êáé ðÝèáíå

óôçí ÊçöéóéÜ óå çëéêßá 92 åôþí. Êáôáãüôáí áðü ôï Ìåóïëüããé
êáé ìÜëéóôá ï ðáððïýò ôïõ óêïôþèçêå óôçí çñùéêÞ Ýîïäï ôçò
öñïõñÜò ôïõ Ìåóïëïããßïõ ôï 1826. Óðïýäáóå öéëïëïãßá êáé ìå-
ôåêðáéäåýôçêå óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Ëåéøßáò. Ôï 1888 åðÝóôñåøå
óôçí ÅëëÜäá êáé åñãÜóôçêå óå ðïëëïýò ôïìåßò ôçò äçìüóéáò êáé
êïéíùíéêÞò æùÞò ôçò ÷þñáò. ÕðçñÝôçóå ùò ôìçìáôÜñ÷çò ôçò Äç-
ìïôéêÞò Åêðáéäåýóåùò êáé ùò äéåõèõíôÞò ÃñáììÜôùí êáé Ôå÷íþí
ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò. Óå äéêÞ ôïõ ðñùôïâïõëßá ïöåßëåôáé ç
äçìéïõñãßá ôïõ Ãñáöåßïõ Ó÷ïëéêÞò ÕãéåéíÞò, ï ïñãÜíùóç ôïõ Ìïõ-
óåßïõ Êïóìçôéêþí Ôå÷íþí, ç êáèéÝñùóç ôçò ãéïñôÞò ôçò Óçìáßáò
êáé ç óýíôáîç ôïõ Éóôïñéêïý Ëåîéêïý ôçò ÅëëçíéêÞò Ãëþóóçò. Åðß-
óçò, ðïëýðëåõñç äñáóôçñéüôçôá åðÝäåéîå êáé ùò ãñáììáôÝáò êáé
óýìâïõëïò ôïõ Óõëëüãïõ ðñïò äéÜäïóéí ùöåëßìùí âéâëßùí. ºäñõóå
ôç Óåâáóôïðïýëåéï ÅñãáôéêÞ Ó÷ïëÞ êáé ôïí Ïßêï ôùí Ôõöëþí, êá-
èþò êáé ôá ðåñéïäéêÜ ÅèíéêÞ áãùãÞ, ÌåëÝôç êáé Çìåñïëüãéïí ôçò
ÌåãÜëçò ÅëëÜäïò. ÐáñÜëëçëá, õðÞñîå äéåõèõíôÞò ôïõ öéëïëïãé-
êïý ðåñéïäéêïý Åóôßá. ÔÝëïò, ôï 1926 åîåëÝãç áêáäçìáúêüò. ÐçãÝò
Ýìðíåõóçò ãéá ôïí ðïéçôÞ, ðïõ äéáêáôå÷üôáí áðü ìéá éäéáßôåñç
óõìðÜèåéá ãéá ôïõò áðëïýò áíèñþðïõò ôçò õðáßèñïõ, ðÝñá áðü
ôïõò ßäéïõò, õðÞñîáí ç öýóç, ôá õðÝñï÷á äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, ïé
ðáñáäüóåéò, ïé èñýëïé, êáé ç åèíéêÞ Éóôïñßá. Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáì-
âÜíïíôáé ôá ðáñáêÜôù:
ÐïéçôéêÜ: Éóôïß áñÜ÷íçò (1880), Óôáëáêôßôáé (1881), Åéäýëëéá (1885),
ÁìÜñáíôá (1892), ÃáëÞíç (1902), ÖùôåñÜ óõóôÜäéá (1915), ÊëåéóôÜ
âëÝöáñá (1918), Ðýñéíç ñïìöáßá (1921), Èá âñáäéÜæåé (1922), Åßðå…
(1932), ÖåõãÜôá ÷åëéäüíéá (1935), Óðßèåò óôç óôÜ÷ôç (1940). ÐåæÜ:
Áãñïôéêáß åðéóôïëáß (1882), ÄéçãÞìáôá êáé ÁíáìíÞóåéò (1886), Áìá-
ñõëëßò (1886), Ôï âïôÜíé ôçò áãÜðçò (1901), Ðáñáìýèéá (1902), ¸ñóç
(1922), Ç ÐåíôÜìïñöç (1924), êáé ôá áðïìíçìïíåýìáôÜ ôïõ ìå ôßôëï
10 Óêüñðéá öýëëá ôçò æùÞò ìïõ.
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Γεώργιος
Δροσίνης
Ôï ðïßçìá ÈáëáóóéíÜ ôñáãïýäéá áíÞêåé óôçí ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ
Åéäýëëéá, ðïõ åêäüèçêå ôï 1884. Ðñüêåéôáé ãéá ìéá áîéüëïãç ðïéçôéêÞ
óõëëïãÞ, ðïõ Üóêçóå ìåãÜëç åðßäñáóç óôçí ðïßçóç ôçò åðï÷Þò,
êáèþò õìíåß ìå ðïéêßëïõò ôñüðïõò ôçí ïìïñöéÜ ôçò åëëçíéêÞò öý-
óçò êáé ðñïâÜëëåé åéêüíåò åìðíåõóìÝíåò áðü ôïí áãñïôéêü êáé
íçóéùôéêü ÷þñï. Ôï ðïßçìá, óôï ïðïßï ç öýóç, ç ýðáéèñïò êáé ç
èÜëáóóá, áíáäåéêíýåôáé óå ðçãÞ æùÞò, áðüëáõóçò êáé áñìïíßáò
ãéá ôïí Üíèñùðï, ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áðëüôçôá, áéóéïäïîßá, ôñõ-
öåñüôçôá êáé ãáëÞíç. Ç ïìïñöéÜ ôïõ åëëçíéêïý öõóéêïý ôïðßïõ
êáôáäåéêíýåôáé ìå ðïéêßëïõò åêöñáóôéêïýò ôñüðïõò êáé êõñßùò ìå
ìéá óåéñÜ åéêüíùí, ðáñïìïéþóåùí êáé ìåôáöïñþí, ðïõ êõñéáñ÷ïýí
óôï ðïßçìá.
Γ. Δομή του έργου

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «ÃëõêÜ öõóÜ ï ìðÜôçò… óå êýìáô’ áóçìÝíéá». Ïé ìïñöÝò
ôùí øáñéþí ðïõ êïëõìðïýí áíÝìåëá êáé ðáßæïõí åñùôåõìÝíá ìÝóá
óôá ãáëÜæéá íåñÜ ôçò èÜëáóóáò êáé êÜôù áðü ôïí Þëéï.
2ç åíüôçôá: «Óôïõ êáñáâéïý ôï ðëÜé… êáé ìáò ãõñíÜ ôçí ðëÜôç». Ç
ìïñöÞ ôïõ äåëöéíéïý ðïõ êïëõìðÜåé êáìáñùôÜ äßðëá óôï ðëïßï,
ôï ðñïóðåñíÜåé ãñÞãïñá, ôõëßãåôáé ìå ôïõò áöñïýò ôçò èÜëáóóáò
êáé ãõñíÜåé ôçí ðëÜôç óôïõò áíèñþðïõò.
3ç åíüôçôá: «×éïíïðëáóìÝíïé ãëÜñïé… óôï ðÝëáãïò âïõôïýíå». Ïé
ìïñöÝò ôùí ãëÜñùí ðïõ øÜ÷íïõí óôç èÜëáóóá íá âñïõí øÜñéá
ãéá íá ôñáöïýí.
4ç åíüôçôá: «Êáé ãýñù êáñáâÜêéá… âïóêü ôïõò ôïí áÝñá». Ç åéêüíá
ôùí êáñáâéþí ðïõ áñìåíßæïõí ìÝóá óôç èÜëáóóá, óõó÷åôéóìüò ôùí
äýï êüóìùí, ôçò èÜëáóóáò êáé ôçò óôåñéÜò.
Δ. Ανάλυση του περιεχομένου

i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñá
Óå ïëüêëçñï ôï ðïßçìá áíáäåéêíýåôáé ç åéäõëëéáêÞ äéÜóôáóç êáé ç
áñìïíéêÞ óõíýðáñîç üëùí ôùí ìåñþí ôïõ èáëáóóéíïý ôïðßïõ. Óôçí
ðñþôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò êõñéáñ÷ïýí ïé ìïñöÝò ôùí øáñéþí
ðïõ ðáßæïõí áíÝìåëá êáé åñùôåõìÝíá ìÝóá óôá ãáëÜæéá íåñÜ êáé
êÜôù áðü ôïí Þëéï êáé ôï ãëõêü áåñÜêé ôïõ åéäõëëéáêïý èáëáó-
óéíïý ôïðßïõ. Óôç äåýôåñç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò, ôçí åéêüíá ôïõ
èáëáóóéíïý ôïðßïõ óõíèÝôåé ç ìïñöÞ åíüò äåëöéíéïý ðïõ êïëõìðÜåé
êáìáñùôÜ äßðëá ó’ Ýíá êáñÜâé. Óôç óõíÝ÷åéá, ãëÜñïé êáôÜëåõêïé
óáí ôï ÷éüíé ðåôïýí äßðëá óôá óêïéíéÜ ôùí ðëïßùí, ðïõ óôçñßæïõí 11
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ôá ðáíéÜ, áíáæçôþíôáò ôçí ôñïöÞ ôïõò. ÔÝëïò, ôï ðïßçìá ïëïêëç-
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ ñþíåôáé ìå ôçí åéêüíá ôùí êáñáâéþí, ðïõ áñìåíßæïõí ìÝóá óôç
èÜëáóóá êáé ó÷ßæïõí ôá êýìáôá ìå ôç âïÞèåéá ôïõ áÝñá.
ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç
1ç åíüôçôá: Óôïõò ôÝóóåñéò ðñþôïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò, ï

äçìéïõñãüò ìåôáöÝñåé óôïí áíáãíþóôç ôçí åéäõëëéáêÞ áôìüóöáéñá
ôïõ èáëáóóéíïý åëëçíéêïý ôïðßïõ, ðåñéãñÜöïíôáò óôïé÷åßá ðïõ ôï
óõíèÝôïõí, üðùò ôï ãëõêü áåñÜêé, ôá ãáëáíÜ íåñÜ ôçò èÜëáóóáò
êáé ï Þëéïò ðïõ êáèñåöôßæåôáé ìÝóá óå áõôÜ. ÌÝóá óôï ãáëÞíéï êáé
åéäõëëéáêü áõôü ôïðßï, ï ðïéçôÞò ôïðïèåôåß ôá «÷ñõóïöôÝñùôá»
øáñÜêéá ðïõ êïëõìðïýí êáé ðáßæïõí áíÝìåëá êáé åñùôåõìÝíá êÜôù
áðü ôá «áóçìÝíéá êýìáôá».
2ç åíüôçôá: Ç áíáöïñÜ óôá Ýìöõôá óôïé÷åßá ôçò åëëçíéêÞò öýóçò

óõíå÷ßæåôáé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ «ôñåëïý ãïñãüöôåñïõ» äåëöéíé-
ïý, ðïõ êïëõìðÜåé äßðëá óå Ýíá êáñÜâé. Ôï äåëößíé áõôü, ôï ïðïßï
ðáñïìïéÜæåôáé ìå «Üôé» ôçò èÜëáóóáò, ðñïóðåñíÜ êáìáñùôü ôï
êáñÜâé, ôõëßãåôáé ìå ôïõò áöñïýò ôçò èÜëáóóáò êáé ãõñíÜåé ôçí
ðëÜôç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò. Ç ðáñïìïßùóç áõôÞ ôïõ äåëöéíéïý ìå
Üëïãï ôçò èÜëáóóáò, ÷ñçóéìïðïéåßôáé ãéá íá åíþóåé äýï êüóìïõò,
ôïí êüóìï ôçò èÜëáóóáò êáé ôïí êüóìï ôçò óôåñéÜò.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ãëÜñïé êáôÜëåõêïé

óáí ôï ÷éüíé, «÷éïíïðëáóìÝíïé», øÜ÷íïõí íá âñïõí øÜñéá ãéá íá
ôñáöïýí. Ìå ôá ìÜôéá ôïõò ïñèÜíïé÷ôá ðåôïýí äßðëá óôá óêïéíéÜ
ôùí ðëïßùí ðïõ óôçñßæïõí ôá ðáíéÜ ÷ùñßò íá êïõñÜæïíôáé êáé
óöõñßæïõí ÷áñïýìåíïé âïõôþíôáò óôï ðÝëáãïò.
4ç åíüôçôá: Ôï ðïßçìá ïëïêëçñþíåôáé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò åéêü-
íáò ôùí êáñáâéþí, ðïõ «óáí Üóðñá ðñïâáôÜêéá» áñìåíßæïõí ìÝóá
óôç èÜëáóóá êáé «ó÷ßæïõí» ôá êýìáôá ìå ôç âïÞèåéá ôïõ áÝñá.
Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò êõñéáñ÷åß ç ðáñïìïßùóç
ôùí êáñáâéþí, ðïõ óõíèÝôïõí ôçí åéêüíá ôïõ èáëáóóéíïý ôïðßïõ,
ìå ôá «Üóðñá ðñïâáôÜêéá» («óáí Üóðñá ðñïâáôÜêéá… âïóêü ôïõò
ôïí áÝñá») , ðïõ áðïôåëïýí óôïé÷åßá ôçò óôåñéÜò, ôïõ ïñåéíïý
öõóéêïý ÷þñïõ.
Ç ðáñïìïßùóç áõôÞ áðïóêïðåß óôç óýæåõîç ôùí äýï öõóéêþí ÷þ-
ñùí, ôçò èÜëáóóáò êáé ôçò óôåñéÜò. ¢ëëùóôå, ç óýæåõîç áõôÞ äéá-
êñßíåôáé êáèáñÜ óôï ôÝëïò ôçò óôñïöÞò, üðïõ ï èáëÜóóéïò ÷þñïò
ôáõôßæåôáé åéêáóôéêÜ ìå ôï ÷þñï ôçò óôåñéÜò êáé åéäéêüôåñá, ìå ôç
æùÞ óôá ïñåéíÜ êáé ôçí êôçíïôñïöéêÞ æùÞ («âüóêïíôáò», «êÜìðïõò»,
12 «âïóêÞ», «âïóêü»).
Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία Γεώργιος
Δροσίνης
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ, æùíôáíÞ, äçìïôéêÞ åìðëïõôéóìÝíç
ìå ðïéêßëá åðßèåôá (ãáëáíÜ íåñÜ, ÷ñõóïöôÝñùôá øáñÜêéá, áóçìÝíéá
êýìáôá, ôñåëü äåëößíé, ÷éïíïðëáóìÝíïé ãëÜñïé, áôßìçôá öôåñïýãéá,
áêïßìçôá ìÜôéá, Üóðñá ðñïâáôÜêéá, ÷áñùðÜ ðçäÞìáôá).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ Ýñãïõ åßíáé ãëáöõñü, æùíôáíü êáé ðáñáóôáôéêü.
iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç

Ôï ðïßçìá åßíáé ãñáììÝíï óå éáìâéêïýò åðôáóýëëáâïõò êáé ïêôá-
óýëëáâïõò óôß÷ïõò êáé ç ïìïéïêáôáëçîßá êÜèå óôñïöÞò áêïëïõèåß
ôçí ðëåêôÞ äïìÞ áâáâãäâä.
iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ÌåôáöïñÝò: «ç èÜëáóóá äñïóßæåôáé», «ï Þëéïò êáèñåöôßæåôáé»,
«ðåôþíôáò äß÷ùò Ýííïéá», «øáñÜêéá ÷ñïóïöôÝñùôá», «óå êýìáô’
áóçìÝíéá», «ãïñãüöôåñï ðåôÜåé», «÷éïíïðëáóìÝíïé ãëÜñïé», «Þ ìå
÷áñÜ óöõñßæïíôáò», «êé Ý÷ïõí âïóêÞ ôá êýìáôá, / âïóêü ôïõò ôïí
áÝñá».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íá êáìáñþíåôáé ôçò èÜëáóóáò ôï Üôé», «óáí
Ðáñïìïéþóåéò
Üóðñá ðñïâáôÜêéá / ðïõ âüóêïíôáò ãõñßæïõí / ìå ÷áñùðÜ ðçäÞ-
ìáôá / óôïõò êÜìðïõò üëç ìÝñá».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «êáé ìáò ãõñíÜ ôçí ðëÜôç», «Þ ìå ÷áñÜ óöõñß-
æïíôáò».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò èÜëáóóáò, ðïõ óôá ãáëáíÜ íåñÜ ôçò êáèñå-
öôßæåôáé ï Þëéïò, ç åéêüíá ôùí øáñéþí ðïõ êïëõìðïýí óôá ãáëáíÜ
íåñÜ ôçò èÜëáóóáò, ç åéêüíá ôïõ êáñáâéïý, ç åéêüíá ôïõ äåëöéíéïý
ðïõ êïëõìðÜåé äßðëá óôï êáñÜâé, ç åéêüíá ôùí «÷éïíïðëáóìÝíùí»
ãëÜñùí ðïõ ðåôïýí «áêïýñáóôïé» ðÜíù áðü ôç èÜëáóóá, ç åéêüíá
ôùí êáñáâéþí ðïõ áñìåíßæïõí óôç èÜëáóóá, ç åéêüíá ôùí ðñïâÜ-
ôùí ðïõ âüóêïõí óôïí êÜìðï.
ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Óå êÜèå óôñïöÞ êõñéáñ÷åß ìéá ìïñöÞ ôïõ èáëáóóéíïý êüóìïõ.
Âñåßôå ðïéá åßíáé áõôÞ óå êÜèå ðåñßðôùóç êáé ðåñéãñÜøôå ôç
óõìðåñéöïñÜ ôçò.
Óôçí ðñþôç óôñïöÞ («ãëõêÜ öõóÜ ï ìðÜôçò… êýìáôá áóçìÝíéá») ïé
ìïñöÝò ôùí ÷ñõóïöôÝñùôùí øáñéþí åßíáé åêåßíåò ðïõ êõñéáñ÷ïýí.
ÌÝóá óôá êýìáôá, êïëõìðïýí áíÝìåëá êÜôù áðü ôïí Þëéï. ÌÝóá óôá
íåñÜ ôçò èÜëáóóáò ðáßæïõí åñùôåõìÝíá ôï Ýíá ìå ôï Üëëï. 13
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ Óôç äåýôåñç óôñïöÞ («óôïõ êáñáâéïý… ãõñíÜ ôçí ðëÜôç») Ýíá äåë-
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ ößíé êïëõìðÜåé äßðëá óôï êáñÜâé. Êáìáñùôü êáé ãñÞãïñï ðñïóðåñ-
íÜåé ôï ðëïßï, ôõëßãåôáé ìå ôïõò áöñïýò ôçò èÜëáóóáò êáé ãõñíÜåé
ôçí ðëÜôç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò.
Óôçí ôñßôç óôñïöÞ («÷éïíïðëáóìÝíïò ãëÜñïò… óôï ðÝëáãïò
âïõôïýíå»)êáôÜëåõêïé ãëÜñïé óáí ôï ÷éüíé øÜ÷íïõí íá âñïõí øÜ-
ñéá ãéá íá öÜíå ìå ôá ìÜôéá ôïõò ïñèÜíïé÷ôá. Ðåôïýí äßðëá óôá
óêïéíéÜ ôùí ðëïßùí ðïõ óôçñßæïõí ôá ðáíéÜ ÷ùñßò íá êïõñÜæïíôáé
êáé óöõñßæïõí ÷áñïýìåíïé âïõôþíôáò óôï ðÝëáãïò.
Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ («êáé ãýñù êáñáâÜêéá… âïóêü ôïõò ôïí
áÝñá») ôá êáñáâÜêéá áñìåíßæïõí óôç èÜëáóóá êáé ìïéÜæïõí óáí
Üóðñá ðñïâáôÜêéá. Óêßæïõí ôá êýìáôá ìå ôç âïÞèåéá ôïõ áÝñá.
2. Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ óõìðëÝêïíôáé äýï äéáöïñåôéêïß êüóìïé.

Åíôïðßóôå ôïõò êáé ðåñéãñÜøôå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï ðïéçôÞò
óõó÷åôßæåé áõôïýò ôïõò äýï êüóìïõò.
Ï ðïéçôÞò ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôçí ðáñïìïßùóç «óáí Üóðñá ðñïâá-
ôÜêéá» óõó÷åôßæåé äýï êüóìïõò. Ôïí êüóìï ôçò èÜëáóóáò êáé ôïí
êüóìï ôçò óôåñéÜò. Ç óýæåõîç ôùí äýï êüóìùí äéáêñßíåôáé êáèáñÜ
óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ, üðïõ ï èáëÜóóéïò ÷þñïò ôáõôßæåôáé åéêá-
óôéêÜ ìå ôï ÷þñï ôçò óôåñéÜò, êáé ðéï óõãêåêñéìÝíá ìå ôçí êôçíï-
ôñïöéêÞ æùÞ êáé ôç æùÞ óôá ïñåéíÜ (âüóêïíôáò, êÜìðïõò, âïóêÞ).
3. Ôá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ðïõ êõñéáñ÷ïýí óôï ðïßçìá åßíáé ôá åðß-

èåôá, ôá õðïêïñéóôéêÜ, ïé ìåôáöïñÝò. Âñåßôå ìåñéêÜ áðü áõôÜ.
ÓõæçôÞóôå åðßóçò ôç óôé÷ïõñãéêÞ êáé ôçí ïìïéïêáôáëçîßá ôïõ.
• Åðßèåôá: ãáëáíÜ íåñÜ, ÷ñõóïöôÝñùôá øáñÜêéá, áóçìÝíéá êýìáôá,
ôñåëü äåëößíé, ÷éïíïðëáóìÝíïé ãëÜñïé, áôßìçôá öôåñïýãéá, áêïßìçôá
ìÜôéá, Üóðñá ðñïâáôÜêéá, ÷áñùðÜ ðçäÞìáôá.
• ÕðïêïñéóôéêÜ: øáñÜêéá, êáñáâÜêéá, ðñïâáôÜêéá.
• ÌåôáöïñÝò: «ç èÜëáóóá äñïóßæåôáé», «ï Þëéïò êáèñåöôßæåôáé», «ìå
÷áñÜ óöõñßæïíôáò» (ïé ãëÜñïé), «êé Ý÷ïõí âïóêÞ ôá êýìáôá, âïóêü
ôïõò ôïí áÝñá».
Ôï ðïßçìá åßíáé ãñáììÝíï óå éáìâéêïýò åðôáóýëëáâïõò êáé ïêôá-
óýëëáâïõò óôß÷ïõò êáé ç ïìïéïêáôáëçîßá êÜèå ïêôÜóôé÷çò óôñïöÞò
áêïëïõèåß ôçí ðëåêôÞ äïìÞ áâáâãäãä.
Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του

κειμένου
1. Óôï ðïßçìá êõñéáñ÷ïýí ïé æùçñÝò åéêüíåò. Íá ôéò åíôïðßóåôå êáé
íá ôéò ðåñéãñÜøåôå.
2. Óôï ðïßçìá äéáêñßíåôáé ç ìåãÜëç áãÜðç ôïõ ðïéçôÞ ãéá ôç öýóç.
Ôé óõíáéóèÞìáôá ðñïêáëåß óå áõôüí ç åðáöÞ ôïõ ìáæß ôçò;
14 3. Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ éäÝá ôïõ ðïéÞìáôïò;
Τζιτζίκια στήσαν το χορό
Κάτω στης μαργαρίτας το αλωνάκι
Γιάννης Ρίτσος - Οδυσσέας Ελύτης
Α. Οι δημιουργοί
ÃéÜííçò Ñßôóïò
Ï ÃéÜííçò Ñßôóïò ãåííÞèçêå óôç ÌïíåìâáóéÜ ôï 1910 êáé ðÝèáíå
óôçí ÁèÞíá ôï 1990. Åßíáé Ýíáò áðü ôïõò êïñõöáßïõò ¸ëëçíåò
ðïéçôÝò êáé Ý÷åé äéåèíÞ áíáãíþñéóç. Ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí ìåãá-
ëïêôçìáôßáò áëëÜ Ý÷áóå ôçí ðåñéïõóßá ôïõ êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ
âñÝèçêå óå äõó÷åñÞ ïéêïíïìéêÞ èÝóç. Áñãüôåñá, ç ìçôÝñá êáé ï
ìåãáëýôåñïò áäåëöüò ôïõ ðÝèáíáí, åíþ ï ðáôÝñáò êáé ç áäåëöÞ
ôïõ íïóçëåýôçêáí óå øõ÷éáôñåßï. Ï ðïéçôÞò íÝïò Ýñ÷åôáé óôçí
ÁèÞíá, üðïõ ðñïóâÜëëåôáé áðü öõìáôßùóç êáé åíþ ðñïóðáèåß íá
áðáó÷ïëçèåß óå äéÜöïñåò åñãáóßåò, ðåñíÜåé Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò
ôçò æùÞò ôïõ óå óáíáôüñéá, áëëÜ êáé óå öõëáêÝò êáé óå ôüðïõò
åîïñßáò ëüãù ôùí áñéóôåñþí éäåþí ôïõ. Èýìá ôïõ åìöýëéïõ óðá-
ñáãìïý, åîïñßæåôáé óôç Ìáêñüíçóï, óôïí Áú ÓôñÜôç, óôç ÃõÜñï êáé
ôç ËÝñï. Áðü ôï 1970, üìùò, áñ÷ßæåé íá áíáãíùñßæåôáé ôï Ýñãï ôïõ
êáé íá áðïêôÜ äéåèíåßò äéáóôÜóåéò. Ôï 1977 ôéìÜôáé ìå ôï âñáâåßï
ËÝíéí, åíþ Ý÷åé êåñäßóåé êáé Üëëá âñáâåßá êáé äéáêñßóåéò ôüóï óôçí
ÅëëÜäá üóï êáé óå ÷þñåò ôïõ åîùôåñéêïý.
Ï ÃéÜííçò Ñßôóïò åßíáé ëõñéêüò ðïéçôÞò. Óôá ðïéÞìáôá ðïõ óõíÝèåóå
Ýùò ôï 1936, ÷ñçóéìïðïéåß ìå ìåãÜëç ôÝ÷íç ôïí ðáñáäïóéáêü óôß÷ï,
áêïëïõèþíôáò ôïí ÊùóôÞ ÐáëáìÜ, åíþ ùò ðñïò ôç äéÜèåóÞ ôïõ,
åßíáé Ýêäçëç ç åðßäñáóç ôïõ êáñõùôáêéóìïý. Óôç óõíÝ÷åéá, üìùò,
äéáìïñöþíåé Ýíáí ðñïóùðéêü ôñüðï ãñáöÞò êáèþò áêïëïõèåß ôïí
åëåýèåñï óôß÷ï êáé ç ðïßçóÞ ôïõ áðïêôÜ êïéíùíéêü ðåñéå÷üìåíï
êáé óêïðü. Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá ðïéçôéêÜ ÔñáêôÝñ,
Ðõñáìßäåò, ÅðéôÜöéïò, Ôï ôñáãïýäé ôçò áäåñöÞò ìïõ, Ôï åìâáôÞñéï
ôïõ ùêåáíïý, Áãñýðíéá, Ìáêñïíçóéþôéêá, ¾ìíïò êáé èñÞíïò ãéá ôçí
Êýðñï, Äåêáïêôþ ëéáíïôñÜãïõäá ôçò ðéêñÞò ðáôñßäáò, Ôåñáôþäåò
áñéóôïýñãçìá, ÅéêïíïóôÜóéï áíùíýìùí áãßùí, Ñùìéïóýíç. Óôï óõã-
ãñáöéêü ôïõ Ýñãï ðåñéëáìâÜíïíôáé åðßóçò äïêßìéá êáé èåáôñéêÜ
Ýñãá, êáèþò êáé ìåôáöñÜóåéò Ýñãùí îÝíùí ëïãïôå÷íþí (Áñáãêüí,
¸ñåìðïõñãê, Ìáãéáêüöóêé, ×éêìÝô). 15
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ÏäõóóÝáò Åëýôçò
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ Ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò (öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ ÏäõóóÝá Áëå-
ðïõäÝëç), ãåííÞèçêå óôï ÇñÜêëåéï ôçò ÊñÞôçò ôï 1911 êáé ðÝèáíå
óôçí ÁèÞíá ôï 1996. Åßíáé Ýíáò áðü ôïõò êïñõöáßïõò ðïéçôÝò ìáò
êáé ôï 1979 ôéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï Íüìðåë ëïãïôå÷íßáò. Ïé ãïíåßò
ôïõ, ðïõ êáôÜãïíôáí áðü ôç ÌõôéëÞíç, åãêáôáóôÜèçêáí ôï 1914
óôïí ÐåéñáéÜ, üðïõ ï ðáôÝñáò ôïõ ìåôÝöåñå ôá åñãïóôÜóéá óá-
ðùíïðïéßáò êáé åëáéïõñãßáò ðïõ åß÷å óôçí ÊñÞôç. Óôïí ÐåéñáéÜ ï
Åëýôçò ïëïêëÞñùóå ôéò åãêýêëéåò óðïõäÝò ôïõ êáé Ýðåéôá öïßôçóå
óôç ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ Áèçíþí, áëëÜ åãêáôÝëåéøå ôéò ðáíåðéóôçìéáêÝò
óðïõäÝò ôïõ ôï 1936, ãéá íá êáôáôáãåß óôï óôñáôü. Óôïí ðüëåìï
ôïõ ’40 ðïëÝìçóå óôï áëâáíéêü ìÝôùðï. ÌåôÜ ôïí ðüëåìï äéïñß-
óôçêå äéåõèõíôÞò ðñïãñÜììáôïò óôï Åèíéêü ºäñõìá Ñáäéïöùíßáò
(1945-1946 êáé 1953) êáé ôáîßäåøå óå äéÜöïñåò ÷þñåò. Ôï 1975 áíá-
êçñý÷ôçêå åðßôéìïò äéäÜêôùñ ôçò ÖéëïóïöéêÞò Ó÷ïëÞò ôïõ Áñéóôï-
ôÝëåéïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Èåóóáëïíßêçò êáé ôï 1979 Ýãéíå äéäÜêôùñ
ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Óïñâüííçò. Áó÷ïëÞèçêå åðßóçò óïâáñÜ ìå
ôç æùãñáöéêÞ, ôï ó÷Ýäéï êáé ôçí åéêïíéóôéêÞ óýíèåóç.
Ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò åìöáíßæåôáé óôçí åëëçíéêÞ ðïßçóç ôï 1935
ìå ôç äçìïóßåõóç ðïéçìÜôùí ôïõ óôï ðåñéïäéêü ÍÝá ÃñÜììáôá,
üðïõ äçìïóßåõáí Ýñãá ôïõò ïé ëïãïôÝ÷íåò ôçò ãåíéÜò ôïõ 1930. Ï
ðïéçôÞò áíôëåß ôçí ÝìðíåõóÞ ôïõ áðü ôïí åëëçíéêü Þëéï êáé ôç èÜ-
ëáóóá, ôá ïðïßá áðïôåëïýí óôïé÷åßá ðïõ ðñùôáãùíéóôïýóáí óôá
ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá, êáèþò ðåñíïýóå ôá êáëïêáßñéá ôïõ óå íçóéÜ
ôïõ Áéãáßïõ. ¸ôóé, óôçí ðïßçóÞ ôïõ êõñéáñ÷åß ï åëëçíéêüò Þëéïò êáé
ôï áéãáéïðåëáãßôéêï ôïðßï, ìÝóá óå áôìüóöáéñá ëõñéóìïý.
Ùóôüóï, ìåôÜ ôïí ðüëåìï ôïõ 1940, ï ðïéçôÞò áíôëåß ôá èÝìáôÜ
ôïõ áðü ôá ðÜèç êáé ôïõò áãþíåò ôïõ åëëçíéóìïý. ¼óïí áöïñÜ
ôçí ôå÷íïôñïðßá, áêïëïõèåß ôï êßíçìá ôïõ õðåññåáëéóìïý, åíþ ôá
Ýñãá ôïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôéò ðëïýóéåò êáé æùíôáíÝò åéêüíåò, êáèþò
êáé ãéá ôéò åíôõðùóéáêÝò, óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíåò ëÝîåéò ðïõ
÷ñçóéìïðïéåß.
Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá ðïéçôéêÜ Ðñïóáíáôïëéóìïß, ¹ëéïò
ï ðñþôïò, ¢óìá çñùéêü êáé ðÝíèéìï ãéá ôï ÷áìÝíï áíèõðïëï÷áãü
ôçò Áëâáíßáò, ¢îéïí Åóôß, ¸îé êáé ìßá ôýøåéò ãéá ôïí ïõñáíü, Ï Þëé-
ïò ï çëéÜôïñáò, Ôá ñù ôïõ Ýñùôá, Ìáñßá ÍåöÝëç. ¸ãñáøå åðßóçò
ôá äïêßìéá Áíïé÷ôÜ ÷áñôéÜ, Ç ìáãåßá ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç, ÁíáöïñÜ
óôïí Åìðåéñßêï, êáé ìåôÝöñáóå Ýñãá ðïéçôþí üðùò ï ÅëõÜñ, ï Ëï-
ôñåáìüí, ï Ëüñêá êáé ï Ìáãéáêüöóêé. ÐïëëÜ ðïéÞìáôá ôïõ Ý÷ïõí
ìåëïðïéçèåß áðü óõíèÝôåò üðùò ï Ìßêçò ÈåïäùñÜêçò, ï ÌÜíïò
×áôæéäÜêçò, ï ÃéÜííçò Ìáñêüðïõëïò, ï Íüôçò ÌáõñïõäÞò êáé ï
Ëßíïò Êüêïôïò.
16
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Γιάννης
Ρίτσος
1ï ðïßçìá
Ôï ðïßçìá Ôæéôæßêéá óôÞóáí ôï ÷ïñü áíÞêåé óôçí ðïéçôéêÞ óõë- Οδυσσέας
ëïãÞ ôïõ ÃéÜííç Ñßôóïõ Ðáé÷íßäéá ô’ ïõñáíïý êáé ôïõ íåñïý êáé Ελύτης
åíôÜóóåôáé óôç äåýôåñç óõããñáöéêÞ ðåñßïäï ôïõ ðïéçôÞ, êáôÜ ôçí
ïðïßá ï äçìéïõñãüò äéáìïñöþíåé Ýíáí ðñïóùðéêü ôñüðï ãñáöÞò,
áêïëïõèåß ôïí åëåýèåñï óôß÷ï êáé ðñïóáíáôïëßæåé ôçí ðïßçóÞ ôïõ
óôçí êïéíùíéêÞ óôñÜôåõóç. Ôï ðïßçìá õìíåß ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí
êáé ðñïâÜëëåé ôç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôçí ðáéäéêÞ çëéêßá. Ç öýóç ìå ôçí
ïìïñöéÜ ôçò ìåôáôñÝðåôáé óå ðçãÞ áñìïíßáò êáé áðüëáõóçò ãéá
ôïí Üíèñùðï, ìå ôá áñþìáôá êáé ôïõò ÷õìïýò ôçò ãåííÜ åðéèõìßåò
ãéá ôç æùÞ êáé ôïí Ýñùôá êáé ìå ôá ÷ñþìáôá êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò
ãßíåôáé ôüðïò áíåìåëéÜò, ÷áñÜò êáé áéóéïäïîßáò ãéá ôá ðáéäéÜ ðïõ
ðáßæïõí, áëëÜ êáé ÷þñïò ðßêñáò ãéá ôï «ãÝñï êüóìï», ðïõ ìï÷èåß
êáé áãùíßæåôáé. Óå ïëüêëçñï ôï ðïßçìá åßíáé äéÜ÷õôç ìéá áéóéüäïîç,
áíÝìåëç, ðáéãíéþäçò äéÜèåóç.
2ï ðïßçìá
Ôï ðïßçìá ÊÜôù óôçò ìáñãáñßôáò ôï áëùíÜêé áíÞêåé óôçí ðïéçôéêÞ
óõëëïãÞ ¹ëéïò ï ðñþôïò ôïõ ÏäõóóÝá Åëýôç êáé åêäüèçêå ôï 1943.
Ï ðïéçôÞò áíôëåß ôçí ÝìðíåõóÞ ôïõ áðü ôïí åëëçíéêü Þëéï êáé ôç
èÜëáóóá, ãéáôß êáé ç æùÞ ôïõ åßíáé ðïôéóìÝíç ìå áõôÜ ôá óôïé÷åßá,
áöïý óôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá ðåñíïýóå ôá êáëïêáßñéá óå íçóéÜ ôïõ
Áéãáßïõ. ¸ôóé, óôçí ðïßçóÞ ôïõ êõñéáñ÷åß ï åëëçíéêüò Þëéïò êáé ôï
áéãáéïðåëáãßôéêï ôïðßï, ìÝóá óå ìéá ëõñéêÞ áôìüóöáéñá íåáíéêÞò
áéóéïäïîßáò. Ôï óõãêåêñéìÝíï Ýñãï áêïëïõèåß ôçí ôå÷íïôñïðßá ôïõ
õðåññåáëéóìïý, êáèþò ðñïâÜëëåé åéêüíåò êáé ãåãïíüôá ÷ùñßò ëïãéêÞ
óõíï÷Þ êáé óõíÜöåéá, áëëÜ ìå ìåãÜëç æùíôÜíéá, üðùò áêñéâþò áõôÜ
åìöáíßæïíôáé óôá áíèñþðéíá üíåéñá. Ç öýóç êáé ôá óôïé÷åßá ôçò (ï
åëëçíéêüò Þëéïò, ôï áéãáéïðåëáãßôéêï èáëáóóéíü ôïðßï, ï åëëçíéêüò
ãáëÜæéïò ïõñáíüò êáé ç åëëçíéêÞ ýðáéèñïò), óõíèÝôïõí ìå ôá áñþ-
ìáôá, ôïõò ÷õìïýò, ôá ÷ñþìáôá êáé ôïõò Þ÷ïõò ôïõò ôïí ôüðï ðáé-
÷íéäéïý êáé ÷áñÜò ãéá ôá ðáéäéÜ, ðïõ ãåííÜ åðéèõìßåò ãéá ôç æùÞ êáé
ôïí Ýñùôá. Óôï ðïßçìá áðïôõðþíåôáé ôï åöçâéêü åñùôéêü îýðíçìá
ìÝóá óôçí ïìïñöéÜ êáé ôçí áñìïíßá ôçò åëëçíéêÞò öýóçò.

1ï ðïßçìá
1ç åíüôçôá: «Ôæéôæßêéá óôÞóáí ôï ÷ïñü /… êáé ðáßæïõí ðáëáìÜêéá».

Ôï áíÝìåëï êáé ÷áñïýìåíï ðáé÷íßäé ôùí ðáéäéþí ôçí þñá ôïõ êáëï-
êáéñéíïý ìåóçìåñéïý óôç öýóç - ç ó÷Ýóç ôùí ðáéäéþí ìå ôï öõóéêü
ðåñéâÜëëïí). 17
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ 2ç åíüôçôá: «Ìéá ðåôáëïýäá äéÜöáíç /… ôçò ðßêñáò ìáíôéëÜêé». Ç
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ öýóç ùò ôüðïò ðéêñüò ãéá ôï «ãÝñï êüóìï» ðïõ ìï÷èåß êáé áãùíß-
æåôáé íá åðéâéþóåé – óõíýðáñîç óôïí ßäéï ôüðï, ôçí ßäéá óôéãìÞ äýï
áíôéèåôéêþí óõíáéóèçìÜôùí, ôçò ÷áñÜò êáé ôçò ðßêñáò.
2ï ðïßçìá
1ç åíüôçôá: «ÊÜôù óôçò ìáñãáñßôáò ôï áëùíÜêé /… óôÜ÷õá øçëÜ
ëõãßæïõíå ôï ìåëáøü ïõñáíü». Ç ïìïñöéÜ êáé ç áñìïíßá ôçò åëëç-
íéêÞò öýóçò.
2ç åíüôçôá: «ÐÝñá ìåó’ óôá ÷ñõóÜ íôáñéÜ êïéìïýíôáé áãïñïêü-
ñéôóá/… áð’ ôç ìáó÷Üëç ôïõò ãëõêÜ óôÜæåé ôï ìïó÷ïêÜñõäï». Ç
ó÷Ýóç ôçò öýóçò ìå ôçí ðáéäéêÞ çëéêßá. ÌÝóá óôç öýóç ôá ðáéäéÜ
÷áßñïíôáé ôç æùÞ, ôçí áãÜðç, ôç öéëßá.
Δ. Ανάλυση περιεχομένου
1ï ðïßçìá
Óôç ðñþôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò Ôæéôæßêéá óôÞóáí ôï ÷ïñü ãßíå-
ôáé áíáöïñÜ óôç ó÷Ýóç ðïõ áíáðôýóóïõí ôá ðáéäéÜ ìå ôï öõóéêü
ðåñéâÜëëïí, êáèþò óôÞíïõí ôï ðáé÷íßäé ôïõò ìÝóá óôç öýóç ôïõ
êáëïêáéñéíïý ìåóçìåñéïý. Ôçí þñá ôïõ êáëïêáéñéíïý ìåóçìåñéïý,
ìÝóá óôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí, ôá ðáéäéÜ ðáßæïõí áíÝìåëá êáé ÷áß-
ñïíôáé ôç æùÞ, ôçí áãÜðç êáé ôç öéëßá.
Ï ßäéïò üìùò ôüðïò ôçò öýóçò, ðïõ ãßíåôáé ðçãÞ ÷áñÜò, ãéá ôá
ðáéäéÜ ðïõ ðáßæïõí, áðïôåëåß óõã÷ñüíùò êáé ôüðï ðßêñáò ãéá ôï
«ãÝñï êüóìï», ðïõ êïðéÜæåé êáé áãùíßæåôáé ãéá ôçí åðéâßùóÞ ôïõ.
2ï ðïßçìá
Óôï ðïßçìá ÊÜôù óôçò ìáñãáñßôáò ôï áëùíÜêé ï ÏäõóóÝáò Åëý-
ôçò ðåñéãñÜöåé ôç ó÷Ýóç ðïõ áíáðôýóóïõí ôá íåáñÜ áãüñéá êáé
êïñßôóéá, ðïõ êïéìïýíôáé, ÷áßñïíôáé ôç öéëßá ôïõò êáé íéþèïõí ôá
ðñþôá åñùôéêÜ óêéñôÞìáôá, ìå ôá óôïé÷åßá ôïõ öõóéêïý ðåñéâÜë-
ëïíôïò (ôïí Þëéï, ôá ëïõëïýäéá, ôá ìåëéóóüðïõëá, ôç èÜëáóóá, ôïí
ïõñáíü). ÐáñÜëëçëá, óôï ðïßçìá ðñïâÜëëåôáé éäéáßôåñá ç ó÷Ýóç
êáëïêáéñéïý êáé åöÞâùí, êáèþò ôá ðáéäéÜ íéþèïõí ðéï Ýíôïíá ôï
åñùôéêü îýðíçìá, ôçí áíÝìåëç êáëïêáéñéíÞ åðï÷Þ.
1ï ðïßçìá
1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò, ç öýóç êáé ôï
êáëïêáéñéíü ìåóçìÝñé ìåôáôñÝðïíôáé óå ðçãÝò æùÞò, áðüëáõóçò,
18 ÷áñÜò êáé áíåìåëéÜò, ãéá ôá ðáéäéÜ ðïõ ðáßæïõí êáé ÷áßñïíôáé ôç
æùÞ, ôçí áãÜðç êáé ôç öéëßá. Óôïõò ôÝóóåñéò ðñþôïõò óôß÷ïõò ôïõ Γιάννης
Ýñãïõ åßíáé äéÜ÷õôç ìéá ðáéãíéþäçò êáé áéóéüäïîç äéÜèåóç ðïõ Ρίτσος
ðñïóäßäåé óôï ðïßçìá ôüóï ç åéêüíá –ïðôéêÞ êáé áêïõóôéêÞ– ôïõ Οδυσσέας
÷ïñïý ôùí ôæéôæéêéþí, üóï êáé ï Þ÷ïò áðü ôá ðáëáìÜêéá ôùí ÷áñïý- Ελύτης
ìåíùí êáé áíÝìåëùí ðáéäéþí. Ïé åéêüíåò áõôÝò, ðïõ åíåñãïðïéïýí
ôéò áéóèÞóåéò ôïõ áíáãíþóôç, ôçí üñáóç êáé ôçí áêïÞ, ìåôáäßäïõí
ôï áéóéüäïîï êáé ÷áñïýìåíï ðíåýìá ðïõ äéÝðåé ôéò ó÷Ýóåéò ôçò
öýóçò ìå ôçí áíÝìåëç ðáéäéêÞ çëéêßá.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç üìùò óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò, ç ßäéá ç öýóç
ìåôáôñÝðåôáé óå ôüðï ðßêñáò ãéá ôï «ãÝñï êüóìï» ðïõ áãùíßæåôáé íá
åðéâéþóåé. «Ìéá ðåôáëïýäá äéÜöáíç /… ôçò ðßêñáò ìáíôéëÜêé» (óô. 5-10).
Óôï ðïßçìá äéáöáßíåôáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò
÷áñÜò êáé ôçò ðßêñáò óõíõðÜñ÷ïõí óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí. Óõíåðþò,
óôï ðïßçìá óõíõðÜñ÷ïõí äýï áíôéèåôéêÜ óõíáéóèÞìáôá. ¼ìùò ç óõ-
íýðáñîç áõôÞ ìåôáöÝñåôáé óôï ðïßçìá áðü ôçí ðñáãìáôéêÞ êáèçìå-
ñéíÞ æùÞ, êáèþò ïé óôéãìÝò äõóôõ÷ßáò ìåñéêþí áíèñþðùí óõìðßðôïõí
÷ñïíéêÜ ìå ôéò óôéãìÝò åõôõ÷ßáò êÜðïéùí Üëëùí.
2o ðïßçìá
1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ ðïéÞìáôïò (óô. 1-5), ï ðïéç-
ôÞò ÷ñçóéìïðïéåß ðëÞèïò ðïéçôéêþí åéêüíùí, ðïõ åíåñãïðïéïýí ôéò
áéóèÞóåéò, åíôõðùóéÜæïõí êáé öïñôßæïõí óõíáéóèçìáôéêÜ ôïí áíá-
ãíþóôç, ãéá íá áðïäþóåé ëõñéêÜ ôçí ïìïñöéÜ êáé ôçí áñìïíßá ôçò
åëëçíéêÞò öýóçò. Óôï ðïßçìá êõñéáñ÷åß ç ðáéãíéþäçò êáé áéóéüäïîç
äéÜèåóç, ðïõ ðñïóäßäåé óôï Ýñãï ç åéêüíá ôïõ ôñåëïý ÷ïñïý ðïõ
óôÞíïõí ôá ìåëéóóüðïõëá.
2ç åíüôçôá: Ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí (ï Þëéïò, ôá ëïõëïýäéá, ôá ìå-
ëéóóüðïõëá, ï ïõñáíüò, ç èÜëáóóá), ç ïìïñöéÜ ôïõ ïðïßïõ áíá-
äåéêíýåôáé óôïõò ðñþôïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò, óõíõðÜñ÷åé óôï
Ýñãï ìå ôá íåáñÜ áãüñéá êáé êïñßôóéá ðïõ êïéìïýíôáé êáé ÷áßñïíôáé
ôç æùÞ, ôçí áãÜðç êáé ôç öéëßá. Óôï ðïßçìá êõñéáñ÷ïýí ôá ÷ñþìá-
ôá, ïé Þ÷ïé, ôï êÝöé, ç ÷áñÜ, ç áéóéïäïîßá êáé ï Ýñùôáò, ôá ïðïßá
åíôÜóóïíôáé óôï ðëáßóéï ôïõ åëëçíéêïý öõóéêïý ôïðßïõ ôçí þñá
ôïõ æåóôïý êáëïêáéñéíïý ìåóçìåñéïý.
Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία
1ï ðïßçìá
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ, ðïëõäýíáìç äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ôñõöåñü, Ýíôïíá ëõñéêü êáé æùíôáíü. 19
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ ×ñçóéìïðïéåßôáé ï åëåýèåñïò óôß÷ïò ÷ùñßò ïìïéïêáôáëçîßá êáé ìå
äéáöïñåôéêü áñéèìü óôß÷ùí óôçí êÜèå óôñïöÞ.

ÌåôáöïñÝò: «Ôæéôæßêéá óôÞóáí ôï ÷ïñü», «óôïõ ãÝñïõ êüóìïõ óôÜ-
èçêå / óôá öñýäéá åðÜíù, áíôÞëéï / êé Ýðáéæå êáé êñõöüãíåöå / ôçò
ðßêñáò ìáíôçëÜêé».
Åéêüíåò: Ç ç÷çôéêÞ êáé ïðôéêÞ åéêüíá ôùí ôæéôæéêéþí «ðïõ óôÞóáí
ôï ÷ïñü», ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí ðïõ óôÝêïíôáé êõêëéêÜ êáé ðáßæïõí
ðáëáìÜêéá, ç åéêüíá ôçò ÷ñùìáôéóôÞò ðåôáëïýäáò.
2ï ðïßçìá
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ðïéçôÞò åßíáé ç åêöñáóôéêÞ, äõíáôÞ,
æùíôáíÞ, äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ Ýñãïõ åßíáé áðëü, ðáñáóôáôéêü, äñáìáôéêü.

Ï óôß÷ïò åßíáé åëåýèåñïò ÷ùñßò ïìïéïêáôáëçîßá êáé ÷ùñßò ôïí ßäéï
áñéèìü óôß÷ùí óôçí êÜèå óôñïöÞ.

ÌåôáöïñÝò: «ÓôÞóáí ÷ïñü ôñåëü ôá ìåëéóóüðïõëá» (óô. 2), «Éäñþíåé
ï Þëéïò, ôñÝìåé ôï íåñü» (óô. 3), «ÖùôéÜò óïõóÜìéá óéãïðÝöôïõíå»
(óô. 4), «ÓôÜ÷õá øçëÜ ëõãßæïõíå ôï ìåëáøü ïõñáíü» (óô. 5), «Ï ýðíïò
ôïõò ìõñßæåé ðõñêáãéÜ» (óô. 7), «Óôá äüíôéá ôïõò ï Þëéïò óðáñôá-
ñÜåé» (óô. 8), «Áð’ ôç ìáó÷Üëç ôïõò ãëõêÜ óôÜæåé ôï ìïó÷ïêÜñõäï»
(óô. 9).
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ÓôÞóáí ÷ïñü ôñåëü ôá ìåëéóóüðïõëá» (óô. 2),
«Éäñþíåé ï Þëéïò ôñÝìåé ôï íåñü» (óô. 3).
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ «ôñåëïý» ÷ïñïý ðïõ Ýóôçóáí óôï áëùíÜêé
Åéêüíåò
ôá ìåëéóóüðïõëá (óô. 1-2), ïé åéêüíåò, ç÷çôéêÝò êáé ïðôéêÝò, áðü
åëëçíéêü êáëïêáéñéíü ìåóçìÝñé. («Éäñþíåé ï Þëéïò, ôñÝìåé ôï íåñü/
öùôéÜò óïõóÜìéá óéãïðÝöôïõíå/ óôÜ÷õá øçëÜ ëõãßæïõíå ôï ìåëáøü
ïõñáíü», óô. 3-5). Ç åéêüíá ôùí íåáñþí áãïñéþí êáé êïñéôóéþí ðïõ
êïéìïýíôáé ôçí þñá ôïõ êáëïêáéñéíïý ìåóçìåñéïý (óô. 6-9).

1. Ðþò óõíäÝïíôáé óôá äýï ðïéÞìáôá ôá ðáéäéÜ êáé ç öýóç;
20 Óôï ðñþôï ðïßçìá ôá ðáéäéÜ óôÞíïõí ôá ðáé÷íßäéá ôïõò ìÝóá óôç
öýóç ôïõ êáëïêáéñéíïý ìåóçìåñéïý. Ç íåïëáßá åßíáé äçëáäÞ ìÝñïò Γιάννης
ôçò öýóçò. Óôï ðïßçìá ôïõ ÏäõóóÝá Åëýôç ç öýóç (ï Þëéïò, ôá Ρίτσος
ëïõëïýäéá ê.ëð.) óõíõðÜñ÷ïõí ìå ôá íåáñÜ áãüñéá êáé êïñßôóéá ðïõ Οδυσσέας
êïéìïýíôáé êáé ÷áßñïíôáé ôç öéëßá ôïõò. Ελύτης
2. Ðïéá êïéíÜ óôïé÷åßá óôï ðåñéå÷üìåíï êáé óôç ìïñöÞ Ý÷ïõí ôá
ðïéÞìáôá ôïõ Ã. Ñßôóïõ êáé ôïõ Ïä. Åëýôç;
Óôá äýï ðïéÞìáôá Ý÷ïõí áñêåôÜ êïéíÜ óôïé÷åßá. Êáé ôá äýï áíá-
öÝñïíôáé óôç öýóç ìå êÝíôñï ôá ðáéäéÜ ðïõ ÷áßñïíôáé ôç æùÞ, ôçí
áãÜðç, ôç öéëßá. Ùò ðñïò ôç ìïñöÞ, êáé óôá äýï Ýñãá åßíáé Ýíôïíï
ôï áßóèçìá ôçò ÷áñÜò ðïõ áíáäýåôáé, åíþ ðñïâÜëëåôáé ç ó÷Ýóç
áíÜìåóá óôç öýóç êáé ôçí ðáéäéêÞ çëéêßá. Êáé ïé äýï ðïéçôÝò ÷ñç-
óéìïðïéïýí Ýíôïíåò åéêüíåò ÷ùñßò ïìïéïêáôáëçîßá êáé ÷ùñßò íá
Ý÷ïõí ßäéïõò óôß÷ïõò óôçí êÜèå óôñïöÞ.
3. Ðïéåò áéóèÞóåéò ìáò êéíçôïðïéïýíôáé, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóëÜ-

âïõìå êáé íá áðïëáýóïõìå ôéò ðïéçôéêÝò åéêüíåò;
Ïé äýï ðïéçôÝò ÷ñçóéìïðïéïýí ðïëëÝò êáé Ýíôïíåò åéêüíåò ãéá ôéò
ïðïßåò ðñÝðåé íá åíåñãïðïéçèïýí ïé áéóèÞóåéò ôùí áíáãíùóôþí.
Áñ÷éêÜ ç üñáóç ãéá ôá ÷ñþìáôá êáé ôéò åéêüíåò, ç üóöñçóç ãéá ôéò
ìõñùäéÝò ðïõ áíáäýïíôáé, êáèþò êáé ç áêïÞ ãéá ôï ÷ïñü êáé ôá ðá-
ëáìÜêéá. ×ñçóéìïðïéþíôáò ôéò áéóèÞóåéò ìáò áõôÝò ðñïóëáìâÜíïõìå
êáé áðïëáìâÜíïõìå ôéò ðïéçôéêÝò åéêüíåò ôùí äýï äçìéïõñãþí.
4. Óå ðïéá óçìåßá öáßíåôáé ç áéóéüäïîç äéÜèåóç ôùí ðïéçôþí;

Óôï ðñþôï ðïßçìá ôï áéóéüäïîï óôïé÷åßï åßíáé ï ÷ïñüò ôùí ôæéôæéêé-
þí êáé ôá ðáëáìÜêéá ôùí ðáéäéþí ðáñÜ ôç æÝóôç ôïõ êáëïêáéñéíïý
ìåóçìåñéïý. Ôá ÷áñïýìåíá ðáéäéÜ äßíïõí ôçí áéóéüäïîç íüôá óôï
ðïßçìá ôïõ ÃéÜííç Ñßôóïõ. ¼óïí áöïñÜ óôï ðïßçìá ôïõ ÏäõóóÝá
Åëýôç, ç äéÜèåóç åßíáé êáé åäþ áéóéüäïîç áöïý ðÜëé óôÞèçêå Ýíáò
÷ïñüò, ü÷é ôùí ôæéôæéêéþí áõôÞ ôç öïñÜ, áëëÜ áðü ôá ìåëéóóüðïõëá.
Áõôü äåß÷íåé ôçí åõ÷Üñéóôç äéÜèåóç ðïõ äéáðíÝåé ôï ðïßçìá.
5. Ðþò óõíõðÜñ÷ïõí ìÝóá óôï ðïßçìá ôïõ Ã. Ñßôóïõ ç ÷áñïýìåíç

êáé ç ðéêñÞ äéÜóôáóç ôçò æùÞò;
Óôç äåýôåñç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ôïõ ÃéÜííç Ñßôóïõ åßíáé áîé-
ïðñüóåêôï ôï ãåãïíüò üôé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò ÷áñÜò êáé ôçò
ðßêñáò óõíõðÜñ÷ïõí óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí, üðùò áðïäßäïíôáé
ìÝóá áðü ôéò ðïéçôéêÝò åéêüíåò («ðåôáëïýäá ðïñôïêáëéÜ êáé ìáýñç»,
«Ýðáøå êáé êñõöüãíåöå ôçò ðßêñáò ìáíôçëÜêé»). Äõóôõ÷þò, êÜðïéïé
Üíèñùðïé åßíáé óôåíï÷ùñçìÝíïé ôçí þñá ðïõ êÜðïéïé Üëëïé åõôõ-
÷ïýí. Äåí åßíáé, ëïéðüí, ðåñßåñãï ðïõ äýï áíôßèåôá óõíáéóèÞìáôá
õðÜñ÷ïõí ôçí ßäéá óôéãìÞ, áöïý áõôü óõìâáßíåé êáé óôçí ðñáãìá-
ôéêÞ, óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ. 21
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ 6. Ðþò ðáñïõóéÜæåé ï Ïä. Åëýôçò óôï ðïßçìÜ ôïõ ôçí çëéêßá ôçò
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ åöçâåßáò;
Óôï ðïßçìá ôïõ Åëýôç ðáñïõóéÜæåôáé ç ó÷Ýóç êáëïêáéñéïý êáé åöÞ-
âùí. Ôá ðáéäéÜ íéþèïõí ôï åñùôéêü îýðíçìá, éäéáßôåñá ôï êáëïêáßñé
ðïõ åßíáé áíÝìåëá êáé æïõí ìÝóá óå ìéá ðáíäáéóßá ÷ñùìÜôùí, Þ÷ùí,
êåöéïý, ÷áñÜò êáé Ýñùôá, ìå ðëïýóéá ôçí åëëçíéêÞ öýóç óôçí êÜøá
ôïõ êáëïêáéñéíïý ìåóçìåñéïý.
7. Âñåßôå ôéò ìåôáöïñÝò êáé ôéò ðñïóùðïðïéÞóåéò ðïõ õðÜñ÷ïõí

óôá ðïéÞìáôá.
Óôá äýï ðïéÞìáôá õðÜñ÷ïõí ïé åîÞò ìåôáöïñÝò: «ôá ôæéôæßêéá óôÞ-
óáí ôï ÷ïñü», «óôÞóáí ÷ïñü ôñåëü ôá ìåëéóóüðïõëá», «éäñþíåé ï
Þëéïò, ôñÝìåé ôï íåñü», «áð’ ôç ìáó÷Üëç óôÜæåé ôï ìïó÷ïêÜñõäï».
Ïé ðñïóùðïðïéÞóåéò åßíáé ïé åîÞò: «ìéá ðåôáëïýäá äéÜöáíç… Ýðáéæå
êáé êñõöüãíåöå», «óôÞóáí ÷ïñü ôñåëü ôá ìåëéóóüðïõëá», «ôñÝìåé
ôï íåñü», «éäñþíåé ï Þëéïò».

κειμένου
1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá êõñéáñ÷ïýí óôï ðïßçìá ôïõ Ã. Ñßôóïõ;
2. Íá åíôïðßóåôå êáé íá ðåñéãñÜøåôå ôéò åéêüíåò ðïõ óõíèÝôïõí ôï
ðïßçìá ôïõ Ñßôóïõ. Ôé åêöñÜæåé ç êÜèå åéêüíá;
3. Íá åíôïðßóåôå ôéò ìåôáöïñÝò ôçò äåýôåñçò óôñïöÞò ôïõ ðïéÞ-
ìáôïò ôïõ Ã. Ñßôóïõ.
4. Êýñéá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ôïõ ðïéÞìáôïò ôïõ ÏäõóóÝá Åëýôç åßíáé
ïé åéêüíåò. Íá âñåßôå ôéò åéêüíåò áõôÝò.
5. Ðþò ðåñéãñÜöåôáé ç ó÷Ýóç ôùí åöÞâùí ìå ôç öýóç ôïõ êáëï-
êáéñéïý óôï äåýôåñï ðïßçìá;
6. Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ éäÝá ôïõ ðïéÞìáôïò ôïõ ÏäõóóÝá Åëýôç;
22
Μανιτάρια στην πόλη
Ίταλο Καλβίνο
Ï ºôáëï Êáëâßíï ãåííÞèçêå ôï 1923 óôçí Êïýâá. ÕðÞñîå äéçãçìáôï-
ãñÜöïò, ìõèéóôïñéïãñÜöïò êáé äçìïóéïãñÜöïò êáé óõãêáôáëÝãåôáé
óôïõò äçìïöéëÝóôåñïõò Éôáëïýò ðåæïãñÜöïõò ôïõ 20ïý áéþíá. Óå
íåáñÞ çëéêßá Ýöõãå áðü ôçí Êïýâá ãéá íá åãêáôáóôáèåß óôçí Éôá-
ëßá. Óôç äéÜñêåéá ôïõ Â´ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ ðñïó÷þñçóå óôçí
éôáëéêÞ Áíôßóôáóç. ÌåôÜ ôïí ðüëåìï åãêáôáóôÜèçêå óôï Ôïñßíï,
üðïõ óðïýäáóå Öéëïëïãßá, åíþ åñãáæüôáí ãéá ôï êïììïõíéóôéêü
ðåñéïäéêü L’ Unitὰ êáé ãéá ôïí åêäïôéêü ïßêï «ÅúíÜïõíôé». Ôï 1959
îåêßíçóå, ìáæß ìå ôïí ¸ëéï Âéôïñßíé, ôçí Ýêäïóç ôïõ ðåñéïäéêïý
Ilmenabo di letteratura, ìéá óåéñÜ ôåôñáäßùí êñéôéêÞò. Ï Êáëâßíï
ðÝèáíå ôï 1985 óôç ÓéÝíá ôçò Éôáëßáò. Äýï áðü ôá ðñþôá ðåæï-
ãñáöÞìáôÜ ôïõ Þôáí åìðíåõóìÝíá áðü ôçí éôáëéêÞ Áíôßóôáóç: ôï
íåïñåáëéóôéêü ìõèéóôüñçìá Ôï ìïíïðÜôé ðñïò ôç öùëéÜ ìå ôéò
áñÜ÷íåò (1947), ðïõ åîåôÜæåé ôçí Áíôßóôáóç ìÝóá áðü ôéò åìðåé-
ñßåò åíüò åöÞâïõ, ï ïðïßïò Þôáí ôüóï áíßó÷õñïò ìÝóá óôç äßíç
ôùí ãåãïíüôùí üóï êáé ïé åíÞëéêïé ãýñù ôïõ, êáé ôá äéçãÞìáôá
Ôåëåõôáßï Ýñ÷åôáé ôï êïñÜêé (1949). Áðü áõôÜ êáé Üëëá ñåáëéóôéêÜ
Ýñãá, ï óõããñáöÝáò óôñÜöçêå ðñïò ôï öáíôáóôéêü óôïé÷åßï êáé
ôçí áëëçãïñßá. Ï Êáëâßíï, ðïõ êÝñäéóå ðïëëÝò éôáëéêÝò ëïãïôå-
÷íéêÝò äéáêñßóåéò, Ýãéíå ãíùóôüò äéåèíþò ìå ôéò ôñåéò öáíôáóôéêÝò
éóôïñßåò ôïõ, ïé ïðïßåò áíÞêïõí óôç óõëëïãÞ Ïé ðñüãïíïß ìáò
(1960). Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé Ï äé÷áóìÝíïò õðïêüìçò, Ï
âáñüíïò óôá äÝíôñá, Ï áíýðáñêôïò éððüôçò, Ïé áüñáôåò ðüëåéò,
Ôï êÜóôñï ôùí äéáóôáõñïýìåíùí ðåðñùìÝíùí, Áí ìéá íý÷ôá ôïõ
÷åéìþíá Ýíáò ôáîéäéþôçò, Éôáëéêïß ìýèïé, êáèþò êáé ôá äéçãÞìáôá
Ôá êïóìïêùìéêÜ êáé Ti con zero.
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Ôï ëïãïôå÷íéêü áðüóðáóìá ôïõ âéâëßïõ áíÞêåé óôï öáíôáóôéêü
ìõèéóôüñçìá ÌáñêïâÜëíôï Þ Åðï÷Ýò óôçí ðüëç, ôï ïðïßï åêäü-
èçêå ôï 1963 óôï Ôïñßíï ôçò Éôáëßáò. Ôï ìõèéóôüñçìá äéáéñåßôáé 23
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ óå åßêïóé éóôïñßåò êáé ç êÜèå éóôïñßá áíôéóôïé÷åß óå ìßá åðï÷Þ. Óå
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ êÜèå ëïéðüí åðï÷Þ áíáëïãïýí ðÝíôå éóôïñßåò, ïé ïðïßåò áíáöÝ-
ñïíôáé óôç öýóç êáé õìíïýí ôçí áîßá ôçò êáé ôç óçìáóßá ôçò óôç
æùÞ áíèñþðïõ.
Êïéíüò êåíôñéêüò Þñùáò üëùí ôùí éóôïñéþí åßíáé ï ÌáñêïâÜëíôï,
ðïõ ôáõôßæåôáé ìå ôïí Üíèñùðï ðïõ áíáæçôÜ ôç öýóç, ôçí ïìïñöéÜ,
ôç ãáëÞíç êáé ôçí áñìïíßá, áëëÜ äå ãíùñßæåé ðïý íá ôç âñåé, êáèþò
ôá óôïé÷åßá ðïõ óõíáíôÜ êáèçìåñéíÜ óôçí ðüëç åßíáé ðáñáìïñ-
öùìÝíá êáé Üîéá ðåñéöñüíçóçò. Ãéá ôï ëüãï áõôü, áðü áíÜãêç êáé
ìüíï, óõìâéâÜæåôáé ìå ôçí ôå÷íçôÞ æùÞ.

1ç åíüôçôá: «Ìéá ìÝñá… ôçò ýðáñîÞò ôïõ»: Ï ÌáñêïâÜëíôï åßíáé
Ýíáò Üíèñùðïò ðïõ áãáðÜ êáé åðéæçôåß ôç öýóç, áëëÜ äå ãíùñßæåé
ðïý íá ôç âñåé. ÓõìâéâÜæåôáé ìå ôçí ôå÷íçôÞ æùÞ ôçò ðüëçò.
2ç åíüôçôá: «¸ôóé, Ýíá ðñùß… áí óáò îåöýãåé êïõâÝíôá»: Ç ÷áñÜ êáé
ï åíèïõóéáóìüò ôïõ öõóéïëÜôñç ÌáñêïâÜëíôï ãéá ôçí áíáêÜëõøç
ôùí ìáíéôáñéþí.
3ç åíüôçôá: «Ôï Üëëï ðñùß… ðüóï êáéñü Þèåëáí íá ìåãáëþóïõí».
Ç áíçóõ÷ßá ôïõ Þñùá ìÞðùò êÜðïéïò êëÝøåé ôá ìáíéôÜñéá êáé ç
áíáêïýöéóÞ ôïõ, üôáí äéáðéóôþíåé üôé êáíåßò äåí ôá Ý÷åé ðåéñÜîåé.
4ç åíüôçôá: «Ôç íý÷ôá Ýâñåîå… ï Ýíáò ôïí Üëëï». Ç ÷áñÜ ôïõ Þñùá
ôçí çìÝñá ôçò âñï÷Þò, ç áðïãïÞôåõóç ôïõ åðåéäÞ åßíáé áíáãêá-
óìÝíïò íá ìïéñáóôåß ôá ìáíéôÜñéá êáé ç äõóÜñåóôç Ýêðëçîç ðïõ
ôïõ åðéöõëÜóóïõí ôá äçëçôçñéáóìÝíá ìáíéôÜñéá.

Ï êåíôñéêüò Þñùáò ôïõ ìõèéóôïñçìáôéêïý áðïóðÜóìáôïò ÌáíéôÜ-
ñéá óôçí ðüëç åßíáé ï ÌáñêïâÜëíôï, ï ïðïßïò äéáêñßíåôáé ãéá ôç
ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ãéá ôç öýóç êáé ôéò ïìïñöéÝò ôçò, ôéò ïðïßåò
áíáæçôÜ áëëÜ äå ãíùñßæåé ðïý ìðïñåß íá ôéò âñåé. ÅíèïõóéÜæåôáé
êáèþò Ýíá ðñùéíü, ðçãáßíïíôáò óôç äïõëåéÜ ôïõ, áíáêáëýðôåé ìá-
íéôÜñéá ìÝóá óôçí ðüëç. Ìå áöïñìÞ ôçí áíáêÜëõøÞ ôïõ áõôÞ ï
ÌáñêïâÜëíôï áñ÷ßæåé íá ïíåéñåýåôáé ôçí åðéóôñïöÞ óôç öýóç, ðïõ
ôüóï ðïëý áãáðÜ. Áíõðïìïíåß íá äåé ôá ìáíéôÜñéá íá ìåãáëþíïõí,
áíçóõ÷åß ìÞðùò êÜðïéïò ôá êëÝøåé êáé íéþèåé áíáêïýöéóç êÜèå
öïñÜ ðïõ äéáðéóôþíåé üôé êáíåßò äåí ôá Ý÷åé ðåéñÜîåé. Éäéáßôåñá
ìåãÜëç åßíáé ç ÷áñÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ôç íý÷ôá ðïõ âñÝ÷åé, êáèþò
óõíåéäçôïðïéåß üôé ðëçóéÜæåé ç þñá ðïõ èá áðïêôÞóåé åðéôÝëïõò
24 ôá ðïëõðüèçôá ìáíéôÜñéá. ¼ìùò, ôç ÷áñÜ ôïõ äéáäÝ÷åôáé ç áðïãï-
Þôåõóç ðïõ áêïëïõèåß ôç äõóÜñåóôç Ýêðëçîç ðïõ ôïí ðåñéìÝíåé, Ίταλο
üôáí êáôáëÞãïõí üëïé ïìáäéêÜ óôï íïóïêïìåßï åîáéôßáò ôùí äç- Καλβίνο
ëçôçñéáóìÝíùí ìáíéôáñéþí.
1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç èåìáôéêÞ åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò óêé-

áãñáöåßôáé ç ðñïóùðéêüôçôá êáé ç ìïñöÞ ôïõ êåíôñéêïý ìõèéóôï-
ñçìáôéêïý Þñùá. Ï ÌáñêïâÜëíôï ôáõôßæåôáé ìå Ýíáí Üíèñùðï ðïõ
áíáæçôÜ ôç öýóç, ãéáôß äéáêáôÝ÷åôáé áðü ìéá Ýíôïíç êáé äõíáôÞ
áãÜðç ãé’ áõôÞ, áëëÜ áäõíáôåß íá ôçí áíáêáëýøåé, êáèþò äå ãíùñßæåé
ðïý íá ôç âñåé. ¸ôóé, óõìâéâÜæåôáé ìå ôçí ôå÷íçôÞ æùÞ ôçò ðüëçò,
üðïõ ü,ôé óõíáíôÜ åßíáé ðáñáìïñöùìÝíï êáé Üîéï ðåñéöñüíçóçò.
2ç åíüôçôá: Ãéá ôï ëüãï áõôü, êáôáëáìâÜíåôáé áðü Ýíôïíï åíèïõ-
óéáóìü, üôáí Ýíá ðñùéíü ðçãáßíïíôáò óôç äïõëåéÜ ôïõ áíáêáëý-
ðôåé ìáíéôÜñéá ìÝóá óôçí ðüëç. Ôï ãåãïíüò áõôü ãåìßæåé áìÝóùò
ôçí øõ÷Þ ôïõ öõóéïëÜôñç Þñùá ìå ÷áñÜ, åëðßäá, áéóéïäïîßá êáé
ðñïóäïêßáí («Ï ÌáñêïâÜëíôï Ýíéùóå ëåò êáé ï ãêñßæïò êáé Ü÷á-
ñïò êüóìïò ðïõ ôïí ðåñéÝâáëëå åß÷å ìïíïìéÜò ãåìßóåé êñõììÝíïõò
èçóáõñïýò… ôïõ øùìéïý»). Ç ÷áñÜ ôïõ åßíáé ôüóï ìåãÜëç, ðïõ åðé-
óôñÝöïíôáò óôï óðßôé ôï âñÜäõ õðüó÷åôáé üôé óýíôïìá èá ôïõò
öÝñåé ãéá öáãçôü ìáíéôÜñéá.
3ç åíüôçôá: Ùóôüóï, ôïí åíèïõóéáóìü ôïõ ÌáñêïâÜëíôï äéáäÝ÷åôáé
ç áíçóõ÷ßá ôïõ ìÞðùò êÜðïéïò êëÝøåé ôá ìáíéôÜñéá, êáèþò êáé ç
áíáêïýöéóÞ ôïõ, üôáí äéáðéóôþíåé üôé êáíåßò äåí ôá Ý÷åé ðåéñÜîåé.
4ç åíüôçôá: Éäéáßôåñá ìåãÜëç åßíáé ç ÷áñÜ ðïõ íéþèåé ï ðñùôáãù-
íéóôÞò ôç íý÷ôá ðïõ âñÝ÷åé, êáèþò óõíåéäçôïðïéåß üôé ðëçóéÜæåé
ç óôéãìÞ ðïõ èá áðïêôÞóåé ôï ðïëõðüèçôï åýñçìÜ ôïõ. ¼ìùò,
áðïãïçôåýåôáé, üôáí áíôéëáìâÜíåôáé üôé äåí ðñüêåéôáé ãéá ìéá ðñï-
óùðéêÞ áíáêÜëõøç êáé óõíåéäçôïðïéåß üôé åßíáé áíáãêáóìÝíïò íá
ìïéñáóôåß ôá ðïëõðüèçôá ìáíéôÜñéá ìå Üëëïõò óõíáíèñþðïõò ôïõ.
Ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõ ôÝëïò, ãßíåôáé áêüìç ìåãáëýôåñç üôáí ôåëéêÜ
êáôáëÞãïõí üëïé ïìáäéêÜ óôï íïóïêïìåßï, åîáéôßáò ôùí äçëçôçñé-
áóìÝíùí ìáíéôáñéþí.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí

ÌáñêïâÜëíôï: Ï Þñùáò áíáæçôÜ ìÜôáéá ôç öýóç ìÝóá óôçí ðüëç,
áëëÜ ôïõ åßíáé áäýíáôï íá ôçí áíáêáëýøåé. Ùóôüóï, åßíáé áíáãêá-
óìÝíïò íá óõìâéâáóôåß ìå ôçí ôå÷íçôÞ æùÞ. Áðü ôï áðüóðáóìá
ìðïñïýìå íá óõìðåñÜíïõìå üôé ç êïéíùíéêÞ ôïõ èÝóç åßíáé ÷áìçëÞ,
êáèþò åñãÜæåôáé ùò á÷èïöüñïò, ðñïêåéìÝíïõ íá æÞóåé ôçí ïéêïãÝ-
íåéÜ ôïõ, êáé ôïõò õðüó÷åôáé üôé èá ôïõò öÝñåé ìáíéôÜñéá.
Ε. Τεχνική - τεχνοτροπία 25
Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ
ΚΑΙ Η ΦΥΣΗ i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ, æùíôáíÞ êáé ðáñáóôáôéêÞ äçìï-
ôéêÞ, ðëïýóéá óôçí Ýêöñáóç óõíáéóèçìÜôùí.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü, æùíôáíü, öõóéêü. Óôï Ýñãï ðñïóäßäåé æùíôÜíéá
ç äéáëïãéêÞ ìïñöÞ ðïõ äéáêüðôåé ôçí áöÞãçóç.
iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ÌåôáöïñÝò: «Ôï âëÝììá ôïõ ðïõ ãëéóôñïýóå ðÜíù ôïõò», «óôá
ðüäéá ôùí äÝíôñùí îåðñüâáëëáí êáñïýìðáëá», «ìåò óôçí êáñäéÜ
ôçò ðüëçò!», «ï ãêñßæïò êáé Ü÷áñïò êüóìïò ðïõ ôïí ðåñéÝâáëëå
åß÷å ìïíïìéÜò ãåìßóåé êñõììÝíïõò èçóáõñïýò», «êáé äåí Ýâëåðå
ôçí þñá», «ôç ëåðôÞ ôïõò ãåýóç», «ôïí ôýëéãå ìÝóá ó’ Ýíá æçëüôõðï
êáé äýóðéóôï öüâï», «îåøÜ÷íéæáí ôçí Üóöáëôï ôïõ äñüìïõ, ãéá íá
âñïõí ß÷íç ôçò öýóçò êáé íá ôá óâÞóïõí ìå ôç óêïýðá», «êÜôù áðü
ôç ìýôç», «êïêÜëùóå áðü ïñãÞ».
Ðáñïìïéþóåéò: «¼ðùò óôçí Üììï ôçò åñÞìïõ», «üðùò ïé áãñüôåò,
ðïõ Ýðåéôá áðü ìÞíåò îçñáóßáò îõðíïýí êáé ÷ïñåýïõí áðü ÷áñÜ
óôïí Þ÷ï ôùí ðñþôùí óôáãüíùí».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ðüëçò («ôá ìÜôéá áõôïý ôïõ ÌáñêïâÜëíôï…
ôçò åñÞìïõ»). Ç åéêüíá ôùí óôïé÷åßùí ôçò öýóçò, («êé áðü ôçí Üëëç…
ôçò ýðáñîÞò ôïõ»). Ç åéêüíá ôùí ìáíéôáñéþí, («óôï êïììÜôé ôçò
Üãïíçò… õðüãåéá óþìáôá», «êáé íá ôá ìáíéôÜñéá… áêüìá ÷þìá»). Ç
åéêüíá ôïõ «äéïðôñïöüñïõ» ïäïêáèáñéóôÞ, («áõôüò ï ïäïêáèáñé-
óôÞò… íåáñüò»).

1. ÐñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé ôçí
êïéíùíéêÞ èÝóç ôïõ êåíôñéêïý Þñùá, áíôëþíôáò óôïé÷åßá áðü ôï
êåßìåíï.
1. ÄéáâÜæïíôáò ôï áðüóðáóìá óõìðåñáßíïõìå üôé ï ÌáñêïâÜëíôï
åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò, ï ïðïßïò áíáæçôÜ ôç öýóç, áëëÜ äå ãíùñßæåé
ðþò êáé ðïý ìðïñåß íá ôçí áíáêáëýøåé. ÁõôÜ ðïõ âñßóêåé áðü ôç
öýóç åßíáé ðáñáìïñöùìÝíá êáé Üîéá ðåñéöñüíçóçò. ¼ìùò, áðü
áíÜãêç óõìâéâÜæåôáé ìå ôçí ôå÷íçôÞ æùÞ. Ó÷åôéêÜ ìå ôçí êïéíùíéêÞ
èÝóç ôïõ êåíôñéêïý Þñùá, äéáðéóôþíïõìå üôé åßíáé ÷áìçëÞ, áöïý
åñãÜæåôáé ùò á÷èïöüñïò, ðñïêåéìÝíïõ íá æÞóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ
ôïõ. Ðéèáíüôáôá åßíáé Ýíáò öôù÷üò ìåñïêáìáôéÜñçò, áöïý õðü-
ó÷åôáé óôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ üôé ìéá ìÝñá èá ôïõò öÝñåé ãéá öáãçôü
ìáíéôÜñéá («áêïýóôå ôé èá óáò ðù, åßðå… üðùò óáò âëÝðù êáé ìå
26 âëÝðåôå»). Ôá ðáéäéÜ ôïõ åß÷áí óõíçèßóåé íá ôñþíå öôù÷éêÜ êáé ãé’
áõôü äå ãíþñéæáí ôçí ýðáñîç ôùí ìáíéôáñéþí («Êáé ðïý åßíáé áõôÜ Ίταλο
ôá ìáíéôÜñéá; Ñþôçóáí ôá ðáéäéÜ. Ðåò ìáò ðïý öõôñþíïõí!»). Καλβίνο
2. Áðü ðïéåò öÜóåéò ðåñíÜ ç äéÜèåóç ôïõ Þñùá, áðü ôç óôéãìÞ

ðïõ áíáêáëýðôåé ôçí ýðáñîç ôùí ìáíéôáñéþí;
Ï êåíôñéêüò Þñùáò, üôáí áíáêáëýðôåé ôá ìáíéôÜñéá Ýíá ðñùß ðçãáß-
íïíôáò óôç äïõëåéÜ ôïõ, åíèïõóéÜæåôáé êáé áñ÷ßæåé íá ïíåéñåýåôáé
ôçí åðéóôñïöÞ óôç öýóç, ôçí ïðïßá ôüóï ðïëý áãáðÜ. Áíõðïìïíåß
íá äåé ôá ìáíéôÜñéá íá ìåãáëþíïõí. Áíçóõ÷åß ìÞðùò êÜðïéïò êëÝ-
øåé ôá ìáíéôÜñéá, áíáêïõößæåôáé üìùò êÜèå öïñÜ ðïõ äéáðéóôþíåé
üôé êáíåßò äåí ôá åß÷å ðåéñÜîåé. Ç ÷áñÜ ðïõ Ýíéùóå ôç íý÷ôá ðïõ
Ýâñåîå, Þôáí ðïëý ìåãÜëç, áöïý óõíåéäçôïðïßçóå üôé ðëçóéÜæåé ç
þñá ðïõ èá áðïêôÞóåé ôá ðïëõðüèçôá ìáíéôÜñéá. Óôï ôÝëïò üìùò
áðïãïçôåýåôáé, êáèþò ôïí ðåñéìÝíåé ìéá äõóÜñåóôç Ýêðëçîç, üôáí
êáôáëÞãïõí üëïé óôï íïóïêïìåßï.
3. Ôé åßäïõò ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæïõí ïé Üíèñùðïé ðïõ æïõí

óôçí ðüëç; Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ óçìåßá óôï êåßìåíï.
Åßíáé ãåãïíüò üôé ç æùÞ óôéò ìåãáëïõðüëåéò ðñïóöÝñåé ðïëëÜ
ðëåïíåêôÞìáôá. ÕðÜñ÷ïõí üìùò êáé ìåñéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ ðñï-
êýðôïõí áðü ôç äéáâßùóç óôç áóôéêÜ êÝíôñá. Áñ÷éêÜ, ç óôÝñçóç
ôçò öõóéêÞò æùÞò åßíáé éäéáßôåñá Ýíôïíç ðåñéóóüôåñï óå åêåßíïõò
ðïõ åßíáé öõóéïëÜôñåò êáé óõíåéäçôïðïéïýí ôï óçìáíôéêü ñüëï ôçò
öýóçò óôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ. ÅðéðëÝïí, ïé áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò óå
ìéá ðüëç åßíáé áðñüóùðåò êáé õðÜñ÷åé áðïìüíùóç, åðéöýëáîç êáé
áíôáãùíéóìüò («Ãéá ìéá óôéãìÞ ó÷åäüí êïêÜëùóå áðü ïñãÞ, Ýðåéôá
– üðùò óõ÷íÜ óõìâáßíåé – ïé ðñïóùðéêÝò åìðÜèåéåò»). ÔÝëïò, ç ìü-
ëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò áíáìöéóâÞôçôá âëÜðôåé ôçí êáèçìåñéíÞ
æùÞ ôçò ðüëçò êáé óõ÷íÜ ïäçãåß áñêåôïýò áíèñþðïõò óôï íïóï-
êïìåßï. Ôï ßäéï Ýðáèå êáé ï ÌáñêïâÜëíôï êáé üëïé üóïé Ýöáãáí ôá
ðéèáíþò ìïëõóìÝíá ìáíéôÜñéá.

κειμένου
1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá ãåííéïýíôáé óôçí øõ÷Þ ôïõ áíáãíþóôç, êáèþò
ðáñáêïëïõèåß ôçí åîÝëéîç ôçò éóôïñßáò;
2. Ðþò äéáãñÜöåôáé ìÝóá áðü ôï äéÞãçìá ç ó÷Ýóç ôïõ áíèñþðïõ
ôçò ðüëçò ìå ôç öýóç;
3. Ôé åðéäñÜóåéò Ý÷åé ôï ðåñéâÜëëïí êáé ç æùÞ óôçí ðüëç óôï ÷áñá-
êôÞñá ôïõ áíèñþðïõ; Ôé äéáêñßíåé ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí ôçò
ðüëçò óýìöùíá ìå ôï äéÞãçìá;
27
Λαο γρα φικά
Λαογραφικά
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ
Το πιο γλυκό ψωμί

Λαϊκό παραμύθι
Ôï Ýñãï åßíáé ëáúêü äçìéïýñãçìá.

Ôï ëïãïôå÷íéêü áðüóðáóìá ðïõ áêïëïõèåß, áíÞêåé óôçí êáôçãïñßá
ôùí ëáïãñáöéêþí Ýñãùí, ôá ïðïßá åßôå ùò áðáíèßóìáôá áõèåíôéêïý
êáé ãíÞóéïõ ëáúêïý ëüãïõ, åßôå ùò Ýñãá ãíùóôþí óõããñáöÝùí ðïõ
áðïôõðþíïõí ôç ëáúêÞ íïïôñïðßá êáé óõìðåñéöïñÜ, åðé÷åéñïýí íá
öùôßóïõí ôéò ðïéêßëåò üøåéò ôçò ëáúêÞò æùÞò êáé ôïõ ëáúêïý ðïëéôé-
óìïý. Ðñüêåéôáé ãéá êåßìåíá ðïõ óêéáãñáöïýí ìå áñéóôïõñãçìáôéêü
ôñüðï ÷áñáêôçñéóôéêïýò ëáúêïýò ôýðïõò êáé êáôáãñÜöïõí ðïéêßëá
ëáúêÜ Ýèéìá, ðáñáäüóåéò, áíôéëÞøåéò êáé ðñïëÞøåéò ôïõ ëáïý, ðïõ
åßôå Ý÷ïõí ÷áèåß, åßôå åðéâéþíïõí áêüìç êáé óÞìåñá.
Ôï óõãêåêñéìÝíï ëáúêü ðáñáìýèé, âáóßæåôáé óå ìéá ðáëáéÜ ëáúêÞ
áöÞãçóç êáé áðïôåëåß êåöáëëïíßôéêç ðáñáëëáãÞ. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá
äéçãçìáôéêü Þ êïóìéêü ðáñáìýèé, ðïõ áöçãåßôáé ôçí ðåñéðÝôåéá åíüò
ðëïýóéïõ âáóéëéÜ ÷ùñßò ôçí ðáñåìâïëÞ õðåñöõóéêþí óôïé÷åßùí êáé
ìå äéäáêôéêü, áëëçãïñéêü ðåñéå÷üìåíï, êáèþò ç óýíèåóÞ ôïõ Ý÷åé
óôü÷ï ôç äéäá÷Þ êáé ôïí ðáñáäåéãìáôéóìü.

1ç åíüôçôá: «ÊÜðïôå Þôáí… ðïõ ëÝåé ï ëüãïò»: Ôï ðñüâëçìá ðïõ
áíôéìåôùðßæåé ï ðëïýóéïò áëëÜ áíüñåêôïò âáóéëéÜò êáé ïé Üêáñðåò
ðñïóðÜèåéåò ôùí ãéáôñþí íá èåñáðåýóïõí ôçí áññþóôéá ôïõ.
2ç åíüôçôá: «¼ðïõ êÜðïéá ìÝñá… ¸ôóé ëïéðüí êé Ýãéíå»: Ç ÷ùñßò
áðïôÝëåóìá óõìâïõëÞ ôïõ öôù÷ïý óïöïý ãÝñïíôá íá æçôÞóåé áðü
ôïõò õðçêüïõò ôïõ íá æõìþóïõí ôï ðéï ãëõêü øùìß.
3ç åíüôçôá: «Èá óå êñåìÜóù… íá ôñþãáìå êé åìåßò Ýôóé!»: Ç óõì-
âïõëÞ ôïõ óïöïý ãÝñïíôá ðñïò ôï âáóéëéÜ. Ç óêëçñÞ, êïðéáóôéêÞ
åñãáóßá ôùí äýï áíèñþðùí íá öôéÜîïõí «ôï ðéï ãëõêü øùìß» ôïõ
30 êüóìïõ, ç èåñáðåßá ôçò áóèÝíåéáò ôïõ âáóéëéÜ, ôï çèéêü äßäáãìá
ôïõ ðáñáìõèéïý óýìöùíá ìå ôï ïðïßï ï Üíèñùðïò åßíáé åõôõ÷éóìÝ- Λαϊκό
íïò, üôáí áðïëáìâÜíåé ôïõò êáñðïýò ôïõ ìü÷èïõ ôïõ. παραμύθι

Ôï ðáñáìýèé Ôï ðéï ãëõêü øùìß áíáöÝñåôáé óå Ýíáí ðïëý ðëïýóéï
âáóéëéÜ, ðïõ ðáñüëï ðïõ åß÷å ôá ðÜíôá êáé ôïí èåùñïýóáí ôïí
ðéï åõôõ÷éóìÝíï Üíèñùðï ôïõ êüóìïõ, áíôéìåôþðéæå ôï ðñüâëçìá
ôçò áíïñåîßáò, êáèþò äåí åß÷å üñåîç íá öÜåé ôßðïôá êáé óõíå÷þò
áäõíÜôéæå. Ðïëëïß ãéáôñïß ôïí åðéóêÝðôïíôáí, üìùò êáíÝíáò äåí
êáôÜöåñíå íá ãéáôñÝøåé ôïí Üññùóôï âáóéëéÜ, ðïõ óõíÝ÷éæå íá
áäõíáôßæåé ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï. Ìéá ìÝñá Ýíáò áóðñïìÜëëçò
öôù÷üò ãÝñïò, ðïõ Þôáí óïöüò êáé åß÷å éáôñéêÝò ãíþóåéò, Ýöôáóå
óôï ðáëÜôé êáé óõìâïýëåøå ôï âáóéëéÜ íá æçôÞóåé íá ôïõ öÝñïõí
ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ, ëÝãïíôáò ðùò áí ôï áðïêôÞóåé, èá
èåñáðåõôåß ç áññþóôéá ôïõ. ¸ôóé, ï âáóéëéÜò äéÝôáîå íá æõìþóïõí
«ôï ðéï ãëõêü øùìß». ÊáíÝíá üìùò øùìß áðü áõôÜ ðïõ Ýöåñáí óôï
ðáëÜôé äåí êáôÜöåñå íá áíïßîåé ôçí üñåîÞ ôïõ. ÔåëéêÜ, ï áíüñåêôïò
âáóéëéÜò Ýðåéôá áðü ðñïôñïðÞ ôïõ óïöïý ãÝñïíôá, ôïí áêïëïýèç-
óå óôçí êáëýâá ôïõ. Åðß ôñåéò ìÝñåò êáé ïé äýï åñãÜóôçêáí óêëçñÜ,
ãéá íá öôéÜîïõí «ôï ðéï ãëõêü øùìß». Óôï ôÝëïò, üôáí ï âáóéëéÜò
Ýöáãå ôï øùìß, ôïõ öÜíçêå ðñÜãìáôé «ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êü-
óìïõ» êáé èåñáðåýôçêå áðü ôï ðñüâëçìÜ ôïõ. Ôüôå, ï ãÝñïíôáò
åîÞãçóå óôï âáóéëéÜ üôé ôï øùìß áõôü Þôáí ôï ðéï ãëõêü, åðåéäÞ
êüðéáóå ãéá íá ôï öôéÜîåé. Ï âáóéëéÜò äÝ÷ôçêå ôçí åñìçíåßá áõôÞ
êáé áêïëïýèçóå ôç óõìâïõëÞ ôïõ óïöïý ãÝñïõ, êáèþò áðü åêåßíç
ôçí çìÝñá Üñ÷éóå íá äïõëåýåé áñêåôÜ. ¸ôóé, ãéáôñåýôçêå ãéá ðÜíôá
áðü ôçí áíïñåîßá êáé Ýôñùãå ðÜíôïôå êáëÜ.

1ç åíüôçôá: Ôï ëáúêü ðáñáìýèé áíáöÝñåôáé óôçí ðåñéðÝôåéá åíüò
ðïëý ðëïýóéïõ âáóéëéÜ, ðïõ áí êáé Ý÷åé ôá ðÜíôá êáé èåùñåßôáé ï
ðéï åõôõ÷éóìÝíïò Üíèñùðïò ôïõ êüóìïõ, áíôéìåôùðßæåé ôï ðñü-
âëçìá ôçò áíïñåîßáò, êáèþò äåí Ý÷åé üñåîç íá öÜåé êáé äéáñêþò
áäõíáôßæåé. Ðïëëïß ãéáôñïß ôïí åðéóêÝöôçêáí óôï ðáëÜôé ôïõ, áëëÜ
êáíåßò äåí ìðüñåóå íá ôïí èåñáðåýóåé.
2ç åíüôçôá:
åíüôçôá: ¸íáò üìùò öôù÷üò áóðñïìÜëëçò ãÝñïò, ðïõ Þôáí êáé
óïöüò êáé ãíþñéæå êáé áðü éáôñéêÞ, ðÝñáóå êÜðïéá ìÝñá áðü ôï
ðáëÜôé êáé óõìâïýëåøå ôï âáóéëéÜ íá æçôÞóåé íá ôïõ öÝñïõí «ôï
ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ». Áí êáôÜöåñíå íá ôï áðïêôÞóåé áõôü,
ôüôå èá Ýâñéóêå ãéáôñåéÜ óôï ðñüâëçìÜ ôïõ. Ï âáóéëéÜò, ðñÜãìáôé,
äéÝôáîå íá ôïõ æõìþóïõí êáé íá ôïõ øÞóïõí «ôï ðéï ãëõêü øùìß 31
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ôïõ êüóìïõ». ¼íôùò, ôïõ ôï Ýöåñáí óôï ðáëÜôé íá ôï äïêéìÜóåé,
Ý÷ïíôáò âÜëåé ðïëëÞ æÜ÷áñç êáé áíèüãáëá. ÊáíÝíá üìùò øùìß äåí
êáôÜöåñå íá áíïßîåé ôçí üñåîç ôïõ âáóéëéÜ.
3ç åíüôçôá: ÔåëéêÜ, ï âáóéëéÜò ðåßóôçêå áðü ôï ãÝñïíôá íá ôïí
áêïëïõèÞóåé óôçí êáëýâá ôïõ, åëðßæïíôáò üôé èá áðáëëáãåß áðü ôï
ðñüâëçìÜ ôïõ. Åðß ôñåéò çìÝñåò äïýëåõáí êáé ïé äýï ðïëý óêëçñÜ
ãéá íá öôéÜîïõí øùìß, ìÝ÷ñé ðïõ óôï ôÝëïò, üôáí Ýöáãå ôï øùìß ï
âáóéëéÜò, ôïõ öÜíçêå üôé Þôáí «ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ». Ìå
áõôüí ôïí ôñüðï, ï âáóéëéÜò èåñáðåýôçêå áðü ôçí áóèÝíåéÜ ôïõ,
ãéáôñåýôçêå áðü ôçí áíïñåîßá êáé Ýôñùãå êáëÜ.
Ôï ëáúêü áõôü ðáñáìýèé, ðñïêáëåß Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôá êáé äõíáôÞ
óõãêßíçóç óôïõò áíáãíþóôåò ðïõ ðáñáêïëïõèïýí ôï âáóéëéÜ íá
ðñïóðáèåß áðåãíùóìÝíá íá ëýóåé ôï ðñüâëçìÜ ôïõ, öôÜíïíôáò
áêüìç êáé óôï óçìåßï, ðáñÜ ôï áîßùìÜ ôïõ íá åñãÜæåôáé óêëçñÜ
åðß ôñåéò çìÝñåò ìáæß ìå ôï ãÝñï óïöü. Åðßóçò, éäéáßôåñá óçìáíôéêü
åßíáé ôï äéäáêôéêü ðåñéå÷üìåíï ôïõ ðáñáìõèéïý, ìÝóá áðü ôï ïðïßï
ï áêñïáôÞò äéäÜóêåôáé üôé ôá ÷ñÞìáôá êáé ï ðëïõóéïðÜñï÷ïò âßïò
äåí ôáõôßæïíôáé ìå ôçí áðüëõôç åõôõ÷ßá óôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ.
Ðáñ’ üëï ðïõ ï âáóéëéÜò åß÷å ôá ðÜíôá êáé äå ÷ñåéáæüôáí íá êïðéÜ-
óåé ãéá ôßðïôá, ùóôüóï, Þôáí äõóôõ÷éóìÝíïò. Ç äõóôõ÷ßá óôï ðáñá-
ìýèé åêöñÜæåôáé áëëçãïñéêÜ êáé óõìâïëéêÜ, ùò áíïñåîßá. Óýìöùíá
ìå ôï ðáñáìýèé üìùò, ç åõôõ÷ßá ôáõôßæåôáé ìå ôçí åñãáóßá, êáèþò
üðïéïò äïõëåýåé óêëçñÜ, áðïëáìâÜíåé ôïõò êáñðïýò ôïõ ìü÷èïõ
ôïõ. ÔÝëïò, ðáñÜëëçëá ìå ôï çèéêü äßäáãìá ðïõ ðåñéÝ÷åé êÜèå
ëáúêÞ áöÞãçóç, ôï ðáñáìýèé øõ÷áãùãåß, ôÝñðåé êáé äéáóêåäÜæåé
ôïí áíáãíþóôç, êáèþò áíôéóôïé÷åß óå ìéá åõ÷Üñéóôç éóôïñßá ðïõ
ðñïêáëåß ãÝëéï («ðïõ ìáêÜñé íá ôñþãáìå êé åìåßò Ýôóé!»).
i) Ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ, ëéôÞ, öõóéêÞ äçìïôéêÞ ìå áñêåôÜ
ëáúêÜ óôïé÷åßá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ Ýñãïõ åßíáé ëéôü, æùíôáíü êáé ðáñáóôáôéêü. Óôï ðá-
ñáìýèé, ç Ýììåóç áöÞãçóç (äéÞãçóç) äéáêüðôåôáé áðü ôï äéÜëïãï,
ðïõ ðñïóäßäåé áìåóüôçôá êáé æùíôÜíéá.

ÌåôáöïñÝò: «Ôïõ ðïõëéïý ôï ãÜëá», «êáé êáñöÜêé äå ìïõ êáßãåôáé
ãéá êáíÝíáí!», «Ýðåóáí ìå ôá ìïýôñá óôç äïõëåéÜ», «ôï ðñüóùðü
32 ôïõ Ýãéíå êüêêéíï áðü ÷áñÜ».
Ðáñïìïéþóåéò: «Óáí ðåéíáóìÝíïò ëýêïò». Λαϊκό
ÅðáíáëÞøåéò: «Ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ» παραμύθι
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò áìößåóçò ôïõ âáóéëéÜ ðñéí áðü ôçí áíá÷þ-
ñçóÞ ôïõ ãéá ôçí êáëýâá ôïõ ãÝñïíôá («Öüñåóå êé áõôüò… óôá
÷Ýñéá ôïõ…»). Ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ÷þñïõ üðïõ âñéóêüôáí
ç êáëýâá («…êé åðÞãáíå óôïí êÜìðï… ÷ùñÜöé óðáñìÝíï»).

1. Áðáíôþíôáò óôéò ðáñáêÜôù åñùôÞóåéò, èá Ý÷åôå áðïäþóåé
ðåñéëçðôéêÜ ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ ðáñáìõèéïý:
á. Ðïéï ðñüâëçìá Ý÷åé ï Þñùáò;
â. Ðïéåò ëýóåéò äïêéìÜæåé áñ÷éêÜ;
ã. Ðïéïò Ýñ÷åôáé ùò âïçèüò ôïõ êáé ôé ôïí óõìâïõëåýåé;
ä. Áêïëïõèåß ôç óõìâïõëÞ-äïêéìáóßá êáé ðþò;
å. Ðïéï áðïôÝëåóìá åß÷å ç äïêéìáóßá ãéá ôïí Þñùá ùò ðñïò ôï
áñ÷éêü ôïõ ðñüâëçìá;
á. Ï ðëïýóéïò âáóéëéÜò áíôéìåôùðßæåé ôï ðñüâëçìá ôçò áíïñåîß-
áò. Áí êáé ôá åß÷å üëá êáé ôïí èåùñïýóáí åõôõ÷éóìÝíï, äåí åß÷å
üñåîç, äåí ìðïñïýóå íá âÜëåé ôßðïôá óôï óôüìá ôïõ êáé óõíå÷þò
áäõíÜôéæå.
â. Ðïëëïß ãéáôñïß ðÞãáéíáí íá ôïí äïõí ãéá íá ôïí ãéáôñÝøïõí,
áëëÜ äåí åß÷áí êáíÝíá èåôéêü áðïôÝëåóìá, áöïý ï âáóéëéÜò óõíÝ-
÷éæå íá áäõíáôßæåé ïëïÝíá êáé ðåñéóóüôåñï.
ã. ÊÜðïéá ìÝñá ðÝñáóå áðü ôï ðáëÜôé Ýíáò áóðñïìÜëëçò öôù÷üò
ãÝñïò, ï ïðïßïò Þôáí óïöüò êáé ãíþñéæå áðü éáôñéêÞ. Ôïí óõìâïý-
ëåøå íá æçôÞóåé íá ôïõ öÝñïõí «ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ».
Áí êáôÜöåñíå íá ôï áðïêôÞóåé, ôüôå èá Ýâñéóêå ãéáôñåéÜ óôï ðñü-
âëçìÜ ôïõ.
ä. Ï âáóéëéÜò ðñáãìáôéêÜ äéÝôáîå íá ôïõ æõìþóïõí êáé íá ôïõ
øÞóïõí «ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ». ¼íôùò, ôïõ ôï Ýöåñáí
óôï ðáëÜôé íá ôï äïêéìÜóåé Ý÷ïíôáò âÜëåé ðïëëÞ æÜ÷áñç êáé áí-
èüãáëá. ÊáíÝíá üìùò øùìß äåí êáôÜöåñå íá áíïßîåé ôçí üñåîç
ôïõ âáóéëéÜ.
å. ÔåëéêÜ ðåßóôçêå áðü ôï ãÝñïíôá íá ôïí áêïëïõèÞóåé óôçí êáëý-
âá ôïõ, ðåñéìÝíïíôáò ðùò Ýôóé èá ìðïñïýóå íá èåñáðåõôåß áðü ôï
ðñüâëçìÜ ôïõ. Åðß ôñåéò çìÝñåò äïýëåõáí êáé ïé äýï ðïëý óêëçñÜ
ãéá íá öôéÜîïõí øùìß. ¼ôáí óôï ôÝëïò Ýöáãå ôï øùìß ï âáóéëéÜò,
ôïõ öÜíçêå üôé Þôáí «ôï ðéï ãëõêü øùìß ôïõ êüóìïõ».
2. ¸íá ãíþñéóìá ôçò ëáúêÞò áöÞãçóçò åßíáé üôé ãßíåôáé ìðñïóôÜ
óå áêñïáôÞñéï ôï ïðïßï ï ëáúêüò áöçãçôÞò öñïíôßæåé íá óõãêé- 33
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ íÞóåé, íá äéäÜîåé êáé íá øõ÷áãùãÞóåé. Âñåßôå ìÝóá óôï ðáñáìýèé
óçìåßá ðïõ íá åðáëçèåýïõí áõôÞ ôçí ðáñáôÞñçóç.
Ôï ðáñáìýèé áõôü ðñïêáëåß ôç óõãêßíçóç óôïõò áêñïáôÝò, êáèþò
âëÝðïõìå ôï âáóéëéÜ íá êÜíåé áðåãíùóìÝíåò ðñïóðÜèåéåò íá ëýóåé
ôï ðñüâëçìá ôçò áíïñåîßáò ôïõ. Åðßóçò, óõãêéíåß ôï ãåãïíüò üôé
Ýíáò âáóéëéÜò öôÜíåé óôï óçìåßï íá äïõëåýåé óêëçñÜ åðß ôñåéò
çìÝñåò ìáæß ìå ôï ãÝñïíôá óïöü. ÁíáìöéóâÞôçôá, äéáâÜæïíôáò ôï
ðáñáìýèé äéäáóêüìáóôå üôé ôá ÷ñÞìáôá êáé ç ðëïõóéïðÜñï÷ç æùÞ
äåí åßíáé ôï ðáí óôç æùÞ ìáò. Ðáñüëï ðïõ ï âáóéëéÜò ôá åß÷å üëá
êáé äå ÷ñåéáæüôáí íá ìï÷èÞóåé ãéá ôßðïôá, Þôáí äõóôõ÷éóìÝíïò. Óôï
ðáñáìýèé ç äõóôõ÷ßá åêöñÜæåôáé áëëçãïñéêÜ ùò áíïñåîßá. Åðßóçò,
ôï ðáñáìýèé ìÜò äéäÜóêåé üôé üðïéïò åñãÜæåôáé óêëçñÜ áðïëáì-
âÜíåé ôïõò êáñðïýò ôïõ êüðïõ ôïõ. ÔÝëïò, ìÝóá áðü ôï ðáñáìýèé
øõ÷áãùãïýìáóôå, áöïý ðñïêáëåß ôï ãÝëéï êáé ìáò äéáóêåäÜæåé
(«…íá ôñþãáìå êé åìåßò Ýôóé!»).
3. ÐåñéãñÜøôå ôïõò äýï áíèñþðéíïõò ÷áñáêôÞñåò ôïõ ðáñáìõ-

èéïý, ôï âáóéëéÜ êáé ôï ãÝñïíôá. Ðïéåò ïìïéüôçôåò êáé ðïéåò äé-
áöïñÝò åíôïðßæåôå;
Ï âáóéëéÜò ìå ôï ãÝñïíôá Ý÷ïõí ïìïéüôçôåò êáé äéáöïñÝò. Ôá êïéíÜ
ôïõò óôïé÷åßá åßíáé üôé áðïôåëïýí äýï áíèñþðéíïõò ôýðïõò, ðïõ
ðáñÜ ôéò äéáöïñÝò ôïõò, Ýäåéîáí õðïìïíÞ üëï ôï äéÜóôçìá ôùí ôñé-
þí çìåñþí ðïõ äïýëåõáí ìáæß. Ï âáóéëéÜò õðáêïýåé óôéò ðáñáéíÝ-
óåéò ôïõ ãÝñïíôá êáé åêåßíïò ðñïóðáèåß íá äåßîåé óôï âáóéëéÜ ôçí
áîßá ôçò åñãáóßáò. Ç ðñþôç äéáöïñÜ ôïõò åßíáé üôé ï âáóéëéÜò Ý÷åé
üëá ôá õëéêÜ áãáèÜ, åíþ ï ãÝñïíôáò åßíáé öôù÷üò, áëëÜ óïöüò. Ç
äåýôåñç äéáöïñÜ ôïõò åßíáé üôé óôçí áñ÷Þ ï âáóéëéÜò ðáñïõóéÜ-
æåôáé áõôáñ÷éêüò êáé áðåéëçôéêüò, óå áíôßèåóç ìå ôï ãÝñïíôá ðïõ
åßíáé Þñåìïò êáé áðëüò.

κειμένου
1. Ôï ðéï ãëõêü øùìß åßíáé Ýíá äéäáêôéêü ðáñáìýèé ðïõ Ý÷åé óôü÷ï
íá äéäÜîåé ôïí áíáãíþóôç. Ðïéá åßíáé ç âáóéêÞ éäÝá êáé ðïéï ôï
çèéêü äßäáãìá ôïõ ðïéÞìáôïò;
2. Ï ãÝñïíôáò óõìâïõëåýåé ôï âáóéëéÜ íá öÜåé «ôï ðéï ãëõêü øùìß
ôïõ êüóìïõ». Ôé åííïåß ï ãÝñïíôáò, ôåëéêÜ, ìå ôçí áéíéãìáôéêÞ áõôÞ
öñÜóç;
3. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôï âáóéëéÜ ôïõ ðáñáìõèéïý.
34
Η πείνα του Καραγκιόζη
Αντώνης Μόλλας
Ï Êáñáãêéüæçò áðïôåëåß Ýíá ëáúêü åßäïò èåÜôñïõ óêéþí, åîáéñåôéêÜ
äéáäåäïìÝíï êáé áãáðçôü óôçí ÅëëÜäá êáôÜ ôï ðáñåëèüí. Áñ÷éêÜ,
ïé õðïèÝóåéò ôùí ðáñáóôÜóåùí, ðïõ åðéíïïýíôáí áðü ôïõò ßäéïõò
ôïõò êáñáãêéïæïðáß÷ôåò, ìåôáäßäïíôáí ðñïöïñéêÜ áðü ôïí Ýíáí
óôïí Üëëïí. ¢ñ÷éóáí íá ôõðþíïíôáé óå öõëëÜäéá ìüëéò áðü ôéò
áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1920. Ðñþôïò ï ÌÜñêïò ÎÜíèïò, ï ïðïß-
ïò Þôáí åããñÜììáôïò, áðïöÜóéóå íá ôõðþóåé ôéò õðïèÝóåéò óå
öõëëÜäéá. ¾óôåñá ôïí áêïëïýèçóå ï Áíôþíçò Ìüëëáò (1871-1949),
ï ïðïßïò õðÞñîå Ýíáò áðü ôïõò ðéï ãíùóôïýò êáñáãêéïæïðáß÷ôåò
êáé äçìéïýñãçóå êáé äéêïýò ôïõ ÷áñáêôÞñåò, üðùò ôïí «Ðåðüíéá»,
ôïí «Êáéêáß» êáé ôïí «Íþíôá».

Ï Êáñáãêéüæçò åßíáé Ýíá åîáéñåôéêÜ äéáäåäïìÝíï êáé áãáðçôü óôçí
ÅëëÜäá -êáôÜ ôï ðáñåëèüí- ëáúêü åßäïò èåÜôñïõ óêéþí. ¸÷ïõí
äéáôõðùèåß áñêåôÝò èåùñßåò ãéá ôçí êáôáãùãÞ ôïõ. ÏñéóìÝíïé ôïí
óõíäÝïõí ìå ôçí áñ÷áéüôçôá Þ ôï ÂõæÜíôéï, áí êáé ïé áñ÷áßåò êáé
âõæáíôéíÝò ðçãÝò äåí áíáöÝñïõí èÝáôñï óêéþí. ¢ëëïé áíÜãïõí ôçí
êáôáãùãÞ ôïõ èåÜôñïõ óôç ìáêñéíÞ ÁíáôïëÞ (Êßíá, Éíäßá).
Ï Êáñáãêéüæçò Ýöôáóå óôçí ÅëëÜäá ìå ôïõò Ôïýñêïõò, êáôÜ ôçí
ðåñßïäï ôçò Ôïõñêïêñáôßáò, äéáäüèçêå óôï ÷þñï ôçò ÂáëêáíéêÞò
Þäç óôéò áñ÷Ýò ôïõ 17ïõ áéþíá êáé ãñÞãïñá åíóùìáôþèçêå óôçí
íôüðéá ëáúêÞ ðáñÜäïóç êáé ìåôáâëÞèçêå ìå ôï ÷ñüíï óå åëëçíéêü
ëáúêü èÝáìá. Óôéò ðñþôåò äåêáåôßåò ôïõ 20ïý áéþíá êáé Ýùò ôï Â´
Ðáãêüóìéï ðüëåìï êáé ôçí Êáôï÷Þ, ðñïóåßëêõå Ýíá ìáæéêü, áöïóéù-
ìÝíï êïéíü. Áðü ôç äåêáåôßá ôïõ 1930 áñ÷ßæåé íá ãßíåôáé óáöÝò üôé
ôï íÝï ìåãÜëï ëáúêü ìÝóï øõ÷áãùãßáò èá Þôáí ãéá áñêåôÝò äåêá-
åôßåò ï êéíçìáôïãñÜöïò. ÌåôÜ ôïí ðüëåìï ï Êáñáãêéüæçò äéáôçñÞ-
èçêå ùò ìéá äéáóêåäáóôéêÞ ðáñÜóôáóç, ðïõ áðåõèõíüôáí êõñßùò
óå ðáéäéÜ. Áñ÷éêÜ, ïé õðïèÝóåéò ôùí ðáñáóôÜóåùí ìåôáäßäïíôáí
ðñïöïñéêÜ áðü ôïí Ýíáí óôïí Üëëïí êáñáãêéïæïðáß÷ôç. ¢ñ÷éóáí 35
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ üìùò íá ôõðþíïíôáé óå öõëëÜäéï áðü ôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò
ôïõ 1920. Ôï áðüóðáóìá ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ áíÞêåé óôï Ýñãï
ôïõ Áíôþíç Ìüëëá Ôï ÷Üíé ôïõ Ìðáñìðáãéþñãïõ êáé ôõðþèçêå óå
öõëëÜäéï ôï 1925. Ôá êýñéá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ï Êáñáãêéü-
æçò, ï ×áôæçáâÜôçò êáé ï Ìðáñìðáãéþñãïò.
Ç ìïñöÞ ôïõ Êáñáãêéüæç áíôéóôïé÷åß óôïí ôýðï ôïõ ìüíéìá öôù÷ïý
áëëÜ æùçñïý óáñêáóôÞ ôùí ðÜíôùí, ï ïðïßïò åßíáé êÜôïéêïò ìåãÜ-
ëçò ðüëçò, Üíåñãïò, Ýôïéìïò íá áíáëÜâåé ïðïéáäÞðïôå åñãáóßá ðïõ
èá ôïõ åðéöÝñåé êÜðïéï åýêïëï êáé åöÞìåñï êÝñäïò, ãéáôß åßíáé ðÜíôá
ðåéíáëÝïò. ÊáíïíéêÜ, äå ãíùñßæåé êáìéÜ ôÝ÷íç êáé êáíÝíá åðÜããåëìá
êáé óõíåðþò äåí Ý÷åé êáìéÜ äõóêïëßá íá îåãåëÜóåé åêåßíïí ðïõ ôïõ
áíáèÝôåé ôçí åñãáóßá, ìå áðïôÝëåóìá íá îõëïêïðåßôáé Üãñéá êáé íá
åðéóôñÝöåé óôçí êáëýâá ôïõ åîßóïõ ðåéíáóìÝíïò üðùò ðñþôá, êÜôé
ðïõ óõìâáßíåé êáé óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá.

1ç åíüôçôá: Á´ óêçíÞ: «Öôþ÷åéá, ×áôæáôæÜñç ìïõ... íá óå ðéÜóåé ðá-
ñáìéëçôü»: Ç óõíÜíôçóç ôïõ Êáñáãêéüæç ìå ôï ×áôæçáâÜôç. Ç éäÝá
ôïõ Êáñáãêéüæç íá ìåôáôñáðåß ôï ðáëáéü ÷Üíé óå åîï÷éêü êÝíôñï.
2ç åíüôçôá: Â´ óêçíÞ: «(ðëçóéÜæùí) åäþ åßóáé Ìðáñìðáãéþñãï;…
áëëÜ óõ Üìá ìå éäåßò ìå áñ÷éíÜò óôï îýëï». Ç óõíÜíôçóç ôïõ
×áôæçáâÜôç ìå ôïí Ìðáñìðáãéþñãï. Ï ìåóïëáâçôéêüò ñüëïò, ç
åðéôõ÷çìÝíç ôïõ ðñïóðÜèåéá íá óõìâéâÜóåé ôéò äýï ðëåõñÝò, ï
åñ÷ïìüò ôïõ Êáñáãêéüæç.

Óôï êåßìåíï Ç ðåßíá ôïõ Êáñáãêéüæç ï Êáñáãêéüæçò êáé ï ×áôæçá-
âÜôçò, ðïõ õðïöÝñïõí áðü ôç öôþ÷åéá, ðåßèïõí ôïí Ìðáñìðáãé-
þñãï íá ðñïóöÝñåé ôá ÷ñÞìáôÜ ôïõ ãéá íá áíáêáôáóêåõÜóïõí ôï
ðáëéü ÷Üíé êáé íá ôï ìåôáôñÝøïõí óå åîï÷éêü êÝíôñï. Ï Êáñáãêé-
üæçò, ï ãéïò ôïõ ï ÊïëëçôÞñçò êáé ï ×áôæçáâÜôçò ðñïóöÝñïíôáé
íá âïçèÞóïõí ïé ßäéïé óôç ëåéôïõñãßá ôïõ ìáãáæéïý. ¼ìùò ï Êáñá-
ãêéüæçò, ðïõ äå ãíùñßæåé êáíÝíá åðÜããåëìá, êáé ï ÊïëëçôÞñçò äåí
ôá êáôáöÝñíïõí ùò óåñâéôüñïé. ÁíôéèÝôùò, ôá êÜíïõí èÜëáóóá ìå
áðïôÝëåóìá üëïé íá îõëïêïðçèïýí Üãñéá áðü ôïí Ìðáñìðáãéþñãï
êáé íá åðéóôñÝøïõí óôçí êáëýâá ôïõò åîßóïõ ðåéíáóìÝíïé üðùò
êáé ðñþôá.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç óêçíÞ ôïõ Ýñãïõ, ï Êáñáãêéüæçò óõíáíôÜ
36 ôï ×áôæçáâÜôç êáé óõæçôïýí ãéá ôç öôþ÷åéá êáé ôçí ðåßíá ðïõ
ôïõò âáóáíßæåé. Óôç óõíÝ÷åéá ç óõæÞôçóç óôñÝöåôáé ãýñù áðü Αντώνης
ôï ðñüóùðï ôïõ Ìðáñìðáãéþñãïõ, ï ïðïßïò ðáñïõóéÜæåôáé íá Μόλλας
áíôéðáèåß ôïí Êáñáãêéüæç êáé íá ôïí áðïðáßñíåé êÜèå öïñÜ ðïõ
ôïí óõíáíôÜ. Ï Êáñáãêéüæçò, áöïý ðåñéãñÜöåé Ýíá ðåñéóôáôéêü
ðïõ äéáäñáìáôßóôçêå ìåôáîý ôïõ éäßïõ êáé ôïõ Ìðáñìðáãéþñãïõ,
óõíå÷ßæåé ôç óõæÞôçóç áíáöÝñïíôáò óôï ×áôæçáâÜôç ôï ëüãï ãéá
ôïí ïðïßï èÝëçóå íá óõíáíôÞóåé ôï èåßï ôïõ. ÅêöñÜæåé ôçí éäÝá íá
ìåôáôñáðåß ôï ÷Üíé óå åîï÷éêü êÝíôñï. Ìå ôçí éäÝá áõôÞ óõìöùíåß
ï ×áôæçáâÜôçò êáé áðïöáóßæïõí ìáæß íá åðéóêåöôïýí ôïí Ìðáñ-
ìðáãéþñãï êáé íá ôïõ áíáêïéíþóïõí ôéò óêÝøåéò ôïõò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç óêçíÞ ôïõ Ýñãïõ, ï ×áôæçáâÜôçò åðé-
óêÝðôåôáé ôïí Ìðáñìðáãéþñãï ìå óêïðü íá ôïõ ðñïôåßíåé íá ìå-
ôáôñÝøåé ôï ðáëéü ÷Üíé óå åîï÷éêü êÝíôñï. Áñ÷éêÜ, ç óõæÞôçóç
ðåñéóôñÝöåôáé ãýñù áðü ôï ðñüóùðï ôïõ Êáñáãêéüæç. Ï Ìðáñ-
ìðáãéþñãïò ìéëÜ áðïäïêéìáóôéêÜ ãéá ôïí áíéøéü ôïõ. Óôï ôÝëïò,
üìùò, ðåßèåôáé áðü ôï ×áôæçáâÜôç íá äå÷ôåß íá óõíáíôÞóåé ôïí
Êáñáãêéüæç ÷ùñßò íá ôïí áðïðÜñåé, ãéá íá óõæçôÞóïõí ãéá óïâá-
ñÝò äïõëåéÝò êáé õðïèÝóåéò. ¢ëëùóôå, ï Ìðáñìðáãéþñãïò, ðïõ
åêðñïóùðåß ôï Ñïõìåëéþôç ðñùôüãïíï êáé áöåëÞ ¸ëëçíá, Ý÷åé
áñêåôÝò áäõíáìßåò ùò Üíèñùðïò, êáèþò ðáñïõóéÜæåôáé ôóéãêïý-
íçò êáé ðñïëçðôéêüò, áëëÜ êáôÜ âÜèïò Ý÷åé êáëÞ øõ÷Þ, áöïý êÜèå
öïñÜ ðïõ ï Êáñáãêéüæçò Ý÷åé ðñïâëÞìáôá, ðñïóðáèåß ìå êÜèå
ôñüðï íá ôïí îåìðëÝîåé. ÔÝëïò, ôï ðñüóùðï ôïõ ×áôæçáâÜôç åßíáé
åêåßíï ðïõ ðñïóðáèåß êáé êáôáöÝñíåé íá öÝñåé óå óõìâéâáóìü ôéò
äýï ðëåõñÝò, ôïí Êáñáãêéüæç êáé ôï èåßï ôïõ Ìðáñìðáãéþñãï. Ï
×áôæçáâÜôçò ðñïóðáèåß íá åíþóåé ôéò äýï ðëåõñÝò, íá âïçèÞóåé
ôïí åáõôü ôïõ êáé ôïí Êáñáãêéüæç, ï ïðïßïò óõíå÷þò êáôáöÝñíåé
íá åîïñãßæåé ôï èåßï ôïõ.
Ε. Τεχνική - τεχνοτροπία
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç ëéôÞ, áðëÞ, æùíôáíÞ, öõóéêÞ äçìïôéêÞ
ìå áñêåôÜ ëáúêÜ óôïé÷åßá êáé éäéùìáôéóìïýò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ Ýñãïõ åßíáé ëéôü, æùíôáíü êáé öõóéêü. ÆùíôÜíéá, áìå-
óüôçôá êáé öõóéêüôçôá ðñïóäßäåé óôï Ýñãï ç äéáëïãéêÞ ìïñöÞ ðïõ
áðáéôåß ôï ëáúêü èÝáôñï óêéþí. ÐáñÜëëçëá, äéÜ÷õôç åßíáé óôï Ýñãï
ìéá åõ÷Üñéóôç, øõ÷áãùãéêÞ, äéáóêåäáóôéêÞ äéÜèåóç.

ÌåôáöïñÝò: «íá óôáõñþóù äåêÜñá óôçí ôóÝðç ìïõ», «íïìßæåé ðùò 37
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ âëÝðåé ôï ÷Üñï ôïõ», «óôçí êïéëéÜ ìïõ áêïýù Ýíáí åóùôåñéêüí êáâãÜ,
Ýíá êáêü…», «Þëèïí ôá ÜíôåñÜ ìïõ åéò Ýñéäáò», «åß÷á áëëçèùñßóåé áðü
ôçí ðåßíá», «íá êáôåâÜóù ôï ôñïðÜñéï ôçò øåõôéÜò», «ôïí ãêñÝìéóå
ï ãÜéäáñïò», «Ýöáãá êáé ôï îýëï», «÷ñõóÝò äïõëåéÝò», «íá ìå ðáñá-
ãïõëÞóåé óôï îýëï», «åìðñüò êáñäéÜ ×áôæáôæÜñç ìïõ, áëëÜ ðïäÜñéá
ðßóù», «íá óå ðéÜóåé ðáñáìéëçôü», «äåí ðáò êáôÜ êáðíïý», «üôáí
óêïíôÜøåé êáíåßò, ôïõ ëÝíå êáé ôýöëá», «êïëëÜåé ôóéìðïýñé».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí ìïôïóéêëÝôá», «üóï ôßìíéá åßí’ êé ç áë’ðïý», «óá
óêýëïò», «óáí ôïí ãêñáâáñßôéêï æçôéÜíï…».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ÷þñïõ üðïõ âñßóêåôáé ôï
ðáëéü ÷Üíé(«ÁëÞèåéá Êáñáãêéüæç, êáé ôï ‘÷ïõí ðáñáìåëÞóåé… íá îå-
ñáèïýí áðåñéðïßçôá»).

1. Ðïéï åßíáé ôï ìüíéìï ðñüâëçìá ôïõ Êáñáãêéüæç êáé ðþò ðñï-
óðáèåß íá ôï áíôéìåôùðßóåé;
Ï Êáñáãêéüæçò åßíáé ìéá ãíùóôÞ êáé áãáðçôÞ öéãïýñá ôïõ èåÜôñïõ
óêéþí. Ç óõíå÷Þò öôþ÷åéá ôïõ äåí ôïí êÜíåé íá ÷Üóåé ôç æùçñÜäá
êáé ôï êÝöé ôïõ. Äå ãíùñßæåé êáìéÜ ôÝ÷íç, åßíáé üìùò ðñüèõìïò íá
áíáêáôåõôåß ðáíôïý, ðñïêåéìÝíïõ íá êáôáöÝñåé íá åðéâéþóåé. Ôï ìü-
íéìï ðñüâëçìÜ ôïõ åßíáé ç ðåßíá ðïõ íéþèåé êáèçìåñéíÜ êáé äýóêïëá
êáôáöÝñíåé íá ôçí áíôéìåôùðßóåé. Ãé’ áõôü ôï ëüãï ðñïóðáèåß íá
áó÷ïëçèåß ìå ïôéäÞðïôå êáé íá áóêÞóåé ïðïéïäÞðïôå åðÜããåëìá,
ðñïêåéìÝíïõ íá ãåìßóåé ôï Üäåéï ôïõ óôïìÜ÷é. Óôï ôÝëïò, üìùò,
áðïôõã÷Üíåé, áðïêáëýðôåôáé êáé Ýðåéôá áðü ðáíçãõñéêïýò îõëï-
äáñìïýò êáôáëÞãåé óôç öôù÷éêÞ ôïõ êáëýâá ðåéíáóìÝíïò üðùò
êáé ðñþôá.
2. Ðþò öÝñåôáé óôïí Êáñáãêéüæç ï èåßïò ôïõ ï Ìðáñìðáãéþñ-

ãïò êáé ãéáôß; ÐñïóðáèÞóôå íá ðåñéãñÜøåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ
Ìðáñìðáãéþñãïõ.
Ï Ìðáñìðáãéþñãïò, ï èåßïò ôïõ Êáñáãêéüæç, äåí Ý÷åé ó÷çìáôßóåé
ôçí êáëýôåñç åíôýðùóç ãéá ôïí áíéøéü ôïõ. Ôïí èåùñåß ëùðïäýôç
êáé ãñïõóïýæç. Ãéá ü,ôé ðáèáßíåé ï ßäéïò, öôáßåé ï Êáñáãêéüæçò, ìå
áðïôÝëåóìá íá ôïõ ñß÷íåé ðïëý îýëï. Ï ôýðïò ôïõ Ìðáñìðáãéþñ-
ãïõ åßíáé ìßá áðü ôéò êïñõöáßåò äçìéïõñãßåò ôùí ÅëëÞíùí êáñáãêé-
ïæïðáé÷ôþí. Åêðñïóùðåß ôï Ñïõìåëéþôç êáé ãåíéêÜ ôïí ðñùôüãïíï
êáé áöåëÞ ¸ëëçíá. ¸÷åé áñêåôÝò áäõíáìßåò ùò Üíèñùðïò, ïé ïðïßåò
äåí êñýâïíôáé. Åßíáé ôóéãêïýíçò êáé ðñïëçðôéêüò, áëëÜ êáôÜ âÜèïò
Ý÷åé êáëÞ øõ÷Þ, áöïý êÜèå öïñÜ ðïõ ï Êáñáãêéüæçò Ý÷åé ðñïâëÞ-
ìáôá, ï èåßïò ôïõ ðñïóðáèåß ìå êÜèå ôñüðï íá ôïí âïçèÞóåé êáé
38 íá ôïí ãëéôþóåé.
3. ÐåñéãñÜøôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ×áôæçáâÜôç, Ýôóé üðùò äéáãñÜ- Αντώνης
öåôáé óôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï. Μόλλας
Ï ×áôæçáâÜôçò ðáñïõóéÜæåôáé óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ùò
Ýíáò Üíèñùðïò ðïõ ðñïóðáèåß íá óõìâéâÜóåé ôéò äýï ðëåõñÝò, äç-
ëáäÞ ôïí Êáñáãêéüæç ìå ôï èåßï ôïõ. Åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò óïâáñï-
öáíÞò. ÃåíéêÜ ðñïóðáèåß íá âïçèÞóåé ôïí åáõôü ôïõ, áëëÜ êáé ôïõò
óõíáíèñþðïõò ôïõ êáé éäéáßôåñá ôï ößëï ôïõ, ôïí Êáñáãêéüæç, ðïõ
óõíå÷þò óõìðåñéöÝñåôáé ìå ôñüðï ðïõ åîïñãßæåé ôïí Ìðáñìðáãé-
þñãï. Åßíáé ï ìüíïò óõíäåôéêüò êñßêïò áíÜìåóá óôéò äýï ðëåõñÝò
êáé êáôáâÜëëåé êÜèå ðñïóðÜèåéá ãéá íá ôïõò óõìâéâÜóåé.
4. Åíôïðßóôå óçìåßá üðïõ êïñõöþíåôáé ôï ÷éïýìïñ êáé åîçãÞóôå

ðþò åðéôõã÷Üíåôáé áõôü.
Ôï èÝáôñï óêéþí âáóßæåôáé óôçí ðáñïõóßáóç ëáïãñáöéêþí èåìÜ-
ôùí êáé óêçíþí áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá. ÁõôÜ ôá èÝìáôá üìùò
ðáñïõóéÜæïíôáé ìå ôñüðï ü÷é åðéóôçìïíéêü áëëÜ ÷éïõìïñéóôéêü.
Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ôï ÷éïýìïñ êïñõöþíåôáé óôá åîÞò
óçìåßá:
á. ¼ôáí ï Êáñáãêéüæçò ðáñïõóéÜæåé ôçí åéêüíá ôçò êïéëéÜò ôïõ êáé
ôùí åíôÝñùí ôïõ íá ìáëþíïõí ãéá Ýíá óýêï.
â. Ï Ìðáñìðáãéþñãïò ÷ôõðÜ ôïí Êáñáãêéüæç.
ã. Ï Ìðáñìðáãéþñãïò êñßíåé ôïí Êáñáãêéüæç óôï ×áôæçáâÜôç.
ä. Ï Êáñáãêéüæçò ÷áñáêôçñßæåé ôüóï ôïí ×áôæçáâÜôç, üóï êáé ôïí
Ìðáñìðáãéþñãï ìå óéãáíÞ öùíÞ.
Ç êïñýöùóç áõôÞ åðéôõã÷Üíåôáé ìÝóá áðü ôç ÷ñÞóç ãëáöõñÞò
ðåñéãñáöÞò, ìÝù ôçò áöÞãçóçò ôùí äéáöüñùí êáôáóôÜóåùí êáé
èåáôñéêþí ôå÷íáóìÜôùí, üðùò ç äõíáôÞ êáé óéãáíÞ öùíÞ, êáèþò
êáé ìå ôç ÷ñÞóç åðéèÝôùí êáé åêöñÜóåùí ðïõ ðñïêáëïýí ôï ãÝëéï.
ÐÜíôùò, ïé ßäéåò ïé êáôáóôÜóåéò âïçèïýí óôç äçìéïõñãßá åõ÷Üñé-
óôïõ êáé ÷éïõìïñéóôéêïý ðåñéâÜëëïíôïò.

κειμένου
1. Íá ÷áñáêôçñßóåôå ôï êáèÝíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ.
2. Íá áðïäþóåôå ðåñéëçðôéêÜ ôï íüçìá ôïõ êåéìÝíïõ.
3. Íá åíôïðßóåôå óôï êåßìåíï ôá óçìåßá üðïõ äéáöáßíåôáé ôï ÷éïõ-
ìïñéóôéêü ðíåýìá ôïõ Êáñáãêéüæç.
39
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ
Ύπνε μου κι έπαρέ μου το

Δημοτικό τραγούδι
Ôï íáíïýñéóìá åßíáé ëáúêü äçìéïýñãçìá.

Ôï ëïãïôå÷íéêü áðüóðáóìá ðïõ áêïëïõèåß áíÞêåé óôçí êáôçãïñßá
ôùí ëáïãñáöéêþí Ýñãùí, ôá ïðïßá åßôå ùò áðáíèßóìáôá áõèåíôéêïý
êáé ãíÞóéïõ ëáúêïý ëüãïõ, åßôå ùò Ýñãá ãíùóôþí óõããñáöÝùí ðïõ
áðïôõðþíïõí ôç ëáúêÞ íïïôñïðßá êáé óõìðåñéöïñÜ, åðé÷åéñïýí íá
öùôßóïõí ðïéêßëåò üøåéò ôçò ëáúêÞò æùÞò êáé ôïõ ëáúêïý ðïëéôé-
óìïý.
Ôï óõãêåêñéìÝíï äçìïôéêü ôñáãïýäé ðïõ áíÞêåé óôá «íáíáñßóìá-
ôá», óõíôÝèçêå óôçí áêñéôéêÞ ÊÜñðáèï êáé áêïëïõèåß ôï Ýèéìï ôùí
«åðôÜ», óýìöùíá ìå ôï ïðïßï åðôÜ çìÝñåò ìåôÜ ôç ãÝííçóç ôïõ
ðáéäéïý ïé óõããåíåßò óõãêåíôñþíïíôáé, ôõëßãïõí ôï âñÝöïò óå ìå-
ôáîùôÞ êïõâÝñôá, êñáôïýí ôéò ôÝóóåñéò Üêñåò ôçò êáé ôñáãïõäïýí
íáíïõñßóìáôá (ìáíôéíÜäåò). Ôï ôñáãïýäé áðåõèýíåôáé óôïí ýðíï ùò
ìßá ðñïóùðïðïéçìÝíç ìõèïëïãéêÞ èåüôçôá, áðü ôçí ïðïßá æçôÜ íá
ðñïóöÝñåé óôï âñÝöïò üëá ôá áãáèÜ, üôáí áõôü ðáñáäïèåß óôçí
áãêáëéÜ ôçò.

¼ëï ôï Ýñãï áðïôåëåß ìßá åíüôçôá.
Ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ¾ðíå ìïõ êé ÝðáñÝ ìïõ ôï åßíáé Ýíá íáíïýñé-
óìá, ðïõ óõíôÝèçêå óôçí ÊÜñðáèï. Ï ëáüò êáëåß ôïí ýðíï ùò ìéá
ðñïóùðïðïéçìÝíç ìõèéêÞ èåüôçôá íá ðñïóöÝñåé óôï íåïãÝííçôï
âñÝöïò üëá ôá áãáèÜ ôïõ êüóìïõ, üôáí êïéìçèåß. Ïé óõããåíåßò
40 æçôïýí áðü ôïí ýðíï íá ðñïóöÝñåé êÜèå åõôõ÷ßá óôï íåïãÝííçôï
ðëÜóìá êáé åêåßíïé ìå ôç óåéñÜ ôïõò èá ôïõ ÷áñßóïõí ôçí ÊÜñðáèï, Δημοτικό
ôç Ñüäï êáé ôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç. τραγούδι

Óôï íáíïýñéóìá ¾ðíå ìïõ êé ÝðáñÝ ìïõ ôï, ïé óõããåíåßò ôïõ íåïãÝí-
íçôïõ æçôïýí áðü ôïí ýðíï, ôïí ïðïßï ëáôñåýïõí óáí èåüôçôá, íá
ôïõ ðñïóöÝñåé üëá ôá áãáèÜ ôïõ êüóìïõ (ìÞëá, êïõëïýñéá, ñïäü-
óôáìï), êáèþò êáé ï,ôéäÞðïôå áðáéôåßôáé ãéá íá åßíáé åõôõ÷éóìÝíï.
(«Êé áí ôçí åðÜñåéò, ýðíå ìïõ, ðáñ’ ôç óå ðåñéâüëéá / óå êõðáñßóóéá,
óå äåíôñéÜ, óå ìÞëá, óå êõäþíéá», «ìéêñü ìéêñü ìïõ ôþðáñå ìåãÜëï
öÝñå ìïõ ôï», «êïéìÞóïõ ìå ôçí ÐáíáãéÜ êáé ìå ôïí Áú-ÃéÜííç / êáé
ôïí ÁöÝíôç ôï ×ñéóôü êé üðïõ ðïíåß íá ãåéÜíåé!», «êïéìÞóïõ ðïõ íá
êïéìçèåßò óôï ìÝëé êáé óôï ãÜëá / êáé íá óå âÜëåé ç ìïßñá óïõ ó’
áñ÷ïíôéêÜ ìåãÜëá!»). Êñßíåôáé áíáãêáßï íá åðéóçìáíèåß üôé ìÝóá
óôï äçìïôéêü ôñáãïýäé êõñéáñ÷ïýí óôïé÷åßá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå
ôéò êáèçìåñéíÝò äñáóôçñéüôçôåò êáé áíôéëÞøåéò ôùí êáôïßêùí ôçò
ÊáñðÜèïõ. Óôï ôñáãïýäé áíáöÝñïíôáé ðñïúüíôá êáé áãáèÜ, üðùò
ôá ìÞëá, ôá êïõëïýñéá, ôï ñïäüóôáìï, ôá êõäþíéá, ôï ìÝëé êáé ôï
ãÜëá, ðïõ ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôéò âáóéêÝò ðáñáãùãéêÝò áó÷ïëßåò ôùí
êáôïßêùí ôçò ÊáñðÜèïõ, ôç ãåùñãßá êáé ôçí êôçíïôñïößá. Åðßóçò,
óôï ôñáãïýäé ðñïâÜëëïíôáé êáé ïé áíôéëÞøåéò ôïõ ëáïý ãéá ôç ìïßñá
êáé ôç èñçóêåßá.
Óýìöùíá ìå ëáúêÞ ðßóôç, ç ìïßñá åîáóöáëßæåé óôç æùÞ ôïõ áíèñþ-
ðïõ ôçí áöèïíßá, ôïí ðëïýôï êáé ôçí åõôõ÷ßá. ÐáñÜëëçëá, ðñï-
âÜëëïíôáé êáé ÷ñéóôéáíéêÜ óôïé÷åßá ðïõ êõñéáñ÷ïýí óôçí êáèçìå-
ñéíÞ æùÞ ôùí Êáñðáèéùôþí, üðùò ç ðßóôç êáé ç ðñïóåõ÷Þ ãéá ôçí
ðñïóôáóßá ôïõ íåïãÝííçôïõ áðü ôçí ÐáíáãéÜ, ôïí Áú-ÃéÜííç êáé
ôï ×ñéóôü. Áêüìç, éäéáßôåñá óçìáíôéêÞ èåùñåßôáé ç áíáöïñÜ óôç
íåïãÝííçôç êüñç. ÊÜèå ãÝííçóç áðïôåëåß Ýíá ÷áñìüóõíï ãåãïíüò
ãéá êÜèå ïéêïãÝíåéá. Óôçí ÊÜñðáèï, ç ãÝííçóç ôçò êüñçò áêïëïõ-
èåßôáé áðü éäéáßôåñç ÷áñÜ, êáèþò õðÜñ÷åé ç áíôßëçøç üôé ôï êïñßôóé
èá óõíå÷ßóåé ôçí ðáñÜäïóç ôçò Üîéáò ìçôÝñáò ôçò («ãéá íá óïõ
öÝñïõí êüñç ìïõ ôóåìðÝñé ìå ôá ÷Üíôñá», «íÜíé ôç ôçí êïñïýëá
ìïõ, ôçí áêñéâÞ ìïõ êüñç»). ÔÝëïò, ùò áíôáëëÜãìáôá óôá áãáèÜ
ðïõ æçôÜ ï ëáüò íá ðñïóöÝñåé ï ýðíïò óôï íåïãÝííçôï âñÝöïò,
ðáñÝ÷åé ï ôñáãïõäéóôÞò «ôñåéò ÷þñåò êáé ôá ôñßá ÷ùñéÜ êáé ôñßá
ìïíáóôÞñéá/ Ôçí ÊÜñðáèï ìå ôá íåñÜ, ôç Ñüäï ìå ôá ðëïýôç/ êáé
ôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç ìå ôï ðïëý ëïõÜñé».
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ ôñáãïõäéïý åßíáé ç áðëÞ, åêöñáóôéêÞ êáé æùíôáíÞ 41
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ äçìïôéêÞ ìå áñêåôÝò éäéùìáôéêÝò ëÝîåéò, ðïõ äåí åìðïäßæïõí ôïí
áíáãíþóôç íá êáôáíïÞóåé ôï êåßìåíï.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ íáíïõñßóìáôïò åßíáé áðëü, ëéôü áëëÜ óõã÷ñüíùò æùçñü
êáé ðáñáóôáôéêü.

Ôï Ýñãï áðïôåëåßôáé áðü éáìâéêïýò 15óýëëáâïõò óôß÷ïõò. Ç ïìïé-
ïêáôáëçîßá åßíáé æåõãáñùôÞ (ááââ). Óå êÜðïéá óçìåßá, üìùò, åßíáé
åëåýèåñç («êé áí Ý÷åéò êáé ñïäüóôáìï, íá ôï ñïäïóôáìíßóåéò / Êé
áí ìïõ ôï ðÜñåéò, ýðíå ìïõ, ôñåéò ÷þñåò óïõ ÷áñßæù / ôñåéò ÷þñåò
êáé ôá ôñßá ÷ùñéÜ êáé ôñßá ìïíáóôÞñéá!»).

ÌåôáöïñÝò: «ç ìïßñá óïõ íá õöáßíåé / êáé ôï êáëü óïõ ñéæéêü íá
êïõâáëåß íá öÝñíåé», «êïéìÞóïõ ðïõ íá êïéìçèåßò óôï ìÝëé êáé óôï
ãÜëá».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «¾ðíå ìïõ êé ÝðáñÝ ìïõ ôï, ýðíå íáíïýñéóÝ ôï/
íá ôï ñïäïóôáìíßóåéò», «êé ç ìïßñá óïõ íá õöáßíåé/ êáé ôï êáëü
óïõ ñéæéêü íá êïõâáëåß íá öÝñíåé», «êáé íá óå âÜëåé ç ìïßñá óïõ ó’
áñ÷ïíôéêÜ ìåãÜëá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ÊáñðÜèïõ ìå ôá íåñÜ, ôçò Ñüäïõ ìå ôá ðëïý-
ôç êáé ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò ìå ôá áìýèçôá ðëïýôç («Ôçí ÊÜñðá-
èï ìå ôá íåñÜ, ôç Ñüäï ìå ôá ðëïýôç / êáé ôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç
ìå ôï ðïëý ëïõÜñé»). Ç åéêüíá ôçò öýóçò, («êé áí ôçí åðÜñåéò, ýðíå
ìïõ, ðáñ’ ôç óå ðåñéâüëéá / óå êõðáñßóóéá, óå äåíôñéÜ, óå ìÞëá, óå
êõäþíéá»).
Στ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

1. Ôé æçôÜ ãéá ÷Üñç ôïõ âñÝöïõò áðü ôïí ýðíï ï/ç ôñáãïõäéóôÞò/-
óôñéá êáé ôé ôÜæåé ï ßäéïò íá ôïõ äþóåé ùò áíôáðüäïóç;
ÌÝóá áð’ áõôü ôï ôñáãïýäé ôçò áêñéôéêÞò ÊáñðÜèïõ äéáðéóôþíïõìå
üôé ï ýðíïò áðïôåëåß ìéá ðñïóùðïðïéçìÝíç ìõèïëïãéêÞ èåüôçôá.
¸ôóé, ëïéðüí, ï ôñáãïõäéóôÞò æçôÜåé áðü ôïí ýðíï íá ðñïóöÝñåé
üëá ôá áãáèÜ óôï ìùñü üôáí áõôü êïéìçèåß («êé áí Ý÷åéò ìÞëá…
êïõëïýñéá ôÜéóÝôï… êé áí Ý÷åéò êáé ñïäüóôáìï, íá ôï ñïäïóôáìíß-
óåéò»). ÆçôÜåé åðßóçò áðü ôïí ýðíï íá äþóåé óôï ìùñü ïôéäÞðïôå
÷ñåéÜæåôáé ãéá íá åßíáé åõôõ÷éóìÝíï. Ùò áíôßäùñï óôá äþñá ôïõ
ýðíïõ ðñïâÜëëïíôáé ç ÊÜñðáèïò, ç êïíôéíÞ Ñüäïò êáé ç Êùíóôá-
íôéíïýðïëç.
42
2. Ðþò ðñïâÜëëåôáé ìÝóá óôï íáíïýñéóìá ç áîßá ôçò íåïãÝííçôçò Δημοτικό
êüñçò; τραγούδι
Ç ãÝííçóç åíüò ðáéäéïý åßíáé ôï óçìáíôéêüôåñï ãåãïíüò óôç æùÞ
ôçò åëëçíéêÞò ïéêïãÝíåéáò. Ãé’ áõôü óå üëá ôá ìÝñç ãßíåôáé äåêôÞ
ìå ÷áñÜ. Éäéáßôåñá óôçí ÊÜñðáèï ãéïñôÜæåôáé ç ãÝííçóç ôçò êüñçò,
áöïý áõôÞ èá óõíå÷ßóåé ôçí ðáñÜäïóç ôçò Üîéáò ìçôÝñáò ôçò. ÁõôÜ
ôá óôïé÷åßá öáßíïíôáé óôï íáíïýñéóìá, ðïõ æçôÜ áðü ôïí ýðíï íá
ðñïóöÝñåé êÜèå åõôõ÷ßá óôï íåïãÝííçôï ðëÜóìá, ôÜæïíôáò ùò
áíôáðüäïóç ôçí ÊÜñðáèï, ôç Ñüäï êáé ôç Êùíóôáíôéíïýðïëç.
3. Ðïéá ðñïúüíôá êáé ôñüöéìá áíáöÝñïíôáé óôï ôñáãïýäé; Óå ðïé-

åò ðáñáãùãéêÝò äñáóôçñéüôçôåò ôùí êáôïßêùí áíôéóôïé÷ïýí;
ÌÝóá óôï ôñáãïýäé áíáöÝñïíôáé ôá ìÞëá, ôá êïõëïýñéá, ôï ñï-
äüóôáìï, ôá êõäþíéá, ôï ìÝëé êáé ôï ãÜëá. Äéáðéóôþíïõìå äçëá-
äÞ üôé áõôÜ ôá ðñïúüíôá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü ôç ãåùñãßá êáé ôçí
êôçíïôñïößá, ôéò äýï âáóéêÝò ðáñáãùãéêÝò äñáóôçñéüôçôåò ôçò
ÊáñðÜèïõ.
4. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ôñáãïõäéïý óõíáíôÜìå èÝìáôá áðü ôçí

áñ÷áßá ìõèïëïãßá (ð.÷. ãéá ôç ìïßñá) êáé óå ðïéá áðü ôç ÷ñéóôé-
áíéêÞ èñçóêåßá; ÐñïóðáèÞóôå íá åîçãÞóåôå ðþò óõíäõÜæïíôáé
áõôÜ ôá äýï óôïé÷åßá.
·«ÊïéìÞóïõ ðïõ íá êÜèåóáé êé ç ìïßñá óïõ íá õöáßíåé êáé ôï êáëü
óïõ ñéæéêü íá êïõâáëåß íá öÝñíåé».
·«ÊïéìÞóïõ ìå ôçí ÐáíáãéÜ êáé ìå ôïí Áú-ÃéÜííç êáé ôïí ÁöÝíôç ôï
×ñéóôü êé üðïõ ðïíåß íá ãåéÜíåé».
ÌÝóá áðü ôïõò óôß÷ïõò áõôïýò âëÝðïõìå ôç óõìâïëÞ ôçò ìïßñáò,
êáèþò êáé ôï âáóéêü ñüëï ôçò èñçóêåßáò óôç æùÞ ôùí êáôïßêùí
ôçò ÊáñðÜèïõ.
Ó’ áõôü ôï íáíïýñéóìá õðÜñ÷ïõí áñêåôÜ áðü ôá ôõðéêÜ ãíùñß-
óìáôá ôïõ äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý, åðïìÝíùò õðÜñ÷ïõí óôïé÷åßá
ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôéò êáèçìåñéíÝò áíôéëÞøåéò ôùí áíèñþðùí.
Ç ìïßñá åðéâÜëëåé ôçí áöèïíßá ôùí áãáèþí êáé ôïí ðëïýôï óôç
æùÞ åíüò íåïãÝííçôïõ. ÐáñÜëëçëá ôïíßæåôáé êáé ç ðñïóôáóßá
ôïõ âñÝöïõò áðü ôçí Ðáíáãßá, ôï ×ñéóôü êáé ôïí Áú-ÃéÜííç, óýì-
âïëá ÷ñéóôéáíéêÜ ðïõ äå ëåßðïõí áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá ôùí
Êáñðáèéùôþí.

κειμένου
1. Íá áðïäþóåôå ìå óõíôïìßá ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ íáíïõñßóìáôïò.
2.. Ðïéåò áîßåò ôçò åëëçíéêÞò ïéêïãÝíåéáò ðñïâÜëïíôáé ìÝóá áðü
ôï íáíïýñéóìá; 43
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ 3. Ðïéïò åßíáé, óýìöùíá ìå ôéò ðáñáäïóéáêÝò ëáúêÝò áíôéëÞøåéò ðïõ
åêöñÜæïíôáé ìÝóá áðü ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé, ï ñüëïò ôçò ìïßñáò
óôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ;
44
Τα φαντάσματα
Μαρία Ιορδανίδου
Α. Η δημιουργός
Ç ðåæïãñÜöïò Ìáñßá Éïñäáíßäïõ ãåííÞèçêå óôçí Êùíóôáíôéíïý-
ðïëç ôï 1897. Åìöáíßóôçêå áñãÜ óôç ëïãïôå÷íßá, áöïý ôï ðñþôï
ôçò Ýñãï, ôç ËùîÜíôñá, ôï Ýãñáøå óå çëéêßá 65 åôþí. Ç ìçôÝñá
ôçò, Åõöñïóýíç ÌÜããïõ, Þôáí Ðïëßôéóóá êáé ï ðáôÝñáò ôçò, Íéê.
ÊñéåæÞò, Õäñáßïò. Ç ðáéäéêÞ ôçò çëéêßá ìïéñÜóôçêå áíÜìåóá óôçí
Êùíóôáíôéíïýðïëç êáé óôïí ÐåéñáéÜ. Ôï 1914 åðéóêÝöôçêå óõããå-
íåßò óôï Âáôïýì ôçò Ñùóßáò. ¼ìùò, ï Á´ Ðáãêüóìéïò Ðüëåìïò êáé ç
ÏêôùâñéáíÞ ÅðáíÜóôáóç ôçí áíÜãêáóáí íá ðáñáìåßíåé åêåß ìÝ÷ñé
ôï 1919. ÅñãÜóôçêå åðß ðïëëÝò äåêáåôßåò ùò éäéùôéêÞ õðÜëëçëïò
óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç, óôçí ÁëåîÜíäñåéá êáé óôçí ÁèÞíá. Ôï
1923 ðáíôñåýôçêå ôïí ÉïñäÜíç Éïñäáíßäç, ï ïðïßïò üìùò óýíôïìá
åîáöáíßóôçêå õðü Üãíùóôåò óõíèÞêåò, Ýðåéôá áðü Ýíá ôáîßäé ôïõ
óôç Ñùóßá. Áðü ôï ãÜìï ôçò áõôü áðÝêôçóå äýï ðáéäéÜ. Ôï 1978 ç
óõããñáöÝáò ôéìÞèçêå áðü ôï Ðáôñéáñ÷åßï Êùíóôáíôéíïõðüëåùò
ìå ôï «×ñõóü Óôáõñü» êáé ôï «Ïöößêéï ôçò Áñ÷üíôéóóáò» ôïõ Ïé-
êïõìåíéêïý Èñüíïõ. ÐÝèáíå ôï 1990.
Ç Ìáñßá Éïñäáíßäïõ Üñ÷éóå íá ãñÜöåé ôá êåßìåíÜ ôçò óå áóõ-
íÞèéóôá ìåãÜëç çëéêßá. Ãåíéêüôåñá, ôá âéþìáôá ôçò ðåæïãñÜöïõ
áðïôåëïýí ó÷åäüí áðïêëåéóôéêÜ ôï èåìáôéêü ôçò õëéêü, ìå êÜðïéåò
âÝâáéá óôïé÷åéþäåéò ôñïðïðïéÞóåéò êáé ðñïóèÞêåò, êõñßùò óôá ðá-
ëáéüôåñá êåßìåíÜ ôçò. Ôá èÝìáôÜ ôçò, ëïéðüí, áíôëïýíôáé áðü ôçí
êáèçìåñéíüôçôá êáé ôéò åìðåéñßåò ôçò óôéò ðåñéï÷Ýò üðïõ Ýæçóå,
åíþ ïé ÷áñáêôÞñåò ôùí Ýñãùí ôçò áíôéóôïé÷ïýí óå õðáñêôÜ ðñü-
óùðá áðü ôï ïéêåßï ðåñéâÜëëïí ôçò. Ôá êåßìåíá ôçò Ì. Éïñäáíßäïõ
ãíþñéóáí ìåãÜëç åêäïôéêÞ åðéôõ÷ßá. ¸ãñáøå ôá ìõèéóôïñÞìáôá
ËùîÜíôñá, ÄéáêïðÝò óôïí Êáýêáóï, Óáí ôá ôñåëÜ ðïõëéÜ, Óôïõ
êýêëïõ ôá ãõñßóìáôá, Ç áõëÞ ìáò. Ôï ðñþôï ôçò ìõèéóôüñçìá, ç
ËùîÜíôñá, áðïôåëåß ôï ðéï åðéôõ÷çìÝíï êáé óçìáíôéêü ëïãïôå÷íéêü
Ýñãï ôçò ðåæïãñÜöïõ, êáèþò äåí êáôáãñÜöåé áðëþò ôéò áíáìíÞ-
óåéò êáé ôá âéþìáôá ôçò óõããñáöÝùò, áëëÜ ðåñéÝ÷åé êáé ðïéêßëá
ìõèéóôïñçìáôéêÜ óôïé÷åßá. 45
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ Ïëüêëçñï ôï Ýñãï äéáêñßíåôáé ãéá ôï ÷éïýìïñ, ôç íïóôáëãéêÞ ôïõ
äéÜèåóç êáé ôçí áìåóüôçôá êáé ôç æùíôÜíéá ôùí äéáëüãùí ôïõ.

Ôï êåßìåíï áðïôåëåß Ýíá ìéêñü áõôïôåëÝò áðüóðáóìá áðü ôï Ýñãï
ôçò Ìáñßáò Éïñäáíßäïõ Ç áõëÞ ìáò, ðïõ åêäüèçêå ôï 1981. Ôï Ýñãï
åíôÜóóåôáé óôï ãåíéêüôåñï ðñïâëçìáôéóìü ðïõ áðáó÷ïëåß ôçí
ðåæïãñáößá ôçò åðï÷Þò êáé óôñÝöåôáé ãýñù áðü ôá ðñïâëÞìáôá
ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï Üíèñùðïò ôçò ìåãáëïýðïëçò åîáéôßáò ôçò
áðïõóßáò ôçò öýóçò áðü ôç æùÞ ôïõ. ÐáñÜëëçëá, ôï áðüóðáóìá
Ý÷åé ëáïãñáöéêü ðåñéå÷üìåíï, êáèþò ìÝóá ó’ áõôü áðïôõðþíïíôáé
éó÷õñÝò ëáúêÝò áíôéëÞøåéò, üðùò ç äåéóéäáéìïíßá, ðïõ ðçãÜæåé áðü
ôï Üãíùóôï êáé ôï áíåîÞãçôï. Êõñßáñ÷ç éäÝá ôïõ Ýñãïõ áðïôåëåß
ç áíôßöáóç áíÜìåóá óôï õðåñöõóéêü êáé ôï öõóéêü, ôïí ðáñÜëïãï
öüâï êáé ôçí Ýëëïãç ãíþóç ðïõ êõñéåýåé ôçí áíèñþðéíç øõ÷Þ êáé
ðñïâëçìáôßæåé ôïí Üíèñùðï êáôÜ ôç óõíÜíôçóÞ ôïõ ìå ôá ìõóôÞñéá
ôçò öýóçò êáé ôï õðåñöõóéêü óôïé÷åßï.

1ç åíüôçôá: «¼ôáí óðÜóåéò… íá ôá êÜíù ÷Üæé»: Ç Üðïøç ôçò çñùßäáò
ãéá ôéò ðñïëÞøåéò.
2ç åíüôçôá: «ÈõìÜìáé… Ìá ìÝñïò Þôáí ðÜëé áõôü ãéá ýðíï;»: ¸íáò
ìõóôçñéþäçò Þ÷ïò ôáñÜæåé ôçí çñùßäá êáé ôá ðáéäéÜ ôçò êáôÜ ôç
äéÜñêåéá åíüò íõ÷ôåñéíïý ðåñéðÜôïõ óôï ¢ñãïò.
3ç åíüôçôá: «Ôá ÷ñüíéá ðÝñáóáí… åãþ áðïãïçôåýôçêá»: Ç åîé÷íßáóç
ôïõ ìõóôçñßïõ áñêåôÜ ÷ñüíéá áñãüôåñá êáé ç áðïãïÞôåõóç ôçò
çñùßäáò.
Ôï áðüóðáóìá áñ÷ßæåé ìå ôçí ðáñáäï÷Þ ôçò áöçãÞôñéáò üôé ðé-
óôåýåé óôéò ðñïëÞøåéò, óå õðåñöõóéêÝò äõíÜìåéò êáé óôïé÷åßá, áöïý
ðñþôá ãßíåôáé áíáöïñÜ óôç ãñïõóïõæéÜ ôùí åðôÜ ÷ñüíùí ðïõ
ðñïêáëåß ôï óðÜóéìï åíüò êáèñÝðôç, êáèþò êáé óôçí áíôéìåôþðéóç
ôçò áôõ÷ßáò áõôÞò ìå ôçí ßäñõóç åíüò íçðéáãùãåßïõ êáé ôç ÷áñÜ
ðïõ ðñïêáëïýí ïé öùíÝò êáé ôá ðáé÷íßäéá ôùí ìéêñþí ðáéäéþí. Óôç
óõíÝ÷åéá, ç çñùßäá êáé ôá ðáéäéÜ ôçò ìåôáöÝñïíôáé óôçí åðáñ÷éáêÞ
ðüëç ôïõ ¢ñãïõò.
Åêåß Ýíá âñÜäõ, êáèþò ðåñðáôïýí Ýîù áðü Ýíá íåêñïôáöåßï, áêïýí
èïñýâïõò ðïõ ìïéÜæïõí ìå áíáðíïÝò. ÔñïìÜæïõí, áëëÜ êáíÝíáò
46
äå ó÷ïëéÜæåé ôï ãåãïíüò. Ôï ìõóôÞñéï åîé÷íéÜæåôáé ìåñéêÜ ÷ñüíéá Μαρία
áñãüôåñá óôçí ¾äñá, üðïõ áíáêáëýðôïõí üôé ï ðáñÜîåíïò èüñõ- Ιορδανίδου
âïò ðñïåñ÷üôáí áðü ôéò êïõêïõâÜãéåò ðïõ âñßóêïíôáí óôï ÷þñï
ôï âñÜäõ åêåßíï êáé ïé ïðïßåò áíáðíÝïõí ìå ôïí Üãíùóôï ãéá ôçí
ïéêïãÝíåéá, ÷áñáêôçñéóôéêü Þ÷ï.

1ç åíüôçôá:
åíüôçôá: ÂáóéêÞ éäÝá ôçò ðñþôçò åíüôçôáò ôïõ ëïãïôå÷íéêïý
êåéìÝíïõ áðïôåëïýí ïé ðñïëÞøåéò, ðïõ åðÝñ÷ïíôáé ùò óõíÝðåéá
ôçò Üãíïéáò êáé ôçò áíáóöÜëåéáò ôùí áíèñþðùí. Ç áöçãÞôñéá
åêöñÜæåé ôçí ÜðïøÞ ôçò ãéá ôéò ðñïëÞøåéò, ôéò ïðïßåò áðïäÝ÷åôáé,
êÜíïíôáò ìéá áíáöïñÜ óôçí åðôÜ÷ñïíç ãñïõóïõæéÜ ðïõ ðñïêáëåß
ôï óðÜóéìï ôïõ êáèñÝðôç. Ùò áíôßäïôï óôçí áôõ÷ßá ðïõ ðñïêáëåß
ôüóï ôï ãåãïíüò áõôü üóï êáé ï áñéèìüò åðôÜ, ç çñùßäá ðñïâÜëëåé
ôç ÷áñÜ ðïõ ðçãÜæåé áðü ôéò öùíÝò êáé ôá ðáé÷íßäéá ôùí ìéêñþí
ðáéäéþí ôïõ íçðéáãùãåßïõ ðïõ éäñýèçêå ãéá ôï óêïðü áõôü.
2ç åíüôçôá:
åíüôçôá Óôç óõíÝ÷åéá ç áöçãÞôñéá áíáêáëåß óôç ìíÞìç ôçò Ýíá
ãåãïíüò ôïõ ðáñåëèüíôïò, ðïõ äéáäñáìáôßóôçêå óôï ¢ñãïò. ÊáôÜ
ôç äéÜñêåéá åíüò íõ÷ôåñéíïý ðåñéðÜôïõ, ç çñùßäá êáé ôá ðáéäéÜ
ôçò Üêïõóáí Ýîù áðü Ýíá íåêñïôáöåßï Ýíáí ðáñÜîåíï èüñõâï ðïõ
Ýìïéáæå ìå áíáðíïÞ. Ôï ãåãïíüò áõôü ðñïêÜëåóå öüâï óôçí øõ÷Þ
ôçò ðñùôáãùíßóôñéáò. Äå èÝëçóå üìùò íá ôñïìïêñáôÞóåé ôá ðáéäéÜ
ôçò êáé ãéá ôï ëüãï áõôü Üöçóå ôï óõìâÜí áó÷ïëßáóôï.
3ç åíüôçôá:
åíüôçôá Ç çñùßäá ôáñÜ÷ôçêå áðü ôï áíåîÞãçôï, êáôÜ ôç ãíþìç
ôçò, öáéíüìåíï, ôï ïðïßï üìùò åñìÞíåõóå ëïãéêÜ ìåñéêÜ ÷ñüíéá
áñãüôåñá, üôáí âñÝèçêå ãéá äéáêïðÝò óôçí ¾äñá. Åêåß Üêïõóå
ôïí ßäéï Þ÷ï êáé áíáêÜëõøå ìå ôõ÷áßï ôñüðï üôé ï ìõóôçñéþäçò
èüñõâïò ðïõ ôçí åß÷å ôñïìÜîåé, äåí Þôáí ðáñÜ ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ
áíáðíïÞ ôçò êïõêïõâÜãéáò. Ï öüâïò ðïõ ðñïêëÞèçêå óôçí øõ÷Þ
ôçò áöçãÞôñéáò êáé ôùí ðáéäéþí ôçò, åñìçíåýåôáé áðü ôï ãåãïíüò
üôé ïé Üíèñùðïé ôçò ðüëçò äåí Ý÷ïõí åðáöÞ ìå ôç öýóç, åðïìÝíùò
åßíáé äõíáôü íá ôáñá÷èïýí áðü Ýíá áðëü öõóéêü öáéíüìåíï.

ÁöçãÞôñéá: Êåíôñéêü ðñüóùðï ôïõ êåéìÝíïõ áðïôåëåß ç ßäéá ç
áöçãÞôñéá, ç ïðïßá ìÝóá áðü ôïí ôñüðï ðïõ ìéëÜåé ãéá ôá ðáéäéÜ,
ðñïâÜëëåôáé ùò Ýíáò Üíèñùðïò ãåìÜôïò êáëïóýíç êáé åõáéóèçóßá.
Åðßóçò, åßíáé åõäéÜêñéôç ç áãÜðç ðïõ ôñÝöåé ãéá ôç öýóç, áëëÜ êáé
ï öüâïò ôçò ãéá ôï Üãíùóôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí. Ç ðñùôáãùíß-
óôñéá, ðïõ äéáèÝôåé ëåðôü ÷éïýìïñ, êáèþò óõãêñïýåôáé ìå ôá ìõ-
óôÞñéá ôçò öýóçò, ãïçôåýåôáé áðü ôï õðåñöõóéêü, ìáãéêü óôïé÷åßï
êáé áðïãïçôåýåôáé, üôáí áõôü åîçãåßôáé ëïãéêÜ.
47
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé áðëÞ, æùíôáíÞ, öõóéêÞ äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ÷áñáêôçñßæåôáé ëéôü, áðëü êáé öõóéêü, ìå
ëåðôÞ ÷éïõìïñéóôéêÞ äéÜèåóç.
iii) ÁöÞãçóç
Óôï áðüóðáóìá ï áöçãçôÞò åßíáé äñáìáôïðïéçìÝíïò, êáèþò âëÝ-
ðïíôáò áðü åóùôåñéêÞ ïðôéêÞ ãùíßá, óõììåôÝ÷åé óôá äñþìåíá ùò
âáóéêü ðñüóùðï (áöÞãçóç ìå åóùôåñéêÞ åóôßáóç) êáé áöçãåßôáé óå
á´ ðñüóùðï. ÐáñÜëëçëá ìå ôçí áöÞãçóç óôï Ýñãï óõíõðÜñ÷ïõí
üëá ó÷åäüí ôá åßäç ôïõ ëüãïõ, ç ðåñéãñáöÞ («ôï öåããÜñé Ýöåîå ðéï
äõíáôÜ êáé ðáñïõóéÜóôçêå ìðñïóôÜ ìáò, ðíéãìÝíï ìÝóá óôá êõðá-
ñßóóéá, Ýíá íåêñïôáöåéÜêé. Ïé Üóðñïé ôïõ ôÜöïé öÝããáíå, ôá êõðá-
ñßóóéá êáôÜìáõñá»), ï äéÜëïãïò, ï ìïíüëïãïò («Ôé äéÜïëï, ìÞðùò
Ýêáíá ëÜèïò;… Ìá ìÝñïò Þôáí ðÜëé áõôü ãéá ýðíï;») êáé ôï ó÷üëéï
ôïõ áöçãçôÞ, («áõôïß ïé óçìáäéáêïß áñéèìïß äåí åßíáé ôõ÷áßïé»).
Ôá ãåãïíüôá äéáäñáìáôßæïíôáé óå ôñåéò ÷ñïíéêÝò óôéãìÝò. Óôï ðá-
ñüí, üôáí ç áöçãÞôñéá áíáöÝñåôáé óôï íçðéáãùãåßï ðïõ åãêáéíé-
Üóôçêå óôçí áõëÞ ôçò, óôçí ðüëç, ùò áíôßäïôï óôçí áôõ÷ßá ðïõ
ðñïêëÞèçêå áðü ôï óðÜóéìï ôïõ êáèñÝðôç, óôï ìáêñéíü ðáñåëèüí,
üôáí ðåñéãñÜöåé ôç ìõóôçñéþäç íý÷ôá óôï ¢ñãïò, êáé óôï ðéï
êïíôéíü ðáñåëèüí êáôÜ ôï ïðïßï åêôõëßóóïíôáé ôá ãåãïíüôá óôçí
¾äñá. Áíôéóôïß÷ùò, óôï Ýñãï äéáêñßíïíôáé ôñåéò äéáöïñåôéêïß äñá-
ìáôéêïß ÷þñïé, ç áõëÞ ôïõ ôùñéíïý óðéôéïý ôçò ðñùôáãùíßóôñéáò
óôçí ðüëç, ç åðáñ÷ßá ôïõ ¢ñãïõò êáé ôï íçóß ôçò ¾äñáò.

ÌåôáöïñÝò: «Óçêþíïõíôáé ôá ðïõëÜêéá ìïõ», «ç êÜìáñá ôïõ îåíï-
äï÷åßïõ Ýâñáæå», «ðÞñáìå ôç äçìïóéÜ», «áíÜäéíáí äñïóéÜ», «ðíéãìÝíï
ìÝóá óôá êõðáñßóóéá», «ïé Üóðñïé ôïõ ôÜöïé öÝããáíå, ôá êõðáñßó-
óéá êáôÜìáõñá», «âáñéÜ áíÜóá», «ðÞñáìå ôï äñüìï ôïõ ãõñéóìïý»,
«ôåíôþíù ô’ áõôéÜ ìïõ», «ôï íåêñïôáöåßï óôÝêïõíôáí óéùðçëü», «ìå
ôõñáííïýóå ç óêÝøç», «ðïëåìïýóá íá ëïãéêåõôþ», «ìåßíáìå ìå ôï
óôüìá áíïé÷ôü».
Ðáñïìïéþóåéò: «Óáí Üíèñùðïé êÜíïõí».
ÅðáíáëÞøåéò: «ãéáôß åöôÜ ÷ñüíéá; Ìá åöôÜ Þôáí ôá ÷ñüíéá… ÅöôÜ
Þôáí ôá ÷ñüíéá ôçò ðåßíáò…».
ÁíôéèÝóåéò: «Ïé Üóðñïé ôïõ ôÜöïé öÝããáíå, ôá êõðáñßóóéá êáôÜ-
ìáõñá».
48 Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ÷þñïõ, üðïõ ç ïéêïãÝíåéá êÜíåé ôïí ðåñßðáôü
ôçò («ÐÞñáìå ôç äçìïóéÜ… êáé ó÷åäüí óöõñé÷ôÜ»). Ç ç÷çôéêÞ åéêüíá Μαρία
ôçò öùíÞò ôùí ãñýëùí, ôùí ãáâãéóìÜôùí ôùí óêýëùí, ôïõ ðáñÜ- Ιορδανίδου
îåíïõ èïñýâïõ («Ôï ìüíï ðïõ áêïýïíôáí… êáé ó÷åäüí óöõñé÷ôÜ»). Ç
åéêüíá ôïõ óðéôéïý óôçí ¾äñá («Áãñéüôïðïò… êáé ìÝñá ìåóçìÝñé»).

1. Ðïéåò ðñïëÞøåéò Þ ëáúêÝò äïîáóßåò áíáöÝñïíôáé óôï áðüóðá-
óìá; Ðïéá áðü áõôÝò áðïìõèïðïéåßôáé (= ÷Üíåé ôç âáñýôçôá, ôç
óçìáóßá ôçò) óôï ôÝëïò êáé ìå ðïéïí ôñüðï;
ÌÝóá áðü ôï áðüóðáóìá áõôü äéáðéóôþíïõìå üôé õðÜñ÷ïõí êÜ-
ðïéåò ðñïëÞøåéò êáé äåéóéäáéìïíßåò ðïõ áðïôåëïýí ãéá ðïëëïýò
êáèçìåñéíÝò êáôáóôÜóåéò êáé ãßíïíôáé áéôßá íá ëçöèïýí ïñéóìÝíåò
áðïöÜóåéò. Ïé ðñïëÞøåéò ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï óõãêåêñéìÝíï êåß-
ìåíï åßíáé ïé åîÞò:
á. Ôï óðÜóéìï åíüò êáèñÝðôç öÝñíåé åðôÜ ÷ñüíéá ãñïõóïõæéÜ.
â. Ï áñéèìüò åðôÜ Ý÷åé õðåñöõóéêÝò éäéüôçôåò.
ã. Ï öüâïò ðïõ ðñïêáëåß ôï íåêñïôáöåßï. Áõôü ôï óôïé÷åßï üìùò
áðïìõèïðïéåßôáé, áöïý ç êõñßá Ìáñßêá äßíåé ìéá áðüëõôá ëïãéêÞ
åîÞãçóç ãéá ôçí áíÜóá ðïõ åß÷å áêïõóôåß óôï íåêñïôáöåßï ôïõ
¢ñãïõò.
2. ÐåñéãñÜøôå óå Ýíá ìéêñü êåßìåíï Ýíáí ðñïëçðôéêü Üíèñùðï

ðïõ ãíùñßæåôå ðñïóùðéêÜ Þ ãéá ôïí ïðïßï óáò Ý÷ïõí ìéëÞóåé
Üëëïé.
ÊÜèå Üíèñùðïò Ý÷åé ôéò éäéáéôåñüôçôÝò ôïõ. ¢ëëïé Ý÷ïõí éäéïôñïðß-
åò, Üëëïé ðáñáîåíéÝò êáé Üëëïé åßíáé ðñïëçðôéêïß. ¸íáò ðñáãìáôéêÜ
ðñïëçðôéêüò Üíèñùðïò åßíáé ï èåßïò ìïõ ï ÁíÝóôçò. Åßíáé ôüóï
ðñïëçðôéêüò, ðïõ üôáí ï ìÞíáò Ý÷åé 13 êáé ç ìÝñá åßíáé Ôñßôç, äå
âãáßíåé áðü ôï óðßôé ïýôå ãéá íá ðÜåé óôç äïõëåéÜ ôïõ. Äå óõæçôÜìå
ãéá ôï åíäå÷üìåíï íá äåé ìáýñç ãÜôá óôï äñüìï. Ôï ðþò óôáõñï-
êïðéÝôáé êáé ðñïóåý÷åôáé, äå ëÝãåôáé! Ç ãõíáßêá ôïõ öùíÜæåé üôé
÷áëÜåé ôç æùÞ ôïõ, áëëÜ åêåßíïò õðïóôçñßæåé üôé üëá áõôÜ åßíáé
áëÞèåéåò êáé ðñÝðåé íá ôá ðñïóÝ÷ïõìå ãéá íá æïýìå üëïé êáëÜ. Ï
èåßïò ÁíÝóôçò åßíáé ðïëý êáëüò Üíèñùðïò êáé áãáðÜåé ôïõò ðÜ-
íôåò. Óõ÷íÜ ãåëïýìå ìå ôéò ðñïëÞøåéò ôïõ, áëëÜ ëÝåé üôé êÜðïôå
üëïé èá âÜëïõìå ìõáëü êáé èá äïýìå üôé Ý÷åé äßêéï.
3. «Ôï ìõóôÞñéï ëýèçêå, üìùò åãþ áðïãïçôåýôçêá»: Ìðïñåßôå íá

åîçãÞóåôå ãéáôß ç áöçãÞôñéá íéþèåé áðïãïÞôåõóç, åíþ èá Ýðñåðå
íá íéþèåé ÷áñÜ ãéá ôç äéáëåýêáíóç ôïõ ìõóôçñßïõ;
Ç áöçãÞôñéá áðïãïçôåýåôáé üôáí óõíåéäçôïðïéåß ôçí áëÞèåéá ó÷å-
ôéêÜ ìå ôçí áíÜóá ðïõ åß÷å áêïýóåé óôï íåêñïôáöåßï ôïõ ¢ñãïõò. 49
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ Ïé ðñïëÞøåéò êáé ïé ëáúêÝò äïîáóßåò åßíáé óôïé÷åßá ðïõ äçìéïõñ-
ãïýí ìõóôÞñéï êáé óõíáéóèÞìáôá óôç æùÞ ìáò êáé ôçí êÜíïõí ðéï
åíäéáöÝñïõóá. Ç áðüëõôç ëïãéêÞ èá Ýêáíå ôç æùÞ Ü÷áñç êáé ÷ù-
ñßò åíäéáöÝñïí, áöïý üëá èá åîçãïýíôáí ì’ áõôÞí. Óôçí ïõóßá ç
áöçãÞôñéá áðïãïçôåýôçêå, ãéáôß èá ðñïôéìïýóå íá æÞóåé ìå ôçí
Ýíôïíç áíÜìíçóç ðáñÜ ìå ôç ëïãéêÞ åîÞãçóç. ¸ôóé, ç ðåñéðÝôåéá
óôï íåêñïôáöåßï Ý÷áóå ôç ìáãåßá ôçò êáé ìåôáôñÜðçêå óå ìéá
áðëÞ êáëïêáéñéíÞ íý÷ôá.

κειμένου
1. Íá ðåñéãñÜøåôå ôá óõíáéóèÞìáôá ðïõ íéþèåé ç çñùßäá áðü ôçí
áñ÷Þ ôïõ ìõóôçñßïõ Ýùò ôç ëýóç ôïõ. Ðïý íïìßæåôå üôé ïöåßëïíôáé
ôá óõíáéóèÞìáôá áõôÜ;
2. Íá ÷ùñßóåôå ôï êåßìåíï óå èåìáôéêÝò åíüôçôåò êáé íá ãñÜøåôå
Ýíáí ðëáãéüôéôëï ãéá ôçí êáèåìéÜ.
3. Íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôçò çñùßäáò.
50
Τα τσερκένια
Κοσμάς Πολίτης
Ï ÊïóìÜò Ðïëßôçò ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1893 êáé ôï ðñáãìá-
ôéêü ôïõ üíïìá Þôáí ÐÜñçò Ôáâåëïýäçò. Ôï öéëïëïãéêü ôïõ øåõ-
äþíõìï ÊïóìÜò Ðïëßôçò ðñïÞëèå áðü ôá äýï óõíèåôéêÜ ôçò ëÝîçò
«êïóìïðïëßôçò». Ðïëý íùñßò ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ åãêáôáóôÜèçêå óôç
Óìýñíç. ÌåôÜ ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ, üìùò, åðÝóôñåøå ùò
ðñüóöõãáò óôçí ÁèÞíá êáé åðß 32 ÷ñüíéá åñãÜóôçêå ùò õðÜëëçëïò
óôçí ÉïíéêÞ ôñÜðåæá, áð’ üðïõ ðáñáéôÞèçêå ôï 1942, ýóôåñá áðü ôï
èÜíáôï ôçò êüñçò ôïõ. Ï ßäéïò ðÝèáíå ôï 1974.
Ï ÊïóìÜò Ðïëßôçò õðÞñîå Ýíáò áðü ôïõò ðéï áîéüëïãïõò óõã-
ãñáöåßò ôçò ãåíéÜò ôïõ, ôçò ãåíéÜò ôïõ 1930. Êé áõôü ÷Üñç óôïí
ðëïýóéï øõ÷éêü ôïõ êüóìï, ôçí Üïêíç ìåëÝôç êáé ôç ó÷ïëáóôéêÞ
ÝñåõíÜ ôïõ. Áíôëåß ôá èÝìáôá ôùí Ýñãùí ôïõ áðü ôç óýã÷ñïíç æùÞ
êáé êõñßùò áðü ôçí áóôéêÞ ôÜîç, áðü ôçí ïðïßá ðñïÝñ÷ïíôáé êáé ïé
ÞñùÝò ôïõ. Ï óõããñáöÝáò êáôÜöåñå íá äçìéïõñãÞóåé ìõèéóôïñç-
ìáôéêïýò Þñùåò ìå áõôüíïìç õðüóôáóç, ðáñüëï ðïõ óôçí ïõóßá
ïé ðñùôáãùíéóôÝò ôùí Ýñãùí ôïõ áðïôåëïýí ðñïâïëÞ ôïõ ßäéïõ
ôïõ åáõôïý ôïõ. Ôï Ýñãï ôïõ ÷áñáêôçñßæåôáé, åðßóçò, áðü ðçãáßï
ëõñéóìü, ìïõóéêüôçôá, ïíåéñéêÞ áôìüóöáéñá, êáèþò êáé áðü ôçí
ðáñÜèåóç äõíáôþí åéêüíùí ôçò åëëçíéêÞò öýóçò. Óôá Ýñãá ôïõ ðå-
ñéëáìâÜíïíôáé ôá ðåæïãñáöÞìáôá ËåìïíïäÜóïò, ÅêÜôç, Åëåïíüñá,
Eroica, Óôïõ ×áôæçöñÜãêïõ, Ôá óáñáíôÜ÷ñïíá ìéáò ÷áìÝíçò ðïëé-
ôåßáò êáé ôï èåáôñéêü Êùíóôáíôßíïò ï ÌÝãáò. Ï ÊïóìÜò Ðïëßôçò
Ý÷åé åðßóçò ðëïýóéï ìåôáöñáóôéêü Ýñãï ìå ìåôáöñÜóåéò êõñßùò
Ýñãùí ôçò ðáãêüóìéáò ëïãïôå÷íßáò.

Ôï ëïãïôå÷íéêü áðüóðáóìá Ôá ôóåñêÝíéá áíÞêåé óôï ìõèéóôïñç-
ìáôéêü Ýñãï Óôïõ ×áôæçöñÜãêïõ, ðïõ åêäüèçêå ôï 1963. ¼ðùò
ãßíåôáé öáíåñü êáé áðü ôïí ôßôëï ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò, ôá ãå-
ãïíüôá ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôï Ýñãï äéáäñáìáôßæïíôáé óå ìéá 51
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ëáúêÞ óõíïéêßá ôçò Óìýñíçò êáé ó÷åôßæïíôáé ìå ôéò ðåñéðÝôåéåò
ìéáò ðáñÝáò ðáéäéþí.
Óôï êåßìåíï, ï áöçãçôÞò ÃéáêïõìÞò, ãÝñïò ðéá, ðñüóöõãáò óôçí
ÁèÞíá, äéçãåßôáé óêçíÝò áðü ôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá. ÓõãêåêñéìÝíá,
áíáôñÝ÷åé óôï ðáñåëèüí êáé áíáêáëåß ìå íïóôáëãßá óôç ìíÞìç
ôïõ óêçíÝò áðü Ýíá ÷áñïýìåíï ðáñáäïóéáêü Ýèéìï ôùí áñ÷þí ôïõ
20ïý áéþíá (1902-1903), ôï ðÝôáãìá ôùí ÷áñôáåôþí, ðïõ åêåßíá ôá
÷ñüíéá óôç Óìýñíç ïíïìÜæïíôáí «ôóåñêÝíéá».

1ç åíüôçôá: «Èá óïõ ìéëÞóù ãéá ôá ôóåñêÝíéá… í’ áìïëÜñåéò ôï
ôóåñêÝíé óïõ». ÐåñéãñáöÞ ôïõ åèßìïõ ôïõ ðåôÜãìáôïò ôùí ÷áñôá-
åôþí, ï ÷ñüíïò ôÝëåóçò ôïõ åèßìïõ, ç óçìáóßá êáé óýíäåóÞ ôïõ ìå
ôç èñçóêåõôéêÞ æùÞ ôùí êáôïßêùí ôçò Óìýñíçò.
2ç åíüôçôá: «Ï ÓôáõñÜêçò… ÓðÜíéá üìùò». Ç ðåñéãñáöÞ ôùí ðáé-
÷íéäéþí ðïõ Ýðáéæáí ôá ðáéäéÜ ôçò ãåéôïíéÜò, ïé «ìõñùäéÝò» êáé ôá
«ðáñóßìáôá».
3ç åíüôçôá: «Ôá ôóåñêÝíéá äåí Þôáíå óáí ôá åäþ… Óôï êáëü». Ðå-
ñéãñáöÞ ôïõ ôñüðïõ êáôáóêåõÞò ôùí «ôóåñêåíéþí».
Óôï êåßìåíï, ï ÃéáêïõìÞò, ãÝñïò ðéá êáé ðñüóöõãáò óôçí ÁèÞíá,
áíáêáëåß óôç ìíÞìç ôïõ óêçíÝò áðü ôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá êáé
ðåñéãñÜöåé ìßá áðü ôéò óõíÞèåéåò ôùí êáôïßêùí ìéáò ëáúêÞò óõíïé-
êßáò êáé üëùí ôùí áíèñþðùí ôçò Óìýñíçò óôá ÷ñüíéá 1902-1903,
ôï ðÝôáãìá ôùí ÷áñôáåôþí. Ôá óôïé÷åßá ôá ïðïßá êõñéáñ÷ïýí óôç
äéÞãçóç ôïõ áöçãçôÞ åßíáé ç óõììåôï÷Þ óôï Ýèéìï ìéêñþí êáé ìåãÜ-
ëùí áðü üëåò ôéò óõíïéêßåò ôçò Óìýñíçò, ç äéáäéêáóßá êáôáóêåõÞò
ôùí ÷áñôáåôþí, ðïõ öôéÜ÷íïíôáí ìå öáíôáóßá êáé ôÝ÷íç êáé ôá
ðáé÷íßäéá ðïõ Ýðáéæáí ôá ðáéäéÜ ìå ôá «ôóåñêÝíéá».
Åðßóçò, óôï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé üôé ôá «ôóåñêÝíéá» ôçò Óìýñ-
íçò, äéÝöåñáí ó÷çìáôéêÜ áðü ôïõò ÷áñôáåôïýò ôçò ÁèÞíáò, êá-
èþò ôï ðÜíù ìÝñïò ôïõò åß÷å ôç ìïñöÞ ôüîïõ ðïõ êáôÝëçãå óå
ìýôç. Áêüìç, ïé ÷áñôáåôïß áðïêôïýóáí êáé ïíüìáôá, áíÜëïãá ìå
ôï êüóôïò ôïõò, ôï ïðïßï Þôáí óõíäåäåìÝíï ìå ôïí áñéèìü ôùí
÷ñùìÜôùí êáé ôùí ó÷åäßùí ðïõ åß÷áí. ¼óï ðéï ðïëëÜ ÷ñþìáôá êáé
ó÷Ýäéá åß÷áí, ôüóï ðéï áêñéâïß Þôáí.Ôï Ýèéìï ôïõ ðåôÜãìáôïò ôùí
÷áñôáåôþí ðïõ ãÝìéæáí áóöõêôéêÜ ôïí ïõñáíü áðü ôçí ÊáèáñÞ
ÄåõôÝñá ìÝ÷ñé êáé ôçí ÊõñéáêÞ ôùí ÂáÀùí, ôéò ÊõñéáêÝò êáé ôéò
52 áñãßåò ôáîßäåõå ôçí ðïëéôåßá óôïí ïõñáíü.
ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç Κοσμάς
1ç åíüôçôá:
åíüôçôá Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ ëïãïôå÷íéêïý áðïóðÜóìáôïò Πολίτης
ðåñéãñÜöåôáé ôï ðáñáäïóéáêü Ýèéìï ôùí ëáúêþí áíèñþðùí ôçò
Óìýñíçò, ôïõ ðåôÜãìáôïò ôùí ÷áñôáåôþí, ôï ïðïßï ëáìâÜíåé ÷þñá
áðü ôçí ÊáèáñÞ ÄåõôÝñá Ýùò ôçí ÊõñéáêÞ ôùí ÂáÀùí, ÊõñéáêÝò
êáé ãéïñôÝò. ÓõíäÝåôáé Üìåóá ìå ôç èñçóêåõôéêÞ æùÞ ôùí êáôïßêùí.
ÐáñÜëëçëá, ðñïâÜëëåôáé ç óçìáóßá ôïõ åèßìïõ ãéá ôïõò áíèñþ-
ðïõò ôùí ëáúêþí óõíïéêéþí ôçò Óìýñíçò. ¢ëëùóôå, ôï ðÝôáãìá
ôùí ÷áñôáåôþí ðáñïõóéÜæåôáé ùò ìéá óõíÞèåéá ðïõ «ôáîéäåýåé êáé
áíõøþíåé» ôçí ðïëéôåßá óôïí ïõñáíü.
2ç åíüôçôá:
åíüôçôá Óôç äåýôåñç åíüôçôá, ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ôá ðáé-
÷íßäéá ðïõ Ýðáéæáí ôá ðáéäéÜ ôçò ãåéôïíéÜò ìå ôá «ôóåñêÝíéá», ôï-
íßæïíôáò åìöáôéêÜ ôïõò äõíáôïýò äåóìïýò ðïõ ôá óõíÝäåáí. Äýï
áðü ôá ðáé÷íßäéá áõôÜ Þôáí ïé «ìõñùäéÝò» êáé ôá «ðáñóßìáôá».
3ç åíüôçôá:
åíüôçôá Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò, ãßíåôáé
áíáöïñÜ óôïí ôñüðï êáôáóêåõÞò ôùí «ôóåñêåíéþí». Ôá «ôóåñêÝíéá»
ôçò Óìýñíçò åß÷áí äéáöïñåôéêü ó÷Þìá êáé êáôáóêåõÞ áðü ôïõò
÷áñôáåôïýò ôçò ÁèÞíáò, êáèþò ôï ðÜíù ìÝñïò ôïõò Þôáí óáí ôüîï
êáé êáôÝëçãå óå ìýôç. Åðßóçò, ïé ÷áñôáåôïß ëÜìâáíáí ïíüìáôá
áíÜëïãá ìå ôï êüóôïò ôïõò. ¼óï ðéï ðïëëÜ ÷ñþìáôá êáé ó÷Ýäéá
åß÷áí, ôüóï ðéï áêñéâïß Þôáí.
Ε. Τεχνική – Τεχνοτροπία
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ, öõóéêÞ äçìïôéêÞ ìå ðïëëïýò
éäéùìáôéóìïýò, áñêåôÜ óôïé÷åßá ôçò ôïðéêÞò ïìéëßáò, ôïýñêéêåò ëÝ-
îåéò êáé áóõíôáîßåò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ëéôü, ðáñáóôáôéêü, æùíôáíü êáé ðåñé-
ãñáöéêü.
iii) ÁöÞãçóç
Éäéáßôåñï åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé ç ôå÷íéêÞ áöÞãçóçò ôïõ êåéìÝ-
íïõ. ÁöçãçôÞò åßíáé ï ÃéáêïõìÞò, Ýíáò ãÝñïò ðñüóöõãáò áðü ôç
Óìýñíç ðïõ ôþñá æåé óôçí ÁèÞíá. Ï áöçãçôÞò áíáêáëåß óôç ìíÞìç
ìå íïóôáëãßá åéêüíåò áðü ôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá. Óôéò áíáìíÞóåéò
ôùí ðáéäéêþí ôïõ ÷ñüíùí åíôÜóóåôáé êáé ôï Ýèéìï ôïõ ðåôÜãìáôïò
ôùí ÷áñôáåôþí, ôï ïðïßï ðåñéãñÜöåé óå Ýíá ðñüóùðï âïõâü, ßóùò
êÜðïéï óõããñáöÝá ðïõ åðéèõìåß íá óõãêåíôñþóåé óôïé÷åßá ãéá ôç
æùÞ ôùí áíèñþðùí ôçò Óìýñíçò. Ç áöÞãçóç ëáìâÜíåé ôç ìïñöÞ
ìéáò çèïãñáöéêÞò ðåñéãñáöÞò, êáèþò êáôáãñÜöåé óôïé÷åßá áðü
ôç æùÞ ôùí ëáúêþí áíèñþðùí ôçò Óìýñíçò óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý 53
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ áéþíá. Ï ÷þñïò óôïí ïðïßï åêôõëßóóïíôáé ôá ãåãïíüôá áðïôåëåß
ôïí êýñéï ðñùôáãùíéóôÞ ôïõ Ýñãïõ êáé ôáõôßæåôáé ìå ôçí ðüëç ôçò
Óìýñíçò. Ï äñáìáôéêüò ÷ñüíïò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ôáõôßæåôáé ìå
ôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá (1902-1903), åíþ ï áöçãçôÞò ôïõ Ýñãïõ
æåé óôçí ÁèÞíá ôïõ 1962.

ÌåôáöïñÝò: «…ðïëéôåßá íá óçêþíåôáé øçëÜ; ÄåìÝíç áðü ÷éëéÜäåò
óðÜããïé í’ áíåâáßíåé óôá ïõñÜíéá;», «ðÞ÷ôñá ï ïõñáíüò. Ôüóï ðïõ
äå âñßóêïõí èÝóç ôá ðïõëéÜ.», «ç ðïëéôåßá ôáîßäåõå óôïí ïõñáíü.
ÁíÝâáéíå óôá ïõñÜíéá», «íá ìåßíåé êïëëçìÝíç ÷Üìù óôç ãçò, ýóôåñ’
áðü ôüóï ôñÜâçãìá óôá ýøç», «ôá ìÜôéá ìáò ãåìßæáíå ïõñáíü,
áíáóáßíáìå ïõñáíü, öáñäáßíáìå ôá óôÝñíá ìáò êáé êÜíáìå ðáñÝá
ìå áããÝëïé», «ôçí ðïëéôåßá í’ áñìåíßæåé óôá ïõñÜíéá», «êÜèå óïêÜêé
äåìÝíï ìå ôïí ïõñáíü», «Þôáíå ìÜíá óôéò ìõñùäéÝò», «êáé óáí Þðå-
öôå ìå ôï êåöÜëé», «¹ôáíå ìÜíá ï ÓôáõñÜêçò», «âëÝðåéò ïëÜêåñç
ôçí ðïëéôåßá í’ áíåâáßíåé óôá ïõñÜíéá».
Ðáñïìïéþóåéò: «ºäéïé Üããåëïé êé áñ÷Üããåëïé êïñùíßæáíå øçëÜ», «Êáé
ôá ôóéãáñï÷áñôÜêéá ôçò ïñéÜò ãéíüíôïõóáí Üóðñá ðïõëÜêéá, ðå-
ôáñßæáíå óôá ïõñÜíéá», «ßäéï êïñìß ìå ôóáêéóìÝíç ñá÷ïêïêáëéÜ»,
«ßäéá êïðÝëá».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç ðïëéôåßá ôáîßäåõå óôïí ïõñáíü».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôùí ÷áñôáåôþí ðïõ ìïéÜæïõí ìå ðïëéôåßá ðïõ «áíõ-
øþíåôáé» óôïí ïõñáíü («Åßäåò ðïôÝ óïõ ðïëéôåßá… í’ áìïëÜñåéò ôï
ôóåñêÝíé óïõ»). Ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôùí ðáé÷íéäéþí ðïõ Ýðáéæáí
ôá ðáéäéÜ («Êáé ôá ôóéãáñï÷áñôÜêéá… ñá÷ïêïêáëéÜ»). Ç åéêüíá ôçò
ðåñéãñáöÞò ôïõ ôñüðïõ êáôáóêåõÞò ôùí ÷áñôáåôþí («Ôá ôóåñêÝíéá
äåí Þôáíå óáí ôá åäþ… ßäéá êïðÝëá»). Ç åéêüíá ôùí ÷áñôáåôþí ðïõ
ðáßñíïõí ôá ÷ñþìáôÜ ôïõò áðü ôéò óçìáßåò ôùí êñáôþí («Ôï ðéï
öôçíü… ìéá âïëÜ»). Ç åéêüíá ôçò ðïëéôåßáò ðïõ «áíåâáßíåé óôá ïõ-
ñÜíéá» êáé ç ðáñáâïëÞ ìå ôï åéêüíéóìá ôçò ÁíáëÞøåùò ôïõ ×ñéóôïý
(«¹ôáíå èÜìá íá âëÝðåéò… êüêêéíç ðáíôéÝñá;»).

1. Ï áöçãçôÞò, ðïõ âñßóêåôáé óå þñéìç çëéêßá, ðåñéãñÜöåé óå
êÜðïéï óõíïìéëçôÞ ôïõ óêçíÝò áðü ôçí ðáéäéêÞ ôïõ æùÞ óôç
Óìýñíç. Ðïéá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ áðïêáëýðôïíôáé; Ìðïñåßôå íá
åíôïðßóåôå óôï êåßìåíï óçìåßá ðïõ íá åðéâåâáéþíïõí ôéò ðáñá-
ôçñÞóåéò óáò;
Ï áöçãçôÞò åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò óå þñéìç çëéêßá ðïõ äéçãåßôáé
óêçíÝò áðü ôçí ðáéäéêÞ çëéêßá ôïõ. Åßíáé öõóéïëïãéêü íá áðïêá-
54 ëýðôïíôáé Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôá, áöïý áíáôñÝ÷åé óôï ðáñåëèüí
êáé ìÜëéóôá óå åõ÷Üñéóôá Ýèéìá. Ç íïóôáëãßá åßíáé ôï âáóéêüôåñï Κοσμάς
óõíáßóèçìá ôïõ áöçãçôÞ. Áõôü öáßíåôáé áðü ôï óõíïëéêü ýöïò ôïõ Πολίτης
áðïóðÜóìáôïò. Åðßóçò, ï åíèïõóéáóìüò êáé ç ÷áñÜ ôïõ ãßíïíôáé
öáíåñÜ áðü ôï ãåãïíüò üôé áíáëýåé ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá ôüóï ôï
êÜèå åßäïõò ôóåñêÝíé üóï êáé ôá ðáé÷íßäéá ðïõ Ýðáéæáí ìå áõôÜ («Íá
óïõ åîçãçèþ… áìüëáñá êé åãþ Ýíá ôÝôïéï ôóåñêÝíé ìéá âïëÜ.»). Áêü-
ìá, êõñéáñ÷åß ç õðåñçöÜíåéá ãéá ôç æùÞ óôïõ ×áôæçöñÜãêïõ, áöïý
üëïé üóïé Ýðáéæáí ìå ôá ôóåñêÝíéá Þôáí Üíèñùðïé ìå ìåñÜêé, ìå
áãÜðç ãéá ôçí ðáôñßäá êáé ôá Ýèéìá, ìå áßóèçìá åíüôçôáò («Åßäåò
ðïôÝ óïõ ðïëéôåßá… í’ áìïëÜñåéò ôï ôóåñêÝíé óïõ»). ÔÝëïò, áéóèÜ-
íåôáé âáèéÜ óõãêßíçóç ãéá ôï Ýèéìï áõôü, üðùò öáßíåôáé îåêÜèáñá
óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï («Þôáíå èÜìá… êÜôé ôÝôïéï Þôáíå»).
2. Ðïéá ðáé÷íßäéá Ýðáéæáí ï áöçãçôÞò êáé ç ðáñÝá ôïõ ìå ôï ðÝ-

ôáãìá ôùí ÷áñôáåôþí;
Ôá ðáéäéÜ Ý÷ïõí åðéíïÞóåé äéÜöïñá ðáé÷íßäéá þóôå íá êÜíïõí ðéï
åíäéáöÝñïí ôï ðÝôáãìá ôïõ ÷áñôáåôïý. ¸ôóé ëïéðüí, ôï ðáé÷íßäé
ðïõ ðáñïõóéÜæåé ðñþôï ï áöçãçôÞò åßíáé ôï êüøéìï ôçò ïõñÜò ôïõ
ôóåñêåíéïý ðïõ ðåôïýóå äßðëá, ìå óõíÝðåéá ôçí êáôÜññéøÞ ôïõ.
Ôï êÜèå ðáéäß åðéäßùêå íá ñßîåé ôïí ÷áñôáåôü ôïõ Üëëïõ. Áêüìç,
Üëëï ðáé÷íßäé Þôáí ç ðñïóðÜèåéá ü÷é íá ñßîïõí, áëëÜ íá ðÜñïõí
ôï ôóåñêÝíé ôïõ áíôéðÜëïõ, êüâïíôáò ôï óðÜãêï. ÁõôÜ ôá ðáé÷íßäéá
üìùò åß÷áí êáé êáíüíåò ðïõ Ýðñåðå íá ôçñïýíôáé, áí êáé óðÜíéá
ãßíïíôáí êÜðïéåò «áðáôåùíéÝò». ÃåíéêÜ, ôá ðáéäéÜ åß÷áí ìåôáôñÝøåé
áõôü ôï Ýèéìï óå ðáé÷íßäé, äåßãìá ôçò éêáíüôçôÜò ôïõò íá åðéíïïýí
ðáé÷íßäéá ìå êÜèå áöïñìÞ.
3. Ôï Ýèéìï ôïõ ðåôÜãìáôïò ôùí ÷áñôáåôþí äéáôçñåßôáé êáé óôçí

åðï÷Þ ìáò. Ðïéåò äéáöïñÝò åíôïðßæåôå óå óýãêñéóç ìå üóá ðå-
ñéãñÜöåé ï áöçãçôÞò;
Ôï ðÝôáãìá ôùí ÷áñôáåôþí åßíáé ìéá óõíÞèåéá ðïõ äéáôçñåßôáé
ìÝ÷ñé êáé óÞìåñá. ¼ìùò õðÜñ÷ïõí êÜðïéåò óçìáíôéêÝò äéáöïñÝò.
Óôéò ìÝñåò ìáò óõíçèßæïõìå íá ðåôÜìå ÷áñôáåôïýò ìüíï ôçí Êá-
èáñÞ ÄåõôÝñá êáé ü÷é áðü ôçí ÊáèáñÞ ÄåõôÝñá ìÝ÷ñé ôçí ÊõñéáêÞ
ôùí ÂáÀùí Þ ôéò ÊõñéáêÝò êáé ôéò áñãßåò, üðùò áíáöÝñåôáé óôï
áðüóðáóìá. Åðßóçò äéáöÝñåé ç ïíïìáóßá êáé ôï åßäïò ôùí ÷áñôá-
åôþí, áöïý óôéò ìÝñåò ìáò äå ÷áñáêôçñßæïíôáé ïé ÷áñôáåôïß ùò
«Ôïýñêïé» Þ ùò «¸ëëçíåò» êáé äåí õðÜñ÷åé ôÝôïéá ðïéêéëßá ó÷åäßùí
êáé ÷ñùìÜôùí.
ÔÝëïò, Üëëç óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ åßíáé óôï ó÷Þìá, ðïõ ôüôå Þôáí
ôïîïåéäÝò êáé êáôÝëçãå óå óöÞíá, åíþ óÞìåñá åßíáé ôåôñÜãùíï Þ
ðïëýãùíï.Áðü ôá ðáñáðÜíù óõìðåñáßíïõìå üôé õðÞñ÷áí áñêåôÝò
äéáöïñÝò óå ó÷Ýóç ìå ôç óçìåñéíÞ åðï÷Þ. 55
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ 4. Ï áöçãçôÞò óõíäÝåé ôï ðÝôáãìá ôùí «ôóåñêåíéþí» ìå äéÜöïñåò
èñçóêåõôéêÝò åéêüíåò. Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá êáé ó÷ïëéÜóôå ôá.
Ï áöçãçôÞò óõã÷Ýåé ôçí åéêüíá ôïõ ðåôÜãìáôïò ôùí ÷áñôáåôþí
ìå èñçóêåõôéêÝò åéêüíåò («ºäéïé Üããåëïé êáé áñ÷Üããåëïé êïñùíßæá-
íå øçëÜ», «ãéá íá êáôáëÜâåéò… êüêêéíç ðáíôéÝñá;»). Åßíáé ëïãéêü ï
áöçãçôÞò íá óõíäÝåé ôï ðÝôáãìá ôùí ÷áñôáåôþí ìå èñçóêåõôéêÝò
åéêüíåò, áöïý åêåßíç ôçí åðï÷Þ ôï èñçóêåõôéêü óõíáßóèçìá Þôáí
åíôïíüôáôï êáé üëá åß÷áí Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôï Èåü. Åðßóçò, ôï Ýèéìï
áõôü ãéíüôáí ðáñÜëëçëá ìå ôç íçóôåßá êáé ïëïêëçñùíüôáí ìå ôçí
Ýíáñîç ôçò ÌåãÜëçò ÅâäïìÜäáò. ÖõóéïëïãéêÜ, ëïéðüí, ç áíýøùóç
ôùí ÷áñôáåôþí Ýñ÷åôáé íá óõíäåèåß ìå ôçí áíÜóôáóç ôïõ ×ñéóôïý.
ÔÝëïò, óôá ìÜôéá ôùí ðáéäéþí ïé èñçóêåõôéêÝò åéêüíåò Ý÷ïõí êÜôé
ìáãéêü, áöïý ïé Üããåëïé êáé ïé áñ÷Üããåëïé óõìâïëßæïõí ôçí åõôõ÷ßá.
¸ôóé, ç åõôõ÷ßá ðïõ ðñïóöÝñåé ôï ðáé÷íßäé ìå ôïõò ÷áñôáåôïýò
ôáéñéÜæåé ìå ôçí åõôõ÷ßá ôùí áããÝëùí. Ç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç åßíáé
Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôçí ðáéäéêüôçôá êáé ôéò áíáìíÞóåéò óôç
ãåéôïíéÜ ôïõ ×áôæçöñÜãêïõ.
5. «Åêåß, ïýëá Þôáí ëïãáñéáóìÝíá ìå íïõ êáé ãíþóç, ôï êÜèå óï-

êÜêé äåìÝíï ìå ôïí ïõñáíü»: Áíáëýóôå ôç öñÜóç áõôÞ. Ôé èÝëåé
íá äåßîåé ìå ôç ìåôáöïñÜ ï áöçãçôÞò;
Ï áöçãçôÞò ÷ñçóéìïðïéåß áõôÞ ôç ìåôáöïñÜ ãéá íá äåßîåé üôé óôç
ãåéôïíéÜ ôïõ üëïé åß÷áí ìéá óõãêåêñéìÝíç íïïôñïðßá. Ç ëïãéêÞ, ç
óýíåóç, ï íïõò, åßíáé óôïé÷åßá ðïõ äéÝðïõí êÜèå ôïõò åíÝñãåéá êáé
ü÷é ìïíÜ÷á ôï ðÝôáãìá ôïõ ÷áñôáåôïý. ÊÜèå óïêÜêé åßíáé øõ÷éêÜ
åíùìÝíï ãéá íá ðÜíå üëá êáëÜ. Ïé êÜôïéêïé óõíåñãÜæïíôáé, æïõí
áñìïíéêÜ êáé óõíäÝïíôáé ìå ôïí ïõñáíü ðïõ óõìâïëßæåé ôüóï ôç
èñçóêåõôéêÞ ðßóôç, üóï êáé ôçí åõôõ÷éóìÝíç êáé áñìïíéêÞ æùÞ. Åßíáé
ç êïéíùíéêüôçôá, åßíáé ç áãÜðç, åßíáé ç áñìïíßá ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôç
æùÞ óôïõ ×áôæçöñÜãêïõ, ìéá æùÞ ðïõ Ý÷åé åêëåßøåé áðü ôçí ÁèÞíá
êáé ðïõ äçìéïõñãåß ìåëáã÷ïëßá êáé íïóôáëãßá óôïí áöçãçôÞ. Ç
ìåôáöïñÜ áõôÞ äåß÷íåé ìå ãëáöõñüôçôá êáé óõíôïìßá ôç æùÞ óôç
Óìýñíç åêåßíç ôçí åðï÷Þ.

κειμένου
1. ÐåñéãñÜøôå ìÝóá áðü ôï äéÞãçìá ôï Ýèéìï ôïõ ðåôÜãìáôïò ôùí
÷áñôáåôþí.
2. Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôçò äéáôÞñçóçò ôùí ðáôñïðáñÜäïôùí
åèßìùí óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ;
3. Íá ÷ùñßóôå ôï êåßìåíï óå èåìáôéêÝò åíüôçôåò êáé íá åíôïðßóåôå
56 ôç âáóéêÞ éäÝá ôçò êáèåìéÜò.
Οικο γενειακ ές σχέσεις
Οικογενειακές
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ
ΣΧEΣΕΙΣ
Της μάνας μου

Άγγελος Σικελιανός
Ï ¢ããåëïò Óéêåëéáíüò ãåííÞèçêå ôï 1884 óôç ËåõêÜäá. Êáôáãüôáí
áðü ïéêïãÝíåéá ðïõ äéáêñßèçêå ãéá ôç äñÜóç ôçò êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôçò ÅðáíÜóôáóçò ôïõ ’21. Ïé Üíèñùðïé ôïõ ïéêïãåíåéáêïý ôïõ ðåñé-
âÜëëïíôïò Þôáí êáëëéåñãçìÝíïé êáé ï ¢ããåëïò Óéêåëéáíüò áðü ðïëý
ìéêñÞ çëéêßá Üñ÷éóå íá ãñÜöåé óôß÷ïõò. Óå çëéêßá 17 åôþí ãñÜöôçêå
óôç ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ ôçò ÁèÞíáò áëëÜ äåí ïëïêëÞñùóå ôéò óðïõäÝò
ôïõ. ÐÝíôå ÷ñüíéá áñãüôåñá ðáíôñåýôçêå ôçí Åýá ÐÜëìåñ, ç ïðïßá
èáýìáæå ôïí áñ÷áßï åëëçíéêü ðïëéôéóìü êáé åñãÜóôçêå ìáæß ìå ôï
óýæõãü ôçò ãéá ôçí áíáâßùóç ôùí Äåëöéêþí Åïñôþí. Ï ¢ããåëïò
Óéêåëéáíüò áðü ôï 1914 óõíäåüôáí ìå óôåíÞ öéëßá ìå ôï ëïãïôÝ-
÷íç Íßêï ÊáæáíôæÜêç. Ï ðïéçôÞò õðÞñîå ëÜôñçò ôïõ åëëçíéóìïý.
ÐïëÝìçóå óôïõò Âáëêáíéêïýò ðïëÝìïõò, óõãêëïíßóôçêå áðü ôçí
ôñáãéêÞ åßäçóç ôçò ÌéêñáóéáôéêÞò êáôáóôñïöÞò êáé ìåôåß÷å åíåñãÜ
óå áíôéóôáóéáêÝò åðáíáóôáôéêÝò óõãêåíôñþóåéò êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôçò ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò. Ôï 1943, óôçí êçäåßá ôïõ ÊùóôÞ Ðáëá-
ìÜ, áðÞããåéëå Ýíá ðïßçìá áöéåñùìÝíï óôïí ðïéçôÞ, ìå ôï ïðïßï
îåóÞêùóå ôï óõãêåíôñùìÝíï ëáü, ðïõ ìå åðéêåöáëÞò ôïí ßäéï ôï
Óéêåëéáíü Üñ÷éóå íá ôñáãïõäÜ ôïí Åèíéêü ¾ìíï, êÜôù áðü ôï óõ-
íå÷Ýò êáé Üêáìðôï âëÝììá ôùí Ãåñìáíþí êáôáêôçôþí. Ôçí çìÝñá
ôçò áðåëåõèÝñùóçò, ôï 1944, áðÞããåéëå ôïí ðáíçãõñéêü ôçò çìÝñáò
êáé ÷üñåøå ìáæß ìå ôï ëáü åëëçíéêïýò ðáñáäïóéáêïýò ÷ïñïýò óôçí
ðëáôåßá ÓõíôÜãìáôïò. Ï ðïéçôÞò ðÝèáíå ôï 1951 óôçí ÁèÞíá.
Ïëüêëçñï ôï ðïéçôéêü Ýñãï ôïõ ¢ããåëïõ Óéêåëéáíïý ÷áñáêôçñß-
æåôáé áðü ôç ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ãéá ôïí Üíèñùðï êáé ôç öýóç êáé
ôç ëáôñåßá ôïõ ãéá ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ ðáñÜäïóç. Ç ðïéçôéêÞ ôïõ
äçìéïõñãßá äéáêñßíåôáé ãéá ôïí Ýîï÷ï ëõñéóìü ôçò, åíþ ôåñÜóôéá
åßíáé ç ðïéçôéêÞ ôïõ ðñïóöïñÜ óôç íåïåëëçíéêÞ ëïãïôå÷íßá. ÅîÝ-
äùóå ôá ðïéçôéêÜ Ýñãá Ëõñéêüò âßïò (1946,) Áíôßäùñï (1943), Áëá-
öñïÀóêéùôïò (1909), Ñáøùäßåò ôïõ Éüíéïõ (1909) êáé ôéò ôñáãùäßåò
58 Óßâõëëá (1945), Ï ×ñéóôüò óôç Ñþìç (1946), ÈõìÝëç (1950).
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Άγγελος
Σικελιανός
Ôï ðïßçìá Ôçò ìÜíáò ìïõ áíÞêåé óôç ìåãÜëç ëõñéêÞ ðïéçôéêÞ óõë-
ëïãÞ ôïõ ¢ããåëïõ Óéêåëéáíïý ÁëáöñïÀóêéùôïò ðïõ åêäüèçêå ôï
1909. Ôï ðïßçìá ÁëáöñïÀóêéùôïò áðïôåëåß Ýíáí ýìíï óôç öýóç êáé
óôç ëáúêÞ ðáñÜäïóç ôçò éäéáßôåñçò ðáôñßäáò ôïõ, ôçò ËåõêÜäáò.
Ï ðïéçôÞò, ðáñÜëëçëá ìå ôï öõóéêü ôïðßï êáé ôçí ðáñÜäïóç, õìíåß
ôá óôïé÷åßá åêåßíá ðïõ óõíÝâáëáí óôç äéáìüñöùóç ôùí éäéáßôåñùí
÷áñáêôçñéóôéêþí ôçò ðïéçôéêÞò ôïõ ðñïóùðéêüôçôáò. Óôï óõãêå-
êñéìÝíï ðïéçôéêü áðüóðáóìá ï ðïéçôÞò, áíáæçôþíôáò ôá óôïé÷åßá
åêåßíá ðïõ äéáìüñöùóáí ôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõ, åðéóôñÝöåé óôéò
ñßæåò ôïõ, áíáðïëåß ôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá êáé õìíåß Ýíá áðü ôá
ðñüóùðá ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ ðïõ èåùñåß üôé åðÝäñáóå óçìáíôéêÜ
êáé óõíÝâáëå áðïöáóéóôéêÜ óôç ãÝíåóç ôçò ðïéçôéêÞò ôïõ Ýìðíåõ-
óçò êáé äçìéïõñãßáò, ôç ìçôÝñá ôïõ. Óõíåðþò, ôï Ýñãï, ðïõ åßíáé
ãñáììÝíï óå á´ åíéêü ðñüóùðï, ëáìâÜíåé ôç ìïñöÞ åíüò ëõñéêïý
áõôïâéïãñáöéêïý ðïéÞìáôïò.

1ç åíüôçôá: «Ù ìÜíá ìïõ, åöôáðÜñèåíç… ìá áðü ðïý ìðïñåß ç êáñ-
äéÜ íá öýãåé;»: ¾ìíïò óôç ìçôñéêÞ ìïñöÞ ãéá ôçí áðåñáíôïóýíç
ôçò áãÜðçò ôçò.
2ç åíüôçôá: «ÐÜíôá èá ’ñèù íá ÷áúäåõôþ… êé åßíáé ç êáñäéÜ ìïõ
áóôÝñé;»: Áíáãíþñéóç ôçò ìçôñéêÞò ðñïóöïñÜ óôç æùÞ êáé ôçí ôÝ÷íç
ôïõ ðïéçôÞ, Ýêöñáóç åõãíùìïóýíçò êáé áíôáðüäïóç ôçò áãÜðçò.
Ï ðïéçôÞò õìíåß ôç ìçôñéêÞ ìïñöÞ, áíáãíùñßæåé ôçí ðñïóöïñÜ ôçò
óôç æùÞ êáé ôï Ýñãï ôïõ, áíôáðïäßäåé ôçí áãÜðç ôïõ êáé ôçí êñáôÜ
óôçí êáñäéÜ ôïõ ùò ôï êáôáöýãéï, óôï ïðïßï ðÜíôá èá åðéæçôÜ êáé
èá âñßóêåé ôñõöåñüôçôá êáé óôïñãÞ.

1ç åíüôçôá: Ç ðñþôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò áðïôåëåß Ýíáí ýìíï
óôç ìçôÝñá ôïõ ðïéçôÞ. Ç ìçôñéêÞ ìïñöÞ ðïõ áíôéìåôùðßæåôáé áðü
ôïí ðïéçôÞ ùò ìéá êáèáãéáóìÝíç ðáñïõóßá («åöôáðÜñèåíç», «âáèéÜ
áãêáëéÜ / ðïõ ùò ïõñáíüò áíïßãåé!», «á÷íü ôçò åõëïãßáò ôï ÷Ýñé»),
õìíåßôáé êáé åãêùìéÜæåôáé ãéá ôçí áðåñáíôïóýíç ôçò áãÜðçò, ôçò
ôñõöåñüôçôáò êáé ôçò óôïñãÞò ôçò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ôï ðïéçôéêü õðï-
êåßìåíï, ðïõ ôáõôßæåôáé ìå ôïí ðïéçôÞ, áíôáðïäßäåé ôçí áãÜðç ôïõ 59
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ðñïò ôç ìçôÝñá ôïõ, ôçí ïðïßá áíôéìåôùðßæåé ùò ôï êáôáöýãéï,
ΣΧEΣΕΙΣ üðïõ ðÜíôá èá âñßóêåé áãÜðç, óôïñãÞ êáé ôñõöåñüôçôá, êáé áíá-
ãíùñßæåé ôçí ðñïóöïñÜ ôçò óôç æùÞ êáé ôçí ôÝ÷íç ôïõ. Ï ðïéçôÞò
åõãíùìïíåß ôç ìçôÝñá ôïõ ãéá ôç óõìâïëÞ ôçò óôç äéáìüñöùóç ôçò
÷áñéóìáôéêÞò ôïõ ðñïóùðéêüôçôáò êáé óôç ãÝíåóç ôïõ ðïéçôéêïý
ôïõ ôáëÝíôïõ. Ç ìçôÝñá ôïõ ìå ôçí áíáôñïöÞ, ôéò óõìâïõëÝò, ôïí
ôñüðï óõìðåñéöïñÜò êáé ôçí áãÜðç ôçò, óõíÝâáëå óôç ãÝíåóç ôïõ
éäéáßôåñïõ ÷áñßóìáôïò ðïõ äéáêñßíåé ôïí ðïéçôÞ êáé ôáõôßæåôáé ìå
ôçí éêáíüôçôÜ ôïõ íá åíáñìïíßæåé ôçí øõ÷Þ ôïõ êáé íá âñßóêåôáé óå
áðüëõôç éóïññïðßá ìå ôï öõóéêü ðåñéâÜëëïí. Ç ìçôÝñá ÷Üñéóå óôïí
ðïéçôÞ ôçí ðïéçôéêÞ ôïõ ðíïÞ, ôçí Ýìðíåõóç êáé ôç äçìéïõñãßá, êá-
èþò êáëëéÝñãçóå ôéò åõáéóèçóßåò ôïõ, ôïõ äßäáîå ôï ìåãáëåßï ôçò
öýóçò êáé Ýêáíå ôçí êáñäéÜ ôïõ äõíáôÞ, ëáìðåñÞ êáé üìïñöç óáí
áóôÝñé («ÌÜíá, öùôéÜ ìå âýæáîåò / êé åßíáé ç êáñäéÜ ìïõ áóôÝñé;»).
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ, åìðëïõôéóìÝíç ìå
ëÝîåéò äõíáôÝò êáé óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíåò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ Ýñãïõ åßíáé ãëáöõñü, ëõñéêü, åãêùìéáóôéêü.

Ôï ðïßçìá áêïëïõèåß ôï éáìâéêü ìÝôñï. Ç ïìïéïêáôáëçîßá åßíáé
êáôÜ êáíüíá åëåýèåñç.

ÌåôáöïñÝò: «âáèéÜ áãêáëéÜ», «ìá áðü ðïý ìðïñåß ç êáñäéÜ íá
öýãåé;», «öùôéÜ ìå âýæáîåò», «êé åßíáé ç êáñäéÜ ìïõ áóôÝñé;».
Ðáñïìïéþóåéò: «ðïõ ùò ïõñáíüò áíïßãåé!».
ÅðáíáëÞøåéò: «áíïßãåé!», «Áíïßãåé, áíïßãåé».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò «âáèéÜò áãêáëéÜò» ôçò ìÜíáò ðïõ áíïßãåé. Ç
ôñõöåñÞ åéêüíá ôçò ìçôÝñáò ðïõ ÷áúäåýåé óôá ãüíáôÜ ôçò ôï ðáéäß
«ìå ôçò åõëïãßáò ôï ÷Ýñé».

1. Óôç óõíåßäçóç ôïõ ðïéçôÞ ç ìçôÝñá ôïõ áðïôåëåß ìéá êáèáãéáóìÝ-
íç ðáñïõóßá. Âñåßôå óå ðïéá óçìåßá êáé ìå ðïéåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò
ðåôõ÷áßíåé íá äþóåé áõôÞí ôç äéÜóôáóç óôç ìçôñéêÞ ìïñöÞ.
Ãéá ôïí ðïéçôÞ, ç ìçôÝñá ôïõ åßíáé ìéá êáèáãéáóìÝíç ðáñïõóßá.
Áõôü öáßíåôáé áðü öñÜóåéò êáé ëÝîåéò üðùò «åöôáðÜñèåíç», «âáèéÜ
60 áãêáëéÜ ðïõ ùò ïõñáíüò áíïßãåé», «á÷íü ôçò åõëïãßáò ôï ÷Ýñé».
ÃåíéêÜ, ï ðïéçôÞò ÷ñçóéìïðïéåß ôï ëüãï Ýíôïíá ãéá íá äåßîåé üôé ç Άγγελος
ìïñöÞ ôçò ìÜíáò åßíáé áõôÞ ðïõ äéáìïñöþíåé ìå ôçí áãíüôçôá êáé Σικελιανός
ôçí áíùôåñüôçôÜ ôçò ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ßäéïõ.
2. Ðïéï ñüëï áíáãíùñßæåé ï ðïéçôÞò, óôïõò äýï ôåëåõôáßïõò óôß-

÷ïõò ôïõ êåéìÝíïõ, üôé Ý÷åé ðáßîåé ç ìçôÝñá ôïõ óôç äéáìüñöùóç
ôçò ðïéçôéêÞò ðñïóùðéêüôçôÜò ôïõ; Ðïéï åßíáé êáôÜ ôç ãíþìç óáò
ôï íüçìá ôçò ìåôáöïñéêÞò Ýêöñáóçò «öùôéÜ ìå âýæáîåò»;
Ï ðïéçôÞò èåùñåß üôé ç ìçôÝñá ôïõ åßíáé áõôÞ ðïõ óõíÝâáëå óôç
äéáìüñöùóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ. Ç öñÜóç «öùôéÜ ìå âýæáîåò» åß-
íáé ìåôáöïñéêÞ, áöïý åííïåß ôç äéáðáéäáãþãçóç, ôéò óõìâïõëÝò
êáé ôïí ôñüðï óõìðåñéöïñÜò ðïõ ðñüâáëëå ç ìÜíá ôïõ ó’ áõôüí.
Åßíáé ç ìÜíá áõôÞ ðïõ Ýêáíå ôïí ðïéçôÞ êáé ôçí êáñäéÜ ôïõ äõíá-
ôÞ, ëáìðåñÞ êáé üìïñöç óáí áóôÝñé. Óáöþò, ëïéðüí, ï ñüëïò ôçò
ìçôÝñáò ôïõ ðïéçôÞ åßíáé óçìáíôéêüò, ãé’ áõôü êáé ôçò áöéåñþíåé
áõôü ôï áðüóðáóìá.
3. ÌåëåôÞóôå ôçí áêüëïõèç åðéóôïëÞ ôïõ ÁíôïõÜí íôå Óáéíô-

Åîõðåñý ðñïò ôç ìçôÝñá ôïõ êáé ðñïóðáèÞóôå íá âñåßôå ôá óõ-
íáéóèÞìáôá ðïõ íéþèåé ï óõããñáöÝáò ãéá ôï ñüëï ðïõ ðáßæåé ç
ðáñïõóßá ôçò ìÜíáò.
Óôçí åðéóôïëÞ ôïõ ï ÁíôïõÜí íôå Óáíô-Åîõðåñý äåß÷íåé îåêÜèáñá
ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ ðñïò ôç ìçôÝñá ôïõ. Ç ðáñïõóßá ôïõ óôï
óôñáôü ôïí êÜíåé íá áíáæçôÜ ðåñéóóüôåñï ôçí áóöÜëåéá ôçò ìç-
ôÝñáò ôïõ. Ôá ãñÜììáôá ðïõ ôïõ óôÝëíåé, åßíáé ãé’ áõôüí óôïé÷åßá
äñïóéÜò êáé áãáëëßáóçò. Ôïí óõãêéíïýí êáé ôïõ äßíïõí äýíáìç íá
áíôÝîåé áêüìç ðåñéóóüôåñï ôéò êáêïõ÷ßåò ôçò óôñáôéùôéêÞò æùÞò. Ç
ðáñïõóßá ôçò êáé ç ôñõöåñüôçôÜ ôçò åßíáé áõôÞ ðïõ ôïí ðáñçãïñåß,
åíþ ç óêÝøç ôçò äéþ÷íåé êÜèå ôïõ ëýðç. Ôç èåùñåß óôÞñéãìá óå
üëåò ôéò öÜóåéò ôçò æùÞò ôïõ. Íéþèåé áãÜðç ãé’ áõôÞí, íïóôáëãßá,
áêüìá êáé ìåôÜíïéá ãéá ôéò öïñÝò ðïõ ôçí Ýêáíå íá êëÜøåé. Ï ñü-
ëïò ôçò ìÜíáò ôïõ åßíáé ðïëý óçìáíôéêüò. ¼ðùò óõíÝâç êáé óôçí
ðåñßðôùóç ôïõ ¢ããåëïõ Óéêåëéáíïý, åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ ôïí
Ýêáíå óßãïõñï ãéá ôïí åáõôü ôïõ êáé áóöáëÞ, áöïý áõôÞ åßíáé ôï
êáôáöýãéü ôïõ êáé êõñßùò ï Üíèñùðïò ðïõ ïìïñöáßíåé êáèåôß óôç
æùÞ ôïõ, áêüìç êáé ôï ôñáãïýäé ôùí âáôñÜ÷ùí.
4. ÐåñéãñÜøôå óå äýï ðáñáãñÜöïõò ôç óçìáóßá ðïõ Ý÷åé êáé ôï

ñüëï ðïõ ðáßæåé óôç æùÞ óáò ç äéêÞ óáò ìçôÝñá, áíåîÜñôçôá áí
æåé êïíôÜ óáò Þ ü÷é.
Ç ìçôÝñá ðáßæåé ðïëý óçìáíôéêü ñüëï óôç æùÞ êÜèå áíèñþðïõ.
Åßíáé áõôÞ ðïõ èá óõìâïõëÝøåé, èá «÷ôßóåé» ÷áñáêôÞñåò, èá ðáñç-
ãïñÞóåé, èá åðéâñáâåýóåé, èá ìáëþóåé áí êÜôé äå ãßíåôáé óùóôÜ,
èá áãêáëéÜóåé ôï ðáéäß ôçò ìå Ýíáí ôñüðï ðïõ äå óõãêñßíåôáé ìå 61
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ êáíÝíáí Üëëï. Ç ìçôÝñá èá êÜíåé üëá ôá ðáñáðÜíù ìå áãÜðç êáé
ΣΧEΣΕΙΣ áíéäéïôÝëåéá, äå èá æçôÞóåé ðïôÝ áíôáëëÜãìáôá êáé êõñßùò èá âñß-
óêåôáé ðÜíôá êïíôÜ ìáò üôáí ôç æçôÞóïõìå. Äåí åßíáé ôõ÷áßï üôé
Ý÷ïõí ãñáöôåß ôüóá ôñáãïýäéá êáé ëïãïôå÷íéêÜ Ýñãá ãéá ôç ìÜíá.
Óáöþò ëïéðüí ç ìçôÝñá åßíáé ôï ðéï óçìáíôéêü ðñüóùðï óôç æùÞ
ìáò êáé áîßæåé ôï óåâáóìü êáé ôçí áãÜðç ìáò.

κειμένου
1. Ðþò ðáñïõóéÜæåôáé ç ìçôñéêÞ ìïñöÞ óôï ðïßçìá;
2. Óôï ðïßçìá ðñïâÜëëåôáé ç ó÷Ýóç ìçôÝñáò êáé ðáéäéïý. ÐåñéãñÜø-
ôå ôç ó÷Ýóç áõôÞ, üðùò ðáñïõóéÜæåôáé ìÝóá óôï ðïßçìá.
3. Åíôïðßóôå ôá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ôïõ ðïéÞìáôïò.
62
Η εορτή του πατρός μου
Εμμανουήλ Ροΐδης
Ï ÅììáíïõÞë ÑïÀäçò ãåííÞèçêå óôç Óýñï ôï 1836 êáé ðÝèáíå óôçí
ÁèÞíá ôï 1904. Ïé ãïíåßò ôïõ Þôáí åýðïñïé ×éþôåò ðïõ åß÷áí êá-
ôáöýãåé óôç Óýñï, ýóôåñá áðü ôéò öïâåñÝò óöáãÝò êáé ôçí åñÞ-
ìùóç ôïõ íçóéïý ôïõò, ôï 1822. Ìéêñüò Ýæçóå ãéá ëßãá ÷ñüíéá óôç
ÃÝíïõá ôçò Éôáëßáò, üðïõ Ýìáèå éôáëéêÜ êáé ãáëëéêÜ. Óôá 13 ôïõ
÷ñüíéá åðÝóôñåøå óôç ãåíÝôåéñÜ ôïõ êáé áñãüôåñá ôáîßäåøå óôï
Âåñïëßíï êáé ðáñáêïëïýèçóå ìáèÞìáôá ÍïìéêÞò, Öéëïóïößáò êáé
Öéëïëïãßáò, êáèþò êáé óôï ÉÜóéï êáé óôçí Áßãõðôï, ãéá åìðïñéêÝò
õðïèÝóåéò. ¼ôáí åðÝóôñåøå óôçí ÅëëÜäá, êáé ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ
ðáôÝñá ôïõ, åãêáôáóôÜèçêå ìüíéìá óôçí ÁèÞíá êáé åðéäüèçêå óôç
äçìïóéïãñáößá.
Ï ÅììáíïõÞë ÑïÀäçò åß÷å ìåãÜëç ìüñöùóç êáé ãíþñéæå ôÝóóåñéò
åõñùðáúêÝò ãëþóóåò. ÕðçñÝôçóå ùò äéåõèõíôÞò ôçò ÅèíéêÞò Âéâëé-
ïèÞêçò êáé åñãÜóôçêå óêëçñÜ ãéá ôçí ïñãÜíùóç, ôïí åìðëïõôéóìü
êáé ôçí êáëÞ ôçò ëåéôïõñãßá. Åìöáíßóôçêå óôç ëïãïôå÷íßá óôá 1860
ìå ôç ìåôÜöñáóç ôïõ ôåôñÜôïìïõ Ïäïéðïñéêïý ôïõ ÓáôùâñéÜíäïõ.
Ôï 1974 åîÝäùóå ôï óáôéñéêü ðåñéïäéêü Áóìïäáßïò êáé ìÝóá áðü
ôçí åöçìåñßäá ôïõ Ôñéêïýðç ¿ñá áãùíßóôçêå ãéá ôçí ðïëéôéêÞ
áíáãÝííçóç ôçò ÅëëÜäáò.
Ï ÑïÀäçò ùò äçìïóéïãñÜöïò, ìõèéóôïñéïãñÜöïò, äéçãçìáôïãñÜöïò
êáé êñéôéêüò Üóêçóå ìåãÜëç åðßäñáóç óôçí ðïëéôéêÞ, êïéíùíéêÞ êáé
ðíåõìáôéêÞ æùÞ ôïõ ôüðïõ. Îå÷ùñßæåé ãéá ôï ïîýôáôï êñéôéêü ôïõ
ðíåýìá, ôï äçêôéêü ôïõ ýöïò, ôçí êáõóôéêÞ ôïõ óÜôéñá, ôç ëåðôÞ
åéñùíåßá, ôç ãåìÜôç äýíáìç áöçãçìáôéêüôçôÜ ôïõ êáé ôïí ðñùôü-
ôõðï êáé ðñïóùðéêü ôïõ ôñüðï ãñáöÞò. Ôï Ýñãï ôïõ åßíáé ãñáì-
ìÝíï óôçí êáèáñåýïõóá, åêôüò áðü ôï äéÞãçìÜ ôïõ ÌçëéÜ, ðáñüëï
ðïõ õðÞñîå õðïóôçñéêôÞò ôçò äçìïôéêÞò ãëþóóáò. ÅîÝäùóå ôï
ìõèéóôüñçìá Ç ðÜðéóóá ÉùÜííá (1866), ôá äéçãÞìáôá Çìåñïëüãé-
ïí ïìïãåíïýò (1878), ÏñÝóôçò êáé ÐõëÜäçò (1885), ¢ãéïò Óþóôçò
(1891), Ç ðñþôç ôïõ ìïíïìá÷ßá (1893), Éóôïñßá åíüò óêýëïõ (1893),
Éóôïñßá ìéáò ãÜôáò (1893), Éóôïñßá åíüò áëüãïõ (1894), Øõ÷ïëïãßá 63
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ Óõñéáíïý óõæýãïõ (1894), Ôï ðáñÜðïíï ôïõ íåêñïèÜðôïõ (1895), Ç
ΣΧEΣΕΙΣ ìçëéÜ (1895), Ç åïñôÞ ôïõ ðáôñüò ìïõ (1895), Ìïíüëïãïò åõáéóèÞôïõ
(1896), Éóôïñßá ïñíéèþíïò (1897), Ôï îåóôïýðùìá (1898) êáé ôéò ìåëÝ-
ôåò Ðñüëïãïò óôç ìåôÜöñáóç ôïõ Ïäïéðïñéêïý» (1860), Åðéóôïëáß
åíüò Áãñéíéþôïõ (1866), Ðñüëïãïò óôá ÐÜñåñãá (1885), Ç ãëþóóá
ìáò (1885), Ðåñß óõã÷ñüíïõ åí ÅëëÜäé êñéôéêÞò – Ðåñß óõã÷ñüíïõ
åëëçíéêÞò ðïéÞóåùò (1877), Ôá åßäùëá (1893).

Ôï äéÞãçìá Ç åïñôÞ ôïõ ðáôñüò ìïõ ðïõ äçìïóéåýôçêå ôï 1895,
áíáöÝñåôáé óå ìéá ìåãáëïáóôéêÞ ïéêïãÝíåéá êáé ðåñéãñÜöåé ìå ëå-
ðôÞ åéñùíåßá êáé ìå êáõóôéêÞ óáôéñéêÞ äéÜèåóç ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý
ôùí ìåëþí ôçò. Ï äéçãçìáôïãñÜöïò áíôëåß ôï èÝìá ôïõ Ýñãïõ
ôïõ áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá, êáèþò áðïôõðþíåé ïéêïãåíåéáêÝò
óêçíÝò êáé âéþìáôá áðü ôçí ðáéäéêÞ êáé íåáíéêÞ ôïõ çëéêßá. Óõ-
íåðþò, ðñüêåéôáé ãéá Ýíá áõôïâéïãñáöéêü äéÞãçìá áðü ôï ïðïßï
áðïõóéÜæåé ðáíôåëþò ï óõíáéóèçìáôéóìüò, åíþ êõñéáñ÷åß ï øõ÷ñüò
áõôïÝëåã÷ïò, ôï åéñùíéêü ðíåýìá, ç óáñêáóôéêÞ äéÜèåóç êáé ï ÷é-
ïõìïñéóôéêüò ôüíïò.

1ç åíüôçôá: «Ôçí åñ÷üìåíçí ÐÝìðôçí… ïíïìÜæåôáé ÃéÜííçò»: Ï áöç-
ãçôÞò äõóáíáó÷åôåß ìå ôç äéáñêÞ õðåíèýìéóç áðü ôç ìçôÝñá ôïõ
ôçò ãéïñôÞò ôïõ ðáôÝñá.
2ç åíüôçôá: «Ïêôþ çìÝñåò… ôçí åõ÷áñßóôçóéí ôçò åêðëÞîåùò»: Ïé
ðñïåôïéìáóßåò ãéá ôçí çìÝñá ôçò ãéïñôÞò, ï êáôáíáãêáóìüò ôïõ
ðáéäéïý íá ëÜâåé ìÝñïò óå áõôÝò.
3ç åíüôçôá: «ÔÝëïò ðÜíôùí… åîÞíôá ðÝíôå çìÝñáò»: Ç åïñôáóôéêÞ
çìÝñá êáé ç êáôÜëçîÞ ôçò óå êùìéêÞ öÜñóá, ðïõ ðñïêáëåß ôï ãÝëéï
ôïõ áíáãíþóôç.
Ôï áðüóðáóìá áðïôõðþíåé ìå åéñùíéêü êáé óáôéñéêü ôüíï ôçí ôõ-
ðéêüôçôá ðïõ äéÝðåé ôéò ó÷Ýóåéò ôùí ìåëþí ìéáò ìåãáëïáóôéêÞò
ïéêïãÝíåéáò. Ï áöçãçôÞò õðï÷ñåþíåôáé áðü ôç ìçôÝñá ôïõ íá
ëÜâåé ìÝñïò óå ìéá ôåëåôÞ ðïõ êáèüëïõ äåí ôïí åõ÷áñéóôåß, êáèþò
ìå áöïñìÞ ôçí ïíïìáóôéêÞ åïñôÞ ôïõ ðáôÝñá ôïõ, áíáãêÜæåôáé íá
óõìðåñéöåñèåß ìå Ýíáí ôñüðï ðïõ äåí áñìüæåé óôçí çëéêßá ôïõ. Ç
ìçôÝñá åðéâÜëëåé óôï ìéêñü ôçò ãéï íá óõììåôÜó÷åé óôçí ðñïåôïé-
64 ìáóßá ãéá ôç ãéïñôÞ ôïõ ðáôÝñá ôïõ, ðéÝæïíôÜò ôïí íá óõíôÜîåé ôï
åõ÷åôÞñéï êåßìåíï êáé íá ðñïóöÝñåé ùò äþñï ìéá ãëÜóôñá ðïõ ïé Εμμανουήλ
ßäéïé áãüñáóáí, ðñïêåéìÝíïõ íá äåßîåé ôçí çìÝñá åêåßíç ôï óåâáóìü Ροΐδης
êáé ôçí áãÜðç ôïõ ðñïò ôï ðáôñéêü ðñüóùðï, üðùò áñìüæåé óôçí
êáëÞ ôïõ áíáôñïöÞ. ¼ìùò, ç áãÜðç êáé ï óåâáóìüò ôïõ ðáéäéïý
ðñïò ôïí ðáôÝñá áðïóðþíôáé åêâéáóôéêÜ óáí íá Þôáí õðï÷ñÝù-
óç, áöïý ïé ïéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò äéÝðïíôáé áðü ôõðéêüôçôá, ìå
óõíÝðåéá íá êáôáëÞîïõí óå ìéá êùìéêÞ öÜñóá. ¸ôóé, ôç ìÝñá ôçò
ãéïñôÞò ï áöçãçôÞò, ôç óôéãìÞ ðïõ óêýâåé íá öéëÞóåé ôïí ðáôÝñá
ôïõ, áäåéÜæåé, ÷ùñßò íá ôï èÝëåé, ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ãëÜóôñáò
ðÜíù ôïõ.

1ç åíüôçôá: Ïëüêëçñï ôï äéÞãçìá ðñïâÜëëåé ôçí ôõðéêüôçôá êáé ôçí
õðïêñéóßá, ðïõ óõ÷íÜ äéÝðïõí ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò. Óôçí ðñþôç
åíüôçôá ôïõ êåéìÝíïõ, ï áöçãçôÞò äõóáíáó÷åôåß, êáèþò áíáöÝ-
ñåôáé óôç äéáñêÞ õðåíèýìéóç áðü ôç ìçôÝñá ôïõ ôçò ïíïìáóôéêÞò
åïñôÞò ôïõ ðáôÝñá ôïõ.
2ç åíüôçôá: Ïé ðñïåôïéìáóßåò îåêéíïýí ïêôþ çìÝñåò ðñéí áðü ôç ãé-
ïñôÞ êáé óõìðåñéëáìâÜíïõí ôç óýíôáîç ãñáðôïý åõ÷åôÞñéïõ êåéìÝ-
íïõ êáé ôçí áãïñÜ äþñïõ áðü ôç ìçôÝñá êáé ôï ðáéäß. Óå ïëüêëçñç
ôçí åíüôçôá äéáöáßíåôáé ï êáôáíáãêáóìüò ðïõ õößóôáôáé ôï ðáéäß
êáèþò óõììåôÝ÷åé óôéò äéáäéêáóßåò áõôÝò, ï ïðïßïò ðçãÜæåé áðü ôçí
ðñïóðïßçóç, ôçí õðïêñéóßá êáé ôçí ôõðéêüôçôá ðïõ ÷áñáêôçñßæïõí
ôéò ïéêïãåíåéáêÝò ôïõò ó÷Ýóåéò.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ï áöçãç-
ôÞò ðåñéãñÜöåé ìå ÷éïõìïñéóôéêÞ äéÜèåóç ôçí çìÝñá ôçò ãéïñôÞò,
ðïõ ìåôáôñÝðåôáé ôåëéêÜ óå ìéá ãåëïßá öÜñóá. Ðáñüëåò ôéò ðñïå-
ôïéìáóßåò ôï ðáéäß, êáèþò óêýâåé íá öéëÞóåé ôïí åïñôÜæïíôá, ñß÷íåé
ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò ãëÜóôñáò ðïõ êñáôïýóå ðÜíù óôá óåíôüíéá
êáé ôï ðïõêÜìéóï ôïõ ðáôÝñá ôïõ. ÔÝëïò, ôï ðáéäß ôéìùñåßôáé ìå ìéá
ìïýíôæá áðü ôïí ðáôÝñá êáé Ýíá ÷áóôïýêé áðü ôçí åêíåõñéóìÝíç
ìçôÝñá.
Óôï äéÞãçìá êõñéáñ÷åß ç åéñùíéêÞ äéÜèåóç êáé ï áõôïóáñêáóôéêüò
ôüíïò, ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé áðü ôï óõããñáöÝá, ãéá íá óáôéñßóåé ôçí
ôõðéêüôçôá êáé ôçí õðïêñéóßá ôùí áíèñþðéíùí êáé ôùí ïéêïãåíåéá-
êþí ó÷Ýóåùí. Ôï ÷éïõìïñéóôéêü ðíåýìá ôïõ êåéìÝíïõ äçìéïõñãåßôáé
ôüóï áðü ôéò ëÝîåéò êáé ôéò åêöñÜóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñá-
öÝáò üóï êáé áðü ôéò ßäéåò ôéò êáôáóôÜóåéò. ¢ëëùóôå, óáñêáóôéêü
ôüíï ðñïóäßäåé óôï Ýñãï êáé ç ÷ñÞóç ôçò áñ÷áÀæïõóáò.

Ï áöçãçôÞò ôïõ êåéìÝíïõ óêéáãñáöåß ôá ðñüóùðá ôçò éóôïñßáò,
÷ùñßò üìùò íá åìâáèýíåé óôï óõíáéóèçìáôéêü ôïõò êüóìï.
65
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ÌçôÝñá: Ç ìçôÝñá ôïõ áöçãçôÞ åßíáé åðéâëçôéêÞ, êáôáðéåóôéêÞ êáé
ΣΧEΣΕΙΣ áõôáñ÷éêÞ. ÅêâéÜæåé ôçí Ýêöñáóç áãÜðçò êáé óåâáóìïý ôïõ ãéïõ
ðñïò ôïí ðáôÝñá, ãéáôß Ýôóé åðéâÜëëåé ç êáëÞ ôïõ áíáôñïöÞ, êáé
ôïõ äéäÜóêåé ôçí õðïêñéóßá êáé ôçí ðñïóðïßçóç ìå ôçí ïðïßá êáé
ç ßäéá ìåãÜëùóå.
ÐáôÝñáò: Åßíáé óïâáñüò, áðüìáêñïò, áõóôçñüò, áîéïóÝâáóôïò êáé
ïëéãüëïãïò. ×áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí ßäéá ôõðéêÞ êáé õðïêñéôéêÞ óõ-
ìðåñéöïñÜ ðïõ äéáêñßíåé êáé ôç ìçôÝñá. Åßíáé ïîýèõìïò, üðùò óõìðå-
ñáßíïõìå áðü ôïí ôñüðï ðïõ áíôéäñÜ óôï ëÜèïò ôïõ ðáéäéïý.
ÁöçãçôÞò: Ï ãéïò ôçò ïéêïãÝíåéáò, êáé áöçãçôÞò ôïõ äéçãÞìáôïò,
ðáñïõóéÜæåôáé åéñùíéêüò êáé óáñêáóôéêüò.
Ç ãëþóóá ôïõ Ýñãïõ åßíáé ç áðëÞ êáèáñåýïõóá ìå êÜðïéåò áñ÷á-
Àæïõóåò ëÝîåéò ðïõ ðñïóèÝôïõí åéñùíåßá êáé ÷éïýìïñ óôï êåßìåíï
(«ÐÜíóåðôå êáé ÁãáðçôÝ ìïõ ÐÜôåñ… ßíá õðïâÜëù õìßí»).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ Ýñãïõ åßíáé óáñêáóôéêü, åéñùíéêü, ÷éïõìïñéóôéêü êáé
ðñïóùðéêü.

ÌåôáöïñÝò: «êÜðùò Üíïóôïí», «Ýëåéðåí áðü áõôÞí ç áðáéôïýìåíç
äüóéò óõãêéíÞóåùò», «áðåëÝêçôåò åëëçíéêïýñåò», «åêÜìáìåí ôá äýï
áíèïðùëåßá Üíù-êÜôù», «Ýóôáæåí ç ìýôç ìïõ êáé ì’ åâáóÜíéæáí ïé
÷éïíßóôñáé», «íá ìå öéëïäùñÞóåé Ýíáí ôåëåõôáßïí ìðÜôóïí».
Ðáñïìïéþóåéò: «ùò ìÝãá êáôüñèùìÜ ôïõ», «êáèþò åéò ôï èÝáôñïí»,
«ùò íá Þóáí øÜñéá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ðáôÝñá («Ôïí ðáôÝñá ìïõ åõñÞêáìåí åéò ôï
êñåâÜôé… ôùí åðéóÞìùí çìåñþí»). Ç åéêüíá ôçò ìçôñéêÞò ìïñöÞò,
(«…ç ìçôÝñá ìïõ ìå ôï ìåôáîùôüí ôçò öüñåìá…»).

1. Ðþò áíôéìåôùðßæåé ï áöçãçôÞò üëç ôçí ôåëåôÞ ôçò ãéïñôÞò ôïõ
ðáôÝñá ôïõ;
Ï áöçãçôÞò åßíáé õðï÷ñåùìÝíïò íá ëÜâåé ìÝñïò óå ìéá ôåëåôÞ
ðïõ êáèüëïõ äåí ôïí åõ÷áñéóôåß. Åßíáé ãé’ áõôüí ìéá ôåëåôÞ ðïõ
÷áñáêôçñßæåôáé áðü áíßá, Üã÷ïò, õðïêñéóßá êáé øåõäåßò åêäçëþóåéò
áãÜðçò. ÖõóéêÜ äåí ôïõ áñÝóåé áõôÞ ç êáôÜóôáóç, áöïý ðñÝðåé íá
öåñèåß ìå Ýíáí ôñüðï ðïõ äåí ôáéñéÜæåé ó’ Ýíá ðáéäß. Ãíùñßæåé üôé
66 üëá åßíáé õðïêñéôéêÜ, áêüìá êáé ç Ýêðëçîç óôïí ðáôÝñá ôïõ. Áõôü
Ý÷åé óõíÝðåéá íá áíôéìåôùðßæåé ôçí ôåëåôÞ óáí Ýíá âáóáíéóôÞñéï Εμμανουήλ
ðïõ ðñÝðåé íá ôï õðïóôåß. Ροΐδης
2. Ðïéá ó÷Ýóç öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôïí áöçãçôÞ êáé
ôïõò ãïíåßò ôïõ; ÁðáíôÞóôå ìå áíáöïñÝò óôï êåßìåíï.
Ç ó÷Ýóç ôïõ áöçãçôÞ ìå ôïõò ãïíåßò ôïõ, üðùò öáßíåôáé áðü ôï
êåßìåíï, åßíáé åíôåëþò ôõðéêÞ êáé õðïêñéôéêÞ. Ï ãéïò ôçò ïéêïãÝíåéáò
åîáíáãêÜæåôáé íá åõ÷çèåß óôïí ðáôÝñá ôïõ ãéá ôçí ïíïìáóôéêÞ ôïõ
åïñôÞ ìå Ýíáí ôñüðï âáóáíéóôéêü. Áêüìá êáé ç ðñïóöþíçóÞ ôïõ
åßíáé ìáêñéÜ áðü ôçí ðáéäéêüôçôá êáé ôçí áãíüôçôÜ ôïõ. Ç ãëþóóá
åßíáé øõ÷ñÞ êáé óõíäõÜæåôáé ìå ôá áéóèÞìáôá ðïõ âéþíåé ôç óõãêå-
êñéìÝíç óôéãìÞ. Áõôü äåß÷íåé ôçí ôõðéêÞ êáé áðüìáêñç ó÷Ýóç ðïõ
äéáôçñåß ìå ôïí ðáôÝñá ôïõ. Áðü ôçí Üëëç, ç ó÷Ýóç ìå ôç ìçôÝñá
ôïõ öáßíåôáé áêüìç ÷åéñüôåñç. Åäþ äåí õðÜñ÷åé ìüíï ç ôõðéêüôçôá,
áëëÜ êáé ï øõ÷áíáãêáóìüò ôïõ ðáéäéïý íá êÜíåé áõôü ðïõ åðéèõìåß
ç ßäéá. Ôïí ìáëþíåé, ôïí ÷ôõðÜ, ôïí «ðñïðïíåß» íá óõìðåñéöÝñåôáé
«óùóôÜ» ðñïò ôïí ðáôÝñá ôïõ êáé áðÝ÷åé ðïëý áðü ôç ìçôñéêÞ
óõìðåñéöïñÜ ðïõ Ý÷ïõìå óõíçèßóåé. ÃåíéêÜ, ç ó÷Ýóç ôïõò åßíáé
ôõðéêÞ, õðïêñéôéêÞ êáé ðñïóðïéçôÞ.
3. ÕðÜñ÷åé óôï äéÞãçìá åéñùíåßá êáé áõôïóáñêáóìüò; ÁéôéïëïãÞ-

óôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
ÌÝóá óôï êåßìåíï õðÜñ÷åé åéñùíåßá êáé áõôïóáñêáóìüò. Ï áöçãç-
ôÞò äåí Ý÷åé Üëëï ôñüðï íá áíôéìåôùðßóåé ôç äñáìáôéêÞ ôïõ êá-
ôÜóôáóç êáé ðáñïõóéÜæåé ôá ãåãïíüôá ìå ÷ëåõáóìü («Äåí õðÜñ÷åé
êßíäõíïò… ëÝãåôáé ÉùÜííçò», «ÄéÜ íá ãßíïõí ôá ðñÜãìáôá… åéò ôï
èÝáôñïí», «Ç áëÞèåéá åßíáé… ôïí ðáôÝñá ìïõ»). ÅðéëÝãåé ôïí ôñüðï
áõôü ùò ôïí ðëÝïí êáôÜëëçëï ãéá íá ôá ðáñïõóéÜóåé.
4. ÕðÜñ÷ïõí óçìåßá ìÝóá óôï êåßìåíï ðïõ óáò Ýêáíáí íá ãåëÜ-

óåôå; Ðïéá åßíáé áõôÜ; Ðþò ðÝôõ÷å ï óõããñáöÝáò íá äþóåé áóôåßï
ôüíï óôçí áöÞãçóç;
Ôï êåßìåíï, ìÝóá áðü ôï åéñùíéêü êáé óáñêáóôéêü ýöïò ôïõ, äç-
ìéïõñãåß óôïí áíáãíþóôç ôç äéÜèåóç íá ãåëÜóåé. Ç áñ÷áÀæïõóá
ãëþóóá ôçò ðñïóöþíçóçò, üôáí áêïýãåôáé áðü Ýíá ðáéäß ðñïêáëåß
åî áñ÷Þò ãÝëéï. Åðßóçò, ç óêçíÞ óôï áíèïðùëåßï ðñïêáëåß ãÝëéï,
áöïý ç êáèþò ðñÝðåé ìçôÝñá åìöáíßæåôáé õðåñâïëéêÞ áêüìá êáé
óôá ðéï áðëÜ ðñÜãìáôá, åíþ ç áíôßèåóÞ ôçò ìå ôïí áíèïðþëç
åßíáé åìöáíÝóôáôç. ÂÝâáéï ôï áóôåßï êïñõöþíåôáé üôáí êáôÜ ôçí
êñéóéìüôåñç óôéãìÞ ôá ðÜíôá ÷áëÜíå áðü ôçí áäåîéüôçôá(;) ôïõ
áöçãçôÞ. ÌÝóá óôï ÷åéìþíá ôá õãñÜ óåíôüíéá êáé ñïý÷á äå èá
Þôáí ü,ôé êáëýôåñï ãéá ôïí ðáôÝñá ôïõ! Ç ôåëåõôáßá üìùò ðñüôáóç
Ýñ÷åôáé íá äçìéïõñãÞóåé óôïí áíáãíþóôç Ýíá ðéêñü ÷áìüãåëï. Ï
áöçãçôÞò äßíåé ôüíï áóôåßï óôçí áöÞãçóÞ ôïõ, ôüóï ìÝóá áðü 67
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ôç ãëáöõñüôçôá êáé ôç æùíôÜíéá ôùí óêçíþí, üóï êõñßùò ìå ôç
ΣΧEΣΕΙΣ ãëþóóá. Ç ÷ñÞóç ôçò êáèáñåýïõóáò, ïé óôïìöþäåéò åêöñÜóåéò, ôï
ðåñéóôáóéáêü ÷éïýìïñ, ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ðáôÝñá êáé ç ó÷Ýóç ôïõ ìå
ôç ìçôÝñá ôïõ, åßíáé åñãáëåßï óôá ÷Ýñéá ôïõ ãéá íá äçìéïõñãÞóåé
óáôéñéêÞ áôìüóöáéñá óôï êåßìåíü ôïõ.
5. ¼ðùò öáßíåôáé óôï äéÞãçìá, ç ôõðéêüôçôá êáé ç õðï÷ñÝùóç ÷á-

ñáêôÞñéæáí óå ðáëáéüôåñåò åðï÷Ýò ôç ó÷Ýóç ðáéäéþí – ãïíÝùí.
Ó÷ïëéÜóôå ôåò, óõãêñßíïíôÜò ôåò ìå ôç óçìåñéíÞ ðñáãìáôéêüôçôá.
ÐñÜãìáôé, ïé ó÷Ýóåéò ðáéäéþí – ãïíéþí ôá ðáëáéüôåñá ÷ñüíéá ÷áñá-
êôçñßæïíôáí áðü ôõðéêüôçôá êáé ðñïóðïßçóç. Ôá ðáéäéÜ Ýðñåðå íá
öÝñïíôáé óôïõò ìåãáëýôåñïõò ìå Ýíáí ôñüðï õðï÷ñåùôéêÜ êáèþò
ðñÝðåé. ¸ôóé, ï óåâáóìüò êáé ç áãÜðç Ýðñåðå íá åêäçëþíïíôáé ìå
âÜóç ôïõò êáíüíåò êáëÞò óõìðåñéöïñÜò êáé áíáôñïöÞò êáé ü÷é
ìå ãíþìïíá ôçí áãíüôçôá, ôçí áèùüôçôá êáé ôçí åéëéêñßíåéá ðïõ
÷áñáêôçñßæïõí ôá ðáéäéÜ. Ï óåâáóìüò êáé ç õðáêïÞ Þôáí óôïé÷åßá
ðïõ óôçí êõñéïëåîßá åðéâÜëëïíôáí êáé êáôÜ óõíÝðåéá Þôáí øåýôéêá.
Áíôßèåôá, óÞìåñá ïé ó÷Ýóåéò áíÜìåóá óôá ðáéäéÜ êáé ôïõò ãïíåßò
åßíáé ðïëý ðéï åéëéêñéíåßò. Ï óåâáóìüò êáé ç áãÜðç åßíáé óôïé÷åßá
ðïõ êåñäßæïíôáé ìÝóá áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá êáé ïé ó÷Ýóåéò ïé-
êïäïìïýíôáé óå ðéï óôÝñååò êáé áëçèéíÝò âÜóåéò. ÂÝâáéá, ïñéóìÝíïé
ìðïñïýí íá éó÷õñéóôïýí üôé ôá óçìåñéíÜ ðáéäéÜ åßíáé áõèÜäç, Þ üôé
äå öÝñïíôáé óùóôÜ óôïõò ãïíåßò ôïõò. Áõôü óõìâáßíåé ðñÜãìáôé,
üìùò êáíåßò äå èá äéáöùíÞóåé üôé åßíáé ðñïôéìüôåñï íá õðÜñ÷åé
áëçèéíÞ ó÷Ýóç áíÜìåóá óôïõò äýï, Ýóôù êáé Üó÷çìç, ðáñÜ íá åß-
íáé ðñïóðïéçôÞ êáé õðïêñéôéêÞ êáé íá ðáñïõóéÜæåôáé ðñïò ôá Ýîù
éäáíéêÞ êáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá íá åßíáé êáôáêñéôÝá áêüìá êáé
áðü ôï ßäéï ôï ðáéäß.

κειμένου
1. Íá áðïäþóåôå ìå óõíôïìßá ôï íüçìá ôïõ êåéìÝíïõ êáé íá êáôá-
ãñÜøåôå ôç âáóéêÞ éäÝá ôïõ äéçãÞìáôïò.
2. Íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôùí ðñïóþðùí ôïõ êåéìÝíïõ.
3. Íá åíôïðßóåôå óôï êåßìåíï ôá óçìåßá óôá ïðïßá äéáöáßíåôáé ç
ôõðéêüôçôá ôùí ó÷Ýóåùí ôïõ áöçãçôÞ ìå ôïõò ãïíåßò ôïõ.
68
Το στερνό παραμύθι
Λάμπρος Πορφύρας
Ï ËÜìðñïò Ðïñöýñáò ãåííÞèçêå óôç ×ßï ôï 1879 êáé ðÝèáíå óôïí
ÐåéñáéÜ ôï 1932. Ôï ðñáãìáôéêü ôïõ üíïìá Þôáí ÄçìÞôñéïò Óýøù-
ìïò. Óðïýäáóå ÍïìéêÜ, ÷ùñßò íá ðÜñåé ùóôüóï ðôõ÷ßï. ¸æçóå óôïí
ÐåéñáéÜ, êïíôÜ óôïõò áíèñþðïõò ôçò èÜëáóóáò, ôùí ïðïßùí ôïõò
êáçìïýò êáé ôéò ìéêñï÷áñÝò áðïôýðùóå óôá Ýñãá ôïõ. Ôï 1920 ôé-
ìÞèçêå ìå ôï Áñéóôåßï ÃñáììÜôùí êáé ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ óôÞèçêå
ç ðñïôïìÞ ôïõ óôç Öñåáôßäá áðü ôï ÄÞìï Ðåéñáéþò.
Ðñüêåéôáé ãéá ìéá ãíÞóéá ðïéçôéêÞ öëÝâá, ðïõ êëçñïäüôçóå óôéò
åðüìåíåò ãåíéÝò Ýíá Ýñãï ìéêñü óå üãêï, áëëÜ ðïéïôéêÜ óðïõäáßï.
ÁíÞêåé óôçí ïìÜäá ôùí ðïéçôþí ôçò ãåíéÜò ôïõ 1880, ðïõ áêï-
ëïýèçóå ôçí ôå÷íïôñïðßá ôïõ óõìâïëéóìïý êáé óõíÝèåóå Ýñãá ìå
Ýíôïíï ëõñéóìü, ðïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôï ñõèìü, ôçí åõáéóèçóßá, ôç
íïóôáëãßá êáé ôç ìïõóéêüôçôÜ ôïõò. ÅîÝäùóå ôá ðïéçôéêÜ Ýñãá Ç
èëßøç ôïõ ìáñìÜñïõ (1894) êáé ÓêéÝò (1920). Ôï 1934, ìåôÜ ôï èÜíáôü
ôïõ, åêäüèçêå ç óõëëïãÞ ÌïõóéêÝò öùíÝò, óôçí ïðïßá ðåñéÝ÷ïíôáé
áíÝêäïôá ðïéÞìáôÜ ôïõ.

Ôï ðïßçìá Ôï óôåñíü ðáñáìýèé áíÞêåé óôçí ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ ÓêéÝò,
ðïõ åêäüèçêå ôï 1920. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ëõñéêü ðïßçìá ìå ñõèìü,
åõáéóèçóßá êáé ìïõóéêüôçôá, ðïõ áêïëïõèåß ôçí ôå÷íïôñïðßá ôïõ
óõìâïëéóìïý, êáèþò ï ëïãïôÝ÷íçò äåí áíôëåß ôá èÝìáôÜ ôïõ áðü
ôçí åîùôåñéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá, áëëÜ áðü ôçí õðïêåéìåíéêÞ æùÞ êáé
ôïí åóùôåñéêü ôïõ êüóìï, ôá óõíáéóèÞìáôá, ôéò éäÝåò êáé ôéò ìåôá-
öõóéêÝò ôïõ áíçóõ÷ßåò. ¼ðùò õðïäçëþíåé êáé ï ôßôëïò ôïõ Ýñãïõ,
ôï ðïßçìá ó÷åôßæåôáé ìå ôï èÜíáôï («ôï óôåñíü») åíüò áãáðçìÝíïõ
ðñïóþðïõ ôçò ïéêïãÝíåéáò, ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôá ðáñáìýèéá ôçò
ãéáãéÜò («ðáñáìýèé»). Ôï ðéï ãëõêü êáé áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôçò
åëëçíéêÞò ïéêïãÝíåéáò, ç ãéáãéÜ, ìÝóá áðü Ýíá ðïßçìá – ðáñáìýèé
ðïõ äéçãåßôáé ôï åããüíé ôçò, óõíáíôÜ ôïí Áñ÷Üããåëï êáé ôïí áêï-
ëïõèåß óôïõò ïõñáíïýò. 69
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ Γ. Δομή του έργου
ΣΧEΣΕΙΣ
1ç åíüôçôá: «ÐÞñáí óôñáôß óôñáôß ôï ìïíïðÜôé… êáé êáâáëÜñçäåò
áðÜíù óô’ Üôé»: ÁíáöïñÜ óôá ðáñáìõèéêÜ óôïé÷åßá ðïõ Ýñ÷ïíôáé
áðü ìáêñéíïýò ôüðïõò, ãéá íá ôéìÞóïõí ôç ãéáãéÜ.
2ç åíüôçôá: «Êáé ãýñù óôçò ãéáãéÜò ìïõ ôï êñåâÜôé… ôçò ôñáãïõ-
äïýóáí –ðïéïò ôï îÝñåé– êÜôé»: Ç ðáñÝëáóç ôùí çñþùí ôùí ðá-
ñáìõèéþí ìðñïóôÜ áðü ôï íåêñéêü êñåâÜôé êáé ôï ôñáãïýäé ôïõò
ðñïò ôç ãéáãéÜ.
3ç åíüôçôá: «Êáíåßò ãéá ôçò ãéáãéÜò ìïõ ôçí áãÜðç… êáé íá ôçò
öÝñåé áèÜíáôï íåñü»: Ôï ìåãÜëï ðáñÜðïíï ôïõ ðïéçôÞ.
4ç åíüôçôá: «Ç ìÜíá ìïõ åß÷å ãïíáôßóåé êÜôïõ… ï Áñ÷Üããåëïò
÷ôõðïýóå ôá öôåñÜ ôïõ»: Ç åéêüíá ôçò èëéììÝíçò ìçôÝñáò. Ôï ðá-
ñáìýèé ôåëåéþíåé ìå ôïí Áñ÷Üããåëï ðïõ åôïéìÜæåôáé íá ïäçãÞóåé
ôç ãéáãéÜ óôïõò ïõñáíïýò.
Óôï ðïßçìá ï ëïãïôÝ÷íçò óõíäõÜæåé ôï èëéâåñü ãåãïíüò ôïõ èáíÜ-
ôïõ ôçò ãéáãéÜò ôïõ ìå ðáñáìõèéêÜ óôïé÷åßá. ¼ëåò ïé áãáðçìÝíåò
ìïñöÝò ôùí ðáñáìõèéþí óôÝêïíôáé ãýñù áðü ôï êñåâÜôé ôçò ãéá-
ãéÜò, ðïõ ðëçóéÜæåé óôï ôÝëïò ôçò æùÞò ôçò, ãéá íá áðáëýíïõí ôïí
ðüíï ôùí óõããåíþí ôçò êáé ôçò ãïíáôéóìÝíçò ìçôÝñáò. ÌÝóá óôï
êëßìá áõôü, ç ãéáãéÜ óõíáíôÜ ôïí Áñ÷Üããåëï êáé ôïí áêïëïõèåß
óôïõò ïõñáíïýò.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç óôñïöÞ ôçò ðïéçôéêÞò óýíèåóçò, üëïé ïé
Þñùåò ôùí ðáñáìõèéþí (âáóéëïðïýëåò, êáëïêõñÜäåò, âáóéëéÜäåò áðü
îÝíåò ÷þñåò êáé êáâáëÜñçäåò ðÜíù óôá ÜëïãÜ ôïõò), îåðñïâÜëëïõí
áðü ôéò äéçãÞóåéò ôçò ãéáãéÜò, ãéá íá áðïôßóïõí öüñï ôéìÞò óôï
áãáðçìÝíï ðñüóùðï, ðïõ ðëçóéÜæåé óôï ôÝëïò ôçò æùÞò ôïõ.
2ç åíüôçôá: ÌÝóá óå áôìüóöáéñá èëßøçò («áíÜìåóá áðü äýï ÷ëù-
ìÝò ëáìðÜäåò»), ïé ìïñöÝò ôùí ðáñáìõèéþí ðåñíïýí áðü ôï íå-
êñéêü êñåâÜôé êáé ôñáãïõäïýí óôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï. Ìå ôçí
«ðáñÝëáóç» ôùí ðáñáìõèéêþí óôïé÷åßùí ï ðïéçôÞò åðéäéþêåé êáé
åðéôõã÷Üíåé íá áðáëýíåé ôçí ðÝíèéìç áôìüóöáéñá, íá åëáöñýíåé ôç
âáñýôçôá ôïõ èëéâåñïý ãåãïíüôïò.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ôï ðïéçôéêü õðïêåß-
ìåíï åêöñÜæåé ôï ìåãÜëï ôïõ ðáñÜðïíï, åðåéäÞ êáíÝíáò áðü ôïõò
ìõèéêïýò Þñùåò ôùí ðáñáìõèéþí ôçò ãéáãéÜò äåí ôçò ðñïóöÝñåé ôï
«áèÜíáôï íåñü». Ç åéêüíá ôçò ãéáãéÜò óõíäÝåôáé Üìåóá óôçí øõ÷Þ
70 êáé ôï ìõáëü ôïõ ðáéäéïý ìå ôá ðáñáìýèéá, óôá ïðïßá ðÜíôá õðÞñ÷å
Ýíáò Þñùáò ðïõ íéêïýóå êÜðïéï äõíáôü («äå óêüôùóå ôï ÄñÜêï Þ Λάμπρος
ôïí ÁñÜðç») êáé êÝñäéæå áèÜíáôï íåñü ãéá ÷Üñç ôçò áãáðçìÝíçò Πορφύρας
ôïõ («êáé íá ôçò öÝñåé áèÜíáôï íåñü»). ¼ìùò ôþñá, ç äõíáôüôçôá
áèáíáóßáò áðïõóéÜæåé ãéá ôï áãáðçìÝíï ôïõ ðñüóùðï.
4ç åíüôçôá: Óôçí ôÝôáñôç óôñïöÞ êõñéáñ÷åß ç ìïñöÞ ôçò èëéììÝ-
íçò ìçôÝñáò ôïõ ðïéçôÞ ðïõ óôÝêåôáé ãïíáôéóôÞ äßðëá óôï íåêñéêü
êñåâÜôé. Ç åéêüíá áõôÞ ðñïêáëåß êáé ìåôáäßäåé óôïõò áíáãíþóôåò
Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôá èëßøçò, óôåíï÷þñéáò êáé áðåëðéóßáò. Ôï ðïßçìá
ïëïêëçñþíåôáé ìå ôïí Áñ÷Üããåëï ðïõ åôïéìÜæåôáé íá ðÜñåé ìáæß ôïõ
óôïõò ïõñáíïýò, ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï, ìÝóá óôïí áðüç÷ï ôùí ðá-
ñáìõèéþí. Ç ãéáãéÜ öåýãåé áðü ôç æùÞ, áëëÜ æåé ðÜíôïôå óôçí êáñäéÜ
êáé óôç óêÝøç ôùí áíèñþðùí ðïõ ôçí áãÜðçóáí.
Ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ç áðëÞ, ëéôÞ äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ëõñéêü, õðïâëçôéêü, ìåëáã÷ïëéêü.

Ôï ðïßçìá åßíáé ëõñéêü êáé áíÞêåé óôï åßäïò ôïõ óïíÝôïõ. Ðñüêåéôáé
ãéá Ýíá ìéêñü ðïßçìá-ðáñáìýèé ðïõ áðïôåëåßôáé áðü äýï ôåôñÜóôé-
÷åò êáé äýï ôñßóôé÷åò óôñïöÝò. Ïé óôß÷ïé åßíáé éáìâéêïß 11óýëëáâïé
êáé ç ïìïéïêáôáëçîßá óôáõñùôÞ óôéò äýï ðñþôåò óôñïöÝò (áââá),
åíþ óôéò ôñßóôé÷åò óôñïöÝò áêïëïõèåß ôéò ìïñöÝò ááâ êáé áâá.

ÌåôáöïñÝò: «ÐÞñáí óôñáôß óôñáôß ôï ìïíïðÜôé», «÷ëùìÝò ëáìðÜ-
äåò», «íá ôçò öÝñåé áèÜíáôï íåñü».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí ôñáãïõäéóôÜäåò».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôùí çñþùí ôùí ðáñáìõèéþí. Ç åéêüíá ôçò ãéáãéÜò
óôï êñåâÜôé ðïõ ðåñéôñéãõñßæåôáé áðü ôéò ìïñöÝò ôùí ðáñáìõèéþí.
Ç öáíôáóôéêÞ åéêüíá ôùí çñþùí ðïõ ìÜ÷ïíôáé ìå ôï ÄñÜêï Þ ôïí
ÁñÜðç. Ç åéêüíá ôçò èëéììÝíçò ãïíáôéóôÞò ìçôÝñáò äßðëá óôï
êñåâÜôé ôçò ãéáãéÜò. Ç ìïñöÞ ôïõ Áñ÷Üããåëïõ ðïõ «÷ôõðïýóå ôá
öôåñÜ ôïõ».

1. Ï ðïéçôÞò ðáñïõóéÜæåé ôï èÜíáôï ôçò ãéáãéÜò ìÝóá óå áôìü-
óöáéñá ëõðçôåñïý ðáñáìõèéïý. Ìå ðïéïõò ôñüðïõò åðéôõã÷Üíå-
ôáé ç áôìüóöáéñá áõôÞ;
Ï ðïéçôÞò óõíäõÜæåé ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ èáíÜôïõ ôçò ãéáãéÜò ôïõ 71
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ìå ðáñáìõèéêÜ óôïé÷åßá. Äçìéïõñãåßôáé Ýôóé ìéá ëõðçôåñÞ áôìü-
ΣΧEΣΕΙΣ óöáéñá, áöïý üëïé ïé Þñùåò Ýñ÷ïíôáé íá áðïôßóïõí öüñï ôéìÞò
óôç ãéáãéÜ, ðïõ êåßôåôáé åôïéìïèÜíáôç áíÜìåóá óå äýï ÷ëùìÝò
ëáìðÜäåò. Ç ðåñéññÝïõóá áôìüóöáéñá äçìéïõñãåß óôïí áíáãíþóôç
áéóèÞìáôá èëßøçò, ìïëïíüôé ï ðïéçôÞò äåí êÜíåé êáìéÜ áíáöïñÜ
óôç ëÝîç «èÜíáôïò». Ç ìçôÝñá ôïõ åßíáé ãïíáôéóôÞ, äåßãìá ôçò óôå-
íï÷þñéáò êáé ôçò áðåëðéóßáò ôçò, åéêüíá ðïõ ðñïêáëåß áíôßóôïé÷á
áéóèÞìáôá óôïõò áíáãíþóôåò. Êáô’ áõôüí ôïí ôñüðï, ï ðïéçôÞò
åðéôõã÷Üíåé íá äçìéïõñãÞóåé ôï óõãêåêñéìÝíï êëßìá.
2. Ðïéï ðáñÜðïíï åêöñÜæåé ï ðïéçôÞò óôçí ôñßôç óôñïöÞ;

Ï ðïéçôÞò áöéåñþíåé ôçí ôñßôç óôñïöÞ óôçí Ýêöñáóç ôïõ ðáñáðü-
íïõ ôïõ. Ç ãéáãéÜ ôïõ óõíäÝåôáé ìå ôá ðáñáìýèéá ðïõ ôïõ Ýëåãå êáé
ó’ áõôÜ ðÜíôá õðÞñ÷å Ýíáò Þñùáò ðïõ íéêïýóå êÜðïéï äõíáôü êáé
êÝñäéæå ôï áèÜíáôï íåñü ãéá ÷Üñç ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ. ¼ìùò ãéá ôç
ãéáãéÜ ôïõ, äåí õðÜñ÷åé áèÜíáôï íåñü ôþñá ðïõ ôï ÷ñåéÜæåôáé. ¼ëïé
ïé Þñùåò ðïõ ôüóï üìïñöá ðåñéÝãñáöå, Ý÷ïõí ÷áèåß êáé êáíåßò ðéá
äåí ìðïñåß íá ôç âïçèÞóåé. Ôï ðáñÜðïíï ôïõ ðïéçôÞ åßíáé ç áðïõóßá
ôçò äõíáôüôçôáò íá ãßíåé áèÜíáôï Ýíá Üôïìï ðïõ ôüóï áãáðÜ.
3. Óôï ðïßçìá óõíõðÜñ÷ïõí åéêüíåò áðü ôçí ðñáãìáôéêÞ æùÞ,

ôçí åîùðñáãìáôéêÞ (ðáñáìõèéêÞ) áôìüóöáéñá êáé ôç èñçóêåõôéêÞ
ðßóôç. Åíôïðßóôå ôïõò ó÷åôéêïýò óôß÷ïõò.
Ôï ðïßçìá êéíåßôáé áíÜìåóá óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé óôç öá-
íôáóßá. Ç ðñþôç óôñïöÞ Ý÷åé áôìüóöáéñá ðáñáìõèéïý, ç äåýôåñç
ðáñïõóéÜæåé ôç ãéáãéÜ óôï íåêñéêü êñåâÜôé, ç ôñßôç áíáöÝñåôáé óå
Þñùåò ôùí ðáñáìõèéþí êáé ç ôÝôáñôç áðïôåëåß óõíäõáóìü üëùí
ôùí ðáñáðÜíù ìå óôïé÷åßá èñçóêåõôéêÞò ðßóôçò. Ôá ðáñáðÜíù
óôïé÷åßá åíôïðßæïíôáé óôïõò åîÞò óôß÷ïõò:
á. ÐñáãìáôéêÞ æùÞ: óô. 5, 6, 12.
â. ÐáñáìõèéêÞ áôìüóöáéñá: óô. 1-4, 7-11, 13.
ã. ÈñçóêåõôéêÞ ðßóôç: óô. 14.

κειμένου
1. Ôé åðéäéþêåé ï ðïéçôÞò ìå ôï íá óõíäÝåé ôï èÜíáôï ôïõ áãáðçìÝ-
íïõ ôïõ ðñïóþðïõ ìå ôïí êüóìï ôùí ðáñáìõèéþí;
2. ÐåñéãñÜøôå ôá áéóèÞìáôá ôïõ ðïéçôÞ áðÝíáíôé óôç ãéáãéÜ ôïõ,
üðùò äéáöáßíïíôáé ìÝóá áðü ôï Ýñãï.
3. Ðþò ðáñïõóéÜæåôáé óôï ðïßçìá ï ñüëïò ôçò ãéáãéÜò óôçí ïé-
êïãÝíåéá; ÐåñéãñÜøôå ôï ñüëï ðïõ Ý÷åé ç ãéáãéÜ óôç óýã÷ñïíç
ïéêïãÝíåéá.
72
Ο παππούς και το εγγονάκι
Λέων Τολστόι
Ï Ñþóïò óõããñáöÝáò êüìçò ËÝùí ÍéêïëÜãéåâéôò Ôïëóôüé ãåííÞèçêå
ôï 1828 óôç ÃéÜóíáãéá ÐïëõÜíá, Ýíá ÷ùñéü óôá íüôéá ôçò Ìüó÷áò,
êáé ðÝèáíå ôï 1910 óôï ÁóôñÜðïâï, óôçí åðáñ÷ßá ôïõ ÑéáæÜí. Ïé
ãïíåßò ôïõ ðÝèáíáí üôáí Þôáí áêüìç ðáéäß êáé áíáôñÜöçêå áðü
óõããåíåßò ïé ïðïßïé áíÝèåóáí ôç ìüñöùóÞ ôïõ óå ïéêïäéäáóêÜëïõò.
Óå çëéêßá 16 åôþí Üñ÷éóå íá öïéôÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ ÊáæÜí.
ÃñÞãïñá üìùò åãêáôÝëåéøå ôéò óðïõäÝò ôïõ êáé ôï 1847 åðÝóôñåøå
óôç ÃéÜóíáãéá ÐïëõÜíá, ãéá íá áó÷ïëçèåß ìå ôç äéá÷åßñéóç ôùí êôç-
ìÜôùí ôïõ êáé íá óõíå÷ßóåé ìüíïò ôïõ ôç ìåëÝôç. Ôï 1852 êáôåôÜãç
óôïí óôñáôü êáé åðÝäåéîå ìåãÜëç áíäñåßá óôéò ðïëåìéêÝò åðé÷åéñÞ-
óåéò óôïí Êáýêáóï. Ôï 1854 ìåôáôÝèçêå óôï ìÝôùðï ôïõ Äïýíáâç
êáé êáôÜ ôïí Êñéìáúêü ðüëåìï Ýëáâå ìÝñïò óôçí ðïëéïñêßá ôçò
Óåâáóôïýðïëçò. Ôï 1856 åãêáôÝëåéøå ôï óôñáôü êáé ðáñÝìåéíå ãéá
Ýíá ìéêñü ÷ñïíéêü äéÜóôçìá óôçí Ðåôñïýðïëç. Ôïí åðüìåíï ÷ñüíï
ôáîßäåøå óôï åîùôåñéêü êáé åðéóêÝöôçêå ôç Ãáëëßá, ôçí Åëâåôßá
êáé ôç Ãåñìáíßá. Ôï 1862 ï Ôïëóôüé íõìöåýôçêå ôç Óüíéá ÁíôñÝãé-
åâíá Ìðåñò, åãêáôÝëåéøå ôéò åêðáéäåõôéêÝò ôïõ äñáóôçñéüôçôåò
êáé áöïóéþèçêå óôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Áíáæçôþíôáò ôï íüçìá ôçò
æùÞò, ï Ôïëóôüé óôñÜöçêå ðñïò ôç ÷ñéóôéáíéêÞ äéäáóêáëßá. ¢óêçóå
üìùò êñéôéêÞ óôçí åðßóçìç Åêêëçóßá, ç ïðïßá ôïí áöüñéóå ôï 1901.
Ôï 1910 ï óõããñáöÝáò åãêáôÝëåéøå êñõöÜ ôçí êáôïéêßá êáé ôçí
ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, ãéá íá áíáæçôÞóåé Ýíá êáôáöýãéï üðïõ, üðùò Þëðé-
æå, èá ìðïñïýóå íá æÞóåé Þóõ÷á, áóêçôéêÜ êáé ðéï êïíôÜ óôï Èåü.
¼ìùò, ëßãåò ìÝñåò áñãüôåñá, óôéò 20 Íïåìâñßïõ ôïõ 1910, ðÝèáíå
áðü ðíåõìïíßá óôïí áðïìáêñõóìÝíï óéäçñïäñïìéêü óôáèìü ôïõ
ÁóôñÜðïâï ôçò åðáñ÷ßáò ÑéáæÜí.
Ï ËÝùí Ôïëóôüé óå üëç ôïõ ôç æùÞ õðÞñîå õðÝñìá÷ïò ôçò êïéíùíé-
êÞò äéêáéïóýíçò áðÝíáíôé óôïõò öôù÷ïýò ÷ùñéêïýò. Ùò õðÝñìá÷ïò
ôçò êïéíùíéêÞò áíáìüñöùóçò êáé ùò çèéêüò óôï÷áóôÞò, ðñïÝâáëëå
ìÝóá áðü ôï óõããñáöéêü ôïõ Ýñãï ôéò éäÝåò ôïõ ãéá ôçí êáôÜñãçóç
ôçò âßáò êáé ôçò áíéóüôçôáò. Ï Ñþóïò óõããñáöÝáò áó÷ïëÞèçêå 73
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ìå üëá ôá åßäç ôïõ ãñáðôïý ëüãïõ. ÓõíÝãñáøå Üñèñá óå åöçìåñß-
ΣΧEΣΕΙΣ äåò êáé ðåñéïäéêÜ, ìõèéóôïñÞìáôá, äéçãÞìáôá, íïõâÝëåò, èåáôñéêÜ
êåßìåíá, äïêßìéá, áðïìíçìïíåýìáôá, çìåñïëüãéá, áó÷ïëÞèçêå ìå ôï
ëáúêü ðáñáìýèé, åíþ óôá ìÝóá ôçò æùÞò ôïõ ùò ÷ñéóôéáíüò ìåôáñ-
ñõèìéóôÞò óõíÝèåóå Ýñãá ìå óêïðü íá äéáäþóåé ôçí ðßóôç ôïõ óå
ìéá æùÞ áãÜðçò, óýìöùíç ìå ôç ÷ñéóôéáíéêÞ äéäáóêáëßá. ÓõíÝãñáøå
ôá ìõèéóôïñÞìáôá Áðü ôç æùÞ ìïõ, ÊïæÜêïé, Ðüëåìïò êáé åéñÞíç
(1865), ¢ííá ÊáñÝíéíá (1877), ÁíÜóôáóç (1899), ôéò íïõâÝëåò ÐáéäéêÜ
÷ñüíéá (1852), ÅöçâéêÜ ÷ñüíéá, ÍåáíéêÜ ÷ñüíéá, Ï èÜíáôïò ôïõ ÉâÜí
Éëßôò (1887), ÏéêïãåíåéáêÞ åõôõ÷ßá, ôá äéçãÞìáôá ÁöçãÞóåéò áðü
ôç Óåâáóôïýðïëç (1855-1856), ×áôæÞ-ÌïõñÜô (1904), ÁöÝíôçò êáé
äïýëïò, Ç óïíÜôá ôïõ Êñüõôóåñ, ôá èåáôñéêÜ Ýñãá Ïé êáñðïß ôçò
ðáéäåßáò, Ôï êñÜôïò ôïõ æüöïõ, Ôï æùíôáíü ðôþìá êáé ôá äïêßìéá Ôé
åßíáé ç ôÝ÷íç (1897), Ôé åßíáé ç ðßóôç ìïõ. Åðßóçò, Ýãñáøå Ýíá ó÷ï-
ëéêü åã÷åéñßäéï, ôï ÁëöáâçôÜñé, êáé Ýíá Ýñãï ìå ôá áðïöèÝãìáôá
äéáöüñùí çèéêïëüãùí êáé öéëïóüöùí, ôïí Êýêëï áíÜãíùóçò.

Ôï áðüóðáóìá Ï ðáððïýò êáé ôï åããïíÜêé áíÞêåé óå ìéá åëëçíéêÞ
Ýêäïóç äéçãçìÜôùí êáé ðáñáìõèéþí ôïõ Ôïëóôüé ìå ôßôëï ÄéçãÞ-
ìáôá, ìýèïé êáé ðáñáìýèéá, ðïõ åêäüèçêå ôï 1996. Ôï äéÞãçìá, ðïõ
äéáêñßíåôáé ãéá ôç óõíôïìßá êáé ôç ëéôüôçôÜ ôïõ, áðïôåëåß Ýíá ðá-
ñáìýèé ìå äéäáêôéêü ðåñéå÷üìåíï, ôï ïðïßï áíáöÝñåôáé óôï èÝìá
ôçò óõíýðáñîçò ôïõ çëéêéùìÝíïõ ðáððïý ìå ôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ
ðáéäéïý êáé äéäÜóêåé ôçí Ýêöñáóç áãÜðçò, êáôáíüçóçò êáé óåâá-
óìïý ðñïò ôïõò áíèñþðïõò ôçò ôñßôçò çëéêßáò.
1ç åíüôçôá: «Ï ðáððïýò åß÷å ãåñÜóåé ðïëý… äåí åßðå ôßðïôá»: Ïé

äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï ðáððïýò åîáéôßáò ôçò ìåãÜëçò ôïõ
çëéêßáò êáé ç Üó÷çìç óõìðåñéöïñÜ ôùí ðáéäéþí ôïõ.
2ç åíüôçôá: «Ìéá ìÝñá ï Üíôñáò… êáé ôïí ðñüóå÷áí üðùò ðñÝðåé»:
Ï êáôáëõôéêüò ñüëïò ôïõ åããïíïý óôçí áëëáãÞ ôçò óôÜóçò ôùí
ãïíéþí.
Óôï êåßìåíï, ðïõ áíáöÝñåôáé óôï èÝìá ôçò óõìâßùóçò ôïõ ãÝñïíôá
ãïíéïý ìå ôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ ðáéäéïý ôïõ, ï óõããñáöÝáò ðåñéãñÜöåé
74 ôçí áäõíáìßá ôïõ çëéêéùìÝíïõ êáé áíÞìðïñïõ ðáððïý íá åêôåëÝóåé
ìå åðéôõ÷ßá åñãáóßåò êáé ëåéôïõñãßåò ôçò êáèçìåñéíÞò ôïõ æùÞò. Λέων
Ï áíÞìðïñïò åîáéôßáò ôùí ãçñáôåéþí ðáððïýò, áäõíáôåß íá öÜåé Τολστόι
÷ùñßò íá ÷ýóåé ôï öáãçôü ôïõ. Ôï ãåãïíüò áõôü åíï÷ëåß ôá ðáéäéÜ
ôïõ, ôï ãéï ôïõ êáé ôç íýöç ôïõ, ïé ïðïßïé ìáëþíïõí, áðïìïíþíïõí
ôïí ðáððïý êáé ôïõ äßíïõí íá ôñþåé óå ìéá îýëéíç ãáâÜèá. ¼ôáí
üìùò áíôéêñßæïõí ôï ãéï ôïõò íá êáôáóêåõÜæåé ìéá îýëéíç ãáâÜèá
ãéá ôïõò ßäéïõò, ãéá ôá ãåñÜìáôÜ ôïõò, ìéìïýìåíïò ôï äéêü ôïõò
ðáñÜäåéãìá, óõíåéäçôïðïéïýí ôï ëÜèïò ôïõò êáé ìåôáâÜëëïõí ôç
óõìðåñéöïñÜ ôïõò.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ äéçãÞìáôïò ï óõããñáöÝáò
óêéáãñáöåß ôçí çëéêéùìÝíç ìïñöÞ ôïõ ðáððïý, ï ïðïßïò åîáéôßáò
ôùí ãçñáôåéþí åßíáé áíÞìðïñïò, äõóêïëåýåôáé íá ðåñðáôÞóåé, íá
äåé, íá áêïýóåé êáé íá öÜåé ÷ùñßò íá ÷ýóåé ôï öáãçôü ôïõ. Ï ðáð-
ðïýò êÜíåé äéÜöïñåò æçìéÝò, ìå óõíÝðåéá ôá ðáéäéÜ ôïõ íá èõìþ-
íïõí, íá ôïí áðïìïíþíïõí êáé íá ôïõ ðñïóöÝñïõí ôï öáãçôü ôïõ
ìÝóá óå ìéá îýëéíç ãáâÜèá.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ôïõ äéçãÞìáôïò ç õðüèåóç êïñõ-
öþíåôáé, êáèþò ïé ãïíåßò ðáñáôçñïýí ôï ðáéäß ôïõò íá êáôáóêåõÜ-
æåé ìéá îýëéíç ãáâÜèá, ãéá íá ôçí ðñïóöÝñåé ìåëëïíôéêÜ óôïõò çëé-
êéùìÝíïõò ãïíåßò ôïõ. Ôï ðáéäß ìéìåßôáé ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí ãïíéþí
ôïõ. Ôï ãåãïíüò áõôü ðñïâëçìáôßæåé êáé óôåíï÷ùñåß ôïí Üíôñá êáé
ôç ãõíáßêá, ðïõ óõíåéäçôïðïéïýí ôï ëÜèïò ôïõò êáé äéïñèþíïõí ôçí
Üó÷çìç óõìðåñéöïñÜ ôïõò. Óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò äéáêñßíåôáé
ôï äéäáêôéêü ìÞíõìá ôïõ êåéìÝíïõ, óýìöùíá ìå ôï ïðïßï ôá ðáéäéÜ
ïöåßëïõí íá áíôéìåôùðßæïõí ìå áãÜðç, êáôáíüçóç êáé óåâáóìü
ôïõò áíèñþðïõò ôçò ôñßôçò çëéêßáò.
Ç ãëþóóá ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ. Ôï Ýñãï áðïôå-
ëåßôáé áðü óýíôïìåò, áëëÜ ðåñéåêôéêÝò óå íïÞìáôá öñÜóåéò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò ôïõ Ôïëóôüé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ëéôüôçôá
êáé áðëüôçôá.
iii) ÁöÞãçóç
Ðñüêåéôáé ãéá äéÞãçóç, óôçí ïðïßá ï ðåæïãñÜöïò áöçãåßôáé óå ã´
ðñüóùðï, ÷ùñßò íá ìåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá. Ôç äéÞãçóç äéáêüðôåé
Ýíáò óýíôïìïò äéÜëïãïò. Ôï Ýñãï ðñïêáëåß óôïí áíáãíþóôç Ýíôïíá
óõíáéóèÞìáôá, üðùò óõìðÜèåéá ãéá ôïí çëéêéùìÝíï ðáððïý, áíôé- 75
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ðÜèåéá ãéá ôá ðáéäéÜ ôïõ, ðïõ óõìðåñéöÝñïíôáé ìå óêëçñü ôñüðï,
ΣΧEΣΕΙΣ êáé áíáêïýöéóç ãéá ôçí Ýêâáóç ôçò éóôïñßáò.

Ôï Ýñãï åßíáé ëéôü óå åêöñáóôéêÜ ìÝóá.
ÌåôáöïñÝò: «Ôá ðüäéá ôïõ äåí ôïí ðÞãáéíáí».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ çëéêéùìÝíïõ ðáððïý («ï ðáððïýò Ý÷åé ãåñÜóåé
ðïëý… äåí åßðå ôßðïôá»). Ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý ðïõ ìáóôïñåýåé («ìéá
ìÝñá ï Üíôñáò… Ýíá ìéêñü êïýôóïõñï»).

1. Ðþò öÝñïíôáé ïé ãïíåßò ôïõ Ìßóá óôï ãÝñï ðáððïý ôïõ êáé
ðþò áíôéäñÜ åêåßíïò;
Ïé ãïíåßò ôïõ Ìßóá öÝñïíôáé ðñáãìáôéêÜ Üó÷çìá óôï ãÝñï ðáððïý
ôïõ. Ìðïñåß íá ìçí áóêïýí óùìáôéêÞ âßá, áëëÜ ç áíôéìåôþðéóç ôïõò
áðÝíáíôé ó’ Ýíáí áíÞìðïñï çëéêéùìÝíï ðïõ êÜíåé ìüíï æçìéÝò åßíáé
áêüìá ÷åéñüôåñç ãéá ôïí ßäéï.
Ç øõ÷ïëïãéêÞ âïÞèåéá ðïõ ÷ñåéÜæåôáé êÜðïéïò üôáí ãåñíÜåé äå
öáßíåôáé íá õðÜñ÷åé ðïõèåíÜ· áíôéèÝôùò, ôïí êÜíïõí íá áéóèÜíåôáé
ðïëý Üó÷çìá. Ï ðáððïýò áðïäÝ÷åôáé áõôü ôïí ôñüðï ìå áíáóôå-
íáãìïýò êáé ÷ùñßò íá áíôéäñÜ êáèüëïõ. Íéþèåé Üó÷çìá ãéá ôçí
áíéêáíüôçôÜ ôïõ, ãéá ôá ãåñÜìáôÜ ôïõ, ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ
ãéïõ ôïõ êáé ôçò íýöçò ôïõ. Äåí ìðïñåß íá êÜíåé ðëÝïí ôßðïôá êáé
áíÝ÷åôáé óôùéêÜ ôï áðÜíèñùðï öÝñóéìü ôïõò.
2. Ðïéï ãåãïíüò Ýêáíå ôïõò ãïíåßò ôïõ Ìßóá íá áëëÜîïõí ôç

óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôïí ðáððïý êáé ðþò åîçãåßôå áõôÞ ôçí
áëëáãÞ;
Ï ìéêñüò Ìßóá, âëÝðïíôáò ôç óôÜóç ôùí ãïíéþí ôïõ, áíôéäñÜ ìå
Ýíáí ðñáãìáôéêÜ ðáéäéêü ôñüðï. ÎåêéíÜ íá öôéÜ÷íåé ìéá îýëéíç ãá-
âÜèá êáé üôáí ôïí ñùôïýí ïé ãïíåßò ôïõ ôé áêñéâþò êÜíåé, åêåßíïò
áðáíôÜ áõèüñìçôá üôé ðñïåôïéìÜæåé ôç ãáâÜèá ãéá íá ôïõò ôáÀæåé
üôáí ãåñÜóïõí. Áõôü ôï ãåãïíüò Ýêáíå ôïõò ãïíåßò ôïõ íá áëëÜ-
îïõí áìÝóùò ôç óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôïí ðáððïý. ÓêÝöôçêáí üôé
êÜðïéá ìÝñá èá öôÜóïõí êáé ïé ßäéïé óôçí çëéêßá ôïõ êáé ðéèáíüí
íá ìçí ìðïñïýí êáé áõôïß íá êÜíïõí ôéò ðéï áðëÝò êéíÞóåéò. ¸ôóé
ëïéðüí, áðïöÜóéóáí íá ôïõ öåñèïýí üðùò ðñÝðåé, ðñïêåéìÝíïõ êáé
ï ßäéïò íá æåé ìå ðåñéóóüôåñç áîéïðñÝðåéá êáé åêåßíïé íá Ý÷ïõí
êÜíåé ôï çèéêü ÷ñÝïò ôïõò áðÝíáíôß ôïõ. ÔåëéêÜ, ç áðëÞ ðñÜîç ôïõ
Ìßóá Üëëáîå ôç æùÞ ôïõ ðáððïý ôïõ áëëÜ êáé ôï ÷áñáêôÞñá ôùí
ãïíéþí ôïõ.
76
3. Óôï äéÞãçìá ðáñïõóéÜæåôáé ï êýêëïò ôçò áíèñþðéíçò æùÞò Λέων
ìÝóá áðü ôéò ôñåéò çëéêéáêÝò öÜóåéò ôçò. Ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ Τολστόι
êÜèå öÜóçò äéáêñßíåôå;
Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôùí ôñéþí çëéêéáêþí öÜóåùí åßíáé ôá åîÞò:
á. ÐáéäéêÞ öÜóç (ðáéäß): Ï Üíèñùðïò áíôéäñÜ ìå áèùüôçôá êáé
áãíüôçôá. ÁéóèÜíåôáé ôçí áäéêßá áëëÜ äåí ìðïñåß íá áíôéäñÜóåé
äõíáìéêÜ. Ï áðëüò, áíåðéôÞäåõôïò ëüãïò Ý÷åé Üìåóá áðïôåëÝóìáôá
óôïõò áíèñþðïõò ðïõ áíôéðñïóùðåýïõí ôç ìÝóç çëéêßá.
â. ÌÝóç öÜóç (ãïíåßò): Ó’ áõôÞ ôç öÜóç, ï Üíèñùðïò âñßóêåôáé óôï
áíþôáôï üñéï ôçò äýíáìÞò ôïõ. ÅðéâÜëëåé ôçí ÜðïøÞ ôïõ, äçìéïõñ-
ãåß, áéóèÜíåôáé ðáíôïäýíáìïò, áëëÜ ôáõôü÷ñïíá äå óêÝöôåôáé ôçí
áäõíáìßá ôùí ãåñïíôüôåñùí. ¸ôóé, óõ÷íÜ öÝñåôáé Üó÷çìá ðñïò
ôïõò çëéêéùìÝíïõò, áöïý äå óõíåéäçôïðïéåß üôé åßíáé áíÞìðïñïé.
ã. Ôñßôç öÜóç (ðáððïýò): Ï Üíèñùðïò äåí Ý÷åé ðéá äõíÜìåéò íá
áíôéäñÜóåé êáé áðïäÝ÷åôáé êáñôåñéêÜ ôéò üðïéåò óõìðåñéöïñÝò ôùí
íåïôÝñùí. ÅîáñôÜôáé ðëÞñùò áð’ áõôïýò êáé ðåñéìÝíåé ôõ÷áßá ðå-
ñéóôáôéêÜ ðïõ èá âåëôéþóïõí ßóùò ôç æùÞ ôïõ.
4. «Ï ðáððïýò êáé ôï åããïíÜêé» Ý÷åé ïñéóìÝíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ

ëáúêïý ðáñáìõèéïý. Ìðïñåßôå íá ôá åðéóçìÜíåôå;
Ôï êåßìåíï ðåñéÝ÷åé áñêåôÜ óôïé÷åßá ðáñáìõèéïý. Êáô’ áñ÷Üò, äå
äçëþíåôáé ï ôüðïò êáé ï ÷ñüíïò, åíþ ôá ïíüìáôá ìðïñåß íá ìçí
áíôéóôïé÷ïýí óå ðñáãìáôéêïýò ÷áñáêôÞñåò. Åðßóçò, Üëëï óôïé÷åßï
ðáñáìõèéïý åßíáé üôé ç äñÜóç åßíáé ãïñãÞ êáé êõñéáñ÷ïýí ïé ìéêñÝò,
êïöôÝò ðñïôÜóåéò. ÔÝëïò, ôï ãåãïíüò üôé êáôáëÞãåé óå Ýíá äéäáêôé-
êü ìÞíõìá, åßíáé äåßãìá ðáñáìõèéïý. Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò, ôï êåßìåíï
ìðïñåß åýêïëá íá ÷áñáêôçñéóôåß ðáñáìýèé, áöïý Ý÷åé óôïé÷åßá
ðïõ åðéôñÝðïõí áõôüí ôï ÷áñáêôçñéóìü, áêüìá êé áí âáóßæåôáé óå
ðñáãìáôéêÝò êáôáóôÜóåéò.

κειμένου
1. Ðþò êñßíåôå ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí ðáéäéþí áðÝíáíôé óôïí çëéêé-
ùìÝíï ðáôÝñá ôïõò;
2. Ôé óõíáéóèÞìáôá ãéá ôï êáèÝíá áðü ôá ðñüóùðá ãåííÜ óôïí
áíáãíþóôç ôï äéÞãçìá;
3. Ðïéï äéäáêôéêü ìÞíõìá ðåñéÝ÷åôáé óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò;
77
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ
ΣΧEΣΕΙΣ
Νινέτ
Ζωρζ Σαρρή
Ç Æùñæ ÓáññÞ ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1925. Ï ðáôÝñáò ôçò
Þôáí ¸ëëçíáò êáé ç ìçôÝñá ôçò Ãáëëßäá. Ôï 1941, áöïý ôåëåßùóå
ôï ÃõìíÜóéï, Üñ÷éóå íá öïéôÜ óôç äñáìáôéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ ÄçìÞôñç
ÑïíôÞñç. Ôï 1947 ôáîßäåøå óôï Ðáñßóé, üðïõ áó÷ïëÞèçêå ìå ôï
èÝáôñï. Åêåß, ðáíôñåýôçêå êáé áðüêôçóå äýï ðáéäéÜ. ÅãêáôÝëåéøå
ôï Ðáñßóé ôï 1962 êáé åðÝóôñåøå óôçí ÁèÞíá, üðïõ óõíÝ÷éóå íá
áó÷ïëåßôáé ìå ôï èÝáôñï ùò çèïðïéüò. Ôï 1968 ç Æùñæ ÓáññÞ Üñ-
÷éóå ôç óõããñáöéêÞ ôçò äñáóôçñéüôçôá. Ôï 1994 ðÞñå ôï Êñáôéêü
Âñáâåßï Ðáéäéêïý Ëïãïôå÷íéêïý Âéâëßïõ ãéá ôï ìõèéóôüñçìá ÍéíÝô.
Ç Æùñæ ÓáññÞ áðïôåëåß ìßá áðü ôéò ðéï óçìáíôéêÝò ìïñöÝò ôçò
åëëçíéêÞò ðáéäéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Ç óõããñáöÝáò, ðïõ áó÷ïëÞèç-
êå ìå ôï éóôïñéêü, êïéíùíéêü, ðïëéôéêü êáé ðáéäéêü ìõèéóôüñçìá,
áíôëåß ôá èÝìáôÜ ôçò áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá, ôá âéþìáôá êáé
ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò ôùí ðáéäéþí êáé ôùí åöÞâùí ôçò óýã÷ñïíçò
åðï÷Þò. Óôï Ýñãï ôçò áðïôõðþíïíôáé ìå áñéóôïõñãçìáôéêü ôñüðï
ïé ïéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò, ç ðáéäéêÞ öéëßá êáé ï íåáíéêüò Ýñùôáò.
Óôá Ýñãá ôçò ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá ìõèéóôïñÞìáôá Ï èçóáõñüò ôçò
ÂÜãéáò (1969), Ôï øÝìá» (1970), ¼ôáí ï Þëéïò» (1971), Êüêêéíç êëùóôÞ
äåìÝíç... (1974), Ôá ãåíÝèëéá (1977), Ôá óôåíÜ ðáðïýôóéá (1979), Ïé
íéêçôÝò (1983), Ôá ×Ýãéá (1987), ÍéíÝô (1993), Æïõì (1994), Ï ÷ïñüò ôçò
æùÞò (1998), ç íïõâÝëá Ç áíôéðáñï÷Þ (1989), ôï èåáôñéêü Ôï ôñáê
(1988), êáèþò êáé ôá ðáéäéêÜ âéâëßá Ôï ãáúôáíÜêé (1973), Ç óïöÞ
ìáò ç äáóêÜëá (1982), Ç êõñßá Êëïêëü (1986-1987), Ï Ôïôüò êáé ç
Ôïôßíá (1988-1990).

Óôï áðüóðáóìá áõôü ðáñïõóéÜæåôáé ìéá îåðåñáóìÝíç óôéò ìÝñåò
ìáò ìïñöÞ æùÞò, óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ôá ðáéäéÜ ôùí ìåãáëïáóôé-
êþí ïéêïãåíåéþí öïéôïýóáí ïéêüôñïöá óå êïëÝãéá ôïõ åîùôåñéêïý.
Êýñéï èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ïé ïéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò êáé åéäéêÜ
78 ç ó÷Ýóç ìåôáîý ìçôÝñáò êáé êüñçò, ïé áãùíßåò ðïõ ðñïêýðôïõí
áìößäñïìá ãéá ôïõò äýï áõôïýò ñüëïõò êáé ç áíáóöÜëåéá ôùí Ζωρζ
ðáéäéþí. Ðñüêåéôáé ãéá ôç ó÷Ýóç áãÜðçò ðïõ õðÜñ÷åé ìåôáîý åíüò Σαρρή
ðáéäéïý êáé ôçò ìçôÝñáò ôïõ, ç ïðïßá åßíáé ìåí áõôïíüçôç, áëëÜ
óõ÷íÜ ç åðéâåâáßùóÞ ôçò, åßôå ìå ëüãéá åßôå ìå ðñÜîåéò, ëåéôïõñãåß
ëõôñùôéêÜ ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí.

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «ÎçìÝñùíå… èá îõðíÞóåéò ôç ìéêñÞ»: Ôï ôáîßäé ðñïò ôï
Ðáñßóé êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò ¸ìá ãéá ôçí êüñç ôçò.
2ç åíüôçôá: «Ç ìéêñÞ äåí êïéìüôáí… óá ìåãáëþóïõí»: ¼óá êñõöÜ-
êïõóå ç ÍéíÝô êáé ôá óõìðåñÜóìáôá ðïõ Ýâãáëå.
3ç åíüôçôá: «Ç ÍéíÝô üìùò… ÊáëçìÝñá ìáíïýëá»: Ôï ðåñéóôáôéêü
ðïõ åß÷å ïäçãÞóåé ôç ÍéíÝô óå ëáíèáóìÝíç ðåðïßèçóç ãéá ôçí
êáôáãùãÞ ôçò.
Óôï áðüóðáóìá áõôü áðü ôï áõôïâéïãñáöéêü (üðùò Ý÷åé äçëþ-
óåé ç ßäéá ç óõããñáöÝáò) ìõèéóôüñçìá, ðáñïõóéÜæåôáé ìéá ðáñù-
÷çìÝíç óôéò ìÝñåò ìáò ìïñöÞ æùÞò, êáôÜ ôçí ïðïßá ôá ðáéäéÜ
ôùí ìåãáëïáóôéêþí ïéêïãåíåéþí öïéôïýóáí ïéêüôñïöá óå êïëÝãéá
ôïõ åîùôåñéêïý. Ôï êõñßùò èÝìá, ùóôüóï, åßíáé ç áðïêÜëõøç åíüò
âáóáíéóôéêïý ìõóôéêïý ðïõ ôáëÜíéæå ÷ñüíéá ôç ÍéíÝô, üôé äçëáäÞ
Þôáí õéïèåôçìÝíç áðü ôïõò ãïíåßò ôçò. Ôï êåßìåíï åðåêôåßíåôáé êáé
óôï èÝìá ôçò êñßóçò ôáõôüôçôáò, ùò ãíùñßóìáôïò ôçò åöçâéêÞò
çëéêßáò, áëëÜ êáé óôéò ïéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò, ôéò áãùíßåò êáé ôéò
áíáóöÜëåéåò ôùí ðáéäéþí. ÔÝëïò, ðñÝðåé ôá åðéóçìáíèåß ôï èÝìá
ôïõ êïóìïðïëéôéóìïý, üðùò ôï óõíáíôÜìå ôçí åðï÷Þ óôçí ïðïßá
ôïðïèåôåßôáé ôï êåßìåíï.
1ç åíüôçôá: Ôá ãåãïíüôá åêôõëßóóïíôáé óôï âáãüíé åíüò ôñÝíïõ
ðïõ ôáîéäåýåé áðü ôçí ÁèÞíá ìå ðñïïñéóìü ôï Ðáñßóé. Åêåß ðçãáß-
íïõí ç ¸ìá, ï áäåëöüò ôçò, ÐñïóðÝñ, êáé ç êüñç ôçò, ÍéíÝô, ãéá
íá åéóá÷èåß ç ôåëåõôáßá, ùò ïéêüôñïöïò, óå Ëýêåéï êáëïãñéþí.
Áêïëïõèåß äéÜëïãïò ìåôáîý ôçò ¸ìá êáé ôïõ áäåëöïý ôçò, üðïõ
ç ¸ìá åêöñÜæåé ôéò åíï÷Ýò ôçò ãéá ôçí áðüöáóÞ ôçò íá óôåßëåé
ôçí áãáðçìÝíç ôçò êüñç ôüóï ìáêñéÜ êáé áðïêáëýðôåé åðßóçò ôçí
êñõöÞ áäõíáìßá ðïõ ôñÝöåé ðñïò ôç ÍéíÝô óå óýãêñéóç ìå ôá Üëëá
äýï ðáéäéÜ ôçò. Ôá äýï áäÝëöéá íïìßæïõí üôé ç ìéêñÞ êïéìÜôáé êáé
äåí áêïýåé ôç óôé÷ïìõèßá. 79
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ 2ç åíüôçôá: ¼ìùò ç ÍéíÝô êñõöáêïýåé ôç óõíïìéëßá, ôï ðåñéå÷ü-
ΣΧEΣΕΙΣ ìåíï ôçò ïðïßáò ôçí ðëçììýñéóå ÷áñÜ, êÜíïíôÜò ôçí íá îå÷Üóåé
ôï Üó÷çìï üíåéñï ðïõ ôçí åß÷å îõðíÞóåé áðüôïìá. Ôï óêçíéêü ôïõ
åöéÜëôç ôçò åßíáé Ýíá íáõÜãéï, áðü ôï ïðïßï Ý÷åé óùèåß ðïëýò êü-
óìïò, ìåôáîý áõôþí êáé ç ÍéíÝô, ç ïðïßá øÜ÷íåé äéáñêþò ôç ìçôÝñá
ôçò áëëÜ áõôÞ Ý÷åé ðíéãåß. ÐñïóðÜèçóå íá öùíÜîåé ãéá âïÞèåéá
óôïí ýðíï ôçò áëëÜ ôï óôüìá ôçò Þôáí ãåìÜôï íåñü. Ç ôáñá÷Þ
ôçò ìåôáöÝñåôáé ãéá äåõôåñüëåðôá êáé óôïí îýðíéï ôçò, Ýùò üôïõ
óõíåéäçôïðïéÞóåé ðïý âñßóêåôáé êáé áíôéêñßóåé áíáêïõöéóìÝíç ôå-
ëéêÜ ôç ìçôÝñá ôçò. Ôçí åéêüíá ôçò ìçôÝñáò ôçò ðåñéãñÜöåé ìå ìéá
ãëáöõñÞ ìåôáöïñéêÞ åéêüíá («Ç ìáìÜ îåðñüâáëå… óôï ãêñéæùðü
ðñùéíü»). Óôç óõíÝ÷åéá ï áöçãçôÞò áðïäßäåé ôç óõíáéóèçìáôéêÞ
åéêüíá ôçò ¸ìá, ìÝóá áðü ôá ìÜôéá ôçò ÍéíÝô áõôÞ ôç öïñÜ. Ðá-
ñïõóéÜæåôáé óôåíï÷ùñçìÝíç êáé ðáñáäÝ÷åôáé üôé «äéþ÷íåé ôï ðáéäß
ôçò». Êáôüðéí, óå ìïñöÞ áíáðüëçóçò (áíáäñïìéêÞ áöÞãçóç), ðåñé-
ãñÜöåôáé ç åðï÷Þ ôçò ãÝííçóçò ôçò ÍéíÝô, óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç,
åðéâåâáéþíïíôáò ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ôï êïóìïðïëßôéêï êëßìá ðïõ
äéáðíÝåé ôï êåßìåíï êáé ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá áõôÞ åíüôçôá, ç ÍéíÝô áíáðáñÜãåé óôï
ìõáëü ôçò ôá ëüãéá ðïõ Üêïõóå íá îåóôïìßæåé ç ìçôÝñá ôçò ëßãï
íùñßôåñá. Ôá ëüãéá áõôÜ ôá ÷áñáêôçñßæåé «ìáãéêÜ», êáèþò áõôÜ
Þôáí ç áéôßá íá «óêéóôåß ôï ðÝðëï ôïõ èõìïý êáé ôçò ðßêñáò» ìå ôï
ïðïßï åß÷å «óêåðáóôåß» ç øõ÷Þ ôïõ ìéêñïý êïñéôóéïý, ëüãù ôçò ëáí-
èáóìÝíçò ôçò åíôýðùóçò üôé åßíáé õéïèåôçìÝíç êáé Üñá ç ìçôÝñá
ôçò äåí ôçí áãáðÜ óáí ðñáãìáôéêü ôçò ðáéäß. Ç ÍéíÝô ìÝ÷ñé ôþñá
ðßóôåõå üôé åßíáé õéïèåôçìÝíç, êáèþò Ýôóé ôçò åß÷å ðåé, ðÜíù óôï
èõìü ôïõ, ï Êüëéáò, åðåéäÞ ôïõ åß÷å óêßóåé ôï âéâëßï ôïõ ðéÜíïõ êé
åêåßíïò èÝëçóå íá ôçí åêäéêçèåß ì’ áõôüí ôïí ôñüðï.

ÍéíÝô: Eßíáé ìéá Ýöçâç ðïõ Ý÷åé ôç ëáíèáóìÝíç åíôýðùóç üôé åßíáé
õéïèåôçìÝíç áðü ôïõò ãïíåßò ôçò. Áõôü ôçò Ý÷åé äçìéïõñãÞóåé êñßóç
ôáõôüôçôáò ðïõ ôçí Ý÷åé áðïìáêñýíåé áðü ôïõò ãïíåßò ôçò, åöü-
óïí Ýíá ðáéäß ðïõ åßíáé õéïèåôçìÝíï áìöéóâçôåß ôá óõíáéóèÞìáôá
áãÜðçò ôùí ãïíéþí ôïõ. Ç ðåðïßèçóç ôçò õéïèåóßáò ôçò ôçò Ý÷åé
äçìéïõñãÞóåé Üã÷ïò êáé ôçí Ý÷åé êÜíåé íá âëÝðåé åöéÜëôåò. Åßíáé
ðïíçñÞ, êáèþò ôç âëÝðïõìå íá ðñïóðïéåßôáé üôé êïéìÜôáé ãéá íá
êñõöáêïýóåé ôç óõæÞôçóç ìåôáîý ôçò ìçôÝñáò ôçò êáé ôïõ èåßïõ
ôçò. ¼ôáí ïé õðïøßåò ôçò äéáëýïíôáé, ç ìéêñÞ çñùßäá ëõôñþíåôáé
áðü ôï Üã÷ïò ôçò. ÃåíéêÜ ç åöçâéêÞ çëéêßá åßíáé ç ðåñßïäïò êáôÜ
ôçí ïðïßá ïé íÝïé ðåñíïýí êñßóç ôáõôüôçôáò (ðïéïò åßìáé, ðïéïé
åßíáé ïé ãïíåßò ìïõ, ðïéïé ïé óôü÷ïé ìïõ, ôé ìïõ áñÝóåé), ðïõ óôçí
80 ðåñßðôùóç ôçò ÍéíÝô åíéó÷ýåôáé, åöüóïí íïìßæåé üôé åßíáé õéïèåôç-
ìÝíç êáé èåùñåß üôé üëá üóá ãíþñéæå ãéá ôçí êáôáãùãÞ ôçò Ý÷ïõí Ζωρζ
áíáôñáðåß. Σαρρή
¸ìá: Ï áöçãçôÞò äåí åðéôñÝðåé óôéãìÞ óôïí áíáãíþóôç íá áìöé-
âÜëåé ãéá ôç ìçôñéêÞ áãÜðç ôçò ¸ìá áðÝíáíôé óôç ÍéíÝô. Áðü ôçí
áñ÷Þ êéüëáò ôïõ áðïóðÜóìáôïò, óôï äéÜëïãï ìåôáîý ôçò ¸ìá êáé
ôïõ ÐñïóðÝñ, ç ¸ìá æçôÜåé áðü ôïí áäåëöü ôçò íá êÜíåé çóõ÷ßá
ãéá íá ìçí îõðíÞóåé ç ìéêñÞ. ÁðáíùôÜ ìÜò ðëçñïöïñåß üôé åêåßíç
äåí êïéìÞèçêå êáëÜ, êáèüôé ôçí ôáëáéðùñïýóáí ïé åíï÷Ýò åîáéôßáò
ôçò áðüöáóÞò ôçò íá óôåßëåé ôç ìéêñÞ ôçò êüñç åóþêëåéóôç óå
êïëÝãéï êáëïãñéþí. Åðßóçò, óôçí ðñïóðÜèåéá ôïõ áäåëöïý ôçò íá
êáèçóõ÷Üóåé ôçí áíçóõ÷ßá ôçò, åêåßíç åßíáé áíÝíäïôç êáé êáôçãïñåß
ôïí åáõôü ôçò ëÝãïíôáò üôé ç áðüöáóÞ ôçò áõôÞ äåí Þôáí ôüóï
áðáñáßôçôç, åöüóïí ç ÍéíÝô ìðïñïýóå êÜëëéóôá íá öïéôÞóåé óå
ëýêåéï ôçò ÁèÞíáò. ÐáñáäÝ÷åôáé üôé åßíáé óáí íá äéþ÷íåé ôï ßäéï
ôçò ôï ðáéäß êáé áõôü äåí ìðïñåß íá ôï áíôÝîåé, ôçò äçìéïõñãåß
áðåëðéóßá. ÈõìÜôáé ôç óôéãìÞ ôçò ãÝííçóçò ôçò ÍéíÝô êáé ôç ÷á-
ñáêôçñßæåé åõëïãçìÝíç êáé ôçí åõôõ÷Ýóôåñç óôéãìÞ ôçò æùÞò ôçò.
ÐáñáäÝ÷åôáé åðßóçò üôé ç ÍéíÝô åßíáé ç áäõíáìßá ôçò êáé üôé ôçí
áãáðÜ üóï êáíÝíáí Üëëïí óôïí êüóìï. Ìåóïëáâïýí ïé óêÝøåéò ôçò
ÍéíÝô êáé ôï áðüóðáóìá ôåëåéþíåé ìå ôç ìçôÝñá íá ðñïóöùíåß ôç
ÍéíÝô «êüñç ôçò».
i) Ãëþóóá
KáëïäïõëåìÝíç äçìïôéêÞ ìå ðëïýóéï ëåîéëüãéï, åìðëïõôéóìÝíï ìå
åëÜ÷éóôïõò éäéùìáôéóìïýò (Üêñéá, öáóêéþóåé, îåöáóêéþóïõí, ìåóï-
öïýóôáíï, öôåñïõãÜåé, êáìþìáôá).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ãëáöõñü, ìå Ýíôïíï ëõñéóìü ðïõ ïöåß-
ëåôáé óôï ãëùóóéêü ðëïýôï êáé óôá ðïëëÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ.
iii) ÁöÞãçóç
Áîßæåé íá óçìåéùèïýí ïé áöçãçìáôéêïß ôñüðïé ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç
óõããñáöÝáò. ÎåêéíÜ ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò ðüëçò, ìåóïëáâåß äéÜëï-
ãïò ðñïóþðùí êáé áêïëïõèåß áöÞãçóç. Ï áöçãçôÞò äåí ôáõôßæåôáé
ìå ôï óõããñáöÝá áëëÜ åßíáé Ýíá ðñüóùðï ðëáóôü ðïõ âëÝðåé ìÝóá
áðü üëá ôá ðñüóùðá (ðáíôïãíþóôçò áöçãçôÞò) êáé ëåéôïõñãåß ùò
ìåóïëáâçôÞò ìåôáîý ôïõ óõããñáöÝá êáé ôïõ áíáãíþóôç. Ç áöÞ-
ãçóç åßíáé ÷ñïíïëïãéêÞ (ôá ãåãïíüôá ðáñïõóéÜæïíôáé ìå ôç óåéñÜ
ìå ôçí ïðïßá äéáäñáìáôßóôçêáí) ìå ìßá ðáñÝêâáóç ðïõ áöïñÜ óôï
üíåéñï ôçò ÍéíÝô, êáé ìå ìéá áíáäñïìÞ ðïõ äßíåé ôï ðåñéóôáôéêü
ðïõ ïäÞãçóå ôç ÍéíÝô óôçí øåõäáßóèçóç üôé åßíáé õéïèåôçìÝíç. Ôï 81
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ á´ åíéêü ðñüóùðï ðïõ óõíáíôÜìå óõ÷íÜ äßíåé åîïìïëïãçôéêü ôüíï
ΣΧEΣΕΙΣ óôçí áöÞãçóç, åíþ ïé äéÜëïãïé ðïõ ìåóïëáâïýí äßíïõí æùíôÜíéá
óôï ëüãï. ÃåíéêÜ ôï êåßìåíï äéáâÜæåôáé ìå ìåãÜëï åíäéáöÝñïí.

ÌåôáöïñÝò: ôá ðåñß÷ùñá äéáãñÜöïíôáí, áóèåíéêïß êÞðïé, âáñáßíåé
ÌåôáöïñÝò
ôçí êáñäéÜ ìïõ, õøþíåéò ôç öùíÞ, åõôõ÷ßá ðïõ ìå ðëçììýñéóå, ôï
êëÜìá ôçò Þôáí ôñáãïýäé, áíïßîù ôçí êáñäéÜ ìïõ, ïé áðáëïß þìïé
íá öÝããïõí óôï ðñùéíü, ÷áñáìÜäåò ôùí êëåéóôþí ìáôéþí, ç êáñäéÜ
ôçò íá öôåñïõãÜåé, ïé ëÝîåéò åëáöñéÝò ðïõðïõëÝíéåò… êáìþìáôá,
ìáãéêÝò ëÝîåéò.
ÊïóìçôéêÜ åðßèåôá:
åðßèåôá êåñáìéäÝíéåò, äßñé÷ôåò, øçëüëéãíïé, áóèåíéêïß,
áêßíçôïé, áãïõñïîõðíçìÝíïé, áðáëïýò, ãõìíïýò, ãêñéæùðü, áóôñá-
öôåñÜ, ÷áñïýìåíá, ëõðçôåñÜ, êáéíïýñãéïõ, üìïñöïõ, ìáãéêÝò.
Áóýíäåôï ó÷Þìá:
ó÷Þìá «Óðßôéá… æùÞ ôïõò».
Ðáñïìïéþóåéò:: «åéêüíåò ìéáò ãñÞãïñçò âïõâÞò ôáéíßáò», «ôï êëÜìá
ôçò Þôáí ôñáãïýäé», «óáí íá ðåñßìåíå...», «óáí êáñöéÜ», «íéþèåé íá
ãåííéÝôáé».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ï øçëüëéãíïò êáðíüò ôïõò íá óìßãåé ìå ôçí
ÐñïóùðïðïéÞóåéò
ðñùéíÞ ïìß÷ëç», «äÜêñõá Ýôñåîáí», «ïé ëÝîåéò óôñïâéëßæïíôáé».
ÅðáíáëÞøåéò: Óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ Ý÷ïõìå ôçí
ÅðáíáëÞøåéò
ôñéðëÞ åðáíÜëçøç ôïõ ïíüìáôïò «ÍéíÝô».
Åéêüíåò: Óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï Ý÷ïõìå ôçí åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò
Åéêüíåò
ôïõ ôïðßïõ. Áêïëïõèåß ç åéêüíá ôçò ¸ìá üôáí ï ÐñïóðÝñ ìðáßíåé
óôï âáãüíé, ç åéêüíá ôçò ãÝííçóçò ôçò ÍéíÝô óôçí Êùíóôáíôéíïýðï-
ëç, ç åéêüíá ðïõ ìáò ðåñéãñÜöåé ç ÍéíÝô óôçí áöÞãçóç ôïõ ïíåßñïõ,
ç åéêüíá ôïõ ðåñéóôáôéêïý ìå ôïí Êüëéá.

1. Ðïéïò åöéÜëôçò âáóÜíéæå ôç ÍéíÝô áðü ôá ðáéäéêÜ ôçò ÷ñüíéá
êáé áðü ðïéï ðåñéóôáôéêü îåêßíçóå;
Ç ìéêñÞ çñùßäá ôïõ êåéìÝíïõ ðáñïõóéÜæåôáé íá ôáëáéðùñåßôáé
÷ñüíéá áðü ìéá ëáíèáóìÝíç, üðùò áðïäåß÷ôçêå åê ôùí õóôÝñùí,
ðåðïßèçóç, üôé äçëáäÞ ïé ãïíåßò ôçò ôçí åß÷áí õéïèåôÞóåé. Ç âá-
óáíéóôéêÞ áõôÞ õðïøßá ðñïÞëèå áðü Ýíá ðáëáéüôåñï ðåñéóôáôéêü.
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá åíüò ðáé÷íéäéïý, ç ÍéíÝô óêßæåé ôï âéâëßï ðéÜíïõ
ôïõ Êüëéá, ãåãïíüò ðïõ ôïí èõìþíåé ðïëý. Åêåßíïò ðÜíù óôï èõìü
ôïõ, êáé ìç ãíùñßæïíôáò ðþò íá ôçí åêäéêçèåß êé åêåßíïò ìå ôç óåéñÜ
ôïõ, þóôå íá ôçò ðñïêáëÝóåé ßäéï ðüíï øõ÷Þò ìå áõôüí ðïõ ôïõ
ðñïêÜëåóå åêåßíç, ôçò ëÝåé üôé Þôáí õéïèåôçìÝíç. Ï ßäéïò áóöá-
ëþò äåí ìðïñïýóå íá öáíôáóôåß ôéò øõ÷ïëïãéêÝò óõíÝðåéåò ðïõ
82 èá åß÷å ç êïõâÝíôá ôïõ áõôÞ óôç ÍéíÝô. Ç ÍéíÝô, áäõíáôþíôáò íá
áìöéóâçôÞóåé ôïí Êüëéá áëëÜ êáé íá ñùôÞóåé ôïõò ãïíåßò ôçò áí Ζωρζ
áëÞèåõå êÜôé ôÝôïéï, óõíå÷ßæåé, êïõâáëþíôáò ãéá üëï ôï õðüëïéðï Σαρρή
äéÜóôçìá áõôÞ ôçí õðïøßá ùò âáñý öïñôßï óôçí øõ÷Þ ôçò. Ôï ðüóï
âáñý Þôáí áõôü ôï öïñôßï ãéá ôçí áèþá øõ÷Þ ôçò ÍéíÝô öáßíåôáé
áðü ôï êáêü üíåéñï ðïõ åßäå óôï ôñÝíï êáé ôï ïðïßï åîÝöñáæå ôçí
áíáóöÜëåéá ôçò ìéêñÞò ãéá ôçí áãÜðç ôçò ìçôÝñáò ôçò.
2. Ìå ðïéï ôÝ÷íáóìá ç óõããñáöÝáò áðáëëÜóóåé ïñéóôéêÜ ôçí çñù-

ßäá áðü ôç ëáèåìÝíç ðåðïßèçóç ðïõ åß÷å ãéá ôçí êáôáãùãÞ ôçò;
Ìå ôï ôÝ÷íáóìá ôçò óõæÞôçóçò ðïõ êñõöáêïýåé ç ìéêñÞ çñùßäá,
åíþ ïé óõíïìéëçôÝò íïìßæïõí üôé êïéìÜôáé, äéáëýïíôáé ïé õðïøßåò êáé
ç ÍéíÝô ëõôñþíåôáé áðü ôï Üã÷ïò ðïõ ôçò ðñïêáëïýóå ç åíôýðùóç
üôé Þôáí õéïèåôçìÝíç.
3. Ìå ðïéåò ëÝîåéò, åéêüíåò êáé åêöñáóôéêÜ ìÝóá ðåñéãñÜöåôáé ç

÷áñÜ ôçò ÍéíÝô ôçí þñá ðïõ áêïýåé ôï äéÜëïãï ôçò ìçôÝñáò ìå
ôï èåßï ôçò;
Ï «ðáíôïãíþóôçò» áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ôç ÷áñÜ ôçò ÍéíÝô, áöïý
Ý÷åé áêïýóåé ôï äéÜëïãï ôçò ìçôÝñáò ôçò ìå ôïí èåßï ôçò, óå ìßá
îå÷ùñéóôÞ ðáñÜãñáöï. Óôçí ðáñÜãñáöï áõôÞ ÷ñçóéìïðïéïýíôáé
ðïéêßëá åêöñáóôéêÜ ìÝóá. Ç óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ìåôáöïñÝò
üðùò: «ëÝîåéò åëáöñéÝò», «ðïõðïõëÝíéåò» «óôñïâéëßæïíôáé», «ïé ëÝîåéò
÷áúäåýïõí ôá ìÜãïõëá ôçò ÍéíÝô», «ïé ëÝîåéò ôñõðþíïõí âáèéÜ óôï
ìõáëü ôçò». Ðñïóùðïðïéåß ôéò ëÝîåéò, ðïõ ôéò êÜíåé íá óôñïâéëß-
æïíôáé, íá ÷áúäåýïõí ôá ìÜãïõëá ôïõ êïñéôóéïý êáé íá ôñõðþíïõí
óôéò óðçëéÝò ôïõ ìõáëïý ôçò. ÔÝëïò, ç ðáñÜãñáöïò áõôÞ åßíáé
ðëïýóéá óå êïóìçôéêÜ åðßèåôá (åëáöñéÝò, ðïõðïõëÝíéåò, ÷áñïýìåíá,
ëõðçôåñÜ ê.ëð.). ÃåíéêÜ ç üëç áßóèçóç ðïõ äçìéïõñãåß óôïí áíá-
ãíþóôç ç óõãêåêñéìÝíç ðáñÜãñáöïò åßíáé ìéá åéêüíá ðáñáìõèÝíéá ·
ïé ëÝîåéò ðïõ îåóôïìßæåé ç ¸ìá ìïéÜæïõí ìå áéèÝñéá üíôá (Üããåëïé Þ
ðíåýìáôá) åëáöñéÜ óáí ðïýðïõëá, ðïõ óôñïâéëßæïíôáé, ÷áúäåýïõí
êáé åéóâÜëëïõí óôï ìõáëü ôçò ÍéíÝô (óðçëéÝò) êáé åäñåýïõí åêåß,
óâÞíïíôáò êÜèå áñíçôéêÞ ðåðïßèçóç ðïõ õðÞñ÷å Ýùò ôüôå.
4. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ áðïóðÜóìáôïò öáßíåôáé ç áãÜðç ôçò ìç-

ôÝñáò ãéá ôç ÍéíÝô;
Âë. ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí.
5. Óôï áðüóðáóìá õðÜñ÷åé áôìüóöáéñá êïóìïðïëéôéóìïý, ðïõ

óõíäÝåôáé ìå ôéò äéÜöïñåò ÷þñåò êáé ðüëåéò, ôá îÝíá ïíüìáôá,
ôá êïëÝãéá, ôá ôñÝíá ê.ë.ð. Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá óôï êåßìåíï
êáé óõæçôÞóôå óôçí ôÜîç óáò áõôÞí ôçí ðáëáéÜ ìïñöÞ æùÞò ðïõ
áíáäýåôáé ìÝóá áðü ôçí áöÞãçóç.
¸íá áðü ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé êáé ôï ðíåýìá ôïõ
83
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ êïóìïðïëéôéóìïý ðïõ åðéêñáôåß óå üëï ôï áðüóðáóìá, ãåãïíüò ðïõ
ΣΧEΣΕΙΣ êáôáäåéêíýåôáé áð’ üëåò ôéò åðéëïãÝò ôçò ïéêïãÝíåéáò ôùí ðñùôá-
ãùíéóôþí (ôáîßäéá, êïëÝãéá, åóùôåñéêÞ öïßôçóç). Ï êïóìïðïëéôéóìüò
åßíáé ìéá èåùñßá ðïõ áíáðôý÷èçêå óôá ìÝóá ôïõ 19ïõ áéþíá óôçí
Åõñþðç êáé áöïñÜ óå Ýíáí ôñüðï æùÞò ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü
õðÝñâáóç ôùí åèíéêþí ðáñáäüóåùí, ôáîßäéá óå äéÜöïñåò ÷þñåò
ôïõ êüóìïõ, áðüêôçóç åìðåéñéþí êáé áöïìïßùóç ôùí åðéññïþí áðü
ðïëëÝò êáé äéáöïñåôéêÝò êïéíùíßåò êáé ðïëéôéóìïýò. Óôï áðüóðá-
óìá ï êïóìïðïëéôéóìüò öáßíåôáé áðü ôï ôáîßäé ìå ôñÝíï áðü ôçí
ÁèÞíá óôï Ðáñßóé ìå óêïðü ôçí åããñáöÞ ôçò ìéêñÞò çñùßäáò óå
êïëÝãéï êáëïãñéþí, üðïõ èá Þôáí åóþêëåéóôç êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá
ôçò öïßôçóÞò ôçò. Åðßóçò óôï êåßìåíï áíáöÝñåôáé ç ðëçñïöïñßá
üôé üëá ôá ðáéäéÜ ôùí áðïßêùí óõíÞèéæáí íá öïéôïýí óå ó÷ïëåßá
ôçò Ãáëëßáò. Ôá ïíüìáôá ôùí ðñùôáãùíéóôþí åßíáé îåíéêÜ. ÅðéðëÝ-
ïí, ç ¸ìá áíáöÝñåé üôé ãÝííçóå ôç ÍéíÝô óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç
ðÜíù óå Ýíá ìåãÜëï êñåâÜôé ìå áóôñáöôåñÜ ðüìïëá. Áñãüôåñá
ôï ðåñéóôáôéêü ìå ôïí Êüëéá åêôõëßóóåôáé óôç Ìïôïâßëïöóêá. ¼ëá
áõôÜ äçëþíïõí üôé ç ïéêïãÝíåéá ôçò ÍéíÝô åßíáé ìåãáëïáóôéêÞ êáé
êïóìïðïëßôéóóá.

κειμένου
1. ÓêéáãñáöÞóôå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôçò ¸ìá, üðùò áõôÞ åìöáíß-
æåôáé óôï áðüóðáóìá.
2. Ãéáôß ç ÍéíÝô âëÝðåé êáêÜ üíåéñá;
84
Τα πράγματα στρώνουν περισσότερο
Τούλα Τίγκα
Ç Ôïýëá Ôßãêá ãåííÞèçêå óôá Ôñßêáëá ôï 1944. Óðïýäáóå ÁããëéêÞ
Öéëïëïãßá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Èåóóáëïíßêçò êáé áó÷ïëÞèçêå
ìå ôç ëïãïôå÷íßá, äçìïóéåýïíôáò ôá êåßìåíÜ ôçò óå ðåñéïäéêÜ
êáé åêäßäïíôáò äéçãÞìáôá êáé ìõèéóôïñÞìáôá. Ôï ðåæïãñáöéêü ôçò
Ýñãï áðåõèýíåôáé óå êïéíü åíçëßêùí [Éóôïñßá ãéá ìåëÜíé êáé ðÝíá
(1986), Ç Üëëç ü÷èç ôïõ êáëïêáéñéïý (1989), Ç ôñéðëÞ íý÷ôá (1991)],
áëëÜ êáé óå åöÞâïõò: Ïäüò ÃñáâéÜò (1984), Ç åðï÷Þ ôùí õáêßíèùí
(1993), Ç âïÞ ôùí õäÜôùí (1996), Ôá ÷ñüíéá ôñÝ÷ïíôáò (1999). Ç óõã-
ãñáöÝáò áíôëåß ôá èÝìáôÜ ôçò áðü ôç óýã÷ñïíç ðñáãìáôéêüôçôá
êáé ôá ðñïâëÞìáôÜ ôçò. Ç ãñáöÞ ôçò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü åêöñá-
óôéêÞ ëéôüôçôá êáé éêáíüôçôá äéáãñáöÞò ôùí ÷áñáêôÞñùí. Ãéá ôá
åöçâéêÜ ôçò ìõèéóôïñÞìáôá Ý÷åé ôéìçèåß ìå äéÜöïñá âñáâåßá êáé
äéáêñßóåéò.

Óôï ðïëõäéáâáóìÝíï ìõèéóôüñçìá ôçò Ôïýëáò Ôßãêá, êåíôñéêÞ çñù-
ßäá åßíáé ç ÅëÝíç, ìéá äåêáåîÜ÷ñïíç Ýöçâç ðïõ æåé óå ìéá ðüëç
ôçò åðáñ÷ßáò. Ç åîùôåñéêÞ ôçò åìöÜíéóç ôçí ðñïâëçìáôßæåé, ãéáôß
öïñÜåé óéäåñÜêéá óôá äüíôéá êáé Ý÷åé êÜðïéá ðáñáðáíßóéá êéëÜ.
¼íåéñü ôçò åßíáé íá ãßíåé óõããñáöÝáò, ãåãïíüò ðïõ åîçãåß êáé ôçí
ôÞñçóç çìåñïëïãßïõ, üðïõ êáôáãñÜöåé ôéò óçìáíôéêüôåñåò öÜóåéò
ôçò æùÞò ôçò, ìÝóá áðü ôá äéêÜ ôçò ìÜôéá, óå êáèåìßá áðü ôéò
ïðïßåò äßíåé êáé ôï üíïìá åíüò ëïõëïõäéïý. Ç åðï÷Þ ôùí õáêßíèùí
åßíáé ç ðåñßïäïò äéáæõãßïõ ôùí ãïíéþí ôçò. Ôá ðñïâëÞìáôÜ ôçò
öáßíåôáé áñ÷éêÜ íá ïîýíïíôáé, üôáí ç ìçôÝñá ôçò îáíáðáíôñåýåôáé
êáé ç ßäéá áðïêôÜ íÝá ïéêïãÝíåéá· ðáôñéüò ôçò åßíáé ï ËÜìðñïò êáé
íÝá ôçò áäåëöÞ ç ÁããåëéêÞ.

Ôï áðüóðáóìá áðïôåëåßôáé áðü ôñåéò åíüôçôåò: 85
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ 1ç åíüôçôá: «Ç ìáìÜ êáé ï ËÜìðñïò… êáé ôçí ÁããåëéêÞ»: Ç ðñþôç
ΣΧEΣΕΙΣ åðáöÞ ôùí äýï êïñéôóéþí êáé ç áãùíßá ôùí äýï óõæýãùí ãéá ôçí
áíôßäñáóÞ ôïõò.
2ç åíüôçôá: «ÓéãÜ óéãÜ… êáé ôçí êáôáëÜâáéíá êáëýôåñá»: Ôá ðëåï-
íåêôÞìáôá ôïõ ÷áñáêôÞñá ôçò ÁããåëéêÞò êáé ðþò áõôÜ åðéäñïýí
óôçí ðñïóùðéêüôçôá ôçò ÅëÝíçò.
3ç åíüôçôá: «Óôïí ìðáìðÜ… êáé ôá óéäåñÜêéá»: Ç ó÷Ýóç ôçò ÅëÝíçò
ìå ôïí ðáôÝñá ôçò âåëôéþíåôáé.
Êåíôñéêü èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ôï æÞôçìá ôïõ äéáæõãßïõ êáé ïé
åðéðôþóåéò ôïõ óôá ðáéäéÜ. Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá, ç ìçôÝñá
ôçò çñùßäáò îáíáðáíôñåýåôáé êáé ç ßäéá áðïêôÜ íÝá ïéêïãÝíåéá. ÊÜôé
ôÝôïéï óõíåðÜãåôáé óõíÞèùò ðñïâëÞìáôá óôéò íÝåò ó÷Ýóåéò ðïõ
äçìéïõñãïýíôáé. Ùóôüóï, ôï êåßìåíï áõôü äéáðíÝåôáé áðü áéóéïäïîßá
êáé ìáò äåß÷íåé ðþò áðü ìéá íÝá êáôÜóôáóç ðïõ åê ðñþôçò üøåùò
ìïéÜæåé ðñïâëçìáôéêÞ ìðïñïýí íá áíáäåé÷èïýí èåôéêÜ óôïé÷åßá êáé
ðþò ïé Üíèñùðïé ìðïñïýí ôåëéêÜ íá åõåñãåôçèïýí áðü êÜôé ôÝôïéï.
Ôï êåßìåíï åðåêôåßíåôáé íïçìáôéêÜ êáé óôá áäÝëöéá áðü äéáæåõãìÝ-
íïõò ãïíåßò, ôéò ó÷Ýóåéò ôïõò êáé ôá ðñïâëÞìáôá ðïõ åíäå÷ïìÝíùò
íá õðÜñ÷ïõí ó’ áõôÝò. Åðßóçò êÜíåé ëüãï ãéá ôçí êñßóç ôïõ èåóìïý
ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé ôçí åðßðôùóÞ ôçò óôç æùÞ ôùí åöÞâùí. ÔÝëïò,
ôßèåôáé ôï èÝìá ôçò ôÞñçóçò çìåñïëïãßïõ áðü ôïõò íÝïõò óôçí
åöçâéêÞ çëéêßá.

1ç åíüôçôá: ÊåíôñéêÞ çñùßäá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ÅëÝíç, ç
ïðïßá åéóÝñ÷åôáé óå ìéá íÝá öÜóç ôçò æùÞò ôçò üôáí ïé ãïíåßò
ôçò ÷ùñßæïõí êáé ç ìçôÝñá ôçò áðïöáóßæåé íá îáíáðáíôñåõôåß,
äéáìïñöþíïíôáò Ýôóé ìßá íÝá ïéêïãÝíåéá, ìå íÝá ìÝëç: ôïí ðáôñéü
ôçò ÅëÝíçò, ôï ËÜìðñï, êáé ôçí êüñç ôïõ ôçí ÁããåëéêÞ. Ï ËÜìðñïò
êáé ç ÁããåëéêÞ öÝñíïõí ìáæß ôïõò êáé ôï óêýëï ôïõò, ôï ÌÜñêï.
Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò ðñþôçò åðáöÞò ôùí
äýï åöÞâùí êïñéôóéþí ðïõ èá æïõí ôþñá êÜôù áðü ôçí ßäéá óôÝãç,
óáí áäÝëöéá. Åßíáé åõäéÜêñéôç ç áãùíßá, éäéáßôåñá ôçò ìçôÝñáò ôçò
ÅëÝíçò, ãéá ôï áí èá ôáéñéÜîïõí. Ôï ßäéï áëëÜ óå ìéêñüôåñï âáèìü
áéóèÜíåôáé êáé ï ËÜìðñïò, ßóùò åðåéäÞ åß÷å ôçí êüñç ôïõ ìáæß ôïõ,
êé áõôü ãéáôß, óå ðåñßðôùóç äéáæõãßïõ, óõíÞèùò ôá ðáéäéÜ äßäïíôáé
óôçí åðéìÝëåéá ôçò ìçôÝñáò. Ç ìçôÝñá ôçò ÅëÝíçò åßíáé ðåñéóóüôå-
ñï áíÞóõ÷ç ãéáôß äåí Ý÷åé åìðéóôïóýíç óôç óõìðåñéöïñÜ ôçò êüñçò
ôçò. Íïìßæåé üôé ç üëç êáôÜóôáóç èá ôçò ðñïîåíÞóåé ôï óõíáßóèçìá
86 ôçò æÞëéáò, ðéèáíüôçôá ðïõ èá ðåñéÝðëåêå ðåñéóóüôåñï ôçí êáôÜ-
óôáóç. Ï áöçãçôÞò åðßóçò áíáöÝñåé ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ËÜìðñïõ êáé Τούλα
ìçôÝñáò ôçò ÅëÝíçò, ÷áñáêôçñßæïíôÜò ôçí ôñõöåñÞ, ðáñáèÝôïíôáò Τίγκα
êéüëáò Ýíá óôéãìéüôõðï áðïäåéêôéêü áõôïý ôïõ ÷áñáêôçñéóìïý.
2ç åíüôçôá: Óôçí ðïñåßá üìùò ïé öüâïé ôçò áðïäåéêíýïíôáé åîù-
ðñáãìáôéêïß, áöïý ç ÁããåëéêÞ âïçèÜåé ôçí ÅëÝíç íá ãßíåé ðéï èå-
ôéêÞ áðÝíáíôé óôá ðñÜãìáôá êáé íá ìçí åßíáé ôüóï áíôéäñáóôéêÞ.
Ç ÁããåëéêÞ åßíáé áõôÞ ðïõ ãåìßæåé ðëÝïí ôéò çìÝñåò êáé ôéò þñåò
ôçò ÅëÝíçò. Ç ÁããåëéêÞ åßíáé áõôÞ ðïõ ìáèáßíåé óôçí ÅëÝíç íá
äéáóêåäÜæåé êáé íá âñßóêåé íüçìá óå ðñÜãìáôá ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá
äåí åß÷å óêåöôåß. Ç ÁããåëéêÞ åßíáé áõôÞ ðïõ ãíùñßæåé ãéá ðñþôç
öïñÜ óôçí ÅëÝíç ôï óõíáéóèçìáôéêü ðëïýôï ôçò åðáöÞò ìå Ýíá
êáôïéêßäéï, ôï ÌÜñêï. Ç ÁããåëéêÞ ðáñáóýñåé ôçí ÅëÝíç óå èåôéêÜ
ðñÜãìáôá êáé óêÝøåéò: ó÷Ýäéá ãéá ôï ìÝëëïí, áëëçëïãñáößá ìå
ðáéäéÜ ôïõ åîùôåñéêïý, óùóôÞ äéáôñïöÞ êáé áðþëåéá âÜñïõò, áãïñÜ
çëåêôñïíéêïý õðïëïãéóôÞ. ¼ôáí ç ÅëÝíç ìåñéêÝò öïñÝò ðéóùãýñéæå
ëüãù áíßáò, ôüôå ç ÁããåëéêÞ Þôáí åêåß, ãéá íá ôçí åðáíáöÝñåé óôç
äñÜóç. Ç ðéï óçìáíôéêÞ óõíäñïìÞ ôçò ÁããåëéêÞò Þôáí üôé Ýìáèå
ôçí ÅëÝíç íá âëÝðåé äéáöïñåôéêÜ ôá ðñÜãìáôá ãåíéêÜ: íá ìçí ôá
áíôéìåôùðßæåé ðëÝïí ìÝóá áðü ôï ðñïóùðéêü ôçò ðñßóìá, áëëÜ
ãåíéêÜ óå ó÷Ýóç ìå ôïõò Üëëïõò êáé ôï ñåýìá ôçò åðï÷Þò, þóôå
íá ìç âáëôþíåé óå ðñïóùðéêÜ ðñïâëÞìáôá êáé íá êïéôÜ ðÜíôá ìå
áéóéïäïîßá ôï ìÝëëïí.
3ç åíüôçôá: Ìå ôïí ôñüðï áõôü ôá êïñßôóéá êáôáëÞãïõí íá ãßíïõí
ïé êáëýôåñåò ößëåò. Ôï íÝï áõôü êáèåóôþò äéäÜóêåé ôçí ÅëÝíç
êáé áðïôåëåß ôçí áöåôçñßá ãéá ìéá êáëýôåñç åðéêïéíùíßá ìå ôïõò
áíèñþðïõò ôïõ ðåñéâÜëëïíôüò ôçò, üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ìå ôïí
ðáôÝñá ôçò. Ôï áðïôÝëåóìá Þôáí ôá ðñÜãìáôá íá óôñþóïõí ðå-
ñéóóüôåñï ãéá ôçí ÅëÝíç êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò: êáèçóý÷áóå ôï
óõããåíéêü ðåñéâÜëëïí ðïõ êáôÝêñéíå ôï äåýôåñï ãÜìï ôçò ìçôÝñáò,
ç ÅëÝíç Ýìáèå íá öñïíôßæåé ðåñéóóüôåñï ôçí åìöÜíéóÞ ôçò êáé
Üñ÷éóå íá âëÝðåé ôá ðÜíôá äéáöïñåôéêÜ, ðåñéóóüôåñï áéóéüäïîá
êáé ëéãüôåñï ìïéñïëáôñéêÜ: «üëá ìïõ öáßíïíôáí… Èá ôïí êÜíù íá
ìå ðñïóÝîåé».

ÅëÝíç: Ç çñùßäá åßíáé Ýöçâç êáé ðáéäß ÷ùñéóìÝíùí ãïíéþí, óôïé÷åßá
ðïõ ìáñôõñïýíôáé êáé áðü ôçí åìöÜíéóÞ ôçò êáé áðü ôç óõìðåñé-
öïñÜ ôçò. Ùò ðñïò ôçí åîùôåñéêÞ ôçò åìöÜíéóç, Ý÷åé êÜðïéá ðåñéô-
ôÜ êéëÜ êáé öïñÜåé óéäåñÜêéá. ÐáñïõóéÜæåôáé ãêñéíéÜñá, éäéüôñïðç,
áíôéäñáóôéêÞ, âáñéåóôçìÝíç, åóùóôñåöÞò, áðïôñáâçãìÝíç áðü ôá
ðñÜãìáôá êáé ôïõò áíèñþðïõò, åãêëùâéóìÝíç óå ìéá êáôÜóôáóç
áäñÜíåéáò, áíáöÝñïíôáò ðñÜãìáôá ðïõ èÝëåé íá êÜíåé áëëÜ ãéá
êÜðïéï ëüãï äåí ôá ðñáãìáôïðïéåß. ÃåíéêÜ óêéáãñáöåßôáé ç óõìðå- 87
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ñéöïñÜ ìéáò åöÞâïõ âáèéÜ ðñïâëçìáôéóìÝíçò. Ïé ðñïâëçìáôéóìïß
ΣΧEΣΕΙΣ ôçò ïöåßëïíôáé óå äýï âáóéêïýò ëüãïõò: ï ðñþôïò åßíáé ç êñßóéìç
çëéêéáêÞ ðåñßïäïò ðïõ äéáíýåé êáé ï äåýôåñïò ï ÷ùñéóìüò ôùí
ãïíéþí ôçò, ï ïðïßïò ìïéÜæåé íá ôçí Ý÷åé ðëçãþóåé óõíáéóèçìáôé-
êÜ êáé íá ôçí Ý÷åé ïäçãÞóåé óå áðáéóéüäïîç óôÜóç áðÝíáíôé óôá
ðñÜãìáôá êáé óôïõò áíèñþðïõò. Ôïõò ðñïâëçìáôéóìïýò ôçò ôïõò
åêöñÜæåé ãñáðôÜ óôï çìåñïëüãéü ôçò, óõíÞèåéá åöçâéêÞ êáôÜ ôï
ðëåßóôïí, ðïõ ìáñôõñÜ ñïìáíôéêÞ äéÜèåóç êáé Üñá Ýíáí åõáßóèçôï
óõíáéóèçìáôéêü êüóìï.
ÁããåëéêÞ: Åßíáé êáé áõôÞ Ýöçâç êáé ðáéäß ÷ùñéóìÝíùí ãïíéþí, üðùò êáé
ç ÅëÝíç, áëëÜ ôá äýï áõôÜ óôïé÷åßá äåí Ý÷ïõí åðçñåÜóåé áñíçôéêÜ
ïýôå ôçí åìöÜíéóç, ïýôå ôï ÷áñáêôÞñá ôçò, ï ïðïßïò ðáñïõóéÜæåôáé
éäéáßôåñá èåôéêüò óôï áðüóðáóìá. Ç óõìðåñéöïñÜ ôçò ðáñïõóéÜæå-
ôáé ãåìÜôç ðëåïíåêôÞìáôá: åõèõìßá, æùíôÜíéá, ðíåõìáôéêÞ áíçóõ÷ßá,
äçìéïõñãéêüôçôá, åíåñãçôéêüôçôá, åõñçìáôéêüôçôá, ïñãáíùôéêüôçôá,
öáíôáóßá, áãÜðç ãéá ôç ìïõóéêÞ, áãÜðç ãéá ôá æþá, êïéíùíéêüôçôá,
ðñïóáñìïóôéêüôçôá, áéóéïäïîßá, åîõðíÜäá. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÜ
ãïçôåýïõí ôçí ÅëÝíç êáé ôç âïçèïýí íá «áíïé÷ôåß» êáé íá áðïêôÞóåé
êáé áõôÞ ìéá ðéï áéóéüäïîç Üðïøç ãéá ôç æùÞ.
Ôá õðüëïéðá ðñüóùðá ðïõ åìöáíßæïíôáé óôï êåßìåíï åßíáé ç ìçôÝñá
ôçò ÅëÝíçò, ï ðáôñéüò ôçò, ï ËÜìðñïò, êáé ï ðáôÝñáò ôçò ÅëÝíçò.
Ôá ðñüóùðá áõôÜ äåí åßíáé ðñùôáãùíéóôÝò, ìïëïíüôé áðïôåëïýí
ôïõò êýñéïõò õðáßôéïõò ãéá ôç íÝá êáôÜóôáóç ðïõ áíôéìåôùðßæïõí
êáé ç ÅëÝíç êáé ç ÁããåëéêÞ. Ç áíáöïñÜ óå áõôïýò âïçèÜåé íá êáôá-
íïÞóïõìå êáëýôåñá ôá äýï êïñßôóéá. ÅéäéêÜ ç ìçôÝñá êáé ï ðáôñéüò
ôçò ÅëÝíçò êáé ðáôÝñáò ôçò ÁããåëéêÞò åßíáé áðëïß ðáñáôçñçôÝò
ôçò íÝáò ó÷Ýóçò ðïõ èá áíáðôõ÷èåß ìåôáîý ôùí äýï êïñéôóéþí,
ãåìÜôïé áãùíßá ãéá ôï áðïôÝëåóìá. Êáé åßíáé áðëïß ðáñáôçñçôÝò
ãéáôß óôçí ðñáãìáôéêüôçôá äåí ìðïñïýí íá ðáñÝìâïõí êáé íá ñõè-
ìßóïõí ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí äýï êïñéôóéþí, ðïõ êáëïýíôáé îáöíéêÜ
íá áðïêôÞóïõí áäåëöéêÞ ó÷Ýóç. Ôï áí ç ó÷Ýóç èá åßíáé áñìïíéêÞ
Þ ü÷é äåí åîáñôÜôáé áðü áõôïýò, áëëÜ áðü ôç «÷çìåßá» ìåôáîý ôùí
äýï êïñéôóéþí. ¢ëëá ðñüóùðá ðïõ áíáöÝñïíôáé åßíáé ç êõñßá Ìå-
ñüðç, ï èåßïò Áðüóôïëïò, ï ¢ëêçò êáé ï ðåñéðôåñÜò, ðïõ âïçèïýí
óôç óêéáãñÜöçóç ôùí êýñéùí ðñïóþðùí ôïõ êåéìÝíïõ.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå ëáúêÜ óôïé÷åßá. Ï ëüãïò ôïõ áöçãçôÞ
Ý÷åé ðåñéóóüôåñá óôïé÷åßá ðñïöïñéêïý ðáñÜ ãñáðôïý ëüãïõ.
ii) ¾öïò
88 Ï ìéêñïðåñßïäïò êáé ðáñáôáêôéêüò ëüãïò, êáèþò êáé ç ÷ñÞóç êá-
èçìåñéíþí êáé ðïëý÷ñçóôùí ëÝîåùí, áðïäßäïõí óôï ýöïò Ýíá ëéôü Τούλα
÷áñáêôÞñá, áðüëõôá ôáéñéáóôü óå åöçâéêü çìåñïëüãéï. Ôáõôü÷ñï- Τίγκα
íá ç ÷ñÞóç áñêåôþí åêöñáóôéêþí ìÝóùí äßíåé ãëáöõñüôçôá óôï
ëüãï. Ïé óêÝøåéò äéáôõðþíïíôáé ìå óáöÞíåéá. Åðßóçò äéáêñßíïõìå
ìéá åîïìïëïãçôéêÞ äéÜèåóç ôçò óõããñáöÝùò. Óå áñêåôÜ óçìåßá ôï
ýöïò åßíáé ðåñéóóüôåñï øõ÷ïãñáöéêü ðáñÜ ëïãïôå÷íéêü.
iii) ÁöÞãçóç
H áöÞãçóç åßíáé äñáìáôïðïéçìÝíç, äçëáäÞ ç ßäéá ç çñùßäá åßíáé
áõôÞ ðïõ ìåôÝ÷åé óôá äñþìåíá êáé ìáò ôá áöçãåßôáé. Ôá ãåãïíüôá
ðáñïõóéÜæïíôáé ìå ïìáëÞ ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ÷ùñßò ðáñåêâÜóåéò
Þ áíáäñïìÝò óå ãåãïíüôá ôïõ ðáñåëèüíôïò.

ÌåôáöïñÝò: äõíáôÞ ôñõöåñüôçôá, ãÝìéóå ôï óðßôé ìáò… ôçí êéèÜñá
ÌåôáöïñÝò
ôçò, íá äåèåß êáíåßò ìå Ýíá æþï, ôïõ Ýêáíå ðüëåìï íåýñùí, îåóÞêù-
íáí ôç ãåéôïíéÜ, èá ì' Ýóôñùíå óôç äßáéôá ãéá ôá êáëÜ, ìïõ Þñèáíå
ôá ðÜíù êÜôù, åß÷å êé åêåßíç ôá ßäéá ìõáëÜ, Ýôïéìç íá áðïãåéùèþ,
åß÷å áðïêôÞóåé ç öùíÞ ôïõ ðåñéóóüôåñï ÷ñþìá.
Ðáñïìïéþóåéò: óáí Üíèñùðïò ôïõ óðéôéïý.
ÕðåñâïëÝò: øüöçóå áðü ôçí ðïëëÞ áãÜðç ðïõ ôçò åß÷å, Þìïõí óß-
ÕðåñâïëÝò
ãïõñç… óôïí êüóìï ïëüêëçñï, íá ôçò ìáèáßíåé ÷ßëéá äõï.
ÅðáíÜëçøç: ÁããåëéêÞ, Þóõ÷ç, Ýâëåðá.
ÅðáíÜëçøç

1. Ìå ðïéï êïéíùíéêü öáéíüìåíï ôçò åðï÷Þò ìáò áó÷ïëåßôáé ôï
êåßìåíï; Áðïôåëåß êáôÜ ôç ãíþìç óáò éäéáßôåñç ðåñßðôùóç Þ åßíáé
óõíçèéóìÝíï óôéò ìÝñåò ìáò;
Ôï êåßìåíï ðñáãìáôåýåôáé ôï óýã÷ñïíï êïéíùíéêü ðñüâëçìá ôïõ
äéáæõãßïõ êáé ôùí ðáéäéþí áðü äéáæåõãìÝíïõò ãïíåßò ðïõ êáëïýíôáé
íá áíáðôýîïõí áäåëöéêÞ ó÷Ýóç óôï ðëáßóéï ìéáò íÝáò ïéêïãÝíåéá.
Ôï öáéíüìåíï áõôü ðëÝïí äåí áðïôåëåß îå÷ùñéóôÞ ðåñßðôùóç áëëÜ
ãßíåôáé ïëïÝíá êáé ðéï óõíçèéóìÝíï, óå ôÝôïéï âáèìü, þóôå ìðïñïý-
ìå íá ðïýìå üôé ï èåóìüò ôçò ïéêïãÝíåéáò ðåñíÜ êñßóç.
2. ÐñïóðáèÞóôå, óôçñéæüìåíïé óôá óôïé÷åßá ðïõ ðñïóöÝñåé ôï

êåßìåíï, íá ðåñéãñÜøåôå ôçí åìöÜíéóç êáé ôï ÷áñáêôÞñá ôùí äýï
êïñéôóéþí.
Âë. ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí
3. Ðïéá Üëëá ðñüóùðá åìöáíßæïíôáé óôï êåßìåíï êáé ôé ñüëï
ðáßæïõí;
Óôï êåßìåíï áõôü åìöáíßæïíôáé åðßóçò ç ìçôÝñá ôçò ÅëÝíçò, ï
89
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚEΣ ðáôñéüò ôçò, ï ËÜìðñïò, êáé ï ðáôÝñáò ôçò ÅëÝíçò. Ôá ðñüóùðá
ΣΧEΣΕΙΣ áõôÜ äåí åßíáé ðñùôáãùíéóôÝò, ìïëïíüôé áðïôåëïýí ôïõò êýñéïõò
õðáßôéïõò ãéá ôç íÝá êáôÜóôáóç ðïõ áíôéìåôùðßæïõí ç ÅëÝíç êáé
ç ÁããåëéêÞ. Ç ðáñïõóßá ôïõò êáé ç áíáöïñÜ ó’ áõôïýò âïçèÜåé íá
êáôáíïÞóïõìå êáëýôåñá ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí äýï êïñéôóéþí. ÅéäéêÜ
ç ìçôÝñá êáé ï ðáôñéüò ôçò ÅëÝíçò êáé ðáôÝñáò ôçò ÁããåëéêÞò åßíáé
áðëïß ðáñáôçñçôÝò ôçò íÝáò ó÷Ýóçò ðïõ èá áíáðôõ÷èåß ìåôáîý ôùí
äýï êïñéôóéþí. Åßíáé ùóôüóï ãåìÜôïé áãùíßá ãéá ôï áðïôÝëåóìá.
ÐáñáìÝíïõí üìùò áðëïß ðáñáôçñçôÝò ãéáôß óôçí ðñáãìáôéêüôçôá
äåí ìðïñïýí íá ðáñÝìâïõí êáé íá ñõèìßóïõí ôç ó÷Ýóç ôïõò. Óôï
êåßìåíï áíáöÝñïíôáé åðßóçò ç êõñßá Ìåñüðç, ï èåßïò Áðüóôïëïò,
ï ¢ëêçò êáé ï ðåñéðôåñÜò, ç ðáñïõóßá ôùí ïðïßùí óõìâÜëëåé óôç
óêéáãñÜöçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôùí êýñéùí ðñïóþðùí.
4. Ôé öïâÜôáé óôçí áñ÷Þ ç ìçôÝñá ôçò ÅëÝíçò;

Ç ìçôÝñá ôçò ÅëÝíçò ðáñïõóéÜæåôáé ãåìÜôç áãùíßá ãéá ôï ðþò ç
ÅëÝíç èá äå÷ôåß ôç íÝá ôçò áäåëöÞ. ¹îåñå üôé êÜôé ôÝôïéï åßíáé Ýôóé
êé áëëéþò äýóêïëï, êõñßùò åðåéäÞ ãíþñéæå üôé ç çëéêßá êáé ôùí äýï
êïñéôóéþí åßíáé äýóêïëç êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áíôßäñáóç êáé áñ-
íçôéóìü óå êÜèå áëëáãÞ. ÅðéðëÝïí ãíþñéæå ôï ÷áñáêôÞñá ôçò êüñçò
ôçò –ç ïðïßá Þôáí ãêñéíéÜñá êáé éäéüôñïðç– êáé áìöÝâáëëå ãéá ôï
áí èá óõìðåñéöåñèåß óùóôÜ óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßóôáóç. ÐïëëÜ
Þôáí ôá åñùôÞìáôá ðïõ ôç âáóÜíéæáí: ÌÞðùò æçëåýåé ç ÅëÝíç; ÌÞ-
ðùò íéþèåé îÝíç ç ÁããåëéêÞ; ÌÞðùò êáêïêáñäßóåé ôï ËÜìðñï;
5. Ðïéåò áëëáãÝò óçìåéþíïíôáé óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï âëÝðåé

ôá ðñÜãìáôá ç ÅëÝíç ýóôåñá áðü ôçí åãêáôÜóôáóç ôçò ÁããåëéêÞò
óôï óðßôé;
Ç ãíùñéìßá ìå ôçí ÁããåëéêÞ âïÞèçóå ôçí ÅëÝíç íá äåé ôá ðñÜã-
ìáôá êáé ôç æùÞ áðü ìéá äéáöïñåôéêÞ ïðôéêÞ ãùíßá. Ôç âïÞèçóå
íá «áíïé÷ôåß» êáé íá ãßíåé ðåñéóóüôåñï áéóéüäïîç. Ç ÅëÝíç Þôáí
åãêëùâéóìÝíç óôéò äõóêïëßåò ôçò åöçâåßáò êáé óôç óõíáéóèçìá-
ôéêÞ ðëçãÞ ðïõ ôçò åß÷å áöÞóåé ôï äéáæýãéï ôùí ãïíéþí ôçò. ÌåôÜ
ôç ãíùñéìßá ôçò ìå ôçí ÁããåëéêÞ, ðáñáäÝ÷åôáé üôé Ýðáøå íá âëÝ-
ðåé ôá ðñÜãìáôá åãùéóôéêÜ êáé áðïêëåéóôéêÜ óõíáéóèçìáôéêÜ êáé
ôï êõñéüôåñï, üôé Ýðáøå íá åßíáé ðáãéäåõìÝíç óôï ðáñåëèüí êáé
Üñ÷éóå íá âëÝðåé êáé íá ðñïãñáììáôßæåé ôï ìÝëëïí. Ôçí Ýìáèå íá
ðñïóðåñíÜ ôá äõóÜñåóôá êáé ìç áíáóôñÝøéìá ãåãïíüôá êáé íá
ðñïóðáèåß íá ðñï÷ùñÞóåé ìðñïóôÜ, åðéäéþêïíôáò êáé áíáæçôþ-
íôáò êáéíïýñãéá êáé êáôáðëçêôéêÜ ðñÜãìáôá. Ôçí Ýêáíå íá âëÝðåé
ìüíï ôéò èåôéêÝò ðëåõñÝò ìéáò êáôÜóôáóçò êáé íá óêÝöôåôáé ðþò
èá ìðïñïýóå íá ôéò áîéïðïéÞóåé ðåñéóóüôåñï äçìéïõñãéêÜ ãéá êåßíç
êáé ôïõò ãýñù ôçò.
90
6. ÕðïèÝóôå üôé êñáôÜôå êé åóåßò çìåñïëüãéï, üðùò ç çñùßäá ôïõ Τούλα
áðïóðÜóìáôïò. ÊáôáãñÜøôå óôï ôåôñÜäéü óáò ìéá çìÝñá óáò Τίγκα
(ð.÷. ôç óçìåñéíÞ).
Ç áðÜíôçóç óôçí åñþôçóç áõôÞ óõíäÝåôáé áðü ôá éäéáßôåñá âéþ-
ìáôá ôïõ êÜèå ìáèçôÞ.

κειμένου
1. Ôé èÝëåé íá õðïäçëþóåé ãéá ôï ÷áñáêôÞñá ôçò ÅëÝíçò ï ôßôëïò
ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò, áð’ üðïõ åßíáé ðáñìÝíï ôï áðüóðáóìá: «Ç
åðï÷Þ ôùí õáêßíèùí»;
2. ÐñïóðáèÞóôå, óôçñéæüìåíïé óå ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ, íá ðåñé-
ãñÜøåôå ôïí ôñüðï ðïõ áéóèÜíïíôáé ç ìçôÝñá ôçò ÅëÝíçò êáé ï
ËÜìðñïò.
91
Θρησκ ευτ ικ ή ζζωή
Θρησκευτική ωή
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ
ΖΩΗ
Στην Παναγία τη Σαλονικιά

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης
Óôï íçóÜêé ôùí ÓðïñÜäùí ÓêéÜèï, ãåííÞèçêå ôï 1851 ï ðáôñéÜñ÷çò
ôçò åëëçíéêÞò ðåæïãñáößáò. Óôï ßäéï íçóß, åîÞíôá ÷ñüíéá áñãüôåñá,
ôï 1911, Üöçíå ôçí ôåëåõôáßá ôïõ ðíïÞ áõôüò ï «Üãéïò» ôùí åëëçíé-
êþí ãñáììÜôùí. Ãéïò ðáðÜ, ðáéäß ìéáò âáèéÜ èñçóêåõüìåíçò ïéêï-
ãÝíåéáò, ãéïò åíüò ðïëõöáìåëßôç öôù÷ïý ðáðÜ, ìå ÷ßëéåò óôåñÞóåéò
Ýìáèå ôá ðñþôá ãñÜììáôá óå ó÷ïëåßï ôçò ÓêïðÝëïõ. ÃõìíáóéáêÝò
óðïõäÝò ðáñáêïëïýèçóå óôç ×áëêßäá êáé ôïí ÐåéñáéÜ. ¼ôáí ìå
÷ßëéåò óôåñÞóåéò ôåëåßùóå ôï ÃõìíÜóéï, ìåãÜëïò ðéá, ãñÜöôçêå óôç
ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí. ÃñÞãïñá áíáãêÜóôç-
êå íá åãêáôáëåßøåé ôéò óðïõäÝò ôïõ ãéá íá åñãáóôåß êáé íá æÞóåé.
Ìüíïò Ýìáèå ôñåéò îÝíåò ãëþóóåò. ÌåôÝöñáæå êáé óõíÝãñáöå óå
äéÜöïñåò åöçìåñßäåò ôçò åðï÷Þò ãéá Ýíá ðéÜôï öáãçôü. Ðåñéóóü-
ôåñï ÷ñüíï óõíåñãÜóôçêå ìå ôçí åöçìåñßäá Áêñüðïëéò. Åîáéôßáò
ôïõ ìåôáöñáóôéêïý ôïõ Ýñãïõ, ìåôÝöåñå óôç ãëþóóá ìáò ðïëëÜ
áñéóôïõñãÞìáôá ôçò ðáãêüóìéáò ëïãïôå÷íßáò.
Ìüíéìá ðåéíáóìÝíïò êáé êïõñåëÞò, êáôïéêïýóå óå öôù÷üóðéôá êáé
óý÷íáæå óôçí ðåñéï÷Þ ôçò ÄåîáìåíÞò, ðïõ ôá ÷ñüíéá åêåßíá Þôáí
ðíåõìáôéêü óôÝêé, óáí ôï ãáëëéêü ÊáñôéÝ ËáôÝí. Ïé óõíôñïöéÝò ôïõ
Þôáí ëéãïóôÝò êáé ï ßäéïò ìïíá÷éêüò, êÜôé óáí Ýíáò êáëüãåñïò ôùí
ðüëåùí. Ãé’ áõôü êáé ôïí áðïêáëïýóáí «êïóìïêáëüãåñï». ÍÝïò, ìáæß
ìå ôï óõíôïðßôç ôïõ ëïãïôÝ÷íç, ÁëÝîáíäñï Ìùñáúôßäç, ðÝñáóå
ëßãïõò íåáíéêïýò ôïõ ìÞíåò óôï ¢ãéïí ¼ñïò. ÐïëëÜ ÷ñüíéá Ýøáëëå
óôçí åêêëçóßá ôïõ Áãßïõ Åëéóóáßïõ, êïíôÜ óôï ÌïíáóôçñÜêé. Äé-
Üâáæå ¸ëëçíåò êáé îÝíïõò, áëëÜ ðåñéóóüôåñï èñçóêåõôéêÜ âéâëßá.
ÅðçñåÜóôçêå áðü ôç ãëþóóá ôùí åêêëçóéáóôéêþí êåéìÝíùí, ãé’ áõôü
êáé Ýãñáøå óôçí êáèáñåýïõóá· óå ìéá, üìùò, éäéüôõðç êáèáñåýïõóá,
ðïõ ôç óôïëßæåé ìå éäéùìáôéóìïýò ôçò ôïðéêÞò íçóéùôéêÞò äéáëÝ-
êôïõ. Áí êáé ãñáììÝíá óôçí êáèáñåýïõóá, ôá Ýñãá ôïõ äéáôçñïýí
ôç ìáãåßá ôïõ ëüãïõ, ðïõ ìüíï Ýíáò ìåãÜëïò ëïãïôÝ÷íçò ìðïñåß
íá áðïäþóåé.
94 ÍÝïò åß÷å áó÷ïëçèåß êáé ìå ôç æùãñáöéêÞ. ÆùãñÜöéæå áãßïõò. Áñ-
ãüôåñá ôï ÷ñùóôÞñá áíôéêáôÝóôçóå ç ãñáößäá êáé «æùãñÜöéæå» Αλέξανδρος
ìÝóá óôï Ýñãï ôïõ, ðåñéãñáöéêüôáôá, ôçí åëëçíéêÞ öýóç. ÕðÞñîå Παπαδιαμάντης
éäéüôõðïò êáé éäéüññõèìïò, áðëüò êáé ìåãÜëïò, Ýíôéìïò Ýùò ôçí
ôåëåõôáßá ôïõ ðíïÞ êáé ðñéí áð’ üëá õðåñÞöáíïò.
Ôï Ýñãï ôïõ, êáèáñÜ çèïãñáöéêü, øõ÷ïãñáöåß áíèñþðéíïõò ÷á-
ñáêôÞñåò, áðïäßäåé óùóôÜ ôçí áãíÞ ëáúêÞ øõ÷Þ êáé êáôáãñÜöåé
óáí ìïíáäéêüò ëáïãñÜöïò ôá Þèç êáé ôá Ýèéìá ôïõ êáéñïý ôïõ.
Äåí áíôéãñÜöåé êáôáóôÜóåéò áëëÜ ÷áñáêôÞñåò · ôïõò øõ÷áíáëýåé.
Äßêáéá ìåñéêïß åßðáí üôé ï ÐáðáäéáìÜíôçò åßíáé ï ÍôïóôïãéÝöóêé
ôçò ÅëëÜäáò.
Ï ÐáðáäéáìÜíôçò, áõôüò ï ãßãáíôáò ôùí åëëçíéêþí ãñáììÜôùí,
äåí áêïëïýèçóå êáíÝíá ëïãïôå÷íéêü ñåýìá, äå ìéìÞèçêå êáìßá ëï-
ãïôå÷íéêÞ Ó÷ïëÞ. Åðßóçò, äå äçìéïýñãçóå êáìßá Ó÷ïëÞ, áêñéâþò
ãéáôß Þôáí áíåðáíÜëçðôïò. ¸ãñáøå ðïëý. Ôï Ýñãï ôïõ áðïôåëïýí
ðÜíù áðü äéáêüóéá äéçãÞìáôá êáé ðïëëÜ ìõèéóôïñÞìáôá. ¸ãñáøå
êáé ðïéÞìáôá, ÷ùñßò üìùò éäéáßôåñåò ëïãïôå÷íéêÝò áîéþóåéò. ¼óï
æïýóå åëÜ÷éóôç ëïãïôå÷íéêÞ ÷áñÜ êÝñäéóå áðü ôçí áíáãíþñéóç ôïõ
Ýñãïõ ôïõ. Ìüëéò óôá 1908 ãéïñôÜóôçêå óôï öéëïëïãéêü óýëëïãï
«Ðáñíáóóüò» ç ëïãïôå÷íéêÞ ôïõ åéêïóéðåíôáåôçñßäá. Äåí áîéþèçêå
íá äåé åêäïìÝíï ôï Ýñãï ôïõ.
¸ñãá ôïõ: ÌõèéóôïñÞìáôá: Ç ÌåôáíÜóôéò, Ïé Ýìðïñïé ôùí åèíþí, Ç
Ãõöôïðïýëá. ÄéçãÞìáôá: Ç ÷ïëåñéáóìÝíç, Ï ðåíôÜñöáíïò, Ç öüíéó-
óá, Ïé ÌÜãéóóåò, Ç íïóôáëãüò, Ôá ÷ñéóôïõãåííéÜôéêá äéçãÞìáôá, Ôá
ðñùôï÷ñïíéÜôéêá äéçãÞìáôá, Ôá ñüäéíá áêñïãéÜëéá, Ïëüãõñá óôç
ëßìíç, Ôï áóôåñÜêé, Ìáõñïìáíôçëïý, Óôá÷ïìáæþ÷ôñá, ÓðéôÜêé óôï
ëéâÜäé, Óôï ×ñéóôü óôï êÜóôñï, ÕðçñÝôñá ê.Ü.

Ôï ðïßçìá áíÞêåé óå ìßá óåéñÜ «èåïìçôïñéêþí» ðïéçìÜôùí, äçëáäÞ
ðïéçìÜôùí ðïõ áöïñïýí óôï ðñüóùðï ôçò ÈåïìÞôïñïò, ôçò Ðá-
íáãßáò. Ôá ðïéÞìáôá áõôÜ Ýãñáøå ï ÐáðáäéáìÜíôçò óôá ôåëåõôáßá
÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ (1909-1910) óôç ÓêéÜèï, «ãéá íá åîõìíÞóåé ô’
áãáðçìÝíá ôïõ ðñïóêõíÞìáôá, ðïõ ç ðáñïõóßá êé ç ÷Üñç ôïõò ôïõ
÷Üñéóå ôç ìüíç øõ÷éêÞ Üíåóç óôç æùÞ ôïõ». ¹äç áðü ôïõò ôßôëïõò
åßíáé öáíåñü üôé ôá ðåñéóóüôåñá åîõìíïýí íáïýò êáé åêêëçóÜêéá
ôçò ÓêéÜèïõ, áöéåñùìÝíá óôç ÈåïìÞôïñá Ðáíáãßá, ÷ùñßò üìùò íá
ëåßðïõí êáé áíáöïñÝò óå Üëëïõò áãßïõò Þ óôï ×ñéóôü. Óýìöùíá ìå
ôïõò ìåëåôçôÝò ôïõ ðáðáäéáìáíôéêïý Ýñãïõ, ç åêêëçóßá ôçò Ðáíá-
ãßáò ôçò ÓáëïíéêéÜò ôáõôßæåôáé ìå ôç óùæüìåíç óÞìåñá åêêëçóßá
Ðáíáãßá ç ËçìíéÜ (Þ ËéìíéÜ) ôçò ÓêéÜèïõ, ðïõ ôç óõíáíôÜìå ôüóï óå
äéçãÞìáôá ôïõ Áë. ÐáðáäéáìÜíôç üóï êáé óå äéçãÞìáôá ôïõ åðßóçò
Óêéáèßôç åîáäÝëöïõ ôïõ ÁëÝîáíäñïõ Ìùñáúôßäç. 95
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ Γ. Δομή του έργου
ΖΩΗ
Ôï ðïßçìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: ïé ðÝíôå ðñþôåò óôñïöÝò: ðåñéãñáöÞ ôçò åêêëçóßáò
ôçò Ðáíáãßáò ôçò ÓáëïíéêéÜò.
2ç åíüôçôá: ç Ýêôç êáé Ýâäïìç óôñïöÞ: ç ó÷Ýóç ôùí íôüðéùí íáõ-
ôéêþí ìå ôï íáü.
3ç åíüôçôá: ç ôåëåõôáßá óôñïöÞ: åðßêëçóç óôçí Ðáíáãßá êáé åõ÷Þ
ãéá ðñïóôáóßá üëùí ôùí áíèñþðùí.
Óôï ðïßçìá áõôü ðåñéãñÜöåôáé ï ïìþíõìïò íáüò ôçò ÓêéÜèïõ. Áñ-
÷éêÜ ìáò äßíåôáé ç êåíôñéêÞ ôïõ èÝóç óôçí ðüëç, ç åóùôåñéêÞ áñ÷é-
ôåêôïíéêÞ ôïõ íáïý ìå ùñáßï ôÝìðëï êáé åéêüíåò, ç áóçìÝíéá åéêüíá
ôçò ôéìþìåíçò Ðáíáãßáò, ãåìÜôç ìå áöéåñþìáôá ôùí íáõôéêþí,
üðùò óõíçèßæåôáé óôá íçóéÜ, ìå óêïðü ïé íáõôéêïß íá Ý÷ïõí êáëÜ
ôáîßäéá. Ôï ðïßçìá êëåßíåé ìå ìéá ðñïóùðéêÞ åðßêëçóç ôïõ ðïéçôÞ
ðñïò ôçí Ðáíáãßá ãéá ðñïóôáóßá üëùí ôùí ôáëáéðùñçìÝíùí áðü
ôç æùÞ áíèñþðùí. ¢ëëá èåìáôéêÜ êÝíôñá ðÜíù óôá ïðïßá äïìåßôáé
ôï ðïßçìá åßíáé ç ïíïìáôïèåóßá ôùí åêêëçóéþí, ç åêêëçóéáóôéêÞ
äéáêüóìçóç êáé ïé ìïñöÝò ôçò íåïåëëçíéêÞò ëáúêÞò èñçóêåõôéêÞò
ðáñÜäïóçò (èáýìáôá, äùñåÝò, ôÜìáôá, åýñåóç åéêüíùí, åéêüíåò). Óç-
ìáíôéêÞ åßíáé ç ó÷Ýóç ðïõ åðéóçìáßíåôáé ìåôáîý ôçò èñçóêåõôéêÞò
æùÞò êáé ôïõ íáõôéêïý êüóìïõ, åéäéêÜ óå ðáëáéüôåñåò åðï÷Ýò.

1ç åíüôçôá: Ç ðïñåßá ðïõ áêïëïõèåß ï ðïéçôÞò óôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ
íáïý åßíáé áðü ôá Ýîù ðñïò ôá ìÝóá êáé áðü ôç ãåíéêÞ Üðïøç ôçò
åêêëçóßáò óå ìéá ðéï åéäéêÞ, öôÜíïíôáò áêüìç êáé óå ëåðôïìÝñåéåò.
ÓõãêåêñéìÝíá îåêéíÜåé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò èÝóçò ôïõ íáïý óôçí
ðüëç, áêïëïõèåß ç åóùôåñéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ íáïý êáé ç äéáêü-
óìçóÞ ôïõ, ç åéêüíá ôçò ôéìþìåíçò Ðáíáãßáò êáôüðéí êáé ôÝëïò ôá
áöéåñþìáôá ôùí íáõôéêþí.
2ç åíüôçôá:
åíüôçôá: ¸íá áðü ôá êýñéá èÝìáôá ðïõ ðñáãìáôåýåôáé ôï ðïß-
çìá åßíáé êáé ç óýíäåóç ôçò èñçóêåõôéêÞò æùÞò êáé ôïõ íáõôéêïý
êüóìïõ, éäéáßôåñá óå ðáëáéüôåñåò åðï÷Ýò ôçò åëëçíéêÞò éóôïñßáò
êáé ðáñÜäïóçò êáé åéäéêÜ óôç íçóéùôéêÞ ÅëëÜäá. Ôüôå, ïé ðåñéóóü-
ôåñïé êÜôïéêïé ôùí íçóéþí Þôáí íáõôéêïß. Ôï åðÜããåëìá áõôü Þôáí
åðéêßíäõíï êáé ôá íáõôéêÜ áôõ÷Þìáôá Þôáí ðåñéóóüôåñá óõãêñéôéêÜ
ìå óÞìåñá, ðïõ ç ôå÷íïëïãßá Ý÷åé áíáâáèìßóåé ôç íáõóéðëïÀá. Ïé
äùñåÝò, ôá ôÜìáôá êáé ôá áöéåñþìáôá ôùí ðéóôþí óôçí åêêëçóßá
96 Ý÷ïõí óêïðü íá ðáñáêáëÝóïõí ôçí Ðáíáãßá íá âïçèÞóåé êáé íá
ðñïóôáôÝøåé ôïõò íáõôéêïýò áðü ôïõò êéíäýíïõò ôçò èÜëáóóáò. Αλέξανδρος
3ç åíüôçôá:
åíüôçôá: ¼ëïé ïé ðáñáðÜíù ëüãïé ïäçãïýí ôçí ðïéçôéêÞ öùíÞ Παπαδιαμάντης
óå ìéá åðßêëçóç óôçí Ðáíáãßá íá óôáèåß âïçèüò êáé óùôÞñáò. ¼÷é
ìüíï óôïõò íáõôéêïýò áëëÜ ãåíéêÜ óå üëïõò üóïé ôáëáéðùñïýíôáé
áðü ôá âÜóáíá ôçò æùÞò. Óôï óçìåßï áõôü, åíäå÷ïìÝíùò, ðáñïõóé-
Üæåôáé êáé ç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç ôïõ ðïéçôÞ, ðïõ ðáñáðÝìðåé óôçí
éäéüôçôÜ ôïõ ùò éåñÝá, ðïõ åíäéáöÝñåôáé ãéá ôï êáëü üëùí ôùí
áíèñþðùí êáé åéäéêÜ ôïõ ðïéìíßïõ ôïõ.

Óôï ðïßçìá äåí õðÜñ÷åé äñÜóç ðñïóþðùí.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß óôï ðïßçìá áõôü áëëÜ êáé ãåíéêÜ óå
üëá ôá Ýñãá ôïõ ï ÐáðáäéáìÜíôç áðïôåëåß éäéáßôåñï åßäïò. Åßíáé
Ýíá ìåßãìá äçìïôéêÞò êáé êáèáñåýïõóáò, åìðëïõôéóìÝíï ìå éäé-
ùìáôéóìïýò (íïñßôéóóåò, ãïëåôßôóåò, ìðÜñêá, ÷åéìáæïìÝíïõò) ôçò
ôïðéêÞò äéáëÝêôïõ ôçò éäéáßôåñçò ðáôñßäáò ôïõ, ôçò ÓêéÜèïõ. Ôï
ëåîéëüãéï åßíáé áðëü, êáèçìåñéíü, ìå ðáñïõóßá åêêëçóéáóôéêþí êáé
íáõôéêþí üñùí.
ii) ¾öïò
Ôï êáèçìåñéíü ëåîéëüãéï, ç áðïõóßá ïìïéïêáôáëçîßáò, ôï áóýíäåôï
ó÷Þìá êáé ï ôüíïò ôïõ ðïéÞìáôïò ðïõ ôåßíåé ðñïò ôïí ðåæü ëüãï,
êáèéóôïýí ôï ýöïò ôïõ ëéôü êáé áðëü. Ôá áñêåôÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ
äßíïõí ãëáöõñüôçôá óôï ðïßçìá êáé ôïíßæïõí ôï èñçóêåõôéêü óõ-
íáßóèçìá ôïõ ðïéçôÞ.
iii) Åßäïò ôïõ ðïéÞìáôïò

Ôï ðïßçìá áõôü èá ìðïñïýóå íá êáôáôáãåß óôç íåüôåñç ðïßçóç,
åöüóïí Ý÷ïõìå åëåýèåñï óôß÷ï (áðïõóßá ïìïéïêáôáëçîßáò), ðåæï-
ëïãéêÞ ðïéçôéêÞ ìïñöÞ êáé ï êÜèå óôß÷ïò äåí Ý÷åé ðñïêáèïñéóìÝíï
áñéèìü óõëëáâþí ïýôå êáé üëåò ïé óôñïöÝò Ý÷ïõí ôïí ßäéï áñéèìü
óôß÷ùí.

ÌåôáöïñÜ: ðïõ åßí’ Ýíá óôïëßäé ôïõ ëéìÝíïò êáé ôçò ðñïóüøåùò,
ÌåôáöïñÜ
óôÝêåé ï íáüò ôçò Ðáíáãßáò, ôïõò äßíåé êáëÜ ôáîßäéá.
ÅðáíÜëçøç: ùñáßï, óôïëéóìÝíïò, üëç, Üìðïôå íá ‘óáé âïçèüò, êá-
ÅðáíÜëçøç
èÝíáò, ãýñù ãýñù, Ðáíáãßá.
ÕðåñâïëÞ: ç åéêüíá óïõ ç ìåãÜëç ç èåüñáôç.
ÕðåñâïëÞ
Ðñïóùðïðïßçóç: óôÝêåé ï íáüò ôçò Ðáíáãßáò.
Ðñïóùðïðïßçóç 97
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ Åéêüíá Ôï ðïßçìá åßíáé ãåìÜôï åéêüíåò ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôï ÷ùñéü,
Åéêüíá:
ΖΩΗ ôï íáü, ôéò åéêüíåò.

1. ÐåñéãñÜøôå ôçí ðïñåßá ðïõ áêïëïõèåß ç ðåñéãñáöÞ ôçò åêêëç-
óßáò óôéò ðÝíôå ðñþôåò óôñïöÝò.
Ç ðïñåßá ðïõ áêïëïõèåß ï ðïéçôÞò óôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ íáïý åßíáé
áðü ôá Ýîù ðñïò ôá ìÝóá· áðü ôç ãåíéêÞ Üðïøç ôçò åêêëçóßáò
ðåñíÜ óå ìßá ðéï åéäéêÞ, öôÜíïíôáò áêüìç êáé óå ëåðôïìÝñåéåò.
ÓõãêåêñéìÝíá îåêéíÜåé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò èÝóçò ôïõ íáïý óôçí
ðüëç, áêïëïõèåß ç åóùôåñéêÞ áñ÷éôåêôïíéêÞ ôïõ êáé ç äéáêüóìçóÞ
ôïõ, ç åéêüíá ôçò ôéìþìåíçò Ðáíáãßáò êáôüðéí êáé ôÝëïò ôá áöéå-
ñþìáôá ôùí íáõôéêþí.
2. Ðþò óõíäÝåôáé ç æùÞ ôùí íáõôéêþí ìå ôï íáü êáé ôá áöéåñþ-
ìáôÜ ôïõ;
¸íá áðü ôá êýñéá èÝìáôá ðïõ ðñáãìáôåýåôáé ôï ðïßçìá åßíáé êáé ç
óýíäåóç ôçò èñçóêåõôéêÞò æùÞò êáé ôïõ íáõôéêïý êüóìïõ, éäéáßôåñá
óå ðáëáéüôåñåò åðï÷Ýò ôçò åëëçíéêÞò éóôïñßáò êáé ðáñÜäïóçò êáé
åéäéêÜ óôç íçóéùôéêÞ ÅëëÜäá. Ôá ðáëáéüôåñá ÷ñüíéá ïé ðåñéóóü-
ôåñïé êÜôïéêïé ôùí íçóéþí Þôáí íáõôéêïß. Ôï åðÜããåëìá áõôü Þôáí
åðéêßíäõíï êáé ôá íáõôéêÜ áôõ÷Þìáôá Þôáí ðåñéóóüôåñá óõãêñéôéêÜ
ìå óÞìåñá, ðïõ ç ôå÷íïëïãßá Ý÷åé áíáâáèìßóåé ôç íáõóéðëïÀá. Ïé
äùñåÝò, ôá ôÜìáôá êáé ôá áöéåñþìáôá ôùí ðéóôþí óôçí åêêëçóßá
Ý÷ïõí óêïðü íá ðáñáêáëÝóïõí ôçí Ðáíáãßá íá âïçèÞóåé êáé íá
ðñïóôáôÝøåé ôïõò íáõôéêïýò áðü ôïõò êéíäýíïõò ôçò èÜëáóóáò.
3. ÐñïóðáèÞóôå íá åîçãÞóåôå ôï íüçìá ôçò Ýêôçò óôñïöÞò.

Óôç èÝóç ôçò åêêëçóßáò ôçò Ðáíáãßáò ôéò ÓáëïíéêéÜò áñ÷éêÜ Þôáí
÷ôéóìÝíï Ýíá åêêëçóÜêé áöéåñùìÝíï óôïí ¢ãéï ×áñÜëáìðï. Ôï 1838
ôï åêêëçóÜêé áõôü áíáêáéíßóôçêå êáé ìåôáôñÜðçêå óå ìåãáëýôåñï
íáü áöéåñùìÝíï óôçí Ðáíáãßá. Ç áíáêáßíéóç ôïõ íáïý Ýãéíå ìå
Ýîïäá ôùí ðëïýóéùí íáõôéêþí, üðùò áíáöÝñåé êáé ó÷åôéêÞ åðéãñáöÞ
óôï õðÝñèõñï ôïõ íÜñèçêá. Ïé ðëïýóéïé áõôïß íáõôéêïß åß÷áí
ôá éäéáßôåñá êáèßóìáôÜ ôïõò (óôáóßäéá) êïíôÜ óôï øáëôÞñé êáé ôï
ðáãêÜñé, áöïý ìÜëéóôá ìåñéêïß áðü áõôïýò Þôáí êáé øÜëôåò êáé
åðßôñïðïé óôéò åêêëçóßáò. ÁõôÝò ôéò ðëçñïöïñßåò Ý÷åé õðüøç ôïõ
ï ÁëÝîáíäñïò ÐáðáäéáìÜíôçò ãñÜöïíôáò ôçí Ýêôç óôñïöÞ.
4. ÄéáâÜóôå ôï ðïßçìá «ÄÝçóéò» ôïõ Ê. Ð. ÊáâÜöç (ó. 56) êáé âñåß-

ôå ïìïéüôçôåò áíÜìåóá óôá äýï ðïéÞìáôá üóïí áöïñÜ ôç óôÜóç
ôùí ðéóôþí áðÝíáíôé óôçí Ðáíáãßá.
ÄéáâÜæïíôáò ðáñÜëëçëá ôá äýï ðïéÞìáôá, êáôáëÞãïõìå óå ïñé-
98 óìÝíá êïéíÜ óçìåßá ùò ðñïò ôç óôÜóç ôùí ðéóôþí áðÝíáíôé óôçí
Ðáíáãßá. Êáé óôá äýï ðïéÞìáôá ïé ðéóôïß áðåõèýíïíôáé óôçí Ðáíá- Αλέξανδρος
ãßá –óôï ðïßçìá ôïõ ÐáðáäéáìÜíôç ìå ôÜìáôá êáé óôï ðïßçìá ôïõ Παπαδιαμάντης
ÊáâÜöç ìå Üíáììá ëáìðÜäáò – êáé æçôïýí ôç âïÞèåéÜ ôçò ãéá ôçí
ðñïóôáóßá ôùí íáõôéêþí áðü ôïõò êéíäýíïõò ðïõ ðáñáìïíåýïõí
óôç èÜëáóóá. Êáé óôá äýï ðïéÞìáôá ç èÜëáóóá áíôéìåôùðßæåôáé
ùò å÷èñüò, áðÝíáíôé óôïí ïðïßï ïé Üíèñùðïé áéóèÜíïíôáé áäýíáìïé
êáé æçôïýí ôç óõíäñïìÞ êÜðïéáò áíþôåñçò èåúêÞò äýíáìçò, þóôå ôá
áãáðçìÝíá ôïõò ðñüóùðá íá åðéóôñÝøïõí óþá êáé áâëáâÞ.
5. Ðïéá åîÞãçóç äßíåôå óôï ãåãïíüò üôé ìéá åêêëçóßá óôç ÓêéÜèï
åßíáé áöéåñùìÝíç óôçí «Ðáíáãßá ôç ÓáëïíéêéÜ»; Ãíùñßæåôå Üëëá
åðßèåôá ôçò Ðáíáãßáò, ðïõ íá äçëþíïõí ôüðï Þ êÜôé Üëëï;
Ç åéêüíá áõôÞ ôçò Ðáíáãßáò ôçò ÓáëïíéêéÜò Þ ËéìíéÜò âñÝèçêå áðü
ôïõñêéêü êáñÜâé ìå ÷ñéóôéáíü ëïóôñüìï, óôï ðÝëáãïò ôçò ÊáóóÜí-
äñáò, èáëÜóóéáò ðåñéï÷Þò ðïõ âñÝ÷åé ôï Íïìü Èåóóáëïíßêçò. Ôï
ãåãïíüò áõôü åîçãåß ôï üíïìá Ðáíáãßá ç ÓáëïíéêéÜ. ¢ëëá åðßèåôá
ôçò Ðáíáãßáò åßíáé: Ðáíáãßá ç Êå÷ñéÜ, Ðáíáãßá ç Êïõíßóôñá, Ðáíá-
ãßá ç Âñåöïêñáôïýóá, Ðáíáãßá ôïõ ÍôïìÜí, Ðáíáãßá Ãñçãïñïýóá,
Ðáíáãßá ç Åõáããåëßóôñéá, Ðáíáãßá ç Åëåïýóá, Ðáíáãßá Æùïäü÷ïò
ÐçãÞ, Ðáíáãßá Ìõñôéäéþôéóóá, Ðáíáãßá ÏäçãÞôñéá, Ðáíáãßá ÃéÜ-
ôñéóóá, Ðáíáãßá ¢îéïí Åóôß ê.ëð.

κειμένου
1. Âñåßôå ôïõò óôß÷ïõò üðïõ ãßíåôáé áíáöïñÜ óôç íåïåëëçíéêÞ ëáúêÞ
èñçóêåõôéêÞ ðáñÜäïóç.
2. Ðïéåò éäéáéôåñüôçôåò ðáñïõóéÜæåé ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò;
99
ΖΩΗ
Δέησις
Κ. Π. Καβάφης
Ï Êùíóôáíôßíïò Ð. ÊáâÜöçò (1863-1933) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò óç-
ìáíôéêüôåñïõò ÍåïÝëëçíåò ðïéçôÝò, ìå ðáãêüóìéá áêôéíïâïëßá êáé
áíáãíþñéóç (ôï Ýñãï ôïõ Ý÷åé ìåôáöñáóôåß óå ðïëëÝò ãëþóóåò).
ÃåííÞèçêå óôçí ÁëåîÜíäñåéá ôçò Áéãýðôïõ, üðïõ õðÞñ÷å áêìáßá
åëëçíéêÞ ðáñïéêßá. Ï ðáôÝñáò ôïõ Þôáí ðëïýóéïò Ýìðïñïò êáé ï
ìéêñüò Êùíóôáíôßíïò, Ýíáôï êáé ôåëåõôáßï ðáéäß ôçò ïéêïãÝíåéáò,
Ýæçóå ôá ðñþôá ðáéäéêÜ ôïõ ÷ñüíéá ìÝóá óå óõíèÞêåò ìåãÜëçò
åõçìåñßáò. ¼ìùò óå çëéêßá åðôÜ åôþí Ý÷áóå ôïí ðáôÝñá ôïõ êáé ç
ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, áðü ôï 1872 ùò ôï 1885 Ýìåéíå äéáäï÷éêÜ Ýîé ÷ñü-
íéá óôçí Áããëßá, óôçí ÁëåîÜíäñåéá, óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç (ðüëç
êáôáãùãÞò ôùí ãïíÝùí ôïõ) êáé ðÜëé óôçí ÁëåîÜíäñåéá, ïñéóôéêÜ,
åíþ óôï ìåôáîý åß÷å ÷áèåß ç ìåãÜëç ðåñéïõóßá ôçò. Ï ÊáâÜöçò
äåí Ýêáíå ðáíåðéóôçìéáêÝò óðïõäÝò áëëÜ ìåëåôïýóå ìüíïò ôïõ
ðÜñá ðïëý êáé åß÷å âáèéÜ ìüñöùóç êáé ðëáôéÜ åíçìÝñùóç, êõñßùò
ðÜíù óå èÝìáôá ôçò ãáëëéêÞò êáé áããëéêÞò ëïãïôå÷íßáò (Þîåñå
áðôáßóôùò áããëéêÜ, ãáëëéêÜ êáé éôáëéêÜ), áëëÜ êáé ôá êåßìåíá ôçò
áñ÷áßáò åëëçíéêÞò ãñáììáôåßáò. Åñãáæüôáí ùò äçìüóéïò õðÜëëç-
ëïò óôçí Åôáéñåßá Áñäåýóåùí ôçò Áéãýðôïõ (1892-1922). ÐÝèáíå óôéò
24 Áðñéëßïõ 1933, çìÝñá ôùí ãåíåèëßùí ôïõ.
Ôï Ýñãï ôïõ ÊáâÜöç Üñãçóå íá ãßíåé áðïäåêôü óôçí ÅëëÜäá. Áñ÷éêÜ
ìÜëéóôá åß÷å êáé áñíçôéêÞ áðÞ÷çóç êáé õðÞñîáí ðïëëïß ðïõ Üóêçóáí
óêëçñÞ êñéôéêÞ ó’ áõôü –üðùò ï Øõ÷Üñçò êáé ï ÐáëáìÜò– åðåéäÞ ç
ðïßçóÞ ôïõ åñ÷üôáí óå áíôßèåóç ìå ôçí ðïßçóç ðïõ êáëëéåñãïýóáí
óôçí ÁèÞíá, ìå êýñéï åêðñüóùðï ôïí ÐáëáìÜ êáé ìå ôï ñåýìá ôïõ
äçìïôéêéóìïý. Óôïí åëëáäéêü ÷þñï ï ÊáâÜöçò ðñïâëÞèçêå êáé Ýãéíå
åõñýôåñá ãíùóôüò áñãÜ, ôï 1903, áðü ôïí Ãñçãüñéï Îåíüðïõëï, ðïõ
ôïí ðáñïõóßáóå õìíçôéêÜ ìå Ýíá Üñèñï ôïõ óôï ðåñéïäéêü ÐáíáèÞ-
íáéá. ÓÞìåñá, ïé óýã÷ñïíïé ¸ëëçíåò ðïéçôÝò Ý÷ïõí åðçñåáóôåß áðü
ôïí ÊáâÜöç êáé ôïí èåùñïýí «äÜóêáëü» ôïõò.
Ï ÊáâÜöçò áðïôåëåß éäéáßôåñç ðåñßðôùóç óôçí åëëçíéêÞ ëïãï-
100 ôå÷íßá, êáèþò äåí áêïëïõèåß êáíÝíá ëïãïôå÷íéêü åßäïò, áëëÜ ç
ðïßçóÞ ôïõ åßíáé Ýíôïíá ðñïóùðéêÞ, Ý÷ïíôáò ôá äéêÜ ôçò áðïêëåé- Κ. Π. Καβάφης
óôéêÜ ãíùñßóìáôá ùò ðñïò ôï óôß÷ï, ôç ãëþóóá, ôï ýöïò êáé ôç
èåìáôïëïãßá ôùí ðïéçìÜôùí ôïõ.
Áó÷ïëåßôáé áðïêëåéóôéêÜ ó÷åäüí ìå ôçí ðïßçóç. Ôá êåßìåíÜ ôïõ ôá
äïõëåýåé óõíÝ÷åéá. «ÃñÜöåé ðïëëÜ, êñáôÜåé ëßãá, äçìïóéåýåé åëÜ÷é-
óôá», üðùò áíáöÝñåé ï ÄçìáñÜò. ¸ñãá ôïõ: ÊåñéÜ, Ôåß÷ç, ÐåñéìÝ-
íïíôáò ôïõò âáñâÜñïõò, ¸íáò ãÝñïò, Ôá ðáñÜèõñá, Áðüëåéðåíï
èåüò Áíôþíéïí, Áëåîáíäñéíïß âáóéëåßò, ÉèÜêç ê.Ü.

Ôï ðïßçìá ÄÝçóéò ãñÜöôçêå ôï 1896 êáé äçìïóéåýôçêå ôï 1898, åßíáé
äçëáäÞ áðü ôá ðñþôá ðïéÞìáôá ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôï óýíïëï
ôùí 154 «áíáãíùñéóìÝíùí» (ðïéÞìáôá ðïõ ï ßäéïò ï ÊáâÜöçò åß÷å
áðïäå÷èåß êáé èåùñïýóå üôé ôïí éêáíïðïéïýí) ðïéçìÜôùí ôïõ ðïõ
äçìïóéåýôçêáí óå óõëëïãÞ ìå ôßôëï ÐïéÞìáôá Á´.

Ôï ðïßçìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: ï ðñþôïò óôß÷ïò: Ç ôý÷ç ôïõ íáýôç.
2ç åíüôçôá: óôß÷ïé 2-5: Ç ðñïóåõ÷Þ ôçò ìÜíáò.
3ç åíüôçôá: óôß÷ïé 6-8: Ç åéêüíá ôçò Ðáíáãßáò.
Ç ìÜíá åíüò íáõôéêïý ðñïóåý÷åôáé óôçí Ðáíáãßá íá ðñïóôáôåýåé
ôï ãéï ôçò áðü ôéò öïõñôïýíåò ôçò èÜëáóóáò. Áõôüò üìùò åßíáé
Þäç íåêñüò. Óôï ðïßçìá óõíáíôÜìå ôá åîÞò êýñéá íïÞìáôá: áñ÷éêÜ
Ý÷ïõìå ôï ìçôñéêü êáé ðáñçãïñçôéêü ñüëï ôçò Ðáíáãßáò. Åðßóçò ôï
ðïßçìá áöÞíåé óáöÞ õðüíïéá ãéá ôéò äõóêïëßåò êáé ôïõò êéíäýíïõò
ôçò íáõôéêÞò æùÞò êáé ôÝëïò êÜíåé ëüãï ãéá ôçí ôñáãéêÞ Üãíïéá
óå ïñéóìÝíåò ðåñéóôÜóåéò ôçò æùÞò.

1ç åíüôçôá: Ï ðñþôïò óôß÷ïò áðïôåëåß ìßá íïçìáôéêÞ åíüôçôá.
ÁíáöÝñåôáé óôï ðáñåëèüí, ãé’ áõôü êáé ï ÷ñüíïò ôïõ ñÞìáôïò åßíáé
ï éóôïñéêüò áüñéóôïò. Ìáò ðëçñïöïñåß ãéá Ýíá ãåãïíüò ôåôåëåóìÝ-
íï êáé ìç áíáóôñÝøéìï, üðùò åßíáé ï èÜíáôïò åíüò íáýôç, ãé’ áõôü
êáé êáôáëÞãåé ç ðåñßïäïò ìå ôåëåßá êáé ðáýëá. Óôï óçìåßï áõôü ï
áíáãíþóôçò Ý÷åé áãùíßá ãéá ôç óõíÝ÷åéáò ôïõ ðïéÞìáôïò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá Ý÷ïõìå áëëáãÞ óêçíÞò êáé Ýíá
íÝï ðñüóùðï: ôç ìÜíá ôïõ íáýôç ðïõ ðíßãçêå. Áñ÷éêÜ ç ìÜíá, áãíï-
þíôáò ôçí ôý÷ç ôïõ ãéïõ ôçò, ðÜåé óôçí åêêëçóßá ãéá íá áíÜøåé
ëáìðÜäá êáé íá ðñïóåõ÷çèåß þóôå ç èÜëáóóá íá åßíáé êáëïôÜîéäç 101
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ êáé íá åðéóôñÝøåé ôï ðáéäß ôçò. Óôç óõíÝ÷åéá óôÞíåé ôï áõôß ôçò íá
ΖΩΗ áêïýóåé ôïí Üíåìï, áðü öüâï ìÞðùò åêåßíïò äõíáìþóåé êáé öïõñ-
ôïõíéÜóåé ôç èÜëáóóá.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç åíüôçôá êáé óå äåýôåñï åðßðåäï áíÜëõóçò
ðñÝðåé íá åðéóçìáíèåß ç ôñáãéêÞ åéñùíåßá ðïõ õðÜñ÷åé óôçí åéêüíá
ôçò Ðáíáãßáò ðïõ áêïýåé «óïâáñÞ êáé ëõðçìÝíç» ôç äÝçóç ôçò ìÜíáò,
÷ùñßò üìùò íá ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá, êáèþò ôï ðáéäß ôçò åßíáé Þäç
íåêñü. Ôï èÝìá áõôü ôçò ôñáãéêÞò Üãíïéáò ôùí çñþùí åßíáé áðü ôá
êåíôñéêÜ ãíùñßóìáôá ôçò êáâáöéêÞò ðïßçóçò (âë. Áðéóôßá êáé Ç áñ-
ñþóôéá ôïõ Êëåßôïõ). Ãéá ôï æÞôçìá áõôü ï Ã. ÓåöÝñçò, ó÷ïëéÜæïíôáò
ôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá ãñÜöåé ôá åîÞò: «…ôï èÝìá ôïõ åìðáéãìïý,
ôçò áðÜôçò, ôïõ öåíáêéóìïý èåþí êáé áíèñþðùí, äéáôñÝ÷åé üëç ôçí
ðïßçóç ôïõ ÊáâÜöç». ¸íá áðü ôá êáôåîï÷Þí ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò
êáâáöéêÞò ðïßçóçò åßíáé ç éäéüìïñöç ãëþóóá. Ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞ-
ìáôïò åßíáé ç ïìéëïýìåíç åëëçíéêÞ áðü ôçí åëëçíéêÞ ðáñïéêßá ôçò
ÁëåîÜíäñåéáò. Áõôü óçìáßíåé üôé åßíáé ìåí äçìïôéêÞ áëëÜ åìðëïõ-
ôéóìÝíç ìå ëüãéá óôïé÷åßá (âÜèç, õøçëü, äÝåôáé, åéêþí, õéüò) áëëÜ
êáé éäéùìáôéóìïýò ôçò ðïëßôéêçò äéáëÝêôïõ (ðçáßíåé, áíÜöôåé, íá’ í’,
îåýñïíôáò). ÅðéðëÝïí õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôïí
êáèçìåñéíü ìáò ëüãï, ïé ëåãüìåíåò «áíôéðïéçôéêÝò» (óôÞíåé ô’ áõôß,
íá’ í’ êáëïß êáéñïß).

ÌÜíá: H ìÜíá ôïõ ðïéÞìáôïò áãùíéÜ êáé áíçóõ÷åß ãéá ôçí ôý÷ç
ôïõ ðáéäéïý ôçò ðïõ êÜíåé Ýíá åðéêßíäõíï åðÜããåëìá üðùò åßíáé
áõôü ôïõ íáõôéêïý. Ç êáèõóôÝñçóç ôçò åðéóôñïöÞò ôïõ, åíôåßíåé
ôçí áãùíßá ôçò. Åßíáé áðåëðéóìÝíç êáé ìç ìðïñþíôáò íá êÜíåé êÜôé
Üëëï, êáôáöåýãåé óôá èåßá. Ôç èñçóêåõôéêÞ ôçò ðßóôç áðïäåéêíýåé
ðçãáßíïíôáò óôçí åêêëçóßá êáé áíÜâïíôáò Ýíá êåñß óôçí Ðáíáãßá,
ðñïóåõ÷üìåíç ãéá ôçí ôá÷åßá åðéóôñïöÞ ôïõ ãéïõ ôçò. Ðñüêåéôáé
ãéá ìéá ôñáãéêÞ öéãïýñá, åðåéäÞ ôçí þñá ðïõ ðñïóåý÷åôáé ôï ðáéäß
ôçò åßíáé Þäç íåêñü.
i) Ãëþóóá
¸íá áðü ôá êáôåîï÷Þí ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò êáâáöéêÞò ðïßçóçò åßíáé
ç éäéüìïñöç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé
ç ïìéëïýìåíç åëëçíéêÞ áðü ôçí åëëçíéêÞ ðáñïéêßá ôçò ÁëåîÜíäñåéáò.
Áõôü óçìáßíåé üôé åßíáé ìåí äçìïôéêÞ áëëÜ åìðëïõôéóìÝíç ìå ëüãéá
óôïé÷åßá (âÜèç, õøçëü, äÝåôáé, åéêþí, õéüò) áëëÜ êáé éäéùìáôéóìïýò
ôçò ðïëßôéêçò äéáëÝêôïõ (ðçáßíåé, áíÜöôåé, íá ’í’, îåýñïíôáò). ÅðéðëÝïí
õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôïí êáèçìåñéíü ìáò ëüãï, ïé
102 ëåãüìåíåò «áíôéðïéçôéêÝò» (óôÞíåé ô’ áõôß, íá ’í’ êáëïß êáéñïß).
ii) ¾öïò Κ. Π. Καβάφης
Ôï ýöïò ôùí ðïéçìÜôùí ôïõ ãåíéêüôåñá, áëëÜ êáé ôïõ óõãêåêñé-
ìÝíïõ, ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôç äéáýãåéáò ôçò óêÝøçò, ôç óáöÞíåéá
êáé ôçí áêñéâïëïãßáò, ôï ñåáëéóìü êáé ôçí Ýëëåéøç «äéáêïóìçôéêþí»
óôïé÷åßùí (êïóìçôéêþí åðéèÝôùí) Þ ó÷çìÜôùí ëüãïõ. Ç ðïßçóç ôïõ
ÊáâÜöç åßíáé ó÷åäüí ðåæïëïãéêÞ.
iii) Åßäïò ôïõ ðïéÞìáôïò

Ôï ðïßçìá åßíáé ñåáëéóôéêü, äçëáäÞ ç ðñáãìáôéêüôçôá áíáðáñßóôá-
ôáé ðéóôÜ êáé áíôéêåéìåíéêÜ, ÷ùñßò ðïëëÜ åêöñáóôéêÜ óôïëßäéá.

Ç êáâáöéêÞ ðïßçóç äå ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ëõñéêÝò åêöñÜóåéò.
Ùóôüóï óôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá óõíáíôÜìå:
Ðñïóùðïðïßçóç: óôß÷ïò 1: «ç èÜëáóóá ðáßñíåé óôá âÜèç ôçò Ýíá
íáýôç», óôß÷ïò 7: «ç åéêþí áêïýåé».

1. ÐåñéãñÜøôå ôéò öÜóåéò áðü ôéò ïðïßåò äéÝñ÷åôáé ç áãùíßá ôçò
ìÜíáò ãéá ôçí ôý÷ç ôïõ ãéïõ ôçò.
Áñ÷éêÜ ç ìÜíá, ðïõ äå ãíùñßæåé ðïéá åßíáé ç ðñáãìáôéêÞ ôý÷ç ôïõ ãéïõ
ôçò, ðÜåé óôçí åêêëçóßá ãéá íá áíÜøåé ëáìðÜäá êáé íá ðñïóåõ÷çèåß
ãéá ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ ðáéäéïý ôçò. Ðñïóåý÷åôáé íá åßíáé êáëïôÜîéäç
ç èÜëáóóá. Óôç óõíÝ÷åéá óôÞíåé ôï áõôß ôçò íá áêïýóåé ôïí Üíåìï,
öïâïýìåíç ìÞðùò åêåßíïò äõíáìþóåé ðñïêáëÝóåé öïõñôïýíá.
2. Ôé ðáñáôçñåßôáé ùò ðñïò ôç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò; Åíôïðßóôå

ó’ áõôü ëÝîåéò ðïõ áðïêëßíïõí áðü ôçí êïéíÞ íåïåëëçíéêÞ êáé
ðñïóðáèÞóôå ìå ôç âïÞèåéá ôïõ êáèçãçôÞ óáò, íá êáôáëÞîåôå
óå êÜðïéá óõìðåñÜóìáôá ãéá ôçí éäéïôõðßá ôçò ãëþóóáò ôùí
êáâáöéêþí ðïéçìÜôùí.
¸íá áðü ôá êáôåîï÷Þí ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò êáâáöéêÞò ðïßçóçò åß-
íáé ç éäéüìïñöç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. ¼ðùò áíáëýóáìå êáé
ðáñáðÜíù óôá áéóèçôéêÜ ó÷üëéá, ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ç
åëëçíéêÞ ðïõ ìéëïýóå ç åëëçíéêÞ ðáñïéêßá ôçò ÁëåîÜíäñåéáò.

κειμένου
1. ÅðéóçìÜíåôå ôéò äõóêïëßåò ôçò íáõôéêÞò æùÞò, ìÝóá áðü ôï ðïß-
çìá áëëÜ êáé áð’ üóá åóåßò ãíùñßæåôå åðéðëÝïí.
2. Ãéáôß ç ìÜíá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ôñáãéêü ðñüóùðï;
103
ΖΩΗ
Η λιτανεία
Στράτης Μυριβήλης
Ï ÓôñÜôçò ÌõñéâÞëçò (øåõäþíõìï ôïõ ÅõóôñÜôéïõ Óôáìáôüðïõëïõ)
ãåííÞèçêå óôç ËÝóâï ôï 1892 êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1969. ¹ôáí
ðåæïãñÜöïò, äçìïóéïãñÜöïò, áðü ôïõò âáóéêïýò ëïãïôÝ÷íåò ôçò
ÃåíéÜò ôïõ ‘30 êáé áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò åêðñïóþðïõò ôçò
åõñùðáúêÞò áíôéðïëåìéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Ôï 1911 ðÞãå óôçí ÁèÞíá,
üðïõ Üñ÷éóå íá öïéôÜ óôç ÖéëïóïöéêÞ Ó÷ïëÞ êáé ðáñÜëëçëá íá
åñãÜæåôáé, áëëÜ ôï 1912 äéÝêïøå ôéò óðïõäÝò ôïõ êáé êáôáôÜ÷ôçêå
åèåëïíôéêÜ óôïí åëëçíéêü óôñáôü, ãéá íá ðÜñåé ìÝñïò óôïõò Âáë-
êáíéêïýò ðïëÝìïõò. Áðïóôñáôåýôçêå ìåôÜ ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôá-
óôñïöÞ, ôï 1922, ðéêñáìÝíïò áðü ôá ôñáãéêÜ ãåãïíüôá. Áðü ôï 1930
Ýæçóå óôçí ÁèÞíá, üðïõ åñãÜóôçêå ùò äçìïóéïãñÜöïò óå ðïëëÝò
åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ êáé õðÞñîå ðïëõãñáöüôáôïò.
Ï ÌõñéâÞëçò åßíáé ðåæïãñÜöïò ìå éó÷õñü ôáëÝíôï êáé ï ðñþôïò
åêðñüóùðïò ôçò åëëçíéêÞò áíôéðïëåìéêÞò ëïãïôå÷íßáò. Óôï Ýñãï
ôïõ, ãñáììÝíï óå ðëïýóéá êáé öñïíôéóìÝíç äçìïôéêÞ, åêöñÜæåé êõ-
ñßùò ôï êëßìá ôçò ôáñáãìÝíçò ðåñéüäïõ ôùí ðñþôùí äåêáåôéþí
ôïõ 20ïý áéþíá êáé ôá ïîýôáôá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ äçìé-
ïýñãçóáí óôçí ÅëëÜäá ïé ðüëåìïé åêåßíçò ôçò åðï÷Þò. ÌÜëéóôá ï
ÌõñéâÞëçò âñÞêå ðáãêüóìéá áðÞ÷çóç êáé õðÜñ÷ïõí ìåôáöñÜóåéò
Ýñãùí ôïõ óå ðåñéóóüôåñåò áðü äåêáðÝíôå ãëþóóåò.
Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá ìõèéóôïñÞìáôá Ç æùÞ åí ôÜöù,
Ç äáóêÜëá ìå ôá ÷ñõóÜ ìÜôéá, Ï Âáóßëçò ï Áñâáíßôçò, Ç ÐáíáãéÜ
ç Ãïñãüíá, êáèþò êáé ïé óõëëïãÝò äéçãçìÜôùí Êüêêéíåò Éóôïñßåò,
ÄéçãÞìáôá, Ôï ðñÜóéíï âéâëßï, Ôï ãáëÜæéï âéâëßï, Ôï êüêêéíï âéâëßï,
Ôï âõóóéíß âéâëßï ê.Ü.

Ôï êåßìåíï áõôü åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï 44ï êåöÜëáéï ôïõ ìõèé-
óôïñÞìáôïò Ç ÐáíáãéÜ ç Ãïñãüíá, ðïõ åêäüèçêå ôï 1949. Ï áñ÷é-
êüò ôßôëïò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò Þôáí Ç ÐáíáãéÜ ç Øáñïðïýëá êáé
104 åß÷å äçìïóéåõôåß óå óõíÝ÷åéåò óôçí åöçìåñßäá ÁíåîÜñôçôïò óôç
äéÜñêåéá ôçò äéêôáôïñßáò ôïõ ÌåôáîÜ. Óôü÷ïò ôïõ óõããñáöÝá åßíáé Στράτης
íá ðñïâÜëåé ôçí ïìáäéêÞ æùÞ ôùí êáôïßêùí ìéáò ðáñáäïóéáêÞò Μυριβήλης
åëëçíéêÞò íçóéùôéêÞò êïéíùíßáò, ôéò Ýãíïéåò êáé ôá ðñïâëÞìáôá
ðïõ áíôéìåôùðßæïõí ïé áãñüôåò áõôÞò ôçò ðåñéï÷Þò. ÌÝóá áðü ôç
óõìðåñéöïñÜ ôïõò áíáäåéêíýïíôáé ëáúêÝò ðáñáäüóåéò êáé íïïôñï-
ðßåò ðïõ åðéâßùóáí óôï ÷ñüíï.

Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «¸ôóé ïé Üíèñùðïé ôïõ åëéþíá… êé áíÝâçêáí»: Ç áðüöáóç
ãéá ôç äéåîáãùãÞ ëéôáíåßáò êáé ôï êÜëåóìá óå áõôÞí.
2ç åíüôçôá: «Áðü ôçí åêêëçóßá ôçò Áãéáò-ÖùôåéíÞò…ïé ãõíáßêåò êé
Ýêëáéãáí»: Ç ëéôáíåßá.
3ç åíüôçôá: «Ôïõ Êõñßïõ äåçèþìåí... Ýíáí ïõñáíü ðõñùìÝíï êáé
ðáóôñéêü»: Ç äÝçóç ãéá âñï÷Þ.
Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñïõóéÜæåôáé ìéá ïìáäéêÞ ðáñÜ-
êëçóç ôùí ðéóôþí óôï Èåü ãéá íá âñÝîåé. ÌÝóá áð’ áõôü üìùò
âëÝðïõìå ðáñÜëëçëá êáé ìõóôÞñéá åíüò ðáãáíéóôéêïý ðáñåëèüíôïò
ðïõ Ý÷ïõí åðéâéþóåé êáé Ý÷ïõí åíóùìáôùèåß óôéò åêêëçóéáóôéêÝò
ôåëåôïõñãßåò. ÔÝëïò, ðñÝðåé íá åðéóçìÜíïõìå üôé üôáí ï Üíèñùðïò
âñßóêåôáé óå äýóêïëåò êáôáóôÜóåéò, ôéò ïðïßåò äåí ìðïñåß íá áíôé-
ìåôùðßóåé áðü ìüíïò ôïõ, êáôáëÞãåé íá åðéêáëåßôáé ôï èåßï. Èåìá-
ôéêÜ ôï êåßìåíï åðåêôåßíåôáé êáé óôéò åêêëçóéáóôéêÝò ëåéôïõñãßåò
êáé ôá ìõóôÞñéá, üðùò åßíáé ïé ëéôáíåßåò, áëëÜ êáé óôá ëáôñåõôéêÜ
óêåýç, ôá óýìâïëá êáé ôá éåñÜ áíôéêåßìåíá.

1ç åíüôçôá:
åíüôçôá: Óôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá Ý÷ïõìå ôçí áðüöáóç ôùí
êáôïßêùí åíüò ÷ùñéïý íá ðñáãìáôïðïéÞóïõí ëéôáíåßá, ìéá ïìáäé-
êÞ äçëáäÞ ðáñÜêëçóç ôùí ðéóôþí óôï Èåü ãéá íá âñÝîåé, êáèþò
õðÝöåñáí êáé ïé ßäéïé áëëÜ êõñßùò ïé êáëëéÝñãåéÝò ôïõò áðü ôç
ëåéøõäñßá, äçëáäÞ ôçí áðïõóßá âñï÷Þò åðß ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜ-
óôçìá. Ç áíïìâñßá ðñïâÜëëåôáé ùò ôéìùñßá ôïõ Èåïý ðñïò ôïõò
áìáñôùëïýò áíèñþðïõò.
2ç åíüôçôá:
åíüôçôá: Áêïëïõèïýí Ýíá ëáìðñü ôåëåôïõñãéêü, üðïõ èá æç-
ôÞóïõí óõã÷þñåóç ãéá ôéò áìáñôßåò ôïõò. Ôï êåßìåíï ðåñéãñÜöåé
áíáëõôéêÜ ôá óôÜäéá ôçò ëéôáíåßáò, ôá åêêëçóéáóôéêÜ óêåýç ðïõ
÷ñçóéìïðïéïýíôáé ãéá ôï óêïðü áõôü, áëëÜ êõñßùò ôïí ðÜíäçìï
÷áñáêôÞñá ôçò åêäÞëùóçò. 105
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ 3ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá êáôáëÞãåé ìå ôç äÝçóç ãéá âñï÷Þ êáé
ΖΩΗ ôá ëüãéá ôçò ðáñÜêëçóçò. Ï ðáðÜò Ýëåãå ôá ëüãéá êáé åí óõíå÷åßá
åðáíáëÜìâáíáí ïé ðéóôïß. Åêôüò áðü ëüãéá ïé ðéóôïß ðñáãìáôïðïé-
ïýí êáé ãïíõêëéóßåò, åíþ ôï êåßìåíï ðñïò ôï ôÝëïò ôçò åíüôçôáò
÷ñçóéìïðïéåß êáé ôïí üñï «èñçóêåõôéêü õóôåñéóìü»..

ÐñùôáãùíéóôÝò ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ïé Üíèñùðïé ôïõ ÷ùñéïý.
Åßíáé öôù÷ïß êáé ç åðéâßùóÞ ôïõò åîáñôÜôáé áðü ôç ãç. Ç æùÞ ôïõò
åîáñôÜôáé áðü ôï êëßìá êáé ôéò ìåôáâïëÝò ôïõ êáéñïý. Ïé èåïìçíßåò
êáôáóôñÝöïõí ôéò êáëëéÝñãåéåò, åíþ óôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï ç
ëåéøõäñßá áðåéëåß ôçí ðáñáãùãÞ ôïõò. Ç ëáúêÞ èñçóêåõôéêÞ ðáñÜ-
äïóç óõíäÝåé ôéò êëéìáôïëïãéêÝò óõíèÞêåò ìå ôï Èåü. Ãé’ áõôü êáé
ôç äõóêïëßá ôçò ëåéøõäñßáò ðñïóðáèïýí íá ôçí áíôéìåôùðßóïõí
ìå åêêëçóéáóôéêÞ äÝçóç êáé ëéôáíåßá.
i) Ãëþóóá
ÄçìïôéêÞ åìðëïõôéóìÝíç ìå ðïëëÜ óôïé÷åßá ôçò íôïðéïëáëéÜò (ôï-
ðéêü éäßùìá) ôçò ËÝóâïõ, êáèþò êáé ìå ðïëëÝò ëÝîåéò ôçò åêêëçóé-
áóôéêÞò ãëþóóáò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ãëáöõñü, ó÷åäüí ÷áñéôùìÝíï, åìðëïõôéóìÝíï ìå ó÷Þ-
ìáôá ëüãïõ êáé ðëïýóéï ëåîéëüãéï.
iii) ÁöÞãçóç
Ç áöÞãçóç ãßíåôáé óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç»
áöçãçôÞ, ðïõ äå ìåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá áëëÜ ðáñáôçñåß êáé êáôá-
ãñÜöåé ôá ðÜíôá. Óôï ôÝëïò ç áöÞãçóç äéáêüðôåôáé êáé äßíïíôáé
áõôïëåîåß ôá ëüãéá ôçò ðáñÜêëçóçò.
ÌåôáöïñÜ: «Ï èåüò êñáôïýóå ìáêñéÜ ôç âñï÷Þ áðü ôá ÷þìáôá ôùí
ÌåôáöïñÜ
áìáñôùëþí, ÷ôýðçóáí ïé êáìðÜíåò ôçò Áãéá-ÖùôåéíÞò, ïé øáñÜäåò
í’ áíÝâïõí óôç ëéôáíåßá, ïé ôÝóóåñéò ÅõáããåëéóôÜäåò… ñïõìðßíéá, ôá
íåñÜ ôñÝ÷ïõí, óùóìü äåí åß÷å, êñÝìáóå ôç ãç ðÜíù óôá íåñÜ, íá
óôåßëåé óôá äÝíôñá ôá ðíÝìáôá ôçò âñï÷Þò, óôáìÜôçóå ôï êåöÜëé
ôçò ëéôáíåßáò, êïëëçìÝíá ðëåõñÜ, ç åõêÞ óçêùíüôáí ìïíüôïíç,
ãáëÜæéá ìÜôéá ô’ ïõñáíïý, ÷ñõóÝò öïýíôåò».
Ðñïóùðïðïßçóç: «óôçí ðÜíù ðÜíù ãïýñíá åßíáé ç Ðáíáãßá ìå ôá
Ðñïóùðïðïßçóç
÷Ýñéá óçêùìÝíá ãéá ðáñáêÜëåóç».
Åéêüíåò: Ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí êáìðÜíùí ðïõ ÷ôõðïýí êáëþíôáò
Åéêüíåò
106 ôïõò ðéóôïýò íá ðñïóÝëèïõí óôç ëéôáíåßá, ç åéêüíá ôùí éåñÝùí êáé
ôùí óêåõþí êáôÜ ôçí Ýíáñîç ôçò ëéôáíåßáò, ç åéêüíá ðïõ ðáñïìïé- Στράτης
Üæåé ôçí êïóìïóõññïÞ ôçò ëéôáíåßáò ìå áôåëåßùôï ìáýñï ößäé, ç Μυριβήλης
åéêüíá ôïõ éåñÝá ðïõ ñáíôßæåé ìå áãéáóìü ôá ÷ùñÜöéá, ç ç÷çôéêÞ
åéêüíá ôùí èõìéáôþí êáé ôùí êïõäïõíéþí ôùí æþùí ðïõ áêïýãïíôáí
áíÜìåóá óôá äÝíôñá ôçí þñá ôçò ðïñåßáò, ç åéêüíá ôùí ðéóôþí
ãïíáôéóìÝíùí íá ðáñáêáëïýí ôï Èåü üôáí ôåëéêÜ óôáìÜôçóå ç
ëéôáíåßá.
ÅðáíÜëçøç: ÷ôýðçóå, âÜëáí.
ÅðáíÜëçøç
Ðáñïìïßùóç: «óá íá ðáñáêáëïýóáí…», «óá ñïäïðáðïýäåò», «óáí
Ðáñïìïßùóç
Ýíá áôÝëåéùôï ìáýñï ößäé».
ÕðåñâïëÞ: «Ðáñáêáëïýóáí ìáæß ìå ôïõò æùíôáíïýò, ÷éëéÜäåò ðáëéïß
ÕðåñâïëÞ
æåõãÜäåò, ï ìðïõ÷üò óçêùíüôáíå óýííåöï îáíèü, ðñüóùðá êüêêéíá
áðü ôï ðåñðÜôçìá».
åðßèåôá ìáëëÝíéåò, ãéïñôåñÜ, åöôÜêñïõíç, ìáñìáñïðåëå-
êçôÝò, ÷ñõóÜ êáé áñãõñÜ, ñïäß, èáëáóóß, ðïñôïêáëß, âõóóéíß, êïëëçìÝ-
íá, äéøáóìÝíá, ëõðçôåñÜ, ìïíüôïíç, ðáñáêáëåóôéêÞ, êëáøéÜñéêç.

1. Ðïý áðÝäéäáí ïé åêêëçóéáóôéêïß Üñ÷ïíôåò ôï öáéíüìåíï ôçò
ëåéøõäñßáò;
Óôï ôÝëïò ôçò ðñþôçò ðáñáãñÜöïõ ôïõ êåéìÝíïõ ï áöçãçôÞò áíá-
öÝñåé: «…ðáñÜêëçóåò ãéá ôç âñï÷Þ, ðïõ ôçí êñáôïýóå ï Èåüò ìáêñéÜ
áðü ôá ÷þìáôá ôùí áìáñôùëþí». Óýìöùíá ëïéðüí ìå ôï áðüóðáóìá,
êýñéïé õðåýèõíïé ãéá ôçí áíïìâñßá Þôáí ïé êÜôïéêïé ôïõ ÷ùñéïý ðïõ
Þôáí áìáñôùëïß êáé ìå áõôüí ôïí ôñüðï ï Èåüò ôïõò ôéìùñïýóå.
Ãé’ áõôü êáé åðÝëåîáí íá êÜíïõí ëéôáíåßá ðñïêåéìÝíïõ íá æçôÞóïõí
óõã÷þñåóç ãéá ôéò áìáñôßåò ôïõò áõôÝò êáé íá óùèïýí Ýôóé ïé åëáé-
þíåò ôïõò, ðïõ Þôáí êáé ôï êýñéï Ýóïäï ôùí êáôïßêùí.
2. Ðïéá ðáãáíéóôéêÜ óôïé÷åßá åìöáíßæïíôáé óôçí ôåëåôïõñãßá ôçò

ëéôáíåßáò; Åíôïðßóôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.
Ç ôåëåôïõñãßá ôçò ëéôáíåßáò ðåñéÝ÷åé ðïëëÜ ðáãáíéóôéêÜ óôïé÷åßá,
ôá ïðïßá Ý÷ïõí äéáóùèåß áðü ôç ëáúêÞ ðáñÜäïóç êáé Ý÷ïõí åíóù-
ìáôùèåß áñìïíéêÜ óôçí åêêëçóéáóôéêÞ ðñáêôéêÞ. ÓõãêåêñéìÝíá óôçí
Ýâäïìç ðáñÜãñáöï ï áöçãçôÞò áíáöÝñåé: «… Íá ðáñáêáëÝóïõí ôïí
Êýñéï, ðïõ êñÝìáóå ôç ãç ðÜíù óôá íåñÜ, íá óôåßëåé óôá äÝíôñá ôá
ðíÝìáôá ôçò âñï÷Þò». Åí óõíå÷åßá, óôç äÝêáôç ðáñÜãñáöï áíáöÝñå-
ôáé: «Ôüôåò Ýêáíå ï ðáðÜò ôïí áãéáóìü… óôáõñùôÜ». Óôçí åíäÝêáôç
ðáñÜãñáöï õðÜñ÷åé ç öñÜóç «ÁíÝâáéíå ðõêíü ôï ìïóêïëßâáíï…
áíÜìåóá óôá äÝíôñá» êáé óôçí ðñïôåëåõôáßá «Ïé ãñéÝò ÷ôõðïýóáí…
ãëõêÜ».
3. Ðïéï ôåëåôïõñãéêü ôçñÞèçêå áðü ôçí þñá ðïõ îåêßíçóå ç ðïìðÞ 107
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ôùí ðéóôþí áðü ôçí Áãßá ÖùôåéíÞ ìÝ÷ñé ðïõ Ýöôáóå óôçí ðåñéï÷Þ
ΖΩΗ ÏìáëÜ;
Ôï ôåëåôïõñãéêü Ý÷åé ùò åîÞò: ç óõíïäåßá îåêéíÜ áðü ôçí åêêëçóßá
ìåôÜ ôçí ðñùéíÞ ëåéôïõñãßá ôïõ üñèñïõ. Ðñïðïñåýïíôáé ïé äýï
éåñåßò, ï Ýíáò êñáôþíôáò ôï ÷ñõóü ÅõáããÝëéï êáé ï Üëëïò ôï áóç-
ìÝíéï. Áêïëïõèïýí äýï íÝïé Üíäñåò ðïõ êñáôïýí óôá ÷Ýñéá ôïõò
ìåãÜëåò åéêüíåò. Êáôüðéí áðü ôï íáü âãáßíïõí ôá ëÜâáñá íôõìÝíá
ìå ìáýñï ýöáóìá êáé áêïëïõèïýí áãüñéá, íôõìÝíá óôá Üóðñá, ðïõ
êïõâáëïýí öáíÜñéá êáé åîáðôÝñõãá. Ðßóù áðü ôïõò áíèñþðïõò ôçò
åêêëçóßáò êáé ôá åêêëçóéáóôéêÜ óêåýç áêïëïõèåß ï ëáüò, Üíäñåò
ãõíáßêåò, ðáéäéÜ, ãÝñïé. Êáíåßò äå ìéëÜåé. Ï ìüíïò Þ÷ïò ðïõ áêïýãå-
ôáé åßíáé áõôüò ôùí ðáðïõôóéþí óôï ëéèüóôñùôï äñïìÜêé. Óôá Ïìá-
ëÜ, üðïõ âñßóêåôáé êáé ôï ìïíáäéêü ßóéùìá ôçò äéáäñïìÞò, ç ðïìðÞ
óôáìÜôçóå. Åêåß ï ðáðÜò ñÜíôéóå ìå áãéáóìü óå ôÝóóåñá óçìåßá
ôïõ åëáéþíá óôáõñùôÜ. ÌåôÜ ïé ðáðÜäåò åßðáí ôçí ðáñÜêëçóç ãéá
ôç âñï÷Þ êáé ìåôÜ áðü êÜèå öñÜóç ïé ðéóôïß åðáíáëÜìâáíáí ôç
ëÝîç «ÁìÞí». Ï êüóìïò ãïíÜôéóå óôï ÷þìá, Ýêáíå ôï óôáõñü ôïõ
êáé êïßôáæå ðáñáêáëþíôáò ðñïò ôïí ïõñáíü. ÊÜðïéåò ãõíáßêåò
óéãüêëáéãáí êéüëáò. Ïé çëéêéùìÝíåò ÷ôõðïýóáí ôçí áãêáëéÜ ôïõò
êáé Ýêáéãáí ìÝóá óå ìéêñÜ ðÞëéíá óêåýç èõìßáìá.
4. Ìéá ïìÜäá ìáèçôþí íá áíáëÜâåé íá ðáñïõóéÜóåé ïëüêëçñï ôï

ìõèéóôüñçìá ôïõ ÓôñÜôç ÌõñéâÞëç, êáé åéäéêüôåñá ôçí åîÝëéîç
ôïõ 44ïõ êåöáëáßïõ.
Óôï ìõèéóôüñçìá Ç ÐáíáãéÜ ç Ãïñãüíá, ï ÌõñéâÞëçò ìÜò äßíåé ìéá
åêôåôáìÝíç ëïãïôå÷íéêÞ óýíèåóç ðïõ Ý÷åé üëá ôá ãíùñßóìáôÜ ôïõ:
õöïëïãéêÞ äýíáìç, ÷éïýìïñ, áñ÷éôåêôïíéêÞ áñôéüôçôá. ¾óôåñá áðü
ìéá äñáìáôéêÞ ðåñéãñáöÞ ôïõ îåñéæþìáôïò ôïõ ìéêñáóéáôéêïý åë-
ëçíéóìïý, ðïõ öôÜíåé óôá áêñïãéÜëéá ôçò åëåýèåñçò ÅëëÜäáò, ãéá
íá ñßîåé ôéò íÝåò ñßæåò óôá ðáôñïãïíéêÜ ÷þìáôá, ìáò ìåôáöÝñåé
óôï øáñï÷þñé ðïõ äçìéïõñãïýí ïé íÝïé ðñüóöõãåò. ÁíÜìåóá óôï
âáóáíéóìÝíï áõôü êüóìï ôùí øáñÜäùí îåöõôñþíåé Ýíá åîùôéêü
ðëÜóìá, Ýíá êïñßôóé ðáñÜîåíï, ìå åêèáìâùôéêÞ ïìïñöéÜ, ðïõ ãßíå-
ôáé ôï åñùôéêü åðßêåíôñï êáé ç óõíå÷Þò áãùíßá ôïõ áíäñéêïý êáé
ôïõ ãõíáéêåßïõ ðëçèõóìïý.
44ï êåöÜëáéï: Âñéóêüìáóôå óôéò áñ÷Ýò ôïõ öèéíïðþñïõ, ìåôÜ ôç
ãéïñôÞ ôïõ Áãßïõ Äçìçôñßïõ, óå Ýíá ÷ùñéü ôçò ËÝóâïõ, ôç ÓêÜëá.
Åßíáé ç åðï÷Þ ðïõ ôï íçóß, ùò êáôåîï÷Þí åëáéïðáñáãùãéêü, åôïé-
ìÜæåôáé íá áó÷ïëçèåß ìå ôç óõãêïìéäÞ ôçò åëéÜò. Ôï ðñüâëçìá ôùí
êáôïßêùí ôïõ ÷ùñéïý åßíáé ç ëåéøõäñßá ðïõ õðÜñ÷åé ãéá ìåãÜëï
÷ñïíéêü äéÜóôçìá, ãåãïíüò ðïõ Ý÷åé ìáñáæþóåé ôá äÝíôñá êáé ôá
æþá. ÁðåëðéóìÝíïé êáôáöåýãïõí óôç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç êáé áðï-
108 öáóßæïõí íá êÜíïõí äÝçóç ðñïêåéìÝíïõ íá âñÝîåé êáé íá óùèïýí.
Áêïëïõèåß ç óêçíÞ ôçò ëéôáíåßáò, üðïõ óõììåôÝ÷åé üëï ôï ÷ùñéü, Στράτης
áêïëïõèþíôáò üëï ôï ðáñáäïóéáêü ôåëåôïõñãéêü. ×áñáêôçñéóôéêÞ Μυριβήλης
åßíáé ç ðáñïõóßá ôïõ ÖïñôÞ, åíüò Åëëçíïáìåñéêáíïý ðïõ áöçãåßôáé
óôïõò ÷ùñéáíïýò ôïõ ôïí áìåñéêÜíéêï ôñüðï ðñüêëçóçò âñï÷Þò:
âïìâáñäßæïõí ôá óýííåöá ìå çëåêôñéêü öïñôßï. Åðß ôñåéò áêüìç
ìÝñåò ôï íçóß õðÝöåñå áðü áöüñçôç æÝóôç. Ôçí ôñßôç ìÝñá, üìùò, êé
åíþ ïé êÜôïéêïé ðëÝïí âñßóêïíôáí óå áðüãíùóç, ï ïõñáíüò óõííÝ-
öéáóå. Ïé íçóéþôåò êáñäéï÷ôõðïýóáí áðü ÷áñÜ êáé Ýôñåìáí ìÞðùò
áõôü ôï ìðëÜâï óýííåöï ôïõ ïñßæïíôá áðïìáêñõíèåß ôåëéêÜ êáé
ìáæß ôïõ ðÜñåé êáé ôçí ðïëõáíáìåíüìåíç âñï÷Þ. ÔåëéêÜ ïé ïõñáíïß
Üíïéîáí êáé Ýíá êáôáðÝôáóìá âñï÷Þò ðüôéóå ôçí ðåñéï÷Þ. Ç íßêç
êáé ç óùôçñßá Ýêáíå ôïõò áíèñþðïõò íá âãïõí êáé íá ðáíçãõñßæïõí
îõðüëõôïé óôïõò äñüìïõò, åíþ ïé êáìðÜíåò ÷ôõðïýóáí ÷áñìüóõíá.
ÊÜðïéïé åðáíáëÜìâáíáí ôéò öñÜóåéò áðü ôçí ðáñÜêëçóç: «ÌÝèõóïí
Êýñéå, ôïõò áýëáêáò ýäáôïò êáèáñïý!». ÊÜèå öïñÜ ðïõ áêïõãüôáí
ìéá êáéíïýñãéá âñïíôÞ, ôçí åðáíáëÜìâáíáí ìå ôç öùíÞ ôïõò ôá
ðáéäéÜ. Ç ãç åß÷å ðëÝïí îåäéøÜóåé êáé ïé êÜôïéêïé åß÷áí óùèåß.

κειμένου
1. Óõãêñßíåôå ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï ôï êåßìåíï ôïõ ÌõñéâÞëç

ìå ôï áêüëïõèï áðüóðáóìá áðü ôï ðïßçìá Ñùìéïóýíç ôïõ ÃéÜííç
Ñßôóïõ:
Åôïýôï ôï ôïðßï åßíáé óêëçñü óáí ôç óéùðÞ,

Óößããåé óôïí êüñöï ôïõ ôá ðõñùìÝíá ôïõ ëéèÜñéá,
Óößããåé óôï öùò ôéò ïñöáíÝò åëéÝò ôïõ êáé ô’ áìðÝëéá ôïõ,
Óößããåé ôá äüíôéá. Äåí õðÜñ÷åé íåñü. ÌïíÜ÷á öùò.
Ï äñüìïò ÷Üíåôáé óôï öùò êé ï ßóêéïò ôçò Üíôñáò åßíáé óß-

äåñï.
ÌáñìÜñùóáí ôá äÝíôñá, ôá ðïôÜìéá êé ïé öùíÝò ìåò óôïí
áóâÝóôç ôïõ Þëéïõ.
Ç ñßæá óêïíôÜöôåé óôï ìÜñìáñï. Ôá óêïíéóìÝíá óêßíá.
Ôï ìïõëÜñé êáé ï âñÜ÷ïò. Ëá÷áíéÜæïõí. Äåí õðÜñ÷åé íåñü.
¼ëïé äéøÜíå. ×ñüíéá ôþñá. ¼ëïé ìáóÜíå ìéá ìðïõêéÜ ïõñáíü
ÐÜíïõ áð’ ôçí ðßêñá ôïõò.
2. Ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç: «Ï Èåüò êñáôïýóå ìáêñéÜ ôç âñï÷Þ áðü ôá

÷þìáôá ôùí áìáñôùëþí».
109
ΖΩΗ
Παραμονή Χριστουγέννων
Κάρολος Ντίκενς
Ï Íôßêåíò, Ýíáò áðü ôïõò ìåãáëýôåñïõò ¢ããëïõò óõããñáöåßò, ãåí-
íÞèçêå ôï 1812 êáé ðÝèáíå ôï 1870. Ëüãù ðôþ÷åõóçò ôïõ ðáôÝñá
ôïõ áíáãêáæüôáí íá åñãÜæåôáé áðü ìéêñü ðáéäß, êõñßùò óôïí ôïìÝá
ôçò äçìïóéïãñáößáò. ¸ãñáøå ìõèéóôïñÞìáôá êáé äéçãÞìáôá ìå èå-
ìáôïëïãßá åìðíåõóìÝíç áðü ôá ïéêïíïìéêÜ êáé êïéíùíéêÜ ðñïâëÞ-
ìáôá ôçò åðï÷Þò ôïõ êáé ôçò ÷þñáò ôïõ (ïéêïíïìéêÞ áíéóüôçôá,
åêìåôÜëëåõóç ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò ê.ëð.) êáé ïñáìáôßæåôáé Ýíá
äéêáéüôåñï êüóìï. Ðïëëïß áðü ôïõò ÷áñáêôÞñåò ðïõ äçìéïýñãçóå
Ýãéíáí äéÜóçìïé êáé ìåôáöÝñèçêáí êáé óôç ìåãÜëç ïèüíç: ï êýñéïò
Ðßêïõéê, ï ÍôÝéâéíô Êüðåñöéëíô, ï ¼ëéâåñ Ôïõßóô, ï Óêñïõôæ. Êõñé-
üôåñá Ýñãá ôïõ: ¼ëéâåñ Ôïõßóô, Íßêïëáò Íßêëìðé, ÍôÝéâéíô Êüðåñ-
öéëíô, ÌåãÜëåò Ðñïóäïêßåò, ×ñéóôïõãåííéÜôéêç Éóôïñßá.

Ç ×ñéóôïõãåííéÜôéêç Éóôïñßá ôïõ Ê. Íôßêåíò, Ýñãï áðü ôï ïðïßï
ðñïÝñ÷åôáé ôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá, åéóÜãåé ãéá ðñþôç öïñÜ
óôçí ðáãêüóìéá ëïãïôå÷íßá ôï åßäïò ôçò åïñôáóôéêÞò ëïãïôå÷íßáò,
äçëáäÞ ôçò ëïãïôå÷íßáò ðïõ ãñÜöåôáé êáé äçìïóéåýåôáé óå åöçìåñß-
äåò êáé ðåñéïäéêÜ, áõôïôåëþò Þ ôìçìáôéêÜ, ìå áöïñìÞ èñçóêåõôéêÝò
åïñôÝò (×ñéóôïýãåííá, Ðñùôï÷ñïíéÜ, ÐÜó÷á). Áíôßóôïé÷ç ó÷ïëÞ óôçí
ÅëëÜäá äçìéïýñãçóå ï ÁëÝîáíäñïò ÐáðáäéáìÜíôçò (Ôï ×ñéóôüøùìï,
Óôï ×ñéóôü óôï ÊÜóôñï, Óôçí Áãé-ÁíáóôáóÜ ê.Ü).

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ìéá öïñÜ êé Ýíáí êáéñü… óêáñöéæüôáí êÜôé ôñïìåñü»:
Ç ìõóôçñéáêÞ áôìüóöáéñá ôçò ðáñáìïíÞò ôùí ×ñéóôïõãÝííùí.
2ç åíüôçôá: «Ç ðüñôá óôï ëïãéóôÞñéï… äåí ôá êáôÜöåñå»: Ôï ëï-
ãéóôÞñéï ôïõ Óêñïõôæ.
3ç åíüôçôá: «ÊáëÜ ×ñéóôïýãåííá èåßå!... áò åßíáé åõëïãçìÝíá»: Ï
110 äéÜëïãïò ìåôáîý ôïõ Óêñïõôæ êáé ôïõ áíéøéïý ôïõ.
Δ. Ανάλυση του περιεχομένου Κάρολος
i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñá Ντίκενς
Ï óõããñáöÝáò ðáßñíåé áöïñìÞ áðü ôçí áñíçôéêÞ óôÜóç ôïõ Óêñïõ-
ôæ ãéá íá åîõìíÞóåé ìÝóá áðü ôá ëüãéá ôïõ áíéøéïý ôï âáèýôå-
ñï íüçìá ôïõ åïñôáóìïý ôçò ãÝííçóçò ôïõ ×ñéóôïý, ðïõ åßíáé ç
ðñïóÝããéóç ôïõ ðëçóßïí êáé ç áãÜðç ðñïò ôï óõíÜíèñùðï ÷ùñßò
äéáêñßóåéò. ¢ëëá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé: á. ç ãéïñôÞ
ôùí ×ñéóôïõãÝííùí êáé ïé ðáñáäüóåéò, ôá Þèç êáé ôá Ýèéìá ðïõ
óõíäÝïíôáé ìå áõôÞ, â. ç öéëáñãõñßá, ã. ôï íüçìá êáé ç óçìáóßá
ôùí èñçóêåõôéêþí åïñôþí ãéá ôïí Üíèñùðï.
1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ðáñáôßèåôáé ç
ìõóôçñéáêÞ áôìüóöáéñá ôçò ÐáñáìïíÞò ×ñéóôïõãÝííùí óôï Ëïíäßíï
ôçí åðï÷Þ ðïõ åêôõëßóóåôáé ôï äéÞãçìá. ÊÜíåé êñýï êáé ôï óêçíéêü ôïõ
äéçãÞìáôïò ðåñéãñÜöåôáé ùò óêïôåéíü, ðáñüëï ðïõ åßíáé ôñåéò ç þñá
ôï ìåóçìÝñé. Ç áôìüóöáéñá åßíáé âáñéÜ êáé ç ïìß÷ëç åßíáé ôüóï ðõêíÞ,
ðïõ ôá óðßôéá ìüëéò êáé á÷íïöáßíïíôáé. Ç ìõóôçñéáêÞ áôìüóöáéñá
öôÜíåé óôï áðïêïñýöùìÜ ôçò óôçí ôåëåõôáßá ðåñßïäï ôçò åíüôçôáò,
üðïõ ï áöçãçôÞò ðñïåôïéìÜæåé ôïí áíáãíþóôç ãéá êÜôé ôñïìåñü ðïõ
ðñüêåéôáé íá óõìâåß, åíôåßíïíôáò Ýôóé ôçí áãùíßá ôïõ.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç áõôÞ åíüôçôá Ý÷ïõìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ
ëïãéóôçñßïõ ôïõ Óêñïõôæ. ÕðÜñ÷åé ôï ãñáöåßï ôïõ Óêñïõôæ, ðïõ
ìÝóù ìéá ðüñôáò åðéêïéíùíåß ìå ôï «èëéâåñü êáìáñÜêé» ôïõ õðáëëÞ-
ëïõ ôïõ. Óôï óçìåßï áõôü, êáé ìÝóá áðü ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ÷þñïõ,
áöÞíïíôáé óáöÞ õðïíïïýìåíá ãéá ôï öéëÜñãõñï ÷áñáêôÞñá ôïõ
Óêñïõôæ êáé ôç äõóôñïðßá ôïõ. Ï Óêñïõôæ åßíáé ôüóï ôóéãêïýíçò,
ðïõ ìéá ôüóï êñýá íý÷ôá áöÞíåé ôïí õðÜëëçëü ôïõ íá äïõëåýåé
÷ùñßò èÝñìáíóç.
3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ, ðïõ åßíáé êáé ç ðéï ìáêñïóêåëÞò ôïõ
áðïóðÜóìáôïò, Ý÷ïõìå ôï äéÜëïãï ìåôáîý ôïõ Óêñïõôæ êáé ôïõ áíé-
øéïý ôïõ. Óôçí åíüôçôá áõôÞ óêéáãñáöåßôáé êáëýôåñá ï ÷áñáêôÞñáò
ôïõ äýóôñïðïõ êáé öéëÜñãõñïõ Óêñïõôæ, üðùò öáßíåôáé êõñßùò áðü
ôç óôÜóç ôïõ êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ áðÝíáíôé óôç ãéïñôÞ ôùí
×ñéóôïõãÝííùí. ÌÝóá áðü ôï äéÜëïãï ìåôáîý ôïõ Óêñïõôæ êáé ôïõ áíé-
øéïý ôïõ, ï ïðïßïò ôïí åðéóêÝöôçêå ãéá íá ôïõ åõ÷çèåß, äéáöáßíåôáé ç
äéáöïñåôéêÞ Üðïøç ðïõ Ý÷ïõí ïé äõï ôïõò áðÝíáíôé óôç èñçóêåõôéêÞ
áõôÞ ãéïñôÞ. Ï áíéøéüò, üðùò êáé ïé ðåñéóóüôåñïé Üíèñùðïé, âëÝðïõí
ôá ×ñéóôïýãåííá ùò ìéá ãéïñôÞ áãÜðçò, óõíáäÝëöùóçò êáé ÷áñÜò,
ðñÜãìáôá ðïõ ãéá ôï Óêñïõôæ èåùñïýíôáé «óá÷ëáìÜñåò».
Óêñïõôæ: Áðü ôç äåýôåñç êéüëáò ðáñÜãñáöï ôïõ áðïóðÜóìáôïò
îåêéíÜ ç óêéáãñÜöçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ êåíôñéêïý Þñùá ôïõ 111
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ Ýñãïõ. «Ç ðüñôá óôï ëïãéóôÞñéï ôïõ Óêñïõôæ Ýìåíå áíïé÷ôÞ ãéá
ΖΩΗ íá ‘÷åé ôï íïõ ôïõ óôïí õðÜëëçëü ôïõ»: ï Óêñïõôæ ðáñïõóéÜæåôáé
ùò Ýíáò áõóôçñüò åñãïäüôçò ðïõ èÝëåé íá åëÝã÷åé áðüëõôá ôïí
õðÜëëçëü ôïõ êáé äåí ôïõ áöÞíåé êáìßá ðñùôïâïõëßá Þ åëåõèåñßá.
«Ìá ç öùôéÜ ôïõ õðáëëÞëïõ Þôáí ôüóï ìéêñïóêïðéêÞ, ðïõ ‘ëåãåò
ðùò Þôáí Ýíá ìüíï êÜñâïõíï. ¼ìùò äåí ìðïñïýóå íá ôç äõíáìþóåé
êé Üëëï, ãéáôß ï Óêñïõôæ êñáôïýóå ôï êáóüíé ìå ôá êÜñâïõíá óôç
äéêÞ ôïõ êÜìáñç»: åäþ äéáöáßíåôáé ç öéëáñãõñßá ôïõ Óêñïõôæ, ðïõ
åíþ êÜíåé ðïëý êñýï, ôóéãêïõíåýåôáé ôç èÝñìáíóç êáé ãéá ôïí åáõôü
ôïõ áëëÜ êõñßùò ãéá ôïí õðÜëëçëü ôïõ, ï ïðïßïò ðñïóðáèåß íá
æåóôáèåß áðü Ýíá ìüíï áíáììÝíï êÜñâïõíï. ÌÝ÷ñé åäþ âëÝðïõìå
ôç ôóéãêïõíéÜ ôïõ Óêñïõôæ üóïí áöïñÜ óôá õëéêÜ áãáèÜ. Áðü ôï
äéÜëïãï üìùò ðïõ áêïëïõèåß ìåôáîý áõôïý êáé ôïõ áíéøéïý ôïõ
äéáöáßíåôáé êáé ç ôóéãêïõíéÜ ôïõ Óêñïõôæ üóïí áöïñÜ óôá óõíáé-
óèÞìáôá. Ï áíéøéüò ôïí åðéóêÝðôåôáé ãéá íá ôïõ åõ÷çèåß, êáèüôé
ôá ×ñéóôïýãåííá åßíáé ç êáôåîï÷Þí ãéïñôÞ áãÜðçò, êõñßùò ìåôáîý
ôùí ìåëþí ìéáò ïéêïãÝíåéáò. Ï Óêñïõôæ, üìùò, èåùñåß üëá áõôÜ
ðåñß áéóèçìÜôùí «óá÷ëáìÜñåò», åöüóïí áíôéìåôùðßæåé ôçí åðï÷Þ
ôùí ×ñéóôïõãÝííùí ùò ìéá åðï÷Þ öïõóêùìÝíùí ëïãáñéáóìþí êáé
éóïëïãéóìþí ðïõ æçìéþíïõí. Ï Óêñïõôæ áíáñùôéÝôáé ëïéðüí, åöü-
óïí ôá Ýîïäá åßíáé ðåñéóóüôåñá, ðþò åßíáé äõíáôüí íá áéóèÜíåôáé
êáíåßò ÷áñïýìåíïò êáé åõôõ÷éóìÝíïò.
Áíéøéüò ôïõ Óêñïõôæ: Áíôßèåôá ìå ôï èåßï ôïõ, âéþíåé åíôïíüôåñá
áõôü ðïõ ïíïìÜæïõìå ðíåýìá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí, óýìöùíá ìå ôï
ïðïßï ïé Üíèñùðïé äéáêáôÝ÷ïíôáé áðü óõíáéóèÞìáôá áãÜðçò ãéá
ôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõò êáé åéäéêÜ ãéá ôá ðñüóùðá ôïõ óõããåíéêïý
ðåñéâÜëëïíôïò. ¸ôóé ëïéðüí, ìÝñåò ðïõ åßíáé, áðïöáóßæåé íá åðéóêå-
öôåß ôï èåßï ôïõ ãéá íá ôïõò åõ÷çèåß. Ç ðáñïõóßá ôïõ óôï áðüóðá-
óìá åßíáé äéäáêôéêÞ êáé ðñïôñÝðåé ôï èåßï ôïõ íá áíáèåùñÞóåé ôçí
áñíçôéêÞ ôïõ óôÜóç áðÝíáíôé óôéò ãéïñôÝò. Åßíáé èñçóêåõüìåíïò,
åöüóïí áêïëïõèåß ðéóôÜ ôá Ýèéìá êáé ôéò óõíÞèåéåò ðïõ óõíäÝïíôáé
ìå ôéò åïñôÝò ôùí ×ñéóôïõãÝííùí. Åßíáé áíïé÷ôüêáñäïò êáé áíôßèåôá
ìå ôï èåßï ôïõ äåí åßíáé öåéäùëüò óôá áéóèÞìáôá, åöüóïí áéóèÜíå-
ôáé êáëïóýíç, óõìðüíéá, öéëåõóðëá÷íßá êáé ÷áñÜ.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ç äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï áðüóðáóìá åßíáé ãñáììÝíï óå áðëü, áðÝñéôôï ýöïò, áëëÜ ìå ôç
óõíäñïìÞ üëçò ôçò ðñþôçò ðáñáãñÜöïõ êáé ôùí ó÷çìÜôùí ëüãïõ
112 ðïõ ðåñéÝ÷åé, ãßíåôáé ãëáöõñü.
iii) ÁöÞãçóç Κάρολος
ÕðÜñ÷åé áöÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöç- Ντίκενς
ãçôÞ, äçëáäÞ Ýíá ðñüóùðï ðïõ äåí ìåôÝ÷åé ìåí óôçí éóôïñßá áëëÜ
ãíùñßæåé ôá ðÜíôá, áêüìç êáé ôéò óêÝøåéò ôùí ðñùôáãùíéóôþí. Ìå
ôç ìåóïëÜâçóç ôïõ äéáëüãïõ, ç áöÞãçóç áðïêôÜ æùíôÜíéá.
iv) Ó÷Þìáôáëüãïõ
ÌåôáöïñÝò: «ôá ìÜôéá ôïõ óðßèéæáí», «ìéá åðï÷Þ üëï êáëïóýíç»,
ÌåôáöïñÝò
«áíïßãïõí ëåýôåñá ôéò êáñäéÝò ôïõò», «óõíôáîéäéþôåò ðñïò ôïí
ôÜöï», «êïììáôÜêé ÷ñõóü Þ áóÞìé óôçí ôóÝðç ìïõ».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç ïìß÷ëç îå÷õíüôáí êáé ôñýðùíå», «ç öýóç áíÜ-
óáéíå êáé óêáñöéæüôáí êÜôé ôñïìåñü».
Ðáñïìïéþóåéò: «èá’ ëåãå êáíåßò ðùò ç öýóç áíÜóáéíå», «ðïõ’ ëåãåò
ðùò Þôáí Ýíá ìüíï êÜñâïõíï».
åðßèåôá êáöåôéÜ, âáñéÜ, èëéâåñü, ÷áñïýìåíç, ñïäïêüê-
êéíï êáé üìïñöï, êáëÞ, åõ÷Üñéóôç.

1. ÓêéáãñáöÞóôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Óêñïõôæ, üðùò ðáñïõóéÜæåôáé
ìÝóá óôï êåßìåíï.
2. Ôé óçìáßíïõí ãéá ôï Óêñïõôæ ôá ×ñéóôïýãåííá êáé ôé ãéá ôïí

áíéøéü ôïõ;
Óå Ýíá óçìåßï ôïõ äéáëüãïõ ôïõ Óêñïõôæ ìå ôïí áíéøéü ôïõ îå-
äéðëþíïíôáé ïé óêÝøåéò ôïõ êåíôñéêïý Þñùá ãéá ôç ãéïñôÞ ôùí
×ñéóôïõãÝííùí. Ãé’ áõôüí åßíáé ìéá åðï÷Þ êáôÜ ôçí ïðïßá ðñÝðåé
íá ðëçñþíåéò ëïãáñéáóìïýò ÷ùñßò íá Ý÷åéò ÷ñÞìáôá, ìéá åðï÷Þ
ðïõ óå âñßóêåé Ýíá ÷ñüíï ìåãáëýôåñï êáé ü÷é ðëïõóéüôåñï, ìéá
åðï÷Þ üðïõ ïé éóïëïãéóìïß êáôáëÞãïõí ìå æçìßá. ÂëÝðïõìå ëïéðüí
ôï Óêñïõôæ íá Ý÷åé óõíäõÜóåé ôï óõíáßóèçìá ôçò áãÜðçò ìå ôï
êÝñäïò. Áí äåí õðÜñ÷åé êÝñäïò, äåí ìðïñåß íá áéóèáíèåß áãÜðç ãéá
ôïí ðëçóßïí ôïõ, üðùò ïñßæïõí ôá ×ñéóôïýãåííá. Áíôßèåôá, óôçí
ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï îåäéðëþíïíôáé ïé óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞ-
ìáôá ôïõ áíéøéïý ôïõ ãéá ôç èñçóêåõôéêÞ áõôÞ åïñôÞ. ÁíáöÝñåé üôé
óôç ãéïñôÞ áõôÞ áñìüæåé óåâáóìüò ìüíï êáé ìüíï ãéá ôï éåñü ôçò
üíïìá êáé ôçí ðñïÝëåõóÞ ôçò. ÅðéðëÝïí ðñÝðåé íá åßíáé ìéá åðï÷Þ
üëï êáëïóýíç êáé óõìðüíéá, öéëåõóðëá÷íßá êáé ÷áñÜ. Ôçí åðï÷Þ
áõôÞ Üíôñåò êáé ãõíáßêåò, óáí ìéá øõ÷Þ áíïßãïõí ôéò êáñäéÝò ôïõò
êáé âëÝðïõí üëïõò ôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò ùò ðëÜóìáôá ìå ïìïé-
üôçôåò êáé ü÷é ìå äéáöïñÝò. ¼ëïé ðïñåõüìáóôå ðñïò ôï èÜíáôï êáé
áõôüò ï ðñïïñéóìüò ðñÝðåé íá åíþíåé üëïõò ôïõò áíèñþðïõò. Êáé
ìüíï ãé’ áõôü ôá ×ñéóôïýãåííá åßíáé ìéá åõëïãçìÝíç ãéïñôÞ. 113
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ 3. Ðïéá óôÜóç êñáôÜ áðÝíáíôé óôï Óêñïõôæ ï õðÜëëçëüò ôïõ êáé
ΖΩΗ ãéáôß;
Ç óôÜóç ôïõ õðáëëÞëïõ áðÝíáíôé óôïí åñãïäüôç Óêñïõôæ åßíáé
üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñï áðüìáêñç. ÂëÝðïõìå íá äïõëåýïõí
óå äéáöïñåôéêü ÷þñï. Ï õðÜëëçëïò îÝñåé êáëÜ ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ
Óêñïõôæ êáé äåí ðñïóðáèåß íá áíôéðáñáôåèåß ìáæß ôïõ, ãéáôß öï-
âÜôáé üôé èá ÷Üóåé ôç äïõëåéÜ ôïõ. ÊÜðïéá óôéãìÞ üìùò ôï êñýï
ôïí êáôáâÜëëåé êáé åðé÷åéñåß íá ðÜñåé ôï öáñÜóé êáé íá ðÜåé óôï
äùìÜôéï ôïõ Óêñïõôæ ãéá íá ðÜñåé êÜñâïõíá. Äå ëÝåé êáé äåí æçôÜåé
ôßðïôá åëðßæïíôáò üôé ï Óêñïõôæ íá êáôáëÜâåé áðü ìüíïò ôïõ ôï
ëüãï ãéá ôïí ïðïßï ðçãáßíåé óôï ãñáöåßï ôïõ. Ãéá ôï Óêñïõôæ üìùò
êÜôé ôÝôïéï åßíáé áäéáíüçôï, ãé’ áõôü êáé èåùñåß üôé ç êßíçóç áõôÞ
ôïõ õðáëëÞëïõ äçëþíåé üôé åßíáé þñá íá öýãïõí. Áðü áõôü êáé ìüíï
êáôáëáâáßíïõìå üôé ïé äõï ôïõò óõíáíôéüíôáí ìüíï óôçí Üöéîç
êáé óôçí áíá÷þñçóç áðü ôï ëïãéóôÞñéï. Ï Óêñïõôæ äåí åðÝôñåðå
êáìßá Üëëç åðáöÞ êáé ï õðÜëëçëïò ðñïóáñìüæïíôáí áðü áíÜãêç,
öïâïýìåíïò ìÞðùò ÷Üóåé ôç äïõëåéÜ ôïõ.
4. ÄéáâÜóôå ïëüêëçñç ôç ×ñéóôïõãåííéÜôéêç Éóôïñßá êáé óõæçôÞ-

óôå ôçí åîÝëéîç ôïõ êåíôñéêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ Óêñïõôæ.
×áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá ôçò ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ Óêñïõôæ åßíáé
ç öéëáñãõñßá ôïõ, ðïõ ôïí åß÷å êÜíåé áðüêïóìï êáé éäéüôñïðï. Óôï
âéâëßï ôïí âëÝðïõìå íá ìÝíåé ðéóôüò óôéò áðüøåéò ôïõ, Ýùò üôïõ
óõìâáßíåé Ýíá ðåñßåñãï ðåñéóôáôéêü: ìåôÜ ôï ôÝëïò ôçò çìÝñáò –ìÝ-
ñïò ôçò ïðïßáò ðáñáêïëïõèïýìå êáé óôï áðüóðáóìá ôïõ âéâëßïõ.
ÅðéóôñÝöïíôáò óôï óðßôé ôïõ êáé áöïý åß÷å áðïëáýóåé ôç óïýðá
ôïõ, ï Óêñïõôæ ðÜåé ãéá ýðíï. ÎáöíéêÜ üìùò åìöáíßæåôáé ôï öÜíôá-
óìá ôïõ åäþ êáé åðôÜ ÷ñüíéá ðåèáìÝíïõ óõíåôáßñïõ ôïõ, ÌÜñëåú.
Ç Üõëç ìïñöÞ ôïõ ÌÜñëåú, ï ïðïßïò Þôáí ïìïßùò öéëÜñãõñïò êáé
ôóéãêïýíçò, üðùò ï Óêñïõôæ, åßíáé æùóìÝíç ìå üëá ôá ðëïýôç êáé ôá
õëéêÜ áãáèÜ ðïõ åß÷å áðïêôÞóåé üóï Þôáí åí æùÞ. Ôá áãáèÜ áõôÜ
üìùò ìïéÜæïõí íá âáñáßíïõí ôï ÌÜñëåú. Ôï öÜíôáóìá ðñïåéäïðïéåß
ôï Óêñïõôæ üôé èá Ýñèïõí íá ôïí åðéóêåöôïýí ôñßá ðíåýìáôá êáé
ìüíï Üìá ôá áêïýóåé ðñïóåêôéêÜ èá ìðïñÝóåé íá óùèåß êáé äå èá
êáôÝëçãå óáí áõôüí. ¸ôóé êé Ýãéíå.
Ôï ðñþôï ðíåýìá (ìå ìéá áðñïóäéüñéóôç ìïñöÞ ðáéäéïý êáé ãÝñïõ
ìáæß) Þôáí ôï ðíåýìá ôùí ðáñåëèüíôùí ×ñéóôïõãÝííùí. Èá ðÜñåé
ëïéðüí ìáæß ôïõ ôï Óêñïõôæ óå Ýíá ôáîßäé óôï ðáñåëèüí, äåß÷íïíôÜò
ôïõ ôéò áëëáãÝò ðïõ åðÞëèáí óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ìÝóá áðü ôéò
äéáäï÷éêÝò åïñôÝò ôùí ×ñéóôïõãÝííùí. ¸ôóé ëïéðüí, áðü áíÝìåëï
ðáéäß êáé êáôüðéí ðïëëÜ õðïó÷üìåíï Ýöçâï, ôïí âëÝðïõìå íá ïäç-
ãåßôáé óôáäéáêÜ óôçí áðïìüíùóç êáé óôï ìüíï óêïðü ôçò æùÞò
114 ôïõ, ôïí ðëïõôéóìü. ÌÝóá áðü áõôÞí ôçí ðåñéÞãçóç óôï ÷ñüíï
êáé âëÝðïíôáò áãáðçìÝíá ðñüóùðá ôïõ ðáñåëèüíôïò, ï Óêñïõôæ Κάρολος
áñ÷ßæåé íá êëïíßæåôáé. Ντίκενς
Ôï äåýôåñï ðíåýìá, ãéãáíôüóùìï êáé åõäéÜèåôï, åßíáé ôï ðíåýìá
ôùí öåôéíþí ×ñéóôïõãÝííùí. Áõôü ôï ðíåýìá ôáîéäåýåé ôï Óêñïõôæ
óôïí ôñüðï ðïõ ãéïñôÜæïõí ïé Üíèñùðïé ôá ×ñéóôïýãåííá, áíåîáñ-
ôÞôùò ïéêïíïìéêÞò êáôÜóôáóçò. Ðéï óõãêåêñéìÝíá üìùò, óôÝêåôáé
óôï óðßôé ôïõ õðáëëÞëïõ ôïõ, Ìðïìð ÊñÜôóéô. ÐáñÜ ôçí áðÜíèñùðç
óôÜóç ôïõ Óêñïõôæ áðÝíáíôß ôïõ, üðùò åßäáìå êáé óôï áðüóðáóìá,
ï Ìðïìð, äåí ôïõ êñáôÜ êáêßá êáé åßíáé áðü ôïõò ðñþôïõò ðïõ
ìíçìïíåýåé óôï ãéïñôéíü ôñáðÝæé. Ï Óêñïõôæ åíôõðùóéÜæåôáé áðü
ôï ãåãïíüò üôé ìéá ðïëõìåëÞò ïéêïãÝíåéá ðåñíÜ ôüóï êáëÜ ôçí
çìÝñá ôùí ×ñéóôïõãÝííùí, ìå ôüóï ëßãá ÷ñÞìáôá. Èá óôáèåß äå
éäéáßôåñá óå Ýíáí áðü ôïõò ìéêñïýò ãéïõò ôïõò Ìðïìð, ôïí Ôéì, ï
ïðïßïò åßíáé áíÜðçñïò. Ôï ðíåýìá ôïí ðëçñïöïñåß üôé áí äåí áë-
ëÜîåé óýíôïìá ç ïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç ôçò ïéêïãÝíåéáò ôïõ Ìðïìð,
ôï ìéêñü ðáéäß äå èá ðåñÜóåé ðïëëÜ ×ñéóôïýãåííá áêüìç. Åðüìåíç
óôÜóç ôïõ ôáîéäéïý ôïõò åßíáé ôï óðßôé ôïõ áíéøéïý ôïõ Óêñïõôæ,
üðïõ âñßóêïíôáé ìáæåìÝíïé üëïé ïé óõããåíåßò ôïõ êáé ößëïé. Êáé ï
áíéøéüò ôïõ ìíçìïíåýåé ôï èåßï ôïõ êáé ëÝåé üôé óêïðåýåé íá ôïí
êáëåß êÜèå ×ñéóôïýãåííá, áí êáé áõôüò äåí Ýñ÷åôáé ðïôÝ.
Ï Óêñïõôæ ìåôÜ áð’ üëá üóá åßäå, áñ÷ßæåé íá ìðáßíåé óå óêÝøåéò.
Óõíåéäçôïðïéåß üôé üëïé áõôïß, ðáñüëï ðïõ äåí åßíáé ðëïýóéïé, üðùò
áõôüò, íéþèïõí ïßêôï ãéá ôï Óêñïõôæ. Ðáñáêïëïõèþíôáò ôïí ôñüðï
äéáóêÝäáóçò óôï óðßôé ôïõ áíéøéïý ôïõ, ìåôáíéþíåé ðïõ åêåßíïò
áðïõóéÜæåé áðü áõôÞ ôçí ôüóï üìïñöç âñáäéÜ.
Ôï ôñßôï ðíåýìá åßíáé ôï ðéï ôñïìáêôéêü. ÖïñÜ Ýíá ìáíäýá êáé
êïõêïýëá, ÷ùñßò íá äåß÷íåé ôï ðñüóùðü ôïõ êáé åßíáé ôï ðíåýìá
ôùí ìåëëïíôéêþí ×ñéóôïõãÝííùí. Áñ÷éêÜ ôïí ïäçãåß óôçí ðüëç, óå
êÜðïéá ×ñéóôïýãåííá ðïõ èá Ýñèïõí, üðïõ üëïé ìéëïýí ãéá ôï èÜíáôï
êÜðïéïõ ôóéãêïýíç êáé ðáñÜîåíïõ áíèñþðïõ. Êáíåßò äå äåß÷íåé íá
óôåíï÷ùñéÝôáé. ÌÜëéóôá êÜðïéïé áðü ôï ðñïóùðéêü ôïõ ðñïóðáèïýí
íá áðïêïìßóïõí êÝñäïò ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ, åêðïéþíôáò áíôéêåßìå-
íá ôïõ óðéôéïý ôïõ. Ôï ðíåýìá ïäçãåß ôï Óêñïõôæ óå Ýíá óêïôåéíü
äùìÜôéï, üðïõ âñßóêåôáé ôï ðôþìá ôïõ áíèñþðïõ áõôïý, áëëÜ ï
Óêñïõôæ äåí Ý÷åé ôï øõ÷éêü óèÝíïò íá ôñáâÞîåé ôï óåíôüíé êáé íá
äåé ðïéïò åßíáé. ¸ôóé ôïí ïäçãåß óôï íåêñïôáöåßï, üðïõ ôïõ äåß÷íåé
ôçí ôáöüðëáêá ðïõ ãñÜöåé ôï üíïìá ôïõ Óêñïõôæ.
Óôç óõíÝ÷åéá îáíáðÜåé óôï óðßôé ôïõ õðáëëÞëïõ ôïõ. Ôþñá, ôá ×ñé-
óôïýãåííá äåí åßíáé ßäéá üðùò ôá ðñïçãïýìåíá ðïõ åß÷å äåé, êáèþò
ï ìéêñüò Ôéì Ý÷åé ðåèÜíåé. ÓõãêëïíéóìÝíïò ï Óêñïõôæ, ðáñáêáëåß ôï
ðíåýìá íá ôïí ãõñßóåé ðßóù, ëÝãïíôáò üôé Ýìáèå ôï ìÜèçìÜ ôïõ êáé
ñùôÜåé ìå áãùíßá áí ðñïëáâáßíåé íá áëëÜîåé áõôÞí ôçí êáôÜóôáóç.
Ôï ðíåýìá åîáöáíßæåôáé ÷ùñßò íá ôïõ äþóåé áðÜíôçóç. Ï Óêñïõôæ 115
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ðåôÜãåôáé áðü ôï êñåâÜôé ôïõ ëÝãïíôáò ôçí åîÞò öñÜóç: «Èá æù
ΖΩΗ óôï ðáñåëèüí, óôï ðáñüí êáé óôï ìÝëëïí. Ù, ÔæÝéêïìð ÌÜñëåú! Áò
åßíáé åõëïãçìÝíïé ïé ïõñáíïß êáé ôá ×ñéóôïýãåííá ãéá ôï êáëü ðïõ
ìïõ ‘êáíåò!».
Íéþèïíôáò ÷áñïýìåíïò ðïõ åßíáé áêüìç æùíôáíüò, áíïßãåé ôï ðá-
ñÜèõñï êáé ñùôÜåé Ýíá ðáéäß ôé ìÝñá åßíáé. Ôï ðáéäß ôïý áðáíôÜ
üôé åßíáé áíÞìåñá ×ñéóôïýãåííá. ¢ñá üëá áõôÜ ôá åß÷å æÞóåé ìÝóá
óå ìéá íý÷ôá êáé äåí åß÷å ÷Üóåé ôßðïôá áðü ôç æùÞ ôïõ. Ôï ðñþôï
ðñÜãìá ðïõ êÜíåé åßíáé íá óôåßëåé ôç ìåãáëýôåñç ãáëïðïýëá ôçò
ðüëçò óôïí õðÜëëçëü ôïõ. ÁìÝóùò ìåôÜ öïñÜåé ôá êáëÜ ôïõ êáé
ðÜåé ôñÝ÷ïíôáò óôï óðßôé ôïõ áíéøéïý ôïõ, üðïõ üëïé ôïí õðïäÝ-
÷ïíôáé ìå Ýêðëçîç êáé ÷áñÜ. Ôçí åðüìåíç ìÝñá ðÜåé ðñùß ðñùß
óôï ãñáöåßï ôïõ, ðñéí áðü ôïí õðÜëëçëü ôïõ. Áõôüò êáèõóôåñåß
åßêïóé ëåðôÜ íá Ýñèåé óôç äïõëåéÜ ôïõ êáé ï Óêñïõôæ áíôß íá ôïí
åðéðëÞîåé ôïõ êÜíåé áýîçóç.
Ï Óêñïõôæ êñÜôçóå êáé ìå ôï ðáñáðÜíù ôï ëüãï ðïõ åß÷å äþóåé
óôá ðíåýìáôá. ¼ëá üóá õðïó÷Ýèçêå ôá ôÞñçóå êé Ýêáíå áêüìá
ðåñéóóüôåñá. Êé üóï ãéá ôï ìéêñïýëç Ôéì, ðïõ äåí ðÝèáíå, ôïõ óôÜ-
èçêå óáí äåýôåñïò ðáôÝñáò. ¸ãéíå ï ðéï êáëüò ößëïò, ï ðéï êáëüò
Üíèñùðïò, ôï ðéï êáëü áöåíôéêü ðïõ åß÷å äåé ðïôÝ áõôÞ ç ðüëç.
ÊÜðïéïé ãÝëáóáí êïñïúäåõôéêÜ âëÝðïíôáò ôçí áëëáãÞ ôïõ, áëëÜ
åêåßíïò ôïõò Üöçóå íá ãåëïýí êáé äåí Ýäéíå êáìßá óçìáóßá. Ãéáôß
Þôáí áñêåôÜ óïöüò ðéá ãéá íá îÝñåé ðùò ó’ áõôüí ôïí êüóìï ôßðïôá
êáëü äå ãßíåôáé ÷ùñßò íá âñåèïýí êÜðïéïé íá ôï ðåñéãåëÜóïõí.
5. ÄéáâÜóôå óôï ÊáôÜ ËïõêÜí ÅõáããÝëéï ôï åäÜöéï â´, 8-14, üðïõ

áíáããÝëëåôáé ç ÷áñìüóõíç åßäçóç ôçò ÃÝííçóçò êáé óõæçôÞóôå
ó÷åôéêÜ ìÝóá óôçí ôÜîç.
Óôï óõãêåêñéìÝíï åäÜöéï ôïõ ÊáôÜ ËïõêÜí Åõáããåëßïõ äéáâÜ-
æïõìå üôé óôçí ðüëç ôçò ÂçèëåÝì åìöáíßóôçêå Üããåëïò Êõñßïõ óå
ðïéìÝíåò, ìåôáöÝñïíôáò ôç ÷áñìüóõíç åßäçóç ôçò ãÝííçóçò ôïõ
óùôÞñá ×ñéóôïý êáé ôïõò Ýäåéîå ôï óçìåßï üðïõ ãåííÞèçêå, äçëáäÞ
ôç öÜôíç üðïõ ôï ìùñü âñéóêüôáí óðáñãáíùìÝíï. ÁìÝóùò ìåôÜ
ôï ðëÞèïò ôùí âïóêþí Üñ÷éóå íá äïîïëïãåß ôï Èåü.

κειμένου
1. ÕðÜñ÷ïõí óçìåßá óôá ïðïßá óõìöùíåßôå ìå ôéò áðüøåéò Þ ôç
óôÜóç ôïõ Óêñïõôæ êáé ãéáôß;
2. Óôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï ôïõ áðïóðÜóìáôïò äéáìïñöþíåôáé ìéá
ìõóôçñéáêÞ êáé áãùíéþäçò áôìüóöáéñá. Ðþò åðéôõã÷Üíåôáé áõôü;
116
Πασχαλινή ιστορία
Παντελής Καλιότσος
Ï ÐáíôåëÞò Êáëéüôóïò áó÷ïëåßôáé ìå ôçí ðåæïãñáößá. Ôá âéâëßá ôïõ
ôüóï ãéá ôïõò ìéêñïýò üóï êáé ãéá ôïõò ìåãÜëïõò, Ý÷ïõí êõñßùò èÝìá
ôçí åéñÞíç êáé ôïí ðüëåìï, ôçí áíÜãêç ãéá óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí,
ôéò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò, ôçí ðáéäéêÞ çëéêßá. Óõ÷íÜ ç ðåæïãñáößá ôïõ
áíáöÝñåôáé óå èÝìáôá êáé Ýííïéåò ìåôáöõóéêÝò êáé õðáñîéáêÝò, üðùò
åßíáé ï Èåüò, ï èÜíáôïò, ï Ýñùôáò ê.ëð. Ùóôüóï ç ðñïóÝããéóç áõôþí
ôùí èåìÜôùí åäñÜæåôáé óôáèåñÜ óôçí êáèçìåñéíÞ ðñáãìáôéêüôçôá
ôïõ áðëïý áíèñþðïõ. Ç ãñáöÞ ôïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ñåáëéóìü
êáé ðïéçôéêüôçôá. ÌåñéêÜ áðü ôá Ýñãá ôïõ åßíáé: Ôï éæåíôüñå êáé ô’
áçäüíé, Ï ìåóáßïò ôïß÷ïò, Ôïí áéþíá ðïõ îýðíçóå ï ðçëüò, ¸íá óáêß
ìáëëéÜ, Ç ìýãá (óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí).

Óôá äéçãÞìáôá ôçò óõëëïãÞò Ç ìýãá åßíáé öáíåñÞ ç êïóìïèåùñßá
ôïõ óõããñáöÝá, ðïõ ðçãÜæåé áðü ôçí åéëéêñéíÞ êáé Üìåóç óðïõäÞ
ôçò áíèñþðéíçò éäéïóõãêñáóßáò. Ç Ðáó÷áëéíÞ éóôïñßá åßíáé äéÞãçìá
ìå üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ åßäïõò: åíüôçôá ôüðïõ êáé ÷ñüíïõ
(åëëçíéêü ÐÜó÷á óå áóôéêÞ ðåñéï÷Þ), áíÝëéîç ôçò ðëïêÞò ìÝ÷ñé ôçí
êïñýöùóÞ ôçò óôï «ãåãïíüò», ëåðôïìåñÞò äéáãñáöÞ ôïõ êåíôñéêïý
÷áñáêôÞñá.

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Áêñéâþò Ýíá ìÞíá… ÷ôýðçìá óôçí ðëÜôç, äõíáôü»: Ï
ÄéïíõóÜêçò êåñäßæåé óå êëÞñùóç Ýíá áñíß.
2ç åíüôçôá: «¸ôóé Ýãéíå ìå ô’ áñíß… ìåñéêÜ ôï åß÷áíå êáôáëÜâåé»: Ç
õðüó÷åóç ôïõ êïõñÝá.
3ç åíüôçôá: «Ï êïõñÝáò üìùò äåí Þñèå… ôé èá ôñþåé ôï óêõëß óïõ;»:
Ç áèÝôçóç ôçò õðüó÷åóçò êáé ç åðßóêåøç ôïõ ÄéïíõóÜêç óôï óðßôé
ôïõ êïõñÝá. 117
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ 4ç åíüôçôá: «¸ôóé äýóêïëá… êáé ìå óõã÷ùñåßò»: Ç ýóôáôç ðñïóðÜ-
ΖΩΗ èåéá áðïöõãÞò ôçò óöáãÞò.
5ç åíüôçôá: «Ôüôå ï êõñ ÄéïíõóÜêçò… åêåß ôçí ðÞñáíå ôá ãÝëéá»: Ç
Üãïíç áðüðåéñá ôïõ ÄéïíõóÜêç íá óöÜîåé ôï áñíß.
Ï óõããñáöÝáò ðñáãìáôåýåôáé ìå ðñïóï÷Þ ôï åõáßóèçôï èÝìá
ôçò óöáãÞò ôùí áñíéþí ãéá ôï ðáó÷áëéíü ôñáðÝæé. Ç ðñïóÝããéóÞ
ôïõ êõñéáñ÷åßôáé áðü ôá öéëïæùéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá. Ùóôüóï ç
áöÞãçóç äåí ïäçãåßôáé óôçí áðüññéøç ôïõ éó÷õñïý óôçí ÅëëÜäá
åèßìïõ ôïõ ðáó÷áëéíïý áìíïý, áëëÜ èÝôåé ãéá ðñïâëçìáôéóìü ìéá
áíôßèåóç: ôá áíõðåñÜóðéóôá áñíÜêéá ïäçãïýíôáé óôç óöáãÞ ìå
áöïñìÞ ìéá ãéïñôÞ ðïõ åðáããÝëëåôáé ôï ìÞíõìá ôçò áãÜðçò. Èå-
ìáôéêÜ ôï êåßìåíï åðåêôåßíåôáé êáé óå Üëëá Ýèéìá êáé èñçóêåõôéêÝò
åêäçëþóåéò ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí åïñôáóìü ôïõ ÐÜó÷á: áêïëïõ-
èßåò, åðéôÜöéïò, ðáó÷áëéíÜ öáãçôÜ ê.ëð.

1ç åíüôçôá: Ï ÄéïíõóÜêçò, ýóôåñá áðü ðáñüôñõíóç ôïõ ößëïõ ôïõ
êïõñÝá, óõììåôÝ÷åé óå ìéá êëÞñùóç, üðïõ êåñäßæåé Ýíá áñíÜêé, ôï
ïðïßï óêïðåýåé íá óöÜîåé ôç ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ êáé íá ôï öÜíå
ôï ÐÜó÷á ìáæß ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ.
2ç åíüôçôá: Ï ßäéïò üìùò äåí åßíáé óå èÝóç íá óöÜîåé æùíôáíü, ãé’
áõôü êáé âÜæåé ôïí êïõñÝá íá ôïõ õðïó÷åèåß üôé åêåßíïò èá áíáëÜ-
âåé ôç äýóêïëç –êáôÜ ôï ÄéïíõóÜêç– áðïóôïëÞ ôçò óöáãÞò.
3ç åíüôçôá: Ï êïõñÝáò üìùò äåí åìöáíßæåôáé ôç óõìöùíçìÝíç
ìÝñá ôçò óöáãÞò êáé Ýôóé ï ÄéïíõóÜêçò áðïöáóßæåé íá ðÜñåé ôï
ôñÝíï êáé íá ðÜåé óðßôé ôïõ íá ôïí âñåé. Âñßóêåé ôï óðßôé êëåéóôü
êáé åðéóôñÝöåé Üðñáãïò.
4ç åíüôçôá: ÁðåëðéóìÝíïò êáé õðü ôçí ðßåóç ôçò ãõíáßêáò ôïõ íá
âñåèåß ëýóç óôï ðñüâëçìá áíÞìåñá ÌåãÜëïõ ÓáââÜôïõ, ðáñáêáëåß
Ýíá ãåßôïíá íá áíáëÜâåé íá óöÜîåé ôï áñíß. Åêåßíïò äçëþíåé åîßóïõ
áíÞìðïñïò íá ðñïâåß óå Ýíá ôÝôïéï Ýñãï.
5ç åíüôçôá: Ï ÄéïíõóÜêçò áðïãïçôåõìÝíïò ðïõ äåí ìðüñåóå íá
âñåé ëýóç óôï ðñüâëçìÜ ô,ïõ êáé íéþèïíôáò åêôåèåéìÝíïò áðÝíáíôé
óôç ãõíáßêá ôïõ, áðïöáóßæåé åðéôÝëïõò íá óöÜîåé ï ßäéïò ôï áñíÜ-
êé. ¼ìùò ôá «èÝëù» ôïõ õðåñéó÷ýïõí ôùí «ðñÝðåé» êáé áðïöáóßæåé
ôçí ôåëåõôáßá óôéãìÞ íá ìçí ôï óöÜîåé. Óôçí ôåëéêÞ áõôÞ áðüöá-
óç óõìâÜëëïõí êáé ôá êëÜìáôá ôùí ðáéäéþí ôïõ, ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá
Ýðáéæáí ìå ôï áñíÜêé.
118
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí Παντελής
ÄéïíõóÜêçò: Ïé óêÝøåéò ðïõ êÜíåé, åíþ ðñïåôïéìÜæåôáé íá óöÜîåé Καλιότσος
ï ßäéïò ôï æþï, öáíåñþíïõí Ýíáí Üíèñùðï âáèéÜ óõíáéóèçìáôéêü,
åõáßóèçôï, êáëïêÜãáèï, öéëåéñçíéêü êáé öéëüæùï, ðïõ áãáðÜåé ôá
ðáéäéÜ ôïõ êáé åßíáé êáëüò ïéêïãåíåéÜñ÷çò. ÈÝëåé íá åîáóöáëßóåé
ôï êáëýôåñï ãéá ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ôéò çìÝñåò ôïõ ÐÜó÷á, ùóôüóï
äåí ìðïñåß íá ðáñáâåß êáé ôéò áñ÷Ýò ôïõ, ðïõ ôïõ õðáãïñåýïõí
óåâáóìü êáé áãÜðç ãéá üëá ôá ðëÜóìáôá ôïõ êüóìïõ. Åßíáé ðéï Þðé-
ïò ÷áñáêôÞñáò óõãêñéôéêÜ ìå ôç ãõíáßêá ôïõ êáé áõôü óõ÷íÜ óôï
êåßìåíï ôïí êÜíåé íá áéóèÜíåôáé åíï÷Þ, ðïõ åßíáé ôüóï áäýíáìïò
óå ðñÜãìáôá ðïõ ãéá Üëëïõò èåùñïýíôáé áõôïíüçôá.
Ãõíáßêá ôïõ ÄéïíõóÜêç: Áíôßèåôç ìå ôïõ ÄéïíõóÜêç êáé ôùí ðáéäé-
þí ôçò åßíáé ç óôÜóç ôçò óõæýãïõ ôïõ, ôçò Ìáñßáò, ðïõ äå âëÝðåé
ôßðïôá êáêü óôçí üëç ðñÜîç ôçò óöáãÞò. Åßíáé ðåñéóóüôåñï äõíá-
ìéêÞ êáé áðïöáóéóôéêÞ áðü ôï óýæõãü ôçò. Öáßíåôáé üôé ïé äõóêïëßåò
ôçò æùÞò êáé ôùí ïéêéáêþí åñãáóéþí äåí ôçò Ý÷ïõí áöÞóåé ðåñéèþ-
ñéá ãéá óõíáéóèçìáôéóìïýò ôÝôïéïõ ôýðïõ. Ôçí ðñÜîç ôçò óöáãÞò
ôç èåùñåß óõíçèéóìÝíç êáé êáèéåñùìÝíç óýìöùíá ìå ôï Ýèéìï.
ÖïñôéóìÝíç ìå ôéò åõèýíåò ôçò ðñïåôïéìáóßáò ôïõ óðéôéïý ãéá ôïí
åïñôáóìü ôïõ ÐÜó÷á, âÜæåé ôéò öùíÝò óôïí Üíôñá ôçò åðåéäÞ Ý÷åé
öôÜóåé ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ êáé ôï áñíß äåí Ý÷åé óöáãéáóôåß áêüìç.
ÅðéðëÝïí, ôçò öáßíåôáé ãåëïßï ðïõ ï Üíôñáò ôçò äåí Ý÷åé ôï óèÝíïò
íá óöÜîåé ôï æþï.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, êáèçìåñéíÞ, êáèüëïõ
åðéôçäåõìÝíç.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü. Ôá ðëïýóéá ó÷Þìáôá ëüãïõ, êáé åéäéêÜ ïé ðïëëÝò
åéêüíåò, êÜíïõí ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ãëáöõñü. Ç êõñéáñ÷ßá ôïõ äé-
áëüãïõ óõìâÜëëåé óôç æùíôáíÞ êáé èåáôñéêÞ áðüäïóç ôïõ èÝìáôïò.
Éäéáßôåñá óôï ôåëåõôáßï ôìÞìá ôçò áöÞãçóçò, üðïõ áíáöÝñåôáé
ç Üãïíç ðñïóðÜèåéá ôïõ ÄéïíõóÜêç íá óöÜîåé ôï áñíß, õðÜñ÷åé
Ýíôïíï ôï óôïé÷åßï ôïõ ÷éïýìïñ, ðïõ áðïöïñôßæåé ôçí áôìüóöáéñá
êáé èÝôåé ôÝëïò óôçí áãùíßá ãéá ôçí ôý÷ç ôïõ æþïõ.
iii) ÁöÞãçóç
Ç áöÞãçóç ãßíåôáé óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöç-
ãçôÞ, ðïõ äå ìåôÝ÷åé ìåí óôá ãåãïíüôá áëëÜ ãíùñßæåé ôá ðñüóùðá
êáé ôéò êáôáóôÜóåéò, áêüìç êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí ôïõ êåéìÝíïõ.
119
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ
ΖΩΗ Åéêüíåò: Ôï êåßìåíï åßíáé ðëïýóéï óå åéêüíåò: ç åéêüíá ôçò êëÞñù-
Åéêüíåò
óçò ôïõ áñíéïý, ç åéêüíá ôçò ìåôáöïñÜò ôïõ áñíéïý óôï óðßôé ôïõ
ÄéïíõóÜêç, ç åéêüíá ôïõ óðéôéïý ôïõ ÄéïíõóÜêç, ç åéêüíá ôçò èÝáò
ðïõ Ý÷åé êáíåßò üôáí ðåñíÜ ìå ôñÝíï áðü ôçí ðåñéï÷Þ üðïõ ìÝíåé
ï ÄéïíõóÜêçò ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ
öõóéêïý ôïðßïõ ôçí åðï÷Þ ôïõ ÐÜó÷á, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí êá-
ìðáíþí ðïõ ÷ôõðïýí ôéò çìÝñåò ôïõ ÐÜó÷á, ç åéêüíá ôïõ óðéôéïý
ôïõ êïõñÝá, ïé åéêüíåò ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ÌåãÜëïõ ÓáââÜôïõ óôï
óðßôé ôïõ ÄéïíõóÜêç, ç åéêüíá ôïõ Þñùá ðïõ êïéôÜæåé ôï ãåßôïíá, ç
åéêüíá ôïõ üôáí ðëÝïí åß÷å ðÜñåé ôçí ìåãÜëç áðüöáóç ê.Ü.
ÌåôáöïñÝò: «ðáñÜèõñá ãåìÜôá åéêüíåò åîï÷Þò», «üëá üìùò êñá-
ÌåôáöïñÝò
ôïýóáí ìéá ðáñÜîåíç óéùðÞ», «êáèüôáíå áñêåôÜ ìáêñéÜ áðü ôï
óôáèìü», «ïé êáìðÜíåò ãÝìéæáí ôïí áÝñá», «ôï âñÜäõ Þñèå Þóõ÷ï»,
«Êé ï ïõñáíüò… ôá óãïõñüìáëëá êïðÜäéá ôïõ», «Ýíéùóå ôá ìÜôéá ôçò
ãõíáßêáò ôïõ íá ôïõ âáñáßíïõí ôçí ðëÜôç», «ôïí ðÞñáíå ôÝôïéá ãÝ-
ëéá», «ôï ìõáëü ôïõ äåí Þôáí åäþ», «íéþèåé ôá ãüíáôá íá ëõãßæïõí»,
«ôá áõôéÜ ôïõ ãåìßæïõí áð’ ôéò öùíÝò ôçò ëéáêÜäáò».
Ðáñïìïéþóåéò: «íïìßæåé ðùò ç ðüëç ïñìÜ», «Ý÷åé ôçí åíôýðùóç ðï-
ëéïñêßáò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ïé ëåýêåò áíôéóôÝêïíôáé óôïõò ôïß÷ïõò», «ç
Üíïéîç åñ÷üôáí åäþ ðïëý üìïñöç, «êáé ïé ðáó÷áëéÝò…ìáñáßíïíôáé»,
«ôï âñÜäõ Þñèå Þóõ÷ï», ôçí ðÞñáíå ôá ãÝëéá».
ÅðáíÜëçøç: ðïôÝ, ðüôå, åãþ ðïôÝ óôç æùÞ ìïõ äåí Ý÷ù óçêþóåé
ÅðáíÜëçøç
ìá÷áßñé óå æùíôáíü.

1. Åíôïðßóôå ôá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ üðïõ öáßíïíôáé ôá öéëïæùéêÜ
áéóèÞìáôá ôïõ êõñ ÄéïíõóÜêç.
Ç ðñþôç äÞëùóç ôùí öéëïæùéêþí áéóèçìÜôùí ôïõ ðñùôáãùíéóôÞ
ãßíåôáé óôçí ðñþôç êéüëáò åíüôçôá óôç öñÜóç «ÐñÝðåé íá îÝñåéò
üôé åãþ ðïôÝ óôç æùÞ ìïõ äåí Ý÷ù óçêþóåé ìá÷áßñé óå æùíôáíü»,
ç ïðïßá ëåéôïõñãåß ùò åðáíáëáìâáíüìåíï ìïôßâï, äçëáäÞ êëéìá-
êþíåé ôç äñÜóç êáé ðåñéãñÜöåé ôçí øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç ôùí çñþùí.
Ôá öéëïæùéêÜ áéóèÞìáôá ôïõ êõñ ÄéïíõóÜêç öáßíïíôáé åðßóçò óôéò
ðáñáêÜôù öñÜóåéò:
«Ï êõñ ÄéïíõóÜêçò… êé áíçóõ÷ïýóå».
«ÌåñéêÜ ôï åß÷áíå êáôáëÜâåé».
«Íåõñßáóå…»
«ÖõóéêÜ ðïôÝ…Ãéáôß ôá óöÜæïõíå ô’ áñíÜêéá;»
«Íáé, äåí åßìáé êáèüëïõ êáëÜ».
120 «¼óï êáéñü èá áðïõóéÜæåéò…ôï óêõëß óïõ;»
«Ï êõñ ÄéïíõóÜêçò ðñïóðáèåß íá âñåé ìéá óïâáñÞ äïõëåéÜ åêåß Παντελής
ãýñù, ðÜåé êé Ýñ÷åôáé…» Καλιότσος
«¸÷ù Ýíá ðñïâáôÜêé… äå âáóôþ».
«¹ôáí öáíåñü… ôï ìõáëü ôïõ äåí Þôáí åäþ».
«ÐÜñå ìÝóá ôá ðáéäéÜ».
«Íéþèåé ôá ãüíáôÜ ôïõ íá ëõãßæïõí».
«Ôá ðåñéóôÝñéá ãïõñãïõñßæïõí… åîáéñåôéêÜ áðáó÷ïëçìÝíï».
2. Ðïéá Ýèéìá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí åïñôáóìü ôïõ ÐÜó÷á åíôï-

ðßæåôå óôï äéÞãçìá;
Ôá Ýèéìá ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìå ôïí åïñôáóìü ôïõ ÐÜó÷á êáé ðïõ
áíáöÝñïíôáé óôï êåßìåíï åßíáé ôá åîÞò:
Ôï óïýâëéóìá ôïõ áñíéïý ôçí ÊõñéáêÞ ôïõ ÐÜó÷á.
Ôï ìåãÜëï ïéêïãåíåéáêü ôñáðÝæé ôçí çìÝñá ôçò ãéïñôÞò.
Ç íçóôåßá êáè' üëç ôç äéÜñêåéá ôçò ÌåãÜëçò ÅâäïìÜäáò.
ÌåôÜ ôïí åêêëçóéáóìü ôï âñÜäõ ôçò ÁíÜóôáóçò, ïé ðéóôïß åðé-
óôñÝöïõí óðßôéá ôïõò êñáôþíôáò Üóðñá êåñÜêéá êáé ôñþíå ôï ßäéï
âñÜäõ ìáãåéñßôóá êáé ãáñäïýìðåò óôáìáôþíôáò ôç íçóôåßá.
Ôç ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ ïé êáìðÜíåò ÷ôõðïýí üëç ôçí çìÝñá ðÝí-
èéìá.
3. Ãéáôß åéäéêÜ ôç ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ ï êõñ ÄéïíõóÜêçò äåí ìðï-
ñåß íá «óçêþóåé ìá÷áßñé óå æùíôáíü»;
¼ëç ç ÌåãÜëç ÅâäïìÜäá ãéïñôÜæåôáé ìå äÝïò êáé åõëÜâåéá, áëëÜ
åéäéêÜ ç ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ åßíáé îå÷ùñéóôÞ ìÝñá. Óõìâïëßæåé ôçí
ôáöÞ ôïõ Éçóïý ×ñéóôïý êáé åßíáé ç ðéï ðÝíèéìç çìÝñá ôçò åâäï-
ìÜäáò, ãé’ áõôü êáé ïé êáìðÜíåò ôùí åêêëçóéþí ç÷ïýí ðÝíèéìá êáè’
üëç ôç äéÜñêåéá ôçò çìÝñáò. Ç ÷ñéóôéáíéêÞ ðáñÜäïóç ïñßæåé ìÜëé-
óôá ôçí çìÝñá áõôÞ íá åíôåßíåôáé êáé ç íçóôåßá êáé ïé ðéóôïß äåí
ôñþíå ó÷åäüí ôßðïôá. ¢ñá, ëïéðüí, ï ÄéïíõóÜêçò èåùñåß áìáñôßá
íá äéáëÝîåé áõôÞí ôçí çìÝñá ãéá íá óöÜîåé ôï áñíß. Èá áìáñôÞóåé
áêüìá êáé ìå ôï íá áíôéêñßóåé áßìá, êáèþò áõôü, êáôÜ ôç ÷ñéóôéáíéêÞ
ðáñÜäïóç, ðáñáðÝìðåé óôï áßìá ôïõ ×ñéóôïý.
4. Ðïéá åßíáé áíôßäñáóç ôùí Üëëùí ìåëþí ôçò ïéêïãÝíåéáò ôïõ
êõñ ÄéïíõóÜêç óôçí áðüðåéñÜ ôïõ íá óöÜîåé ôï áñíß;
Ïé áíôéäñÜóåéò ôùí ðåñéóóüôåñùí ìåëþí ôçò ïéêïãÝíåéáò ìïéÜæïõí
ìå áõôÞ ôïõ ÄéïíõóÜêç, åêôüò áðü ôçò ãõíáßêáò ôïõ. ÓõãêåêñéìÝíá
ôï Ýíá áðü ôá ðáéäéÜ ôïõ, ðïõ åß÷å êáôáëÜâåé ôçí ðñüèåóç ôïõ
ðáôÝñá ôïõ íá óöÜîåé ôï áñíÜêé ìå ôï ïðïßï æïýóáí ìáæß åäþ êé
Ýíá ìÞíá, Üñ÷éóå íá êëáßåé. Óôç óõíÝ÷åéá, üôáí ôåëéêÜ ï ÄéïíõóÜêçò,
Ý÷ïíôáò áðïöáóßóåé íá ìçí ðñïâåß óôçí áðïôñüðáéá ðñÜîç, ìðáß-
íåé óôï óðßôé, ôá ðáéäéÜ ôïõ ôïí êïéôïýí ôñïìáãìÝíá óáí íá ìðÞêå
Ýíáò öïíéÜò. Ç áðüöáóÞ ôïõ áõôÞ ÷áñïðïéåß ôá ðáéäéÜ ôïõ ðïõ 121
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ïñìïýí ÷áñïýìåíá ðÜíù ôïõ. Áíôßèåôç ìå ôïõ ÄéïíõóÜêç êáé ôùí
ΖΩΗ ðáéäéþí åßíáé ç óôÜóç ôçò óõæýãïõ ôïõ, ôçò Ìáñßáò, ðïõ äå âëÝðåé
ôßðïôá êáêü óôçí üëç ðñÜîç ôçò óöáãÞò. Ôç èåùñåß óõíçèéóìÝíç
êáé êáèéåñùìÝíç óýìöùíá ìå ôï Ýèéìï. ÖïñôéóìÝíç ìå ôéò åõèýíåò
ôçò ðñïåôïéìáóßáò ôïõ óðéôéïý ãéá ôïí åïñôáóìü ôïõ ÐÜó÷á, âÜæåé
ôéò öùíÝò óôïí Üíôñá ôçò ðïõ Ý÷åé öôÜóåé ÌåãÜëç ÐáñáóêåõÞ êáé
äåí Ý÷åé óöÜîåé áêüìç ôï áñíß. ÅðéðëÝïí ôçò öáßíåôáé ãåëïßï ðïõ
ï Üíôñáò ôçò äåí Ý÷åé ôï óèÝíïò íá óöÜîåé ôï æþï.
5. Ðïéåò óêÝøåéò áíÜãêáóáí ôïí Þñùá íá åãêáôáëåßøåé ôçí ðñï-

óðÜèåéá íá óöÜîåé ï ßäéïò ôï áñíß êáé ôé ÷áñáêôÞñá öáíåñþíïõí
áõôÝò ïé óêÝøåéò;
Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá âëÝðïõìå üôé ï ÄéïíõóÜêçò ðñïåôïéìÜæåôáé
íá óöÜîåé ï ßäéïò ôï áñíß, ìçí Ý÷ïíôáò Üëëç ëýóç. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá
áõôÞò ôçò ðñïåôïéìáóßáò ðáñáêïëïõèïýìå êáé ôéò óêÝøåéò ðïõ
êÜíåé ôáõôü÷ñïíá. Êñáôþíôáò ôï ìá÷áßñé, óôï ìõáëü ôïõ Ýñ÷åôáé
ç óêÝøç ôïõ Ïýííïõ êáôáêôçôÞ Áôôßëá, ðïõ äéáêñßèçêå ãéá ôéò
âÜñâáñåò ìåèüäïõò êáôÜêôçóçò Üëëùí ëáþí. Êáôüðéí ï ÄéïíõóÜ-
êçò äåí ìðïñåß íá ìåßíåé áóõãêßíçôïò óôï êëÜìá ôïõ ðáéäéïý ðïõ
áêïýãåôáé ìÝóá áðü ôï óðßôé. Åí óõíå÷åßá óôï ìõáëü ôïõ Ýñ÷ïíôáé
åéêüíåò ôçò öýóçò êáé êáôáëÞãåé óôï óõìðÝñáóìá üôé ç æùÞ åßíáé
ðïëý ùñáßá, üôáí ï Üíèñùðïò äåí åðåìâáßíåé êáé äåí êÜíåé êáêü
äéáôáñÜóóïíôáò ôçí éóïññïðßá ôçò öýóçò. ¼ëåò áõôÝò ïé óêÝøåéò
öáíåñþíïõí Ýíáí Üíèñùðï âáèéÜ óõíáéóèçìáôéêü, åõáßóèçôï, êá-
ëïêÜãáèï, öéëåéñçíéêü êáé öéëüæùï, ðïõ áãáðÜåé ôá ðáéäéÜ ôïõ êáé
åßíáé êáëüò ïéêïãåíåéÜñ÷çò. ÈÝëåé íá åîáóöáëßóåé ôï êáëýôåñï
ãéá ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ôéò çìÝñåò ôïõ ÐÜó÷á, ùóôüóï äåí ìðïñåß
íá ðáñáâåß êáé ôéò áñ÷Ýò ôïõ, ðïõ ôïõ õðáãïñåýïõí óåâáóìü êáé
áãÜðç ãéá üëá ôá ðëÜóìáôá ôïõ êüóìïõ.

κειμένου
1. Ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç ôïõ êåéìÝíïõ: «Ôé ùñáßá ðïõ åßíáé ç æùÞ!»
2. Ðþò êñßíåôå ôçí áäõíáìßá ôïõ ÄéïíõóÜêç íá ðñïâåß óôç óöáãÞ
ôïõ æþïõ;
122
Εθνική ζωή
ΕΘΝΙΚΉ
ΖΩΗ
Ένας αϊτός περήφανος

Κλέφτικο τραγούδι
Ôá êëÝöôéêá ôñáãïýäéá áðïôåëïýí ôç íåüôåñç êáé ðéï ðëïýóéá
êáôçãïñßá äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí. Áò äïýìå üìùò ôçí ðñïÝëåõóç
ôïõ ïíüìáôüò ôïõò.
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Ôïõñêïêñáôßáò, ç äõóôõ÷ßá ïñåéíþí êõñßùò
ðëçèõóìþí Ýêáíå ðïëëïýò áðü ôïõò êáôïßêïõò íá êáôáöåýãïõí
óôá âïõíÜ êáé íá ãßíïíôáé «êëÝöôåò», íá ðñïâáßíïõí äçëáäÞ óå
ðñÜîåéò ëçóôåßáò. Ãéá íá åìðåäþóåé ôçí ôÜîç óôçí ýðáéèñï, ç ïèù-
ìáíéêÞ åîïõóßá äçìéïýñãçóå ôï èåóìü ôùí áñìáôïëþí. ÏñãÜíùóå
äçëáäÞ óôñáôéùôéêÜ óþìáôá áðü íôüðéïõò åëëçíéêïýò ðëçèõóìïýò,
áðïóôïëÞ ôùí ïðïßùí Þôáí íá åðéôçñïýí ôéò ïñåéíÝò äéáâÜóåéò êáé
íá ðñïóôáôåýïõí ôïõò êáôïßêïõò áðü ôéò åðéäñïìÝò ôùí êëåöôþí.
Ãýñù óôá ôÝëç ôïõ 17ïõ áéþíá ìéá óçìáíôéêÞ áëëáãÞ ðáñáôçñåßôáé
óôï èåóìü ôùí áñìáôïëþí ìå ôïí åîéóëáìéóìü ôùí ùò ôüôå ÷ñéóôé-
áíþí Áëâáíþí, ðïõ ç ïèùìáíéêÞ äéïßêçóç ôïõò ÷ñçóéìïðïéåß ôþñá
ãéá ôç öýëáîç ôùí äåñâåíéþí (= óôåíÞ äéÜâáóç áíÜìåóá óå âïõíÜ,
êëåéóïýñá). Ïé ðáëéïß ¸ëëçíåò áñìáôïëïß ÷Üíïõí ðéá ôï ìïíïðþëéï
ôïõ áîéþìáôïò êáé Ýñ÷ïíôáé óå óýãêñïõóç ìå ôïõò íåïäéïñéóìÝíïõò
Áñâáíßôåò äåñâåíáãÜäåò. Ïé äéáìÜ÷åò áõôÝò äçìéïõñãïýí óôïõò ¸ë-
ëçíåò áñìáôïëïýò ìéá éó÷õñÞ åèíéêÞ óõíåßäçóç êáé ðáñÜëëçëá ôç
óõíåßäçóç ðùò áõôïß Þôáí ïé öõóéêïß ðïëåìéêïß çãÝôåò ôùí ÅëëÞ-
íùí. Óõ÷íÜ ï áñìáôïëüò, üôáí ôïõ Ýðáéñíáí ôá ðñïíüìéá, ðåñíïýóå
óôçí åðßèåóç êáé ãéíüôáí êëÝöôçò. ¸ôóé óéãÜ óéãÜ ç óçìáóßá ôçò
ëÝîçò áðëþèçêå êáé ðåñéÝëáâå êáé ôïõò áñìáôïëïýò. Áðü ôá ìÝóá
ôïõ 18ïõ áéþíá ôéò äýï áõôÝò ëÝîåéò ôéò èåùñïýóáí ôáõôüóçìåò.
Ôá êëÝöôéêá ôñáãïýäéá äçìéïõñãÞèçêáí ãéá íá õìíÞóïõí ü÷é ôïõò
ðáëéïýò ëçóôÝò, áëëÜ ôïõò áñìáôïëïýò ðïõ ãßíïíôáí êëÝöôåò êáé
ðïëåìïýóáí ìå ôïõò Áñâáíßôåò ðïõ äõíÜóôåõáí ôïõò êáôïßêïõò.
Ôï êëÝöôéêï ôñáãïýäé áðëþèçêå áêñéâþò óôéò ðåñéï÷Ýò üðïõ Ýäñá-
óáí áñìáôïëïß: ôç ÓôåñåÜ ÅëëÜäá, ôç Èåóóáëßá, ôçí ¹ðåéñï êáé ôç
äõôéêÞ Ìáêåäïíßá.
124 Ôï êëÝöôéêï ôñáãïýäé åßíáé äéáöïñåôéêü áðü ôï áêñéôéêü. Äåí åßíáé
äéçãçìáôéêü, áíÞêåé óôçí êáôçãïñßá ôùí «êõñßùò áóìÜôùí». Äåí Κλέφτικο
åêèÝôåé äéçãçìáôéêÜ ôá ðåñéóôáôéêÜ, ïýôå ïé êëÝöôåò åðéôåëïýí ó’ τραγούδι
áõôÜ ðñÜîåéò õðåñöõóéêÝò êáé áðßóôåõôåò. Áí ôïõò Áêñßôåò äéÝêñé-
íå ç óùìáôéêÞ ñþìç, ïé êëÝöôåò îå÷ùñßæïõí ãéá ôçí øõ÷éêÞ ôïõò
Ýíôáóç. Ôï êëÝöôéêï ôñáãïýäé, óôç ãíçóéüôåñç ìïñöÞ ôïõ, åßíáé
êáôåîï÷Þí ëõñéêü. Óõ÷íü ìÝóï åßíáé ï äéÜëïãïò áíÜìåóá óôïõò
ðñùôáãùíéóôÝò Þ óå Üëëá ðñüóùðá, ôï ìïôßâï ôùí Üóôï÷ùí åñù-
ôçìÜôùí, ôá âïõíÜ Þ ôá óýííåöá Þ ôá ðïõëéÜ ðïõ ìéëïýí êáé óõì-
ìåôÝ÷ïõí óôï óõíáéóèçìáôéêü êëßìá. ÁíÜëïãç åßíáé ç ìïõóéêÞ ôùí
êëÝöôéêùí ôñáãïõäéþí, óå óôñïöÝò ëõñéêÝò ìå åíôåëþò åëåýèåñï
ñõèìü. Ãé’ áõôü êáé ôñáãïõäéïýíôáé êáèéóôÜ (åßíáé ôñáãïýäéá ôçò
ôÜâëáò) êáé ðïôÝ äå ÷ïñåýïíôáé.
Óå ãåíéêÝò ãñáììÝò ôá êëÝöôéêá ôñáãïýäéá ÷ùñßæïíôáé óå äýï ìå-
ãÜëåò êáôçãïñßåò: ó’ åêåßíá ðïõ áíáöÝñïíôáé óå Ýíá ðñüóùðï Þ
óå Ýíá ðåñéóôáôéêü êáé ó’ åêåßíá ðïõ ìéëïýí ãåíéêÜ ãéá ôç æùÞ ôùí
êëåöôþí, ôéò äõóêïëßåò ôçò Þ ôá ðëåïíåêôÞìáôÜ ôçò.

Ç ðåñçöÜíéá åíüò áúôïý äåí ôïõ åðéôñÝðåé íá öýãåé áðü ôï âïõíü
êáé íá êáôÝâåé óå ðåäéíü ìÝñïò, þóôå íá ìçí ôáëáéðùñåßôáé áðü
ôç âáñõ÷åéìùíéÜ. Áíôßèåôá ðáñáìÝíåé åêåß êáé ôóáêþíåôáé ìå ôïí
Þëéï ðïõ äå ñß÷íåé ôéò áêôßíåò ôïõ íá æåóôáèåß ï ôüðïò êáé íá
ìðïñÝóïõí Ýôóé íá Ýñèïõí êáé Üëëïé áúôïß.

Ôï ôñáãïýäé áðïôåëåßôáé áðü ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: óôß÷ïé 1-4: Ï ðåñÞöáíïò áúôüò ðáñáìÝíåé óôï âïõíü.
2ç åíüôçôá: óôß÷ïé 5-6: Ç âáñõ÷åéìùíéÜ óôï âïõíü.
3ç åíüôçôá: óôß÷ïé 7-13: Ôï ðáñÜðïíï ôïõ áúôïý óôïí Þëéï.
Óôï óõãêåêñéìÝíï ôñáãïýäé, ï ðåñÞöáíïò êáé ëåâÝíôçò áúôüò ôáõ-
ôßæåôáé ìå ôï ãåííáßï êëÝöôç ôçò ðåñéüäïõ ôçò Ôïõñêïêñáôßáò, ðïõ
åðéìÝíåé íá óõíå÷ßæåé ôïí áãþíá ôïõ óôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò ôïõ âïõ-
íïý êáé ôçò âáñõ÷åéìùíéÜò. ÌÝóù ôçò áëëçãïñéêÞò ðåñéãñáöÞò ôçò
óôÜóçò áõôÞò ôïõ êëÝöôç, ðïõ áðü ðåñçöÜíéá êáé áîéïðñÝðåéá äåí
åãêáôáëåßðåé ôïí áãþíá, ðáñïõóéÜæåôáé ç áíôßëçøç ãéá ôïí çñùéóìü
êáé ôçí áõôïèõóßá ôùí êëåöôþí, üðùò áõôÞ ðÝñáóå óôçí óõíåßäçóç
ôïõ ëáïý êáé Ýãéíå áíôéêåßìåíï èáõìáóìïý. ÈåìáôéêÜ, ôï êåßìåíï
åðåêôåßíåôáé óôç æùÞ ôùí êëåöôþí êáé ôùí áñìáôïëþí, áëëÜ êáé óôï
ñüëï ôçò öýóçò ðïõ óõìðáñáóôÝêåôáé óôïí áãþíá ôïõò. 125
ΕΘΝΙΚΉ ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç
ΖΩΗ 1ç åíüôçôá: Óôï ôñáãïýäé ðáñáêïëïõèïýìå Ýíáí ðñïóùðïðïéçìÝíï
áúôü. Ç ðåñçöÜíéá ôïõ êáé ç ëåâåíôéÜ ôïõ äåí ôïõ åðéôñÝðïõí íá
åãêáôáëåßøåé ôï ðüóôï ôïõ ðÜíù óôá âïõíÜ êáé íá êáôÝâåé óôá
ðåäéíÜ ãéá íá îå÷åéìùíéÜóåé.
2ç åíüôçôá: Ç ðáñáìïíÞ ôïõ óôá âïõíÜ, ôï êñýï êáé ôï ÷éüíé ðÜ-
ãùóáí ôá íý÷éá ôïõ êáé êáôÝóôñåøáí ôá öôåñÜ ôïõ.
3ç åíüôçôá: ÁðåëðéóìÝíïò áðåõèýíåôáé óôïí Þëéï êáé ôïí êáëåß
íá âãåé êáé íá ëéþóåé ôá ÷éüíéá, íá ãéáôñÝøåé Ýôóé ôá íý÷éá ôïõ êáé
ôá öôåñÜ ôïõ êáé íá äçìéïõñãÞóåé êáëÝò óõíèÞêåò þóôå íá åðá-
íÝëèïõí êáé ïé Üëëïé ôïõ óýíôñïöïé-áåôïß. Ï áúôüò óõìâïëßæåé ôï
ãåííáßï êëÝöôç ôçò ðåñéüäïõ ôçò Ôïõñêïêñáôßáò ðïõ åðéìÝíåé íá
óõíå÷ßæåé ôïí áãþíá ôïõ, áêüìá êáé ìÝóá óôéò áíôßîïåò êáéñéêÝò
óõíèÞêåò ôïõ ÷åéìþíá.
Áúôüò: ¼ðùò áíáöÝñáìå óôçí ðáñáðÜíù áíÜëõóç, ï áúôüò óõìâï-
ëßæåé ôïí êëÝöôç, ï ïðïßïò, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äýóêïëçò åðï÷Þò
ôçò Ôïõñêïêñáôßáò, Ýäéíå óõíå÷åßò êáé áäéÜêïðïõò áãþíåò ãéá
ôçí åëåõèåñßá êáé ôçí ðñïóùðéêÞ áîéïðñÝðåéá ü÷é ìüíï ôç äéêÞ
ôïõ áëëÜ êáé ôùí óõìðáôñéùôþí ôïõ. Åßíáé ôüóï ðåñÞöáíïò, ãåí-
íáßïò êáé áîéïðñåðÞò, ðïõ èõóéÜæåôáé, äå ëïãáñéÜæåé ôéò äýóêïëåò
óõíèÞêåò ôçò âáñõ÷åéìùíéÜò óôï âïõíü êáé äåí áöÞíåé ôï ðüóôï
ôïõ ãéá íá îå÷åéìùíéÜóåé óå ïìáëüôåñá ðåäéíÜ ìÝñç. Äåí åãêá-
ôáëåßðåé ôïí áãþíá, áêüìç êáé ìå êßíäõíï ôçò æùÞò ôïõ. Ìáëþíåé
ìÜëéóôá ôïí Þëéï ðïõ äåí áðïöáóßæåé íá ñßîåé ôéò áêôßíåò ôïõ êáé
íá ëéþóïõí ôá ÷éüíéá, ãéá íá ãßíåé ôï ìÝñïò ðåñéóóüôåñï âáôü êáé
ãéá ôïõò Üëëïõò óõíôñüöïõò, þóôå ï áãþíáò ôçò áíôßóôáóçò íá
åíäõíáìùèåß.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå ëåîéëüãéï âáôü êáé ìå ìåñéêïýò éäéù-
ìáôéóìïýò: êáôþìåñá, êáëïîå÷åéìÜóåé, êïñöïâïýíéá, åìÜñãùóáí,
áãíÜíôéï, áðïóêéïýñá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò üëùí ôùí äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí åßíáé ëéôü. ¼ðùò óå üëá
ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, Ýôóé êé åäþ êõñéáñ÷ïýí ôá ñÞìáôá êáé ôá
ïõóéáóôéêÜ, ÷ùñßò ðïëëÜ åðßèåôá, åöüóïí ï ëüãïò óôï÷åýåé óôçí
ïõóßá. Ìå ôá áóýíäåôá ó÷Þìáôá ôï ýöïò ãßíåôáé ãïñãü, åíþ ìå
ôéò åéêüíåò áðïêôÜ ðáñáóôáôéêüôçôá. Ìå ôïí åõèý ëüãï ôï ýöïò
126 áðïêôÜ æùíôÜíéá êáé äñáìáôéêüôçôá.
iii) Åßäïò ðïéÞìáôïò Κλέφτικο
Ãéá ôï åßäïò áõôü êÜíáìå ëüãï óôá åéóáãùãéêÜ ó÷üëéá. τραγούδι
iv) ÁöÞãçóç
Ôï ôñáãïýäé Ý÷åé áöçãçìáôéêü ÷áñáêôÞñá áñ÷éêÜ (Ýùò ôïí óôß÷ï
8).. Êáôüðéí ï ëüãïò ãßíåôáé åõèýò óôá óçìåßá üðïõ ï áúôüò ðñï-
óùðïðïéçìÝíïò áðåõèýíåôáé óôïí Þëéï.
v) Ó÷Þìáôá ëüãïõ
ó÷Þìá óôß÷ïé: 1, 3-4, 10, 11, 12.
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: Óå üëï ôï ôñáãïýäé ðáñáêïëïõèïýìå ôá óõ-
íáéóèÞìáôá êáé ôç äñÜóç åíüò ðñïóùðïðïéçìÝíïõ áúôïý («ðåñÞ-
öáíïò», «ëåâÝíôçò», «ìå ôïí Þëéï ìÜëùíå êáé ìå ôïí Þëéï ëÝåé»).
Åðßóçò, óôïõò ôåëåõôáßïõò óôß÷ïõò ôïõ ôñáãïõäéïý õðÜñ÷åé Ýíá
óõíçèéóìÝíï ìïôßâï ôùí äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí, ðïõ åßíáé ç ðñï-
óùðïðïßçóç ôçò öýóçò.
ÅðáíáëÞøåéò: áúôüò, âïõíÜ, Þëéï, íá ãßíåé, íý÷éá, öôåñÜ, íá ëéþóïõíå,
ô’ Üëëá.
ÌåôáöïñÝò: «êñïýóôáëëá óôïõò êÜìðïõò», «Ýðåóáí ôá öôåñÜ ôïõ»,
ÌåôáöïñÝò
«ìå ôïí Þëéï ìÜëùíå», «æåóôáèïýí ôá íý÷éá ìïõ».

1. Ìå ôç âïÞèåéá ôùí ðëçñïöïñéþí ðïõ äßíïíôáé óôï åéóáãùãé-
êü óçìåßùìá êáé ôùí óôïé÷åßùí ðïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï ôñáãïýäé,
ðñïóðáèÞóôå íá áðïäþóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ êëÝöôç, ï ïðïßïò
ôáõôßæåôáé ìå áúôü.
Ï áúôüò óõìâïëßæåé ôïí êëÝöôç, ï ïðïßïò, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
Ôïõñêïêñáôßáò, Ýäéíå óõíå÷åßò êáé áäéÜêïðïõò áãþíåò ãéá ôçí
åëåõèåñßá êáé ôçí ðñïóùðéêÞ áîéïðñÝðåéá. Åßíáé ãåííáßïò, ðåñÞ-
öáíïò êáé áîéïðñåðÞò, êáèþò äåí õðïëïãßæåé ôéò äõóêïëßåò ðïõ
äçìéïõñãåß ç âáñõ÷åéìùíéÜ óôï âïõíü êáé äåí åãêáôáëåßðåé ôï
ðüóôï ôïõ ãéá íá ðåñÜóåé ôï ÷åéìþíá óôïí êÜìðï, üðïõ ïé êáéñéêÝò
óõíèÞêåò åßíáé çðéüôåñåò. Ìå êßíäõíï ôç æùÞ ôïõ áðïöáóßæåé íá ìçí
åãêáôáëåßøåé ôïí áãþíá. Ìáëþíåé ìÜëéóôá ôïí Þëéï ðïõ äå ñß÷íåé
ôéò áêôßíåò ôïõ ãéá íá ëéþóïõí ôá ÷éüíéá, ðñïêåéìÝíïõ ôï ìÝñïò íá
ãßíåé ðåñéóóüôåñï âáôü êáé ãéá ôïõò Üëëïõò óõíôñüöïõò, þóôå ï
áãþíáò ôçò áíôßóôáóçò íá åíäõíáìùèåß.
2. ÐåñéãñÜøôå ôï ñüëï ðïõ ðáßæåé ç öýóç óôç æùÞ êáé ôç äñÜóç

ôïõ áúôïý-êëÝöôç.
Óôï óõãêåêñéìÝíï ôñáãïýäé âëÝðïõìå ôïí áúôü-êëÝöôç íá óõíïìéëåß
–êáé ìÜëéóôá íá ìáëþíåé– ìå ôïí Þëéï, ãéáôß äå âïçèÜ ìå ôç èÝñìç
ôïõ íá åðáíÝëèåé ï ßäéïò êáé ïé óýíôñïöïß ôïõ óôçí åíåñãü äñÜóç. 127
ΕΘΝΙΚΉ Ç ßäéá áëëçãïñéêÞ ÷ñÞóç ôïõ áúôïý, ðïõ åìöáíßæåôáé óôï äçìïôéêü
ΖΩΗ ôñáãïýäé ùò áöçãçôÞò ôùí çñùéêþí ðñÜîåùí ôùí êëåöôþí, äåß÷íåé
ôçí åîïéêåßùóç ôùí ßäéùí ìå ôç öýóç êáé ôá ðëÜóìáôÜ ôçò. Óôéò
äýóâáôåò ïñåéíÝò ðåñéï÷Ýò, üðïõ Þôáí áíáãêáóìÝíïé íá êñýâïíôáé
êáé íá ðïëåìïýí, ìüíç óõíôñïöéÜ êáé óôáèåñÞ ðáñïõóßá ãé’ áõôïýò
Þôáí ç öýóç. Ìå áõôÞí ôñéãýñù êáé óôçí áãêáëéÜ ôçò îýðíáãáí,
êïéìïýíôáí êáé ðïëåìïýóáí êáé ó’ áõôÞí Þôáí ðñïåôïéìáóìÝíïé
íá ðáñáäþóïõí ôç æùÞ ôïõò. Ó’ áõôÞí ï êëÝöôçò ðñïâÜëëåé ôá
óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ êáé áõôÞ ôáõôßæåôáé ìå ôïõò ðüèïõò êáé ôïõò
áãþíåò ôïõ.
3. Ôé Ý÷åôå íá ðáñáôçñÞóåôå ùò ðñïò ôç ãëþóóá ôïõ äçìïôéêïý

ôñáãïõäéïý; Ðïéá ìÝñç ôïõ ëüãïõ êõñéáñ÷ïýí êáé ðïéá ëåßðïõí;
Ôé íïìßæåôå üôé åðéôõã÷Üíåôáé ìå áõôü;
Áîßæåé íá ðñïóå÷èåß ç ãëùóóéêÞ ëéôüôçôá, ÷áñáêôçñéóôéêü ãíþñéóìá
ôùí äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí. Êõñéáñ÷ïýí ôá ñÞìáôá êáé ôá ïõóéá-
óôéêÜ, åíþ ôá åðßèåôá Ý÷ïõí ðåñéïñéóìÝíç ðáñïõóßá. Ìå áõôüí ôïí
ôñüðï åðéôõã÷Üíåôáé ç åðéêÝíôñùóç ôïõ ëüãïõ óôçí ïõóßá êáé óôï
êáßñéï ôùí íïçìÜôùí.

κειμένου
1. Óõãêåíôñþóôå ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôç æùÞ ôùí êëåöôþí êáé ôï
ñüëï ðïõ äéáäñáìÜôéóáí êáôÜ ôçí ðåñßïäï ôçò Ôïõñêïêñáôßáò.
2. Ãéáôß, êáôÜ ôç ãíþìç óáò, ç ëáúêÞ ìïýóá åðéëÝãåé íá ôáõôßóåé
ôïí êëÝöôç ìå áúôü;
128
Η Έξοδο
Γιάννης Βλαχογιάννης
Ï ÃéÜííçò Âëá÷ïãéÜííçò ãåííÞèçêå óôç Íáýðáêôï ôï 1867 êáé ðÝ-
èáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1945. Óðïýäáóå öéëïëïãßá óôï ÐáíåðéóôÞìéï
ôçò ÁèÞíáò, áëëÜ äåí ìðüñåóå íá ðÜñåé ôï ðôõ÷ßï ôïõ, ãéáôß áöï-
óéþèçêå óôç ëïãïôå÷íßá êáé ãéáôß ðáñÜëëçëá ìå ôéò óðïõäÝò ôïõ
åñãáæüôáí óå äéÜöïñåò åöçìåñßäåò ùò äçìïóéïãñÜöïò Þ ðáñÝäéäå
éäéáßôåñá ìáèÞìáôá óå ìáèçôÝò ãéá íá åîïéêïíïìÞóåé ôá ðñïò ôï
æçí. ¼ìùò, ïé óõìðëçãÜäåò ôçò âéïðÜëçò äåí êáôüñèùóáí íá óõ-
íôñßøïõí ôï ìåãÜëï ôïõ üíåéñï íá åñåõíÞóåé, íá áíáêáëýøåé, íá
óõëëÝîåé êáé íá ìåëåôÞóåé êÜèå Ýããñáöï ðïõ åß÷å êÜðïéá ó÷Ýóç
ìå ôï ‘21. ¸ôóé Ýäåéîå Ýìðñáêôá ôç ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ðñïò ôïõò
áíèñþðïõò êáé ôçí Éóôïñßá ôçò ÅðáíÜóôáóçò êáé ôïí ðüèï ôïõ
ðñïò ôçí éóôïñéêÞ Ýñåõíá. Êáé áêñéâþò óôï Ýñãï áõôü áöéÝñùóå
ïëüêëçñç ôç æùÞ ôïõ. ºäñõóå ôï éóôïñéêüí Áñ÷åßï ôïõ ÊñÜôïõò êáé
åðß 22 Ýôç ÷ñçìÜôéóå äéåõèõíôÞò ôïõ. Ùò éóôïñéïãñÜöïò Ýãñáøå
ðïëëÜ Üñèñá, ìåëÝôåò, êáèþò êáé ôá âéâëßá Ïé êëÝöôåò ôïõ ÌïñéÜ
êáé ÉóôïñéêÜ ñáðßóìáôá. Óôï Âëá÷ïãéÜííç ïöåßëåôáé ç åýñåóç êáé
ç Ýêäïóç ôùí áðïìíçìïíåõìÜôùí ôïõ óôñáôçãïý ÌáêñõãéÜííç êáé
ôïõ Êáóïìïýëç. Óôïí ßäéï ïöåßëåôáé ç äéÜóùóç êáé ç Ýêäïóç ôïõ
áèçíáúêïý êáé ôïõ ÷éáêïý áñ÷åßïõ. ÅîÝäùóå áêüìç ôçí ÉóôïñéêÞ
Áíèïëïãßá, Ôá áíÝêäïôá ôïõ ÊáñáúóêÜêç êáé Ôá áíÝêäïôá ôïõ
Êïëïêïôñþíç. Óôá 1904 åîÝäùóå ôï äéêü ôïõ éóôïñéêïöéëïëïãéêü
ðåñéïäéêü, ôá Ðñïðýëáéá. Áíåêôßìçôç åßíáé ëïéðüí ç ðñïóöïñÜ ôïõ
óôçí Éóôïñßá, áëëÜ êáé óôç ëïãïôå÷íßá ìáò, ãéáôß ôá Ýñãá áõôÜ,
ìïëïíüôé éóôïñéêÜ, áíáãíùñßæïíôáé êáé ùò ëïãïôå÷íéêÜ ìíçìåßá
ðïëýôéìá êáé áíåðáíÜëçðôá. Äõóôõ÷þò ðÝèáíå ðñéí ðñïëÜâåé íá
ôåëåéþóåé ôç ìïíïãñáößá ôïõ ãéá ôïí ÊáñáúóêÜêç, ãéá ôçí ïðïßá
åß÷å óõãêåíôñþóåé ðïëý õëéêü.
Óôç ëïãïôå÷íßá ðáñïõóéÜóôçêå ùò óõíåñãÜôçò óå ðåñéïäéêÜ êáé
ìå ôï øåõäþíõìï ÃéÜííçò Åðá÷ôßôçò. ¸ãñáøå óå ãíÞóéá äçìïôéêÞ
ãëþóóá ëßãá ðïéÞìáôá, ðïõ åêäüèçêáí ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ, êáèþò
êáé ðïëëÜ äéçãÞìáôá åìðíåõóìÝíá áðü ôï çñùéêü ÅéêïóéÝíá, êõñßùò
áðü ôïõò åðéêïýò áãþíåò ôïõ Óïõëßïõ êáé ôïõ Ìåóïëïããßïõ. ¸ñãá 129
ΕΘΝΙΚΉ ôïõ åßíáé ôá åîÞò: Éóôïñßåò, Ãýñïé ôçò áíÝìçò, ¸ñìïò êüóìïò, Ëüãïé
ΖΩΗ êáé áíôßëïãïé, Ôá ìåãÜëá ÷ñüíéá, Ôá ðáëéêÜñéá ôá ðáëéÜ, Ï ðåôåéíüò,
Ç ðåôáëïýäá, Ôïõ ÷Üñïõ ï ÷áëáóìüò.
Ï Âëá÷ïãéÜííçò ÷Üñéóå óôç ëïãïôå÷íßá ìáò õðÝñï÷á äéçãÞìáôá
êáé ðïéÞìáôá ãñáììÝíá óå ãëþóóá áäñÞ, æåóôÞ, áãíÞ, ó÷åäüí ëáúêÞ
êáé êáôüñèùóå íá ìáò öÝñåé êïíôÜ óôïõò áíèñþðïõò ôçò Åðá-
íÜóôáóçò êáé íá æùíôáíÝøåé ôïõò ìåãÜëïõò áãþíåò ôïõò ãéá ôçí
åëåõèåñßá. ¸ôóé âëÝðïõìå üôé ôï Ýñãï ôïõ Âëá÷ïãéÜííç, ôüóï ôï
éóôïñéêü üóï êáé ôï ëïãïôå÷íéêü, óõãêëßíåé ðñïò ôïí ßäéï óêïðü: ôç
óõíÝðåéá ôùí ïëïêëçñùìÝíùí áíèñþðùí óôá ðéóôåýù ôïõò.

Âñéóêüìáóôå óôá 1822, üôáí äçëáäÞ ç åëëçíéêÞ åðáíÜóôáóç åíá-
íôßïí ôçò ïèùìáíéêÞò êõñéáñ÷ßáò Ý÷åé åäñáéùèåß êáé ãíùñßæåé ìå-
ãÜëåò åðéôõ÷ßåò. Ìßá áðü ôéò ðñïóðÜèåéåò ôùí Ôïýñêùí íá ôçí
êáôáðíßîïõí Þôáí êáé ç ðïëéïñêßá ôïõ Ìåóïëïããßïõ, ðïõ óõíÝâç
óå ôñåéò öÜóåéò. Ç ðñþôç ðïëéïñêßá ôïõ Ìåóïëïããßïõ ãßíåôáé ôï
÷åéìþíá ôïõ 1822 êáé åßíáé áðïôõ÷çìÝíç. Ç äåýôåñç ðïëéïñêßá, ôï
1825, äéáñêåß Ýíá ÷ñüíï, ÷ùñßò áðïôÝëåóìá ãéá ôïí Êéïõôá÷Þ, ðïõ
áíáãêÜæåôáé ôåëéêÜ íá áðïóõñèåß êáé íá ðåñéïñéóôåß óå Üìõíá. Ï
ÉìðñáÞì èåùñþíôáò ðùò ï Êéïõôá÷Þò êáèõóôåñåß áäéêáéïëüãçôá
óôï Ìåóïëüããé, ðÝñáóå óôç Ñïýìåëç ãéá íá ôïí âïçèÞóåé.
Ôï ÄåêÝìâñç ôïõ 1825 ç ðïëéïñêßá, ìå ôç óõíäñïìÞ ôïõ ÉìðñáÞì,
Ýãéíå óôåíüôåñç. Ç êáôÜóôáóç üìùò ãéá ôïõò ðïëéïñêçìÝíïõò åß÷å
áñ÷ßóåé íá ãßíåôáé ÷åéñüôåñç. Ôá ôñüöéìá åß÷áí ôåëåéþóåé. Ïé áññþ-
óôéåò èÝñéæáí ôïí ðëçèõóìü êáé áðïäõíÜìùíáí ôïõò õðåñáóðéóôÝò.
Åíþ üìùò ïé õðåñáóðéóôÝò ôïõ Ìåóïëïããßïõ óáí Ýíáò Üíèñùðïò
áíôéóôÝêïíôáí êáñôåñéêÜ, ðåñéìÝíïíôáò âïÞèåéá áðü ôçí êõâÝñ-
íçóç, åêåßíç äåí êáôüñèùóå íá ôïõò áíáêïõößóåé. Ï óôüëïò åß÷å
ðáñáìåëçèåß êáé ï Ìéáïýëçò ìÜôáéá åðé÷åßñçóå ìå ëßãá êáñÜâéá íá
óðÜóåé ôïí áðïêëåéóìü. Ôï Ìåóïëüããé äåí åß÷å íá ðåñéìÝíåé ðëÝïí
âïÞèåéá áðü ðïõèåíÜ.
Ôüôå ïé ðïëéïñêçìÝíïé ðÞñáí ôçí çñùéêÞ áðüöáóç íá åðé÷åéñÞóïõí
Ýîïäï, ðåñíþíôáò ìÝóá áðü ôá å÷èñéêÜ óôñáôåýìáôá, ãéá íá ìçí
ðÝóïõí óôá ÷Ýñéá ôùí Ôïýñêùí. Ôï ó÷Ýäéï ôçò åîüäïõ ðñïÝâëåðå
íá ÷ùñéóôïýí óå ôñßá óþìáôá êáé íá âãïõí óõã÷ñüíùò. Ïé Üññù-
óôïé, ïé ãÝñïé êáé ïé âáñéÜ ðëçãùìÝíïé èá Ýìåíáí óôçí ðüëç êáé èá
áíôéóôÝêïíôáí ìÝ÷ñé ôÝëïõò.
ÎçìÝñùíå ÊõñéáêÞ ôùí ÂáÀùí, 11 Áðñéëßïõ 1826. Áðü ôç íý÷ôá åß÷å
áñ÷ßóåé ç Ýîïäïò. Ï áéöíéäéáóìüò üìùò, óôïí ïðïßï õðïëüãéæáí ïé
Ìåóïëïããßôåò äåí ðÝôõ÷å, ãéáôß ôï ó÷Ýäéü ôïõò åß÷å äéáññåýóåé êáé
130 ï å÷èñüò ôïýò ðåñßìåíå. Ôá äýï ðñþôá óþìáôá êáôüñèùóáí íá
ðåñÜóïõí ðïëåìþíôáò ìÝóá áðü ôá å÷èñéêÜ óôñáôåýìáôá. Ôï ôñßôï Γιάννης
üìùò, ðïõ ðåñéëÜìâáíå êáé ôá ãõíáéêüðáéäá, ïðéóèï÷þñçóå ðñïò Βλαχογιάννης
ôçí ðüëç, üðïõ óôï ìåôáîý åß÷áí åéóâÜëåé êáé ïé Ôïýñêïé. Ðïëëïß
Þôáí óõãêåíôñùìÝíïé óôçí ìðáñïõôáðïèÞêç êáé üôáí ìðÞêáí ìÝóá
ïé Ôïýñêïé, ï ðñüêñéôïò ×ñßóôïò ÊáøÜëçò Ýâáëå öùôéÜ êáé ôéíÜ-
÷ôçêáí üëïé óôïí áÝñá. Ïé Ôïýñêïé ôåëéêÜ êáôÝëáâáí ôï Ìåóïëüããé
êáé ôï ìåôÝôñåøáí óå Ýíá óùñü áðü åñåßðéá.

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå äýï åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ôï Ìåóïëüããé… ÐéÜóïõ…»: Ç ðñïåôïéìáóßá ôçò ìÜíáò
êáé ôçò êüñçò ãéá ôç ìÜ÷ç.
2ç åíüôçôá: «Êáé êéíÞóáíå.… ÐÜåé êáé ôï Ìåóïëüããé»: Ç ìÜ÷ç êáé ç
ÝêâáóÞ ôçò ãéá ôéò äýï çñùßäåò.
Δ. Ανάλυση περιεχομένου του έργου

Äýï åßíáé ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ êåéìÝíïõ. Ðñþôá ðñïâÜëëåôáé
ç ìçôñéêÞ áãÜðç êáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï ôï ìçôñéêü ößëôñï
ìðïñåß íá ïäçãÞóåé ìéá ãõíáßêá óôçí áõôïèõóßá ðñïêåéìÝíïõ íá
óþóåé ôï ðáéäß ôçò. ÐñïâÜëëåôáé åðßóçò ç áãÜðç ãéá ôçí ðáôñßäá.
Ç çñùßäá ìÜíá, õðïôáóóüìåíç óôçí êïéíÞ ìïßñá ôùí õðåñáóðéóôþí
ôïõ Ìåóïëïããßïõ, ðñïôéìÜ Ýíáí Ýíôéìï èÜíáôï áðü ìéá äïõëéêÞ
æùÞ. Åðßóçò ôï êåßìåíï êÜíåé ëüãï ãéá ôéò èõóßåò ðïõ ìðïñåß íá
õðïóôåß ï Üíèñùðïò ðñïêåéìÝíïõ íá õðåñáóðéóôåß ôçí åëåõèåñßá
êáé ôçí áîéïðñÝðåéÜ ôïõ. ¾øéóôï äåßãìá áõôïý ôïõ çñùéóìïý åßíáé
ç ðåñßðôùóç ôùí áãùíéóôþí ôïõ Ìåóïëïããßïõ.

1ç åíüôçôá: Ôï äéÞãçìá ðáñïõóéÜæåé ôçí ôñáãéêÞ ðåñßðôùóç ìéáò
÷Þñáò ìÜíáò ðïõ ðñïóðáèåß ðïëåìþíôáò ç ßäéá íá óþóåé ôçí Üññù-
óôç êüñç ôçò, áëëÜ êáé ôïí åáõôü ôçò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò Åîüäïõ
ôïõ Ìåóïëïããßïõ. Áðü ôçí áñ÷Þ âëÝðïõìå ôç ÌÜíèá, ôçí çñùßäá
ôïõ êåéìÝíïõ, íá áíáãêÜæåôáé íá öïñÝóåé ôçí ðïëåìéêÞ óôïëÞ ôïõ
óõæýãïõ ôçò ãéá íá ðïëåìÞóåé êáé ç ßäéá ìå óôü÷ï íá óþóåé ôçí êüñç
ôçò êáé íá óùèåß. Äåí ìðïñåß íá êÜíåé äéáöïñåôéêÜ, åöüóïí ï ôüðïò
ôçò âñßóêåôáé óå êáôÜóôáóç ðïëéïñêßáò êáé ìå êÜðïéïí ôñüðï ðñÝðåé
üëïé íá áãùíéóôïýí ãéá ôç æùÞ ôïõò. ÅðéðëÝïí ôï êåßìåíï ìáò äßíåé
ôçí ðëçñïöïñßá üôé ï Üíôñáò ôçò ÌÜíèáò êáé ðáôÝñáò ôçò ÁíèÞò
åßíáé êáé áõôüò Þñùáò ðïëÝìïõ, åöüóïí äåí ðÝèáíå áðü öõóéêÜ áßôéá,
áëëÜ óêïôþèçêå áðü ôïõñêéêÞ âüìâá, õðåñáóðéæüìåíïò êáé áõôüò ìå
ôç æùÞ ôïõ ôçí ðáôñßäá ôïõ êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Ôçí ßäéá ìïßñá
Ý÷ïõí êáé üëåò ïé Üëëåò Ìåóïëïããßôéóóåò «åßôå áíýðáíôñåò, íéåò êáé 131
ΕΘΝΙΚΉ ãñéÝò, áíôñïíôõìÝíåò, Ýôïéìåò íá âãïõí áðüøå…». Êáé ôÝëïò, âëÝðïõìå
ΖΩΗ ôçí êüñç, ôçí ÁíèÞ, íá ÷Üíåé ôç æùÞ ôçò óôçí ðïëåìéêÞ áõôÞ áíáìÝ-
ôñçóç, óôçí ïìáäéêÞ áõôÞ èõóßá óôï üíïìá ôçò åëåõèåñßáò êáé ôçò
ðáôñßäáò. Óôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôçí êëéìÜêùóç äñáìáôéêþí
óçìåßùí: «ÔïéìÜæåôáé êé ç ÷Þñá ÌÜíèá, ç Ìåóïëïããßôéóóá íá âãåé êé
áõôÞ», «Ç ÷Þñá óôá ôõöëÜ… ìáêáñßôç áíäñüò ôçò», «¸ñçìç ç ÷Þñá….
óáí Üëëïõ êüóìïõ ðëÜóìá», « Ç ÷Þñá íôõìÝíç… ô’ áíôñüò ôçò», «Ôç
óÝñíåé áðü ôï ÷Ýñé… äåí ìðïñåß», «Äå èá ’÷ù üëï ôï íïõ ìïõ ðÜíù
óïõ», «Êé Üìá âñÝèçêå… ç ÁíèÞ ôçò», «Ç Áíèßôóá ðÜåé ðéá! ÐÜåé êáé ôï
Ìåóïëüããé!».
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ðåñéãñÜöåôáé ôï óêçíéêü ôçò ìÜ÷çò
ðïõ åêôõëßóóåôáé åí ìÝóù íåñïðïíôÞò. Ç ìÜíá ìÜ÷åôáé óáí Üíôñáò,
áëëÜ ïõäÝðïôå îå÷íÜ ôçí êüñç ôçò ðïõ Ý÷åé îïðßóù ôçò. Ãéá ìßá ìüíï
óôéãìÞ, ìÝóá óôç äßíçô ôçò ìÜ÷çò, ÷Üíåé ôçí êüñç ôçò áðü ôá ìÜôéá
ôçò. Ìáæß ìå ôï Ìåóïëüããé ÷Üèçêå êáé ç êüñç ôçò. ¼ëï ôï êåßìåíï
áðïôåëåß ôñáíÞ áðüäåéîç üôé ç æùÞ ôùí áíèñþðùí åßíáé Üññçêôá
óõíäåäåìÝíç ìå ôçí éóôïñßá.

ÌÜíèá: Ç çñùßäá âñßóêåôáé óå Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, óå
ìéá óõíå÷Þ óýãêñïõóç ìå ôïí åáõôü ôçò êáé ôç öýóç ôçò. Ðáñüëï
ðïõ åßíáé ÷Þñá, äçëáäÞ áðñïóôÜôåõôç, êáëåßôáé áõôÞ íá ðáßîåé ôï
ñüëï ôïõ Üíôñá-ðñïóôÜôç ãéá ÷Üñç ôçò êüñçò ôçò, ðïõ åßíáé êáé
ìéêñÞ óå çëéêßá êáé áóèåíÞò. Åíþ ôï üôé åßíáé ãõíáßêá ôçí êáôáôÜó-
óåé óôïí Üìá÷ï ðëçèõóìü, åêåßíç, åîáéôßáò ôùí óõíèçêþí, ðñÝðåé
íá ðïëåìÞóåé óáí Üíôñáò. Êáëåßôáé åðßóçò íá ðáñáâåß ôç ãëõêéÜ
êáé Þìåñç ãõíáéêåßá ôçò üøç êáé ôï âëÝììá ôçò íá ãßíåé ôñïìá÷ôéêü
ãéá íá öïâßóåé ôïí å÷èñü. ÔÝëïò, ôç âëÝðïõìå íá ðñïóôÜæåé, ó÷å-
äüí íá öïâåñßæåé ôï ßäéï ôçò ôï ðáéäß íá óçêùèåß áðü ôï óôñþìá,
ìïëïíüôé åßíáé áíÞìðïñï íá êÜíåé êÜôé ôÝôïéï. Ìéá ìÜíá ðïôÝ äåí
èá áíÜãêáæå ôçí Üññùóôç êüñç ôçò íá óçêùèåß áðü ôï óôñþìá êáé
íá ôçí áêïëïõèÞóåé óôç ìÜ÷ç. ¼ëåò áõôÝò ïé øõ÷éêÝò óõãêñïýóåéò
êáé áíôéèÝóåéò ôçí êáèéóôïýí éäéáéôÝñùò ôñáãéêÞ öéãïýñá, üìïéá ìå
áõôÝò ðïõ óõíáíôÜìå óõíÞèùò óôéò áñ÷áßåò ôñáãùäßåò.
Ε. Τεχνική – Τεχνοτροπία του έργου

i) Ãëþóóá
Ôï áðüóðáóìá åßíáé ãñáììÝíï óå äçìïôéêÞ ãëþóóá, ìå ÷ñÞóç êá-
èçìåñéíïý ëåîéëïãßïõ ôçò åðï÷Þò, ìå êÜðïéïõò éäéùìáôéóìïýò (ôïé-
ìÜæåôáé, á’ íéêÞèçêå, çýñå, íéåò, æçãþíåé, âñá÷íåñÜ, ïñìçíÝøåé).
ii) ¾öïò
132 Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé õøçëü, åöüóïí ðñáãìáôåýåôáé õøçëÝò
Ýííïéåò, üðùò áõôÝò ôçò ìçôñéêÞò áãÜðçò, ôïõ çñùéóìïý, ôçò áõôï- Γιάννης
èõóßáò, ôçò áãÜðçò ãéá ôçí ðáôñßäá, ôçò ðñïôßìçóçò ôïõ èáíÜôïõ Βλαχογιάννης
áðü ôçí õðïôáãÞ. Åðßóçò åßíáé ðáñáóôáôéêü êáé ãëáöõñü, ìå Ýíôïíç
ôçí ðáñïõóßá ó÷çìÜôùí ëüãïõ.
iii) ÁöÞãçóç
Ç áöÞãçóç åßíáé ôñéôïðñüóùðç, áðü Ýíáí ðáíôïãíþóôç áöçãçôÞ
ðïõ äå ìåôÝ÷åé áëëÜ ãíùñßæåé ôá ãåãïíüôá êáé ôá ðñüóùðá. Ï
åõèýò ëüãïò êáé ïé óýíôïìïé äéÜëïãïé ðïõ ðáñåìâÜëëïíôáé, äßíïõí
ðáñáóôáôéêüôçôá êáé æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç.

ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ôï Ìåóïëüããé ôïéìÜæåôáé íá âãåé», «ôï âüëé…
ãýñù ôçò», «æõãþíåé ç þñá», «ç âïÞ áêïëïõèåß».
ÌåôáöïñÝò: «ôçò ðåßíáò ôï èåñéü åßíáé áíßêçôï», «ç ÷Þñá óôá ôõ-
ÌåôáöïñÝò
öëÜ», «ç ìðüìðá ç ôïýñêéêç ôïí Ýêïøå óôá äõï», «Ýñçìç ç ÷Þñá»,
«óôá âÜóáíá ìðáóìÝíç», «êáé ðñÝðåé… áðü ìðñïóôÜ ôçò», «èá ‘÷ù
üëï ôï íïõ ìïõ áðÜíïõ óïõ», «âáóôÜîïõ åóý ìå ôçí êáñäéÜ óïõ».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí Üëëïõ êüóìïõ ðëÜóìá», «óáí Üãéï ëåßøáíï»,
«óáí ðñïóôáãÞ», «óá öïâÝñéóìá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ èáíÜôïõ ôïõ Üíôñá ôçò, ç åéêüíá ôçò ÷Þñáò
Åéêüíåò
ðïõ åôïéìÜæåôáé ãéá ôç ìÜ÷ç, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò ÁíèÞò
ê.Ü.
åðßèåôá æùíôáíü, Þìåñï, éëáñü, áíôñïíôõìÝíåò, óýóìé-
÷ôç ê.Ü.
ÁíôéèÝóåéò: öÜíôáóìá æùíôáíü, ëåâÝíôéêç êáé ìáôüâáöç, Ü÷áñç
ÁíôéèÝóåéò
êáé ôüóï êùìéêÞ. ÃåíéêÜ üëï ôï êåßìåíï óôçñßæåôáé óå Ýíôïíåò
áíôéèÝóåéò: æùÞ – èÜíáôïò, áðïêëåéóìüò – åëåõèåñßá, ðáéäéêÞ çëéêßá
– èÜíáôïò, áäõíáìßá çñùßäùí – éó÷ýò áíôéðÜëùí.

1. Ç æùÞ ôùí áíèñþðùí åîáñôÜôáé Üìåóá áðü ôá ìåãÜëá éóôïñéêÜ
ãåãïíüôá. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ öáßíåôáé áõôü;
¼ëï ôï êåßìåíï áðïôåëåß ôñáíÞ áðüäåéîç üôé ç æùÞ ôùí áíèñþðùí
åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôçí éóôïñßá. Áðü ôçí áñ÷Þ âëÝðïõìå
ôç ÌÜíèá, ôçí çñùßäá ôïõ êåéìÝíïõ, íá áíáãêÜæåôáé íá íôõèåß ôçí
ðïëåìéêÞ óôïëÞ ôïõ óõæýãïõ ôçò ìå óêïðü íá ðïëåìÞóåé êáé ç ßäéá
ãéá íá óþóåé ôçí êüñç ôçò êáé íá óùèåß. Äåí ìðïñåß íá êÜíåé äéá-
öïñåôéêÜ, åöüóïí ï ôüðïò ôçò âñßóêåôáé óå ðïëéïñêßá êáé ðñÝðåé
íá áãùíéóôïýí ìå êÜèå ôñüðï ãéá ôç æùÞ ôïõò. ÅðéðëÝïí ôï êåßìåíï
ìáò äßíåé ôçí ðëçñïöïñßá üôé ï Üíôñáò ôçò ÌÜíèáò êáé ðáôÝñáò
ôçò ÁíèÞò åßíáé êáé áõôüò Þñùáò ðïëÝìïõ, êáèþò óêïôþèçêå áðü
ôïõñêéêÞ âüìâá, õðåñáóðéæüìåíïò êáé áõôüò ìå ôç æùÞ ôïõ ôçí 133
ΕΘΝΙΚΉ ðáôñßäá ôïõ êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Ôçí ßäéá ìïßñá Ý÷ïõí êáé üëåò
ΖΩΗ ïé Üëëåò Ìåóïëïããßôéóóåò. ÔÝëïò, âëÝðïõìå ôçí êüñç ôçò çñùßäáò,
ôçí ÁíèÞ, íá ÷Üíåé ôç æùÞ ôçò óôçí ¸îïäï, óôçí ïìáäéêÞ áõôÞ áõ-
ôïèõóßá óôï üíïìá ôçò åëåõèåñßáò êáé ôçò ðáôñßäáò.
2. Ôé íüçìá Ý÷åé ç öñÜóç: «ôçò ðåßíáò ôï èåñéü åßí’ áíßêçôï»;
Óôçí ðáñïìïßùóç áõôÞ áðïäßäåôáé ôï íüçìá ôçò óçìáóßáò ðïõ Ý÷åé
ç áíèñþðéíç åðéâßùóç. ÐáñïìïéÜæïíôáò ôçí ðåßíá ìå Üãñéï èçñßï, ï
óõããñáöÝáò ìå åýãëùôôï ôñüðï åðéóçìáßíåé üôé ç âéïëïãéêÞ áíÜãêç
ôïõ áíèñþðïõ ãéá ôñïöÞ ìðïñåß íá ôïí ùèÞóåé Üëëïôå óå èáõìáóôÝò
êáé Üëëïôå óå öñéêáëÝåò ðñÜîåéò. Óôçí ðåñßðôùóç ôïõ Ìåóïëïããßïõ,
ç ðåßíá ïäÞãçóå ôïõò ðïëéïñêçìÝíïõò óå ìéá ýøéóôç ðñÜîç çñùé-
óìïý, üðùò åßíáé ç áõôïèõóßá. Ïé Ìåóïëïããßôåò áíôéìåôþðéæáí Ýíôï-
íï ôï ðñüâëçìá ôçò Ýëëåéøçò ôñïöÞò êáé áõôÞ åßíáé ç êýñéá áéôßá ôçò
Åîüäïõ. Áóöáëþò üëïé äéáêáôÝ÷ïíôáí êáé áðü ôï áßóèçìá ôçò
áãÜðçò ãéá ôçí ðáôñßäá, áëëÜ ç ðåßíá Þôáí áõôÞ ðïõ êõñßùò ôïõò
ïäÞãçóå óôçí áðåëðéóìÝíç êßíçóç ôçò Åîüäïõ, áí êáé ãíþñéæáí Þäç
üôé ïé åëðßäåò åðéôõ÷ßáò ôïõ ó÷åäßïõ Þôáí ìçäáìéíÝò.
3. ÐåñéãñÜøôå óå ìßá ðáñÜãñáöï ôçí øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôçò
ìÜíáò, êáèþò åôïéìÜæåôáé ãéá íá ñé÷ôåß óôç ìÜ÷ç.
Ç ÌÜíèá âñßóêåôáé óå Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç. Âñßóêå-
ôáé óå ìéá óõíå÷Þ óýãêñïõóç ìå ôïí åáõôü ôçò êáé ôç öýóç ôçò.
Ðáñüëï ðïõ åßíáé ÷Þñá, äçëáäÞ áðñïóôÜôåõôç, êáëåßôáé áõôÞ íá
ðáßîåé ôï ñüëï ôïõ Üíôñá ðñïóôÜôç ãéá ÷Üñç ôçò êüñçò ôçò. Åíþ
ôï üôé åßíáé ãõíáßêá ôçí êáôáôÜóóåé óôïí Üìá÷ï ðëçèõóìü, åêåßíç,
åîáéôßáò ôùí óõíèçêþí, ðñÝðåé íá ðïëåìÞóåé óáí Üíôñáò. Êáëåßôáé
åðßóçò íá ðáñáâåß ôç ãõíáéêåßá ôçò üøç êáé íá êÜíåé ôï âëÝììá
ôçò ôñïìá÷ôéêü, ãéá íá öïâßóåé ôïí å÷èñü. ÔÝëïò, ôç âëÝðïõìå íá
ðñïóôÜæåé, ó÷åäüí íá öïâåñßæåé ôï ßäéï ôçò ôï ðáéäß íá óçêùèåß
áðü ôï óôñþìá, ìïëïíüôé åßíáé áíÞìðïñï. Ìßá ìÜíá ðïôÝ äåí èá
áíÜãêáæå ôçí Üññùóôç êüñç ôçò íá óçêùèåß áðü ôï óôñþìá êáé
íá ôçí áêïëïõèÞóåé óôç ìÜ÷ç. ¼ëåò áõôÝò ïé øõ÷éêÝò óõãêñïýóåéò
êáé ïé áíôéèÝóåéò ôçí êáèéóôïýí éäéáÝôåñá ôñáãéêÞ öéãïýñá, üìïéá
ìå áõôÝò ðïõ óõíáíôÜìå óõíÞèùò óôéò áñ÷áßåò ôñáãùäßåò.

κειμένου
1. Íá âñåèïýí ôá äñáìáôéêÜ óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ êáé íá äåé÷ôåß ç
êëéìÜêùóÞ ôïõò ìÝ÷ñé ôç ëýóç.
2. Íá åíôïðßóåôå ìå ðïéåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ï Ã. Âëá÷ïãéÜííçò
öïñôßæåé óõíáéóèçìáôéêÜ ôï ëüãï ôïõ.
134
Ο Κρητικός – Η Πολιτεία
Παντελής Πρεβελάκης
Ï ÐáíôåëÞò ÐñåâåëÜêçò ãåííÞèçêå ôï 1909 óôï ÑÝèõìíï ôçò ÊñÞ-
ôçò. ¾óôåñá áðü ôï ÃõìíÜóéï, ðÞãå óôï Ðáñßóé ãéá áíþôåñåò óðïõ-
äÝò. Ãõñßæïíôáò óôçí ÅëëÜäá áíáêçñý÷ôçêå äéäÜêôùñ ôçò Öéëï-
óïößáò áðü ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Èåóóáëïíßêçò êáé áðü ôï 1939
ìÝ÷ñé ôï 1941 õðÞñîå äéåõèõíôÞò Êáëþí Ôå÷íþí ôïõ Õðïõñãåßïõ
Ðáéäåßáò. Ôï åêôåôáìÝíï óõããñáöéêü ôïõ Ýñãï åßíáé åðéóôçìïíéêü,
áíáöåñüìåíï óå ìåëÝôåò ãýñù áðü ôçí ÔÝ÷íç, êáé êáèáñÜ ëïãï-
ôå÷íéêü. ¸ãñáøå êñéôéêÝò ìåëÝôåò, ðïéÞìáôá, èåáôñéêÜ Ýñãá êáé
ìõèéóôïñÞìáôá.
ÅîÝäùóå ôá âéâëßá: Óôñáôéþôåò, Ç ãõìíÞ ðïßçóç, Ç ðéï ãõìíÞ ðïßç-
óç. ÐïéçôéêÝò óõëëïãÝò: Äïìßíéêïò Èåïôïêüðïõëïò, Äïêßìéï ÃåíéêÞò
ÅéóáãùãÞò óôçí Éóôïñßá ôçò ÔÝ÷íçò, Ï èÜíáôïò ôïõ ÌÝäéêïõ, Ï
ÃêñÝêï óôç Ñþìç, Ç éôáëéêÞ áíáãÝííçóç, ÊáæáíôæÜêçò (âñáâåõìÝíï
áðü ôçí ïìÜäá ôùí Äþäåêá). ÌõèéóôïñÞìáôá: Ôï ÷ñïíéêü ìéáò ðïëé-
ôåßáò, ÐáíôÝñìç ÊñÞôç, Êñçôéêüò, óå ôñåéò ôüìïõò ìå ôïõò ôßôëïõò:
Ç ðñþôç ËåõôåñéÜ, Ç Ðïëéôåßá, ¹ëéïò ôïõ èáíÜôïõ. ¸ãñáøå åðßóçò
ôá èåáôñéêÜ: Ôï éåñü óöÜãéï, ËÜæáñïò, Ôá ÷Ýñéá ôïõ æùíôáíïý èåïý,
Çöáßóôåéï. Ôýðùóå áêüìç ôåôñáêüóéá ãñÜììáôá ôïõ ÊáæáíôæÜêç
áðü ôçí áëëçëïãñáößá ðïõ äéáôçñïýóáí.
Ôï Ýñãï ôïõ ÐñåâåëÜêç åßíáé áîéüëïãï. Ïé æùíôáíÝò ðåñéãñáöÝò, ç
ðëïýóéá ãëþóóá, ç åõáéóèçóßá, ç øõ÷ïãñáöéêÞ äýíáìç êáé ç áãÜðç
ðñïò ôçí ÊñÞôç ôï ÷áñáêôçñßæïõí.

Ôï ìéêñü áõôü áðüóðáóìá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ôñßôï âéâëßï ôçò ìõ-
èéóôïñçìáôéêÞò ôñéëïãßáò ôïõ ÐáíôåëÞ ÐñåâåëÜêç Ï Êñçôéêüò, ìå
ôßôëï Ç Ðïëéôåßá. Ìáò ìåôáöÝñåé óôá êñßóéìá éóôïñéêÜ ÷ñüíéá ôïõ
áãþíá ôùí Êñçôþí êáé ôïõ çãÝôç ôïõò ÅëåõèÝñéïõ ÂåíéæÝëïõ ãéá
ôçí áðåëåõèÝñùóç ôçò íÞóïõ. ÌåôÜ ôçí åðéôõ÷çìÝíç åðáíÜóôáóç
óôï Ãïõäß êáé ôéò óõìâïõëÝò ôïõ Ýìðåéñïõ ÂåíéæÝëïõ óôïõò óõíôå-
ëåóôÝò ôçò, êñßèçêå áðáñáßôçôç ç êëÞóç ôïõ áðü ôçí ÊñÞôç óôçí 135
ΕΘΝΙΚΉ ÁèÞíá. Ï Êñçôéêüò ðïëéôéêüò ðáñïõóéÜæåôáé óôï êåßìåíï áêñéâþò
ΖΩΗ ìåôÜ ôç ëÞøç ôçò áðüöáóçò íá áðïäå÷ôåß ôçí ðñüóêëçóç, óôï
êñßóéìï åêåßíï óçìåßï ôçò áíá÷þñçóçò áðü ôçí ÊñÞôç êáé ôçò
ìåôÜâáóÞò ôïõ óôçí ÁèÞíá.

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå äýï åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Óôçí õãåéÜ óïõ… óêïõðßæïíôáò ôá ìÜôéá ôïõò»: Ï áðï-
÷áéñåôéóôÞñéïò ëüãïò ôïõ ÂåíéæÝëïõ óôïõò óõìðáôñéþôåò ôïõ.
2ç åíüôçôá: «Ï ÂåíéæÝëïò... ôï êáôåõüäéï»: Ôï êáôåõüäéï ôïõ ëáïý
óôï ÂåíéæÝëï.
Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ï ÅëåõèÝñéïò ÂåíéæÝëïò
ùò ðïëéôéêÞ ðñïóùðéêüôçôá. Óêïðüò ôïõ åßíáé íá ðáñïõóéÜóåé ôéò
áñ÷Ýò êáé ôá ïñÜìáôá ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ðïëéôéêïý. Ôï êåßìåíï
êÜíåé ëüãï ãéá ôç óçìáóßá ôçò ðïëéôéêÞò óêÝøçò êáé ôïõ äçìïêñá-
ôéêïý ôñüðïõ äéáêõâÝñíçóçò.

1ç åíüôçôá: Ï ÂåíéæÝëïò Ý÷åé áðïäå÷ôåß ôçí ðñüóêëçóç íá ðÜåé
óôçí ÁèÞíá êáé åêöùíåß ôïí áðï÷áéñåôéóôÞñéï ëüãï ôïõ ðñïò ôïõò
óõìðáôñéþôåò ôïõ. Óôï óõíáéóèçìáôéêÜ öïñôéóìÝíï ëüãï ôïõ åê-
èÝôåé ôïõò öéëåëåýèåñïõò ïñáìáôéóìïýò ôïõ ãéá ôïí åëëçíéêü ëáü,
êáèþò êáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ åíüò óõíåôïý çãÝôç. Åðßóçò ðáñá-
èÝôåé ôéò ðñïûðïèÝóåéò äéïßêçóçò ìéáò åõíïìïýìåíçò ðïëéôåßáò:
ðñþôï ìÝëçìá ðñÝðåé íá åßíáé ôï äçìüóéï óõìöÝñïí êáé êáôüðéí ç
åëåõèåñßá ôïõ ëüãïõ, ç óùóôÞ äéá÷åßñéóç ôçò åîïõóßáò, ç êïéíùíé-
êÞ äéêáéïóýíç êáé ãåíéêÜ ï óåâáóìüò ôùí äéêáéùìÜôùí ôïõ ëáïý.
Óýìöùíá ìå ôï ÂåíéæÝëï ï óùóôüò ðïëéôéêüò, êáô’ áñ÷Þí êáé ðÜíù
áð’ üëá, ðñÝðåé íá ëåéôïõñãåß áíåîÜñôçôá êáé ðÜíôá ìå ãíþìïíá
ôï äçìüóéï êáé ü÷é ôï ðñïóùðéêü Þ ôï êïììáôéêü óõìöÝñïí. Åðßóçò,
ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá ëÝåé Üöïâá ôç ãíþìç ôïõ, Ýóôù êé áí
áõôÞ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç åßôå ìå ôïõò ðïëéôéêïýò ôïõ óõììÜ÷ïõò
åßôå ìå ôç ãíþìç ôïõ ëáïý ðïõ ôïí õðïóôçñßæåé. Åðéðñüóèåôá, ï
óùóôüò ðïëéôéêüò ðñÝðåé íá âëÝðåé ôçí åîïõóßá ü÷é ùò óêïðü áëëÜ
ùò ôï ìÝóï, ìå ôï ïðïßï èá ðåôý÷åé ôïõò õøçëüôåñïõò ðïëéôéêïýò
óôü÷ïõò êáé óêïðïýò ôïõ. ÔÝëïò, Ýíáò ðïëéôéêüò ðñÝðåé íá åßíáé
óå èÝóç íá ìðïñåß íá áðï÷ùñéóôåß ôçí åîïõóßá, üôáí êáôáëÜâåé
üôé áõôÞ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç êáé äåí åîõðçñåôåß ðëÝïí ôá óõìöÝ-
136 ñïíôá ôïõ ëáïý.
2ç åíüôçôá: Óôçí äåýôåñç áõôÞ åíüôçôá ðáñïõóéÜæåôáé ôï êáôåõ- Παντελής
üäéï ôïõ ëáïý óôï ÂåíéæÝëï. Ï ðïëéôéêüò áðï÷áéñåôÜ ôï ëáü ôïõ, Πρεβελάκης
ðïõ åß÷å óõãêåíôñùèåß ãéá íá ôïí áðï÷áéñåôßóåé. Ç áãÜðç ôïõ êü-
óìïõ ðñïò ôï ðñüóùðü ôïõ åßíáé åìöáíÞò: áíïßãïõí äñüìï ãéá íá
ðåñÜóåé, ôïí åðåõöçìïýí êïõíþíôáò ìáíôßëéá, åíþ üëïé èá Þèåëáí
íá ôïí áãêáëéÜóïõí ãéá íá ôïõ äåßîïõí ðüóï ðïëý ôïí åêôéìïýí.

Ï ÂåíéæÝëïò åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò ëáúêüò· äåß÷íåé íá ìçí ôïí Ý÷åé óõ-
íåðÜñåé ç åîïõóßá êáé ç áãÜðç ôïõ êüóìïõ, åöüóïí êáôáäÝ÷åôáé íá
ðáñåõñåèåß óå ëáúêÞ óõãêÝíôñùóç óå êáöåíåßï êáé íá ÷áéñåôßóåé ï
ßäéïò ôïõò óõìðáôñéþôåò ôïõ. ÄéáêáôÝ÷åôáé áðü óõíáéóèÞìáôá Ýíôï-
íïõ ðáôñéùôéóìïý êáé áíéäéïôÝëåéáò, êáèþò óå üëï ôïí ðïëéôéêü ôïõ
ëüãï ðñïâÜëëåé ôï äçìüóéï óõìöÝñïí êáé äåóìåýåôáé üôé èá õðç-
ñåôÞóåé ìüíïí áõôü. ÐáñïõóéÜæåôáé åðßóçò ñåáëéóôÞò, ìåôñéïðáèÞò
áëëÜ êáé èáññáëÝïò, åöüóïí ðáñáäÝ÷åôáé üôé ôï Ýñãï ðïõ ðñüêåéôáé
íá áíáëÜâåé åßíáé «äýóêïëï êáé ðïëýìïñöï», áëëÜ äçëþíåé Ýôïéìïò
íá ôï áíáëÜâåé. Ãé’ áõôü Üëëùóôå æçôÜ ôçí åõ÷Þ ôïõ ëáïý ðïõ èá
ôïõ äþóåé äýíáìç íá óõíå÷ßóåé ôï Ýñãï ðïõ áíÝëáâå. ÅðéðëÝïí äåß-
÷íåé óåâáóìü óôçí åëëçíéêÞ ðáñÜäïóç êáé éóôïñßá êáé íéþèåé âáñý
ôï ÷ñÝïò ôïõ áðÝíáíôé óôéò èõóßåò êáé ôïõò áãþíåò ôùí ÅëëÞíùí:
«Ï ôåëéêüò óêïðüò ìáò åßíáé íá êÜìïõìå åêåßíçí ôçí ÅëëÜäá ðïõ ïé
ðáôåñÜäåò ìáò ïíåéñåýôçêáí ìÝóá óôç íý÷ôá ôçò óêëáâéÜò». ÔÝëïò
åßíáé ïñáìáôéóôÞò êáé öéëüäïîïò, áöïý ïíåéñåýåôáé ôçí áíáìüñöùóç
ôçò ðïëéôåßáò êáé ôï «óõíáãåñìü ôïõ ëáïý», óôü÷ïõò äéüëïõ ðñïóé-
ôïýò, áí ëÜâïõìå õðüøç ìáò ôï ðñüóöáôï éóôïñéêü ðáñåëèüí ôçò
åðï÷Þò óôçí ïðïßá ìáò ìåôáöÝñåé ôï áðüóðáóìá.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå ðïëëïýò êñçôéêïýò éäéùìáôéóìïýò (õðï-
ôÜæåé, óõìöÝñï, ôçíå, ôïíå, óôåíåìÝíïò, øåõôßóåé, åõáããåëßæïõíôáé,
áöüíôáò, ðáíôïôåéíåýïõíå).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü, åíþ ç ÷ñÞóç ðïëëþí ìåôáöïñþí êÜíåé ôïí ðï-
ëéôéêü ëüãï ôïõ ÂåíéæÝëïõ ðåñéóóüôåñï ãëáöõñü.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå êõñßùò ìßìçóç, äçëáäÞ
áöçãåßôáé Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ (ÂåíéæÝëïò) óå á´ ðñü-
óùðï. Óôï ìåãáëýôåñï, äçëáäÞ, ìÝñïò ôïõ Ýñãïõ Ý÷ïõìå Üìåóç
áöÞãçóç. Ìüíï óôç äåýôåñç åíüôçôá ç áöÞãçóç ìåôáôñÝðåôáé óå
ôñéôïðñüóùðç êáé ãßíåôáé äéÞãçóç. 137
ΕΘΝΙΚΉ iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ
ΖΩΗ Ôï êåßìåíï Ý÷åé áñêåôÝò ìåôáöïñÝò, þóôå ï ðïëéôéêüò ëüãïò ôïõ
ÂåíéæÝëïõ íá âñåé áíôßêñéóìá óôï ëáü êáé íá ãßíåé êáôáíïçôüò.
ÌåôáöïñÝò: «ïé êáéíïýñãéïé Üíôñåò… äýóêïëï êáé ðïëýìïñöï», «ó’
ÌåôáöïñÝò
áõôü õðïôÜæåé ôï êïììáôéêü êáé ôï ðñïóùðéêü ôïõ óõìöÝñï», «íá
ìçí ôçíå íïèåýåé ãéá íá ãßíåé áñåóôüò», «ï ðïëéôéêüò… óêÝðç ôçò
ðïëéôåßáò», «ãéá íá åõôõ÷Þóåé ç ðïëéôåßá», «Üíïéãå ðÝñáóìá áíÜ-
ìåóá óôá äÝíôñá», «ìå ôï ÷áìüãåëï óôá ÷åßëç», «ôñßæåé ôï ëéáíï-
÷Üëéêï…»
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí ìÝóï», «óáí óêïðü», «ðïõ ‘÷å ôñÝîåé ìåëßóóé».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò:«ï ðïëéôéêüò ðñÝðåé íá ‘÷åé ôï äçìüóéï óõìöÝñï
êñéôÞ», «ïé ðïëéôåßåò ðáñáóôñáôïýíå», «ï ëáüò ðåéíÜ ãéá ëåõôåñéÜ»,
«üôáí ôéò ÷ïñôÜóåé ç øõ÷Þ ôïõ», «èá äåé íá æùíôáíåýïõí ôá ðéï
áðüôïëìá üíåéñÜ ôïõ».
Åéêüíåò: «Ï ÂåíéæÝëïò… ìïõóôÜêéá ôïõò», «Ï ÂåíéæÝëïò óçêþèçêå
Åéêüíåò
áðü ôï ôñáðÝæé… ãéá íá ôïõ ðïõí ôï êáôåõüäéï».

1. ÐåñéãñÜøôå óå äÝêá ðåñßðïõ óåéñÝò ôçí ðñïóùðéêüôçôá êáé
ôçí øõ÷ïóýíèåóç ôïõ ÅëåõèÝñéïõ ÂåíéæÝëïõ, áíôëþíôáò õëéêü
ìüíï ìÝóá áðü ôï êåßìåíï.
Áñ÷éêÜ ï ÂåíéæÝëïò åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò ëáúêüò. Äåß÷íåé íá ìçí ôïí
Ý÷åé óõíåðÜñåé ç åîïõóßá êáé ç áãÜðç ôïõ êüóìïõ êáé êáôáäÝ÷åôáé
íá ðáñåõñåèåß óå ëáúêÞ óõãêÝíôñùóç óå êáöåíåßï êáé íá ÷áéñåôßóåé
ï ßäéïò ôïõò óõìðáôñéþôåò ôïõ. ÄéáêáôÝ÷åôáé áðü óõíáéóèÞìáôá
Ýíôïíïõ ðáôñéùôéóìïý êáé áíéäéïôÝëåéáò. Ãéá ôï ëüãï áõôü, óå üëï
ôï ëüãï ôïõ ðñïâÜëëåé ôï äçìüóéï óõìöÝñïí êáé äåóìåýåôáé üôé èá
õðçñåôÞóåé ìüíï áõôü. ÐáñïõóéÜæåôáé åðßóçò ñåáëéóôÞò êáé ìåôñéï-
ðáèÞò, åöüóïí ðáñáäÝ÷åôáé üôé ôï Ýñãï ðïõ ðñüêåéôáé íá áíáëÜâåé
åßíáé äýóêïëï êáé ðïëýìïñöï. Óõã÷ñüíùò üìùò åßíáé èáññáëÝïò
êáé äçëþíåé üôé, ðáñÜ ôéò äõóêïëßåò, åßíáé Ýôïéìïò íá ôï áíáëÜâåé.
Ãéá ôï ëüãï áõôü æçôÜ ôçí åõ÷Þ ôïõ ëáïý ðïõ èá ôïõ äþóåé äýíáìç
íá óõíå÷ßóåé. ÅðéðëÝïí äåß÷íåé óåâáóìü óôçí åëëçíéêÞ ðáñÜäïóç
êáé éóôïñßá êáé íéþèåé üôé ôï ÷ñÝïò ôïõ áðÝíáíôé óôéò èõóßåò êáé
ôïõò áãþíåò ôùí ÅëëÞíùí åßíáé âáñý. «Ï ôåëéêüò óêïðüò ìáò åßíáé
íá êÜìïõìå åêåßíçí ôçí ÅëëÜäá ðïõ ïé ðáôåñÜäåò ìáò ïíåéñåýôç-
êáí ìÝóá óôç íý÷ôá ôçò óêëáâéÜò». ÔÝëïò åßíáé ïñáìáôéóôÞò êáé
öéëüäïîïò, áöïý ïíåéñåýåôáé ôçí áíáìüñöùóç ôçò ðïëéôåßáò êáé
ôï «óõíáãåñìü ôïõ ëáïý», óôü÷ïõò ðïõ äåí Þôáí êáèüëïõ ðñïóéôïß
åêåßíç ôçí ðåñßïäï.
2. Ðïéá åßíáé ôá ãíùñßóìáôá ðïõ ðñÝðåé íá Ý÷åé Ýíáò óùóôüò
138 ðïëéôéêüò, óýìöùíá ìå ôéò áñ÷Ýò ôïõ ÂåíéæÝëïõ;
Óýìöùíá ìå ôï ÂåíéæÝëï ï óùóôüò ðïëéôéêüò ðÜíù áð’ üëá ðñÝðåé Παντελής
íá ëåéôïõñãåß áíåîÜñôçôá êáé ìå ãíþìïíá ôï äçìüóéï êáé ü÷é ôï Πρεβελάκης
ðñïóùðéêü Þ ôï êïììáôéêü óõìöÝñïí. Åðßóçò, ðñÝðåé íá åßíáé óå
èÝóç íá ëÝåé Üöïâá ôç ãíþìç ôïõ, Ýóôù êé áí áõôÞ Ýñ÷åôáé óå áíôß-
èåóç åßôå ìå ôïõò ðïëéôéêïýò ôïõ óõììÜ÷ïõò åßôå ìå ôç ãíþìç ôïõ
ëáïý ðïõ ôïí õðïóôçñßæåé. Åðéðñüóèåôá, ï óùóôüò ðïëéôéêüò ðñÝðåé
íá âëÝðåé ôçí åîïõóßá ü÷é ùò óêïðü áëëÜ ùò ôï ìÝóï, ìå ôï ïðïßï
èá ðåôý÷åé ôïõò õøçëüôåñïõò ðïëéôéêïýò óôü÷ïõò êáé óêïðïýò ôïõ.
ÔÝëïò, Ýíáò ðïëéôéêüò ðñÝðåé íá åßíáé óå èÝóç íá ìðïñåß íá áðï÷ù-
ñéóôåß ôçí åîïõóßá, üôáí êáôáëÜâåé üôé áõôÞ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç
ìå ôá óõìöÝñïíôá ôïõ ëáïý êáé äåí ôá åîõðçñåôåß ðëÝïí.
3. «¢ìá ï ëáüò ðéóôÝøåé óôïí åáõôü ôïõ êé ïäçãçèåß áðü Üîéï

êõâåñíÞôç, ôüôå èá äåé íá æùíôáíåýïõí ôá ðéï áðüôïëìá üíåéñÜ
ôïõ»: Ðïéá åßíáé ç ãíþìç óáò ãéá ôçí Üðïøç áõôÞ ðïõ äéáôõðþíåé
ï Åë. ÂåíéæÝëïò; ÁéôéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò êáé ìå ðáñá-
äåßãìáôá.
Ï Üíèñùðïò äåí ðëÜóôçêå ãéá íá æÞóåé ìüíïò. Áðü ôçí áõãÞ ôçò
éóôïñßáò ôïõ ôïí âñßóêïõìå åíôáãìÝíï ìÝóá óå ìéá ëßãï Þ ðïëý
ïñãáíùìÝíç ïìÜäá, ìå ôçò ïðïßáò ôá ìÝëç åßíáé óõíõðåýèõíï êáé
áëëçëÝããõï. ¼ôáí äåí õðÜñ÷åé áëëçëåããýç êáé ï êáèÝíáò óêÝöôå-
ôáé åãùéóôéêÜ ôï áôïìéêü ôïõ óõìöÝñïí, ôüôå ç êïéíùíßá äéáëýåôáé.
¼óï ðéï áñìïíéêÜ äåìÝíïò åßíáé ìå ôçí ïìÜäá, üóï ðéï åéñçíéêÜ æåé
ìå ôïõò ïìïßïõò ôïõ, ôüóï áéóèÜíåôáé ðéï óßãïõñïò, ôüóï ìåãáëý-
ôåñç åìðéóôïóýíç Ý÷åé óôïí åáõôü ôïõ êáé óôç æùÞ ãåíéêüôåñá. Óôç
óõíÝ÷åéá, üðùò ôï êïðÜäé ôùí æþùí Ý÷åé áíÜãêç áðü ôï âïóêü, Ýôóé
êáé ç áíèñþðéíç áãÝëç Ý÷åé áíÜãêç áðü Ýíáí ðïëéôéêü ãéá íá ôç
öñïíôßæåé. Ìå ôç óçìáíôéêÞ, üìùò, äéáöïñÜ üôé ï âïóêüò ðïéìáßíåé
ôá ðñüâáôá ãéá ôï äéêü ôïõ óõìöÝñïí, åíþ ï Üîéïò ðïëéôéêüò –áõ-
ôüò ãéá ôïí ïðïßï ìáò êÜíåé ëüãï ï ÂåíéæÝëïò– äåí Ý÷åé ðñïóùðéêü
óõìöÝñïí êáé âëÝøåéò, áëëÜ áãùíßæåôáé ãéá ôï êïéíü óõìöÝñïí. ¢ñá,
ãé’ áõôü ÷ñåéÜæåôáé ï Üîéïò ðïëéôéêüò: áõôüò åßíáé ðïõ èá ðÜñåé óôá
÷Ýñéá ôïõ ôéò äéáöïñåôéêÝò åðéèõìßåò êáé ôá óõìöÝñïíôá ðïëëþí
áíèñþðùí ìáæß (ëáüò) êáé èá ôéò åðåîåñãáóôåß, Ýôóé þóôå íá âñåé
ôç ÷ñõóÞ ôïìÞ, äçëáäÞ ôç ëýóç ðïõ èá åîõðçñåôåß êáé èá óõìöÝñåé
–áí ü÷é üëïõò– ôçí ðëåéïíüôçôá ôùí ðïëéôþí. Ìå áõôÝò ôéò ðñïûðï-
èÝóåéò ç ðïëéôåßá ïäçãåßôáé óå óßãïõñç ðñüïäï êáé åõçìåñßá, üðùò
Üëëùóôå ìáò áðïäåéêíýåé êáé ç éóôïñßá. Ôñáíü ðáñÜäåéãìá äçìï-
êñáôéêÞò êïéíùíßáò ðïõ êõâåñíÞèçêå áðü Üîéï ðïëéôéêü åßíáé áõôü
ôçò ÁèÞíáò ôïõ ÐåñéêëÞ (460-429 ð.×.), ï ïðïßïò åöáñìüæïíôáò
ðïëëÝò ìåôáññõèìßóåéò ðÝôõ÷å ôçí ðíåõìáôéêÞ êáé çèéêÞ åîýøùóç
ôùí ðïëéôþí, ïé ïðïßïé åíùìÝíïé óôçñß÷ôçêáí ðÜíù ôïõ êáé ðßóôå-
øáí óôï üñáìÜ ôïõ. ¢ëëï ðáñÜäåéãìá åßíáé ç ðåñßðôùóç ôïõ ÉùÜííç 139
ΕΘΝΙΚΉ Êáðïäßóôñéá, ðïõ äéáôÝëåóå êõâåñíÞôçò ôïõ ðñþôïõ áíåîÜñôçôïõ
ΖΩΗ åëëçíéêïý êñÜôïõò (23 Éáíïõáñßïõ 1827). ÐáñÜ ôá ôåñÜóôéá ðñïâëÞ-
ìáôá ðïõ áíôéìåôþðéæå ç ÅëëÜäá, ìå ôç óõíåôÞ äéáêõâÝñíçóÞ ôïõ
ç ÷þñá ãíþñéóå áíÜðôõîç óå ðïëëïýò ôïìåßò, üðùò óôçí ðïëéôéêÞ,
óôçí ðáéäåßá, óôçí ïéêïíïìßá, óôá óôñáôéùôéêÜ.

κειμένου
1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá ôñÝöïõí ïé Êñçôéêïß ãéá ôïí ÅëåõèÝñéï Âå-
íéæÝëï êáé ðþò ôá åêäçëþíïõí; ÁðáíôÞóôå êÜíïíôáò áíáöïñÜ óå
óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.
2. Ôé åííïåß ï ÂåíéæÝëïò üôáí ëÝåé üôé ç ìíÞìç ôïõ ¸ëëçíá ðñÝðåé
íá «ãåìßóåé ìå Ýíá êáéíïýñãéï ÅéêïóéÝíá»;
3. ÅðéëÝîôå ôñßá åðßèåôá ðïõ êáôÜ ôç ãíþìç óáò áðïäßäïõí êáßñéá
ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ðïëéôéêïý ÂåíéæÝëïõ.
140
Ανήμερα της 28ης Οκτωβρίου 1940
Γιώργος Θεοτοκάς
Ï Ãéþñãéïò ÈåïôïêÜò ãåííÞèçêå áðü ×éþôåò ãïíåßò óôçí Êùí-
óôáíôéíïýðïëç ôï 1905 êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1966. Óðïýäáóå
óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÁèÞíáò ôç íïìéêÞ åðéóôÞìç êé Ýêáíå ìåôá-
ðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò óôï Ðáñßóé êáé óôï Ëïíäßíï. Íåüôáôïò, óôçí
çëéêßá ôùí 23 ìüëéò åôþí, ðñùôïðáñïõóéÜóôçêå óôá ãñÜììáôá ìå
ôï äïêßìéï Åëåýèåñï ðíåýìá, ðïõ ôï äçìïóßåõóå ìå ôï øåõäþíõìï
ÏñÝóôçò ÄéãåíÞò. Áñãüôåñá êáëëéÝñãçóå ôï ëïãïôå÷íéêü äïêßìéï
êáé áíáäåß÷ôçêå áñéóôïôÝ÷íçò óôï åßäïò áõôü. Åêôüò áðü äïêßìéá,
Ýãñáøå êáé ìõèéóôïñÞìáôá, äéçãÞìáôá êáé èåáôñéêÜ Ýñãá. ÄéáôÝ-
ëåóå äéåõèõíôÞò ôïõ Åèíéêïý ÈåÜôñïõ.
ÅîÝäùóå ôá âéâëßá: Áñãþ, Ôï äáéìüíéï, ËåùíÞò, ÉåñÜ ïäüò, Áóèåíåßò
êáé ïäïéðüñïé. ÌõèéóôïñÞìáôá: ¿ñåò Áñãßáò, Åõñéðßäçò ÐåíôïæÜëçò
êáé Üëëåò éóôïñßåò. ÄéçãÞìáôá: Ôï ãåöýñé ôçò ¢ñôáò, Ôï ðáé÷íßäé
ôçò ôñÝëáò êáé ôçò öñïíéìÜäáò, Ï Êáôóáíôþíçò, ÓõíáðÜíôçìá
óôçí ÐåíôÝëç, ÁëêéâéÜäçò. ÈåáôñéêÜ Ýñãá: Åìðñüò óôï êïéíùíé-
êü ðñüâëçìá, Óôï êáôþöëé ôùí íÝùí êáéñþí. Äïêßìéá: Äïêßìéï ãéá
ôçí ÁìåñéêÞ, ÐñïâëÞìáôá ôïõ êáéñïý ìáò. Åðßóçò ôýðùóå êáé äýï
ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò. ÐïëëÜ áðü ôá Ýñãá ôïõ ÈåïôïêÜ Ý÷ïõí ìåôá-
öñáóôåß óôç ãáëëéêÞ êáé ôç óïõçäéêÞ ãëþóóá.

Ôï áðüóðáóìá ðïõ áêïëïõèåß åßíáé áðü ôï ðñïóùðéêü çìåñï-
ëüãéï ôïõ ÈåïôïêÜ (ÔåôñÜäéá Çìåñïëïãßïõ 1939-1953). Ðñüêåéôáé
ãéá áõèåíôéêÞ ìáñôõñßá, ãñáììÝíç åí èåñìþ, ôçí ßäéá ìÝñá ðïõ
îÝóðáóå ï åëëçíïúôáëéêüò ðüëåìïò. ÊáôáãñÜöïíôáé ôá ðñïóùðéêÜ
ôïõ óõíáéóèÞìáôá áëëÜ êáé ïé áíôéäñÜóåéò ôùí Áèçíáßùí ìüëéò
ìáèáßíïõí ôï íÝï.

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò: 141
ΕΘΝΙΚΉ 1ç åíüôçôá: «Îõðíþ ìå ôéò êáìðÜíåò…. íá ìáò âïìâáñäßóïõí»: Ï óõã-
ΖΩΗ ãñáöÝáò åíçìåñþíåôáé ãéá ôçí êÞñõîç ôïõ Åëëçíïúôáëéêïý ðïëÝìïõ.
2ç åíüôçôá: «Îåêéíþ ãéá ôçí ÁèÞíá… ðñïò ôá Ýîù ãéá íá ìçí ôçí
äïõí»: Ç äéáäñïìÞ ìå ôï ëåùöïñåßï áðü ôçí ÊçöéóéÜ óôçí ÁèÞíá
êáé ïé áíôéäñÜóåéò ôùí åðéâáôþí.
3ç åíüôçôá: «ÖôÜíù óôï ãñáöåßï… íá âáóéëåýåé óôïí ôüðï»: Ïé ðïé-
êßëåò áíôéäñÜóåéò ôïõ áèçíáúêïý ëáïý óôçí åßäçóç ôïõ ðïëÝìïõ.

Äýï åßíáé ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ êåéìÝíïõ: ïé äéáöïñåôéêÝò áíôé-
äñÜóåéò ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôï ãåãïíüò ôïõ ðïëÝìïõ êáé
êáôüðéí ç åèíéêÞ ïìïøõ÷ßá êáé ïìüíïéá ùò åëëçíéêÞ ðñáêôéêÞ óôçí
áíôéìåôþðéóç êñßóåùí.

1ç åíüôçôá: Ï óõããñáöÝáò, áõôüðôçò ìÜñôõñáò êáé ðñüóùðï ðïõ
äñá, êáôáãñÜöåé ôá ðñïóùðéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá êáé ôéò óêÝøåéò
ðïõ ôïõ ãåííÞèçêáí áðü ôçí þñá ðïõ åíçìåñþíåôáé ãéá ôçí Ýíáñîç
ôïõ ðïëÝìïõ áðü ôéò êáìðÜíåò ôùí åêêëçóéþí ðïõ óçìáßíïõí ôçí
êÞñõîç ôïõ ðïëÝìïõ êáé ôïí ðñþôï óõíáãåñìü.
2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ðáñáôßèåíôáé êáé ïé ðñþôåò áíôé-
äñÜóåéò ôïõ êüóìïõ ðïõ óõíáíôÜ óôï ëåùöïñåßï ðçãáßíïíôáò áðü
ôçí ÊçöéóéÜ óôçí ÁèÞíá. Ôá äéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá îåêéíïýí áðü
ôçí áðëÞ áðÜèåéá êáé öôÜíïõí ìÝ÷ñé ôçí Ýîáøç êáé ôïí åíèïõóéá-
óìü. ÁíÜëïãá áíôéêñïõüìåíåò åßíáé êáé ïé áíôéäñÜóåéò ôïõ êüóìïõ:
Üëëïé áãùíéïýí, Üëëïé ðáíéêïâÜëëïíôáé, áëëÜ ïé ðåñéóóüôåñïé æç-
ôùêñáõãÜæïõí.
3ç åíüôçôá: Ç ðáíçãõñéêÞ õðïäï÷Þ ôçò êÞñõîçò ôïõ Â’ Ðáãêïóìßïõ
ÐïëÝìïõ ãéá ôçí ÅëëÜäá äéáöáßíåôáé êáëýôåñá óôçí ôñßôç åíüôçôá
ôïõ êåéìÝíïõ, üðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óêçíÝò áðü ôï êÝíôñï ôçò ÁèÞ-
íáò. Äåí õðÜñ÷åé öüâïò, êáèþò ïé ¸ëëçíåò åðéèõìïýóáí áðü êáéñü
íá ëÜâïõí ìÝñïò óôïí ðüëåìï, åíþ åðéêñáôåß ãåíéêÜ åõèõìßá êáé
üëïé áíôéìåôùðßæïõí ôçí êáôÜóôáóç ìå ãåííáéüôçôá. Ç áôìüóöáéñá
èõìßæåé åèíéêÞ åïñôÞ, åíþ äå ëåßðïõí êáé ïé äéáäçëþóåéò êáé ïé âáí-
äáëéóìïß. Ç ðáíçãõñéêÞ áõôÞ áôìüóöáéñá åðçñåÜæåé êáé ôïí áöçãçôÞ,
ðïõ åíþ Þôáí áðáèÞò, áñ÷ßæåé íá ãåëÜ êáé íá öùíÜæåé.

¹ñùáò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ï ßäéïò ï áöçãçôÞò. Ôá óõíáéóèÞìáôá
ôïõ áöçãçôÞ åßíáé êëéìáêïýìåíá êáé áóöáëþò åðçñåáæüìåíá áðü
ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí õðüëïéðùí áíèñþðùí ãýñù ôïõ. Ç ðñþôç ôïõ
142 áíôßäñáóç åßíáé áõôÞ ôçò áðÜèåéáò· óõíå÷ßæåé íá ðñÜôôåé êáé íá
óêÝöôåôáé üðùò êÜèå ìÝñá, óáí íá ìçí Ý÷åé áëëÜîåé ôßðïôá: «Óôï Γιώργος
ëåùöïñåßï äéáâÜæù ôçí åöçìåñßäá ìïõ êáé îå÷íéïýìáé. ÁðÜèåéÜ Θεοτοκάς
ìïõ». Áñãüôåñá, êáé ãéá ìéá óôéãìÞ, ç áðÜèåéá áõôÞ ÷Üíåôáé êáé ôïí
âëÝðïõìå íá ôáñÜæåôáé åðçñåáóìÝíïò áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí äýï
ãõíáéêþí óôï ëåùöïñåßï, ðïõ ç ìßá êëáßåé ìå ëõãìïýò êáé ç Üëëç
êñõöÜ. Êáôüðéí, ç áðÜèåéÜ ôïõ åðáíÝñ÷åôáé, óõíïäåõüìåíç êáé áðü
ôï áßóèçìá ôçò ðåñçöÜíéáò: «Îáíáâñßóêù üëç ôçí áðÜèåéÜ ìïõ…
ìïõ äßíåé êÜðïéá ðåñçöÜíéá». Áöïý êáôåâáßíåé áðü ôï ëåùöïñåßï
êáé Ýñ÷åôáé óå áìåóüôåñç åðáöÞ ìå ôïõò Áèçíáßïõò ðïõ æçôù-
êñáõãÜæïõí, áéóèÜíåôáé êáé áõôüò åíèïõóéáóìÝíïò («öùíÜæù êé åãþ
êáé ãåëþ»). Ï åíèïõóéáóìüò ãßíåôáé ðÜèïò, öáíáôéóìüò, ëåâåíôéÜ
(«áéóèÜíåôáé êáíåßò Ýíá ðÜèïò óôïí áÝñá») êáé ôåëéêÜ áéóèÜíåôáé
ôçí ïìüíïéá ðïõ åðéêñáôåß óôïí áèçíáúêü ëáü («áéóèÜíïìáé ôÝôïéáí
ïìüíïéá íá âáóéëåýåé óôïí ôüðï»).
i) Ãëþóóá
Ôï êåßìåíï åßíáé ãñáììÝíï óå áðëÞ äçìïôéêÞ ãëþóóá, ìå ÷ñÞóç
êáèçìåñéíïý ëåîéëïãßïõ êáé êÜðïéùí éäéùìáôéóìþí (ãßíïõíôáé, áé-
óèÜíïõìáé, îå÷íéïýìáé, óðÜæïõí).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü, ó÷åäüí êïöôü, ëüãù ôçò óõ÷íÞò ÷ñÞóçò ôïõ
áóýíäåôïõ ó÷Þìáôïò êáé ôçí ðáñáôáêôéêÞ óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí.
Åðßóçò ôï ýöïò åßíáé æùíôáíü êáé ðáñáóôáôéêü, ìå ðïëëÝò åéêüíåò,
üðùò áñìüæåé óå ýöïò çìåñïëïãßïõ.
iii) ÁöÞãçóç
×ñçóéìïðïéåßôáé ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ôçò ìßìçóçò, üðïõ Ýíá áðü
ôá ðñüóùðá ôïõ çìåñïëïãßïõ, óõãêåêñéìÝíá ï óõããñáöÝáò ðïõ
ìåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá, ìáò áöçãåßôáé óå ðñþôï ðñüóùðï.

Åéêüíåò: Ôï áðüóðáóìá åßíáé áðü ôçí áñ÷Þ ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ãåìÜôï
Åéêüíåò
åéêüíåò. Áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå ôçí ç÷çôéêÞ åéêüíá áðü ôéò êáìðÜíåò ðïõ
÷ôõðïýí êáé îõðíïýí ôïí Þñùá êáé óôç óõíÝ÷åéá ôçí åéêüíá ôïõ
ëåùöïñåßïõ êáé ôùí åðéâáôþí. Êáôüðéí Ý÷ïõìå ôçí ðïëåìéêÞ åéêüíá
ðïõ óõíáíôÜ ï óõããñáöÝáò ìåôÜ ôïõò Áìðåëüêçðïõò. Áêïëïõèåß ç
åéêüíá ôçò ïäïý Âïõêïõñåóôßïõ, ç åéêüíá ôçò äéáäÞëùóçò ôùí íÝùí
êáé ôÝëïò ç åéêüíá ôïõ ãåíéêüôåñïõ åíèïõóéáóìïý ðïõ åðéêñáôåß óå
üëç ôçí ÁèÞíá.
ÌåôáöïñÝò: «îõðíþ ìå ôéò êáìðÜíåò», «íá ðÜñù ôï ëåùöïñåßï», «ôé
ÌåôáöïñÝò
ãßíïõíôáé ôá ðáéäéÜ ôçò», «îáíáâñßóêù ôçí áðÜèåéÜ ìïõ», «ìïõ äßíåé 143
ΕΘΝΙΚΉ êÜðïéá ðåñçöÜíéá», «Ý÷ïõí ÷õèåß óôïõò êåíôñéêïýò äñüìïõò», «Ýíá
ΖΩΗ ðÜèïò ìåò ôïí áÝñá», «îýðíçóå ôï åëëçíéêü öéëüôéìï», «ôÝôïéáí
ïìüíïéá íá âáóéëåýåé».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí ðáéäéÜ ðïõ îåêéíïýí».
ÅðáíáëÞøåéò: Ï óõããñáöÝáò åðáíáëáìâÜíåé äéáñêþò ôï ñÞìá «áé-
óèÜíïìáé», èÝëïíôáò íá äåßîåé üôé åóôéÜæåé óôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ
ßäéïõ êáé ôùí õðïëïßðùí.
1. ÐåñéãñÜøôå ôá óõíáéóèÞìáôá ðïõ íéþèåé ï áöçãçôÞò êáèþò

êáôåâáßíåé ìå ôï ëåùöïñåßï áðü ôçí ÊçöéóéÜ êáé üôáí ðåñðáôÜ
óôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò. ÁðáíôÞóôå åðéóçìáßíïíôáò óõãêåêñéìÝíá
÷ùñßá ìÝóá óôï êåßìåíï.
Ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ áöçãçôÞ åßíáé êëéìáêïýìåíá êáé áóöáëþò
åðçñåÜæïíôáé áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí õðüëïéðùí áíèñþðùí ãýñù
ôïõ. Óôçí áñ÷Þ áíôéäñÜ ìå áðÜèåéá êáé óõíå÷ßæåé íá ðñÜôôåé êáé íá
óêÝöôåôáé üðùò êÜèå ìÝñá, óáí íá ìçí Ý÷åé áëëÜîåé ôßðïôá: «Óôï
ëåùöïñåßï äéáâÜæù ôçí åöçìåñßäá ìïõ êáé îå÷íéïýìáé. ÁðÜèåéÜ ìïõ».
Óôç óõíÝ÷åéá ç áðÜèåéá áõôÞ ÷Üíåôáé ãéá ëßãï êáé ï óõããñáöÝáò
ôáñÜæåôáé åðçñåáóìÝíïò áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí äýï ãõíáéêþí ðïõ
êëáßíå óôï ëåùöïñåßï, ç ìßá ìå ëõãìïýò êáé ç Üëëç êñõöÜ. Êáôüðéí,
ç áðÜèåéÜ ôïõ åðáíÝñ÷åôáé, óõíïäåõüìåíç üìùò áðü ðåñçöÜíéá («Îá-
íáâñßóêù üëç ôçí áðÜèåéÜ ìïõ… ìïõ äßíåé êÜðïéá ðåñçöÜíéá»). ¼ôáí
êáôåâáßíåé áðü ôï ëåùöïñåßï êáé Ýñ÷åôáé óå áìåóüôåñç åðáöÞ ìå
ôïõò Áèçíáßïõò ðïõ æçôùêñáõãÜæïõí, áéóèÜíåôáé êáé ï ßäéïò åíèïõóé-
áóìÝíïò («öùíÜæù êé åãþ êáé ãåëþ»). Ï åíèïõóéáóìüò ãßíåôáé ðÜèïò,
öáíáôéóìüò, ëåâåíôéÜ («áéóèÜíåôáé êáíåßò Ýíá ðÜèïò óôïí áÝñá»)
êáé ôåëéêÜ áéóèÜíåôáé ôçí ïìüíïéá ðïõ åðéêñáôåß óôïí áèçíáúêü ëáü
(«áéóèÜíïìáé ôÝôïéáí ïìüíïéá íá âáóéëåýåé óôïí ôüðï»).
2. Ðïéåò åßíáé ïé äéáöïñåôéêÝò áíôéäñÜóåéò ôùí áíèñþðùí óôï

Üêïõóìá ôïõ ðïëÝìïõ; ÁéôéïëïãÞóôå ôåò.
Ç ðñþôç áíôßäñáóç ðïõ ðåñéãñÜöåôáé åßíáé ç áíôßäñáóç ðïõ Ý÷åé
ç ãñéÜ ðñüóöõãáò, ç ïðïßá åðéâáßíåé ìáæß ìå ôï óõããñáöÝá óôï
ëåùöïñåßï. Ç ãõíáßêá Ý÷åé ðáíéêïâëçèåß êáé ôñÝ÷åé óôïí ÐåéñáéÜ
íá äåé ôá ðáéäéÜ ôçò. Ï ðáíéêüò ôçò ìÜíáò, ðïõ Ý÷åé æÞóåé Þäç ôç
ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ êáé Ý÷åé äåé áðü êïíôÜ ôï ðñüóùðï ôïõ
ðïëÝìïõ, åßíáé áðüëõôá äéêáéïëïãçìÝíïò. Ôï ðñþôï ðïõ óêÝöôå-
ôáé åßíáé ôá ðáéäéÜ ôçò, åéäéêÜ óôçí ðåñßðôùóç ðïõ Ý÷åé ãéïõò ðïõ
óôñáôåýïíôáé óå óõíèÞêåò ðïëÝìïõ.
ÊÜðïéïé Üëëïé åðéâÜôåò ôïõ ëåùöïñåßïõ ìéëïýí ãéá ôïí ðüëåìï ìå
144 øõ÷ñáéìßá êáé êÜðïôå ìå åõèõìßá, ßóùò ãéáôß ç åßäçóç åßíáé áêüìç
íùðÞ êáé äåí Ý÷ïõí ðñïëÜâåé íá óõíåéäçôïðïéÞóïõí ôç óçìáóßá Γιώργος
ôçò. ºóùò ðÜëé ç óôéãìÞ Þ ï ÷þñïò äåí ôïõò åðéôñÝðåé íá ðáíéêï- Θεοτοκάς
âëçèïýí êáé ßóùò ç øõ÷ñáéìßá íá åßíáé ï ôñüðïò ÜìõíÜò ôïõò ãéá íá
áíôéìåôùðßóïõí ôç äýóêïëç êáôÜóôáóç. ¢ëëïôå ðÜëé ç øõ÷ñáéìßá
åßíáé ôñüðïò áíôßäñáóçò ôùí áíèñþðùí ðïõ Ý÷ïõí óáóôßóåé êáé
äåí îÝñïõí ðþò íá áíôéäñÜóïõí óå ìéá Üãíùóôç ãé’ áõôïýò êáôÜ-
óôáóç, üðùò åßíáé ï ðüëåìïò.
ÌåôÜ Ý÷ïõìå ôçí åéêüíá ôùí ðñþôùí óôñáôéùôþí ðïõ áíôéìåôù-
ðßæïõí ôçí êáôÜóôáóç óáí ìéá åõ÷Üñéóôç åêäñïìÞ: ôñáãïõäïýí,
ãåëïýí êáé ðáßæïõí öÜðåò. Ï íåáíéêüò ôïõò áõèïñìçôéóìüò êáé ç
ðïëåìéêÞ ôïõò áðåéñßá ôïýò ïäçãåß óôïí êßíäõíï ÷ùñßò íá óêÝ-
öôïíôáé ôï áýñéï. ÐÜíå ãéá íá õðåñáóðéóôïýí ôçí ðáôñßäá êáé íá
ãßíïõí Þñùåò, üðùò ïé ðñüãïíïß ôïõò.
Ìéá Üëëç áíôßäñáóç åßíáé áõôÞ ôùí äýï ãõíáéêþí óôï ëåùöïñåßï,
ðïõ ç ìßá áñ÷ßæåé îáöíéêÜ íá êëáßåé ìå ëõãìïýò êáé ç Üëëç êëáßåé
êñõöÜ. Ïé ãõíáßêåò åßíáé áðü ôç öýóç ôïõò ðéï ðñïóãåéùìÝíåò óôçí
ðñáãìáôéêüôçôá êáé õðïëïãßæïõí ôéò áðþëåéåò, ðïõ, áíåîáñôÞôùò
áðïôåëÝóìáôïò, Ý÷åé Ýíáò ðüëåìïò. ÐïëëÝò èá åßíáé ïé ìÜíåò êáé
ïé ãõíáßêåò ðïõ èá èñçíÞóïõí ãéïõò êáé óõæýãïõò.
Ùò ðñïò ôç äéáäÞëùóç ôïõ íåáíéêïý ðëÞèïõò ðïõ óðÜåé ðüñôåò,
öùíÜæåé êáé ãåëÜ, áõôÜ äçëþíïõí ôçí åèíéêÞ ïìïøõ÷ßá êáé ïìüíïéá
ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôïõò ¸ëëçíåò ìðñïóôÜ óå êñßóéìåò åèíéêÝò õðï-
èÝóåéò. Ç åèíéêÞ åïñôÞ ðïõ ìïéÜæåé íá ãéïñôÜæåé ç ÁèÞíá äçëþíåé
ôïí Ýíôïíï ðáôñéùôéóìü ðïõ áéóèÜíïíôáé ïé ¸ëëçíåò, ùò óõíÝðåéá
åíüò Ýíäïîïõ éóôïñéêïý ðáñåëèüíôïò.
3. Ðïéá ãíùñßóìáôá ôïõ åëëçíéêïý ëáïý, ðïõ ðñïâÜëëïõí ìÝóá

áðü ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ ðëÞèïõò, äçìéïõñãïýí áßóèçìá ÷áñÜò
êáé õðåñçöÜíåéáò óôïí áöçãçôÞ;
Ôá ãíùñßóìáôá ôïõ åëëçíéêïý ëáïý –êïéíüò ôüðïò óå üëåò ôéò
öÜóåéò ôçò éóôïñßáò ôïõ– ðïõ óõíáíôÜìå óôï êåßìåíï åßíáé ç ãåí-
íáéüôçôá, ç åõèõìßá, ç áõôïðåéèáñ÷ßá, ï áõèïñìçôéóìüò, ï åíèïõ-
óéáóìüò, ôï öéëüôéìï, ç ëåâåíôéÜ, ôï ðÜèïò, ç åèíéêÞ åíüôçôá êáé
ïìïøõ÷ßá óå êñßóéìåò åèíéêÝò õðïèÝóåéò.

κειμένου
1. ÄéáâÜóôå ìå ðñïóï÷Þ ôï êåßìåíï ôïõ Ã. ÈåïôïêÜ êáé åîçãÞóôå
ôç öñÜóç: «ÅðéôÝëïõò, åßìáóôå ìÝóá!».
2. ÅîçãÞóôå ôçí åðáíÜëçøç ôïõ ñÞìáôïò «áéóèÜíïìáé» óôï êåßìåíï.
3. Ðåßôå ìå óåéñÜ ôéò åéêüíåò ðïõ áíôéêñßæåé ï áöçãçôÞò áðü ôçí þñá
ðïõ îõðíÜ ìÝ÷ñé ôç óôéãìÞ ðïõ öôÜíåé óôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò. 145
ΕΘΝΙΚΉ
ΖΩΗ
Οι πιτσιρίκοι
Δημήτρης Ψαθάς
Ï ÄçìÞôñéïò ØáèÜò ãåííÞèçêå ôï 1907 óôçí Ôñáðåæïýíôá ôïõ
Ðüíôïõ. ¾óôåñá áðü ôï îåñßæùìá ôïõ åëëçíéêïý óôïé÷åßïõ áðü ôçí
ðåñéï÷Þ åãêáôáóôÜèçêå óôçí ÁèÞíá. Åðéäüèçêå óôç äçìïóéïãñáößá
êáé óôç óõããñáöÞ èåáôñéêþí Ýñãùí. Åðß óåéñÜ åôþí óõíåñãÜóôç-
êå ìå åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ ùò åõèõìïãñÜöïò. Óôá Ýñãá ôïõ
ðåñéëáìâÜíïíôáé ôá âéâëßá Ç ÈÝìéò Ý÷åé êÝöéá, Ç ÈÝìéò Ý÷åé íåýñá,
ÌáíôÜì Óïõóïý, Ôï óôñáâüîõëï, Ï åáõôïýëçò ìïõ, Ïé åëáöñüìõá-
ëïé, Æçôåßôáé øåýôçò, Ìéêñïß Öáñéóáßïé, Öáýëïò êýêëïò, ¸íáò âëÜêáò
êáé ìéóüò, Óôç ÷þñá ôùí ìõëüñäùí (åíôõðþóåéò ôïõ áðü Ýíá ôáîßäé
ôïõ óôçí Áããëßá) ê.Ü.

Ïé ðéôóéñßêïé åßíáé áõôïôåëÝò ôìÞìá ôïõ ìåãáëýôåñïõ ïìüôéôëïõ
áöçãçìáôéêïý Ýñãïõ ôïõ ØáèÜ, ðïõ áíáöÝñåôáé óôçí ÅèíéêÞ Áíôß-
óôáóç êáé éäéáßôåñá óôç óõíäñïìÞ ôùí ðáéäéþí óå áõôÞ. Ôï äé-
Þãçìá åêôõëßóóåôáé ôçí åðï÷Þ ôïõ äýóêïëïõ ÷åéìþíá ôïõ 1942
óôçí ÁèÞíá, üðïõ, ðáñÜ ôï êñýï êáé ôçí ðåßíá, ï ëáüò óõíå÷ßæåé
ôçí áíôßóôáóÞ ôïõ êáôÜ ôùí Ãåñìáíþí êáé Éôáëþí êáôáêôçôþí.
Áêüìç êáé ôá ðáéäéÜ Ýíùóáí ôéò äéêÝò ôïõò äõíÜìåéò óôçí õðüèåóç
ôçò åëåõèåñßáò, ðñïêáëþíôáò ìå üðïéïí ôñüðï ìðïñïýóáí öèïñÝò
óôçí ðïëåìéêÞ ìç÷áíÞ ôùí êáôáêôçôþí.

Ôï êåßìåíï ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò íïçìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «ÃåíÜñçò ôïõ ‘42… ôï áóôåßï ç æùÞ ôïõ»: Ï ÃåíÜñçò ôïõ
‘42 óôçí ÁèÞíá. ¸íáò ðéôóéñßêïò ÷ëåõÜæåé ôïõò êáôáêôçôÝò.
2ç åíüôçôá: «ÂñáäÜêé… ôñÝìåé üëïò ï êüóìïò»: Ç äñÜóç ôùí óáë-
ôáäüñùí êáé ç Üìõíá ôùí Ãåñìáíþí.
3ç åíüôçôá: «Ðáßñíåé ôá ìÝôñá ôïõ… Ýãéíáí Üöáíôïé»: Ôï óáìðïôÜæ
146 ôùí ðéôóéñßêùí êáé ç ÝêâáóÞ ôïõ.
Δ. Ανάλυση περιεχομένου Δημήτρης
Ψαθάς
Êåíôñéêü èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ç áãñéüôçôá ôùí Ãåñìáíþí êá-
ôáêôçôþí áëëÜ êáé ç áöÝëåéÜ ôïõò, êáèþò êáé ôï èÜññïò êáé ç
åõñçìáôéêüôçôá ôùí ìéêñþí áãùíéóôþí ôçò åëåõèåñßáò, ðïõ, åíþ
êáíïíéêÜ ìïíáäéêü ôïõò ìÝëçìá Ýðñåðå íá Þôáí ôï ðáé÷íßäé, åêåßíá
áíáìåéãíýïíôáé –ìå åðéôõ÷ßá ìÜëéóôá– óôçí áíôßóôáóç êáé ãåíéêÜ
óôïí ðüëåìï. Äåí ðñÝðåé íá áãíïÞóïõìå ôéò óçìáíôéêÝò ðëçñïöï-
ñßåò ðïõ ðñïóöÝñåé ôï êåßìåíï üóïí áöïñÜ óôç ãåñìáíéêÞ êáôï÷Þ
êáé ôçí åëëçíéêÞ Áíôßóôáóç.

1ç åíüôçôá: Ôï êåßìåíï ôïðïèåôåßôáé ÷ñïíéêÜ óôï ÷åéìþíá ôïõ 1942,
åí ìÝóù äçëáäÞ ôçò Êáôï÷Þò êáé ôçò ìåãÜëçò ðåßíáò óôçí ÁèÞíá.
ÐáñÜ ôï êñýï êáé ôçí ðåßíá, ï ëáüò óõíå÷ßæåé áêëüíçôïò ôçí áíôß-
óôáóÞ ôïõ êáôÜ ôùí êáôáêôçôþí.
2ç åíüôçôá: Óôçí Áíôßóôáóç óõììåôÝ÷ïõí êáé ôá ðáéäéÜ, Üëëïôå
ëåéôïõñãþíôáò ùò óáëôáäüñïé, äçëáäÞ íÝïé ðïõ ðçäïýóáí ðÜíù
óôá ãåñìáíéêÜ áõôïêßíçôá êáé Üñðáæáí ôñüöéìá Þ Üëëá ÷ñÞóéìá
áíôéêåßìåíá, êáé Üëëïôå êÜíïíôáò óáìðïôÜæ.
3ç åíüôçôá: Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå ìéá
ïìÜäá ðáéäéþí íá åðé÷åéñåß óáìðïôÜæ êáé ôåëéêÜ íá ôï ðåôõ÷áß-
íåé: Ýíá ãåñìáíéêü áõôïêßíçôï åßíáé óôáìáôçìÝíï óôï ÆÜððåéï ìå
áíáììÝíá ôá öþôá. ¸íá áãïñÜêé ðëçóéÜæåé ôï öñïõñü, ðïõ åßíáé
Þäç åðéöõëáêôéêüò êáé ãíùñßæåé ãéá ôçí áíôéóôáóéáêÞ äñÜóç ôùí
Åëëçíüðïõëùí êáé ôéò æçìéÝò ðïõ Ý÷ïõí ðÜèåé áðü áõôÜ óõíÜ-
äåëöïß ôïõ óôï ðáñåëèüí. Ôï ðáéäß ðñïóðïéåßôáé üôé èÝëåé íá
áíÜøåé Ýíá ôóéãÜñï áðü ôá öþôá ôïõ áõôïêéíÞôïõ, ãåãïíüò ðïõ
äéáóêåäÜæåé ôï öñïõñü êáé ôïõ áðïóðÜ åí ìÝñåé ôçí ðñïóï÷Þ. Ôçí
ßäéá óôéãìÞ ôá Üëëá ìÝëç ôçò ïìÜäáò ðñïêáëïýí äïëéïöèïñÝò
óôï õðüëïéðï ìÝñïò ôïõ áõôïêéíÞôïõ, êáèéóôþíôáò Ýôóé áäýíáôç
ôç ìåôáêßíçóÞ ôïõ.

Ðéôóéñßêïò: ÐáñÜ ôç ìéêñÞ ôïõ çëéêßá, áõôüò êáé ïé óýíôñïöïß ôïõ,
äéáêáôÝ÷ïíôáé óôï óáìðïôÜæ áðü éäÝåò, ðïõ óõíÞèùò óõíáíôÜ êá-
íåßò óå åíÞëéêïõò êáé Ýìðåéñïõò áíèñþðïõò. Åßíáé ðáôñéþôåò êáé
ãéá íá âïçèÞóïõí ôçí ðáôñßäá ôïõò èÝôïõí ôçí ßäéá ôïõò ôç æùÞ
óå êßíäõíï. Åßíáé áíôéäñáóôéêïß, åöüóïí äå äÝ÷ïíôáé ôç ãåñìáíéêÞ
êáôï÷Þ êáé êÜíïõí ü,ôé ðåñíÜ áðü ôï ÷Ýñé ôïõò ãéá íá ôçí áíáôñÝ-
øïõí. ¸íáò ðáôñéþôçò áóöáëþò åßíáé ãåííáßïò êáé èáññáëÝïò êáé
äå äéóôÜæåé íá êéíäõíÝøåé ãéá ÷Üñç åíüò áíþôåñïõ óêïðïý.
Ãåñìáíïß: Ïé Ãåñìáíïß ðåñéãñÜöïíôáé ãëáöõñÜ êáé ðáñáóôáôéêÜ 147
ΕΘΝΙΚΉ óôï êåßìåíï. Áñ÷éêÜ ðáñïõóéÜæïíôáé õðåñüðôåò, ãåãïíüò ðïõ öáß-
ΖΩΗ íåôáé åê ðñþôçò áðü ôïí ôñüðï ðïõ ðåñðáôïýí êáé ôïí ïðïßï
êïñïúäåýïõí ïé ðéôóéñßêïé. Åðßóçò ðáñïõóéÜæïíôáé ïñãáíùôéêïß («Ï
Ãåñìáíüò óêïðüò åß÷å ïñãáíþóåé ôçí ÜìõíÜ ôïõ ãéá ôçí ðåñßðôùóç
åðéäñïìÞò ôùí óáëôáäüñùí», «Ðáßñíåé ôá ìÝôñá ôïõ ï Ðïëýöçìïò…
ãýñù ãýñù áðü ôï öïñôçãü»). Ôïõò âëÝðïõìå íá óõìðåñéöÝñï-
íôáé áíåëÝçôá êáé áðÜíèñùðá, áóêþíôáò âßá áêüìá êáé óå ìéêñÜ
ðáéäéÜ («Óôéò áñ÷Ýò ðïõ ðñùôïìðÞêáí… ùò êáé ôá ìùñÜ»). Ùóôüóï
óôï êåßìåíï, ï Ãåñìáíüò óêïðüò ðáñïõóéÜæåôáé áöåëÞò, åöüóïí
äéáóêåäÜæåé ìå ôçí õðåñï÷Þ ðïõ öáßíåôáé íá Ý÷åé Ýíáíôé åíüò ìé-
êñïý ðáéäéïý. ÔÝëïò, ïé Ãåñìáíïß ðáñïõóéÜæïíôáé ùò Ýíáò ëáüò ðïõ
äýóêïëá äÝ÷åôáé íá êÜíåé ëÜèïò êáé íá îåãåëáóôåß, ãåãïíüò ðïõ
áðïäåéêíýåôáé áðü ôçí áíôßäñáóç ôïõ óêïðïý üôáí óõíåéäçôïðïéåß
ôçí êïñïúäßá ðïõ õðÝóôç áðü ôïí ðéôóéñßêï.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå êáèçìåñéíü
ëåîéëüãéï ôçò åðï÷Þò êáé ÷ñÞóç ãåñìáíéêþí ëÝîåùí êáé åêöñÜóå-
ùí ðñïóáñìïóìÝíùí óôá åëëçíéêÜ äåäïìÝíá (ìÜðáò, ÷éôëåñßá, íéî,
êáñðáæÜ).
ii) ¾öïò
Êýñéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ýöïõò åßíáé ç ñåáëéóôéêÞ áðåéêüíéóç ôçò
êïéíùíéêÞò êáé éóôïñéêÞò ðñáãìáôéêüôçôáò, ç ãïñãüôçôá ôçò áöÞ-
ãçóçò, ðïõ ïöåßëåôáé óôçí åêôåôáìÝíç ÷ñÞóç ôïõ äéáëüãïõ, êáèþò
êáé ï ÷éïõìïñéóôéêüò ôüíïò ðïõ áíáäåéêíýåôáé áðü ôïõò äéáëüãïõò
êáé áðü ôéò ãåñìáíéêÝò ëÝîåéò êáé åêöñÜóåéò ôçò êáèçìåñéíüôçôáò
ôùí ðáéäéþí ôçò åðï÷Þò.
iii) ÁöÞãçóç
Ôï êåßìåíï îåêéíÜ ìå ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþ-
óôç» áöçãçôÞ. Óôçí ôñßôç åíüôçôá åìöáíßæåôáé ï äéÜëïãïò ðïõ äßíåé
ãïñãüôçôá, æùíôÜíéá êáé èåáôñéêüôçôá óôçí áöÞãçóç. Äå ëåßðïõí
ôá ó÷üëéá ôïõ áöçãçôÞ ðïõ åéñùíåýåôáé ôçí õðåñïðôéêÞ ãåñìáíéêÞ
éäåïëïãßá ôçò õðåñï÷Þò.

Ðáñïìïéþóåéò: «óêåëåôùìÝíïé Üíèñùðïé», «¼÷é äá… êáé ôñÝìåé üëïò
ï êüóìïò», «Ðáßñíåé ôá ìÝôñá ôïõ… ï Êýêëùðáò áðïñåß».
ÌåôáöïñÝò: «Íïìßæåéò… êáé íá õðÜñ÷åé», «ôï áóôåßï ç æùÞ ôïõ», «ìéá áäé-
ÌåôáöïñÝò
Üêïðç áðåéëÞ åßíáé ôï ôñáãïýäé ôïõò», «ç áíèñùðéÜ åßíáé ðïëõôÝëåéá»,
148 «ëõóóáóìÝíïò, êé áðü ôüôå ôï ìõáëïõäÜêé….ôñÝìåé üëïò ï êüóìïò»,
«öÝñíåé âüëôåò ãýñù ãýñù ôï öïñôçãü», «îåêáñäßæåôáé ï Êýêëùðáò, Δημήτρης
«äßíåé öùôéÜ óôïí ðéôóéñßêï», «íá êáâáëÞóåé üëïõò ôïõò ëáïýò», «ìå ôï Ψαθάς
÷áìüãåëï óôï êñýï ôïõ ðñüóùðï», «ëõóóÜ», «ãáâãßæåé».

1. Ìå ðïéåò ìõèéêÝò ìïñöÝò ðáñïìïéÜæïíôáé ôá ðñüóùðá ôïõ
äéçãÞìáôïò êáé ãéáôß;
Ôá ðñüóùðá ôïõ äéçãÞìáôïò ðáñïìïéÜæïíôáé åýóôï÷á ìå ôïõò ìõèé-
êïýò Þñùåò ôçò Ïäýóóåéáò ôïõ ÏìÞñïõ. Ïé Ãåñìáíïß ôáõôßæïíôáé ìå
ôïí êýêëùðá Ðïëýöçìï, ï ïðïßïò, ðáñüôé ãßãáíôáò êáé çìßèåïò (ãéïò
ôïõ Ðïóåéäþíá), Ý÷åé ìõáëü ìéêñïý êáé áöåëïýò ðáéäéïý. ÎåãåëéÝôáé
áðü ôïí ÏäõóóÝá, ï ïðïßïò ôåëéêÜ ôïí íéêÜ. ¸ôóé êáé ïé Ãåñìáíïß, ðïõ
áíáìößâïëá äéáèÝôïõí õðåñïðëßá êáé äéáôåßíïíôáé üôé åßíáé ðåñéïýóé-
ïé êáé äéáëå÷ôïß, íéêéïýíôáé åðáíåéëçììÝíùò óôéò áíáìåôñÞóåéò ôïõò
ìå ôïõò ðéôóéñßêïõò, üðùò êáé ï ÏäõóóÝáò, ðïõ Þôáí ðïëõìÞ÷áíïò
êáé óêáñöéæüôáí ôå÷íÜóìáôá ãéá íá åðéâéþóåé.
2. Ðþò ðáñïõóéÜæïíôáé ïé Ãåñìáíïß óôï äéÞãçìá; ÁðáíôÞóôå ìå

áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ.
3. «¸íáò áêÞñõ÷ôïò ðüëåìïò õðÜñ÷åé áíÜìåóá óôá èçñßá êáé ôá

ðåéíáóìÝíá áëçôÜêéá ôçò ÁèÞíáò»: Ó÷ïëéÜóôå áõôÞ ôç öñÜóç.
Ðïéåò íïçìáôéêÝò áíôéèÝóåéò äéáêñßíåôå;
Äýï åßíáé ïé íïçìáôéêÝò áíôéèÝóåéò ðïõ åíôïðßæïíôáé óå áõôÞ ôç
öñÜóç: ç ðñþôç áöïñÜ ôïí áêÞñõ÷ôï ðüëåìï, äçëáäÞ ôïí áíåðß-
óçìï, áõôüí ðïõ äå äéåîÜãåôáé óôá ðåäßá ôùí ìá÷þí êáé âñßóêåôáé
Ýîù áðü ôéò ãíùóôÝò ðïëåìéêÝò ôáêôéêÝò. Ç äåýôåñç áíôßèåóç Ý÷åé
ó÷Ýóç ìå ôï åñþôçìá ðþò ìðïñåß íá õößóôáôáé ðüëåìïò ìåôáîý
èçñßùí êáé ðåéíáóìÝíùí ðáéäéþí. ÊáíïíéêÜ Ýíáò ðüëåìïò ìåôáîý
èçñßùí êáé ðáéäéþí åê ðñþôçò üøåùò ìïéÜæåé Üíéóïò êáé ìå ðñï-
äéáãåãñáììÝíï áðïôÝëåóìá. Ïé ðéôóéñßêïé üìùò Ý÷ïõí ùò üðëï
ôïõò ôçí ðïíçñßá êáé ôç ëá÷ôÜñá ãéá ëåõôåñéÜ, ðïõ ôïõò êÜíåé íá
óêáñößæïíôáé üëá ôá äõíáôÜ ôå÷íÜóìáôá ãéá íá îåãåëÜóïõí ôïõò
Ãåñìáíïýò. Áíôßèåôá ï ðüëåìïò áõôüò ü÷é ìüíï äåí åßíáé Üíéóïò,
áëëÜ ðïëëÝò öïñÝò ôá ðáéäéÜ íéêïýí ôá èçñßá, üðùò åßäáìå óôï
êåßìåíï. Ôá «èçñßá», äçëáäÞ ïé Ãåñìáíïß, åßíáé áõôïß ðïõ Þñèáí ãéá
íá êáôáêôÞóïõí. ¸÷ïõí ìåí óôñáôéùôéêÞ õðåñï÷Þ êáé õðåñïðëßá,
áëëÜ äåí Ý÷ïõí ôï øõ÷éêü óèÝíïò ðïõ äéáèÝôïõí ôá ìéêñÜ áõôÜ
ðáéäéÜ, ðïõ õðåñáóðßæïíôáé ôçí åðéâßùóÞ ôïõò, ôá áãáðçìÝíá ôïõò
ðñüóùðá êáé ôçí ðáôñßäá ôïõò. ÊáíÝíá üðëï, üóï éó÷õñü êáé áí
åßíáé, äåí ìðïñåß íá áíôéôá÷èåß óôçí øõ÷éêÞ äýíáìç ðïõ ðçãÜæåé
áðü ôçí áäéêßá ôçò õðïäïýëùóçò êáé éäéáßôåñá ôç äýíáìç ôçò áèÜ- 149
ΕΘΝΙΚΉ íáôçò åëëçíéêÞò øõ÷Þò, üðùò áõôÞ Ý÷åé äéáêñéèåß óå ðïëëÜ ðåäßá
ΖΩΗ ìá÷þí óôç ìáêñáßùíç éóôïñéêÞ ôçò ðïñåßá.
4. ¸íá ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ óõããñáöÝá ÄçìÞôñç ØáèÜ åßíáé ôï

÷éïýìïñ ôïõ. Âñåßôå ÷ùñßá óôï êåßìåíï ðïõ íá åðáëçèåýïõí áõ-
ôÞí ôçí ðáñáôÞñçóç.
Ôï ÷éïýìïñ ôïõ ÄçìÞôñç ØáèÜ äéáöáßíåôáé óôá óçìåßá ôïõ êåéìÝ-
íïõ üðïõ õðÜñ÷åé äéÜëïãïò.
5. «¹ôáí ïëüêëçñç ç ðáñÝá ðïõ ìïßñáóå ôç äïõëåéÜ ôïõ óáìðï-

ôÜæ»: Áöçãçèåßôå ìå äéêÜ óáò ëüãéá ðþò öáíôÜæåóôå üôé ðñáãìá-
ôïðïßçóáí ïé ðéôóéñßêïé ôï óáìðïôÜæ.
Ôï óáìðïôÜæ áðïôåëïýóå ÷ùñßò áìöéâïëßá Ýñãï ìéáò ïëüêëçñçò
ðáñÝáò. Ï ðéôóéñßêïò ðïõ óõíïìéëåß ìå ôï Ãåñìáíü óêïðü, áðïóêï-
ðåß óôï íá ôïõ áðïóðÜóåé ôçí ðñïóï÷Þ êáé íá ôïí êñáôÞóåé áðá-
ó÷ïëçìÝíï óôï ìðñïóôéíü ìÝñïò ôïõ áõôïêéíÞôïõ, þóôå ôá Üëëá
ìÝëç ôçò ïìÜäáò íá âñïõí ôçí åõêáéñßá, ôáõôü÷ñïíá, íá ðñáãìá-
ôïðïéÞóïõí äïëéïöèïñÜ óôï ü÷çìá. Ç ðåñéïñéóìÝíç ïñáôüôçôá ôçò
íý÷ôáò âïçèïýóå Üëëùóôå óôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôïõ ó÷åäßïõ. Ôá
Üëëá ìÝëç ôçò ïìÜäáò èá ðåñßìåíáí êñõììÝíïé óå ìÝñïò üðïõ äåí
ãßíïíôáí áíôéëçðôïß êáé ôçí þñá ðïõ èá Ýâëåðáí ôï öñïõñü áðá-
ó÷ïëçìÝíï èá åðåíÝâáéíáí. ºóùò íá åß÷áí èÝóåé êáé óõíèçìáôéêü,
üðùò ãéá ðáñÜäåéãìá ôï Üíáììá ôïõ áíáðôÞñá.
Ôá ðáéäéÜ ãíþñéæáí áðü ðñéí üôé ìéá ôÝôïéá «÷áæïìÜñá», üðùò ôï
íá èÝëåé êáíåßò íá áíÜøåé ôï ôóéãÜñï áðü ôï öáíÜñé ôïõ áõôï-
êéíÞôïõ, ü÷é ìüíï èá ðñïêáëïýóå ôï ãÝëéï óôï Ãåñìáíü, áëëÜ èá
åíåñãïðïéïýóå êáé ôï ìç÷áíéóìü êïìðïññçìïóýíçò ôïõ. ¹îåñáí üôé
ï Ãåñìáíüò èá Ýìðáéíå óôç äéáäéêáóßá íá áðïäåßîåé ôçí õðåñï÷Þ
ôïõ êáé íá õðåñçöáíåõôåß ãé’ áõôÞí, áêüìç êáé óå Ýíá ìéêñü ðáéäß.
ÊÜôé ôÝôïéï Ýäùóå ôï ðåñéèþñéï ÷ñüíïõ óôá Üëëá ìÝëç íá ðñïâïýí
óôï óáìðïôÜæ ðïõ ó÷åäßáæáí.

κειμένου
1. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ äéçãÞìáôïò ï áöçãçôÞò åéñùíåýåôáé ôïõò
Ãåñìáíïýò êáôáêôçôÝò;
2. Ðïéïò áðü ôïõò ðéôóéñßêïõò èÝôåé ôïí åáõôü ôïõ óå ìåãáëýôåñï
êßíäõíï; Áõôüò ðïõ óõíïìéëåß êáé ðñïóðáèåß íá ðáñáðëáíÞóåé ôï
Ãåñìáíü óêïðü Þ áõôïß ðïõ ðáñáöõëÜíå êáé ðñïêáëïýí äïëéïöèï-
ñÝò óôá ï÷Þìáôá; ÁéôéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
3. Óôçí ðáñáðÜíù áíÜëõóç ôïõ êåéìÝíïõ ÷ñçóéìïðïéÞóáìå ôç öñÜ-
óç «áêÞñõ÷ôïò ðüëåìïò». Ôé óçìáßíåé êáé ðïéïõò áöïñÜ óôï óõãêå-
150 êñéìÝíï äéÞãçìá;
17 του Νοέμβρη 1973 (Χαράματα)
Κύπρος Χρυσάνθης
Êýðñéïò óõããñáöÝáò ðïõ ãåííÞèçêå óôç Ëåõêùóßá ôï 1915 êáé ðÝèá-
íå ôï 1998. Óðïýäáóå óôçí ÉáôñéêÞ Ó÷ïëÞ Áèçíþí êáé åñãÜóôçêå ùò
ðáéäßáôñïò óôç Ëåõêùóßá, åíþ ðáñÜëëçëá äßäáóêå ôï ìÜèçìá ôçò
ÕãéåéíÞò óôçí ÐáéäáãùãéêÞ Áêáäçìßá êáé óôï Ðáãêýðñéï ÃõìíÜóéï.
ÕðÞñîå éäñõôÞò êáé äéåõèõíôÞò ðïëëþí éáôñéêþí êáé ëïãïôå÷íéêþí
ðåñéïäéêþí, ìå ãíùóôüôåñï ôï ðåñéïäéêü ÐíåõìáôéêÞ Êýðñïò (1960-
1998), ðïõ ôéìÞèçêå áðü ôçí Áêáäçìßá Áèçíþí. Áó÷ïëÞèçêå ìå ôçí
ðïßçóç, ôçí ðåæïãñáößá, ôï èÝáôñï, ôá öéëïëïãéêÜ äïêßìéá êáé ôç
ìåôÜöñáóç Éóðáíþí ðïéçôþí. ÐïéÞìáôá: Ëõñéêüò ëüãïò, Áñïäáöíïý-
óá. ÐåæïãñáöÞìáôá: Ðåæüò ëüãïò ôçò ãëõêéÜò ÷þñáò Êýðñïõ, Ðåæüò
ëüãïò ÉÉ: Áðü ôï çìåñïëüãéï åíüò ãéáôñïý, Ðåæüò ëüãïò ÉÉÉ: Éóôïñßåò
áðü ôçí Êýðñï, Ôï «öõëÜêéï ×» ãñáììÞ èáíÜôïõ.

Ôï ðïßçìá åßíáé ãñáììÝíï ìå áöïñìÞ ôçí åîÝãåñóç ôùí öïéôçôþí
óôï Ðïëõôå÷íåßï êáé ôçí êáôáóôïëÞ ôçò áðü ôéò äõíÜìåéò ôùí
óõíôáãìáôáñ÷þí ôçò äéêôáôïñßáò Ðáðáäüðïõëïõ (1967-1974). Ôï
ðïßçìá ôïõ Êýðñéïõ ëïãïôÝ÷íç Êýðñïõ ×ñõóÜíèç áíáöÝñåôáé óôçí
«åðüìåíç ìÝñá», äçëáäÞ ôçí çìÝñá ðïõ áêïëïõèåß ýóôåñá áðü ôçí
åéóâïëÞ ôùí ôáíê êáé ôç äïëïöïíßá ðïëëþí öïéôçôþí.
Γ. Δομή του ποιήματος

Ôï ðïßçìá ÷ùñßæåôáé óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: Ôñåéò ðñþôåò óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò: Ôá äõóÜñåóôá
óõíáéóèÞìáôá ðïõ ðñïêÜëåóå ç íý÷ôá ôçò 17çò ÍïÝìâñç 1973.
2ç åíüôçôá: Ôåëåõôáßá óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò: Ç åõ÷Þ ãéá áðåëåõ-
èÝñùóç ôçò ÷þñáò áðü ôç äéêôáôïñßá ôùí óõíôáãìáôáñ÷þí.
ÈåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ç äéêôáôïñßá êáé ç êáôáðÜôç- 151
ΕΘΝΙΚΉ óç ôùí áíèñþðéíùí äéêáéùìÜôùí, êáèþò êáé ç áðüôéóç öüñïõ ôéìÞò
ΖΩΗ óå áíèñþðïõò êáé ãåãïíüôá ðïõ óçìÜäåøáí ôçí éóôïñßá. Åðßóçò,
ôï ðïßçìá áíáöÝñåôáé óôç íåïëáßá ôçò åêÜóôïôå åðï÷Þò êáé óôïõò
áãþíåò ðïõ áõôÞ êáôáâÜëëåé ãéá ôçí åëåõèåñßá.

1ç åíüôçôá: Ç ðñþôç áõôÞ åíüôçôá, ðïõ áðïôåëåß êáé ôï ìåãáëýôå-
ñï ìÝñïò ôïõ ðïéÞìáôïò, ðåñéãñÜöåé ôçí åéêüíá ðïõ åìöáíßæïõí ïé
ãýñù áðü ôï Ðïëõôå÷íåßï äñüìïé êáé ãåíéêüôåñá ç ÁèÞíá ìåôÜ ôéò
óõìðëïêÝò ìåôáîý öïéôçôþí êáé óôñáôïý. Åðßóçò ôçí êáôáóôïëÞ
ôçò öïéôçôéêÞò åîÝãåñóçò, ôçí 17ç Íïåìâñßïõ 1973. ÌÝóá áðü áõôÞí
ôçí åðéãñáöÞ (ôßôëïò) êáé ìå åìöáíåßò êÜðïéïõò óõìâïëéóìïýò, ï
ðïéçôÞò áöÞíåé íá äéáöáíïýí ç äéÜèåóç êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôùí
ðïëéôþí êáé ôïõ éäßïõ ôéò ðñþôåò áõôÝò þñåò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ôï êëßìá áëëÜæåé , åöüóïí ç ðïé-
çôéêÞ öùíÞ ðáñáèÝôåé ôçí åõ÷Þ íá ìçí ðÜåé ÷áìÝíç ç èõóßá ôùí
ðáéäéþí, áëëÜ íá ãßíåé áöåôçñßá ãéá ôçí áðåëåõèÝñùóç ôçò ÁèÞíáò
áëëÜ êáé üëçò ôçò ÅëëÜäáò áðü ôç äéêôáôïñßá.

Óôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá äå ãßíåôáé áíáöïñÜ óå ðñüóùðá.
i) Ãëþóóá
Ç áðëÞ äçìïôéêÞ åßíáé ç ãëþóóá óôçí ïðïßá åßíáé ãñáììÝíï ôï
ðïßçìá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé õøçëü êáé óêïôåéíü, åöüóïí ôï ðå-
ñéå÷üìåíï äéáêñßíåôáé ãéá ôéò õøçëÝò Ýííïéåò ðïõ äéáðñáãìáôåý-
åôáé, ãéá ôçí åðéâëçôéêüôçôÜ ôïõ êáèþò êáé ãéá ôá óõíáéóèÞìáôá
ðïõ äçìéïõñãåß óôçí øõ÷Þ ôïõ áíáãíþóôç. Ôá óõíáéóèÞìáôá áõôÜ
ùóôüóï äßíïíôáé ìå ãëáöõñü ôñüðï, êáèþò åßíáé Ýíôïíç ç ðáñïõ-
óßá ó÷çìÜôùí ëüãïõ.
iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ðïéÞìáôïò

Ôï ðïßçìá ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ óõìâïëéóìïý. Ï ðïéçôÞò âëÝ-
ðåé ôïí åîùôåñéêü êüóìï ùò óýìâïëï ôçò áôïìéêÞò ôïõ æùÞò, óõó÷å-
ôßæïíôáò ôéò øõ÷éêÝò ôïõ êáôáóôÜóåéò ìå ôá ðñÜãìáôá, ðïõ ãßíïíôáé
óýìâïëá êõñßùò ôùí óõíáéóèçìÜôùí ôïõ. Ç ëÝîç åíäéáöÝñåé ü÷é ùò
íüçìá áëëÜ ãéá ôï ðþò ìáò êÜíåé íá áéóèáíüìáóôå. Ôá åîùôåñéêÜ ÷á-
ñáêôçñéóôéêÜ ôïõ óõìâïëéóìïý åßíáé: ï óýíôïìïò óôß÷ïò, ïé áóýíäåôåò
åéêüíåò, ç ÷ñÞóç ðïëëþí ìåôáöïñþí êáé ðáñïìïéþóåùí, êáèþò êáé ôï
152 ãåãïíüò üôé ïé ëÝîåéò óõìâïëßæïõí øõ÷éêÝò êáôáóôÜóåéò.
iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ Κύπρος
ÌåôáöïñÝò: «ãõìíÜ äÝíôñá», «ôõñáãíïðáôçìÝíç ðüëç», «áðëþíïíôáé
ÌåôáöïñÝò Χρυσάνθης
ôá ãñÜììáôá», «áéìÜôéíá ãñÜììáôá», «èáìðùôéêÜ ãñÜììáôá», «óôïõò
ôïß÷ïõò ðëçèáßíïõí ïé óêéÝò», «÷ñõóü öùò ïëïýèå í’ áðëùèåß».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ëåùöüñïõ ðïõ Ý÷åé ôþñá áäåéÜóåé, ç ç÷çôéêÞ
Åéêüíåò
åéêüíá ôçò âïõåñÞò ðüëçò ðïõ ôþñá çóõ÷Üæåé, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôùí óêýëùí ðïõ ãáâãßæïõí, ç åéêüíá ôùí óêéþí óôïõò ôïß÷ïõò ôùí
óðéôéþí, ç åéêüíá ôùí ãñáììÜôùí (óõíèçìÜôùí) óôïõò ôïß÷ïõò, ç
åéêüíá ôïõ ïõñáíïý ðïõ èá áóôñÜøåé êáé ôïõ ÷ñõóïý öùôüò ðïõ
èá îå÷õèåß óôçí ðüëç.
Ðáñïìïéþóåéò: «ðïôÜìé îÝöñåíï ç ðíïÞ».
ÅðáíáëÞøåéò: «ðÝñá áð’ ôç ëåùöüñï ìå ôá ãõìíÜ äÝíôñá», «ôá öõë-
ëþìáôá, ôõñáãíïðáôçìÝíç ðüëç», «êÜìå».
Áíôßèåóç: «ðåèáßíåé ç íý÷ôá ç öïíéêÞ».
Áíôßèåóç
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ãõìíÜ äÝíôñá», «îÝðíïïé ïé Þ÷ïé», «ç ðüëç çóõ-
÷Üæåé», «âáñéáíáóáßíïõí ïé êáñäéÝò», «áðëþíïíôáé ôá ãñÜììáôá», «ïé
êáñäéÝò áíáóçêþíïõí ôç ìåãÜëç ìÝñá».

1. Åíôïðßóôå óôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ôïðßïõ êáé ôïõ öõóéêïý ðåñé-
âÜëëïíôïò ôá óçìåßá åêåßíá ðïõ äåß÷íïõí Ýììåóá ôá áéóèÞìáôá
ôïõ áöçãçôÞ.
Ç ãýìíéá ôïõ ôïðßïõ êáé ç ôñïìáêôéêÞ çóõ÷ßá («îÝðíïïé ïé ëïãÞò
Þ÷ïé, áñáéïß», «ìå ôá ãõìíÜ äÝíôñá, ôá öõëëþìáôá, ðñïâÜëëïõí
ôþñá, ïé ÷þñïé áäåéáíïß») áíôéêáôïðôñßæïõí ôç óôåíÜ÷ùñç äéÜèåóç
êáé ôçí áãùíßá ôïõ ðïéçôÞ áëëÜ êáé üëïõ ôïõ áèçíáúêïý ëáïý. Ç
õãñáóßá êáé ôï ôóïõ÷ôåñü êñýï («óôÜæåé ô’ áãéÜæé ìÝóá ìáò») åðé-
ôåßíïõí ôï áßóèçìá ôïõ öüâïõ. Ôï ßäéï êáé ï Þ÷ïò áðü ôá Üãñéá
ãáâãßóìáôá ôùí óêýëùí («áëõ÷ôïýíå ïé èåñéåìÝíïé óêýëïé»).
2. Ðïéá åõ÷Þ åêöñÜæåôáé óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ; Ðþò ó÷åôßæåôáé

áõôÞ ìå ôç èõóßá ôùí öïéôçôþí;
Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ ôï êëßìá áëëÜæåé êáé âëÝðïõìå ôçí ðïéçôéêÞ
öùíÞ íá åðéêáëåßôáé ôï Èåü êáé íá æçôÜåé «í’ áóôñÜøïõí ïé ïõñá-
íïß, ÷ñõóü öùò ïëïýèå í’ áðëùèåß, êÜìå Ìåãáëïäýíáìå íá îå÷õèåß
ðïôÜìé îÝöñåíï ç ðíïÞ», Ðáñáêáëåß, äçëáäÞ, íá ðñáãìáôïðïéçèåß
ç ëáúêÞ åîÝãåñóç êáé íá áðåëåõèåñùèåß ç ÁèÞíá êáé ïëüêëçñç ç
ÅëëÜäá áðü ôç äéêôáôïñßá, þóôå íá ìçí ðÜåé ÷áìÝíç ç èõóßá ôùí
ðáéäéþí.
3. Åñìçíåýóôå ôïõò ÷áñáêôçñéóìïýò «ç íý÷ôá ç öïíéêÞ» êáé «ìå-

ãÜëç ìÝñá».
Ç «íý÷ôá ç öïíéêÞ» ðáñáðÝìðåé óôç íý÷ôá ôçò 17çò ÍïÝìâñç ôïõ 153
ΕΘΝΙΚΉ 1973. Ïé öïéôçôÝò Ý÷ïõí êáôáëÜâåé ôï êôßñéï ôïõ Ðïëõôå÷íåßïõ êáé
ΖΩΗ áñíïýíôáé íá ôï ðáñáäþóïõí. Ôüôå ôá ôáíê ôïõ óôñáôïý åðåìâáß-
íïõí êáé óðÜíå ôçí êåíôñéêÞ ðýëç, ðáñáóýñïíôáò óôï äéÜâá ôïõò
öïéôçôÝò ðïõ åßíáé óêáñöáëùìÝíïé óôá êÜãêåëá. «ÌåãÜëç ìÝñá»
áðïêáëåß ï ðïéçôÞò ôçí åðüìåíç çìÝñá, äçëáäÞ ôçí çìÝñá ðïõ
áêïëïõèåß ýóôåñá áðü ôçí åéóâïëÞ ôùí ôáíê êáé ôç äïëïöïíßá ôùí
öïéôçôþí. Êáé åßíáé ìåãÜëç ìÝñá åðåéäÞ áðïôåëåß ôçí áöåôçñßá ãéá
ôçí áðåëåõèÝñùóç ôçò ÷þñáò áðü ôï ðïëßôåõìá ôçò äéêôáôïñßá ðïõ
ôïõò åðéâëÞèçêå äéÜ ôçò âßáò. ¼ðùò Ýäåéîáí áñãüôåñá ôá ãåãïíüôá,
ç åõ÷Þ ôïõ ðïéçôÞ ðñáãìáôïðïéÞèçêå, áöïý ç äéêôáôïñßá êáôÝññåõ-
óå ôïí åðüìåíï ÷ñüíï. Ãé’ áõôü êáé ôá ãåãïíüôá ôïõ Ðïëõôå÷íåßïõ
áðïôåëïýí óôáèìü óôç ìåôáðïëåìéêÞ åëëçíéêÞ éóôïñßá.
4. Áöïý ëÜâåôå õðüøç óáò ôá éóôïñéêÜ ãåãïíüôá ôçò åðï÷Þò,

áíáðôýîôå óå ìßá ðáñÜãñáöï ôï íüçìá ôçò öñÜóçò «ôõñáãíïðá-
ôçìÝíç ðüëç».
ÉóôïñéêÞ áíáäñïìÞ:
1. Ôïí Éïýëéï ôïõ 1965 óçìåéþèçêå óïâáñü ñÞãìá óôéò ôÜîåéò ôïõ
êõâåñíþíôïò êüììáôïò (¸íùóç ÊÝíôñïõ), ãíùóôÞ óôç óýã÷ñïíç
éóôïñßá ôçò ÅëëÜäïò ìå ôïí üñï «áðïóôáóßá ôïõ ‘65» Þ ÉïõëéáíÜ.
ÁöïñìÞ õðÞñîå ç áðüöáóç ôïõ Ãåùñãßïõ ÐáðáíäñÝïõ íá áíôéêá-
ôáóôÞóåé ôïí ÐÝôñï ÃáñïõöáëéÜ áðü ôï Õðïõñãåßï ÅèíéêÞò Áìýíçò
êáé ç Üñíçóç ôïõ ôüôå âáóéëéÜ Êùíóôáíôßíïõ Â’ íá õðïãñÜøåé ôï
ó÷åôéêü äéÜôáãìá, áí ï äéÜäï÷ïò ôïõ ÃáñïõöáëéÜ äåí áðïëÜìâáíå
ôçò áðüëõôçò åìðéóôïóýíçò ôïõ. Ï Ã. ÐáðáíäñÝïõ áíáãêÜóôçêå áðü
ôïí Êùíóôáíôßíï íá ðáñáéôçèåß óôéò 15 Éïõëßïõ 1965. Áðü åêåßíç ôç
ìÝñá êáé ìÝ÷ñé ôá ôÝëç Éïõëßïõ ôïõ ‘66, ï Êùíóôáíôßíïò ðñïóðÜèçóå
íá ó÷çìáôßóåé êõâåñíÞóåéò-öáíôÜóìáôá, ìå ôç óõììåôï÷Þ, êáôÜ äé-
áóôÞìáôá, 48 âïõëåõôþí ôçò ðáñÜôáîçò ôçò ¸íùóçò ÊÝíôñïõ (áðï-
óôáôþí) ðïõ åãêáôÝëåéøáí ôïí Ãåþñãéï ÐáðáíäñÝïõ.
Ï Êùíóôáíôßíïò áñ÷éêÜ äéüñéóå ðñùèõðïõñãü ôïí Ãåþñãéï Áèáíáóé-
Üäç-Íüâá, ìå õðïõñãïýò áðïóôÜôåò âïõëåõôÝò ôçò ¸íùóçò ÊÝíôñïõ.
Ç íÝá êõâÝñíçóç üìùò äåí åß÷å ðëåéïøçößá óôç ÂïõëÞ, ïðüôå ó÷ç-
ìáôßóôçêå Üëëç êõâÝñíçóç áðü ôïí Çëßá Ôóéñéìþêï. ¼ëç ç ðåñßïäïò
ðïõ áêïëïýèçóå ôçí áðïðïìðÞ ôçò êõâÝñíçóçò ôïõ Ã. ÐáðáíäñÝïõ
÷áñáêôçñßæåôáé ãåíéêüôåñá ùò ðåñßïäïò ðïëéôéêÞò áíùìáëßáò.
Óôéò 21 Áðñéëßïõ ôïõ 1967, êé åíþ åß÷áí ðñïêçñõ÷ôåß åêëïãÝò ãéá ôéò 28
ÌáÀïõ, áîéùìáôéêïß ôïõ óôñáôïý, ïñãáíùìÝíïé óôï óýíäåóìï «É.Ä.Å.Á»
(= Éåñüò Äåóìüò ÅëëÞíùí Áîéùìáôéêþí), õðü ôçí çãåóßá ôïõ óõíôáã-
ìáôÜñ÷ç Ãåùñãßïõ Ðáðáäüðïõëïõ, ôïõ Óôõëéáíïý Ðáôôáêïý êáé ôïõ
Íéêüëáïõ ÌáêáñÝæïõ, êáôÝëáâáí ôçí åîïõóßá ìå ðñáîéêüðçìá.
¸÷ïíôáò åîáóöáëßóåé ðåñßðïõ 100 ôåèùñáêéóìÝíá óôçí ðåñéï÷Þ ôçò
154 ðñùôåýïõóáò, ïé ðñáîéêïðçìáôßåò êéíçôïðïéÞèçêáí ôá îçìåñþìá-
ôá ôçò 21çò Áðñéëßïõ êáé êáôÝëáâáí áñ÷éêÜ ôï Õðïõñãåßï ÅèíéêÞò Κύπρος
¢ìõíáò. Óôç óõíÝ÷åéá Ýâáëáí óå åöáñìïãÞ ôï ó÷Ýäéï Ýêôáêôçò Χρυσάνθης
áíÜãêçò ôïõ ÍÁÔÏ, ìå êùäéêü ó÷Ýäéï «Ðñïìçèåýò», ìå áðïôÝëåóìá
íá êéíçôïðïéçèïýí üëåò ïé óôñáôéùôéêÝò ìïíÜäåò ôçò ÁôôéêÞò. Ôï
óõãêåêñéìÝíï ó÷Ýäéï ðñïïñéæüôáí ãéá ôçí áíáãêáóôéêÞ áíÜëçøç
åîïõóßáò áðü ôï óôñáôü, ìå óêïðü ôçí åîïõäåôÝñùóç êïììïõíéóôé-
êÞò åîÝãåñóçò, óå ðåñßðôùóç ðïõ åéóÝâáëëáí óôçí ÅëëÜäá äõíÜìåéò
ôïõ óïâéåôéêïý óôñáôïý. Ôï ó÷Ýäéï åðéëÝ÷ôçêå íá ôï åöáñìüóåé ï
ßäéïò ï Ãåþñãéïò Ðáðáäüðïõëïò, óýíäåóìïò ôçò ÅëëçíéêÞò Êåíôñé-
êÞò Õðçñåóßáò Ðëçñïöïñéþí ìå ôç CÉÁ. Ï Ðáðáäüðïõëïò åßíáé ï
ðñþôïò ðñÜêôïñáò ìõóôéêþí õðçñåóéþí óôçí Åõñþðç ðïõ êáôÜöåñå
íá ãßíåé äéêôÜôïñáò êáé ôï ðñáîéêüðçìÜ ôïõ åßíáé ôï ðñþôï ðïõ ðÝ-
ôõ÷å óôçí åõñùðáúêÞ Þðåéñï. ÌåãÜëç Þôáí ç óõìâïëÞ ôïõ äéïéêçôÞ
ôçò Ó÷ïëÞò Åõåëðßäùí ÄçìÞôñç Éùáííßäç, ï ïðïßïò êéíçôïðïßçóå ôï
ôÜãìá ôçò Ó÷ïëÞò êáé ôçí ÅëëçíéêÞ ÓôñáôéùôéêÞ Áóôõíïìßá (Å.Ó.Á.).
Ï Ýìðéóôïò ôïõ âáóéëéÜ, áñ÷çãüò ôïõ Ãåíéêïý Åðéôåëåßïõ Óôñáôïý,
óôñáôçãüò Ã. ÓðáíôéäÜêçò, áíôéêáôáóôÜèçêå áðü ôïí ÏäõóóÝá Áã-
ãåëÞ. Ï ÁããåëÞò, êÜíïíôáò ÷ñÞóç ôïõ íÝïõ ôïõ áîéþìáôïò, Ýäùóå
åíôïëÞ óôï Ôñßôï Óþìá Óôñáôïý óôç Èåóóáëïíßêç íá åöáñìüóåé ôï
ó÷Ýäéï «Ðñïìçèåýò» óå üëç ôç ÷þñá.

ποιήματος
1. Âñåßôå ôéò ïìïéüôçôåò êáé ôéò äéáöïñÝò ðïõ õðÜñ÷ïõí áíÜìåóá
óôï ðïßçìá ôïõ Êýðñïõ ×ñõóÜíèç êáé óôï ðïßçìá ôçò ËÝíáò ÐáððÜ
«Óôïõò óêïôùìÝíïõò óðïõäáóôÝò ôïõ Íïåìâñßïõ», ðïõ áêïëïõèåß:
ÌÜôéá êëåéäùìÝíá, ÷Ýñéá ðáãùìÝíá
Êåßôåôáé
–äåêáï÷ôþ ÷ñïíþ Þôáíå äåí Þôáíå–
ãéá íá Ý÷ù åãþ ðïõëéÜ - öôåñÜ óôá ÷Ýñéá ìïõ,
êáé óõ ôï óðéôÜêé óïõ,
ìéá ãëÜóôñá ìå âáóéëéêü óôï ðåæïõëÜêé
êáé ôá ðáéäéÜ ìáò îÝíïéáóôá íá ÷ôßæïõíå ôï ìÝëëïí.
Ç ìÜíá ôïõ ôïí ðåñéìÝíåé êáé äåí Ýñ÷åôáé,
Ç Üíïéîç ôïõ ðáßæåé êáé äåí ôçíå îÝñåé ðéá.
Óôéò öëÝâåò ôïõ áßìá óôáìáôçìÝíï êáé ðéêñü,
Ãõáëß óðáóìÝíï ï êüóìïò, óùñéáóìÝíï ðÜíù ôïõ.
Ãéá íá Ý÷ù åãþ ôïí Üóðñï ìïõ ýðíï
Êáé óõ ãáñßöáëï ÷áìüãåëï óôï óôüìá óïõ,
Ãéá íá’ ÷ïõí ôá ðáéäéÜ ìáò ôï äéêü ôïõò Þëéï…
2. Ãéáôß ïé ðüñôåò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ìáíôáëùìÝíåò; 155
Παλαιότερε ς μορφ
Παλαιότερες μορφές
ές ζζωής
ωής
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ
Ηλιοβασίλεμα
Κώστας Κρυστάλλης
Ï Êþóôáò ÊñõóôÜëëçò ãåííÞèçêå óôï ÓõññÜêï ôçò óêëáâùìÝíçò
ôüôå Çðåßñïõ ôï 1868 êáé ðÝèáíå óôçí ¢ñôá ôï 1894. ÌáèçôÞò áêü-
ìç ôçò ôåëåõôáßáò ôÜîçò ôïõ Ãõìíáóßïõ óôç Æùóéìáßá Ó÷ïëÞ Éù-
áííßíùí, Ýãñáøå ôá ãåìÜôá èÝñìç êáé ðáôñéùôéóìü ðïéÞìáôÜ ôïõ
ÓêéÝò ôïõ ¢äïõ, ðïõ ç äçìïóßåõóÞ ôïõò åß÷å áðïôÝëåóìá ôçí êá-
ôáäßùîÞ ôïõ áðü ôïõò Ôïýñêïõò êáé ôçí êáôáäßêç ôïõ åñÞìçí óå
èÜíáôï. ¾óôåñá áðü äñáìáôéêÝò ðåñéðÝôåéåò, êáôÜöåñå íá ðåñÜóåé
óôï åëåýèåñï åëëçíéêü Ýäáöïò êáé íá öôÜóåé óôçí ÁèÞíá îÝíïò
êáé Ýñçìïò. ÁâïÞèçôïò êáèþò Þôáí êáé áðñïóôÜôåõôïò óôïí îÝíï
ôüðï, áíáãêÜóôçêå, ãéá íá æÞóåé, íá äïõëÝøåé ó’ Ýíá áíèõãéåéíü,
õãñü êáé óêïôåéíü ôõðïãñáöåßï, üðïõ Ýìåéíå äýï ÷ñüíéá. Ïé þñåò
ôçò êáèçìåñéíÞò åñãáóßáò ôïõ Þôáí ðïëëÝò êáé ç áìïéâÞ ôïõ ôüóï
ìéêñÞ, ðïõ ìå ìåãÜëç ïéêïíïìßá êáôÜöåñíå íá øåõôïôñþåé êáé íá
ðëçñþíåé ôï íïßêé ôïõ äùìáôßïõ üðïõ Ýìåíå. ¾óôåñá äïýëåøå ãéá
ëßãïõò ìÞíåò ùò óõíôÜêôçò óôçí åöçìåñßäá ÅâäïìÜò êáé ôÝëïò
ùò õðÜëëçëïò óôá õðüãåéá ôçò Åôáéñåßáò Óéäçñïäñüìùí. ¼ëïé
áõôïß ïé êüðïé, ïé áíèõãéåéíÝò óõíèÞêåò êáé ïé óôåñÞóåéò, ìáæß ìå
ôçí áãéÜôñåõôç íïóôáëãßá ôçò ðáôñßäáò ôïõ, ðïõ óáí ôï óáñÜêé
«ôïõ ’ôñùãå ôçí øõ÷Þ», êëüíéóáí ôçí õãåßá ôïõ. ÐñïóâëÞèçêå áðü
öõìáôßùóç êáé ç êáôÜóôáóÞ ôïõ ìÝñá ìå ôç ìÝñá ÷åéñïôÝñåõå.
¸ôóé, Üöçóå ôçí ÁèÞíá ðïõ ôüóá öáñìÜêéá ôïí ðüôéóå, êáé ðÞãå
óôçí ÊÝñêõñá, êáé ýóôåñá áðü ëßãï óôçí ¢ñôá, êïíôÜ óôçí åêåß
åãêáôåóôçìÝíç áäåëöÞ ôïõ, ìå ôçí åëðßäá íá îáíáâñåß ôçí õãåßá
ôïõ. Ôßðïôá üìùò äåí ìðüñåóå íá ôïí óþóåé, êáé ôïí Áðñßëç ôïõ
1894 Ýêëåéóå ãéá ðÜíôá ôá ìÜôéá ôïõ, óå çëéêßá ìüëéò 26 ÷ñïíþí.
Ìïëïíüôé ç óýíôïìç æùÞ ôïõ õðÞñîå ìéá ôñáãùäßá, ìðüñåóå ìüíïò
ôïõ, äß÷ùò íá öïéôÞóåé óå êáìßá áíþôåñç ó÷ïëÞ, íá êáëëéåñãÞóåé
ôï áíÞóõ÷ï ðíåýìá ôïõ êáé íá áðïêôÞóåé ìéá áîéüëïãç ìüñöùóç,
ðïõ öáßíåôáé êõñßùò óôá ðåæïãñáöÞìáôÜ ôïõ. Ùò ðïéçôÞò áíáäåß-
÷ôçêå ï áðáñÜìéëëïò ñáøùäüò ôçò åéñçíéêÞò êáé åéäõëëéáêÞò æùÞò
158 ôçò ðáôñßäáò ôïõ, ï ãíçóéüôåñïò ôñáãïõäéóôÞò ôçò ðïéìåíéêÞò êáé
áãñïôéêÞò æùÞò ôçò Çðåßñïõ. Ãéá ôçí åëåõèåñßá êáé ôçí ôÝ÷íç Ýæç- Κώστας
óå êáé ðÝèáíå, ãé’ áõôü ôïí åßðáí «Þñùá êáé ìÜñôõñá ðïéçôÞ». Κρυστάλλης
¸ãñáøå ôá Ýñãá Êáëüãåñïò ôçò Êëåéóïýñáò êáé ôïõ Ìåóïëïããß-
ïõ, Ôá áãñïôéêÜ (ðïõ åðáéíÝèçêáí óôï ÖéëáäÝëöåéï äéáãùíéóìü),
Ï ôñáãïõäéóôÞò ôïõ ÷ùñéïý êáé ôçò óôÜíçò, ÐåæïãñáöÞìáôá. Ç
ãëþóóá ôïõ åßíáé æùíôáíÞ, ðáñáóôáôéêÞ êáé äßíåé ìéá îå÷ùñéóôÞ
ëõãåñÜäá óôï óôß÷ï ôïõ.

Ôï ðåæïãñáöéêü êáé ôï ðïéçôéêü Ýñãï ôïõ ÊñõóôÜëëç åíôÜóóåôáé
óôçí åéäõëëéáêÞ çèïãñáößá, ðïõ åîéäáíéêåýåé ôç æùÞ ôïõ ÷ùñéïý,
áðáëýíïíôáò åíôåëþò ôá üðïéá áñíçôéêÜ óôïé÷åßá. Ôçí áãÜðç ôïõ
ãéá ôçí áãíÞ êáé üìïñöç æùÞ ôçò õðáßèñïõ, ôçí ïðïßá óôåñÞèçêå,
ôçí Ýêáíå ðïßçìá êáé ôñáãïýäé, ãåãïíüò ðïõ åñìçíåýåé ôéò åììïíÝò
ôïõ óôéò ßäéåò ðÜíôá óêçíÝò ôïõ áãñïôéêïý êüóìïõ, ôïõ âïõíïý êáé
ôçò óôÜíçò, ôçò óôñïýãêáò êáé ôçò öëïãÝñáò.

Ôï ðïßçìá ÷ùñßæåôáé óå äýï åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: 1ç óôñïöÞ: Ç öýóç (âïõíÜ, ðåäéÜäåò, èÜëáóóá) ôçí
þñá ôïõ êáëïêáéñéíïý äåéëéíïý.
2ç åíüôçôá: 2ç êáé 3ç óôñïöÞ: Ïé æåõãïëÜôåò êáé ïé ãõíáßêåò ãõñß-
æïõí óôá óðßôéá ôïõò ìå ôï çëéïâáóßëåìá.
Óôï ðïßçìá ôïíßæåôáé ï ìü÷èïò áëëÜ êáé ôï óõíáßóèçìá ôçò øõ÷éêÞò
éêáíïðïßçóçò êáé ðëçñüôçôáò ôùí áãñïôþí, ðïõ ãõñíïýí óôç èáë-
ðùñÞ ôïõ óðéôéïý êáé ôçò ïéêïãÝíåéáò, ýóôåñá áðü ìéá êïðéáóôéêÞ
ìÝñá äïõëåéÜò óôçí ðáíÝìïñöç öýóç. Ôá æþá áëëÜ êáé ïëüêëçñç
ç öýóç åßíáé óõìðáñáóôÜôåò óôç äýóêïëç æùÞ ôïõò. Ï ôåëåõôáßïò
óôß÷ïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò óõíïøßæåé ôç ëáôñåßá ôïõ ðïéçôÞ ðñïò
ôç öýóç êáé ôçí áðëÞ æùÞ. Ôï ðïßçìá ãßíåôáé áöïñìÞ ãéá íá ãíù-
ñßóïõìå ìéá ðáëáéÜ ìïñöÞ æùÞò ðïõ óõíäåüôáí ìå ôéò áãñïôéêÝò
áó÷ïëßåò. Óå üëï ôï êåßìåíï õðÜñ÷ïõí åéêüíåò ôçò öýóçò (âïõíÜ,
ðåäéÜäåò, èÜëáóóá), ôçí þñá ôïõ êáëïêáéñéíïý äåéëéíïý, ðïõ åßíáé
êáé ç þñá åðéóôñïöÞò ôùí æåõãïëáôþí óôï óðßôé ôïõò.

1ç åíüôçôá: Áð’ üëåò ôéò þñåò ôçò çìÝñáò, ï ðïéçôÞò åðéëÝãåé íá
ãñÜøåé êáé íá õìíÞóåé ôçí þñá ðïõ âáóéëåýåé ï Þëéïò (óïýñïõðï)
159
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ êáé üëá óôç öýóç ãáëçíåýïõí ìÝóá óôá ÷ñþìáôá, ôïõò Þ÷ïõò êáé
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ôá áñþìáôá ôïõ äåéëéíïý. ¼ëç ç ðñþôç óôñïöÞ åßíáé ãåìÜôç áðü
ïðôéêÝò êáé áêïõóôéêÝò åéêüíåò ôçò öýóçò ôçí þñá áõôÞ.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç óôñïöÞ ðáñáôßèåíôáé ïé åéêüíåò ôïõ áí-
èñþðéíïõ ðåñéâÜëëïíôïò ôçò åëëçíéêÞò õðáßèñïõ. Åßíáé ç óôéãìÞ
ðïõ ï áãñüôçò óôáìáôÜ ôç äïõëåéÜ êáé åðéóôñÝöåé óôï óðßôé ôïõ,
üðïõ âëÝðåé ôá áãáðçìÝíá ôïõ ðñüóùðá êáé äéáóêåäÜæåé ìå ôéò
áðëÝò ÷áñÝò ôçò æùÞò. ÅðéóôñÝöïõí êáé ïé ãõíáßêåò áðü ïéêéáêÝò
åñãáóßåò êáé üëïé ìáæß ÷áéñåôïýí ôçí åëëçíéêÞ öýóç.

Ôï áíèñþðéíï ðåñéâÜëëïí ôçò åëëçíéêÞò õðáßèñïõ áíáöÝñåôáé
óôç äåýôåñç óôñïöéêÞ åíüôçôá ôïõ ðïéÞìáôïò. Ïé æåõãïëÜôåò ðá-
ñïõóéÜæïíôáé ùò Üíèñùðïé ôïõ ìü÷èïõ êáé ôçò åñãáóßáò. Ç æùÞ
ôïõò åßíáé ãåìÜôç êüðï, áëëÜ áõôü äåí ôïõò êÜíåé íá ÷Üóïõí ôçí
áíèñþðéíç ôïõò õðüóôáóç êáé íá ãßíïõí áðüêïóìïé êáé äýóôñïðïé.
Áíôßèåôá, åßíáé ÷áñïýìåíïé êáé åõäéÜèåôïé ëüãù ôçò êáèçìåñéíÞò
ôïõò åðáöÞò ìå ôç öýóç êáé ôá ðëÜóìáôÜ ôçò.
i) Ãëþóóá
ÁðëÞ äçìïôéêÞ ìå ïñéóìÝíïõò éäéùìáôéóìïýò (ãáëÜæåò, ðýñç, ñéæï-
âïýíéá, æÜëïãêá, êáìáôåñÜ, æáëßêéá, óêïõôéÜ), üìïéá ìå áõôÞ ôùí
äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ãëáöõñü êáé äéáêñßíåôáé ãéá ôï ðëÞ-
èïò ôùí åêöñáóôéêþí óôïëéäéþí êáé ôùí ó÷çìÜôùí ëüãïõ. Ìå ôç
óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôïõ áóýíäåôïõ ó÷Þìáôïò ôï ýöïò ãßíåôáé ãïñãü, åíþ
ìå ôéò åéêüíåò ôçò åëëçíéêÞò öýóçò êáé ôùí áíèñþðùí, áðïêôÜ
ðáñáóôáôéêüôçôá.
iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ Ýñãïõ

Ï ÊñõóôÜëëçò, óôçñéæüìåíïò óôçí ðáñÜäïóç ôùí äçìïôéêþí ìáò
ôñáãïõäéþí êáé ÷ñçóéìïðïéþíôáò ôç ãëþóóá êáé ôï ñõèìü ôïõò,
áöçãåßôáé ôñáãïõäéóôÜ ôçí Üäïëç ïìïñöéÜ ôçò åëëçíéêÞò õðáß-
èñïõ êáé ôçí áãíüôçôá ôùí áãñïôþí.
iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ:

ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ï Þëéïò âáóéëåýåé», «ï Áðïóðåñßôçò óêÜåé»,
«áåñÜêé óâÞåé ôçí ðýñç ôïõ êáëïêáéñéïý», «ôá âïõíÜ êáôåâÜæïõí»,
«ô' áêñïãéÜëéá öÝñíïõí», «ï ãåñï-ðåýêïò êïõíÜåé, êáé ðßíåé… êáé
ôñßæåé», «ç âñýóç äñïóßæåé ôá ëïõëïýäéá», «êáé ì' Üëáöñï… íáíïõ-
160 ñßæåé», «ôá æÜëïãêá ìáõñïëïãïýí», «ïé âñÜ÷ïé óêýâïõí ôá öñýäéá»,
«ôï ìïõñìïýñé ôïõ êëáäéïý», «ãåéá êáé ÷áñÜ óôïí êüóìï ìáò. Κώστας
åðßèåôá óôß÷ïò 3, óôß÷ïò 15, óôß÷ïò 18. Κρυστάλλης
ÌåôáöïñÝò: «÷ßëéåò âáöÝò áëëÜæïõí», «óêÜåé ëáìðñüò ëáìðñüò»,
ÌåôáöïñÝò
«ôçí ðýñç ôïõ êáëïêáéñéïý, «ôñáíÜ (êáìáôåñÜ), «ôç ëïãéÜ ìå ôá
óêïõôéÜ», «ìïõñìïýñé ôïõ êëáäéïý».
Áóýíäåôï: óôß÷ïò 3, óôß÷ïò 11, óôß÷ïò 14-15, óôß÷ïò 17, óôß÷ïé 22-23.
Áóýíäåôï
ÏìïéïôÝëåõôï: áðïêáñùìÝíïé – öïñôùìÝíïé.
ÏìïéïôÝëåõôï
ÅðáíáëÞøåéò: óôß÷ïò 21, 22, 24, 25, 26, 27.
Åéêüíåò: Ç ïðôéêÞ åéêüíá ôïõ Þëéïõ ðïõ âáóéëåýåé êáé ôùí ÷ñùìÜôùí
Åéêüíåò
ðïõ ðáßñíåé ï ïõñáíüò ôçí þñá áõôÞ, ç ïðôéêÞ åéêüíá ôïõ Áõãåñéíïý,
ç åéêüíá áðü ôï áåñÜêé ðïõ äñïóßæåé ôçí êáëïêáéñéíÞ áôìüóöáéñá, ç
ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðåýêïõ ðïõ á÷ïëïãÜåé êáé ôñßæåé áðü ôïí áÝñá,
ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò âñýóçò ðïõ ì' áëáöñü ìïõñìïõñçôü äñïóßæåé
ôá ëïõëïýäéá, ç ïðôéêÞ åéêüíá ôçò èÜëáóóáò êáé ôùí ðñïðüäùí ôïõ
âïõíïý, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí äáóþí ðïõ ìáõñïëïãïýí, ç ïðôéêÞ
åéêüíá ôùí æåõãïëáôþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí öùíþí ôùí æåõãïëá-
ôþí ðñïò ôá æþá ôïõò, ç ïðôéêÞ åéêüíá ôùí æþùí ðïõ ðåñðáôïýí,
ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí æþùí ðïõ ìïõãêñßæïõí, ç ïðôéêÞ åéêüíá ôùí
êïñéôóéþí ðïõ åðéóôñÝöïõí öïñôùìÝíá ìå îýëá Þ ñïý÷á, ç ç÷çôéêÞ
åéêüíá ôïõ êëáäéïý ðïõ ìïõñìïõñßæåé, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ÷áéñåôé-
óìïý ðïõ áðåõèýíïõí ïé êïðÝëåò ðñïò ôïí êüóìï.

1. Áðü ôéò äýï óôñïöéêÝò åíüôçôåò ç ðñþôç áíáöÝñåôáé óôï
öõóéêü êáé ç äåýôåñç óôï áíèñþðéíï ðåñéâÜëëïí ôçò åëëçíéêÞò
õðáßèñïõ. Âñåßôå ôéò ïðôéêÝò êáé ôéò áêïõóôéêÝò åéêüíåò ìå ôéò
ïðïßåò åðéôõã÷Üíåôáé ç ðåñéãñáöÞ êÜèå ðåñéâÜëëïíôïò.
Âë. Ôå÷íéêÞ – ôå÷íïôñïðßá (Åéêüíåò).
2. Óôï ðïßçìá êõñéáñ÷ïýí ôá åðßèåôá, ôá ïðïßá óõ÷íÜ ðáñáôßèå-
íôáé ìå áóýíäåôï ó÷Þìá Þ ó÷Þìá åðáíÜëçøçò. Âñåßôå ÷áñáêôçñé-
óôéêÜ ðáñáäåßãìáôá êáé ó÷ïëéÜóôå ôç ëåéôïõñãßá ôïõò.
Óôß÷ïò 3: ¼ëá ôá åðßèåôá áõôïý ôïõ óôß÷ïõ áíáöÝñïíôáé óå ÷ñþ-
ìáôá. Ï ðïéçôÞò èÝëåé ì’ áõôüí ôïí ôñüðï íá áðïäþóåé ôï ÷ñùìá-
ôéêü ðëïýôï ðïõ áíôéêñßæåé êáíåßò èáõìÜæïíôáò Ýíá çëéïâáóßëåìá
ôçò åëëçíéêÞò õðáßèñïõ.
Óôß÷ïò 4: ÅðáíÜëçøç ôïõ åðéèÝôïõ «ëáìðñüò», ðïõ äßíåé Ýìöá-
óç óôç ëáìðñüôçôá ðïõ ðáñïõóéÜæåé ï Áðïóðåñßôçò (Áõãåñéíüò)
óôïí åëëçíéêü ïõñáíü. Ôï Üóôñï áõôü óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé
ï ðëáíÞôçò ¸óðåñïò, äçëáäÞ ï ðëáíÞôçò Áöñïäßôç, ðïõ åìöáíß-
æåôáé ðñþôïò ôï âñÜäõ, ðëÜé óôï öåããÜñé, êáé åîáöáíßæåôáé ôåëåõ-
ôáßïò ôï ðñùß.
Óôß÷ïò 14: ¼ëá ôá åðßèåôá áõôïý ôïõ óôß÷ïõ ðåñéãñÜöïõí ôïõò 161
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ æåõãïëÜôåò ôçí þñá ðïõ åðéóôñÝöïõí óôá óðßôéá ôïõò Ýðåéôá áðü
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ìéá êïõñáóôéêÞ ìÝñá. ¼ëá ôá åðßèåôá óõãêëßíïõí íïçìáôéêÜ óôï
ìü÷èï êáé óôç âáñéÜ óùìáôéêÞ êüðùóç ðïõ ðñïêáëïýóáí ïé áãñï-
ôéêÝò åñãáóßåò.
Óôß÷ïò 26: ÅðáíÜëçøç ôïõ åðéèÝôïõ «ãëõêü», ìå óêïðü íá äåßîåé ôçí
ãëõêýôçôá ìå ôçí ïðïßá ïé ãõíáßêåò ÷áéñåôïýí ôïí êüóìï, ðáñÜ ôç
óùìáôéêÞ ôïõò êïýñáóç ýóôåñá áðü ìéá êïðéáóôéêÞ çìÝñá.
3. Ìå ðïéåò ëÝîåéò Þ öñÜóåéò ï ðïéçôÞò ðñïâÜëëåé ôçí åñãáôéêü-

ôçôá êáé ôï ìü÷èï ôùí áíèñþðùí ôçò õðáßèñïõ;
Ï ìü÷èïò ôùí áíèñþðùí ôçò õðáßèñïõ áðïäßäåôáé Üñéóôá áðü ôï
äçìéïõñãü ìå ôéò åîÞò ëÝîåéò êáé öñÜóåéò: «çëéïêáìÝíïé», «îÝêïðïé»,
«âïõâïß», «áðïêáñùìÝíïé», «ìå ô’ áëÝôñéá öïñôùìÝíïé», «á÷ ôç ëïã-
ãéÜ», «á÷ ôï ðëýìá», «óöïããßæïíôáò ôïí ßäñù».
4. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá ãåííÜ óôá ðñüóùðá, êáé êáô’ åðÝêôáóç

óôïí ßäéï ôïí ðïéçôÞ, ç ïìïñöéÜ ôçò åëëçíéêÞò öýóçò;
Ç ðëçèþñá ôùí ïðôéêþí, ç÷çôéêþí, ïóöñçôéêþí êáé áðôéêþí åéêü-
íùí ðïõ ðñïóöÝñåé áðëü÷åñá ç öýóç ðñïêáëïýí ôï óõíáßóèçìá
ôçò áðüëõôçò çñåìßáò, îåêïýñáóçò êáé ãáëÞíçò óôá ðñüóùðá ôïõ
Ýñãïõ, áóöáëþò óôïí ðïéçôÞ áëëÜ êáé óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò
ãåíéêÜ. ÌåñéêÝò ìÜëéóôá áðü ôéò åéêüíåò áõôÝò åßíáé éêáíÝò íá äéá-
óêåäÜóïõí ôï èåáôÞ–áêñïáôÞ ôïõ öõóéêïý ôïðßïõ. Óôï ðïßçìá ôïíß-
æåôáé ï ìü÷èïò ôùí áãñïôþí, áëëÜ ðñïâÜëëåôáé Ýíôïíá êáé ôï óõ-
íáßóèçìá ôçò øõ÷éêÞò éêáíïðïßçóçò êáé ðëçñüôçôáò ôùí áíèñþðùí
ôçò õðáßèñïõ áðü ôçí åðáöÞ ôïõò ìå ôá æþá êáé ôç öýóç ïëüêëçñç,
ìå ôá íåñÜ, ôá äÝíôñá êáé ôá âïõíÜ ôçò. Óôçí ðåñßðôùóç áõôÞ ïé
Üíèñùðïé áéóèÜíïíôáé ôç öýóç óõìðáñáóôÜôç êáé óõíïäïéðüñï.
¼ëåò áõôÝò ïé åéêüíåò ãåìßæïõí ìå ïìïñöéÜ ôçí øõ÷Þ ôïõò êáé ôïõò
ãåííïýí óõíáéóèÞìáôá ÷áñÜò êáé áãáëëßáóçò, öôÜíïíôáò óå óçìåßï
ëáôñåßáò, üðùò öáßíåôáé áðü ôïí ôåëåõôáßï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò.

κειμένου
1. Ãéá ðïéï ëüãï áð’ üëåò ôéò Üëëåò þñåò ôçò çìÝñáò ï ðïéçôÞò
ðñïôéìÜ íá ðåñéãñÜøåé ôï çëéïâáóßëåìá;
2. Íá âñåßôå óôçí ðñþôç óôñïöéêÞ åíüôçôá äýï ìåôáöïñÝò êáé äýï
ðñïóùðïðïéÞóåéò êáé íá ôéò áíáëýóåôå.
3. Ðïéá åßíáé ç äéÜèåóç ôùí æåõãïëáôþí êáé ôùí ãõíáéêþí ôçí þñá
ôïõ äåéëéíïý êáé ìå ðïéåò åêöñÜóåéò ôçí ðñïâÜëëåé ï ðïéçôÞò;
162
Η Νέα Παιδαγωγική
Νίκος Καζαντζάκης
Ï Íßêïò ÊáæáíôæÜêçò ãåííÞèçêå óôï ÇñÜêëåéï ôçò ÊñÞôçò ôï 1885
êáé ðÝèáíå óôï ÖñÜéìðïõñãê ôçò Ãåñìáíßáò ôï 1957. ÅíôáöéÜóôç-
êå, óýìöùíá ìå ôçí åðéèõìßá ôïõ, óôï ÇñÜêëåéï ôçò ÊñÞôçò. Óðïý-
äáóå ÍïìéêÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÁèÞíáò, ÐïëéôéêÝò ÅðéóôÞìåò
óôï Ðáñßóé êáé Öéëïóïößá óôç Ãåñìáíßá. Åß÷å åõñýôáôç ìüñöùóç
êáé äéáêñéíüôáí ãéá ôç ãëùóóïìÜèåéÜ ôïõ. Áðü ôá öïéôçôéêÜ ôïõ
÷ñüíéá óõíåñãáæüôáí ìå ôï ìá÷çôéêü ðåñéïäéêü ôùí äçìïôéêéóôþí
ÍïõìÜò, ìå ôï øåõäþíõìï ÐÝôñïò Øçëïñåßôçò êáé ýóôåñá áðü ôéò
óðïõäÝò ôïõ åðéäüèçêå óôç äçìïóéïãñáößá. ¹ôáí Üíèñùðïò ðïõ
áðÝöåõãå, óõóôçìáôéêÜ ó÷åäüí, ôá äçìüóéá áîéþìáôá, ôçí ðñï-
âïëÞ êáé ôçí ðñüóêáéñç äüîá. Ãéá Ýíá ìéêñü äéÜóôçìá õðçñÝôçóå
ùò ãåíéêüò äéåõèõíôÞò ôïõ Õðïõñãåßïõ ÐåñéèÜëøåùò, ãéá ëßãïõò
ìÞíåò äéáôÝëåóå õöõðïõñãüò Ðáéäåßáò, õöçãçôÞò ôçò ÍïìéêÞò
Ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Áèçíþí êáé äÝ÷ôçêå íá áíôéðñïóù-
ðåýóåé ôçí ÅëëÜäá óôï Ðáñßóé êáé íá áíáëÜâåé ôç äéåýèõíóç ôïõ
ôìÞìáôïò êëáóéêþí ìåôáöñÜóåùí ôçò ÏõíÝóêï. ¸íá ÷ñüíï ðñéí
êëåßóåé ãéá ðÜíôá ôá ìÜôéá ôïõ, ôéìÞèçêå óôç ÂéÝííç ìå ôï âñáâåßï
ôçò ÅéñÞíçò áðü ôï Ðáãêüóìéï Óõìâïýëéï ôçò ÅéñÞíçò. ÐÝñáóå
ôçí ôüóï äçìéïõñãéêÞ æùÞ ôïõ ìåëåôþíôáò êáé ãñÜöïíôáò áäéÜêï-
ðá, ìÝóá óå ìéá áðïìüíùóç ðñáãìáôéêÜ áóêçôéêÞ, êáé áöéÝñùóå
Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò ôçò óå ôáîßäéá. ¼óï Ýìåíå óôçí ÅëëÜäá, æïýóå
óôçí Áßãéíá, áðïôñáâçãìÝíïò áðü ôïí êüóìï, êáé üôáí áñãüôåñá
åãêáôáóôÜèçêå óôç Ãáëëßá, ðåñíïýóå ôéò ìÝñåò ôïõ ãáëÞíéá óôçí
Þóõ÷ç ðüëç Áíôßìð, «óôçí ðáñÜäåéóï ôçò åîïñßáò», üðùò ÷áñá-
êôçñéóôéêÜ ôçí Ýëåãå ï ßäéïò, äïóìÝíïò ìå üëç ôïõ ôçí øõ÷Þ óôçí
ôÝ÷íç, óôï ìüíï óêïðü ôçò æùÞò ôïõ. Ï ÊáæáíôæÜêçò Þôáí áíÞóõ-
÷ï ðíåýìá, êáèáñü, äéåéóäõôéêü êáé ðëçèùñéêü, ìå ðÜìðïëëá åí-
äéáöÝñïíôá ãýñù áðü ôá ìåãÜëá ðáíáíèñþðéíá ðñïâëÞìáôá ôçò
æùÞò êáé ôïõ êüóìïõ. Ç ëéôüôçôá ôçò æùÞò ôïõ, ç åñãáôéêüôçôá êáé
ç ðñïóÞëùóÞ ôïõ ãéá ìéá ïëüêëçñç æùÞ óôç äéáêïíßá ôçò ÔÝ÷íçò,
äéêáéïëïãïýí áðüëõôá ôï ÷áñáêôçñéóìü ôïõ «áóêçôÞ ôïõ Ðíåýìá- 163
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ôïò», ðïõ ôïõ áðïäüèçêå. ¹ôáí ðñïéêéóìÝíïò ìå áðëï÷åñéÜ áðü ôç
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ öýóç ì’ Ýíá ìåãÜëï óõããñáöéêü ôáëÝíôï êáé êáôÝêôçóå ôï äéåèíÝò
ëïãïôå÷íéêü êïéíü ìå ôï êïëïóóéáßï Ýñãï ôïõ, ðïõ ìåôáöñÜóôçêå
óå üëåò ó÷åäüí ôéò ãëþóóåò ôïõ êüóìïõ.
¸ãñáøå ôá Ýñãá ¼öéò êáé êñßíï, Ï ÐñùôïìÜóôïñáò (ôñáãùäßá ðïõ
ìåëïðïßçóå ï Ìáíüëçò Êáëïìïßñçò), Íéêçöüñïò ÖùêÜò, ×ñéóôüò,
ÏäõóóÝáò, Éïõëéáíüò, Êáðïäßóôñéáò, Êùíóôáíôßíïò ï Ðáëáéïëüãïò,
ÌÝëéóóá, Ôñéëïãßá ôïõ ÐñïìçèÝá, Óüäïìá êáé Ãüìïññá, üëá ôñá-
ãùäßåò. Óôç óõíÝ÷åéá ãñÜöåé ôçí ÁóêçôéêÞ êáé ôï Salvatoresdei, ôï
åêôåíÝóôáôï åðéêü Ýñãï Ïäýóóåéá, ðïõ áðïôåëåßôáé áðü 33.333 äå-
êáåðôáóýëëáâïõò óôß÷ïõò, ôçí Éóôïñßá ôçò ÑùóéêÞò Ëïãïôå÷íßáò,
ôéò ôáîéäéùôéêÝò ôïõ åíôõðþóåéò: Ôáîéäåýïíôáò, Éóðáíßá, Éáðùíßá
– Êßíá, Áããëßá, Ôé åßäá óôç Ñùóßá, Áßãõðôïò – ÉåñïõóáëÞì – ÓéíÜ,
êáé áêïëïõèïýí ôá ñùìáëÝá ìõèéóôïñçìáôéêÜ ôïõ Ýñãá: Âßïò êáé
ðïëéôåßá ôïõ ÁëÝîç ÆïñìðÜ, Ï êáðåôÜí-Ìé÷Üëçò, Ï öôù÷ïýëçò ôïõ
Èåïý, Ï ×ñéóôüò îáíáóôáõñþíåôáé, Ï ôåëåõôáßïò ðåéñáóìüò. Ìå-
ãÜëç åßíáé êáé ç ìåôáöñáóôéêÞ ôïõ ðñïóöïñÜ: ìåôÝöñáóå ôç Èåßá
Êùìùäßá ôïõ ÄÜíôç, ôï ÖÜïõóô ôïõ Ãêáßôå, ôïí ¢ãéï Öñáãêßóêï
ôçò Áóßæçò ôïõ Ãéüãêåñóåí, ôéò Óõíïéêßåò ¸êêåñìáí êáé Ãêáßôå ôïõ
¸êêåñìáí, ôç ÃÝíåóç ôùí åéäþí ôïõ Äáñâßíïõ êáé ìå ôç óõíåñãáóßá
ôïõ É. ÊáêñéäÞ, ôçí ÉëéÜäá ôïõ ÏìÞñïõ. ¾óôåñá áðü ôï èÜíáôü ôïõ
êõêëïöüñçóå ôï áíÝêäïôï äïêßìéü ôïõ ÁíáöïñÜ óôïí ÃêñÝêï.
Ï ÊáæáíôæÜêçò åßíáé áðü ôéò ðéï åðéâëçôéêÝò ìïñöÝò ôùí Ãñáì-
ìÜôùí ìáò óå ðáãêüóìéá êëßìáêá. Åìðíåüôáí áðü ôçí éóôïñßá êáé
ôçí ÊñÞôç. ÕðÞñîå Ýíáò ãíÞóéïò Êñçôéêüò – ¸ëëçíáò êáé ç êÜèå
öñÜóç ôïõ Ýñãïõ ôïõ áðïóôÜæåé ëåâåíôéÜ, âáèéÜ áãÜðç ãéá ôç ãå-
íÝèëéá ãç, ðåñçöÜíéá êáé áíäñåßá. ¸ãñáøå óå ãíÞóéá ëáúêÞ ãëþó-
óá ìå ðïëëïýò êñçôéêïýò éäéùìáôéóìïýò.

Ôï áðüóðáóìá áðü ôçí ÁíáöïñÜ óôïí ÃêñÝêï, åíôáãìÝíï óôçí
åíüôçôá «Ðáëáéüôåñåò ìïñöÝò æùÞò», åìðåñéÝ÷åé âéþìáôá ïéêåßá
ãéá ôïí êÜèå ìáèçôÞ (áãùíßá ôçò ðñþôçò ìÝñáò, öüâïò ôïõ Üãíù-
óôïõ ó÷ïëåßïõ), áëëÜ êáé áíôéëÞøåéò êáé ðñáêôéêÝò ðïõ áíÞêïõí
ïñéóôéêÜ óôï ðáñåëèüí áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôùí ó÷ïëåßùí
ìáò. Ôï áðüóðáóìá åßíáé áõôïâéïãñáöéêü êáé áíáöÝñåôáé óå ðáé-
äáãùãéêÝò ðñáêôéêÝò éäéáßôåñá áõôáñ÷éêÝò, ðïõ äçìéïõñãïýóáí
ôñáõìáôéêÜ âéþìáôá óôá ðáéäéÜ.

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
164 1ç åíüôçôá: «Ìå ôá ìáãéêÜ ðÜíôá ìÜôéá… êé Ýäåéîå ôç âßôóá»: Ç
ðñþôç ìÝñá ôïõ Í. ÊáæáíôæÜêç óôï ó÷ïëåßï. Νίκος
2ç åíüôçôá: «Áðü ôï Äçìïôéêü Óêïëåéü… áò öÝñåé âïýôõñï»: Ïé Καζαντζάκης
áíáìíÞóåéò áðü ôï Äçìïôéêü ó÷ïëåßï êáé åéäéêÜ áðü ôçí ÔåôÜñôç
ôÜîç.
ÈåìáôéêÜ ôï êåßìåíï åóôéÜæåé óå äýï óçìåßá. Ðñþôá áðïäßäåé ôçí
åìðåéñßá ôçò ðñþôçò ìÝñáò óôï ó÷ïëåßï êáé ôçò åããñáöÞò ôçò
óôç óõíåßäçóç ôùí ìáèçôþí êáé äåýôåñïí, êÜíåé ëüãï ãéá ôéò ðáé-
äáãùãéêÝò ìåèüäïõò ôçò ó÷ïëéêÞò æùÞò óôï ðáñåëèüí, ðïõ Ý÷ïõí
ðåñÜóåé áíåðéóôñåðôß.

1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôá áíÜìåéêôá óõíáéóèÞìáôá
ôïõ íåáñïý Íßêïõ ÊáæáíôæÜêç, ôç ìÝñá ðïõ ðñüêåéôáé íá ðÜåé ãéá
ðñþôç öïñÜ ó÷ïëåßï. Áðü ôç ìéá íéþèåé ÷áñïýìåíïò êáé áíõðüìï-
íïò íá æÞóåé ôçí êáéíïýñãéá åìðåéñßá, áðü ôçí Üëëç üìùò íéþèåé
öüâï ãéá ôïí Üãíùóôï êüóìï ôïõ ó÷ïëåßïõ. Ç ðáñïõóßá ôïõ ðá-
ôÝñá ôïõ äßíåé óôï ðáéäß ôçí áßóèçóç ôçò óôÞñéîçò êáé ôçò ðñï-
óôáóßáò. Ï ðáôÝñáò ôïõ üìùò åßíáé áõôüò ðïõ ôïí ðáñáäßäåé óôïí
áãñéåìÝíï äÜóêáëï ìå ôç âßôóá êáé ôïõ áíáèÝôåé ôï Ýñãï íá ôïí
«êÜìåé Üíèñùðï» ÷ôõðþíôáò ôïí.
2ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá, ï áöçãçôÞò äéçãåßôáé ôéò áíáìíÞóåéò
ôïõ áðü ôï Äçìïôéêü êáé åéäéêÜ áðü ôçí ÔåôÜñôç ôÜîç, ðïõ üëåò
óõíÝêëéíáí óôï åîÞò: óôïí îõëïäáñìü ôùí ðáéäéþí óå êÜèå åõêáé-
ñßá åßôå áí äåí åß÷áí äéáâÜóåé åßôå áí ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò áðÝ-
êëéíå áðü ôá äåäïìÝíá ôïõ äéåõèõíôÞ ôïõ ó÷ïëåßïõ êáé ôçò ÍÝáò
ÐáéäáãùãéêÞò ôïõ: áí Ýêáíáí áôáîßåò, áí ãåëïýóáí, áí öþíáæáí
óôïõò äéáäñüìïõò ôïõ ó÷ïëåßïõ, áí äåí áóðÜæïíôáí ôï ÷Ýñé ôïõ
êÜèå ðáðÜ ðïõ óõíáíôïýóáí Þ… áí äåí åß÷å êÝöéá ï äÜóêáëïò.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí çñþùí

ÐñùôáãùíéóôÞò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ï ßäéïò ï áöçãçôÞò-óõããñáöÝ-
áò, åöüóïí ôï áðüóðáóìá åßíáé áõôïâéïãñáöéêü. Óôçí áñ÷Þ áéóèÜ-
íåôáé ÷áñïýìåíïò áëëÜ ôñïìáãìÝíïò. ×áñïýìåíïò êáé ðåñÞöáíïò,
ãéáôß Ýöôáóå åðéôÝëïõò ç óôéãìÞ íá æÞóåé ôçí ðïëõóõæçôçìÝíç
áõôÞ åìðåéñßá ôïõ ó÷ïëåßïõ, ðïõ «èá ôïí Ýêáíå Üíèñùðï», üðùò
ôïõ Ýëåãå óõíå÷þò ï ðáôÝñáò ôïõ· êÜèå ðáéäß áéóèÜíåôáé ÷áñÜ
êáé áíõðïìïíåß íá ãíùñßóåé ìéá êáéíïýñãéá åìðåéñßá. Áðü ôçí Üëëç,
ï öüâïò áðïññÝåé áðü ôï üôé, üðùò êÜèå íÝá åìðåéñßá, Ýôóé êáé
áõôÞ êñýâåé Ýíáí Üãíùóôï êüóìï, êáé êáèåôß Üãíùóôï ðñïêáëåß
öüâï. Ó’ áõôÞ ôç äýóêïëç óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ, üðùò êÜèå ðáéäß, 165
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ï ðñùôáãùíéóôÞò ôçò éóôïñßáò ìáò Ý÷åé êïíôÜ ôïõ ôïõò ãïíåßò
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ôïõ, ðïõ ôïõ óõìðáñáóôÝêïíôáé êáé êÜíïõí ü,ôé ìðïñïýí ãéá íá
ôïí áíáêïõößóïõí. Ç ìçôÝñá ôïõ ðñïóðáèåß íá ôïí åìøõ÷þóåé,
äßíïíôÜò ôïõ Ýíá êëáñß âáóéëéêü êáé öïñþíôáò ôïõ óôï ëáéìü ôï
óôáõñïõäÜêé ôçò âÜöôéóÞò ôïõ, ãéá ãïýñé êáé ðñïóôáóßá, óýìöù-
íá ìå ôç ëáúêÞ èñçóêåõôéêÞ áíôßëçøç. Ç åõ÷Þ ôçò êáé ôï ãåìÜôï
êáìÜñé âëÝììá ôçò äßíïõí êïõñÜãéï óôï ìéêñü ðáéäß. Ï ðáôÝñáò
ôïõ áðü ôçí Üëëç, åßíáé áõôüò ðïõ ôïí êñáôÜ áðü ôï ÷Ýñé êáé ôïí
óõíïäåýåé óôï ó÷ïëåßï. Ï ðáôÝñáò áéóèÜíåôáé ôçí áãùíßá ôïõ
ãéïõ ôïõ êáé ÷áúäåýïíôÜò ôïí óôï êåöÜëé, äçëþíåé ôç óôÞñéîç êáé
ôçí ðñïóôáóßá ôïõ.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé äçìïôéêÞ ìå êñçôéêïýò éäéù-
ìáôéóìïýò (óêïëåéü, áíôñåéåõüìïõí, ÷ôßñé, öïý÷ôá, ðåñöÜíéá, êÜìå,
ðáñÝäùêå, èùñÜò).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ëéôü, ìå Ýíôïíá óôïé÷åßá ãëáöõñüôç-
ôáò ðïõ ïöåßëïíôáé óôçí ðáñïõóßá ðïëëþí ìåôáöïñþí. Óõ÷íÜ ï
ôüíïò ôïõ áöçãçôÞ ãßíåôáé åéñùíéêüò, üôáí áíáöÝñåôáé óôç «ÍÝá
ÐáéäáãùãéêÞ». Åðßóçò ôï ýöïò ãßíåôáé ÷éïõìïñéóôéêü, óôï óçìåßï
ðïõ ôï ìéêñü áãüñé ôáõôßæåé ôçí «ÐáéäáãùãéêÞ» ìå ãõíáßêá. ÔÝëïò,
ç óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôçò çìéðåñéüäïõ (Üíù ôåëåßá) êÜíåé ôï ýöïò ôçò
áöÞãçóçò ãïñãü, åíþ ïé äéÜëïãïé ðñïóäßäïõí æùíôÜíéá êáé ðáñá-
óôáôéêüôçôá óôï ëüãï.
iii) ÁöÞãçóç
Óôçí ðñþôç åíüôçôá ç áöÞãçóç åßíáé ìßìçóç, äçëáäÞ áöçãçôÞò
åßíáé Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ (ï ßäéïò ï óõããñáöÝáò), ï
ïðïßïò ìéëÜ óå á´ ðñüóùðï (åãþ), äçëáäÞ ç áöÞãçóç åßíáé Üìåóç.
Óôç äåýôåñç, üìùò, åíüôçôá ç áöÞãçóç ãßíåôáé äéÞãçóç óå ã´ ðñü-
óùðï (áõôüò, áõôïß), åíþ ôá ëüãéá ôùí çñþùí ìåôáöÝñïíôáé óå
ðëÜãéï ëüãï êáé ü÷é áõôïëåîåß (Ýììåóç áöÞãçóç).

ÌåôáöïñÝò: «ìáãéêÜ ìÜôéá», «ðïëýâïõï, ãåìÜôï ìÝëé êáé ìÝëéóóåò
ÌåôáöïñÝò
ìõáëü», «êñÝìáóå ôï ÷ñõóü óôáõñïõëÜêé ôçò âÜöôéóçò», «ôéíÜ÷ôç-
êá, óÞêùóá ôá ìÜôéá, èá ìÜèåéò ãñÜììáôá, íá ãßíåéò Üíèñùðïò,
êÜñöùóá ôá ìÜôéá ìïõ, ôï êñÝáò äéêü óïõ… ôïí Üíèñùðï, åñãá-
ëåßï ðïõ êÜíåé ôïõò áíèñþðïõò, ÷ùñüò ðáéäéêÜ êåöÜëéá, èá ’÷ïõí
ãßíåé êñáíßá, ãåíÜêé óöçíùôü, èõìùìÝíá ìÜôéá, äå èùñÜò… ôá ðü-
166
äéá ôïõ; ôá ìÜôéá óáò ôÝóóåñá, Ýäåóá êüìðï ôçí êáñäéÜ ìïõ. Νίκος
Ðñïóùðïðïßçóç: «ç ðáéäáãùãéêÞ Ýëåéðå, èá’ ôáí óðßôé».
Ðñïóùðïðïßçóç Καζαντζάκης
Ðáñïìïßùóç: «óáí êñáíßá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ìçôÝñáò ðïõ áðï÷áéñåôÜ ôï ìéêñü áãüñé, ç
Åéêüíåò
åéêüíá ôïõ ó÷ïëåßïõ, ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý ðïõ êñáôÜ ôï ÷Ýñé ôïõ
ðáôÝñá ôïõ, ç åéêüíá ôïõ äáóêÜëïõ ìå ôç âßôóá, ç åéêüíá ôïõ äé-
åõèõíôÞ ôïõ ó÷ïëåßïõ, ç åéêüíá ôïõ îõëïäáñìïý.

1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá íéþèåé ï ìéêñüò ÊáæáíôæÜêçò ðñéí öôÜóåé
óôï ó÷ïëåßï êáé ãéáôß; Áðü ðïéïõò áíôëåß èÜññïò êáé ìå ðïéïí
ôñüðï;
Óôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôç äéÞãçóç ôçò ðñþôçò ìÝñá ôïõ
Íßêïõ ÊáæáíôæÜêç óôï Äçìïôéêü. Ìáò ðåñéãñÜöåé ôç ìáèçôéêÞ ôïõ
óôïëÞ áëëÜ êõñßùò ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ. Óôçí áñ÷Þ áéóèÜíå-
ôáé ÷áñïýìåíïò áëëÜ ôñïìáãìÝíïò. Ç ÷áñÜ ôïõ êáé ç ðåñçöÜíéá
ôïõ ïöåßëïíôáé óôï üôé Ýöôáóå åðéôÝëïõò ç óôéãìÞ íá æÞóåé ôçí
ðïëõóõæçôçìÝíç áõôÞ åìðåéñßá ôïõ ó÷ïëåßïõ, ðïõ «èá ôïí Ýêáíå
Üíèñùðï», üðùò ôïõ Ýëåãå óõíå÷þò ï ðáôÝñáò ôïõ. ÊÜèå ðáéäß
áéóèÜíåôáé ÷áñÜ êáé áíõðïìïíåß íá ãíùñßóåé ìßá êáéíïýñãéá åìðåé-
ñßá. Áðü ôçí Üëëç, ï öüâïò áðïññÝåé áðü ôï ãåãïíüò üôé, üðùò
êÜèå íÝá åìðåéñßá, êñýâåé Ýíáí Üãíùóôï êüóìï êáé êáèåôß Üãíù-
óôï ðñïêáëåß öüâï. Ó’ áõôÞ ôç äýóêïëç óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ, ï
ðñùôáãùíéóôÞò ôçò éóôïñßáò ìáò Ý÷åé êïíôÜ ôïõ ôïõò ãïíåßò ôïõ,
ðïõ ôïõ óõìðáñáóôÝêïíôáé êáé êÜíïõí ü,ôé ìðïñïýí ãéá íá ôïí
áíáêïõößóïõí. Ç ìçôÝñá ôïõ ðñïóðáèåß íá ôïí åìøõ÷þóåé, äßíï-
íôÜò ôïõ Ýíá êëáñß âáóéëéêü êáé öïñþíôáò ôïõ óôï ëáéìü ôï óôáõ-
ñïõäÜêé ôçò âÜöôéóÞò ôïõ, ãéá ãïýñé êáé ðñïóôáóßá, óýìöùíá ìå
ôç ëáúêÞ èñçóêåõôéêÞ áíôßëçøç. Ç åõ÷Þ ôçò êáé ôï ãåìÜôï êáìÜñé
âëÝììá ôçò äßíïõí êïõñÜãéï óôï ìéêñü ðáéäß. Ï ðáôÝñáò ôïõ, áðü
ôçí Üëëç, åßíáé áõôüò ðïõ ôïí êñáôÜ áðü ôï ÷Ýñé êáé ôïí óõíïäåýåé
óôï ó÷ïëåßï. ÁéóèÜíåôáé ôçí áãùíßá ôïõ ãéïõ ôïõ êáé ÷áúäåýïíôÜò
ôïí óôï êåöÜëé, äçëþíåé ôç óôÞñéîç êáé ôçí ðñïóôáóßá ôïõ.
2. Ìå áöïñìÞ êõñßùò ôçò óôÜóç ôïõ ðáôÝñá, óå ðïéá óõìðåñÜ-

óìáôá êáôáëÞãåôå ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý ãïíéþí êáé ðáéäéþí
åêåßíç ôçí åðï÷Þ; ÁðáíôÞóôå ìå áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá óç-
ìåßá ôïõ êåéìÝíïõ
«Ï ðáôÝñáò ìïõ Ýóêõøå… ôñÜâçîå ðßóù ôï ÷Ýñé ôïõ»: Ç åéêüíá áõôÞ
ðáñáðÝìðåé óôçí ðáëáéüôåñç ìïñöÞ ôçò ðáôñéáñ÷éêÞò ïéêïãÝíåé-
áò, üðïõ ï ðÜôåñ öáìßëéáò åßíáé áõôáñ÷éêüò êáé óêëçñüò êáé ðïôÝ
äå äåß÷íåé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ áðÝíáíôé óôá ðáéäéÜ êáé ôç óýæõãü 167
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ôïõ. Ï ñüëïò ôïõ åßíáé áðïêëåéóôéêÜ ðåñéïñéóìÝíïò óå áõôüí ôïõ
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ êïõâáëçôÞ êáé óôõëïâÜôç ôçò ïéêïãÝíåéáò, ðïõ åñãÜæåôáé óêëçñÜ
ãéá íá åîáóöáëßóåé ôá ðñïò ôï æçí ãéá ôç ãõíáßêá êáé ôá ðáéäéÜ
ôïõ. Ôçí åõèýíç ôçò áíáôñïöÞò êáé ôçò öñïíôßäáò ôùí ðáéäéþí
áíáëÜìâáíå áðïêëåéóôéêÜ ç ìçôÝñá.
«Ôï êñÝáò äéêü óïõ… êÜìå ôïí Üíèñùðï»: Åäþ âëÝðïõìå ôçí áíôßëç-
øç êáé ôç íïïôñïðßá ôïõ ðáôÝñá áëëÜ êáé ãåíéêüôåñá ôçò åðï÷Þò,
ãéá ôçí áðüëõôç äéêáéïäïóßá ôïõ äáóêÜëïõ áðÝíáíôé óôï ìáèçôÞ.
Ãéá ìéá ìåãÜëç ìåñßäá ôïõ ðëçèõóìïý, êõñßùò ãéá ôéò ìåãáëýôå-
ñåò çëéêßåò, áõôÝò ïé áõôáñ÷éêÝò áíôéëÞøåéò êáé ðñáêôéêÝò Þôáí
êïììÜôé ôçò ðáéäéêÞò ôïõò æùÞò êáé åðïìÝíùò ôï ßäéï åðéèõìïýóáí
ãéá ôá ðáéäéÜ ôïõò. Ôï íá ãßíåéò Üíèñùðïò åß÷å ôáõôéóôåß ìå ôï íá
ìÜèåéò ãñÜììáôá, áíåîÜñôçôá áðü ôéò ìåèüäïõò ðïõ èá ÷ñçóéìï-
ðïéïýóáí ïé äÜóêáëïé ãéá íá ôï ðåôý÷ïõí áõôü.
3. Ï äÜóêáëïò ôçò ÔåôÜñôçò Äçìïôéêïý åß÷å èåùñçôéêÜ áóðáóôåß

ôéò áñ÷Ýò ôçò ÍÝáò ÐáéäáãùãéêÞò. Ôé íïìßæåôå üôé ðñÝóâåõå ç
ÍÝá ÐáéäáãùãéêÞ êáé ôé åöÜñìïæå óôçí ðñÜîç ï äÜóêáëïò;
Áîßæåé íá ðñïóå÷èåß ç åéêüíá äáóêÜëïõ-äéáâüëïõ ðïõ ó÷çìáôßæåé ï
ìéêñüò ìáèçôÞò ãéá ôï äÜóêáëü ôïõ, êáé êõñßùò ç âáíáõóüôçôá ìå
ôçí ïðïßá öÝñåôáé óôïõò ìáèçôÝò. Ï äÜóêáëïò áõôüò åöáñìüæåé
ôç ÍÝá ÐáéäáãùãéêÞ, ðïõ åß÷å óðïõäÜóåé óôçí ÁèÞíá. Ç åñìçíåßá
üìùò ðïõ åß÷å äþóåé ï äÜóêáëïò óôç ÍÝá ÐáéäáãùãéêÞ ïõäåìßá
ó÷Ýóç åß÷å ìå ôï ôé ðñáãìáôéêÜ ðñÝóâåõå áõôÞ ç èåùñßá. Ç ðáé-
äáãùãéêÞ êáé äéäáêôéêÞ óêÝøç óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ êáé óôéò áñ÷Ýò
ôïõ 20ïý áéþíá åßíáé óõíäåäåìÝíåò ìå ôï Ó÷ïëåßï Åñãáóßáò, ìéá
èåùñßá ãéá ôç ìÜèçóç êáé ôéò ìåèüäïõò ôçò, ç ïðïßá åðéêñáôïýóå
åêåßíç ôçí åðï÷Þ óôçí Åõñþðç êáé ôçí ÁìåñéêÞ, ìå êýñéï èåìåëé-
ùôÞ ôïí Ed. Claparede. Óýìöùíá ìå áõôÞ ôç èåùñßá, âÜóç êÜèå
ìÜèçóçò åßíáé ç åìðåéñßá êáé ç ðñÜîç. Ìå ôçí áñ÷Þ áõôÞ, ôï ó÷ï-
ëåßï ìåôáôñÝðåôáé óå åñãáóôÞñéï («¸ðñåðå ëÝåé ü,ôé ìáèáßíáìå íá
ôï âëÝðáìå êáé íá áããßæïõìå Þ íá ôï æùãñáößæïõìå ó’ Ýíá ÷áñôß
ãåìÜôï êïõêêßäåò»), óôï ïðïßï ï ìáèçôÞò ìå áõôåíåñãü äñÜóç
áêïëïõèåß ôçí ðïñåßá ôïõ êáèïäçãçôÞ äáóêÜëïõ. Ôï ðáé÷íßäé, ðïõ
åßíáé áíÜãêç êáé Ýìöõôï óå êÜèå ðáéäß, ìðïñåß íá õðïêéíÞóåé ôá
åíäéáöÝñïíôÜ ôïõ êáé íá ðñïóöÝñåé êßíçôñá åíÝñãåéáò óôï ìáèç-
ôÞ. Óå áõôü ôï óýã÷ñïíï ó÷ïëåßï, ï äÜóêáëïò äåí åßíáé äéêôÜôùñ
êáé ìïíÜñ÷çò óôçí ôÜîç ôïõ, áëëÜ êáèïäçãçôÞò.
Áðü ôá ðáñáðÜíù êáèßóôáôáé óáöÝò üôé ï äÜóêáëïò ôïõ ìéêñïý
ÊáæáíôæÜêç åß÷å ðáñåîçãÞóåé ôï íüçìá ôçò ÍÝáò ÐáéäáãùãéêÞò
êáé ôï åß÷å ðñïóáñìüóåé óôéò äéêÝò ôïõ ëáíèáóìÝíåò ìåèüäïõò
äéäáóêáëßáò. Áêïëïõèïýóå ìåí ôéò ìåèüäïõò ôçò ÍÝáò Ðáéäáãù-
168 ãéêÞò áëëÜ ìüíï ùò ðñïò ôï äéäáêôéêü ôçò ìÝñïò, êáé äå ëÜìâáíå
õðüøç ôïõ êáèüëïõ ôïí øõ÷éóìü ôùí ìáèçôþí. Åêìåôáëëåõüôáí Νίκος
ôçí åîïõóßá ðïõ ôïõ åß÷å áíáôåèåß áðü ôïõò ãïíåßò êáé îåóðïýóå Καζαντζάκης
ðÜíù óôá ðáéäéÜ. Ç «ðáéäáãùãéêÞ» ìÝèïäïò ðïõ åöáñìüæåé ï äÜ-
óêáëïò ôïõ êåéìÝíïõ ìáò, óÞìåñá åßíáé åíôåëþò ðáñù÷çìÝíç ùò
áíôßëçøç êáé ðñáêôéêÞ.
4. ÁíáæçôÞóôå êáé äéáâÜóôå ôï äéÞãçìá ôçò Êáôßíáò ÐáððÜ «Ç åê-

äñïìÞ ôïõ Äçìçôñïý», êáé óõãêñßíåôå ôç ìïñöÞ ôïõ äáóêÜëïõ ðïõ
åìöáíßæåôáé åêåß, ìå ôçí áíôßóôïé÷ç óôï êåßìåíï ôïõ ÊáæáíôæÜêç.
Ï äÜóêáëïò, üðùò ðáñáôßèåôáé óôï êåßìåíï ôçò ÐáððÜ êáé üðùò
ôïí âëÝðåé ï Äçìçôñüò, ìïéÜæåé ðïëý ìå ôï äÜóêáëï ôïõ Êáæá-
íôæÜêç ùò ðñïò ôï ÷áñáêôÞñá êáé ùò ðñïò ôéò ðáéäáãùãéêÝò ìå-
èüäïõò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß. Åßíáé êáé áõôüò óïâáñüò êáé óêõèñùðüò,
óå ôÝôïéï óçìåßï, þóôå íá öáßíåôáé áðßóôåõôï óôï Äçìçôñü ôï
ãåãïíüò üôé óôéò åêäñïìÝò åßíáé ãåëáóôüò («Ýìðáéíå êÜèå ìÝñá
óôçí ôÜîç êáôóïõöéáóìÝíïò – äå èõìÜôáé íá ãÝëáóå ðïôÝ», «ï äÜ-
óêáëïò óïýöñùóå ôá öñýäéá ôïõ»). Åßíáé, åðßóçò, ðïëý áõóôçñüò
êáé ÷ñçóéìïðïéåß ùò ðáéäáãùãéêÞ ìÝèïäï ôïí îõëïäáñìü («íá ìç
óïõ ôñáâÜåé ô’ áõôß êáé íá ìç óïõ ìåôñÜåé äåêáï÷ôþ ÷áñáêéÝò óôç
óåéñÜ åðÜíù óôçí ðáëÜìç óïõ» - «Ýäùóå ôÝôïéï îýëï óôïí Ðáíïý-
ôóï ðïõ üëïé âïõâÜèçêáí – Ýöáãå êé áõôüò ôçò ÷ñïíéÜò ôïõ»). Ôï
ßäéï êÜíåé êáé ï äÜóêáëïò ôïõ ÊáæáíôæÜêç, ðïõ åß÷å âáöôßóåé ôïí
îõëïäáñìü ÍÝá ÐáéäáãùãéêÞ. ÔÝëïò, Ý÷åé ýöïò õðåñïðôéêü («êïñ-
äþèçêå öïõóêùôüò ï Äçìçôñüò, êáèþò ìéìïýíôáí ôï äÜóêáëï»)
êáé ìéëÜåé ìéá ãëþóóá ðáñÜîåíç êáé áêáôáíüçôç (êáèáñåýïõóá).
5. Åðé÷åéñÞóôå íá áöçãçèåßôå óå ãñáðôü êåßìåíï ôç äéêÞ óáò

åìðåéñßá áðü ôçí ðñþôç óáò çìÝñá óôï äçìïôéêü ó÷ïëåßï.
Ôï ðáéäéêü ìïõ ìõáëü áíôéìåôþðéæå ìå ðïëý èåôéêü ôñüðï ôçí éäÝá
ôïõ ó÷ïëåßïõ. Áíõðïìïíïýóá íá Ýñèåé áõôÞ ç ìÝñá, ãéáôß ìïõ åß÷å
äçìéïõñãçèåß ç áßóèçóç, üôé, ðçãáßíïíôáò ó÷ïëåßï, ìåãáëþíù áðü-
ôïìá êáé ðëÝïí ïé Üëëïé Üíèñùðïé èá ìå áíôéìåôùðßæïõí áëëéþò...
óáí ìåãÜëç êïðÝëá ðëÝïí!
ÅôïéìÜóôçêá áðü íùñßò· öüñåóá ôçí ìðëå ðïäéÜ ìïõ, ðÞñá ôçí
ðåëþñéá ñïæ ôóÜíôá ìïõ ìå áðïêëåéóôéêÜ ðåñéå÷üìåíá Ýíá ôåôñÜ-
äéï êáé Ýíá ìïëýâé, êáé ìå ôç óõíïäåßá ôçò ìáìÜò êáé ôïõ ìðáìðÜ,
ðÞãáìå ìå ôá ðüäéá óôï ó÷ïëåßï. ¼ôáí öôÜóáìå óôçí åßóïäï, ï
ìðáìðÜò áðáèáíÜôéóå ôç óôéãìÞ ìå ìßá öùôïãñáößá. Ôï ðñïáýëéï
Þôáí ôåñÜóôéï êáé óôéò äýï ðëåõñÝò ôïõ åß÷å äýï ìåãÜëá êôßñéá: ôï
ðñþôï Þôáí Ýíá ìåãÜëï, äéþñïöï, íåïêëáóéêü êôßñéï ìå ìåãÜëá ðá-
ñÜèõñá êáé áóðñüìáõñï ìáñìÜñéíï äÜðåäï óáí óêáêéÝñá· Þôáí ôï
Äçìïôéêü. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ õðÞñ÷å ôï íåüêôéóôï ôñéþñïöï Ãõ-
ìíÜóéï. Ìåôáîý ôïõò ÷ùñßæïíôáí áðü ôï õðüóôåãï ìå ôéò âñýóåò. 169
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ×ôýðçóå ôï êïõäïýíé êáé ìáæåõôÞêáìå üëïé ãéá ôïí áãéáóìü ãýñù
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ áðü ìéá åîÝäñá. Ïé ãïíåßò óôï ìåôáîý åß÷áí áðï÷ùñßóåé. ÌåôÜ
ôïí áãéáóìü ìðÞêáìå óôéò ôÜîåéò. Ç áßèïõóá ôçò ôÜîçò ìïõ Þôáí
øçëïôÜâáíç ìå ôÝóóåñéò óåéñÝò äéèÝóéùí ðñÜóéíùí èñáíßùí, ìéá
õðåñõøùìÝíç Ýäñá, üðïõ èá êáèüôáí ç äáóêÜëá êáé Ýíáò ðåëþ-
ñéïò ìáõñïðßíáêáò, ðïõ Ýãñáöå ìå ðïëý÷ñùìåò êéìùëßåò «ÊáëÞ
÷ñïíéÜ!». Ìå áñêåôïýò áðü ôïõò óõììáèçôÝò ìïõ ãíùñéæüìáóôáí
Þäç áðü ôï íçðéáãùãåßï êáé ôá ðáé÷íßäéá óôç ãåéôïíéÜ. Ç êáëýôåñç
ìïõ ößëç üìùò áðü ôï íçðéáãùãåßï Þôáí êáé áõôÞ ðïõ åðÝëå-
îá íá êáèßóù ìáæß ôçò. Áñãüôåñá, üìùò, óå ìåãÜëç áðïãïÞôåõóÞ
ìáò, ÷ùñéóôÞêáìå, ãéáôß ç äáóêÜëá åßðå üôé ðñÝðåé íá êáèßóïõìå
óôá èñáíßá ìå áëöáâçôéêÞ óåéñÜ. Áêïëïýèçóáí ïé óõóôÜóåéò êáé
óõæÞôçóç ãéá ôï ðþò ðåñÜóáìå ôï êáëïêáßñé. ÌåôÜ Ýãñáøå óôïí
ðßíáêá áõôÜ ðïõ Ýðñåðå íá áãïñÜóïõìå êáé ìáò ìïßñáóå ôá âé-
âëßá, ðåíôáêÜèáñá êáé áôóáëÜêùôá. Áêüìç èõìÜìáé ôç ìõñùäéÜ
ðïõ áíÝäõáí ôçí þñá ðïõ ôá îåöýëëéæá. ¹ôáí ìéá óôéãìÞ ðïõ Ýíé-
ùóá ðåñçöÜíéá êáé éêáíïðïßçóç ãéá ôï ðüóá ðñÜãìáôá åß÷á íá
ìÜèù. ×ôýðçóå ôï êïõäïýíé ãéá äéÜëåéììá êáé ìåãÜëç åíôýðùóç
ìïõ Ýêáíå ç ìåãÜëç ïñìÞ ìå ôçí ïðïßá êáôÝâáéíáí ôéò óêÜëåò ôá
ìåãáëýôåñá ðáéäéÜ ôïõ ðÜíù ïñüöïõ. Óôï ðñïáýëéï óõíáíôÞèçêá
åðéôÝëïõò ìå ôá Üôïìá ðïõ Þèåëá êáé ðáßîáìå üëïé ìáæß, þóðïõ
Þñèå ç þñá íá ó÷ïëÜóïõìå êáé îáíáóõíÜíôçóá ôïõò ãïíåßò ìïõ
óôçí Ýîïäï. ¹ôáí ìéá ìÝñá ãåìÜôç óõãêéíÞóåéò êáé åõ÷Üñéóôåò
åíôõðþóåéò.

κειμένου
1. Óôï êåßìåíï äéáêñßíïõìå ôçí ðáñïõóßá ëåðôïý ÷éïýìïñ. Åðéóç-
ìÜíåôå ôá ÷ùñßá üðïõ äéáöáßíåôáé êÜôé ôÝôïéï.
2. Ðþò ðéóôåýåôå üôé ðñÝðåé íá åßíáé ï óùóôüò äÜóêáëïò;
170
Η αφήγηση του αρχιμάστορα
Νίκος Θέμελης
Ï Íßêïò ÈÝìåëçò ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1947 êáé óðïýäáóå Íï-
ìéêÜ óôçí ÅëëÜäá êáé óôç Ãåñìáíßá. Óôç ëïãïôå÷íßá åìöáíßóôçêåôï
1998 ìå ôï ìõèéóôüñçìá Ç áíáæÞôçóç. ¢ëëá ìõèéóôïñÞìáôÜ ôïõ åßíáé:
Ç áíáôñïðÞ (2000), Ç áíáëáìðÞ (2003), Ãéá ìéá óõíôñïöéÜ áíÜìåóÜ
ìáò (2005). Ôá âéâëßá ôïõ Ý÷ïõí ôéìçèåß ìå âñáâåßá êáé äéáêñßóåéò.

Åßíáé áðáñáßôçôç ç áíáöïñÜ óôéò éóôïñéêÝò êáé êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò
ôçò åðï÷Þò óôçí ïðïßá åíôÜóóåôáé ôï áðüóðáóìá, äçëáäÞ ãýñù óôá
1880, ü÷é ìüíï óôç ÌõôéëÞíç üðïõ åêôõëßóóåôáé ôï áðüóðáóìá, áëëÜ
ãåíéêÜ óôçí ÅëëÜäá. Ïé öéëåëåýèåñåò ìåôáññõèìßóåéò ðïõ ðñáãìá-
ôïðïéÞèçêáí óôç ÷þñá ýóôåñá áðü ôçí Ýîùóç ôïõ ¼èùíá (1862) êáé
ïé ãåíéêüôåñåò ïéêïíïìéêÝò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñÜôçóáí óôçí áíáôï-
ëéêÞ Ìåóüãåéï, Ýäùóáí þèçóç óôçí åëëçíéêÞ ïéêïíïìßá. Ç áãñïôéêÞ
ðáñáãùãÞ åíéó÷ýèçêå ìåôÜ ôçí åêðïßçóç ôùí åèíéêþí ãáéþí óôá
1871. ÏñéóìÝíá ãåùñãéêÜ åßäç áíáðôý÷èçêáí óå ìïíïêáëëéÝñãåéåò
ðïõ áýîçóáí óçìáíôéêÜ ôï åîáãùãéêü åìðüñéï ôçò ÷þñáò. Ôï êñÜ-
ôïò åíäéáöÝñèçêå ãéá ôï óõãêïéíùíéáêü äßêôõï ôçò ÷þñáò, ãéá äñü-
ìïõò êáé óéäçñüäñïìïõò, êõñßùò óôéò ìÝñåò ôçò ðñùèõðïõñãßáò ôïõ
×áñßëáïõ Ôñéêïýðç (1882-1893). Áðü ôï 1856 åß÷å åðßóçò áñ÷ßóåé ç
áíôéêáôÜóôáóç ôùí éóôéïöüñùí ìå áôìüðëïéá êáé óõíå÷ßóôçêå ìå
åíôåéíüìåíï ñõèìü êáé ôéò ðñþôåò äåêáåôßåò ôïõ 20ïý áéþíá. Óõãêå-
êñéìÝíá ôþñá, ç ðåñéï÷Þ ôçò ÌõôéëÞíçò, üðùò êáé ïé áðÝíáíôé áêôÝò
ôçò ÌéêñÜò Áóßáò, åßíáé Ýíáò áíáðôõóóüìåíïò ôüðïò, óôïí ïðïßï
óõìâéþíïõí åéñçíéêÜ Üíèñùðïé äéáöïñåôéêþí åèíïôÞôùí. Ç ïéêïíïìé-
êÞ åõìÜñåéá, áðïôÝëåóìá åìðïñéêþí êáé íáõôéëéáêþí êõñßùò äñáóôç-
ñéïôÞôùí, åðéôñÝðåé ôçí áíÝãåñóç ðïëõôåëþí êáôïéêéþí, ôéò ïðïßåò
áíáëáìâÜíïõí íá ÷ôßóïõí ôå÷íßôåò áðü êÜèå ãùíéÜ ôçò ÅëëÜäáò.

Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ëßãï ìåôÜ ôá ÈåïöÜíéá… ðïñåõüìáóôáí»: Ï Çðåéñþôçò 171
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ áñ÷éìÜóôïñáò áíáëáìâÜíåé íá ÷ôßóåé Ýíá áñ÷ïíôéêü óôç ÌõôéëÞíç.
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ 2ç åíüôçôá: «×ôßæáìå óðßôéá üðïõ… íá ’ôáíå äéêü ìáò óðßôé»: Ôï
åðÜããåëìá ôïõ ÷ôßóôç óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá.
3ç åíüôçôá: «ÖôÜóáìå Óáëïíßêç… êáé ðþò èá ðïñåõôïýìå»: Ç Üöéîç
óôï íçóß êáé ç æùÞ ôùí êáôïßêùí.
4ç åíüôçôá: «Áðü ôéò ðñþôåò ìÝñåò… ðùò åêåßíïò åß÷å äßêéï»: Ïé
áëëáãÝò ðïõ óõíôåëïýíôáé óôç æùÞ êáé óôéò áíôéëÞøåéò ôùí áí-
èñþðùí óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá.
Ôï áðüóðáóìá áõôü, åêôüò áðü ôçí áéóèçôéêÞ ôïõ áîßá, áðïôåëåß Ýíá
íôïêïõìÝíôï áíèñùðïëïãéêÞò óçìáóßáò, êáèþò ìáò åíçìåñþíåé ãéá
âéþìáôá êáé åìðåéñßåò ðïõ ôåßíïõí íá åêëåßøïõí áðü ôç óýã÷ñïíç
æùÞ. Áñ÷éêÜ êÜíåé ëüãï ãéá ôï åðÜããåëìá ôïõ ÷ôßóôç (ôå÷íßôç ôçò ðÝ-
ôñáò), üðùò áõôü åß÷å äéáìïñöùèåß óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá. Ïé ÷ôß-
óôåò áíÞêáí óå óõíôå÷íßåò (óéíÜöéá) êáé ìåôáêéíïýíôáí ìå ôçí ïìÜäá
ôïõò áðü ôüðï óå ôüðï. Åðßóçò ìáò äßíåé éóôïñéêÝò ðëçñïöïñßåò
ãéá ôçí åõçìåñïýóá êáé áíèçñÞ êïéíùíßá ôçò ÌõôéëÞíçò ðñéí áðü ôç
ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ, êáèþò êáé ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ç
âéïìç÷áíéêÞ åðï÷Þ Üëëáîå ôç æùÞ êáé ôéò áíôéëÞøåéò ôùí áíèñþðùí.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí áöÞãçóç
åíüò áñ÷éìÜóôïñá áðü ôçí ¹ðåéñï ðïõ áíáëáìâÜíåé íá ÷ôßóåé Ýíá
áñ÷ïíôéêü óðßôé óôï íçóß ôçò ËÝóâïõ. Áðü ôçí ðñþôç êéüëáò åíü-
ôçôá êáôáëáâáßíïõìå üôé ï áñ÷éìÜóôïñáò áãáðÜåé ôï åðÜããåëìÜ
ôïõ êáé Ý÷åé ôüóï ìåñÜêé ãé’ áõôü, þóôå ïé äõóêïëßåò ôïõ íá ìçí
áðïôåëïýí åìðüäéï ãé’ áõôüí. Åðßóçò ìáò äßíåé ôç óçìáíôéêÞ ðëç-
ñïöïñßá üôé ôï åðÜããåëìá ôïõ ÷ôßóôç åêåßíç ôçí åðï÷Þ âáóéæüôáí
óôçí åìðåéñßá ôùí ðáëáéüôåñùí.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ðáñïõóéÜæåôáé ç Üöéîç ôïõ áñ÷é-
ìÜóôïñá êáé ôïõ åðéôåëåßïõ ôïõ óôï íçóß êáé ïé ðñþôåò åíôõðþóåéò
ôïõò. Êáôüðéí ìáò ðåñéãñÜöåé ôçí áíèçñÞ êáé åõçìåñïýóá êïéíùíßá
ôçò ÌõôéëÞíçò ðñéí áðü ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ êáé ôéò áó÷ïëß-
åò ôùí êáôïßêùí ðïõ Þôáí éêáíïß ãáéïêôÞìïíåò êáé Ýìðïñïé, ü÷é ìüíï
óôï ðëáßóéï ôïõ íçóéïý, êáèüôé ïñéóìÝíïé êáôÜöåñíáí íá ðåñÜóïõí
óôá áðÝíáíôé ðáñÜëéá ôçò ÌéêñÜò Áóßáò êáé íá äéáêñéèïýí åêåß, ü÷é
ìüíï óôïí ôïìÝá ôïõ åìðïñßïõ áëëÜ êáé óôç äéïßêçóç. Óå Üëëï óç-
ìåßï ôïõ êåéìÝíïõ äßíåôáé ç ó÷Ýóç ôùí êáôïßêùí ìå ôïõò Ôïýñêïõò
êáé ðþò ôåëéêÜ ïé íôüðéïé ìðüñåóáí íá åðéâëçèïýí äéïéêçôéêÜ óôï
íçóß. Áðü ôï êåßìåíï äå ëåßðïõí êáé ïñéóìÝíá ëáïãñáöéêÜ óôïé÷åßá
172 ðïõ áöïñïýí óå ëáúêÝò óõíÞèåéåò êáé ðáñáäüóåéò ôïõ íçóéïý.
3ç åíüôçôá: Ôï êåßìåíï ïëïêëçñþíåôáé äßíïíôÜò ìáò ôéò ïéêïíï- Νίκος
ìéêÝò êáé êïéíùíéêÝò áëëáãÝò ðïõ åðéöÝñåé ç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜ- Θέμελης
óôáóç óôç ÷þñá –åéäéêÜ ìåôÜ ôçí åßóïäï ôïõ áôìïý óôç æùÞ ôùí
áíèñþðùí– êáé ðþò áõôÝò åðçñÝáóáí ôéò áíôéëÞøåéò ôùí áíèñþ-
ðùí. Óôá êáöåíåßá ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôá ðëåïíåêôÞìáôá ôçò íÝáò
ðçãÞò åíÝñãåéáò ôïõ áôìïý: ìéêñáßíïõí ïé áðïóôÜóåéò, ïé áãïñÝò
åðåêôåßíïíôáé, ìå áðïôÝëåóìá ôç âéïìç÷áíïðïßçóç ôùí âéïôå÷íéþí,
ôçí ßäñõóç ôñáðåæþí, ôçí åéóáãùãÞ íÝùí ðñïúüíôùí, ôçí ðñïóáñ-
ìïãÞ ôçò ðáéäåßáò óôá íÝá äåäïìÝíá. ÖôÜíïõí ìÜëéóôá óôï óçìåßï
íá óõíäÝïõí ôïí áôìü ìå ôç ëýóç ôïõ åèíéêïý æçôÞìáôïò. Ï áñ÷é-
ìÜóôïñáò, ôÝëïò, åíôõðùóéÜæåôáé áðü ôéò áíôéëÞøåéò ôùí íôüðéùí,
ðïõ ôïõ öáíôÜæïõí ðñùôïðïñéáêÝò. Åêåß Üêïõóå ãéá íÝåò éäÝåò, ãéá
äéêáéþìáôá, ãéá êáéíïýñãéåò åõêáéñßåò ãéá ðñüïäï. Óôç ÌõôéëÞíç,
ôÝëïò, óõíÜíôçóå ãéá ðñþôç öïñÜ êáé ôçí êïéíùíéêÞ äéÜêñéóç ìå-
ôáîý áóôþí êáé åñãáôþí.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí:
Áñ÷éìÜóôïñáò: Óå áñêåôÜ óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ äéáêñßíïõìå ôçí
áãÜðç ôïõ áñ÷éìÜóôïñá ãéá ôï åðÜããåëìÜ ôïõ. Äïõëåýåé ôçí ðÝ-
ôñá ìå ôçí áãÜðç êáé ôçí áöïóßùóç ôïõ êáëëéôÝ÷íç, åöüóïí, ðá-
ñüôé áñ÷éìÜóôïñáò, åêåßíïò åßíáé ðïõ áó÷ïëåßôáé ìå ôéò åñãáóßåò
ôïõ ÷ôéóßìáôïò, ðïõ áðáéôåß ôÝ÷íç êáé ìáóôïñéêÞ ëåðôïìÝñåéá.
ÁãáðÜåé ôç äïõëåéÜ ôïõ êáé Ý÷åé ìåñÜêé ãé’ áõôÞí. Åßíáé ðáñáôçñç-
ôéêüò êáé áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ðïõ ðáôÜåé ôï ðüäé ôïõ óôï íçóß,
ðåñéãñÜöåé êÜèå ëåðôïìÝñåéá ðïõ áöïñÜ óôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ, óôéò
áó÷ïëßåò ôùí êáôïßêùí, óôéò óõíÞèåéÝò ôïõò.
Êïéíùíßá ôçò ÌõôéëÞíçò: ¸íá ìåãÜëï ìÝñïò ôçò áöÞãçóçò êÜíåé
ëüãï ãéá ôéò äñáóôçñéüôçôåò, ôéò áíôéëÞøåéò êáé ôéò óõíÞèåéåò ôùí
êáôïßêùí ôçò ÌõôéëÞíçò. Åíôïðßæïíôáé ðáñáäïóéáêÜ ãíùñßóìáôá ôçò
æùÞò êáé ôùí áíôéëÞøåùí ôùí êáôïßêùí ôïõ íçóéïý: áðïêáôÜóôáóç
ôùí êïñéôóéþí, ðñïßêá, áíÜðôõîç ôçò áóôéêÞò ôÜîçò, áíäñïêñáôïýìå-
íç êïéíùíßá, ôï êáöåíåßá êáé ç áãïñÜ. Ïé êÜôïéêïé åßíáé åéñçíéêïß, ìï-
ëïíüôé óõìâéþíïõí ðïëëÝò åèíéêüôçôåò ìáæß. Åðßóçò åßíáé óôçí ðëåéï-
íüôçôÜ ôïõò åýðïñïé êáé ÷áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç öéëïîåíßá ôïõò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå ôïõñêéêÝò ëÝîåéò (ñá÷Üôé, íáñãéëÝ,
óá÷íéóéíéÜ, óáíôæÜêé) êáé ëÝîåéò ðïõ áíôëïýíôáé áðü ôçí ïñïëïãßá
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí ïé ÷ôßóôåò (÷áíôñþíåéò, êáíôïýíéá, âüëôåò, ðá-
ñáèïýñåò, èõñþìáôá).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü êáé ëéôü, äéáêñßíåôáé ãéá ôçí êõ- 173
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ñéïëåîßá êáé ôç óáöÞíåéÜ ôïõ. Ìå ôçí áíáäñïìÞ óôï ðáñåëèüí ôï
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ýöïò ãßíåôáé äéäáêôéêü, êáèþò åðé÷åéñåß íá ìáò ðëçñïöïñÞóåé ãéá
ôéò óõíèÞêåò, ôéò óõíÞèåéåò êáé ôçí éäåïëïãßá ôïõ ôÝëïõò ôïõ 19ïõ
áéþíá. Ç óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôçò ìåôáöïñÜò äßíåé Ýíáí ôüíï ãëáöõñüôç-
ôáò óôçí ðåñéãñáöÞ.
iii) ÁöÞãçóç
Ç áöÞãçóç óå á´ ðñüóùðï (åãþ), äçëáäÞ Üìåóç áöÞãçóç - ìßìçóç,
ðïõ ðáñïõóéÜæåé ôá ãåãïíüôá ùò âéùìÝíç åìðåéñßá ôïõ áöçãçôÞ.

ÌåôáöïñÝò: «ðéáíüìáóôáí áðü ôç ãíþìç», «ìáò Ýâãáéíå êáé ôï ìå-
ÌåôáöïñÝò
ñÜêé», «íá ðëçóéÜóåéò ôçí ïìïñöéÜ», «áöÞóáìå ôçí ðüëç», «êïõôóÜ
óôñáâÜ», «äåí ôïõò ÷þñáãå ç ÌõôéëÞíç», «Ýðáéñíáí óéãÜ óéãÜ óôá
÷Ýñéá ôïõò ôç ãç», «âÜæáíå ðüäé», «åß÷áíå ðñüóùðï êáé óôïõò äýï
äñüìïõò», «ôá æùíôÜíåõå áêüìç ðéï ðïëý, «óôï ðüäé êëåéíüíôïõóáí
óõíáíôÞóåéò, «âïýëéáæáí óôï ñá÷Üôé ôïõò», «ãýñíáãáí üëïé ãýñù
áðü ìéá ëÝîç», «èá ãõñßóåé ôç ñüäá ôçò æùÞò ìáò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ãíùñßæáìå ôá ÷ïýãéá (ôçò çìÝñáò)», «ôá áñ÷ï-
íôéêÜ êïéôÜæáíå óôç èÜëáóóá», «ôçí ðüëç ðïõ îýðíáãå», «ï ÷ñüíïò
Ýôñå÷å», «ï áôìüò èá Ýêáíå íá ãïíáôßóåé ôï ïèùìáíéêü êñÜôïò»,
«èá ’öåñíå ï áôìüò».
Áóýíäåôï: «Ãíùñßæáìå ôá ÷ïýãéá ôçò… ðþò ÷áíôñþíåéò», «ÌÝôñáãá
Áóýíäåôï
êôßóìáôá…. áêüìç ôåëåéþóåé», «Ôïõò ïéêïíïìéêïýò ïñßæïíôåò… ðïõ
’÷å óáí ðáôÝñáò», «Óôï êáöåíåßï ðïõ óôáìáôÞóáìå… áðü ôïõò âé-
áóôéêïýò ðåëÜôåò ôïõò».
Ðáñïìïßùóç: «óáí íá ’ôáíå äéêü ìáò óðßôé».

1. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ äéáêñßíåôå ôçí áãÜðç ôïõ áñ÷éìÜ-
óôïñá ãéá ôï åðÜããåëìÜ ôïõ;
á. «Áãáðïýóáìå ôç äïõëåéÜ ìáò… êáé ðþò íá ÷áíôñþíåéò».
â. «¢ìá ìáò Üñåóáí ôá ó÷Ýäéá… ìðïñïýóá íá äéáâÜóù».
ÂëÝðïõìå üôé ï áñ÷éìÜóôïñáò ðáñáäÝ÷åôáé üôé ôï åðÜããåëìÜ ôïõ
åßíáé êïõñáóôéêü, ùóôüóï áãáðÜåé áõôü ðïõ êÜíåé. Äåí ôï âëÝðåé
ìüíï âéïðïñéóôéêÜ, üðùò ïé ðåñéóóüôåñïé ôå÷íßôåò óÞìåñá, áëëÜ
Ý÷åé ìåñÜêé êáé ðïëëÝò öïñÝò åñãÜæåôáé óáí íá åßíáé äéêü ôïõ óðßôé
áõôü ðïõ ÷ôßæåé. Ôïí åíäéÝöåñå ôï áðïôÝëåóìá ôçò äïõëåéÜò ôïõ íá
éêáíïðïéåß ü÷é ìüíï ôïí åñãïäüôç ôïõ áëëÜ êáé ôïí ßäéï áðü Üðïøç
áéóèçôéêÞò. Áêüìç êáé ó÷Ýäéá ðïõ äåí åß÷å îáíáóõíáíôÞóåé ìðïñïý-
óå íá ôá åöáñìüóåé êáôüðéí ìåëÝôçò, üðùò Ýíáò êáëëéôÝ÷íçò.
174 2. Ç ðïëõåèíéêÞ êïéíùíßá ôçò ÌõôéëÞíçò óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþ-
íá åßíáé ïéêïíïìéêÜ åýñùóôç êáé êïéíùíéêÜ åéñçíéêÞ. Ìðïñåßôå Νίκος
íá åðáëçèåýóåôå áõôÞí ôçí ðáñáôÞñçóç ìÝóá óôï êåßìåíï; Θέμελης
Ç êïéíùíßá ôçò ÌõôéëÞíçò, üðùò áõôÞ ðáñïõóéÜæåôáé óôï ÷ñïíéêü
ðëáßóéï ðñéí áðü ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ, åßíáé áíèçñÞ êáé
åõçìåñïýóá ïéêïíïìéêÜ. Ðñþôï óôïé÷åßï ïéêïíïìéêÞò áíÜðôõîçò
åßíáé ôá íåïáíåãåéñüìåíá ïéêïäïìÞìáôá ðïõ ìáñôõñïýí ôïí ðëïý-
ôï ôùí éäéïêôçôþí ôïõò êáé êÜíïõí åíôýðùóç óôïí áñ÷éìÜóôïñá
áðü ôçí ðñþôç ìÝñá ôçò ÜöéîÞò ôïõò óôï íçóß («ÌÝôñáãá êôßóìá-
ôá…. åôïéìáæüôáí êÜôé ìåãáëýôåñá»).
«¼ìùò äåí Þôáí ìüíï ôï åìðüñéï… ôç ãç êáé ôï åìðüñéï»: Ç öñÜóç
áõôÞ äåß÷íåé üôé ïé íôüðéïé êÜôïéêïé ôïõ íçóéïý åðåêôåßíïíôáé ïéêï-
íïìéêÜ êáé óôéò áðÝíáíôé áêôÝò ôçò ÌéêñÜò Áóßáò, üðïõ äéáêñßíï-
íôáé, åêôüò áðü ôç ãç êáé ôï åìðüñéï, êáé óôï äéïéêçôéêü ôïìÝá.
«Ôïõò ïéêïíïìéêïýò ïñßæïíôåò… ðïõ ’÷å óáí ðáôÝñáò»: ÐåñéãñÜöåôáé
ãëáöõñÜ ç ïéêïíïìéêÞ åõìÜñåéá ðïõ ìåãáëþíåé, ç åðÝêôáóç ôïõ
èáëÜóóéïõ åìðïñßïõ êáé åêôüò ôùí ìéêñáóéáôéêþí ðáñáëßùí êáé ôá
ðñþôá åñãïóôÜóéá ðïõ áíïßãïõí óôï íçóß. ÔÝëïò ç êáëÞ ïéêïíïìéêÞ
êáôÜóôáóç ôùí íôüðéùí öáßíåôáé êáé áðü ôïí ôñüðï ÝíäõóÞò ôïõò
(«ÍôõìÝíïé ìå ñïý÷á åõñùðáúêÜ... áð’ ôïõò Ôïýñêïõò»).
ÐáñÜëëçëá ìå ôçí ïéêïíïìéêÞ åîÝëéîç, õðÜñ÷åé êáé ìéá êïéíùíßá
ðïõ æåé åéñçíéêÜ, êáé áõôü öáßíåôáé óå ðïëëÜ ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ:
«Óôï êáöåíåßï ðïõ óôáìáôÞóáìå… áðü ôïõò âéáóôéêïýò ðåëÜôåò
ôïõò»: óôçí êëåéóôÞ êïéíùíßá ôïõ íçóéïý, üëïé ãíùñßæïíôáé ìåôáîý
ôïõò· ôï êáöåíåßï åßíáé ôüðïò óõíÜíôçóçò, áíôáëëáãÞò áðüøåùí
êáé åðáããåëìáôéêþí óõìöùíéþí.
«Ìá ìÝóá óôïí ßäéï êáöåíÝ….ôïõ íáñãéëÝ ôïõò»: Ïé Ôïýñêïé õóôå-
ñïýóáí ìåí óôïí ïéêïíïìéêü ôïìÝá Ýíáíôé ôùí Ìõôéëçíéþí êáé óõ-
÷íÜ ïé ìåí Þôáí ÷ñåùìÝíïé óôïõò äå, ùóôüóï áõôü äåí áðïôåëïý-
óå áéôßá Ýñéäáò êáé öéëïíéêßáò ìåôáîý ôïõò.
3. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò ìáò äßíåé ôï êåßìåíï ó÷åôéêÜ ìå ôéò áëëá-

ãÝò ðïõ óõíôåëïýíôáé óôç æùÞ êáé ôéò áíôéëÞøåéò ôùí áíèñþðùí
óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá;
¸íá áðü ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ïé áëëáãÝò óôïí
ôñüðï æùÞò êáé óôéò áíôéëÞøåéò, ü÷é ìüíï ôùí êáôïßêùí ôïõ íçóéïý
áëëÜ ãåíéêÜ üëçò ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ áéþíá.
Ç âéïìç÷áíéêÞ åðáíÜóôáóç ðïõ óõíôåëåßôáé óôçí Åõñþðç åðçñåÜ-
æåé êáé ôç ÷þñá ìáò ìå áëëáãÝò ðïõ åðéóçìáßíïíôáé óôï êåßìåíï.
Áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå ôçí åßóïäï ôïõ áôìïý, ùò ðçãÞ åíÝñãåéáò. Ôá ÷åéñï-
êßíçôá ìÝñç ôçò ðáñáãùãÞò áíôéêáèßóôáíôáé áðü áôìïìç÷áíÝò ðïõ
áðïäßäïõí ôá÷ýôåñá êáé ðåñéóóüôåñá ðñïúüíôá. Åðßóçò ìå ôçí áíÜ-
ðôõîç ôçò íáõóéðëïÀáò êáé ôçí êáôáóêåõÞ óéäçñïäñïìéêïý äéêôýïõ
áíïßãïõí ïé áãïñÝò êáé ìéêñáßíïõí ïé áðïóôÜóåéò, óôïé÷åßá èåôéêÜ 175
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ãéá ôçí áíÜðôõîç ôïõ åìðïñßïõ êáé ôçò ïéêïíïìßáò ãåíéêüôåñá. Åðé-
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ðëÝïí, åéóÝñ÷åôáé óôá åëëçíéêÜ äåäïìÝíá ï èåóìüò ôçò ôñÜðåæáò,
ðïõ áíáëáìâÜíïõí íá éäñýóïõí êõñßùò îÝíïé åðåíäõôÝò. ÔÝëïò, óç-
ìáíôéêÞ áëëáãÞ êáé áðáñ÷Þ ôçò ïõóéáóôéêÞò ðñïüäïõ åíüò ëáïý
åßíáé ç âåëôßùóç ôçò ðáéäåßáò, ìå ôçí åéóáãùãÞ íÝùí ìáèçìÜôùí
óôá åëëçíéêÜ ó÷ïëåßá.
Ç ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöïò ôïõ êåéìÝíïõ ðåñéãñÜöåé ãëáöõñÜ ôçí
áëëáãÞ ðïõ åðÝñ÷åôáé óôéò áíôéëÞøåéò ôùí áíèñþðùí ôçí ßäéá
åðï÷Þ. «Ï íïéêïêýñçò ôïõ óðéôéïý…. ðïõ ìßëáãå ãéá äéêáéþìáôá»:
óôï ÷ùñßï áõôü âëÝðïõìå üôé ôï ðáëéü óõãêñïýåôáé ìå ôï êáé-
íïýñãéï êáé ïé Üíèñùðïé áðïêôïýí íÝåò éäÝåò êáé êÜíïõí ëüãï ãéá
äéêáéþìáôá. Åìöáíßæïíôáé áéóéüäïîïé êáé êÜíïõí ëüãï ãéá íÝåò åõ-
êáéñßåò (åðáããåëìáôéêÝò) ãéá ðñüïäï êáé áíÜðôõîç ôçò ÷þñáò êáé
ôùí ðïëéôþí ôçò. Ï êüóìïò ôþñá åßíáé óå èÝóç íá áíôéäñÜ åíÜíôéá
óôçí êáôÜ÷ñçóç åîïõóßáò êáé óôçí ðáñáâßáóç ôùí èåìåëéùäþí
ôïõ äéêáéùìÜôùí, üðùò åßíáé, ãéá ðáñÜäåéãìá, ç ðáéäåßá. Åðßóçò ôï
êåßìåíï êÜíåé ëüãï ãéá ôçí éäåïëïãéêÞ óýãêñïõóç ìåôáîý áóôéêÞò
êáé åñãáôéêÞò ôÜîçò, ìéá êïéíùíéêÞ äéáöïñïðïßçóç ðïõ åéóÜãåôáé
åêåßíç ôçí åðï÷Þ óôéò êïéíùíßåò ôçò Åõñþðçò.
4. Ó÷ïëéÜóôå ôçí ôåëåõôáßá ðñüôáóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò. Ðþò

áíôéëáìâÜíåóôå ôçí Üðïøç ðïõ äéáôõðþíåôáé;
Ôï íüçìá ôçò ôåëåõôáßáò ðåñéüäïõ ôïõ êåéìÝíïõ áðïäßäåé êáëýôåñá
ç ëáúêÞ ðáñïéìßá «ÌéëÜåé êáëýôåñá, üðïéïò ìéëÜåé ôåëåõôáßïò». Áíá-
ëýïíôáò, ìðïñïýìå íá ðïýìå üôé óôçí ðåñßðôùóç ôïõ óõãêåêñéìÝ-
íïõ áðïóðÜóìáôïò, óõíïìéëçôÝò åßíáé áðëïß Üíèñùðïé, åðáñ÷éþôåò,
ðïõ ç éóôïñéêÞ óõãêõñßá ôïõò Ýöåñå íá æïõí ìåãÜëåò áëëáãÝò, óå
ðïëëïýò ôïìåßò ôçò æùÞò ôïõò, êáé ðïõ ïé ßäéïé äåí åßíáé óå èÝóç íá
ôéò åñìçíåýóïõí Þ íá ðñïäéáãñÜøïõí ôçí åîÝëéîÞ ôïõò. Óõæçôïýí,
êÜíïíôáò õðïèÝóåéò ãéá ìéá êáôÜóôáóç, ðïõ êáé ïé ßäéïé äå ãíùñß-
æïõí áêñéâþò ðþò èá êáôáëÞîåé. Ìéá óõæÞôçóç üìùò åîáêïëïõèåß
üóï õðÜñ÷ïõí åðé÷åéñÞìáôá íá áíôéêñïýóïõí Þ íá óõìðëçñþóïõí
ôéò áðüøåéò ðïõ áêïýãïíôáé. ¼ôáí üìùò óå ìßá Üðïøç äåí ìðïñåß
íá âñåèåß åðé÷åßñçìá ïýôå íá ôç óõìðëçñþóåé, ïýôå íá ôçí áíôé-
êñïýóåé, ôüôå ç óõæÞôçóç ïëïêëçñþíåôáé êáé óôï ìõáëü üëùí áðï-
ôõðþíåôáé ùò äéêáéüôåñïò ï ëüãïò áõôïý ðïõ ìßëçóå ôåëåõôáßïò.

κειμένου
1. Åíôïðßóôå óôï êåßìåíï ôá ðáñáäïóéáêÜ ãíùñßóìáôá ôçò æùÞò óôç

ÌõôéëÞíç ôçò åðï÷Þò, êáèþò êáé ôéò áíôéëÞøåéò ôùí êáôïßêùí ôçò.
176 2. Áðü ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ êáôáëáâáßíåôå üôé ç êïéíùíßá ôçò
ÌõôéëÞíçò åêåßíç ôçí åðï÷Þ Þôáí áíäñïêñáôïýìåíç;
Η ζωή στη Σύμη
Ευγενία Φακίνου
Ç Åõãåíßá Öáêßíïõ ãåííÞèçêå óôçí ÁëåîÜíäñåéá ôçò Áéãýðôïõ ôï
1945. Óðïýäáóå îåíáãüò, ãñáöéêÝò ôÝ÷íåò êáé êïõêëïèÝáôñï. Ôï
1976 äçìéïýñãçóå ôï áíôéêåéìåíïèÝáôñï «ÊáëçìÝñá», üðïõ ðá-
ñïõóßáóå ìå ìïõóéêÞ ôïõ óõíèÝôç ÃéÜííç Ìáñêüðïõëïõ, áîéüëïãá
Ýñãá ãéá ðáéäéÜ, üðùò: Íôåíåêåäïýðïëç, Îýðíá Íôåíåêåäïýðïëç,
ÊïõñäéóôÜí, Ôï ìåãÜëï ôáîßäé ôïõ ÌåëÝíéïõ. ÃñÜöåé ìå åõáéóèçóßá
êáé öáíôáóßá, áíôëþíôáò ôá èÝìáôÜ ôçò áðü ôç óýã÷ñïíç êïéíù-
íéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá. ¢ëëá Ýñãá ôçò ãéá ðáéäéÜ: Ôá ÅëëçíÜêéá, Ìéá
ìéêñÞ êáëïêáéñéíÞ éóôïñßá. ¸ñãá ãéá ìåãÜëïõò: Ç ìåãÜëç ðñÜóéíç,
ÆÜ÷áñç óôçí Üêñç ê.Ü.

Ôï êåßìåíï áõôü åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ðñþôï âéâëßï ôçò Åõãå-
íßáò Öáêßíïõ, ôçí ÁóôñáäåíÞ, ðïõ êõêëïöüñçóå ôï 1982. Ç ìéêñÞ
ÁóôñáäåíÞ åßíáé ç çñùßäá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò êáé êáôÜãåôáé áðü
ôç Óýìç, Ýíá ìéêñü íçóß ôùí ÄùäåêáíÞóùí. ¼ìùò ç æùÞ óôï íçóß
åßíáé äýóêïëç êáé ï ðáôÝñáò ôçò áíáãêÜæåôáé íá ðïõëÞóåé ôï êáÀêé
ôïõ êáé íá ìåôáêïìßóåé üëç ç ïéêïãÝíåéá óôçí ÁèÞíá. Ç ÁóôñáäåíÞ
íïóôáëãåß ôç æùÞ óôï íçóß, ôï ó÷ïëåßï ôçò, ôïõò ößëïõò ôçò êáé
ôá ÷áñïýìåíá ðáé÷íßäéá ìáæß ôïõò. Óôï ìõèéóôüñçìá ç áöÞãçóç
êéíåßôáé óå äýï åðßðåäá. Ôï ðñþôï áöïñÜ ôéò åìðåéñßåò ðïõ âéþíåé
ç ìéêñÞ ÁóôñáäåíÞ ìå ôïí åñ÷ïìü ôçò óôçí ðñùôåýïõóá, üðïõ ç
æùÞ äéáöÝñåé ñéæéêÜ óå óýãêñéóç ìå ôá âéþìáôá ðïõ Ý÷åé áðü ôç
ìéêñÞ êïéíùíßá ôçò Óýìçò. Óôçí ÁèÞíá ãíùñßæåé ãéá ðñþôç öïñÜ
ôéò ðïëõêáôïéêßåò, ôá óïýðåñ ìÜñêåô, ôï áóáíóÝñ, ôï ðüóï ðåñéï-
ñéóìÝíá ðáßæïõí ôá ðáéäéÜ ê.Ü. ÐáñÜëëçëá, üìùò, åìöáíßæåôáé êáé
Ýíá äåýôåñï åðßðåäï, ùò óõíÝ÷åéá ôïõ ðñþôïõ, ðïõ áöïñÜ óôçí
ðáñïõóßáóç ôçò æùÞò óôç Óýìç. Ç ÁóôñáäåíÞ êáèåôß ðïõ ãíùñßæåé
óôçí ÁèÞíá êáé ôçò öáßíåôáé äéáöïñåôéêü, ôï âñßóêåé áñíçôéêü,
óõãêñßíïíôÜò ôï ìå êÜôé áíôßóôïé÷ï, óõíÞèùò èåôéêü, áðü ôç æùÞ
êáé ôéò óõíÞèåéÝò ôçò óôç Óýìç. 177
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ Γ. Δομή του έργου
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ
Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Óôç Óýìç ô’ áðüãåõìá… í’ áíïßîïõí ÷õëïðßôåò»: Ïé
áó÷ïëßåò ôùí ãõíáéêþí óôç Óýìç.
2ç åíüôçôá: «Åìåßò ôá ðáéäéÜ… Ôá óáðïõíüíåñá Ýîù»: Ôá ðáé÷íßäéá
ôùí ðáéäéþí óôç Óýìç êáé ç ëåéôïõñãéêüôçôá ôùí ÷þñùí åíüò óõ-
ìéáêïý óðéôéïý.
3ç åíüôçôá: «ÊÜôù áð’ ôï ðáñÜèõñï… êáé ôéò êïõñåëïýäåò»: Ç ëåéøõ-
äñßá êáé ðþò áõôÞ áíôéìåôùðßæåôáé áðü ôïõò êáôïßêïõò ôçò Óýìçò.
Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ìïñöÞ æùÞò óôçí
åðáñ÷ßá ôçò ÅëëÜäáò êáé åéäéêÜ óå Ýíá áêñéôéêü íçóß, üðùò åßíáé ç
Óýìç, ðïõ óÞìåñá Ý÷åé ðëÝïí åîáöáíéóôåß Þ åðéâéþóåé óå ðïëý ëßãåò
ìüíï êáé ó÷åôéêÜ áðïìïíùìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôçò ÷þñáò. Ç æùÞ áõôÞ
ðåñéëáìâÜíåé: ïìáäéêÝò áó÷ïëßåò, áðëïúêÜ ðáé÷íßäéá ãéá ôá ðáéäéÜ,
áñ÷éôåêôïíéêÞ ðñïóáñìïóìÝíç óôéò ïéêïãåíåéáêÝò áíÜãêåò, áëëÜ
êáé ðñïâëÞìáôá (ëåéøõäñßá) åîáéôßáò äéáöüñùí åëëåßøåùí. Èßãåôáé
ôï æÞôçìá ôïõ åëåýèåñïõ ÷ñüíïõ óå ìéá ðáñáäïóéáêÞ êïéíùíßá,
üðïõ õðÜñ÷åé ïìáäéêÞ æùÞ êáé óõíåñãáôéêÝò áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò.

1ç åíüôçôá: Ç ÁóôñáäåíÞ èåùñåß áñíçôéêü êáèåôß ðïõ ãíùñßæåé
óôçí ÁèÞíá êáé åßíáé äéáöïñåôéêü áð’ ü,ôé åß÷å óõíçèßóåé ìÝ÷ñé
ôþñá óôç Óýìç. Ôï áðüóðáóìá, ëïéðüí, åßíáé ãåìÜôï ìå íïóôáë-
ãéêÝò åéêüíåò ôçò ðáñáäïóéáêÞò æùÞò óôï íçóß. Ï íïõò ôçò åðé-
óôñÝöåé óôç æùÞ ôçò óôï íçóß êáé óôá ðáé÷íßäéá ðïõ Ýðáéæå ìå ôéò
ößëåò ôçò. Ôá ðáé÷íßäéá áõôÜ Þôáí åîáñôçìÝíá áðü ôéò êáéñéêÝò
óõíèÞêåò êáé Þôáí áõôïó÷Ýäéá. Áí ï êáéñüò ôï åðÝôñåðå, ôá ðáé-
äéÜ Ýðáéæáí óôçí áõëÞ. ÅÜí ü÷é, ôüôå óõãêåíôñþíïíôáí ìÝóá óôï
óðßôé, óôï ìåãÜëï äùìÜôéï ôçò êïõæßíáò, ðïõ ôïõò Ýäéíå ôç äõíá-
ôüôçôá íá âñßóêïíôáé ìáæß ìå ôéò ìçôÝñåò ôïõò, ðïõ áó÷ïëïýíôáí
ìå ôéò ïéêéáêÝò åñãáóßåò êáé äïýëåõáí óõíôñïöéêÜ, üëåò ìáæß.
Åðßóçò óôï êåßìåíï ðåñéãñÜöåôáé ôï åóùôåñéêü åíüò óõìéáêïý
óðéôéïý, åéäéêÜ ôïõ ÷þñïõ ôçò êïõæßíáò, üðïõ äéåîÜãïíôáé ïé ðå-
ñéóóüôåñåò äñáóôçñéüôçôåò ìéêñþí êáé ìåãÜëùí: ýðíïò, åñãáóßá,
ðáé÷íßäé ê.ëð. Ç ìéêñÞ çñùßäá, êëåéóìÝíç óôï äéáìÝñéóìá ôçò ðï-
ëõêáôïéêßáò, óôåíï÷ùñéÝôáé ðïõ åßíáé áíáãêáóìÝíç íá êÜèåôáé óå
êáíáðÝ êáé äåí Ý÷åé Üëëá óõíïìÞëéêÜ ôçò ðáéäéÜ ãéá íá ðáßîåé.
2ç åíüôçôá: Ôï ôåëåõôáßï óçìåßï ôçò áíáðüëçóçò ôçò Áóôñáäå-
178 íÞò áöïñÜ óôï íåñü êáé ôï ðñüâëçìá ôçò ëåéøõäñßáò ðïõ õðÜñ÷åé
óôç Óýìç. Ùóôüóï ç ÁóôñáäåíÞ äåí ôï áíôéìåôùðßæåé ùò ðñüâëç- Ευγενία
ìá, åöüóïí ç ëåéøõäñßá Ý÷åé êÜíåé ôïõò êáôïßêïõò ôïõ íçóéïý ôçò Φακίνου
íá åêôéìïýí ôá áãáèÜ, áêüìá êáé ôï íåñü, êáé íá ìçí ðåôïýí ôßðï-
ôá. Áõôü Ýñ÷åôáé óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôï èÝìá ôçò óðáôÜëçò, ðïõ
ç ÁóôñáäåíÞ óõíáíôÜ óôçí ðñùôåýïõóá. Ïé êÜôïéêïé ôçò Óýìçò
áíôéìåôùðßæïõí ôï ðñüâëçìá ôçò ëåéøõäñßáò óõãêåíôñþíïíôáò
âñü÷éíï íåñü óå óôÝñíåò, ôï ïðïßï ÷ñçóéìïðïéïýí óôéò ïéêéáêÝò
ôïõò åñãáóßåò, þóôå ôßðïôá íá ìçí ðÜåé ÷áìÝíï.

ÁóôñáäåíÞ: Çñùßäá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ôïõ áðïóðÜóìáôïò
åßíáé ç ìéêñÞ ÁóôñáäåíÞ áðü ôç Óýìç ôùí ÄùäåêáíÞóùí, ìáèÞôñéá
ôçò Å´ Äçìïôéêïý, ðïõ Ýñ÷åôáé ìå ôïõò ãïíåßò ôçò óôçí ÁèÞíá, ãéá
íá âñåé êáëýôåñç äïõëåéÜ ï ðáôÝñáò ôçò. Ç ÁóôñáäåíÞ Ýêðëçêôç
âéþíåé üëåò ôéò êáéíïýñãéåò åìðåéñßåò ôçò æùÞò óôçí ðñùôåýïõóá,
ç ïðïßá üìùò äå äåß÷íåé íá ôçí åíèïõóéÜæåé. Íïóôáëãåß êáé áíáðï-
ëåß ôï ðáñåëèüí êáé ôç æùÞ óôï íçóß, üðïõ ôá ðñÜãìáôá Þôáí ðéï
áðëïúêÜ êáé áíèñþðéíá. Ïé ñõèìïß ôçò æùÞò Þôáí ÷áëáñïß êáé ïé áí-
èñþðéíåò ó÷Ýóåéò ðéï óôåíÝò. Íéþèåé áðïêïììÝíç áðü ôï êïéíùíéêü
ðåñéâÜëëïí ôçò ÁèÞíáò, åãêëùâéóìÝíç ìÝóá óå ôÝóóåñéò ôïß÷ïõò
êáé ìüíç. Áêüìç êáé ïé äõóêïëßåò ðïõ õðÞñ÷áí óôç Óýìç (ëåéøõäñßá)
äåí Þôáí áñêåôÝò ãéá íá ôçí êÜíïõí íá ðñïôéìÜ ôçí áóôéêÞ æùÞ.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôçò ÁóôñáäåíÞò åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå ïñéóìÝíïõò
éäéùìáôéóìïýò ôçò äùäåêáíçóéáêÞò äéáëÝêôïõ (íôáíôÝëá, áðïêñÝ-
âáôï, êïõôóïõëÝò, ôóéìéÜ).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü, áíåðéôÞäåõôï êáé âéùìáôéêü
êáèüôé ðåñéÝ÷åé ôéò åìðåéñßåò êáé ôá âéþìáôá ôçò çñùßäáò ðïõ
áöçãåßôáé ôçí éóôïñßá. Ïé óýíôïìåò ðåñßïäïé ôïõ êåéìÝíïõ êáé ôá
áóýíäåôá ó÷Þìáôá êÜíïõí ðéï ãïñãÞ ôçí áöÞãçóç.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôçí áöÞãçóç, Ý÷ïõìå ìßìçóç, äçëáäÞ Üìåóç áöÞãçóç,
üðïõ Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ äéçãåßôáé ôçí éóôïñßá óå á´
ðñüóùðï.

Åêôüò áðü ôï áóýíäåôï ó÷Þìá êáé ôéò åéêüíåò ðïõ ðåñéÝ÷åé ôï áðü-
óðáóìá, äå óõíáíôÜìå Üëëá óôïé÷åßá ðïõ ðñïóèÝôïõí ãëáöõñüôçôá.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôùí ãõíáéêþí ðïõ áó÷ïëïýíôáé óõíôñïöéêÜ ìå
Åéêüíåò 179
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ôéò ïéêéáêÝò åñãáóßåò, ç åéêüíá ôçò óõìéáêÞò êïõæßíáò, ç åéêüíá
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ôïõ õðüëïéðïõ óðéôéïý, ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí ðïõ ðáßæïõí, ç åéêüíá
ôïõ êÞðïõ ôïõ óðéôéïý ôçò ÁóôñáäåíÞò.

1. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ ç ÁóôñáäåíÞ óõãêñßíåé ôç æùÞ
óôçí ÁèÞíá ìå ôç æùÞ óôï íçóß ôçò êáé ðïéåò äéáöïñÝò âñßóêåé;
«ÅìÜò óôç Óýìç ïé êïõæßíåò äåí åßíáé Ýôóé êïõôóïõëÝò»: Ç ðñþôç
óýãêñéóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò áíáöÝñåôáé óå Ýíá ÷þñï ôïõ óðéôé-
ïý, óõãêåêñéìÝíá ôçí êïõæßíá, ðïõ óôç Óýìç ëåéôïõñãåß èá ëÝãáìå
ùò ðïëõ÷þñïò· åêåß ôá ðáéäéÜ ðáßæïõí, åíßïôå êïéìïýíôáé ôéò êñýåò
íý÷ôåò ôïõ ÷åéìþíá, åêåß åñãÜæïíôáé ïìáäéêÜ. Áíôßèåôá óôçí ÁèÞ-
íá êáé ãåíéêÜ óôá ìåãÜëá áóôéêÜ êÝíôñá, ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ïé
÷þñïé åßíáé ìéêñüôåñïé êáé ÷ùñéóìÝíïé ï Ýíáò áðü ôïí Üëëï, ìå ôç
äéêÞ ôïõ ëåéôïõñãéêüôçôá ï êáèÝíáò. Óôï ÷þñï ôçò êïõæßíáò, ôç
óýã÷ñïíç åðï÷Þ, ç ïéêïãÝíåéá ôñþåé, óõíÞèùò ü÷é üëç ìáæß, åðåéäÞ
ïé óýã÷ñïíïé ñõèìïß ôçò æùÞò äåí åðéôñÝðåé óõíÞèùò íá âñßóêï-
íôáé ôá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéáò üëá ìáæß ôçí ßäéá þñá óôï óðßôé.
«¢ëëùóôå ôé êñýï êÜíåé óôç Óýìç»: Ç äåýôåñç óýãêñéóç áöïñÜ óôéò
êëéìáôïëïãéêÝò óõíèÞêåò åíüò íçóéïý, üðïõ óõíÞèùò ïé èåñìïêñá-
óßåò åßíáé õøçëüôåñåò áð’ ü,ôé óôçí çðåéñùôéêÞ ÷þñá, óå óçìåßï
ðïõ ïé ìÝñåò ôïõ ÷ñüíïõ êáôÜ ôéò ïðïßåò áðáéôåßôáé èÝñìáíóç íá
åßíáé ëéãïóôÝò.
«Ó’ åìÜò óôç Óýìç, ôá ðáñÜèõñá åßíáé áëëéþôéêá»: Ôñßôï óçìåßï
óýãêñéóçò åßíáé ôá ðáñÜèõñá ôùí óðéôéþí. Óôç Óýìç ôá ðáñÜèõñá
Ý÷ïõí üëá ðåñâÜæéá áðü ôçí åóùôåñéêÞ ðëåõñÜ êáé ï ÷þñïò áõôüò
÷ñçóéìåýåé ãéá ôçí ôïðïèÝôçóç äéÜöïñùí ðñáãìÜôùí, áêüìá êáé
ãéá … íåñï÷ýôç!
«Åäþ êáëÝ ðïý ôï ðåôÜíå ôüóï íåñü»: Ç óýãêñéóç áöïñÜ óôï íåñü
êáé ôç äéáèåóéìüôçôÜ ôïõ. Óôç Óýìç ôï íåñü åßíáé ðïëýôéìï, êáèüôé ôï
íçóß áíôéìåôùðßæåé ðñüâëçìá ëåéøõäñßáò êáé ïé êÜôïéêïé Ý÷ïõí âñåé
äéÜöïñåò ìåèüäïõò ãéá íá ìçí ôï óðáôáëïýí Üóêïðá. Ãéá ðáñÜäåéã-
ìá, ôá íåñÜ ôïõ íåñï÷ýôç ôçò êïõæßíáò äéï÷åôåýïíôáé óôéò ãëÜóôñåò
ìå ôá öõôÜ êáé ôá ëá÷áíéêÜ, áðïôåëþíôáò Üñéóôï ëßðáóìá. Áíôßèåôá
ïé Áèçíáßïé åßíáé éäéáßôåñá óðÜôáëïé óôïí ôïìÝá áõôü.
«Ôïýôï ôçò ÁèÞíáò… êÜðùò ìõñßæåé… áëëéþôéêï óôï óôüìá… óá öÜñìá-
êï»: Ôï ôåëåõôáßï óçìåßï óýãêñéóçò áíÜìåóá óôéò óõíèÞêåò äéáâßù-
óçò óôçí ÁèÞíá êáé ôç Óýìç åßíáé êáé ðÜëé ôï íåñü. Ôï óõìéáêü ðüóéìï
íåñü ðñïÝñ÷åôáé áðü óôÝñíåò ðïõ ìáæåýïõí âñü÷éíï íåñü, åíþ ôçò
ÁèÞíáò, éó÷õñßæåôáé ç ÁóôñáäåíÞ, Ý÷åé ðåñßåñãç ãåýóç. ºóùò íá åííïåß
ôç ãåýóç ôïõ ÷ëùñßïõ ðïõ åìðåñéÝ÷åé ôï ðüóéìï íåñü ôùí Áèçíþí,
180 ðñïêåéìÝíïõ íá áðïëõìáßíåôáé ôï äßêôõï ýäñåõóçò áðü ôá ìéêñüâéá.
ÃåíéêÜ ç ÁóôñáäåíÞ âñßóêåé áñíçôéêü êáèåôß ðïõ ãíùñßæåé óôçí Ευγενία
ÁèÞíá êáé ôçò öáßíåôáé äéáöïñåôéêü áð’ ü,ôé åß÷å ìÝ÷ñé ôþñá óõíç- Φακίνου
èßóåé, êáèþò ôï óõãêñßíåé ìå êÜôé áíôßóôïé÷ï, óõíÞèùò èåôéêü, áðü
ôç æùÞ êáé ôéò óõíÞèåéÝò ôçò óôç Óýìç.
2. Ðïéåò áðü ôéò óõíÞèåéåò ôùí êáôïßêùí ôçò Óýìçò êáé ôéò áíôé-
ëÞøåéò ôïõò, ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé óôï êåßìåíï, äéáóþæïíôáé áêü-
ìç óôïí ôüðï óáò;
Êáìßá áðü ôéò óõíÞèåéåò ðïõ ðåñéãñÜöåé ç ÁóôñáäåíÞ äåí õðÜñ-
÷ïõí óôá ìåãÜëá áóôéêÜ êÝíôñá ôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ. Ìéá ôÝôïéá
ìïñöÞ æùÞò åßôå Ý÷åé åêëåßøåé, åßôå óõíáíôÜôáé óðÜíéá êáé óå ó÷å-
ôéêÜ áðïìïíùìÝíåò ðåñéï÷Ýò.
Ãéá ðáñÜäåéãìá, ç óýã÷ñïíç ãõíáßêá äåí áó÷ïëåßôáé ðëÝïí ôüóï
ðïëý ìå ôéò ïéêéáêÝò åñãáóßåò ìå ôéò ïðïßåò áó÷ïëåßôáé ç ãõíáßêá
ôçò Óýìçò (üðùò ôï ðëÝîéìï, ôï êÝíôçìá, ôï íá ðëÜèïõí êïõëïõñÜ-
êéá Þ íá áíïßãïõí ÷õëïðßôåò). Ç óýã÷ñïíç ãõíáßêá óõíÞèùò åñãÜæå-
ôáé åêôüò óðéôéïý êáé ïé ïéêéáêÝò çëåêôñéêÝò óõóêåõÝò Þ ïé ïéêéáêÝò
âïçèïß Ý÷ïõí áíáëÜâåé ðëÝïí ôç öñïíôßäá ôïõ óðéôéïý. Ôá ðáéäéÜ
äåí ðáßæïõí ðëÝïí óôéò áõëÝò, Ýóôù êáé áí ï êáéñüò åßíáé êáëüò.
Ðñïôéìïýí ôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá êáé ü÷é ôá áõôïó÷Ýäéá, üðùò ôá
ðáéäéÜ ôçò Óýìçò. Ôá óðßôéá Ý÷ïõí ðëÝïí ðïëëÜ äùìÜôéá êáé êáèÝíá
ðñïïñßæåôáé ãéá äéáöïñåôéêÞ êáé ãéá ìßá ìüíï ÷ñÞóç. ÊÜèå ìÝëïò ôçò
ïéêïãÝíåéáò Ý÷åé êáé ôï äéêü ôïõ ÷þñï óôïí ïðïßï áðïìïíþíåôáé,
üôáí êáôáëÞãåé óôï óðßôé. Ïé ôá÷åßò ñõèìïß ôçò óýã÷ñïíçò êáèç-
ìåñéíüôçôáò èÝëïõí ôïí Üíèñùðï íá âñßóêåôáé ðïëëÝò þñåò åêôüò
óðéôéïý êáé ìå åëÜ÷éóôï åëåýèåñï ÷ñüíï. ÔÝëïò, ç âéïìç÷áíéêÞ åðé-
êñÜôçóç ïäÞãçóå óôçí ðáñáãùãÞ ðïëëþí êáé ðïéêßëùí ðñïúüíôùí
êáé Üñá óôçí õðåñêáôáíÜëùóç, öáéíüìåíï Üãíùóôï ãéá ôçí êïéíù-
íßá ôçò Óýìçò. Ïé Üíèñùðïé åîáéôßáò ôùí åëëåßøåùí, áíáãêÜæïíôáé
íá åöåõñßóêïõí ôñüðïõò íá óðáôáëïýí üóï ôï äõíáôüí ëéãüôåñï.
Óôï óýã÷ñïíï Üíèñùðï äå ëåßðåé ôßðïôá· ãéáôß üìùò åìöáíßæåôáé ìå
åðéâáñçìÝíï ôïí øõ÷éóìü ôïõ êáé ðåñéóóüôåñï äõóôõ÷Þò;
3. Ôé åßäïõò ðáé÷íßäéá Ýðáéæáí ôá ðáéäéÜ óôç Óýìç;
Ôá ðáé÷íßäéá ôùí ðáéäéþí ôçò Óýìçò åßíáé áðëïúêÜ, ïìáäéêÜ êáé óõ-
íÞèùò áõôïó÷Ýäéá. ÓõíçèÝóôåñïò ÷þñïò ðáé÷íéäéïý åßíáé ç áõëÞ,
üôáí Ý÷åé êáëü êáéñü, üðïõ ôá ðáéäéÜ ðáßæïõí êïõôóü, áãÜëìáôá Þ
ôéò êõñßåò. ¼ôáí äåí ôï åðÝôñåðáí ïé êáéñéêÝò óõíèÞêåò, ôá ðáéäéÜ
ìáæåýïíôáé óå Ýíá óðßôé, óõíÞèùò óôï ÷þñï ôçò êïõæßíáò, üðïõ
åßíáé ìáæåìÝíåò êáé ïé ãõíáßêåò, ðïõ óõíåñãÜæïíôáé óôéò ïéêéáêÝò
åñãáóßåò, êáé êáôáðéÜíïíôáé ìå ðáé÷íßäéá üðùò ìáìÜ êáé ðáéäéÜ Þ
ó÷ïëåßï. Ôá ðáé÷íßäéá áõôÜ åßíáé ó÷åäüí Üãíùóôá óôá óýã÷ñïíá
ðáéäéÜ ðïõ áðïìïíùìÝíá óôïõò ôÝóóåñéò ôïß÷ïõò åíüò äéáìåñß-
óìáôïò êáé ìáêñéÜ áðü ôçí åðéôÞñçóç ôùí ãïíéþí ôïõò ðïõ óõ- 181
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ íÞèùò áðïõóéÜæïõí ãéáôß åñãÜæïíôáé, äåí Ý÷ïõí Üëëá óõíïìÞëéêá
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ðáéäéÜ íá ðáßîïõí êáé êáôáöåýãïõí óôá çëåêôñïíéêÜ ðáé÷íßäéá êáé
áðï÷áõíþíïíôáé ìðñïóôÜ óôçí ôçëåüñáóç.
4. Ôé Ý÷åôå íá ðáñáôçñÞóåôå ãéá ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí óôç

ìéêñÞ íçóéùôéêÞ êïéíùíßá;
Óôçí êáèçìåñéíüôçôá ôùí êáôïßêùí ôçò Óýìçò êõñéáñ÷åß ç ïìáäé-
êüôçôá: ãõíáßêåò ðïõ êÜíïõí áðü êïéíïý ôéò äïõëåéÝò êáé áëëçëï-
âïçèïýíôáé, ìçôÝñåò ðïõ Ý÷ïõí åëåýèåñï ÷ñüíï íá ðáßîïõí êáé íá
áó÷ïëçèïýí ìå ôá ðáéäéÜ ôïõò, ðáéäéÜ ðïõ ðáßæïõí ïìáäéêÜ ðáé-
÷íßäéá êáé âñßóêïíôáé êÜôù áðü ôç óõíå÷Þ åðßâëåøç åíüò ôïõëÜ-
÷éóôïí áðü ôïõò äýï ãïíåßò. Áîéïóçìåßùôç ç ðáñáôÞñçóç üôé, åíþ
ç æùÞ óå Ýíá áêñéôéêü íçóß åßíáé åîáéñåôéêÜ áðëïúêÞ êáé õðÜñ÷ïõí
äõóêïëßåò êáé åëëåßøåéò, ùóôüóï áõôü êáèüëïõ äåí åìðïäßæåé ôçí
äçìéïõñãéêÞ åíáó÷üëçóç ôùí êáôïßêùí êáé ôçí åõôõ÷ßá ôïõò. Áíôß-
èåôá ìÜëéóôá, ïé äõóêïëßåò áõôÝò åßíáé ðïõ ôïõò öÝñíïõí ðéï êï-
íôÜ êáé ôïõò êÜíïõí íá óõíåñãÜæïíôáé ãéá íá ôéò áíôéìåôùðßóïõí.
5. ÐáñáêïëïõèÞóôå ôçí ðïñåßá ðïõ áêïëïõèåß ç íïóôáëãéêÞ áíá-

ðüëçóç ôçò ÁóôñáäåíÞò.
Ç íïóôáëãéêÞ áíáðüëçóç ôçò ÁóôñáäåíÞò îåêéíÜ áðü ôá ðáé÷íßäéá
ìå ôéò ößëåò ôçò êáé ôçí ïìáäéêÞ óõíåýñåóç ìáìÜäùí êáé ðáéäéþí,
êáé åðåêôåßíåôáé êáé áãêáëéÜæåé óêçíÝò áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá ôùí
êáôïßêùí ôçò Óýìçò, üðïõ êõñéáñ÷åß ç ïìáäéêüôçôá. Ïé áíáìíÞóåéò
ôçí ïäçãïýí óõíåéñìéêÜ êáé óå ìéá ðåñéãñáöÞ ôïõ åóùôåñéêïý åíüò
óõìéáêïý óðéôéïý, êáé éäßùò ôïõ äùìáôßïõ ôçò êïõæßíáò, üðïõ êõñé-
áñ÷åß ç ëåéôïõñãéêÞ áîéïðïßçóç ôïõ ÷þñïõ êáé ëáìâÜíïõí ÷þñá ïé
ðåñéóóüôåñåò åíáó÷ïëÞóåéò ðáéäéþí êáé åíçëßêùí: ýðíïò, åñãáóßá,
ðáé÷íßäé ê.ëð. Ôåëåõôáßï óçìåßï ôçò áíáðüëçóçò áðïôåëïýí ïé óôÝñ-
íåò, ðïõ áíáãêÜæïíôáé íá äéáôçñïýí ïé íçóéþôåò ðñïêåéìÝíïõ íá óõ-
ãêåíôñþíïõí ôï íåñü ôçò âñï÷Þò, ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôï ðñüâëç-
ìá ôçò ëåéøõäñßáò, ôï ïðïßï åßíáé óõíçèéóìÝíï ãéá ôïõò êáôïßêïõò
ôùí íçóéþí êáé Üãíùóôï óôïõò êáôïßêïõò ôçò ðñùôåýïõóáò.
ÓõìðåñáóìáôéêÜ èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé ç ðïñåßá ôùí áíá-
ìíÞóåþí ôçò îåêéíÜ áðü ôá èåôéêÜ óôïé÷åßá ôçò äéáâßùóçò óôï
íçóß êáé áöÞíåé ôï áñíçôéêü óôïé÷åßï ãéá ôï ôÝëïò.

κειμένου
1. Ãíùñßæåôå Üëëåò áó÷ïëßåò ôùí áíèñþðùí ôçò åðáñ÷ßáò, ðïõ
äéáöÝñïõí Þ äåí ìðïñïýí íá ðñáãìáôïðïéçèïýí óôçí ðüëç;
2. Ðïéïí ôñüðï æùÞò ðñïôéìÜôå: ôç æùÞ óôï ÷ùñéü Þ ôç æùÞ óôçí
182 ðüëç; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí ðñïôßìçóÞ óáò.
Ο Σαρλό και το αθάνατο νερό
Ντίνος Δημόπουλος
Ï Íôßíïò Äçìüðïõëïò ãåííÞèçêå ôï 1921 êáé åßíáé óêçíïèÝôçò êáé
óõããñáöÝáò. Ãýñéóå ðåíÞíôá ðåñßðïõ ôáéíßåò ìåãÜëïõ ìÞêïõò,
ðïëëÝò áðü ôéò ïðïßåò âáóßóôçêáí óå äéêÜ ôïõ óåíÜñéá. ÁíÜìå-
óÜ ôïõò âñßóêïíôáé ìåãÜëåò åìðïñéêÝò åðéôõ÷ßåò, üðùò ïé ôáéíßåò
Êïéíùíßá þñá ìçäÝí (1965), ÊïíóÝñôï ãéá ðïëõâüëá (1966), Ðõñå-
ôüò óôçí Üóöáëôï (1967) ê.Ü. Ãéá ôï íôïêéìáíôÝñ Ç ÅëëÜäá êáé ç
èÜëáóóá ôéìÞèçêå ìå ôï ðñþôï âñáâåßï áðü ôï Ðáíåõñùðáúêü
ÖåóôéâÜë ôïõ Ôïñßíï (1976). ÐáñÜëëçëá Ýãñáøå ðïëëÜ ìõèéóôï-
ñÞìáôá ãéá ðáéäéÜ: Áí üëá ôá ðéôóéñßêéá ôïõ êüóìïõ (1987), Ôá
äåëöéíÜêéá ôïõ Áìâñáêéêïý (1988), Ï ÂÜíêá êáé ô’ áäÝóðïôá (2000),
ÃñÜììá óôï Èåü (2001) ê.Ü. ¸ãñáøå üìùò êáé Ýñãá ãéá ìåãÜëïõò:
Ç ìåóáßá ü÷èç (1989), ¸íáò óêçíïèÝôçò èõìÜôáé (1998), Ôæï ï ôñï-
ìåñüò (2002) êáèþò êáé ôá èåáôñéêÜ Ï åðüìåíïò (1974), Âáóßëåéïò
ðñþôïò ï äïýëïò (1981) ÕÜêéíèïò êáé ÉïõëéÝôá (1988). Ç Áêáäçìßá
Áèçíþí ôïí âñÜâåõóå ãéá ôï ìõèéóôüñçìÜ ôïõ Áí üëá ôá ðéôóéñß-
êéá ôïõ êüóìïõ, åíþ ôï 1989 ôï âéâëßï ôïõ Ôá äåëöéíÜêéá ôïõ Áì-
âñáêéêïý åããñÜöçêå áðü ôç ÄéåèíÞ ÊñéôéêÞ ÅðéôñïðÞ ôïõ Ðáíåðé-
óôçìßïõ ôçò ÐÜíôïâá óôçí ôéìçôéêÞ ëßóôá ôùí êáëýôåñùí ðáéäéêþí
âéâëßùí ôçò ÷ñïíéÜò. Óôï ðáñáðÜíù ìõèéóôüñçìá âáóßóôçêå êáé ç
ïìþíõìç, ìåãÜëïõ ìÞêïõò ôáéíßá ôïõ, ðïõ ãõñßóôçêå ôï 1993.

Ôï ìõèéóôüñçìá ôïõ Íôßíïõ Äçìüðïõëïõ ìáò ìåôáöÝñåé ÷ñïíé-
êÜ óôç ìåôáðïëåìéêÞ ÅëëÜäá, áíÜìåóá óôá 1925-1930, óôï ìéêñü
ðáñáèáëÜóóéï ÷ùñéü Êï÷ýëé, óôïí Áìâñáêéêü êüëðï, êïíôÜ óôçí
¢ñôá. Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá êõñéáñ÷åß Ýíáò êüóìïò ðïõ
Ýñ÷åôáé áðü ôï ðáñåëèüí êáé ðïõ ôïí áíáóýñåé ç íïóôáëãéêÞ ìá-
ôéÜ áíèñþðùí ðïõ ôïí Ýæçóáí êáé Ý÷åé ÷áñá÷ôåß âáèéÜ óôç ìíÞìç
ôïõò. Ï óêçíïèÝôçò ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ êáé óõããñáöÝáò Íôßíïò
Äçìüðïõëïò, áõôïâéïãñáöåßôáé ðéèáíþò ùò Ýíá âáèìü ó’ áõôü ôï
183
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ áðüóðáóìá, èÝëïíôáò íá äåßîåé ðþò ìáãåýôçêå ï ßäéïò áðü ôçí
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ ðñþôç ôïõ åðáöÞ ìå ôï óéíåìÜ.

Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôç-
ôåò:
1ç åíüôçôá: «Ï ÐÝôñïò äåí êïéìÞèçêå êáèüëïõ… ôïí Ýíá ìÝóá óôïí
Üëëï»: Ç ðñïåôïéìáóßá ôïõ ÐÝôñïõ êáé ôï íôýóéìï ôçò Áíèïýëáò
ðñéí îåêéíÞóïõí ãéá ôïí êéíçìáôïãñÜöï.
2ç åíüôçôá: «¹èåëå íá ôéò ìåôñÞóåé… êáé äåí ðñïëÜâïõí ôï Ýñãï»:
Ç äéáäñïìÞ ìå ôï áõôïêßíçôï ðñïò ôçí ¢ñôá.
3ç åíüôçôá: «ÖôÜóáíå êÜðïôå óôçí ðëáôåßá… êé Ýâãá íá óå äù»: Ç
Üöéîç óôïí êéíçìáôïãñÜöï êáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ÷þñïõ.
4ç åíüôçôá: «Êé Üîáöíá ôï ôñáãïýäé… ÎÝñåéò ãéá ôï öèéóéêü ðáé-
äß…»: ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðñïâïëÞò ôçò ôáéíßáò.
Ôï êåßìåíï åóôéÜæåôáé óå ôñßá èåìáôéêÜ êÝíôñá. Ðñþôá êÜíåé ëüãï
ãéá ôçí «ðñþôç öïñÜ», äçëáäÞ ãéá ôéò ðñùôüãíùñåò åìðåéñßåò ðïõ
óçìáäåýïõí ôç æùÞ ôùí ðáéäéþí. Óôç óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöåôáé ìå ãëá-
öõñüôçôá ï ìáãéêüò êüóìïò ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ êáé ðþò áõôüò
óõíäÝåôáé êõñßùò ìå ôç íåáíéêÞ çëéêßá, ùò ôñüðïò äéáóêÝäáóçò åêåß-
íç ôçí åðï÷Þ. Äåí ìðïñåß íá áãíïçèåß ôï åã÷åßñçìá ôïõ óõããñáöÝá
íá óõíäÝóåé áõôÞ ôç ìáãåßá ìå ôç èåìáôïëïãßá ôïõ âïõâïý êéíçìá-
ôïãñÜöïõ êáé ôïí áíåðáíÜëçðôï ñüëï ôïõ ÔóÜñëé ÔóÜðëéí ùò Óáñ-
ëü, ðïõ áðïôÝëåóå óôáèìü óôçí éóôïñßá ôçò Ýâäïìçò ôÝ÷íçò.

1ç åíüôçôá: Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå ôç
äéÞãçóç åíüò ðáéäéïý ðïõ ðÜåé ãéá ðñþôç öïñÜ óôç æùÞ ôïõ íá
ðáñáêïëïõèÞóåé êéíçìáôïãñÜöï. Ìáò äéçãåßôáé ôç óõóôçìáôéêÞ
ðñïåôïéìáóßá ãéá ôï ôáîßäé, ðïõ êáèéóôÜ ôï ãåãïíüò óçìáíôéêü.
2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ Ý÷ïõìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò äéáäñï-
ìÞò ìå ôï áõôïêßíçôï ðñïò ôçí ¢ñôá, üðïõ âñßóêåôáé ç áßèïõóá êé-
íçìáôïãñÜöïõ. Óôï áõôïêßíçôï åêôõëßóóïíôáé óêçíÝò ôñõöåñüôç-
ôáò ìåôáîý ôùí äýï ðáéäéþí, ôïõ ÐÝôñïõ êáé ôçò Áíèïýëáò,. ÌÝóá
áðü ôçí áöÞãçóç êáé ôïõò äéáëüãïõò ðåñéãñÜöïíôáé ðáñÜëëçëá
óõíÞèåéåò êáé óêçíÝò ôçò åðï÷Þò åêåßíçò, üðùò åßíáé ïé ãêÝêçäåò
ìéêñïðùëçôÝò.
3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ Ý÷ïõìå ôçí Üöéîç óôïí êéíçìáôï-
184 ãñÜöï êáé ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ áðü ôïí áöçãçôÞ, üðïõ êõñéáñ÷åß
ôï Ýêðëçêôï âëÝììá ôïõ ðáéäéïý ìðñïóôÜ óôç ìáãåßá ôïõ êéíçìá- Ντίνος
ôïãñÜöïõ. Ç åñþôçóç «Ðüôå è’ áñ÷ßóåé;» åðáíáëáìâÜíåôáé äéáñêþò Δημόπουλος
áðü ôïí ÐÝôñï, äåß÷íïíôáò ôçí áíõðïìïíçóßá ôïõ ãéá ôï ìåãÜëï
áõôü ãåãïíüò. Óôçí åíüôçôá áõôÞ ðáñïõóéÜæåôáé êáé ç îå÷áóìÝíç
åéêüíá ôïõ ðáóáôåìðÜ ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ.
4ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ðáñïõóéÜæïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò êáé ôá
óõíáéóèÞìáôá ôïõ ÐÝôñïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðñïâïëÞò ôçò
ôáéíßáò, ìå ðñùôáãùíéóôÞ ôïí áðáñÜìéëëï ÔóÜñëé ÔóÜðëéí óôï
ñüëï ôïõ Óáñëü. Ôñåéò åßíáé ïé ëÝîåéò ðïõ ìðïñïýí íá áðïäþóïõí
ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ ÐÝôñïõ áðü ôçí ðñþôç ôïõ áõôÞ åðáöÞ ìå
ôç ìáãåßá ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ: áíçóõ÷ßá, êáñäéï÷ôýðé êáé èÜìâïò.
Áêñïôåëåýôéï óçìåßï ôçò áöÞãçóçò ç áíáöïñÜ óôï ðñüóùðï ôïõ
ÐÜíïõ, ößëïõ ôïõ ÐÝôñïõ, ðïõ ðÜó÷åé áðü öõìáôßùóç· ôçí áññþ-
óôéá ôïõ ÐÜíïõ Ý÷åé óôï ìõáëü ôïõ ï ÐÝôñïò ôçí þñá ðïõ ôéíÜæå-
ôáé áðü ôçí êáñÝêëá ôïõ êáé åðé÷åéñåß íá ìéëÞóåé óôï Óáñëü.

ÐÝôñïò: Ï Þñùáò åßíáé Ýíá ïêôÜ÷ñïíï áãüñé ðïõ ëáôñåýåé ôïí êé-
íçìáôïãñÜöï. ¼ôáí ôåëéêÜ ôïõ ðáñïõóéÜæåôáé ç åõêáéñßá íá ôïí
ãíùñßóåé ãéá ðñþôç öïñÜ, ôïí âëÝðïõìå íá áíõðïìïíåß êáé íá åßíáé
ãåìÜôïò áãùíßá êáé ðñïóìïíÞ. Óå üëï ôï êåßìåíï ðáñïõóéÜæåôáé
éäéáéôÝñùò ðáñáôçñçôéêüò, åöüóïí êáìßá åéêüíá äåí îåöåýãåé ôçí
ðñïóï÷Þ ôïõ, êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôçò äéáäñïìÞò ðñïò ôçí ¢ñôá.
Óôéò äýï ðñþôåò öÜóåéò ôçò áöÞãçóçò (ðñéí îåêéíÞóïõí ãéá ôïí
êéíçìáôïãñÜöï, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ ôáîéäéïý êáé ðñéí áñ÷ßóåé ç
ðñïâïëÞ) ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ ÐÝôñïõ åßíáé ó÷åäüí ßäéá: áãùíßá,
áíõðïìïíçóßá, ëá÷ôÜñá, áíçóõ÷ßá, ðåñéÝñãåéá, áðïñßá. ¼ëá áõôÜ ôá
óõíáéóèÞìáôá õðï÷ùñïýí êáé ôç èÝóç ôïõò ðáßñíåé ç ìáãåßá êáé ôï
èÜìðïò ìðñïóôÜ óôï âßùìá ôçò åìðåéñßáò áõôïý ðïõ ïíïìÜæïõìå
óéíåìÜ. Ôïí âëÝðïõìå íá áðïññïöÜôáé áðü ôï èÝáìá, íá ðáñáóý-
ñåôáé áðü ôçí õðüèåóç ôçò ôáéíßáò êáé íá ãßíåôáé Ýíá ìå ôï Óáñëü.
¸ôóé, íéþèåé öüâï ãéá ôï êáêïðÜèçìá ôïõ ìùñïý, áíáêïýöéóç êáé
÷áñÜ ðïõ ôï ìùñü óþèçêå, êáé ôåëéêÜ åõôõ÷ßá åðåéäÞ ç ìçôÝñá âñÞ-
êå ðÜëé óôï ðáéäß ôçò. Ôüóï ðïëý ìáãåýôçêå êáé åíôõðùóéÜóôçêå
áðü ôï Óáñëü, þóôå îå÷íÜ üôé åßíáé ìüíï åéêüíá ðÜíù óå ðáíß êáé
áõèüñìçôá ðñïóðáèåß íá ôïõ ìéëÞóåé êáé íá ôïõ æçôÞóåé íá óþóåé
ôïí Üññùóôï ößëï ôïõ, öÝñíïíôáò ôï áèÜíáôï íåñü.
i) Ãëþóóá
Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå ÷ñÞóç êáèçìåñé-
íïý ëåîéëïãßïõ ôçò åðï÷Þò. 185
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ ii) ¾öïò
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ Ôï ýöïò åßíáé áðëü êáé ëéôü ìå óôïé÷åßá ãëáöõñüôçôáò, ðïõ äç-
ìéïõñãïýí ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ êáé ç óýíôáîç ôïõ êåéìÝíïõ. Ãßíåôáé
óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôïõ ìáêñïðåñßïäïõ ëüãïõ êáé ôïõ áóýíäåôïõ ó÷Þ-
ìáôïò, ðïõ áðïäßäïõí ðáñáóôáôéêÜ ôá óõíáéóèÞìáôá ôùí çñþùí.
Ïé äéÜëïãïé ðåñéÝ÷ïõí ôï óôïé÷åßï ôïõ ÷éïýìïñ êáé ôï ýöïò ôïõ
êåéìÝíïõ ãßíåôáé ôüôå æùíôáíü êáé ãïñãü.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ Ýììåóç
áöÞãçóç, óå ôñßôï ðñüóùðï (áõôüò, áõôïß) áðü Ýíáí «ðáíôïãíþ-
óôç» áöçãçôÞ, ðïõ äå ìåôÝ÷åé ìåí óôá ãåãïíüôá, ùóôüóï ôá ãíù-
ñßæåé êáëÜ, êáèþò êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí, ðïõ ìáò ôéò ìåôáöÝ-
ñåé ü÷é áõôïëåîåß áëëÜ óå ðëÜãéï ëüãï.
ÌåôáöïñÝò: «èñïíéáóìÝíïò, êé Ýêáíå áÝñá êé áõôüò», «óêáìðáíÝâá-
ÌåôáöïñÝò
æå óôéò ëáêêïýâåò», «Ï ÐÝôñïò êïêêßíéóå», «ôïõ ÷ôýðçóå ôç ìýôç»,
«îáíáììÝíïò, ôá ìÜôéá ôïõ äéÜðëáôá», «ôá ’÷å ÷áìÝíá», «ôï ôñáãïý-
äé êüðçêå».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìïóêïâïëéÜ ðïõ ’âãáéíå áðü ôá ôáøéÜ», «ãéá íá
öýãåé ç ðïëëÞ ãëýêá», «ìå ìÜôéá á÷üñôáãá».
åðßèåôá êáìáñùôüò, ðïëý÷ñùìåò, ëïõëïõäÜôï, óôç-
ôïýò êáé ðåñÞöáíïõò, ïëïêÜèáñá, ìáãåìÝíï. Ðáñïìïéþóåéò: «óáí
áëçèéíÜ», «óáí íá ôá ’âëåðå», «óáí ôï êáñðïýæé», «óáí íá ôïí ñïõ-
öïýóå», «óáí íá ’ôáíå äéêü ôïõ».
ÅðáíáëÞøåéò: «ç êáñäéÜ ôïõ ÷ôýðçóå», «ðåñßìåíå íôå», «áíÞóõ÷ïò»,
«áãùíßá», «ìÞôå ìßëçóå, ìÞôå ãýñéóå, ìÞôå óÜëåøå».
Åéêüíåò: Ç ïðôéêÞ åéêüíá ôçò ðñïåôïéìáóßáò ôïõ ÐÝôñïõ, ç åéêüíá
Åéêüíåò
ôçò Áíèïýëáò óôïëéóìÝíçò, ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôçò ãáëáôüðéôáò, ç
áêïõóôéêÞ åéêüíá ôçò êüñíáò ôïõ áõôïêéíÞôïõ, ç åéêüíá ôùí ãêÝêç-
äùí, ç åéêüíá ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ, ç áêïõóôéêÞ åéêüíá ôçò Ýíáñîçò
ôçò ôáéíßáò, ç åéêüíá ôïõ ðáóáôåìðÜ, ç åéêüíá ôïõ èåÜôñïõ óêéþí,
ç åéêüíá ôïõ Óáñëü, ç åéêüíá ôïõ ìáãåìÝíïõ ÐÝôñïõ, ç åéêüíá ôïõ
ÐÝôñïõ ðïõ ôéíÜ÷ôçêå áðü ôç èÝóç ôïõ óôï ôÝëïò ôçò ôáéíßáò.

1. Ðïéá åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ ÐÝôñïõ óôéò äéÜöïñåò öÜóåéò
ôçò éóôïñßáò (ðñéí îåêéíÞóïõí ãéá ôïí êéíçìáôïãñÜöï, êáôÜ ôç
äéÜñêåéá ôïõ ôáîéäéïý, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ðñïâïëÞò);
Óå üëï ôï êåßìåíï åßíáé åõäéÜêñéôá ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ ìéêñïý
ÐÝôñïõ, ðïõ êáëåßôáé ãéá ðñþôç öïñÜ óôç æùÞ ôïõ íá âéþóåé ôçí
åìðåéñßá ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ. Óôéò äýï ðñþôåò öÜóåéò ôçò áöÞ-
186 ãçóçò (ðñéí îåêéíÞóïõí ãéá ôïí êéíçìáôïãñÜöï, êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôïõ ôáîéäéïý êáé ðñéí áñ÷ßóåé ç ðñïâïëÞ) ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ντίνος
ðáéäéïý åßíáé ó÷åäüí ßäéá: áãùíßá, áíõðïìïíçóßá, ëá÷ôÜñá, áíç- Δημόπουλος
óõ÷ßá, ðåñéÝñãåéá, áðïñßá. Ôá óõíáéóèÞìáôá áõôÜ õðï÷ùñïýí êáé
ôç èÝóç ôïõò ðáßñíåé ç ìáãåßá êáé ôï èÜìðïò ìðñïóôÜ óôï âßùìá
ôçò åìðåéñßáò ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ. ÁðïññïöÜôáé áðü ôï èÝáìá,
ðáñáóýñåôáé áðü ôçí õðüèåóç ôçò ôáéíßáò êáé ãßíåôáé Ýíá ìå ôï
Óáñëü. ÁéóèÜíåôáé öüâï ãéá ôï ìùñü, áíáêïýöéóç êáé ÷áñÜ ðïõ
ôåëéêÜ áõôü óþæåôáé, åõôõ÷ßá ðïõ ç ìçôÝñá âñÞêå ðÜëé ôï ðáé-
äß ôçò. Íéþèåé ìáãåìÝíïò êáé åíôõðùóéáóìÝíïò óå ôÝôïéï âáèìü
þóôå îå÷íÜ üôé ï Óáñëü åßíáé ìüíï ìéá åéêüíá ðÜíù óå ðáíß êáé
áõèüñìçôá åðé÷åéñåß íá ôïõ ìéëÞóåé, æçôþíôáò ôïõ íá óþóåé ôïí
Üññùóôï ößëï ôïõ, öÝñíïíôáò ôï áèÜíáôï íåñü.
2. Åíôïðßóôå óôï êåßìåíï óõíÞèåéåò êáé óêçíÝò ôïõ ðáñåëèü-
íôïò ðïõ Ý÷ïõí åêëåßøåé óôéò ìÝñåò ìáò.
¸íáò áðü ôïõò óôü÷ïõò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé íá ãíùñßóïõìå ìïñöÝò
æùÞò êáé åíäéáöÝñïíôá ôùí áíèñþðùí ôïõ ðáñåëèüíôïò, ðïõ óôéò
ìÝñåò ìáò åßôå Ý÷ïõí åêëåßøåé åßôå ôåßíïõí íá åêëåßøïõí. Ãéá ðá-
ñÜäåéãìá, ç ìåôáêßíçóç óôç ìåãÜëç ðüëç ãéá íá ðáñáêïëïõèÞóåé
êÜðïéïò èåñéíü óéíåìÜ, ç óõóôçìáôéêÞ ðñïåôïéìáóßá ãéá ôï ôáîßäé,
ðïõ êáèéóôÜ ôï ãåãïíüò óçìáíôéêü, ôï ôáîßäé ìå ôï ðáëéü áõôïêßíç-
ôï, ðïõ áðïôåëåß áðñüóìåíç Ýêðëçîç ãéá ôïõò êáôïßêïõò ôçò åðáñ-
÷ßáò, ï ãñáöéêüò ïäçãüò ôïõ áõôïêéíÞôïõ, Íôïýëáò – ÊáñáíÜóïò,
ðïõ åêöñÜæåé ôï ëáúêü óôïé÷åßï ìå ôá ôñáãïýäéá ðïõ ëÝåé, ç «êáëÞ»
öïñåóéÜ ôùí ðáéäéþí, ç «ðñùôüãïíç» åìðïñéêÞ äñáóôçñéüôçôá ðïõ
áíáðôýóóåôáé ìå êÝíôñï ôï èåñéíü êéíçìáôïãñÜöï, ç êéíçìáôïãñá-
öéêÞ èåìáôïëïãßá ôïõ âïõâïý êéíçìáôïãñÜöïõ ôçò åðï÷Þò ìå ôïõò
Þñùåò ôùí ãïõÝóôåñí êáé ôïí áðáñÜìéëëï Óáñëü ôïõ ÔóÜðëéí. ¼ëá
áõôÜ åßíáé áõèåíôéêÝò åéêüíåò åíüò êüóìïõ ôïõ ðáñåëèüíôïò ðïõ
ôïí áíáóýñåé ç íïóôáëãéêÞ ìáôéÜ áíèñþðùí ðïõ ôïí Ýæçóáí.
3. Óõãêñßíåôå ìéá äéêÞ óáò Ýîïäï ãéá êéíçìáôïãñÜöï ìå ôçí ðñï-
åôïéìáóßá ôïõ ÐÝôñïõ.
ÓÞìåñá ôá ðñÜãìáôá åßíáé ôåëåßùò äéáöïñåôéêÜ ùò ðñïò ôïí êéíç-
ìáôïãñÜöï êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ôïí âéþíïõí ïé óýã÷ñïíïé
Üíèñùðïé. Óôéò ìÝñåò ìáò ï êéíçìáôïãñÜöïò åßíáé ðåñéóóüôåñï
ðñïóéôüò –äå ÷ñåéÜæåôáé íá ôáîéäÝøïõìå– êáé óå üëïõò ôïõò áí-
èñþðïõò ùò óõíçèéóìÝíïò ôñüðïò äéáóêÝäáóçò. Êáíåßò ìáò äåí
áéóèÜíåôáé üðùò ï ÐÝôñïò üôáí ðñüêåéôáé íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôçí
ðñïâïëÞ ìéáò ôáéíßáò. Ïé áßèïõóåò Ý÷ïõí ðïëëáðëáóéáóôåß êáé äåí
ôéò óõíáíôÜ êáíåßò ìüíï óôéò ðñùôåýïõóåò. Äå öïñÜìå ðëÝïí ôá
êáëÜ ìáò ñïý÷á ãéá íá ðÜìå óéíåìÜ, êáèþò ï êéíçìáôïãñÜöïò
ðëÝïí èåùñåßôáé êáèçìåñéíüò êáé áðëüò ôñüðïò äéáóêÝäáóçò êáé
Ý÷åé ëéãüôåñç áßãëç óõãêñéôéêÜ ìå åêåßíç ôçí åðï÷Þ. ÅðéðëÝïí, 187
ΠΑΛΑΙΟΤΕΡΕΣ äå óõíáíôÜò ôïõò ìéêñïðùëçôÝò ðïõ óõíáíôïýóåò Üëëïôå óôïõò
ΜΟΡΦΕΣ ΖΩΗΣ èåñéíïýò êõñßùò êéíçìáôïãñÜöïõò. Áò ìçí îå÷íÜìå üôé êáé ï èå-
óìüò ôïõ èåñéíïý êéíçìáôïãñÜöïõ ôåßíåé ðñïò åîáöÜíéóç. Ïé áß-
èïõóåò åßíáé ðëÝïí ðåëþñéåò, êëåéóôÝò êáé êëéìáôéæüìåíåò, åíþ ôï
ãñÞãïñï öáãçôü ðïõ ðñïìçèåõüóïõí Üëëïôå áðü ôïõò ãêÝêçäåò
êáé ôïõò ðáóáôåìðÜäåò, ìðïñåßò ôþñá íá ôï âñåéò óôéò êáíôßíåò
ðïõ äéáèÝôïõí üëïé ïé êéíçìáôïãñÜöïé. Ï åëëçíéêüò ÷áëâÜò êáé ï
ðáóáôÝìðïò Ý÷ïõí áíôéêáôáóôáèåß áðü ôá îåíüöåñôá ðïð êïñí
êáé êüêá êüëá. ÔÝëïò, ç èåìáôïëïãßá êáé ç ôå÷íïôñïðßá ôïõ êéíç-
ìáôïãñÜöïõ Ý÷åé áëëÜîåé ñéæéêÜ. Ïé óýã÷ñïíåò ôáéíßåò åßíáé üëåò
ïìéëïýóåò, ìå åéäéêÜ åöÝ, íôüëìðé óáñÜïõíô êáé óêçíÝò ðïõ åíáë-
ëÜóóïíôáé ôüóï ãñÞãïñá, ó÷åäüí áóôñáðéáßá.

κειμένου
1. ÉóìáÞë ÊáíôáñÝ, Ï ðáëéüò óéíåìÜò, ìôöñ. ÐÜíïò Ôóïýêáò (Êõñé-
áêÜôéêç Åëåõèåñïôõðßá, 30.6.1991)
ÐáëéÝ óéíåìÜ
óéíåìÜ ìðñá÷ôéóìÝíå (=ðáñáìåëçìÝíå),
ðïõ áðü ÷ñüíéá äåí ðñïâÜëëïíôáé ßäéåò ôáéíßåò,
ðïõ ïé èåáôÝò ìå ôéò êáñÝêëåò äå èïñõâïýíå,
ðïõ óôá äéáëåßììáôá ôùí ðáñáóôÜóåùí
óôñáãÜëéá äåí ðïõëïýíå.
ÊçëéäùìÝí’ ç ïèüíç,
ôá ìåãÜöùíá âïõâÜ, ÷áëáóìÝíá,
Üäåéá, óáí Üãñáöåò ãñáììÝò ôá êáèßóìáôá ïìðñüò ìïõ
óáí ðïßçìá ìáêñý ôá èùñþ, ìðñá÷ôéóìÝíá
êáé óêÝøåéò, êáçìïß,
öïõíôþíïõí åíôüò ìïõ.
Ôùí ðáéäéÜôéêùí ÷ñüíùí,
óéíåìÜ ôïõ èïñýâïõ,
ôüóåò ÷þñåò óôïí êüóìï,
ôüóåò áßèïõóåò åßäá,
ìá ì’ üóç åñ÷üìïõí óå óå ðåñçöÜíéá, óå êáìéÜ ôïõò äåí
ðÞãá,
ù ìðáñÜêéá áêñéâÞ ìïõ
êáé óðÜíéá
(áðüóðáóìá, óô. 1-20)
Ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç: «… êáçìïß öïõíôþíïõí åíôüò ìïõ».
2. Ðþò áéóèÜíåôáé ï ÐÝôñïò ãéá ôçí Áíèïýëá êáé óå ðïéá óçìåßá

188 ôïõ êåéìÝíïõ öáßíåôáé áõôü;
Ταξ ιδιωτικά κκείμενα
Ταξιδιωτικά είμεν α
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ
ΚΕΙΜΕΝΑ
Με πλοίο
Νάνος Βαλαωρίτης
ÃåííÞèçêå óôç ËùæÜííç ôçò Åëâåôßáò ôï 1921 êáé åßíáé äéóÝããïíïò
ôïõ ðïéçôÞ ÁñéóôïôÝëç Âáëáùñßôç. Óðïýäáóå ÍïìéêÜ óôï Ðáíåðé-
óôÞìéï Áèçíþí êáé ÁããëéêÞ Öéëïëïãßá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Ëïíäß-
íïõ. Áðü ôï 1954 Ýùò ôï 1960 áíÞêå óôçí ïìÜäá ôïõ õðåññåáëéóôÞ
Andre Breton. ÅñãÜóôçêå ùò êáèçãçôÞò ëïãïôå÷íßáò êáé ãñáöÞò
óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Óáí Öñáíóßóêï. Ôá ðñþôá ôïõ ðïéÞìáôá äç-
ìïóßåõóå Þäç áðü ôï 1939 óôï ðåñéïäéêü ÍÝá ÃñÜììáôá. Ôï Ýñãï
ôïõ áíÞêåé óôï ÷þñï ôïõ õðåññåáëéóìïý êáé ôï ÷áñáêôçñßæåé ç åì-
ìïíÞ ôïõ ðïéçôÞ óôá äéäÜãìáôá ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ êáëëéôå÷íéêïý
ñåýìáôïò. ÅíôÜóóåôáé óôçí ïìÜäá ôùí íåïûðåññåáëéóôþí.
¸ñãá óôá åëëçíéêÜ: Ðïßçóç, Ç ôéìùñßá ôùí ìÜãùí (1947), ÊåíôñéêÞ
ÓôïÜ (1958), ãéá ôï ïðïßï ôïõ áðïíåìÞèçêå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï
Ðïßçóçò, Áíþíõìï ðïßçìá ôïõ Öùôåéíïý ÁçãéÜííç (1974), Åóôßåò
ìéêñïâßùí (1977), Ï Þñùáò ôïõ ôõ÷áßïõ (1979), Ç ðïõðïõëÝíéá åîï-
ìïëüãçóç (1982), Óôï êÜôù êÜôù ôçò ãñáöÞò (1984), Ï Ýã÷ñùìïò
óôõëïãñÜöïò (1986), ÁíéäåïãñÜììáôá (1996), Ï Þëéïò ï äÞìéïò ìéáò
ðñÜóéíçò óêÝøçò (1996). ÅîÝäùóå åðßóçò ôá ÐïéÞìáôá É êáé Ðïé-
Þìáôá ÉÉ, óôá ïðïßá ðåñéëáìâÜíåôáé ç ðïéçôéêÞ ôïõ åñãáóßá áðü
ôï 1944 Ýùò ôï 1974. ÐåæÜ: Ï ðñïäüôçò ôïõ ãñáðôïý ëüãïõ (1980),
Ï äéáìáíôÝíéïò ãáëçíåõôÞò (1981), Áð’ ôá êüêáëá âãáëìÝíç (1982),
ÌåñéêÝò ãõíáßêåò (1982), Ç äïëïöïíßá (1984), Ï èçóáõñüò ôïõ ÎÝñ-
îç (1984), Ï ïìéëþí ðßèçêïò (1986), Ðáñáìõèïëïãßá (1996). Åðßóçò
áó÷ïëÞèçêå êáé ìå ôçí êñéôéêÞ: ÁíäñÝáò Åìðåéñßêïò (1989), Ãéá ìéá
èåùñßá ôçò ãñáöÞò (1990).

Ï õðåññåáëéóìüò Þ óïõñåáëéóìüò (< surrealisme) åßíáé Ýíá ëïãï-
ôå÷íéêü ñåýìá ðïõ åìöáíßóôçêå óôçí Åõñþðç óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý
áéþíá, ìå èåìåëéùôÞ ôïí Andre Breton. Åßíáé Ýíá ñåýìá åðçñåá-
190 óìÝíï áðü ôéò èåùñßåò ôïõ Öñüéíô ãéá ôï õðïóõíåßäçôï êáé ôçí
øõ÷áíÜëõóç. Óôçí ÅëëÜäá åìöáíßæåôáé ùò ôï ðéï óçìáíôéêü ëïãï- Νάνος
ôå÷íéêü ñåýìá ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ êáé åðçñÝáóå ðïëý ôç íåüôåñç Βαλαωρίτης
ðïßçóç.
Ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí õðåññåáëéóôéêþí Ýñãùí äåí åßíáé ç ðñáãìá-
ôéêüôçôá, ï åîùôåñéêüò êüóìïò Þ ç åóùôåñéêÞ æùÞ ôùí áíèñþðùí,
áëëÜ ï êüóìïò ôïõ õðïóõíåßäçôïõ, ï ïðïßïò åßíáé åëåýèåñïò áðü
ôïõò íüìïõò ôçò ëïãéêÞò, ðïõ ðåñéïñßæïõí ôç óõíåßäçóç. Áöïý ëïé-
ðüí áðïññßðôåôáé ç ëïãéêÞ, åßíáé öõóéêü íá åðéêñáôåß ç åëåýèåñç
öáíôáóßá.
Ï õðåññåáëéóìüò óôçñßæåôáé óôçí áõôüìáôç ãñáöÞ. Ï ðïéçôÞò,
äçëáäÞ, ÷ùñßò íá Ý÷åé ðñïêáèïñéóìÝíï óôü÷ï, êáôáãñÜöåé üóåò
ðáñáóôÜóåéò ôïý Ýñ÷ïíôáé ìüíåò ôïõò êáé ôõ÷áßá óôï íïõ óå êÜ-
ðïéá óõãêåêñéìÝíç ÷ñïíéêÞ óôéãìÞ, ÷ùñßò êáìéÜ óýíäåóç ìåôáîý
ôïõò: åéêüíåò êáé ãåãïíüôá ÷ùñßò êáìßá ëïãéêÞ óõíÜöåéá, áëëÜ ìå
ìåãÜëç æùíôÜíéá, üðùò áêñéâþò ìáò Ýñ÷ïíôáé óôá ðéï ðáñÜîåíá
üíåéñÜ ìáò.

Ôï ðïßçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Åê ðñþôçò üøåùò ôá ìáêñéíÜ èáëáóóéíÜ ôáîßäéá äå
ìïõ ðÜíå»: Ç Üðïøç ðïõ Ý÷åé ï ðïéçôÞò ãéá ôá ìáêñéíÜ èáëáóóéíÜ
ôáîßäéá.
2ç åíüôçôá: «Êé üìùò êé üìùò… Þ óêïõüò»: Ïé åìðåéñßåò ðïõ ïñáìá-
ôßæåôáé ï ðïéçôÞò íá âéþóåé åí ðëù.
3ç åíüôçôá: «ìá ðÜíù áð’ üëá… ì’ Ýíáí åêäüôç»: Ç ìåãáëýôåñç
åðéèõìßá ôïõ ðïéçôÞ.
¼ðùò üëá ôá ðïéÞìáôá ðïõ áíÞêïõí óôï ëïãïôå÷íéêü ñåýìá ôïõ
õðåññåáëéóìïý, Ýôóé êáé áõôü, äåí åðéêåíôñþíåôáé óôï íüçìá áëëÜ
óôá áéóèÞìáôá. Ôá óïõñåáëéóôéêÜ ðïéÞìáôá äå áðåõèýíïíôáé óôç
ëïãéêÞ ôïõ áíáãíþóôç áëëÜ óôç äçìéïõñãßá óõíáéóèçìÜôùí êáé
åíôõðþóåùí. Áõôü ðïõ èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå åßíáé üôé üëïé ïé
ïñáìáôéóìïß ôïõ ôáîéäéþôç êáé ïé óõãêéíÞóåéò ðïõ ðåñéìÝíåé íá æÞ-
óåé åí ðëù, äçìéïõñãïýí áôìüóöáéñá áíáìïíÞò, ôçí ïðïßá áéóèÜ-
íåôáé êáé ï áíáãíþóôçò. ÐñÜãìáôé, üôáí îåêéíïýìå ãéá Ýíá ìáêñéíü
ôáîßäé ìå ðëïßï, äåí îÝñïõìå ôé èá óõíáíôÞóïõìå êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôïõ ôáîéäéïý. ÐáñÜëëçëá ëïéðüí ìå ôï áëçèéíü ôáîßäé ìå ôï ðëïßï,
óõìâáßíåé êáé óôï íïõ Ýíá Üëëï ôáîßäé· áõôü ôçò öáíôáóßáò. Êáé
üðùò Þäç îÝñïõìå, óôç öáíôáóßá äåí õðÜñ÷ïõí üñéá. 191
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç
ΚΕΙΜΕΝΑ 1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç èåìáôéêÞ åíüôçôá ôïõ ðïéÞìáôïò ç ðïé-
çôéêÞ öùíÞ åêöñÜæåé ôçí ÜðïøÞ ôçò ãéá ôá ìáêñéíÜ èáëáóóéíÜ
ôáîßäéá, ôá ïðïßá äå èåùñåß éäéáéôÝñùò åõ÷Üñéóôá.
2ç åíüôçôá: Ç åíüôçôá áõôÞ Ýñ÷åôáé óå áíôßèåóç ìå ôçí ðñþôç.
Ìïëïíüôé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ äåí áñÝóêåôáé óå ìáêñéíÜ èáëáóóéíÜ
ôáîßäéá, ç óõíÝ÷åéá ôïõ ðïéÞìáôïò åðéöõëÜóóåé ìéá åîÝëéîç äéá-
öïñåôéêÞ áðü ôçí áíáìåíüìåíç. Óôçí åíüôçôá áõôÞ áíáäåéêíýåôáé
ìéá ÷áñïýìåíç äéÜèåóç ôïõ ôáîéäéþôç – ðïéçôÞ, ðáñüëï ðïõ îåêéíÜ
ãéá Ýíá ìáêñéíü ôáîßäé ìå ðëïßï. Ôï ðïßçìá åßíáé ãåìÜôï áðü ôéò
öáíôáóéþóåéò ôïõ ðïéçôÞ ãéá ôï ôé èÝëåé íá óõíáíôÞóåé êáé íá
êÜíåé ðÜíù óôï ðëïßï, ôéò åìðåéñßåò ðïõ èá ôïí óõãêéíÞóïõí, äç-
ìéïõñãþíôáò Ýôóé ôçí áßóèçóç ìéá ãïçôåõôéêÞò áíáìïíÞò êáé ãéá
ôïí ßäéï áëëÜ êáé ãéá ôïõò áíáãíþóôåò.
3ç åíüôçôá: Ôï ðïßçìá êáôáëÞãåé ìå áíáöïñÜ óôç ìåãáëýôåñç
åðéèõìßá ôïõ ðïéçôÞ: íá êñáôÞóåé çìåñïëüãéï ôùí åìðåéñéþí ôïõ
áðü ôï ôáîßäé, þóôå áõôÝò íá áðïôåëÝóïõí ôï ðåñéå÷üìåíï ìéáò
ìåëëïíôéêÞò ëïãïôå÷íéêÞò Ýêäïóçò ôïõ ðïéçôÞ.

ÐñùôáãùíéóôÞò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ç ßäéá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ. Áðü
ôá ëåãüìåíÜ ôçò êáôáíïïýìå üôé ï ôáîéäéþôçò - ðïéçôÞò Ý÷åé áíá-
ðôõãìÝíç öáíôáóßá êáé ïñáìáôßæåôáé ôéò åìðåéñßåò êáé ôéò óõãêé-
íÞóåéò ðïõ ðåñéìÝíåé íá æÞóåé åí ðëù, ðñéí áêüìç ôéò âéþóåé. Ìáò
ðëçñïöïñåß üôé ôïí êïõñÜæïõí ôá ìáêñéíÜ èáëáóóéíÜ ôáîßäéá.
Åðßóçò ðñïò ôï ôÝëïò âëÝðïõìå üôé ï ôáîéäéþôçò äåí îå÷íÜ ôç
ëïãïôå÷íéêÞ ôïõ éäéüôçôá êáé Ý÷åé óêïðü íá äçìïóéåýóåé áõôÝò ôéò
ôáîéäéùôéêÝò ôïõ åìðåéñßåò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ ìå êáèçìåñéíü ëåîéëüãéï êáé ÷ñÞóç
ðïëëþí îåíéêþí ëÝîåùí (óåæ ëïíãê, êüêá êüëá, ìðáñ, ëïôáñßá,
ðéíãê ðïíãê, ìðéëéÜñäï, óêïõüò) êáé öñáóôéêþí êëéóÝ ôçò êáèáñåý-
ïõóáò (åí ðëù, åê ðñþôçò üøåùò).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé áðëü, êáèþò éêáíïðïéåß ôïí áíáãíþóôç ìå ôçí áêñß-
âåéá êáé óå ðïëëÜ óçìåßá ìå ôçí êõñéïëåîßá. ×áñáêôçñßæåôáé åðß-
óçò áðü ôç óõíôïìßá ôïõ ëüãïõ. Ôá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ÷ñçóéìï-
ðïéïýíôáé ìå ëéôüôçôá. Ôï ýöïò åðßóçò óôá ðåñéóóüôåñá óçìåßá
åßíáé ðõêíü, äçëáäÞ ï ðïéçôÞò åêöñÜæåé ðïëëÝò óêÝøåéò ôïõ ìå
192 ëßãá ëüãéá. Ç õðïôáêôéêÞ óýíäåóç ôùí ðñïôÜóåùí êáé ç ÷ñÞóç
âïõëçôéêþí êõñßùò ðñïôÜóåùí, ôï áóýíäåôï ó÷Þìá êáé ç Ýëëåéøç Νάνος
óçìåßùí óôßîçò (ôï ðïßçìá äéáèÝôåé ìüíï äýï ôåëåßåò êáé ôÝóóåñéò Βαλαωρίτης
ðáýëåò) ÷áñßæïõí ðñùôüãíùñç ãïñãüôçôá óôï ðïßçìá, ìå ãñÞ-
ãïñç åíáëëáãÞ ðïëëþí åéêüíùí ðïõ äßíïõí óôïí áíáãíþóôç ôçí
áßóèçóç üôé ðáñáêïëïõèåß ôçëåïðôéêÞ äéáöÞìéóç. ÃåíéêÜ ôï ýöïò
ôùí õðåññåáëéóôéêþí ðïéçìÜôùí äå èõìßæåé ëïãïôå÷íéêÜ êåßìåíá
áëëÜ ðåñéóóüôåñï óõíåéñìéêÝò äéáôõðþóåéò.

Ãéá ôá õðåññåáëéóôéêÜ ðïéÞìáôá, âë. Åéóáãùãéêü óçìåßùìá ãéá
ôï Ýñãï.

ÅðáíÜëçøç: «êé üìùò».
ÅðáíÜëçøç
Ðáñïìïßùóç: «óáí ðßèçêïò».
ÌåôáöïñÝò: «íá âãÜëù öùôïãñáößåò», «íá æù ôï íïõ ìïõ», «ðÜíå
ÌåôáöïñÝò
ìå ìéá áíïé÷ôüêáñäç äéÜèåóç», «íá êñáôÞóù çìåñïëüãéï», «íüóôé-
ìåò óõíôáîéäéþôéóóåò».
Áóýíäåôï: «íá êñåìáóôþ óáí ðßèçêïò… ìðéëéÜñäï Þ óêïõüò».
Áóýíäåôï
Åéêüíåò: Ôï ðïßçìá áðü ôï äåýôåñï óôß÷ï êáé Ýðåéôá åßíáé ãåìÜôï
Åéêüíåò
åéêüíåò: ç ãÝöõñá ôïõ ðëïßïõ, ôï ÷áñôïðáßãíéï, ï ÷ïñüò óôï óá-
ëüíé, ôï êñÝìáóìá áðü ôá êáôÜñôéá, ôá èáëÜóóéá êïßôç, ç èáëáó-
óïôáñá÷Þ, ôá áèëÞìáôá ê.Ü.

1. Ìå ðïéá äéÜèåóç îåêéíÜ ôï ôáîßäé ôïõ ï ðïéçôÞò; Óå ðïéïõò
ëüãïõò íïìßæåôå üôé ïöåßëåôáé ç áëëáãÞ ôçò äéÜèåóÞò ôïõ, áðü
ôç óôéãìÞ ðïõ âñßóêåôáé ðÜíù óôï ðëïßï;
Ðñþôç ðëçñïöïñßá ðïõ ìáò ðáñÝ÷åé ôï ðïßçìá åßíáé üôé ï ðïéçôÞò
äåí ðñïôéìÜ ôá ìáêñéíÜ èáëÜóóéá ôáîßäéá êáé Üñá ç äéÜèåóÞ ôïõ
äåí åßíáé êáëÞ ôç óôéãìÞ ðïõ îåêéíÜ ôï ôáîßäé. Ìå ôï ðïõ áíåâáßíåé
üìùò óôç ãÝöõñá ôïõ ðëïßïõ, óçìåßï áð’ üðïõ ìðïñåß íá áíôéêñßóåé
ôç èÜëáóóá êáé ôçí üìïñöç èÝá, ç äéÜèåóÞ ôïõ áëëÜæåé ðñïò ôï
êáëýôåñï. Êáé áõôü åßíáé öõóéêü åöüóïí, üôáí áíåâáßíåéò óôï êá-
ñÜâé, åéäéêÜ óôïõò áíïé÷ôïýò ÷þñïõò ôïõ ðëïßïõ, ïé áéóèÞóåéò óïõ
áíôéëáìâÜíïíôáé ðñÜãìáôá ðïõ äå âñßóêåéò óôç óôåñéÜ: áðïêôÜò
üìïñöç èÝá áðü øçëÜ ðñïò ôï áðÝñáíôï ãáëÜæéï ôçò èÜëáóóáò,
ôï èáëáóóéíü áåñÜêé óå áíáæùïãïíåß åõ÷Üñéóôá êáé ïóöñáßíåóáé
ôç ìõñùäéÜ ôïõ éùäßïõ ôçò èÜëáóóáò. Ôï ðëïßï åßíáé Ýíá ìÝóï ðïõ
óå áðïìáêñýíåé áðü ôçí êáèçìåñéíüôçôá êáé óå ïäçãåß óõíÞèùò
óå ðñïïñéóìïýò áíáøõ÷Þò. ¼ëá áõôÜ ìðïñïýí íá áëëÜîïõí ôç äé-
Üèåóç åíüò ôáîéäéþôç ðïõ ôïí êïõñÜæïõí ôá ìáêñéíÜ ôáîßäéá.
193
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ 2. Ðïéá áðü áõôÜ ðïõ ðåñéìÝíåé íá æÞóåé ï ôáîéäéþôçò - ðïéçôÞò
ΚΕΙΜΕΝΑ åßíáé ñåáëéóôéêÜ êáé ðïéá õðåñâáßíïõí, êáôÜ ôç ãíþìç óáò, ôçí
ðñáãìáôéêüôçôá;
Ôï ðïßçìá ðåñéÝ÷åé åìðåéñßåò ñåáëéóôéêÝò, ôéò ïðïßåò ìðïñåß íá
âéþóåé êáíåßò ìÝóá óå Ýíá êáñÜâé, êáé ìç ñåáëéóôéêÝò, ðïõ áíÞêïõí
óôç óöáßñá ôçò öáíôáóßáò. ÐñÜãìáôá ðïõ ìðïñïýí íá óõìâïýí
óå Ýíáí ôáîéäéþôç ôïõ ðëïßïõ: íá ðáßîåé îåñÞ, íá ìéëÞóåé ìå êÜ-
ðïéïí Þ êÜðïéá, íá ôñÝîåé áðü ôçí êáìðßíá óôï êáôÜóôñùìá, íá
÷ïñÝøåé óôï óáëüíé ìå ãõíáßêåò ìå ôéò ïðïßåò óõíôáîéäåýåé, íá
îáðëþóåé óå ìéá îáðëþóôñá, íá âãÜëåé öùôïãñáößåò, íá êïéôá-
÷ôåß óôïí êáèñÝöôç, íá ðáñáôçñÞóåé ôç èÜëáóóá êáé íá øÜîåé
ãéá äåëößíéá, íá åîåôÜóåé ìå ðïéåò óõíôáîéäéþôéóóåò óõíõðÜñ÷åé
åí ðëù, íá ðéåé ìðßñá Þ áíáøõêôéêü, íá öÜåé ìéá óáëÜôá Þ íá ðéåé
êáöÝ, íá âñåèåß óå èáëáóóïôáñá÷Þ, íá áêïýóåé ôï ôñáíæéóôïñÜêé
Þ íá äåé ôçëåüñáóç, íá ðáßîåé ïìáäéêÜ ðáé÷íßäéá Þ áèëÞìáôá. Áðü
ôçí Üëëç ðëåõñÜ óôï ðïßçìá õðÜñ÷ïõí êáé óêçíÝò ðïõ õðåñâáß-
íïõí ôç ëïãéêÞ êáé ôçí ðñáãìáôéêüôçôá: íá êñåìáóôåß óáí ðßèçêïò
áðü ôá êáôÜñôéá, íá ðáñáôçñÞóåé áí óôç èÜëáóóá ðïõ äéáó÷ßæïõí
õðÜñ÷ïõí äéÜóåëá Þ êïéëÜäåò, íá Ý÷åé ôï íïõ ôïõ ãéá êáñ÷áñßåò,
óå ðåñéï÷Þ ìå áíåìïóôñüâéëïõò, íá ðáñáóôåß óôçí ðñïâïëÞ êÜ-
ðïéáò ôáéíßáò.
3. Ôé ðñüêåéôáé íá êÜíåé «ðÜíù áð’ üëá» ï ðïéçôÞò üóï èá âñß-
óêåôáé óôï ðëïßï êáé ãéá ðïéï óêïðü; Ó÷ïëÜóôå ôï ýöïò óôï
óçìåßï áõôü ôïõ ðïéÞìáôïò.
Ï ðïéçôÞò, áöïý Ý÷åé áöÞóåé åëåýèåñï ôï óõíåéñìü ôïõ êáé ôç
öáíôáóßá ôïõ íá ïñáìáôéóôåß åìðåéñßåò ðïõ èá åðéèõìïýóå íá âé-
þóåé, óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ôïõ ðïéÞìáôïò, îå÷ùñßæåé ìßá åíÝñ-
ãåéá ðïõ èá Þèåëå ðåñéóóüôåñï áð’ üëåò íá ðñáãìáôïðïéÞóåé.
ÐñïôåñáéüôçôÜ ôïõ åßíáé íá ãñÜøåé ôéò åíôõðþóåéò êáé ôéò ãíùñéìß-
åò ôïõ óå Ýíá çìåñïëüãéï, ôéò ïðïßåò óêïðåýåé íá åêäþóåé êéüëáò.
ÂëÝðïõìå åäþ ôïí ðïéçôÞ ùò ãíÞóéï ëïãïôÝ÷íç ðïõ áíáæçôÜ äé-
áñêþò ôçí Ýìðíåõóç. Ïé ôáîéäéùôéêÝò åíôõðþóåéò åßíáé ðñïóöéëÝò
ëïãïôå÷íéêü èÝìá.
Ôï ýöïò ôçò ôåëåõôáßáò áõôÞò åíüôçôáò äéáöÝñåé áðü ôï ýöïò
ôçò ðñïçãïýìåíçò åíüôçôáò ôïõ ðïéÞìáôïò. Ï ðïéçôéêüò ôüíïò
ãßíåôáé ðåñéóóüôåñï ñåáëéóôéêüò êáé äåí õðÜñ÷åé íïçìáôéêÞ óýã-
÷õóç óôïí áíáãíþóôç. Ï ðïéçôÞò - ôáîéäéþôçò ìïéÜæåé íá îõðíÜåé
áðü ôï üíåéñï êáé íá óõíåéäçôïðïéåß ôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé ôï
÷ñÝïò ôïõ ùò ëïãïôÝ÷íç.
194
4. ÅîåôÜóôå ôï ðåñéå÷üìåíï êáé ôç ìïñöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ãéá íá äåßôå Νάνος
óå ôé äéáöïñïðïéåßôáé áðü ôçí ðáñáäïóéáêÞ ðïßçóç. ÐñïóÝîåôå áí Βαλαωρίτης
õðÜñ÷åé óôé÷ïõñãéêÞ, ìÝôñï, ïìïéïêáôáëçîßá, óôßîç, óýæåõîç ðñáãìá-
ôéêïý óôïé÷åßïõ ìå öáíôáóôéêü, áíïßêåéåò åéêüíåò êáé óýìâïëá.
Ôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá, üðùò êáé üëá ôá õðåññåáëéóôéêÜ ðïéÞìá-
ôá, äåí åíôÜóóïíôáé óå êáíåíüò åßäïõò ðïéçôéêÞ ôå÷íéêÞ. Êé áõôü
ãéáôß ç áðïäåóìåõìÝíç áõôÞ ñïÞ ôïõ ëüãïõ äýóêïëá ìðáßíåé óå
ìÝôñá êáé ñõèìü. Äåí õðÜñ÷åé óôé÷ïõñãéêÞ, äå ÷ùñßæåôáé óå óôñï-
öÝò, äåí Ý÷åé ïýôå ìÝôñï, ïýôå ïìïéïêáôáëçîßá êáé ó÷åäüí äåí
õðÜñ÷åé óôßîç (ôï ðïßçìá Ý÷åé ìüíï äýï ôåëåßåò êáé ôÝóóåñéò ðáý-
ëåò). Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ üìùò õðÜñ÷åé Ýíôïíï ôï óôïé÷åßï ôçò
óýæåõîçò ðñáãìáôéêüôçôáò êáé öáíôáóßáò («íá ’÷ù ôï íïõ ìïõ… êáé
áíåìïóôñüâéëïõò»), åéêüíåò áíïßêåéåò («íá êñåìáóôþ óáí ðßèçêïò
áðü ôá êáôÜñôéá, áí õðÜñ÷ïõí äéÜóåëá Þ êïéëÜäåò»). Ìçí îå÷íÜìå
üôé ôá ëïãïôå÷íÞìáôá áõôÜ äåí áðåõèýíïíôáé óôç ëïãéêÞ áëëÜ
óôï óõíáßóèçìá êáé äå äéáêñßíïíôáé ãéá ôéò ëïãïôå÷íéêÝò ôïõò
áñåôÝò êáé Üñá äåí åðéäÝ÷ïíôáé áðüëõôåò åñìçíåßåò.

κειμένου
1. Ðïéá åéêüíá ôïõ ðïéÞìáôïò ðñïôéìÜôå êáé ãéáôß;
2. Âñåèåßôå êé åóåßò óôç èÝóç ôïõ ôáîéäéþôç – ðïéçôÞ êáé ãñÜøôå
Ýíá ìéêñü áöÞãçìá ãéá ôéò áíáìåíüìåíåò åìðåéñßåò óáò áðü Ýíá
ôáîßäé ìå êñïõáæéåñüðëïéï.
195
ΚΕΙΜΕΝΑ
Το θέλγητρο της Ανδαλουσίας

Κώστας Ουράνης
Ï Êþóôáò ÏõñÜíçò, öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ Ê. ÍåÜñ÷ïõ, ãåííÞ-
èçêå óôï Ëåùíßäéï ôçò Êõíïõñßáò ôï 1890 êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá
ôï 1953. Ôá åãêýêëéá ìáèÞìáôá äéäÜ÷èçêå óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç
êáé óðïýäáóå ðïëéôéêÝò åðéóôÞìåò óôï Ðáñßóé êáé ôç Ãåíåýç. Áñ÷éêÜ
ðÞãå óôçí Åõñþðç ãéá íá óðïõäÜóåé ãåùðïíßá, áëëÜ åãêáôÝëåéøå
ôéò óðïõäÝò ôïõ, ãéá íá áó÷ïëçèåß åðáããåëìáôéêÜ ìå ôç äçìïóéï-
ãñáößá. Äéïñßóôçêå ãåíéêüò ðñüîåíïò ôçò ÅëëÜäáò óôç Ëéóáâüíá
(1920-1924) êáé åí óõíå÷åßá Þñèå óôçí ÁèÞíá, üðïõ åñãÜóôçêå ùò
äçìïóéïãñÜöïò. ÕðÞñîå äéåõèõíôÞò ôçò åöçìåñßäáò Åëåýèåñïò
Ëüãïò, áíôáðïêñéôÞò åëëçíéêþí åöçìåñßäùí óôï åîùôåñéêü êáé
õðÜëëçëïò óôá ãñáöåßá Ôýðïõ ðïëëþí åëëçíéêþí ðñåóâåéþí. Äç-
ìïóßåõóå ðïéÞìáôá, äéçãÞìáôá, ìåëÝôåò, Üñèñá, ôáîéäéùôéêÝò åíôõ-
ðþóåéò êáé ðåñéãñáöÝò. ÓõíåñãÜóôçêå ìå ðïëëÝò åöçìåñßäåò êáé
ðåñéïäéêÜ. ÅîÝäùóå ôéò ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò Óáí üíåéñï, Íïóôáëãß-
åò, Spleen, ôá ôáîéäéùôéêÜ Soly sombra, ÓéíÜ ôï èåïâÜäéóôïí üñïò,
Ãëáõêïß äñüìïé, Ôáîßäéá óôçí ÅëëÜäá êáé ÌïñöÝò êáé ôïðßá ôçò
Éóðáíßáò. Ôçí ðïßçóÞ ôïõ ÷áñáêôçñßæåé ç Ýíôïíç íïóôáëãßá êáé ï
âáèýò ëõñéóìüò. ÌåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ, ç óýæõãüò ôïõ êñéôéêïý ¢ëêç
Èñýëïõ, åîÝäùóå ïëüêëçñï ôï Ýñãï ôïõ.
Ç ðïßçóÞ ôïõ Ý÷åé êïóìïðïëßôéêï ÷áñáêôÞñá êáé åßíáé åðçñåáóìÝ-
íç áðü ôéò îÝíåò ëïãïôå÷íéêÝò ó÷ïëÝò ôçò åðï÷Þò ôïõ, éäéáßôåñá
áðü ôïí ÌðïíôëÝñ êáé Üëëïõò ÃÜëëïõò ðïéçôÝò ôçò ðáñáêìÞò
(óõìâïëéóôÝò). Ó’ áõôÞí åðéêñáôåß ç áíßá, ç ìåëáã÷ïëßá ãéá ôç ìá-
ôáéüôçôá ôçò æùÞò êáé ç áðáéóéïäïîßá, ç íïóôáëãßá êáé ï ðüèïò
ãéá öõãÞ áðü ôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

Ôï êåßìåíï áðïôåëåß áðüóðáóìá áðü ôéò ôáîéäéùôéêÝò åìðåéñßåò
ðïõ åîÝäùóå ï ÏõñÜíçò óôï Ýñãï ôïõ Ôáîßäéá: Éóðáíßá. Êáé åäþ,
üðùò êáé óå üëá ôá ôáîéäéùôéêÜ ôïõ êåßìåíá, åðéêñáôåß ï ëõñéóìüò
196 êáé ç åõáéóèçóßá óôçí ðåñéãñáöÞ ôùí ôüðùí ðïõ åðéóêÝðôåôáé.
Γ. Δομή του έργου Κώστας
Ουράνης
1ç åíüôçôá: «Áí ç Êáóôßëëéá… Ýôóé æùíôáíÜ êáé áäéÜêïðá»: Ç ðáñï-
ìïßùóç ôçò Áíäáëïõóßáò ìå ãõíáßêá.
2ç åíüôçôá: «Áíäáëïõóßá!... áãêáëéÜ ïäáëßóêçò»: ÖõóéêÝò ïìïñöéÝò,
êáëëéôå÷íéêÝò åðéäüóåéò êáé íïïôñïðßá ôùí êáôïßêùí ôçò Áíäá-
ëïõóßáò.
3ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá ýøùìá ôçò ÃñåíÜäáò... åíüò åêèñïíéóìÝíïõ»: Ï
ìýèïò ôïõ ôåëåõôáßïõ âáóéëéÜ ôùí ÁñÜâùí ðïõ ó÷åôßæåôáé ìå ôçí
Áíäáëïõóßá.
Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ïé ôáîéäéùôéêÝò åìðåé-
ñßåò áðü ôçí Áíäáëïõóßá ôçò Éóðáíßáò, äïóìÝíåò ìå ëïãïôå÷íéêü
ôñüðï áðü ôïí Êþóôá ÏõñÜíç. Óôü÷ïò ôïõ åßíáé íá ãíùñßóïõí
ïé áíáãíþóôåò, ü÷é ìüíï ôéò öõóéêÝò ïìïñöéÝò ôïõ ôüðïõ áõôïý,
áëëÜ êáé ôçí «øõ÷Þ» ôïõ êáé ôç íïïôñïðßá ôùí êáôïßêùí ôïõ. Áí
êáé ïé êÜôïéêïß ôçò Ý÷ïõí ÷áìçëü âéïôéêü åðßðåäï, ç Áíäáëïõóßá
åßíáé óáãçíåõôéêÞ. Ç ìïíáäéêÞ ïìïñöéÜ ôçò ãïçôåýåé ôïõò åðéóêÝ-
ðôåò, óå óçìåßï íá äõóêïëåýïíôáé íá ôçí áðï÷ùñéóôïýí.
1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ìéá ìéêñÞ áíáöïñÜ óôçí Êá-
óôßëëç, ãéá íá êáôáëÞîåé óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò Áíäáëïõóßáò, ðåñé-
ï÷Þò ôçò íüôéáò Éóðáíßáò, ôçí ïðïßá ï óõããñáöÝáò ðñïôéìÜ. Óôçí
ðñþôç áõôÞ åíüôçôá áëëÜ êáé óå üëï ôï êåßìåíï, ç ðüëç ôçò Áíäá-
ëïõóßáò ðáñïõóéÜæåôáé ðñïóùðïðïéçìÝíç, êáé ìÜëéóôá ìå ãõíáßêá,
üìïñöç êáé åñùôéêÞ.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá óõíå÷ßæåôáé ç ðåñéãñáöÞ ôçò
Áíäáëïõóßáò ÷ùñßò ï áöçãçôÞò íá áðïöåýãåé íá èßîåé ôá ðñïâëÞ-
ìáôá áíÝ÷åéáò ôùí êáôïßêùí ôçò ðåñéï÷Þò áõôÞò. ÅðéìÝíåé óôéò
öõóéêÝò ïìïñöéÝò ôçò, áëëÜ êáé óôéò óõíÞèåéåò êáé óôéò êáëëéôå-
÷íéêÝò åðéäüóåéò ôùí êáôïßêùí ôçò.
3ç åíüôçôá: Ç ïìïñöéÜ ôçò Áíäáëïõóßáò ìáãåýåé ôïõò åðéóêÝðôåò,
ãåãïíüò ðïõ ðåñéãñÜöåôáé ãëáöõñÜ ìå ôçí ðáñÜèåóç ôïõ ìýèïõ
ôïõ âáóéëéÜ ôùí ÁñÜâùí, ï ïðïßïò üôáí åêèñïíßóôçêå áðü ôçí
ðåñéï÷Þ áíÝâçêå óå Ýíá âñÜ÷ï êáé Ýêëáøå ãïåñÜ. Óýìöùíá ìå ôïí
áöçãçôÞ, ôï ßäéï íéþèåé êáèÝíáò ðïõ áíáãêÜæåôáé íá åãêáôáëåßøåé
ôçí ðåñéï÷Þ áõôÞ.

ÐñùôáãùíéóôÞò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ï ßäéïò ï áöçãçôÞò, ï ïðïß- 197
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ïò äçëþíåé åíôõðùóéáóìÝíïò áðü ôéò öõóéêÝò ïìïñöéÝò êáé ôçí
ΚΕΙΜΕΝΑ áôìüóöáéñá ôçò Áíäáëïõóßáò. Ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ óõããñáöÝá,
üôáí áðï÷ùñåß áðü ôçí Áíäáëïõóßá, ðåñéãñÜöïíôáé óôçí ôåëåõ-
ôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ áðïóðÜóìáôïò. ÓõãêåêñéìÝíá áíáöÝñåé üôé
íéþèåé «ôçí áðÝñáíôç êáé áðáñçãüñçôç ëýðç åíüò åêèñïíéóìÝíïõ».
ÁéóèÜíåôáé äçëáäÞ áðáñçãüñçôá óôåíï÷ùñçìÝíïò. Ìå áõôüí ôïí
ôñüðï ìÜò ðëçñïöïñåß üôé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åßíáé áíáãêáóìÝ-
íïò íá åãêáôáëåßøåé ôçí Áíäáëïõóßá êáé äåí ôï êÜíåé åðåéäÞ ï ßäé-
ïò ôï åðéèõìåß. ¸÷åé áíáðôõãìÝíç öáíôáóßá, ãåãïíüò ðïõ áðïäåé-
êíýåôáé áðü ôïí ðñùôüôõðï ôñüðï ðïõ åðéëÝãåé ãéá íá áðïäþóåé
ôçí ðåñéï÷Þ ôçò Áíäáëïõóßáò, ðáñïìïéÜæïíôÜò ôçí ìå ãõíáßêá.
i) Ãëþóóá
Óôï êåßìåíï ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç áðëÞ ïìéëïýìåíç äçìïôéêÞ ãëþóóá
ìå áñêåôÝò éóðáíéêÝò ëÝîåéò (ðÜôéïò, óïìðñÝñï, êáóôáíéÝôåò).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé áðüëõôá ãëáöõñü, åöüóïí ôï êåßìåíï âñßèåé áðü
ó÷Þìáôá ëüãïõ. ¼ëï ôï áðüóðáóìá ìÜëéóôá óôçñßæåôáé óôçí ðñï-
óùðïðïßçóç ôçò Áíäáëïõóßáò. Ïé ðïëëÝò åéêüíåò –ïðôéêÝò, ç÷ç-
ôéêÝò, ïóöñçôéêÝò, áðôéêÝò– äßíïõí ðáñáóôáôéêüôçôá óôï êåßìåíï,
åíþ ç óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôçò çìéðåñéüäïõ êÜíåé ôï ýöïò ãïñãü.
iii) ÁöÞãçóç
ÄéÞãçóç (Ýììåóç áöÞãçóç) óå ã´ ðñüóùðï.

ÌåôáöïñÝò: «öëïãåñü âëÝììá, «ãõíáßêá üëç ÷õìïýò», «÷ôõðçôÜ
ÌåôáöïñÝò
öïñÝìáôá», «ç æùôéêüôçôá îïäåýåôáé», «ôï èÝëãçôñï åíåñãåß óôçí
øõ÷Þ», «ëÜããåìá ôçò øõ÷Þò», «ôõëßãïíôáé åëáóôéêÜ», «÷þñåò ðïõ èá
èÝëáìå íá ôéò óößîïõìå óôçí áãêáëéÜ ìáò», «ìå äñïóéÜ ðçãáäéþí»,
«êñõóôáëëéóôéêÝò êáóôáíéÝôåò», «êáôáññÜ÷ôåò ôñéáíôÜöõëëùí»,
«ãëõêåñÝò Ðáíáãßåò», «ìïõóéêÜ íåñÜ», «ç æùÞ Ý÷åé ôï ÷ñþìá», «ðñÜ-
óéíï óåñìðÝôé», «ïíåéñþäç ðáëÜôéá», «ìåèõóôéêÞ ðïßçóç», «ìïõóéêÞ
ôùí íåñþí».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç Êáóôßëëéá åßíáé ìéá êáèïëéêÞ áñ÷üíôéóóá,
ç Áíäáëïõóßá åßíáé ìéá íÝá ãõíáßêá» (ãåíéêÜ óå üëç ôçí ðñþôç
ðáñÜãñáöï ç Áíäáëïõóßá ôáõôßæåôáé ìå ãõíáßêá). «ÌõñïõäéÜ ðïõ
îå÷ýíåôáé áðü ôá óðßôéá», «÷þñåò ðïõ èá èÝëáìå íá ôéò óößîïõìå
óôçí áãêáëéÜ ìáò», «ôï ðÜèïò ôïõò ëåß÷åé», «ç óêéÜ ðéï çäïíéêÞ»,
«õðïìïíåôéêÝò äáíôÝëåò».
198 Ðáñïìïéþóåéò: «óáí ìýãåò», «óáí ôñùãëïäýôåò», «óáí ößäéá», «óáí ðß-
äáêáò», «óáí öëüãá», «óáí êïýêëåò», «óáí Ýíá êïììÜôé ðÜãïò», «óáí Κώστας
Ðáíáãßá», «óáí ãõíáßêá», «óáí îÝíç», «óáí ôÝíôåò», «óáí õðïìïíåôé- Ουράνης
êÝò äáíôÝëåò», «óáí áãêáëéÜ», «óáí ãõíáßêá», «óáí Ýíáò Âïáâäßë».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò Áíäáëïõóßáò ùò ãõíáßêáò ç åéêüíá ôçò Êá-
Åéêüíåò
óôßëëéáò ùò áñ÷üíôéóóáò, ç åéêüíá ôçò öôþ÷åéáò óôïõò äñüìïõò
ôçò Áíäáëïõóßáò, ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôçò ìõñùäéÜò ôïõ ôáããïý
ëáäéïý, ç åéêüíá ôïõ èÝëãçôñïõ ðïõ áóêåß ç ðüëç óôïõò åðéóêÝ-
ðôåò, ç åéêüíá ôùí ëéôáíåéþí ôçò Ðáíáãßáò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí
ìïõóéêþí íåñþí, ç åéêüíá ôùí Áíäáëïõóéáíþí áíäñþí, ç åéêüíá
ôùí ðåñéâïëéþí ê.Ü.
ÕðåñâïëÝò: «ãáúäïõñÜêé áñêåß íá ôá öñÜîåé», «¼ðùò êáé íá ’íáé…
ÕðåñâïëÝò
ôçò ãïçôåßáò ôçò», «êáôáññÜ÷ôåò ôñéáíôÜöõëëùí», «áðÝñáíôùí
áíèéóìÝíùí ðåñéâïëéþí», «ï Þëéïò åßíáé ðéï öëïãåñüò áðü ðáíôïý
áëëïý», «ðáñáäåßóéï èÝëãçôñï».
åðßèåôá êñïõóôÞ, ìåëáøÞ, öëïãåñü, ÷ôõðçôÜ, ìéóüãõ-
ìíá, çäïíéêü, êñõóôáëëéóôéêÝò, ãëõêåñÝò, ñüäéíåò, óêëçñü, èáíÜóé-
ìï, áíèéóìÝíá, ðáñáäåßóéï, áðÝñáíôç, áðáñçãüñçôç.
ÅðáíáëÞøåéò: çäïíéêüò, Áíäáëïõóßá, ðÜèïò, åñùôéêü, Ðáíáãßá, ãõ-
íáßêá.

1. Ðïéá áíèñþðéíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ, åîùôåñéêÜ êáé øõ÷éêÜ, äßíåé
óôçí ðüëç ôçò Áíäáëïõóßáò ï óõããñáöÝáò êáé ôé èÝëåé íá ôïíß-
óåé ìå ôçí ðñïóùðïðïßçóÞ ôçò óå ãõíáßêá;
Áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ áðïóðÜóìáôïò, ç ðüëç ôçò Áíäáëïõóßáò ôáõôß-
æåôáé ìå ãõíáßêá. Ç ðñïóùðïðïßçóç áõôÞ åßíáé Ýíá åýóôï÷ï ëïãï-
ôå÷íéêü ôÝ÷íáóìá, ðñïêåéìÝíïõ íá ôïíéóôåß ç ïìïñöéÜ ôçò ðüëçò
áõôÞò, ðïõ áðïðíÝåé Ýíôïíï åñùôéóìü. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÜ
áðïäßäïíôáé óõíÞèùò óå ìéá ãõíáßêá. Ôï ôÝ÷íáóìá áõôü ïäçãåß
ôïí áíáãíþóôç óå êáëýôåñç êáôáíüçóç ôùí ÷áñáêôçñéóôéêþí ôçò
Áíäáëïõóßáò. ¸íáò ôüðïò, åêôüò áðü ôéò öõóéêÝò ïìïñöéÝò ôïõ,
÷áñáêôçñßæåôáé êáé áðü êÜðïéá Üëëá óôïé÷åßá, ðïõ äéáìïñöþíïõí
áõôü ðïõ ïíïìÜæïõìå «áôìüóöáéñá» ôïõ ôüðïõ áõôïý. ÔÝôïéá óôïé-
÷åßá åßíáé ç áñ÷éôåêôïíéêÞ, ç íïïôñïðßá ôùí êáôïßêùí êáé ïé óõíÞ-
èåéÝò ôïõò, ïé áó÷ïëßåò ôïõò, ïé ðáñáäüóåéò êáé ôá ÝèéìÜ ôïõò.
Ôá áíèñþðéíá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ áðïäßäïíôáé óôçí ðüëç ôçò Áí-
äáëïõóßáò åßíáé ôï íåáñü ôçò çëéêßáò, ôï ìåëáøü ÷ñþìá äÝñìáôïò,
ôá êüêêéíá ÷åßëç, ôï öëïãåñü âëÝììá. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ ó÷åôßæï-
íôáé ìå ôçí åîùôåñéêÞ åìöÜíéóç. Ôï ÷áñáêôÞñá ôçò äéáìïñöþíïõí
ç æùôéêüôçôá, ç áãÜðç ãéá ôç ìïõóéêÞ êáé ôï ÷ïñü, ç ðñïêáôÜëçøç,
ç öéëáñÝóêåéá, ç êïéíùíéêüôçôá, ç åîùóôñÝöåéá, ç èñçóêåõôéêüôç-
ôá, ç äéá÷õôéêüôçôá, ç ãñáöéêüôçôá, ç óáãÞíç, ç ãïçôåßá.
199
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ 2. Åíôïðßóôå ôá ôìÞìáôá ðïõ õìíïýí ôéò öõóéêÝò êáëëïíÝò ôçò
ΚΕΙΜΕΝΑ Áíäáëïõóßáò êáé ôéò êáëëéôå÷íéêÝò åðéäüóåéò ôùí êáôïßêùí ôçò.
Ïëüêëçñï ôï áðüóðáóìá áðïôåëåßôáé áðü åííÝá ðáñáãñÜöïõò.
Ôï ÷ùñßï óôï ïðïßï ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò öõóéêÝò ïìïñöéÝò êáé
ôéò êáëëéôå÷íéêÝò åðéäüóåéò ôùí êáôïßêùí ôçò Áíäáëïõóßáò åßíáé
ç ðÝìðôç ðáñÜãñáöïò: ìïó÷ïâüëçìá áðü áíèéóìÝíåò åóùôåñéêÝò
áõëÝò, óôåíïß äñïóåñïß äñüìïé, Þ÷ïé áðü êáóôáíéÝôåò ðïõ êñïýïõí
ôóéããÜíïé, ãåñÜíéá óôïõò ôïß÷ïõò ôùí áõëþí, ãáëÜæéåò ïñôáíóßåò
óôéò áõëÝò êáé ôñéáíôÜöõëëá ðïõ êñÝìïíôáé áðü ôá ðáñÜèõñá,
ìåëùäßåò áðü êéèÜñåò, èñçóêåõôéêÝò ëéôáíåßåò, ôï Ýèéìï ôïõ áõôï-
ìáóôéãþìáôïò, óéíôñéâÜíéá óå Þóõ÷á ðÜñêá, ôï Ýèéìï ôùí ôáõñï-
ìá÷éþí, ç åíäõìáóßá ôùí áíäñþí.
3. Ðïéá åßíáé ç áëëçãïñéêÞ óçìáóßá ôïõ ìýèïõ ãéá ôïí ôåëåõôáßï
âáóéëéÜ ôùí ÁñÜâùí óôï ôÝëïò ôïõ êåéìÝíïõ;
Ç ðåñéï÷Þ ôçò Éóðáíßáò åß÷å êáôáëçöèåß áðü ¢ñáâåò åðéäñïìåßò.
Ï ìýèïò ëïéðüí áíáöÝñåôáé óôïí ôåëåõôáßï âáóéëéÜ ôùí ÁñÜâùí,
Âïáâäßë, ðïõ åß÷å åãêáôáóôÞóåé ôï èñüíï ôïõ óôçí Áíäáëïõóßá.
¼ôáí áñãüôåñá ï Âïáâäßë Ý÷áóå ôï èñüíï ôïõ, åîáéôßáò ôïõ üôé
äåí ìðüñåóå íá åðéâëçèåß óôïõò êáôïßêïõò ôçò, êÜèéóå ó’ Ýíá âñÜ-
÷ï ôçò ÃñåíÜäá êáé Ýêëáøå ãïåñÜ åðåéäÞ áíáãêáæüôáí íá åãêáôá-
ëåßøåé ôïí ôüðï ðïõ ôüóï åß÷å áãáðÞóåé. Ïýôå ç ßäéá ôïõ ç ìçôÝñá
äå öáßíåôáé íá óõã÷ùñåß áõôü ôïõ ôï ðÜèçìá, ëÝãïíôÜò ôïõ üôé
Ý÷áóå ôçí åîïõóßá, åîáéôßáò äéêÞò ôïõ áíéêáíüôçôáò («ÊëÜøå ôþñá
óáí ãõíáßêá, áöïý äåí ìðüñåóåò íá ôç äéáöåíôÝøåéò óáí Üíôñáò»).
ÂëÝðïõìå üôé ç Áíäáëïõóßá åîáêïëïõèåß íá ðáñïìïéÜæåôáé ìå ãõ-
íáßêá. Óôï êåßìåíï ãíùñßóáìå áõôÞ ôç ãõíáßêá, ðïõ äå ìïéÜæåé
ìå ôéò Üëëåò. Åßíáé éäéáéôÝñùò åñùôéêÞ êáé ðñïêëçôéêÞ· ìéá ôÝôïéá
ãõíáßêá ÷ñåéÜæåôáé ðÜíôá ôçí ðáñïõóßá åíüò óôéâáñïý Üíôñá óôï
ðëÜé ôçò (Âïáâäßë), ðïõ íá ôç óõãêñáôåß êáé íá ôçí åîïõóéÜæåé.
¸ôóé ëïéðüí êáé ï Âïáâäßë, óýìöùíá ìå ôç ìçôÝñá ôïõ, öÜíçêå
êáôþôåñïò ôùí ðåñéóôÜóåùí, äåí åðéâëÞèçêå üðùò èá Üñìïæå óå
ìéá ðüëç ìå «áíõðüôáêôï» ðíåýìá êáé ï ëáüò ôçò Áíäáëïõóßáò
êáôÜöåñå íá ôïí åêèñïíßóåé.
4. Ðïéá åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ê. ÏõñÜíç, üôáí öåýãåé áðü
ôçí Áíäáëïõóßá;
Ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ óõããñáöÝá, üôáí áðï÷ùñåß áðü ôçí Áí-
äáëïõóßá, ðåñéãñÜöïíôáé óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ áðï-
óðÜóìáôïò. ÓõãêåêñéìÝíá áíáöÝñåé üôé íéþèåé «ôçí áðÝñáíôç êáé
áðáñçãüñçôç ëýðç åíüò åêèñïíéóìÝíïõ». ×ñçóéìïðïéþíôáò åäþ
ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò õðåñâïëÞò, ï óõããñáöÝáò ìÜò áöçãåßôáé ìå
ãëáöõñü ôñüðï ôï óõíáßóèçìá ôçò ëýðçò ðïõ áéóèÜíåôáé êÜðïéïò
200 ðïõ öåýãåé áðü Ýíá ìÝñïò ðïõ ôïõ Ýêáíå åíôýðùóç êáé ôï îå÷þ-
ñéóå ãéá ôçí ïìïñöéÜ ôïõ áíÜìåóá óôá Üëëá. Ç ëýðç áõôÞ üìùò Κώστας
åßíáé áðÝñáíôç (äåí Ý÷åé ôÝëïò) êáé áðáñçãüñçôç (êáíåßò êáé ôß- Ουράνης
ðïôá äåí ìðïñåß íá óå áíáêïõößóåé áðü ôç ëýðç áõôÞ). Ôá óõíáé-
óèÞìáôá áõôÜ íéþèåé êáé ï åêèñïíéóìÝíïò, äçëáäÞ ï âáóéëéÜò ðïõ
åãêáôáëåßðåé ôï èñüíï ôïõ, ü÷é áðü äéêÞ ôïõ åðéëïãÞ, áëëÜ ãéáôß
çôôÞèçêå, Ý÷áóå ôçí åîïõóßá ôïõ êáé åêäéþ÷èçêå áðü ôïí ßäéï ôï
ëáü, ðïõ ìÝ÷ñé ðñüôéíïò äéáöÝíôåõå.

κειμένου
1. ÐñïóðáèÞóôå íá âñåßôå Ýíáí Üëëï ôßôëï ãéá ôï êåßìåíï.
2. ×ùñßóôå ôï êåßìåíï óå èåìáôéêÝò åíüôçôåò êáé âñåßôå ðëáãéüôéô-
ëï ãéá ôçí êáèåìßá.
3. Ðïéá åéêüíá ôïõ êåéìÝíïõ óÜò Ýêáíå ôçí êáëýôåñç åíôýðùóç êáé
ãéáôß;
201
ΚΕΙΜΕΝΑ
Οδοιπορικό στην Ινδία

Τατιάνα Γκρίτση-Μιλλιέξ
Ç ÔáôéÜíá Ãêñßôóç-ÌéëëÝî ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1920 êáé ðÝ-
èáíå ôï 2005. Óðïýäáóå ÃáëëéêÞ Öéëïëïãßá óôçí ÁèÞíá êáé óôï
Ðáñßóé. Áó÷ïëÞèçêå êõñßùò ìå ôçí ðåæïãñáößá êáé óõíåñãÜóôçêå
ìå ðïëëÜ öéëïëïãéêÜ ðåñéïäéêÜ. Åßíáé åõáßóèçôç áðÝíáíôé óôéò ëå-
ðôïìÝñåéåò ôçò êáèçìåñéíÞò æùÞò. Óôá ðñþôá ôçò Ýñãá êéíÞèçêå
óôï ÷þñï ôçò êáôï÷éêÞò êáé áíôéóôáóéáêÞò ëïãïôå÷íßáò. Óôá ôå-
ëåõôáßá ôçò Ýñãá åãêáôÝëåéøå ôïõò êáèéåñùìÝíïõò åêöñáóôéêïýò
ôñüðïõò, åðçñåáóìÝíç áðü ôï óýã÷ñïíï ãáëëéêü ìõèéóôüñçìá. Äé-
áôÝëåóå êáèçãÞôñéá ôïõ Ãáëëéêïý Éíóôéôïýôïõ Áèçíþí. Ðáíôñåý-
ôçêå ôïí Ýîï÷ï ðíåõìáôéêü Üíèñùðï, ÑïæÝ ÌéëëéÝî. Ç êïéíùíéêÞ êáé
ðíåõìáôéêÞ ôçò äñÜóç ôçí Ýöåñå óôçí ðñùôïðïñßá ôïõ ãõíáéêåßïõ
êéíÞìáôïò óôçí ÅëëÜäá. ¹ôáí ðÜíôïôå ðáñïýóá óå êÜèå êïéíùíéêÞ
äñáóôçñéüôçôá êáé ðñùôïðüñá óå êÜèå áíáíåùôéêÞ ðñïóðÜèåéá
ôçò óýã÷ñïíçò ðåæïãñáößáò ìáò. ¸÷åé ãñÜøåé ðïëëÜ âéâëßá, ôáîé-
äéùôéêÝò åíôõðþóåéò êáé Ý÷åé ìåôáöñÜóåé ÃÜëëïõò ðïéçôÝò. ¸ñãá
ôçò: Ðëáôåßá Èçóåßïõ, Êïðéþíôåò êáé ðåöïñôéóìÝíïé, Êáé éäïý ßð-
ðïò ÷ëùñüò, Ôá óðáñÜãìáôá, Ç Ôñßðïëç ôïõ Ðüíôïõ, Óå ðñþôï
ðñüóùðï, Ï äñüìïò ôùí áããÝëùí ê.Ü.

Ðïëëïß ìåãÜëïé îÝíïé êáé ¸ëëçíåò óõããñáöåßò, ðáñÜëëçëá ìå ôá
ëïãïôå÷íéêÜ ôïõò Ýñãá, Ýãñáøáí êáé ôáîéäéùôéêÞ ëïãïôå÷íßá, ìå ôç
ìïñöÞ ïäïéðïñéêþí, ôáîéäéùôéêþí çìåñïëïãßùí êáé åíôõðþóåùí. Ôï
êåßìåíï áõôü åßíáé áðüóðáóìá áðü ôéò åìðåéñßåò ôçò ÔáôéÜíáò Ãêñß-
ôóç ÌéëëÝî áðü ôï ôáîßäé ðïõ ðñáãìáôïðïßçóå óôçí Éíäßá ôï 1982. Ïé
åíôõðþóåéò áõôÝò ðáñïõóéÜóôçêáí ðñþôá óå ðÝíôå ñáäéïöùíéêÝò
åêðïìðÝò ôçò ÅÑÔ êáé êõêëïöüñçóáí áñãüôåñá óå âéâëßï (1996).

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò åíüôçôåò:
202 1ç åíüôçôá: «¼ðïéïò Ý÷åé ôáîéäÝøåé... öôù÷ü êáé ôáëáéðùñçìÝíï»: Ç
Üöéîç óôï áåñïäñüìéï ôçò Éíäßáò êáé ïé ðñþôåò åíôõðþóåéò. Τατιάνα
2ç åíüôçôá: «Óôçí Ýîïäï âëÝðù… ãéá ôçí êßíçóÞ ôïõò»: Ôï éåñü æþï Γκρίτση-Μιλλιέξ
ôùí Éíäþí êáé ôï óõãêïéíùíéáêü ôïõò óýóôçìá.
3ç åíüôçôá: «Ðñéí îåêéíÞóù… ðñþôåò åíôõðþóåéò ìïõ»: Ïé áðáãïñåý-
óåéò ðïõ åðéâÜëëåé ï ôüðïò êáé ôï áñíçôéêü óõìâÜí Ýîù áðü ôï íáü.
4ç åíüôçôá: «¼ôáí ðÞñáìå ôï äñüìï… ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ»: Åíôõðþ-
óåéò áðü ôï ÍÝï Äåë÷ß êáé ç óôÜóç ôùí Éíäþí áðÝíáíôé óôá æþá.
Ôï êåßìåíï åóôéÜæåôáé èåìáôéêÜ óôçí Éíäßá êáé óôçí ðåñéãñáöÞ
ôçò ìÝóá áðü ôá ìÜôéá åíüò áõôüðôç ìÜñôõñá, üðùò åßíáé ç ßäéá ç
óõããñáöÝáò, þóôå íá äïèåß ç ðñáãìáôéêÞ åéêüíá ôïõ ôüðïõ êáé íá
êáôáññéöèïýí ïé ìýèïé ó÷åôéêÜ ìå áõôüí. Ãßíåôáé åðßóçò áíáöïñÜ
óôéò óõíÞèåéåò ôùí Éíäþí áëëÜ êáé óôéò èñçóêåõôéêÝò ôïõò áíôé-
ëÞøåéò. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ðåñéãñáöÞ ôçò áíÝ÷åéáò êáé ôïõ
÷áìçëïý âéïôéêïý åðéðÝäïõ ôùí êáôïßêùí.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðåñéãñÜöåôáé ç Üöéîç ôçò óõã-
ãñáöÝùò óôï áåñïäñüìéï ôçò Éíäßáò êáé ïé ðñþôåò ôçò åíôõðþ-
óåéò. Áñ÷éêÜ ôçò êÜíïõí åíôýðùóç ïé ðïëý÷ñùìåò åíäõìáóßåò ôùí
Éíäþí ãõíáéêþí, ðïõ ôéò êñßíåé áñêåôÜ ãïõóôüæéêåò. ÁõôÞ ç ðñþôç
åíôýðùóç Ýñ÷åôáé óå áíôéäéáóôïëÞ ìå ôç ëáíèáóìÝíç åíôýðùóç
ðïõ åß÷å ç óõããñáöÝáò ìÝ÷ñé ôþñá êáé ç ïðïßá Þèåëå üëåò ôéò
ÉíäÝò íá åßíáé íôõìÝíåò ôüóï üìïñöá. Óõíåéäçôïðïéåß ôþñá üôé
ïé êáëïíôõìÝíåò áõôÝò ãõíáßêåò áíÞêïõí óôçí ðñïíïìéïý÷ï ôÜîç
ôùí Éíäþí, ðïõ Ý÷ïõí ôçí ïéêïíïìéêÞ äõíáôüôçôá íá ôáîéäåýïõí
óôçí Åõñþðç êáé êáìßá ó÷Ýóç äåí Ý÷åé ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôçò
ìåãÜëçò öôþ÷åéáò êáé ðåßíáò ðïõ ìáóôßæåé ôç ÷þñá.
2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ðåñéãñÜöåôáé ìéá Üëëç åêäÞëùóç
ôçò æùÞò ôùí Éíäþí, ðïõ áöïñÜ óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò áðÝíáíôé
óôá æþá. ÅéäéêÜ ç áãåëÜäá, ðïõ áðïôåëåß êáé ôï éåñü ôïõò æþï, êõ-
êëïöïñåß åëåýèåñá, ÷ùñßò êáíåíüò åßäïõò ðåñéïñéóìü. Óôçí åíüôçôá
áõôÞ Ý÷ïõìå êáé ôéò ðñþôåò ðåñéãñáöÝò ôïõ ðïëý ÷áìçëïý âéïôéêïý
åðéðÝäïõ áõôÞò ôçò ÷þñáò. Ç öôþ÷åéá êáé ç ðåßíá åßíáé ôüóï Ýíôïíá,
þóôå äéáñêþò óõíáíôÜ êáíåßò ðáéäéÜ ðïõ æçôïýí åëåçìïóýíç.
3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ðáñáôßèåíôáé ïé áðáãïñåýóåéò ðïõ
åðéâÜëëåé ï ôüðïò ðñïò ôïõò åðéóêÝðôåò êáé Ýíá áñíçôéêü ðåñéóôá-
ôéêü ðïõ óõíÝâç óôç óõããñáöÝá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò åðßóêåøÞò
ôçò ó’ Ýíá íáü. Ðñéí áðü ôï ôáîßäé ôçò, üëïé ôçí åß÷áí ðñïåéäïðïéÞ-
óåé ãéá ôá ðáéäéÜ ðïõ ðåñéêõêëþíïõí ôïõò ôïõñßóôåò êáé æçôéáíåý-
ïõí ãéá ïôéäÞðïôå Ý÷åéò íá ôïõò äþóåéò. Ôçò åß÷áí óõãêåêñéìÝíá 203
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ õðïäåßîåé íá ìåßíåé áôÜñá÷ç óå áõôü ôï èÝáìá êáé íá ìçí êÜíåé
ΚΕΙΜΕΝΑ ôï ëÜèïò íá åíäþóåé óôá ðáñáêÜëéá. Åêåßíç üìùò äåí Üíôåîå êáé
Ýäåéîå ëýðçóç, ìå áðïôÝëåóìá íá ãßíåé âïñÜ óôéò Üãñéåò äéáèÝóåéò
åíüò ðåéíáóìÝíïõ ðëÞèïõò ðáéäéþí ðïõ ôçí ôñáõìÜôéóáí.
4ç åíüôçôá: Êáôüðéí, êáé óå áíôßèåóç ìå ôçí ðñïçãïýìåíç áñíç-
ôéêÞ åéêüíá, Ýñ÷åôáé ç ðåñéãñáöÞ ôçò öõóéêÞò ïìïñöéÜò ôïõ ÍÝïõ
Äåë÷ß, ðïõ äéáèÝôåé âëÜóôçóç êáé ìåëåôçìÝíç ðïëåïäïìßá. Ôï êåß-
ìåíï ôåëåéþíåé ìå ôçí åíôýðùóç ôçò óõããñáöÝùò üôé ßäéï óåâáóìü
äåß÷íïõí ïé Éíäïß ü÷é ìüíï ðñïò ôçí áãåëÜäá, áëëÜ êáé ðñïò üëá
ôá æþá, ãåãïíüò ðïõ ç áöçãÞôñéá ôï óõíäÝåé ìå ôéò èñçóêåõôéêÝò
áíôéëÞøåéò ôïõ ôüðïõ êáé ôç èåùñßá ôçò ìåôåíóÜñêùóçò.

Ôï êåßìåíï áðïôåëåß áðüóðáóìá áðü ôáîéäéùôéêÝò åíôõðþóåéò· ãéá
ôï ëüãï áõôü ðñùôáãùíßóôñéÜ ôïõ åßíáé ç ßäéá ç óõããñáöÝáò. Åßíáé
öéëïìáèÞò êáé ðáñáôçñçôéêÞ, êáèþò ðñïóÝ÷åé êáèåôß ðïõ ó÷åôßæå-
ôáé ìå ôïí ðïëéôéóìü êáé ôéò óõíÞèåéåò ôùí êáôïßêùí ôïõ ôüðïõ ðïõ
Ý÷åé åðéóêåöôåß. Áðü ôç óôÜóç ôçò áðÝíáíôé óôïõò Éíäïýò ìðïñïýìå
íá ÷áñáêôçñßóïõìå êáé ôçí ßäéá. Åßíáé, ëïéðüí, öéëéêÞ («ðïõ êáèþò
èá ìïõ åîçãÞóïõí ïé ößëåò ìïõ ÉíäÝò»), ðáñáôçñçôéêÞ («ïé ãõíáßêåò
ìå ôï ìáêñý, ðïëý÷ñùìï Þ ìïíü÷ñùìï ìåôáîùôü óáñß ìå åíôõðù-
óéÜæïõí», «ðáñáôçñþ óôçí áñ÷Þ ìå ðüóï ãïýóôï åßíáé üëåò ôïõò
íôõìÝíåò», «ðáñáôçñþ ðùò ïýôå ìßá äå öïñÜåé ßóéï óáñß», «üëåò
áõôÝò ïé ãõíáßêåò ðïõ îüìðëéáæá», «ðáñáôÞñçóá ðüóï óåâáóìü êáé
áãÜðç íéþèïõí ïé Üíèñùðïé ãéá ôá æþá»). ÔÝëïò, ç óôÜóç ôçò åßíáé
öéëåýóðëá÷íç êáé óõìðïíåôéêÞ («áëßìïíï äåí Üíôåîá íá ôçñÞóù êáé
ôçí ôñßôç… åß÷á êáñáìÝëåò, Ýâãáëá ìéá ÷ïýöôá íá ôéò äþóù»).
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå êÜðïéåò ìåóáéùíéêÝò (7ïò áéþíáò –
1800 ì.×.) ëÝîåéò ëáúêÞò åêöïñÜò (îïìðëéÜæù, äéáãïõìßæïõí), êáèþò
êáé éíäéêÝò ëÝîåéò (óáñß, óáñßêé, ñïýðéá, óáôáêñïýôá).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò äéáêñßíåôáé ãéá ôçí áðëüôçôá êáé ôç ëéôüôçôÜ ôïõ, üðùò
áñìüæåé óå ïäïéðïñéêü, ëüãù ôïõ êáèçìåñéíïý ëåîéëïãßïõ êáé ôçò
óáöÞíåéáò óôç äéáôýðùóç. Ç ýðáñîç ïñéóìÝíùí ó÷çìÜôùí ëüãïõ
÷áñßæåé ãëáöõñüôçôá óôï ýöïò.
iii) ÁöÞãçóç
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç óõããñáöÝáò åßíáé ç
ìßìçóç, äçëáäÞ ç Üìåóç áöÞãçóç óå á´ ðñüóùðï.
204
iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ Τατιάνα
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí ñÜìöç», «óáí íá ìçí õðÜñ÷ïõí», «óáí êáé ôç
Ðáñïìïéþóåéò Γκρίτση-Μιλλιέξ
ìéêñÞ», «óáí ðïäÞëáôá», «óáí ìïôïóéêëÝôåò», «ìïõ äßíïõí ôçí åíôý-
ðùóç åíüò ðáëéáôæßäéêïõ ðáëéïóéäåñéêþí», «óáí ôéò ôñþãëåò».
ÌåôáöïñÝò: «ðåôñßôóá ðïõ öõôåýïõíå», «ìïõãêáíßæåé áðåéëçôéêÜ»,
ÌåôáöïñÝò
«âÜñïò ãéá ô’ áöåíôéêÜ», «äéáãïõìßæïõí äñüìïõò», «êáôåâÜæáíå
ãÜëá», «äñáìáôéêÜ ìÜôéá», «èá óå… öÜíå», «ëÜìðáíå», «óáò êñáôÜù
áêüìá óôï áåñïäñüìéï», «ôåíåêÝäåò ðÜíù óå ðéëïôÞ», «Ðïéïò îÝ-
ñåé… ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «èá ôïí îáíáâñþ ìÝóá óå üëç ôç ÷åéñïôå÷íßá»,
«äå ìáò ðåñßìåíåò ï áìåñéêÜíéêïò êéíçìáôïãñÜöïò», «÷Ýñéá ðïõ
æçôÜíå åëåçìïóýíç».
ÅðáíáëÞøåéò: ðáñáôçñþ, åíôýðùóç.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí óôï áåñïäñüìéï ðïõ ðñïóðáèïýí
Åéêüíåò
íá ðÜñïõí ôç âáëßôóá, ç åéêüíá ôùí Éíäþí ãõíáéêþí, ç åéêüíá ôùí
Éíäþí áíäñþí, ç åéêüíá ôçò áãåëÜäáò Ýîù áðü ôï áåñïäñüìéï, ç
åéêüíá ôçò êßíçóçò óôïõò äñüìïõò, ç åéêüíá ôïõ ÍÝïõ Äåë÷ß, ç
åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ óõìâÜíôïò Ýîù áðü ôï íáü, ïé åéêüíåò
ðïõ äåß÷íïõí ôï óåâáóìü ôùí Éíäþí áðÝíáíôé óôá æþá ê.Ü.

1. Ôé ãíþñéæå ãéá ôçí Éíäßá ç óõããñáöÝáò ðñéí ôçí åðéóêåöôåß;
Ç óõããñáöÝáò, ðñéí îåêéíÞóåé ôï ôáîßäé ôçò óôçí Éíäßá, åß÷å õðüøç
ôçò êÜðïéá ðñÜãìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôïí ôüðï ðñïïñéóìïý ôçò, ðïõ
ðñïÝñ÷ïíôáí åßôå áð’ ü,ôé åß÷å äåé êáé áêïýóåé ç ßäéá áðü ôáéíßåò
êáé ôá ÌÝóá ÌáæéêÞò ÅíçìÝñùóçò åßôå áðü ðëçñïöïñßåò Üëëùí.
ÊÜðïéá áðü áõôÜ åîáêïëïõèïýóáí íá éó÷ýïõí, Üëëá åß÷áí åîáëåé-
öèåß êáé Üëëá åß÷áí åðéäåéíùèåß.
Óôï ðáñåëèüí åß÷å îáíáóõíáíôÞóåé óôçí Åõñþðç ÉíäÝò ãõíáßêåò
êáé Þôáí Þäç åíôõðùóéáóìÝíç áðü ôïí ôñüðï åíäõìáóßáò ôïõò. Ï
ìýèïò üìùò ðïõ Þèåëå ôç âïýëá áíÜìåóá óôá öñýäéá ôùí ãõíáé-
êþí íá äçëþíåé ôç äÝóìåõóÞ ôïõò ìå ãÜìï, êáôáññßöèçêå, åöüóïí
ç âïýëá ðëÝïí Ý÷åé äéáêïóìçôéêü ñüëï êáé åðïìÝíùò ôç óõíáíôÜò
êáé óå åëåýèåñåò ãõíáßêåò. Ïé ãõíáßêåò áõôÝò ìÜëéóôá åßíáé ðñï-
íïìéïý÷åò, åöüóïí Ý÷ïõí ôçí ïéêïíïìéêÞ äõíáôüôçôá íá ôáîéäåý-
ïõí óå Üëëá ìÝñç. ¢ëëïò ìýèïò ðïõ êáôáññßöèçêå åßíáé áõôüò
ðïõ èÝëåé üëïõò ôïõò Éíäïýò Üíäñåò íá öïñïýí óáñßêé, åíþ åßíáé
ìåñéêïß áõôïß ðïõ öïñïýí êÜëõììá êåöáëÞò. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ
ôáõôü÷ñïíá áíáéñïýí ôçí ðåðïßèçóÞ ìáò üôé üëïé ïé Éíäïß åßíáé
öôù÷ïß êáé ôáëáéðùñçìÝíïé. Ç óõããñáöÝáò ìïéÜæåé íá ãíùñßæåé
Þäç üôé ç áãåëÜäá åßíáé éåñü æþï ãéá ôïõò Éíäïýò, áëëÜ äå ãíþ-
ñéæå ôï óçìåßï óôï ïðïßï Ýöôáíå ç éåñüôçôÜ ôçò: óôçí áãåëÜäá 205
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ åðéôñÝðåôáé íá êõêëïöïñåß åëåýèåñá üðïõ èÝëåé êáé íá ôñþåé ü,ôé
ΚΕΙΜΕΝΑ èÝëåé. Ç óõããñáöÝáò ãíþñéæå Þäç ôï ÷áìçëü âéïôéêü åðßðåäï ôùí
Éíäþí, áëëÜ åéäéêÜ ôá ðáéäéÜ ðïõ óõíå÷þò éêåôåýïõí êáé æçôïýí
åëåçìïóýíç, ôçí åíôõðùóéÜæïõí áñíçôéêÜ. ÔÝëïò, ç óõããñáöÝáò
èåùñïýóå üôé ôïõëÜ÷éóôïí áðü Üðïøç âëÜóôçóçò êáé ðïëåïäïìß-
áò, ïé Éíäïß èá õóôåñïýóáí óå óýãêñéóç ìå ôçí Åõñþðç. Ç åíôýðù-
óç áõôÞ äéáëýèçêå üôáí åðéóêÝöôçêå ôï ÍÝï Äåë÷ß.
2. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò áíôëïýìå áðü ôï êåßìåíï ó÷åôéêÜ ìå ôéò

èñçóêåõôéêÝò áíôéëÞøåéò ôùí Éíäþí;
Äýï åßíáé ïé ðëçñïöïñßåò ðïõ õðÜñ÷ïõí ìÝóá óôï áðüóðáóìá êáé
ìáò äéáöùôßæïõí ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá ôùí èñçóêåõôéêþí áíôéëÞ-
øåùí ôùí Éíäþí. Ðñþôá áð’ üëá ðëçñïöïñïýìáóôå üôé ç áãåëÜäá
åßíáé éåñü æþï ãé’ áõôïýò. Áõôü óçìáßíåé üôé ü÷é ìüíï äå äÝ÷ïíôáé
ôï êñÝáò ôçò ùò ôñïöÞ, áëëÜ ôçò åðéôñÝðïõí íá ôñÝöåôáé êáé
íá êõêëïöïñåß åëåýèåñá óôïõò äñüìïõò ôçò ðüëçò, åðéôñÝðïíôÜò
ôçò ðïëëÝò öïñÝò íá äçìéïõñãåß êáé êõêëïöïñéáêÞ óõìöüñçóç.
Äåýôåñï èÝìá ðïõ áöïñÜ óôéò èñçóêåõôéêÝò ðåðïéèÞóåéò ôùí Éí-
äþí åßíáé ç áêëüíçôç ðßóôç óôç èåùñßá ôçò ìåôåíóÜñêùóçò, óýì-
öùíá ìå ôçí ïðïßá ç øõ÷Þ ôïõ áíèñþðïõ ðçãáßíåé óå íÝï óþìá,
ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ. Óôç äïîáóßá áõôÞ áðïäßäåé ç óõããñáöÝáò ôç
óôÜóç óåâáóìïý ðïõ ôçñïýí ïé Éíäïß, ü÷é ìüíï óôçí áãåëÜäá áëëÜ
ãåíéêÜ óå üëá ôá æþá. Áíôéìåôùðßæïõí ëïéðüí ôá æþá, åßôå ùò êá-
ôïéêßá ôçò øõ÷Þò åíüò èáíüíôïò áãáðçìÝíïõ ôïõò ðñïóþðïõ, åßôå
ùò ìåëëïíôéêÞ êáôïéêßá áãáðçôþí ôïõò ðñïóþðùí.
3. Ðïéá åßíáé ç óôÜóç ôçò Ô. Ãêñßôóç-ÌéëëéÝî áðÝíáíôé óôïõò
êáôïßêïõò ôçò Éíäßáò;
Áðü ôá ëüãéá ôçò óõããñáöÝùò ìðïñïýìå íá ïäçãçèïýìå óå óõ-
ìðåñÜóìáôá ãéá ôç óôÜóç ôçò áðÝíáíôé óôïõò Éíäïýò, ç ïðïßá
ìðïñåß íá ÷áñáêôçñéóôåß öéëéêÞ («ðïõ êáèþò èá ìïõ åîçãÞóïõí ïé
ößëåò ìïõ ÉíäÝò»). Ðáñáôçñåß ôéò ÉíäÝò êáé åíôõðùóéÜæåôáé áðü áõ-
ôÝò («ïé ãõíáßêåò ìå ôï ìáêñý, ðïëý÷ñùìï Þ ìïíü÷ñùìï ìåôáîùôü
óáñß ìå åíôõðùóéÜæïõí», «ðáñáôçñþ óôçí áñ÷Þ ìå ðüóï ãïýóôï
åßíáé üëåò ôïõò íôõìÝíåò», «ðáñáôçñþ ðùò ïýôå ìßá äå öïñÜåé
ßóéï óáñß», «üëåò áõôÝò ïé ãõíáßêåò ðïõ îüìðëéáæá», «ðáñáôÞñçóá
ðüóï óåâáóìü êáé áãÜðç íéþèïõí ïé Üíèñùðïé ãéá ôá æþá»). ÔÝ-
ëïò, ç óôÜóç ôçò åßíáé öéëåýóðëá÷íç êáé óõìðïíåôéêÞ («áëßìïíï
äåí Üíôåîá íá ôçñÞóù êáé ôçí ôñßôç… åß÷á êáñáìÝëåò, Ýâãáëá ìéá
÷ïýöôá íá ôéò äþóù»).
4. ÄéáâÜóôå ïëüêëçñï ôï Ïäïéðïñéêü óôçí Éíäßá êáé ðáñïõóéÜ-
óôå ôï, ùò óýíïëï Þ ìÝñç ôïõ, óôçí ôÜîç.
206 Ôï Ïäïéðïñéêü óôçí Éíäßá ôçò ÔáôéÜíáò Ãêñßôóç-ÌéëëéÝî óõíôÜ÷èç-
êå êáôüðéí áðïìáãíçôïöþíçóçò ðÝíôå ñáäéïöùíéêþí åêðïìðþí Τατιάνα
ôçò óõããñáöÝùò ìå èÝìá ôéò åíôõðþóåéò ôçò áðü ôï ðñþôï êáé Γκρίτση-Μιλλιέξ
ìïíáäéêü ôçò ôáîßäé óôçí Éíäßá ôï 1982. Ôï ïäïéðïñéêü îåêéíÜåé ìå
ôçí áíáäñïìÞ óôçí éóôïñßá ôçò Éíäßáò ãéá íá êáôáëÞîåé, ìÝóù ìéáò
ïõóéáóôéêÞò ðåñéÞãçóçò óôçí ðïëéôéóìéêÞ ðáñÜäïóç ôçò ÷þñáò,
óôï óýã÷ñïíï ðïéçôéêü ðåäßï.
Ç óõããñáöÝáò îåêéíÜ íá ðåñéãñÜöåé ôçí Éíäßá êÜíïíôáò ðñþôá ôéò
óõóôÜóåéò ôçò ÷þñáò. ÁíáöÝñåôáé, äçëáäÞ, óôçí Ýêôáóç (3.287.782
ô.ì.), óôïí ðëçèõóìü (684.000.000 Üíèñùðïé), óôç ãëþóóá (åðßóç-
ìåò ãëþóóåò: éíäïõéóôéêÞ êáé áããëéêÞ) êáé óôç èñçóêåßá (éíäïõé-
óôÝò åßíáé ôï 87,72% ôùí êáôïßêùí, åíþ âïõäéóôÝò ìüíï ôï 0,71%).
Áðáñáßôçôç ãéá ôï ó÷çìáôéóìü ôçò ðñþôçò åíôýðùóçò êñßíåôáé
êáé ç áíáäñïìÞ óôçí ðïëéôéêÞ éóôïñßá ôçò ÷þñáò, äçëáäÞ áíáöï-
ñÜ ôçò ìïããïëéêÞò áõôïêñáôïñßáò ðïõ ôçí Ýêôéóå êáé ôçí êáôïßêç-
óå ôïí 17ï áéþíá. êáé ôçò áíåîáñôçôïðïßçóÞò ôçò áðü ôçí áããëéêÞ
áðïéêéïêñáôßá ìüëéò ôï 1947.
Ç ãíþóç ãéá ôçí Éíäßá áðïêôÜ íüçìá üôáí ç óõããñáöÝáò êõêëïöï-
ñåß ãéá ðñþôç öïñÜ óôïõò äñüìïõò ôïõ Äåë÷ß êáé åíôõðùóéÜæåôáé
Þäç áðü ôéò ðïëý÷ñùìåò åíäõìáóßåò êáé ôçí áñìïíéêÞ êßíçóç ôùí
ãõíáéêþí, áðü ôïõò ëåõêïíôõìÝíïõò ìåëáøïýò Üíôñåò, áðü ôçí
åëåýèåñç êõêëïöïñßá ôùí éåñþí áãåëÜäùí êáé áðü ôá ðáëáéüôá-
ôçò ôå÷íïëïãßáò ìÝóá ìåôáöïñÜò. Ïé ðñþôåò åéêüíåò ôïõ Äåë÷ß,
ìå ôç èáõìÜóéá ðïëåïäïìßá êáé ôçí ðïëýâïõç ëåùöüñï Ôæáí Ðáô
ìå ôá ìéêñïìÜãáæá óõíïäåýïíôáé ìïéñáßá áðü ôéò ÷åéñïíïìßåò æç-
ôéáíéÜò ðïõ óçìáäåýïõí ðÜíôá ôéò áíáìíÞóåéò ôïõ ôáîéäéþôç.
ÌåôÜ ôï «öôÜóéìï óôçí Éíäßá», ðïõ áðïôåëåß êáé ôï åíáñêôÞñéï êå-
öÜëáéï ôïõ âéâëßïõ, áêïëïõèïýí ôá áîéïèÝáôá ôïõ Äåë÷ß. Ôï Äåë÷ß,
÷ùñéóìÝíï óå ðáëéü êáé íÝï, ìå öõóéêü üñéï ôïí ðïôáìü Ãéáìïýíá,
ðñïóêáëåß ìåí ôïí ôáîéäéþôç óôá ìíçìåßá ôçò ìïããïëéêÞò áõôï-
êñáôïñßáò óôï ðáëéü Äåë÷ß, áëëÜ êáé óôï Åèíéêü êáé Áíèñùðïëï-
ãéêü Ìïõóåßï ôçò íÝáò ðüëçò ðïõ åíôõðùóéÜæåé ìå ôçí áöÜíôáóôç
ðïéêéëßá ìïõóéêþí ïñãÜíùí êáé ôçí áéóèçôéêÞ ôïõò ðáñïõóßáóç.
Ç óõããñáöÝáò ðáñáôçñåß üôé ç äéáöýëáîç ôçò ðáñÜäïóçò äéá-
äñáìáôßæåé êáßñéï ñüëï óôïí ðïëéôéóìü ôçò Éíäßáò, üìùò, åíþ óôïí
ðïëéôéóìéêü ôïìÝá áõôü áêñéâþò ôï ãåãïíüò åßíáé Üîéï èáõìáóìïý,
óôïí êïéíùíéêü ôïìÝá Ý÷åé áðïôÝëåóìá ôçí ôÞñçóç êïéíùíéêþí
ó÷çìÜôùí ðïõ äéáìïñöþèçêáí ðñéí áðü 3.500 ÷ñüíéá. Ç êïéíùíéêÞ
éåñáñ÷ßá áíáëýåôáé óôéò ôÝóóåñéò âáóéêÝò êÜóôåò (êïéíùíéêÝò ôÜ-
îåéò) ôùí: á) éåñÝùí (âñá÷ìÜíïé), â) åõãåíþí êáé ðïëåìéóôþí (êóá-
ôñßãéá), ã) áóôþí êáé åìðüñùí (âáóßãéá), êáé ä) õðçñåôþí (óïýíôñá).
ÊñéôÞñéï áõôÞò ôçò êáôçãïñéïðïßçóçò, åêôüò áðü ôçí ïéêïíïìéêÞ
êáôÜóôáóç, Þôáí ç ðñüóâáóç óôç ÂÝäá, óôá éåñÜ êåßìåíá, ðïõ
åßíáé åöéêôÞ ìüíï óôéò ôñåéò ðñþôåò êÜóôåò. Ç ðëåéïíüôçôá ôïõ 207
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ éíäéêïý ëáïý, ùóôüóï, áíÞêåé óôï ðåñéèþñéï ôùí áíáãíùñéóìÝíùí
ΚΕΙΜΕΝΑ êïéíùíéêþí ôÜîåùí, óôïõò ñáêÝíäõôïõò, óêåëåôùìÝíïõò «áêÜèáñ-
ôïõò» Þ ðáñßåò êáé óôïõò áíÝíôá÷ôïõò, ðïõ õðÜñ÷ïõí ðëÝïí áíå-
ðßóçìá óôçí ÉíäéêÞ Äçìïêñáôßá êáé ìÝ÷ñé ðñüóöáôá áíôéìåôùðß-
æïíôáí óáí æþá.
ÌåôÜ ôï Äåë÷ß, ç óõããñáöÝáò ôáîéäåýåé óôç ìéêñÞ ðüëç Êáôæïõ-
ñÜï, äéÜóçìç ãéá ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ êáé ôç ãëõðôéêÞ ôùí 22 íáþí
ôçò. Ïé íáïß áõôïß, êõñßùò âñá÷ìáíéêïß êáé éíäïõúóôéêïß, áëëÜ êáé
Üëëùí èñçóêåõôéêþí áéñÝóåùí, ÷ôßóôçêáí êáôÜ ôïí 7 ï áéþíá áðü
ôç äõíáóôåßá ôùí ÓáíôÝëá êáé Ý÷ïõí áíáãíùñéóôåß ùò áñ÷éôåêôï-
íéêÜ êáé êáëëéôå÷íéêÜ áñéóôïõñãÞìáôá ôïõ êüóìïõ. Ç éäéáéôåñüôçôÜ
ôïõò åíôïðßæåôáé óôá áìÝôñçôá ãëõðôÜ ðïõ áíáðáñéóôïýí ðÝíôå
âáóéêÜ èÝìáôá: á) ðáñáäïóéáêÝò êáé ëáôñåõôéêÝò ðáñáóôÜóåéò,
â) ïéêïãåíåéáêÝò áíáðáñáóôÜóåéò, ã) íåáñÝò íýìöåò, ä) æåõãÜñéá
áëëÜ êáé ä) æþá êáé ôÝñáôá.
Ôï ïäïéðïñéêü óõíå÷ßæåôáé óôçí éåñÞ ðüëç ÌðåíÜñåò, üðïõ âñßóêå-
ôáé êáé ï ðïôáìüò ÃÜããçò. Ç óõããñáöÝáò öôÜíïíôáò åêåß óõãêëïíß-
æåôáé âëÝðïíôáò Éíäïýò íá êáôáöèÜíïõí ãéá íá ðåèÜíïõí óôï éåñü
ðïôÜìé, áíáãêáóìÝíïé óõ÷íÜ íá êáôáóêçíþóïõí ãéá ìÝñåò þóðïõ
íá êáôáëÞîïõí, ôåëåôÝò êáýóçò ôùí íåêñþí óôéò ïðïßåò ðñùôá-
ãùíéóôïýí, êáôÜ ôï Ýèéìï ïé ðñùôüôïêïé ãéïé, áëëÜ êáé êïõöÜñéá
öôù÷üôåñùí Éíäþí êáé æþùí íá ðëÝïõí óôï ßäéï áõôü ðïôÜìé.
Ç ãíùñéìßá ìå ôçí Éíäßá ïëïêëçñþíåôáé ìå ôçí ðáñïõóßáóç êáé ôçí
óõíÝíôåõîç åíüò áîéüëïãïõ íÝïõ Éíäïý ðïéçôÞ, ôïõ ÃÜíãêá ÑáæÜíé
ÂéìÜë, ï ïðïßïò ìéëÜåé ãéá ôçí áãÜðç ôïõ ðñïò ôçí åëëçíéêÞ ðïß-
çóç êáé ðñïò ôïí ÊáâÜöç éäéáßôåñá. Ï ÂéìÜë åîçãåß üôé ç éíäéêÞ
ðáéäåßá (ç åðéêÞ ðïßçóç, ç èñçóêåõôéêÞ ðáñÜäïóç, ç öéëïóïößá,
ç ãíùìéêÞ, ç ãëõðôéêÞ áêüìá êáé ïé êáèçìåñéíÝò ðáñáäïóéáêÝò
÷åéñïíïìßåò) ðñïåôïéìÜæåé ôï ðáéäß íá åêöñáóôåß ìÝóù ôçò ðïßç-
óçò, äéêáéïëïãþíôáò Ýôóé ôç óýã÷ñïíç éíäéêÞ ðïéçôéêÞ ðïëõöùíßá,
êïñõöáßá ïíüìáôá ôçò ïðïßáò èåùñïýíôáé ïé ðïéÞôñéåò Áìñßôá
ÐñéôÜì êáé Ìá÷áíôåâß ÂåñìÜ.

κειμένου
1. Ôé óáò Ýêáíå ðåñéóóüôåñï åíôýðùóç áðü ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò
Éíäßáò. Èá èÝëáôå íá ôçí åðéóêåöôåßôå êé åóåßò êÜðïôå, êáé ãéáôß;
2. Ôé óõíáéóèÞìáôá óáò äçìéïõñãåß ç åìðåéñßá ôçò óõããñáöÝùò
Ýîù áðü ôï íáü;
208
Κοιτώντας την Αθήνα
Τζων Φώουλς
Ï Âñåôáíüò óõããñáöÝáò John Robert Fowles ãåííÞèçêå óôéò 31
Ìáñôßïõ 1926 óôï ðñïÜóôéï ¸óóåî ôïõ Ëïíäßíïõ êáé ðÝèáíå óôéò 5
Íïåìâñßïõ ôïõ 2005 óôï Íôüñóåô. ¹ôáí ãéïò åíüò ðëïýóéïõ åìðü-
ñïõ êáðíïý êáé ìéáò äáóêÜëáò. Áöïý ðáñáêïëïýèçóå ôï ó÷ïëåßï
ôïõ ÌðÝíôöïñíô êáé ôï ÐáíåðéóôÞìéï ôïõ Åäéìâïýñãïõ, óðïýäá-
óå ÃáëëéêÞ êáé ÃåñìáíéêÞ Öéëïëïãßá óôçí Ïîöüñäç. ÌåôÜ ôï ðÝ-
ñáò ôùí óðïõäþí ôïõ åñãÜóôçêå ùò äÜóêáëïò óôç Ãáëëßá, óôçí
ÅëëÜäá (Áíáñãýñåéï Ó÷ïëÞ óôéò ÓðÝôóåò, 1951) êáé óôçí Áããëßá.
Óôçí ÅëëÜäá ìÜëéóôá ãíþñéóå ôçí Elizabeth Whitton, ôç ãõíáßêá
ðïõ åðñüêåéôï íá áðïôåëÝóåé áñãüôåñá ôçí ðñþôç ôïõ óýæõãï.
Ç åðéôõ÷ßá ôïõ ðñþôïõ ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò Ï óõëëÝêôçò (1963)
óÞìáéíå üôé ï Öþïõëò åß÷å ðëÝïí ôç äõíáôüôçôá íá óôáìáôÞóåé ôç
äéäáóêáëßá êáé íá îåêéíÞóåé ôç ëïãïôå÷íéêÞ ôïõ óôáäéïäñïìßá.
Ôï 1968 ìåôáêïìßæåé óôï Íôüñóåô ôçò Áããëßáò, ðïõ áðïôÝëåóå êáé
ôï óêçíéêü ôïõ Ýñãïõ ôïõ Ç åñùìÝíç ôïõ ÃÜëëïõ õðïëï÷áãïý. Ôï
ßäéï Ýôïò ðñïóÜñìïóå ãéá ôïí êéíçìáôïãñÜöï ôï Ýñãï ôïõ Ï ìÜ-
ãïò (ìõèéóôüñçìá âáóéóìÝíï óôéò åìðåéñßåò ôïõ áðü ôçí ÅëëÜäá)
êáé ôï ïðïßï åß÷å ãñáöåß ôï 1965, áëëÜ äå ãíþñéóå ôçí áíáìåíü-
ìåíç åðéôõ÷ßá ùò ôáéíßá. Ç åñùìÝíç ôïõ ÃÜëëïõ õðïëï÷áãïý Ýãéíå
ôáéíßá ôï 1981, óå óåíÜñéï ãñáììÝíï áðü ôï Âñåôáíü óåíáñéïãñÜ-
öï êáé ðïéçôÞ, ×Üñïëíô Ðßíôåñ, êáé ðñïôÜèçêå ãéá âñáâåßï ¼óêáñ.
Ôï åõñýôåñá ãíùóôü Ýñãï ôïõ Öþïõëò ßóùò åßíáé ôï TheAristor
(1964), ìéá óõëëïãÞ öéëïóïöéêþí áíôáíáêëÜóåùí. Ðïëëïß êñéôéêïß
ôïí èåùñïýí ðëÝïí ðñïÜããåëï ôïõ âñåôáíéêïý ìåôáìïíôåñíéóìïý.
Ï Öþïõëò ðÝèáíå óôï óðßôé ôïõ óôï Íôüñóåô, ýóôåñá áðü ìá-
êñï÷ñüíéá áóèÝíåéá. Åêôüò áðü ôá ðáñáðÜíù Ýñãá, Ý÷åé ãñÜøåé
åðßóçò: Theebony tower (1974), DanielMartin (1977), Thetree (1979),
Mantissa (1982), Amaggot (1985).
B. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Ôï áðüóðáóìá ôïõ âéâëßïõ åßíáé áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôïõ Öþïõëò Ï 209
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ìÜãïò, ôï ïðïßï ãñÜöôçêå ôï 1965 êáé ìåôáöÝñèçêå óôç ìåãÜëç ïèü-
ΚΕΙΜΕΝΑ íç ôï 1968, ÷ùñßò üìùò ç ôáéíßá íá ãíùñßóåé ôçí áíáìåíüìåíç åðéôõ-
÷ßá, ðïõ åß÷å Þäç ôï âéâëßï. Ï ÌÜãïò åßíáé ìéá éóôïñßá ßíôñéãêáò ðïõ
åêôõëßóóåôáé óå Ýíá åëëçíéêü íçóß, óõãêåêñéìÝíá ôéò ÓðÝôóåò, üðïõ
ï óõããñáöÝáò åñãÜóôçêå ùò äÜóêáëïò. Ôï áðüóðáóìá ðåñéãñÜöåé
ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Öþïõëò áðü ôçí åðßóêåøÞ ôïõ
óôçí ÁèÞíá, üðùò ôçí áíôßêñéóå ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôïí Õìçôôü.

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «ÔÝóóåñéò ìÝñåò áñãüôåñá… áðïññßøåé áðü êáéñü»:
Ðñþôåò åíôõðþóåéò ôçò ÁèÞíáò áðü øçëÜ.
2ç åíüôçôá: «¼ôáí áõôü ôï áðüëõôï… þóðïõ íá ôï áðïäå÷ôþ»: Ôï
ìåóïãåéáêü öùò êáé ç óýãêñéóç ôçò ÅëëÜäáò ìå ôçí Áããëßá.
3ç åíüôçôá: «Áñãüôåñá åêåßíç ôçí çìÝñá… ×þñá ôùí ÈáõìÜôùí»:
Åéêüíåò áðü ôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò êáé ôçí Áêñüðïëç.
Êýñéï èÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ðåñéãñáöÞ ôçò ïìïñöéÜò
ôçò ÁèÞíáò êáé ãåíéêÜ ôçò ÅëëÜäáò, ìÝóá áðü ôá ìÜôéá åíüò îÝ-
íïõ, üðùò åßíáé ï óõããñáöÝáò. ÌÜëéóôá ôçí îå÷ùñéóôÞ ïìïñöéÜ
ôïõ ôïðßïõ ðïõ ìáãåýåé üëïõò ôïõò åðéóêÝðôåò, ï áöçãçôÞò ôçí
áðïäßäåé óôï ìåóïãåéáêü öùò. Ãßíåôáé åðßóçò óýãêñéóç ìåôáîý
áããëéêïý êáé åëëçíéêïý ôïðßïõ.

1ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ Ý÷ïõìå ôçí ðñþôç åíôýðùóç ôïõ
áöçãçôÞ áðü ôçí åðáöÞ ôïõ ìå ôï åëëçíéêü ôïðßï. Ãéá ðñþôç
öïñÜ áíôéêñßæåé ôçí ÁèÞíá øçëÜ áðü ôïí Õìçôôü êáé ðåñéãñÜöåé
ôéò åéêüíåò ôïõ åëëçíéêïý ôïðßïõ, üðùò åêôåßíåôáé óôï ìÜôé áðü
ôçí ÁèÞíá êáé ôïí ÐåéñáéÜ Ýùò ôçí Ðåëïðüííçóï.
2ç åíüôçôá: Éäéáßôåñç åíôýðùóç ôïõ äçìéïõñãåß ôï ìåóïãåéáêü
öùò, ðïõ êÜíåé ôçí ÅëëÜäá íá îå÷ùñßæåé óå ó÷Ýóç ìå ôçí Áããëßá.
Óôç óõíÝ÷åéá, ìåôáöÝñåé åéêüíåò áðü ôçí ðëáôåßá ÓõíôÜãìáôïò
êáé ôçí Áêñüðïëç. ¼ëåò ôïõ ïé åíôõðþóåéò ôïõ äçìéïõñãïýí Ýíá
áßóèçìá éêáíïðïßçóçò. Ôï ìåóïãåéáêü öùò åßíáé õðÝñï÷á üìïñöï
óôçí üñáóç, êáèþò ïìïñöáßíåé üëï ôï ôïðßï, ùóôüóï ìðïñåß íá
ãßíåé å÷èñéêü óôçí áöÞ. ¼ôáí óå áããßæåé êáôÜóáñêá, óïõ äçìéïõñ-
ãåß ôï áßóèçìá ôïõ êáøßìáôïò. Ï Þëéïò ôùí ìåóïãåéáêþí ÷ùñþí
åßíáé ìåí ðéï ëáìðåñüò, áëëÜ åßíáé êáé åðéêßíäõíïò ãéá ôï äÝñìá,
210 áí äåí ðñïóôáôåõôåß êáíåßò. Ôï êýñéï óçìåßï óýãêñéóçò ôïõ åë-
ëçíéêïý ìå ôï áããëéêü ôïðßï êáé ôñüðï æùÞò âñßóêåôáé óôçí ôÝ- Τζων
ôáñôç ðáñÜãñáöï. Ï óõããñáöÝáò ìå ãëáöõñü ôñüðï ðáñïìïéÜæåé Φώουλς
ôçí ÅëëÜäá ìå ôçí Êßñêç ôçò ïìçñéêÞò Ïäýóóåéáò. ¼ðùò ç Êßñêç,
Ýôóé êáé ç ÅëëÜäá åßíáé üìïñöç êáé èåëêôéêÞ êáé ðáñáóýñåé ôïõò
åðéóêÝðôåò óôïí ôüðï ôçò, öõëáêßæïíôÜò ôïõò åêåß, åíþ ïé ßäéïé
íéþèïõí ìáãåìÝíïé êáé áäýíáìïé íá áðïäñÜóïõí. Ç Áããëßá åßíáé
«ìïõããÞ, Þñåìç», ìå óðáíéüôåñá öõóéêÜ ôïðßá êáé áðáëü öùò. Óýì-
öùíá ìå ôïí áöçãçôÞ õóôåñåß Ýíáíôé ôçò ÅëëÜäáò, üðïõ üëá åßíáé
«ôüóï ùñáßá, ôüóï æùíôáíÜ, ôüóï Ýíôïíá, ðïõ ç ó÷Ýóç åßíáé áìÝ-
óùò ó÷Ýóç áãÜðçò – ìßóïõò», äçëáäÞ «ìéá ó÷Ýóç ðÜèïõò».
3ç åíüôçôá: Ç óýãêñéóç åëëçíéêïý êáé áããëéêïý ôïðßïõ êáé ôñüðïõ
æùÞò óõíå÷ßæåé êáé óôçí ôñßôç åíüôçôá ôïõ êåéìÝíïõ. ¢ëëï óçìåßï
óýãêñéóçò åßíáé: «¸êáíå ôüóç æÝóôç… Þôáí áêüìç ôÝëåéá êáèáñüò».
Óôï óçìåßï áõôü ï áöçãçôÞò åììÝóùò õðïíïåß ôç äéáöïñÜ ìåôáîý
åëëçíéêþí êëéìáôïëïãéêþí óõíèçêþí êáé áããëéêþí. Óôçí Áããëßá,
áêüìç êáé ôï êáëïêáßñé, ï êáéñüò åßíáé ìïõíôüò êáé óõíÞèùò âñÝ÷åé.
Ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ôï êÝíôñï ôçò ÁèÞíáò, üðùò áõôü öáßíå-
ôáé áðü ôï ìðáëêüíé ôïõ îåíïäï÷åßïõ ôïõ óôçí ðëáôåßá ÓõíôÜã-
ìáôïò. Ôïõ êÜíïõí åíôýðùóç ôá çëéïêáìÝíá êïñìéÜ ôùí ÅëëÞíùí,
ôï ìïõñìïõñçôü ôùí êáöåíåßùí ìÝñá ìåóçìÝñé êáé ôá ÷ñþìáôá
ôïõ çëéïâáóéëÝìáôïò. Ïé åíôõðþóåéò ôïõ ëÞãïõí ìå áíáöïñÜ óôçí
Áêñüðïëç, ôçí ïðïßá êáé ðáñïõóéÜæåé ðñïóùðïðïéçìÝíç.

ÐñùôáãùíéóôÞò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ï ßäéïò ï óõããñáöÝáò - ôáîé-
äéþôçò, ðïõ åðéóêÝöôçêå ôçí ÁèÞíá êáé Ýìåéíå åíôõðùóéáóìÝíïò,
ôüóï áðü ôï öõóéêü ôïðßï –éäéáßôåñá ôï åëëçíéêü öùò– áëëÜ êáé
áðü ôïí ôñüðï æùÞò ôùí ÅëëÞíùí, ðïõ ôïí èåùñåß óõíÝðåéá ôïõ
öõóéêïý ôïðßïõ êáé ôùí êëéìáôïëïãéêþí óõíèçêþí. Åßíáé ôüóï ãï-
çôåõìÝíïò ðïõ óõ÷íÜ Ý÷åé ôçí áßóèçóç üôé âñßóêåôáé Ýîù áðü ôï
÷þñï ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, óå ìéá õðåñâáôéêÞ êáôÜóôáóç.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ êåéìÝíïõ áðü ôï Öáßäùíá Ôáìâá-
êÜêç åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé áðëü. Åßíáé åðßóçò éäéáéôÝñùò
ëõñéêü êáé ãëáöõñü, ÷Üñç óôç ÷ñÞóç ó÷çìÜôùí ëüãïõ.
iii) ÁöÞãçóç
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ õéïèåôåßôáé áðü ôï óõããñáöÝá åßíáé ç
211
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ìßìçóç, äçëáäÞ ç Üìåóç áöÞãçóç, üðïõ Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ
ΚΕΙΜΕΝΑ Ýñãïõ, óõãêåêñéìÝíá ï ßäéïò ï óõããñáöÝáò, áöçãåßôáé óå á´ ðñü-
óùðï ôéò åíôõðþóåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ áðü ôçí ÅëëÜäá.

ÌåôáöïñÝò: «óðßôéá ðåôáìÝíá ðÜíù óôçí áôôéêÞ ðåäéÜäá», «÷ëù-
ÌåôáöïñÝò
ìÜ íçóéÜ», «ãáëÞíéá âïõíÜ», «áêéíçôïðïéçìÝíç óõíÝ÷åéá ôçò ãçò»,
«÷ëùìÜ ÷Ýñéá», «åìåôéêÜ îÝíá», «îåãýìíùìá ùò ôçí ïõóßá ôïõ Ýñù-
ôá», «åñùôåõìÝíïò ìå ôï åëëçíéêü ôïðßï», «êüìðïõò áðü äéáâÜôåò»,
«áêáôÜóôáôåò óôÝãåò, Üãñõðíá ìüíïò».
ÅðáíáëÞøåéò: üëá, éäéüôçôá, ôüóï, ó÷Ýóç.
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí åêáôïììýñéá æÜñéá», «óáí Ýíá ôáîßäé», «Ýìïéáæå
íá ìçí Ý÷åé ãíùñßóåé ðïôÝ óêüíç», «óáí íá âñéóêüìïõí óôçí áñ÷Þ
ìéáò áíÜêñéóçò», «óáí íá Þôáí ç ÅëëÜäá ìéá ãõíáßêá», «óáí êõêëÜ-
ìéíï».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ÁôôéêÞò áðü øçëÜ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò
Åéêüíåò
ôùí ÷åñéþí ôïõ, ç åéêüíá ôçò áíÜêñéóçò ðïõ ôïõ êÜíåé ôï öùò, ç
ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ìïõñìïõñçôïý ðïõ áíÝâáéíå áðü ôá ðëÞèç ðïõ
êÜèïíôáí óôá êáöåíåßá, ç åéêüíá ôçò ðëáôåßáò ÓõíôÜãìáôïò, ç
åéêüíá ôçò Áêñüðïëçò.
Áíôßèåóç: «Ôï ìåóïãåéáêü öùò ðáñïõóéÜæåôáé õðÝñï÷á üìïñöï
Áíôßèåóç
áëëÜ êáé å÷èñéêü, óáí íá Þôáí ç ÅëëÜäá…Þìïõí áíßêáíïò íá ôçí
ðëçóéÜóù, ÷áñïýìåíá ìüíïò, áíáìåíüìåíá áðïðñïóáíáôïëéóìÝ-
íïò».
ó÷Þìá «åß÷á ìüëéò ãñÜøåé… äåí åß÷å íüçìá», «Êïßôáæá
êÜôù ôçí ðëáôåßá… çëéïêáìÝíá ìðñÜôóá».
åðßèåôá ãáëÞíéá, õðÝñï÷ç, ìåãáëåéþäçò, áãíÜ, åõãå-
íéêÜ, öùôåéíÜ, áðÝñáíôá, êáôá÷èüíéá - ìáãåõôéêÞ, ìïõããÞ, Þñåìç,
åîïéêåéùìÝíç.
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «áðëùíüôáí ôï êáèáñü ãáëáíü», «éäéüôçôá ôçò
Êßñêçò ðïõ Ý÷åé ç ÅëëÜäá, ç ðëáãéÜ ôïõ ðïõ Ýâëåðå ôç äýóç ôïõ
çëßïõ», «óéëïõÝôá ôçò Áêñüðïëçò».
ÕðåñâïëÞ: «ìðïñïýóáí äù… üðùò Þôáí ðÜíôá, êÜôù áðü Ýíáí ïõ-
ÕðåñâïëÞ
ñáíü ðïõ Ýìïéáæå íá ìçí åß÷å ãíùñßóåé ðïôÝ óêüíç Þ óýííåöï,
áðüëõôï ìåóïãåéáêü öùò, ïëïêëçñùôéêÜ êáé ãéá ðÜíôá åñùôåõ-
ìÝíïò».
ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του βιβλίου

1. ÄéáâÜóôå ðñïóåêôéêÜ ôçí ðñþôç ðáñÜãñáöï ôïõ áðïóðÜóìá-
ôïò. Áðü ðïéá óçìåßá ôçò áôôéêÞò ãçò ðåñíÜ ç ìáôéÜ ôïõ áöçãç-
ôÞ, ðïý óôáìáôÜ éäéáßôåñá êáé ìå ðïéá åðßèåôá ðåñéãñÜöåé áõôü
ðïõ áíôéêñßæåé;
212
Ç ìáôéÜ ôïõ áöçãçôÞ, ôçí þñá ðïõ áíôéêñßæåé ãéá ðñþôç öïñÜ Τζων
ôçí áôôéêÞ ãç áðü øçëÜ, ðåñíÜ äéáäï÷éêÜ áðü ôá åîÞò óçìåßá: ôçí Φώουλς
ðüëç ôçò ÁèÞíáò, ôçí ðüëç ôïõ ÐåéñáéÜ, ôç èÜëáóóá ôïõ Óáñùíé-
êïý êüëðïõ, ôá íçóéÜ ôïõ Áñãïóáñùíéêïý, ôá âïõíÜ ôçò Ðåëïðïí-
íÞóïõ. ÉäéáéôÝñùò óôáìáôÜ êáé ðåñéãñÜöåé ôá áóôéêÜ êÝíôñá ôçò
ÁèÞíáò êáé ôïõ ÐåéñáéÜ, üðïõ áíáöÝñåé üôé ðñüêåéôáé ãéá ôåñÜóôéá
óõìðëÝãìáôá ðïõ áðïôåëïýíôáé áðü ðüëåéò êáé ðñïÜóôéá, óðßôéá
ðåôáìÝíá ðÜíù óôçí áôôéêÞ ðåäéÜäá. Ôá åðßèåôá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß
ãéá íá áðïäþóåé ôï èÝáìá –áí êáé ðáñáäÝ÷åôáé üôé ïé ëÝîåéò åßíáé
öôù÷Ýò ãéá íá ðåñéãñÜøïõí ôüóç ïìïñöéÜ– åßíáé: ãáëÞíéá, õðÝñï-
÷ç, ìåãáëåéþäçò, áãíÜ, åõãåíéêÜ, öùôåéíÜ, áðÝñáíôá.
2. Áí êáé ôï åëëçíéêü öùò åßíáé áõôü ðïõ êõñßùò åíôõðùóéÜæåé

ôïí áöçãçôÞ, ùóôüóï ôï ïíïìÜæåé «õðÝñï÷á üìïñöï» áëëÜ êáé
«å÷èñéêü». ÁéôéïëïãÞóôå áõôÞí ôçí áíôßöáóç.
Ôï ìåóïãåéáêü öùò åßíáé õðÝñï÷á üìïñöï ãéá ôçí üñáóç, ùóôüóï
ìðïñåß íá ãßíåé å÷èñéêü óôçí áöÞ. ¼ôáí óå áããßæåé êáôÜóáñêá,
óïõ äçìéïõñãåß ôï áßóèçìá ôïõ êáøßìáôïò. Ï ëáìðåñüò Þëéïò ôùí
ìåóïãåéáêþí ÷ùñþí åßíáé óõã÷ñüíùò åðéêßíäõíïò ãéá ôï äÝñìá,
áí äåí ðñïóôáôåõôåß êáíåßò. Éäéáßôåñá ãéá ôïõò áíèñþðïõò ôùí
âüñåéùí åõñùðáúêþí êñáôþí, üðïõ ôï öùò åßíáé áðáëü êáé ãé’ áõôü
Ý÷ïõí áíïé÷ôü÷ñùìç åðéäåñìßäá, ç ïðïßá åßíáé êáé ëéãüôåñï áíèå-
êôéêÞ óôéò áêôßíåò ôïõ çëßïõ. Ãíùñßæïõìå üëïé ôéò êáôáóôñïöéêÝò
óõíÝðåéåò ôçò Ýêèåóçò óôïí Þëéï, ÷ùñßò êÜðïéáò ìïñöÞò ðñï-
óôáóßá (ãõáëéÜ, êáðÝëï, ïìðñÝëá, áíôçëéáêÜ ìå õøçëïýò äåßêôåò
ðñïóôáóßáò). ÅéäéêÜ ôéò ôåëåõôáßåò äåêáåôßåò, ç êáôáóôñïöÞ ôïõ
üæïíôïò ôçò áôìüóöáéñáò, êáôÝóôçóå ôçí õðåñéþäç çëéáêÞ áêôé-
íïâïëßá ðïëý åðéêßíäõíç ãéá ôïí Üíèñùðï· Óå ðïëëÝò ðåñéðôþóåéò,
ìÜëéóôá, åõèýíåôáé ãéá èáíáôçöüñåò áóèÝíåéåò ôïõ äÝñìáôïò.
3. Óå ðïéá óçìåßá êáé ìå ðïéåò åêöñÜóåéò óõãêñßíåôáé ç ÅëëÜäá

êáé ï åëëçíéêüò ôñüðïò æùÞò ìå ôïí áíôßóôïé÷ï áããëéêü;
Ôï êýñéï óçìåßï óýãêñéóçò ôïõ åëëçíéêïý ìå ôïí áããëéêü ôïðßï
êáé ôñüðï æùÞò âñßóêåôáé óôçí ôÝôáñôç ðáñÜãñáöï. Ï óõããñáöÝ-
áò ìå ãëáöõñü ôñüðï ðáñïìïéÜæåé ôçí ÅëëÜäá ìå ôçí Êßñêç ôçò
ïìçñéêÞò Ïäýóóåéáò. Ç ÅëëÜäá –üðùò êáé ç Êßñêç– åßíáé üìïñöç
êáé èåëêôéêÞ êáé ðáñáóýñåé ôïõò åðéóêÝðôåò óôïí ôüðï ôçò, öõ-
ëáêßæïíôÜò ôïõò åêåß, åíþ ïé ßäéïé íéþèïõí ìáãåìÝíïé êáé áäýíáìïé
íá áðïäñÜóïõí. Ï óõããñáöÝáò ÷áñáêôçñßæåé ôçí Áããëßá «ìïõããÞ,
Þñåìç», ìå óðáíéüôåñá öõóéêÜ ôïðßá êáé áðáëü öùò. Óýìöùíá ìå
ôïí áöçãçôÞ õóôåñåß Ýíáíôé ôçò ÅëëÜäáò, üðïõ üëá åßíáé «ôüóï
ùñáßá, ôüóï æùíôáíÜ, ôüóï Ýíôïíá, ðïõ ç ó÷Ýóç åßíáé áìÝóùò
ó÷Ýóç áãÜðçò – ìßóïõò», äçëáäÞ ìéá ó÷Ýóç ðÜèïõò. ¢ëëï óçìåßï
213
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ óýãêñéóçò âñßóêåôáé óôç öñÜóç «¸êáíå ôüóç æÝóôç… Þôáí áêüìç
ΚΕΙΜΕΝΑ ôÝëåéá êáèáñüò». Óôï óçìåßï áõôü ï áöçãçôÞò åììÝóùò õðïíïåß
ôç äéáöïñÜ ìåôáîý åëëçíéêþí êëéìáôïëïãéêþí óõíèçêþí êáé áã-
ãëéêþí. Óôçí Áããëßá, áêüìç êáé ôï êáëïêáßñé, ï êáéñüò åßíáé ìïõ-
íôüò êáé óõíÞèùò âñÝ÷åé.
4. Ï áöçãçôÞò Ý÷åé äéáñêþò ôçí áßóèçóç üôé âñßóêåôáé Ýîù áðü

ôï ÷þñï ôçò ðñáãìáôéêüôçôáò, óå ìéá õðåñâáôéêÞ êáôÜóôáóç.
Ìðïñåßôå íá åðéâåâáéþóåôå áõôÞí ôçí ðáñáôÞñçóç áíôëþíôáò
óôïé÷åßá áðü ôï êåßìåíï;
Óå üëï ôï áðüóðáóìá õðÜñ÷ïõí óçìåßá õðåñâïëÞò ðïõ äåß÷íïõí
ðüóï åíôõðùóéÜóôçêå ï áöçãçôÞò áðü ôï åëëçíéêü ôïðßï êáé ôïí
ôñüðï æùÞò. Óõ÷íÜ ìïéÜæåé íá õðåñâáßíåé ôïí êüóìï ôçò ðñáãìáôé-
êüôçôáò, äçëáäÞ íá áéóèÜíåôáé üôé âãáßíåé áðü áõôüí. ×ùñßá ðïõ
ôï áðïäåéêíýïõí áõôü åßíáé ôá åîÞò:
á. «Ìðïñïýóá íá äù ïãäüíôá ìßëéá ìáêñéÜ êáé üëá Þôáí áãíÜ,
üëá åõãåíéêÜ, öùôåéíÜ, áðÝñáíôá, üëá üðùò Þôáí ðÜíôá». Åäþ ï
áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé Ýíá ôïðßï ÷ñçóéìïðïéþíôáò âáñõóÞìáíôá
åðßèåôá, ðïõ ìïéÜæïõí óáí íá ðåñéãñÜöïõí ôïí ðáñÜäåéóï.
â. «Óôåêüìïõí ðÜíù óôïí ¢ñç, âïõôçãìÝíïò ùò ôá ãüíáôá óôï
èõìÜñé, êÜôù áðü Ýíáí ïõñáíü ðïõ Ýìïéáæå íá ìçí Ý÷åé ãíùñßóåé
ðïôÝ óêüíç Þ óýííåöï». Åäþ ï áöçãçôÞò ðáñïìïéÜæåé ôç èÝá ôçò
áôôéêÞò ãçò áðü øçëÜ ìå Ýíá ôáîßäé óôï äéÜóôçìá.
ã. «Áðüëõôï ìåóïãåéáêü öùò»: ïôéäÞðïôå áðüëõôï åßíáé êáé õðåñ-
âïëéêü êáé õðåñâáôéêü.
ä. Åêôüò ðñáãìáôéêüôçôáò ãéá ôïí áöçãçôÞ åßíáé ôï óçìåßï ðåñé-
ãñáöÞò ôïõ ìåóïãåéáêïý öùôüò, ðïõ Þôáí ìåí «õðÝñï÷á üìïñöï»,
áëëÜ êáé å÷èñéêü· ôüóï ðïõ ôïõ Ýäéíå ôçí ðïëý áëçèïöáíÞ åíôý-
ðùóç üôé âßùíå óõíèÞêåò áíÜêñéóçò ( «Þäç ìðïñïýóá íá äù ôï
ôñáðÝæé ìå ôá ëïõñéÜ áðü ôï Üíïéãìá ôçò ðüñôáò»).
å. Ôï áðüóðáóìá ôåëåéþíåé ìå ìéá õðåñâáôéêÞ åéêüíá: «¼ìùò Ýíéù-
èá åîßóïõ… ×þñá ôùí ÈáõìÜôùí». Ï óõããñáöÝáò ìåôáöÝñåôáé óôç
×þñá ôùí ÈáõìÜôùí êáé âéþíåé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò çñùßäáò ôïõ
ðáñáìõèéïý áõôïý.

κειμένου
1. Âñåßôå äýï ìåôáöïñÝò êáé äýï ðáñïìïéþóåéò ôïõ êåéìÝíïõ êáé
áíáëýóôå ôåò.
2. ÐñïóèÝóôå ôéò äéêÝò óáò åíôõðþóåéò áðü ôçí ÁèÞíá óå Ýíá
óýíôïìï êåßìåíï.
214
Γυάλινα Γιάννινα
Μιχάλης Γκανάς
ÃåííÞèçêå óôï ÷ùñéü ÔóáìáíôÜò ôçò Èåóðñùôßáò ôï 1944. Óðïý-
äáóå ÍïìéêÜ êáé áðü ôï 1962 æåé óôçí ÁèÞíá. ¸ñãá: Ðïßçóç: ÁêÜèé-
óôïò Äåßðíïò (1980), ÃõÜëéíá ÃéÜííéíá (1989), ÐáñáëïãÞ (1993). ÐåæÜ:
ÌçôñéÜ ðáôñßäá (1981). ÔéìÞèçêå ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò.

Ç éóôïñßá ôçò ðüëçò ôùí Éùáííßíùí:
Ç ðüëç ÷ôßóôçêå ôï 10ï áéþíá êáé êáôáëÞöèçêå ðñþôá áðü ôïõò
Íïñìáíäïýò ôïí 11ï áéþíá ì.×. ÌåôÜ ôçí ðñþôç Üëùóç ôçò Êùí-
óôáíôéíïýðïëçò (1204), ðåñéÞëèå óôï åëëçíéêü äåóðïôÜôï ôçò
Çðåßñïõ êáé áñãüôåñá, ìåôÜ ôçí Þôôá ôïõ äåóðüôç ôçò Çðåßñïõ,
ÁããÝëïõ Êïìíçíïý, áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ôçò Íßêáéáò, Ìé÷áÞë Ðá-
ëáéïëüãïõ (1259), ôá ÉùÜííéíá ôÝèçêáí õðü öñÜãêéêç êáôï÷Þ ðïõ
ðáñÝìåéíå óôçí ðåñéï÷Þ Ýùò ôï 1335, üôáí êáé áðåëåõèåñþèçêáí
áðü ôïí áõôïêñÜôïñá ôïõ Âõæáíôßïõ, Áíäñüíéêï Ã´. Ôï 1349 ðå-
ñéÞëèáí óôá ÷Ýñéá ôùí ÓÝñâùí ôïõ ÓôÝöáíïõ ÄïõóÜí, ôï 1384
óôïõò Åíåôïýò êáé ôï 1418 óôï äïýêá ôçò Êåöáëëçíßáò, ÊÜñïëï Á’
Ôüêêïí êáé ôåëéêÜ ôï 1430 óôïõò Ôïýñêïõò. Ç åðáíÜóôáóç ôïõ Äé-
ïíõóßïõ ôïõ Óêõëüóïöïõ, óôá 1611, áðïôÝëåóáí ôï ðñþôï áðåëåõ-
èåñùôéêü êßíçìá ôçò õðüäïõëçò ÅëëÜäáò. Ôá ÃéÜííåíá Üêìáóáí
óôá ãñÜììáôá êáé óôï åìðüñéï, éäéáßôåñá ôï 17ï êáé ôï 18ï áéþíá,
ìå áðïôÝëåóìá ôï ãíùóôü ñçôü: «ÃéÜííåíá, ðñþôá óô’ Üñìáôá, óôá
ãñüóéá êáé óôá ãñÜììáôá». Ç ÜíèçóÞ ôïõò óõíå÷ßóôçêå êáé ìåôÜ
ôï 1778, üôáí ï ÁëÞ ðáóÜò ÔåðåëåíëÞò, áöïý áðïó÷ßóôçêå áðü
ôçí Ðýëç, ôá êáôÝóôçóå ðñùôåýïõóá ôïõ áíåîÜñôçôïõ ôïõñêéêïý
êñÜôïõò ôçò Çðåßñïõ. Ç ðüëç áðåëåõèåñþèçêå áðü ôïí åëëçíéêü
óôñáôü óôéò 21 Öåâñïõáñßïõ ôïõ 1913.
Ôï ðïßçìá ðïõ ðåñéÝ÷åé ôï ó÷ïëéêü âéâëßï åßíáé ôï ðñþôï áðü ôçí
ïìüôéôëç óõëëïãÞ ôïõ Ìé÷Üëç ÃêáíÜ. Ôá ðïéÞìáôÜ ôçò óõëëïãÞò
áõôÞò áðç÷ïýí ôá âéþìáôá êáé ôéò åìðåéñßåò ôïõ ðïéçôÞ áðü ôçí
215
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ ¹ðåéñï. Óôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá, ôá ÃéÜííåíá, ç ðñùôåýïõóá ôïõ
ΚΕΙΜΕΝΑ Íïìïý Éùáííßíùí, ðñïâÜëëïíôáé ìÝóá áðü ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ öõ-
óéêïý ôïðßïõ êáé ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôùí êáôïßêùí ôïõò.

Ôï êåßìåíï áðïôåëåß üëï ìéá èåìáôéêÞ åíüôçôá.
Êýñéï èÝìá åßíáé ç ðüëç ôùí Éùáííßíùí, ôá óôïé÷åßá ðïõ äéáìïñ-
öþíïõí ôï öõóéêü ôçò ôïðßï, ïé áó÷ïëßåò ôùí êáôïßêùí êáé ç éóôï-
ñéêÞ ôçò ðïñåßá.
ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç: Óôï óýíôïìï áõôü ðïßçìá ðáñïõóéÜæï-

íôáé ôá óôïé÷åßá ðïõ óõíèÝôïõí ôï öõóéêü ôïðßï ôçò ðüëçò ôùí
Éùáííßíùí êáé ôéò äñáóôçñéüôçôåò ôùí êáôïßêùí ôçò. Ôï ôïðßï åß-
íáé ïñåéíü êáé óõíáíôÜò Üãñéá æþá. Ï ÷åéìþíáò åßíáé âáñýò. Ïé
Ãéáííéþôåò áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí êôçíïôñïößá êáé ôçí áñãõñï÷ñõ-
óï÷ïÀá. ÔÝëïò, óôçí ðüëç åßíáé åìöáíÞ ôá óçìÜäéá ôçò ôïõñêéêÞò
êáôï÷Þò. Óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò õðÜñ÷åé ç ëßìíç Ðáìâþôéäá. Óôï
ðïßçìá õðÜñ÷ïõí óôß÷ïé ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï éóôïñéêü ðáñåëèüí
ôçò ðåñéï÷Þò ôùí Éùáííßíùí. Óôï óôß÷ï 5 ï ðïéçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá
«êÜóôñá ðáôçìÝíá», åííïþíôáò ôéò áðáíùôÝò êáôáêôÞóåéò îÝíùí
ëáþí ðïõ ãíþñéóå ç ðüëç óôçí éóôïñéêÞ ôçò ðïñåßá. Ôá êÜóôñá
áõôÜ ìíçìïíåýïõí ôéò êáôáêôÞóåéò áõôÝò. Ùò ðñïò ôç ìïñöÞ, ôï
ðïßçìá åßíáé áðüëõôá åíôáãìÝíï óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç, ðïõ Ý÷åé
ôá åîÞò ÷áñáêôçñéóôéêÜ: ï óôß÷ïò åßíáé åëåýèåñïò, äçëáäÞ äåí
õðÜñ÷åé ó’ áõôüí ìÝôñï, éóÜñéèìåò ëÝîåéò óôïõò óôß÷ïõò, ïýôå éóÜ-
ñéèìïé óôß÷ïé óôéò óôñïöÝò Þ ïìïéïêáôáëçîßá.

Ôï ðïßçìá äåí êÜíåé áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá ðñüóùðá.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ, ìå ôïõñêéêÝò ëÝîåéò (ìéíáñÝäåò, ìðáêß-
ñéá), áëëÜ êáé öñáóôéêÜ êëéóÝ ôçò êáèáñåýïõóáò (êüñçí ïöèáë-
ìïý).
ii) ¾öïò
Ôá áóýíäåôá ó÷Þìáôá äßíïõí ãïñãü ñõèìü óôï ðïßçìá. Ôá ó÷Þìá-
216 ôá ëüãïõ êáèéóôïýí ôï ýöïò ãëáöõñü.
iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ Ýñãïõ Μιχάλης
Ôï ðïßçìá áíÞêåé óôç ìåôáðïëåìéêÞ íåüôåñç ðïßçóç, üðïõ ï óôß- Γκανάς
÷ïò åßíáé åëåýèåñïò, äçëáäÞ äåí õðÜñ÷åé ó’ áõôüí ìÝôñï, éóÜñéè-
ìåò ëÝîåéò óôïõò óôß÷ïõò, ïýôå éóÜñéèìïé óôß÷ïé óôéò óôñïöÝò Þ
ïìïéïêáôáëçîßá.

ÌåôáöïñÝò: «÷Üñáæå ï ôüðïò», «áíÜôåëëå ôá æùíôáíÜ ôïõ, «êÜóôñá
ÌåôáöïñÝò
ðáôçìÝíá, ãõÜëéíá, ìáëáìáôÝíéá, ôá ìðáêßñéá íá âåëÜæïõí.
Ðáñïìïéþóåéò: íõößôóåò, áëåðïýäåò, ùò êüñçí ïöèáëìïý, óáí ôï
âáðüñé.
ó÷Þìá óôß÷ïé: 3-5, 6- 8.
Ðñïóùðïðïßçóç: «ðÞãáéíå ç ìÝñá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò áíáôïëÞò, ç åéêüíá ôçò ëßìíçò, ç åéêüíá ôùí
Åéêüíåò
êÜóôñùí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ øéèõñßóìáôïò, ç åéêüíá ôïõ êáéñïý,
ç åéêüíá ôïõ âáðïñéïý, ç åéêüíá ôùí ìéíáñÝäùí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôùí ìðáêéñéþí ðïõ âåëÜæïõí.

1. Ðïéá ãíùñßóìáôá áðü ôï ãéáííéþôéêï öõóéêü ðåñéâÜëëïí ðñï-
âÜëëïíôáé óôï ðïßçìá;
Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá ôïõ ãéáííéþôéêïõ ðåñéâÜëëïíôïò
ðïõ ðñïâÜëëïíôáé óôï ðïßçìá åßíáé ôï ïñåéíü ôïðßï, ïé Üó÷çìåò
êáéñéêÝò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí ôï ÷åéìþíá êáé ç ëßìíç Ðáìâþ-
ôéäá, ðïõ âñßóêåôáé óôï êÝíôñï ôçò ðüëçò.
2. Áíáëýóôå ôéò ìåôáöïñÝò: «ÁíÜôåëëå ôá æùíôáíÜ ôïõ», «Üêïõóá

ôá ìðáêßñéá íá âåëÜæïõí».
«ÁíÜôåëëå ôá æùíôáíÜ ôïõ», äçëáäÞ îõðíïýóå ôá æþá. Ìßá áðü ôéò
êýñéåò áó÷ïëßåò ôùí êáôïßêùí ôùí Éùáííßíùí åßíáé ç êôçíïôñïößá.
Ôá êïðÜäéá, ìå ôçí áíáôïëÞ ôïõ Þëéïõ îõðíïýí êáé âãáßíïõí ãéá
âïóêÞ.
«¢êïõóá ôá ìðáêßñéá íá âåëÜæïõí»: Ç ç÷çôéêÞ áõôÞ åéêüíá ìÜò
äåß÷íåé ìßá Üëëç áó÷ïëßá ôùí Ãéáííéùôþí, ðïõ åßíáé ç áñãõñï÷ñõ-
óï÷ïÀá. ¼ôáí ïé ôå÷íßôåò ãõáëßæïõí ôá ìðáêéñÝíéá ïéêéáêÜ óêåýç, ï
Þ÷ïò ðïõ ðáñÜãåôáé ìïéÜæåé ìå ðñüâáôï ðïõ âåëÜæåé.
3. Ðïéåò ðëçñïöïñßåò áðü ôçí éóôïñéêÞ êáé ðïëéôéóìéêÞ ðïñåßá

ôïõ çðåéñþôéêïõ ôüðïõ åíóùìáôþíïíôáé óôï ðïßçìá;
Óôï ðïßçìá õðÜñ÷ïõí óôß÷ïé ðïõ áíáöÝñïíôáé óôï éóôïñéêü ðá-
ñåëèüí ôçò ðåñéï÷Þò ôùí Éùáííßíùí. Óôï óôß÷ï 5 êÜíåé ëüãï ãéá
«êÜóôñá ðáôçìÝíá», åííïþíôáò ôéò áðáíùôÝò êáôáêôÞóåéò îÝíùí
ëáþí ðïõ ãíþñéóå ç ðüëç óôçí éóôïñéêÞ ôçò ðïñåßá. Ôá êÜóôñá
217
ΤΑΞΙΔΙΩΤΙΚΑ áõôÜ ìíçìïíåýïõí ôéò êáôáêôÞóåéò áõôÝò. ¢ëëï óçìåßï üðïõ êÜíåé
ΚΕΙΜΕΝΑ ëüãï ãéá êáôÜêôçóç ôçò ðüëçò áðü áëëïåèíåßò âñßóêåôáé óôïí
ðñïôåëåõôáßï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò, üðïõ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ áíá-
öÝñåé üôé åßäå êáé ìéíáñÝäåò. ÌéíáñÝò åßíáé ï øçëüò êáé ëåðôüò
ðýñãïò, ðïõ áðïôåëåß ôìÞìá ôïõ ìïõóïõëìáíéêïý íáïý, áðü ôïí
ïðïßï ï ÷üôæáò Þ ï ìïõåæßíçò êáëïýí ôïõò ðéóôïýò ãéá ðñïóåõ÷Þ.
Ôï êÜóôñï ôùí Éùáííßíùí äéáèÝôåé äýï ôÝôïéá ïéêïäïìÞìáôá, äéá-
ôçñçìÝíá óå êáëÞ êáôÜóôáóç áêüìç êáé óÞìåñá, ðïõ ìáñôõñïýí
ôçí ôïõñêéêÞ êáôï÷Þ ôçò ðåñéï÷Þò (ÂëÝðå êáé Åéóáãùãéêü óçìåßù-
ìá ãéá ôï Ýñãï).
4. Âñåßôå êáé ó÷ïëéÜóôå ôéò ðáñïìïéþóåéò ôïõ ðïéÞìáôïò.

á. «Ùò êüñçí ïöèáëìïý»: Åäþ ðáñïìïéÜæåôáé ç ëßìíç Ðáìâþôéäá ìå
ôìÞìá ôïõ ìáôéïý. Åßíáé ç ïðÞ óôï êÝíôñï ôçò ßñéäáò ôïõ ìáôéïý,
ç ïðïßá Ý÷åé ó÷Þìá óôñïããõëü óôïí Üíèñùðï. Ïëüêëçñç ç öñÜ-
óç ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìåôáöïñéêÜ ãéá íá äçëþóåé êÜôé åîáéñåôéêÜ
ðïëýôéìï êáé åõðáèÝò, üðùò áêñéâþò åßíáé ç Ðáìâþôéäá ãéá ôïõò
Ãéáííéþôåò, åöüóïí áõôÞ Ýðáéæå êáé ðáßæåé áêüìç æùôéêü ñüëï ãéá
ôçí ôñïöïäïóßá ôçò ðåñéï÷Þò.
â. «ÃõÜëéíá êáé ìáëáìáôÝíéá»: Ï ðïéçôÞò ðáñïìïéÜæåé ôá ÷éïíéóìÝ-
íá êáé ÷ôõðçìÝíá áðü Üãñéï êáéñü ÃéÜííåíá ìå Ýíá ôïðßï ðïõ
ìïéÜæåé ãõÜëéíï. ÐñÜãìáôé, ôï ÷åéìþíá, ç ëßìíç óõ÷íÜ ðáãþíåé êáé
äßíåé ôçí åíôýðùóç ãõáëéïý. Ç ÷ñÞóç ôïõ åðéèÝôïõ «ìáëáìáôÝíéá»,
ðáñáðÝìðåé ðÜëé óôçí áó÷ïëßá ôùí êáôïßêùí ìå ôçí áñãõñï÷ñõ-
óï÷ïÀá, êáèþò ìáëáìáôÝíéï åßíáé ïôéäÞðïôå öôéÜ÷íåôáé áðü ÷ñõóü
Þ Üëëï ðïëýôéìï ìÝôáëëï.
ã. «óáí ôï âáðüñé óå êáëÜ íåñÜ»: ç ðáñïìïßùóç áõôÞ ÷ñçóéìïðïé-
åßôáé ãéá íá áðïäïèåß ìå ãëáöõñü ôñüðï ôï ðüóï êáëÜ Ýâáéíå ç
ìÝñá ôçò ðåñéÞãçóÞò óôçí ðüëç ãéá ôïí ðïéçôÞ· óáí Ýíá âáðüñé
óå áêýìáíôç èÜëáóóá.
5. ÁíáôñÝîôå óôï Ëåîéêü Ëïãïôå÷íéêþí üñùí êáé óõæçôÞóôå ìå

ôï öéëüëïãï óáò ãéá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò íåùôåñéêÞò ðïßçóçò.
Óôç óõíÝ÷åéá åëÝãîôå áí ôï ðïßçìá áíÞêåé óôï åßäïò áõôü.
Ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï, ôç ìåôáðïëåìéêÞ Þ íåùôåñéêÞ ðïßçóç
äéáêñßíåé ìéá ôñáãéêÞ óïâáñüôçôá, ç Ýëëåéøç øåõäáéóèÞóåùí êáé
ïñáìáôéóìþí, êÜðïôå êáé Ýíá êëßìá êáôÜèëéøçò êáé áðáéóéïäïîßáò.
Åíþ äå ëåßðåé ìéá ñïìáíôéêÞ ôñõöåñüôçôá, õðÜñ÷åé ðáñÜëëçëá ìéá
ðñïóÞëùóç óôá ðñÜãìáôá, óôçí ïõóßá ôïõò. ÅðïìÝíùò, äåí ìðï-
ñïýìå íá ðïýìå üôé ôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá åßíáé áðüëõôá åíôáã-
ìÝíï óôï ðåñéå÷üìåíï ôçò íåùôåñéêÞò ðïßçóçò· äåí áíôéëáìâá-
íüìáóôå êëßìá êáôÜèëéøçò êáé áðáéóéïäïîßáò. Ùóôüóï ôï ðïßçìá
ðåñéÝ÷åé ìéá äüóç ñïìáíôéêÞò ôñõöåñüôçôáò, ðïõ ãßíåôáé öáíåñÞ
218
óôç öñÜóç «áíÜôåëëå ôá æùíôáíÜ ôïõ, ãõÜëéíá êáé ìáëáìáôÝíéá, Μιχάλης
óáí ôï âáðüñé óôá êáëÜ íåñÜ». Γκανάς
Áíôßèåôá, ùò ðñïò ôç ìïñöÞ åßíáé áðüëõôá åíôáãìÝíï óôç íåùôå-
ñéêÞ ðïßçóç. Ï óôß÷ïò åßíáé åëåýèåñïò, äçëáäÞ äåí õðÜñ÷åé ìÝôñï,
ïìïéïêáôáëçîßá, éóÜñéèìåò ëÝîåéò óôïõò óôß÷ïõò, ïýôå éóÜñéèìïé
óôß÷ïé óôéò óôñïöÝò.

κειμένου
1. ÌåôáãñáöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò óå ðåæü.
2. Áðïäþóôå åéêáóôéêÜ ôçí åéêüíá ôùí Éùáííßíùí, üðùò áõôÞ ðá-
ñïõóéÜæåôáé óôï ðïßçìá.
219
Η α
αποδημία
πο δημ ία
Ο καημός τ της
ης ξεν
ξενιτιάς
ιτιά ς
Ο ελληνισμός
ελλη νισμός έξ
έξωω απ
απόό τα σύνορα
Τα μικρασιατικά
μικ ρασιατ ικ ά
Οι πρόσφυγες
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ
Πουλάκι
Ιωάννης Βηλαράς
Ï ÉùÜííçò ÂçëáñÜò ãåííÞèçêå ôï 1771 óôá Êýèçñá áðü Çðåéñþôåò
ãïíåßò êáé ðÝèáíå ôï 1823 óôï ÔóåðÝëïâï ôçò Çðåßñïõ. Óôá ÃéÜí-
íåíá, ðïõ Þôáí öçìéóìÝíï ðíåõìáôéêü êÝíôñï ôçò åðï÷Þò åêåßíçò,
äéäÜ÷èçêå ôá ðñþôá ãñÜììáôá êáé ìüíïò ôïõ, ÷Üñç óôç öéëïìÜ-
èåéÜ ôïõ êáé óôç âïÞèåéá ôïõ ãéáôñïý ðáôÝñá ôïõ, Ýìáèå ëáôéíé-
êÜ, éôáëéêÜ êáé ãáëëéêÜ. ¾óôåñá ðÞãå óôçí Éôáëßá êáé óðïýäáóå
óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÐÜäïâá ÉáôñéêÞ, Öéëïóïößá, Öéëïëïãßá êáé
ÂïôáíéêÞ. Ùò öïéôçôÞò äÝ÷ôçêå ôéò öéëåëåýèåñåò éäÝåò ôçò Ãáë-
ëéêÞò ÅðáíÜóôáóçò. Óôç Âåíåôßá, üðïõ ðÞãå ôï 1797, ãíùñßóôçêå
ìå ¸ëëçíåò Öéëéêïýò êé Ýëáâå ìÝñïò óå ðïëëÝò óõãêåíôñþóåéò
ôïõò. ÓõíåëÞöèç, üìùò, ãéáôß èåùñÞèçêå êáôÜóêïðïò ôùí ÃÜëëùí.
Eõôõ÷þò ðïõ óôï ìåôáîý ìðÞêáí ôá óôñáôåýìáôá ôïõ Ì. Íáðï-
ëÝïíôá óôç Âåíåôßá êé Ýôóé óþèçêå áðü âÝâáéï èÜíáôï. Óôá 1800,
ãõñßæïíôáò óôá ÃéÜííåíá, äéïñßóôçêå åðßóçìïò ãéáôñüò ôïõ ÂåëÞ
ðáóÜ, ãéïõ ôïõ ÁëÞ ðáóÜ. Áðü ôç èÝóç áõôÞ ðñüóöåñå áíåêôßìç-
ôåò õðçñåóßåò óôïõò õðüäïõëïõò ¸ëëçíåò ìå ôçí áêôéíïâïëßá ôçò
ðñïóùðéêüôçôÜò ôïõ êáé ôï êýñïò ôïõ, áëëÜ êáé ùò ãéáôñüò. Ëßãï
ðñéí áðü ôçí ðôþóç ôïõ ÁëÞ ðáóÜ, êáôüñèùóå íá óùèåß áðü ôá
óïõëôáíéêÜ óôñáôåýìáôá êáé íá êáôáöýãåé óôï ÷ùñéü ÔóåðÝëïâï
ôïõ Æáãïñßïõ, üðïõ åñãÜóôçêå åíôáôéêÜ ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò
ÅëëçíéêÞò ÅðáíÜóôáóçò ìÝ÷ñé ôï èÜíáôü ôïõ. Óå üëç ôïõ ôç æùÞ
áó÷ïëÞèçêå ðáñÜëëçëá ìå ôçí éáôñéêÞ êáé ìå ôá ãñÜììáôá. ¸ãñáøå
ðïéÞìáôá, ìýèïõò óå óôß÷ïõò, óáôéñéêÜ ðïéÞìáôá, ðåæÜ, áéíßãìáôá
êáé ìåôÜöñáóå ôïí Êñßôùíá ôïõ ÐëÜôùíá êáé ôçí áñ÷áßá êùìùäßá
Âáôñá÷ïìõéïìá÷ßá óôçí êáèïìéëïõìÝíç. ¹ôáí ïðáäüò ôçò äçìïôé-
êÞò êáé áó÷ïëÞèçêå ìå éäéáßôåñç åðéìÝëåéá ìå ôï ãëùóóéêü æÞôçìá.
Ðñüôåéíå Ýíá áðëïýóôáôï óýóôçìá ïñèïãñáößáò êé Ýãñáøå ìÜëé-
óôá ìå ôçí áðëÞ áõôÞ ïñèïãñáößá (÷ùñßò ôüíïõò Þ ðíåýìáôá) ôï
Ýñãï ôïõ Ç ñïìåçêç ãëïóá óôçí ôçðïãñáöçá ôïõ Êïñöïõ (1814).
Ç ðïßçóÞ ôïõ åßíáé ðñùôïðïñéáêÞ, áíÜëáöñç êáé äéáêñßíåôáé áðü
222 ðáé÷íéäéÜñéêç äéÜèåóç.
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Ιωάννης
Βηλαράς
Ôï Ýñãï ôïõ ÂçëáñÜ (üðùò êáé ôïõ ×ñéóôüðïõëïõ) áíÞêåé óôçí
ôñßôç ðåñßïäï ôïõ Íåïåëëçíéêïý Äéáöùôéóìïý (1669-1821) êáé óõ-
ãêåêñéìÝíá óôç öáíáñéþôéêç ðïßçóç. Óôá ëõñéêÜ ôïõ ðïéÞìáôá,
åðçñåáóìÝíïò áðü ôç öáíáñéþôéêç ðáñÜäïóç, áíôëåß õëéêü áðü ôçí
áñêáäéêÞ ðïßçóç ôïõ êáéñïý ôïõ êáé ôç äçìïôéêÞ ìáò ðáñÜäïóç. Ç
åñùôéêÞ ôïõ ðïßçóç, ãåìÜôç áðü óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáé ÷ùñßò
ðáé÷íéäéÜñéêç Þ áíÜëáöñç äéÜèåóç, åêöñÜæåé ðçãáßï áßóèçìá ìå
óôïé÷åßá ñïìáíôéêÜ. ¸÷åé ÷áñáêôçñéóôåß ðñüäñïìïò ôïõ Óïëùìïý.
Áò äïýìå üìùò ôé óõìâáßíåé óôïí åëëáäéêü ÷þñï åêåßíç ôçí åðï÷Þ
êáé óõãêåêñéìÝíá óôïí ôïìÝá ôùí ãñáììÜôùí.
Óôïí ôïõñêïêñáôïýìåíï åëëçíéóìü, êÝíôñï ôçò ðíåõìáôéêÞò êß-
íçóçò áíáäåéêíýåôáé ôï Ðáôñéáñ÷åßï êáé ïé ëüãéïé Öáíáñéþôåò
(ÖáíÜñé åßíáé ç óõíïéêßá ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò, óôçí ïðïßá âñß-
óêåôáé ôï Ðáôñéáñ÷åßï). Ïé Öáíáñéþôåò óðïõäÜæïõí óôç Äýóç,
êáôáëáìâÜíïõí ðïëéôéêÜ áîéþìáôá óôéò ðáñáäïõíÜâéåò çãåìï-
íßåò êáé ìå ôçí ðïéêßëç ôïõò äñÜóç óõìâÜëëïõí óôçí ðíåõìá-
ôéêÞ áöýðíéóç ôïõ õðüäïõëïõ åëëçíéóìïý. Ùóôüóï, ç ãëþóóá
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýí óôçí ðåæïãñáößá åßíáé áñ÷áÀæïõóá. Åßíáé ç
åðï÷Þ ðïõ ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé, éäéáßôåñá ôï êëÝöôéêï, öôÜíåé
óôç ìåãáëýôåñç áêìÞ ôïõ. ¢ëëïé åêðñüóùðïé åßíáé ï ÊïóìÜò ï
Áéôùëüò, ï Íéêçöüñïò Èåïôüêçò, ï ÅõãÝíéïò Âïýëãáñçò, ï ÑÞãáò
êáé ï ×ñéóôüðïõëïò.

Ôï ðïßçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: 1ç êáé 2ç óôñïöÞ: Ç ðñþôç ìÝñá ôïõ ðïõëéïý óôçí
îåíéôéÜ.
2ç åíüôçôá: 3ç êáé 4ç óôñïöÞ: Ç äåýôåñç ìÝñá ôïõ ðïõëéïý óôçí
îåíéôéÜ.
3ç åíüôçôá: 5ç Ýùò ðñïôåëåõôáßá óôñïöÞ: Ïýôå ôçí ôñßôç ìÝñá ôï
ðïõëÜêé äåí êáôáöÝñíåé íá âñåé áõôü ðïõ æçôÜåé.
4ç åíüôçôá: Ôåëåõôáßá óôñïöÞ: Ôá ðáèÞìáôá ôïõ ðïõëéïý óõíå÷ß-
æïíôáé ãéá ðïëëÝò íý÷ôåò.
Êåíôñéêü èÝìá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé ï êáçìüò ôçò áðïäçìßáò, ôá óõ-
íáéóèÞìáôá ðïõ íéþèïõí üóïé îåíéôåýïíôáé êáé ï áãþíáò åðéâßùóçò
ðïõ äßíïõí ïé åêðáôñéóìÝíïé óôéò ÷þñåò õðïäï÷Þò ôïõò.
223
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç
1ç åíüôçôá: Ôï ðïõëÜêé áíáãêÜóôçêå íá îåíéôåõôåß êáé óõíáíôÜ
äõóêïëßåò óôçí îåíéôéÜ. Ôçí ðñþôç íý÷ôá ôïõ îåíéôåìïý äåí ìðïñåß
íá âñåé Ýíá êëáäÜêé íá óôáèåß êáé íá ðåñÜóåé ôç íý÷ôá.
2ç åíüôçôá: Âñßóêåôáé óå îÝíï äÜóïò êáé øÜ÷íåé êé áõôü Ýíá ôáßñé
ãéá íá ÷ôßóïõí ìáæß ôç öùëéÜ ôïõò êáé íá ìç íéþèåé ìïíáîéÜ.
3ç åíüôçôá: Äåí êáôáöÝñíåé íá âñåé ïýôå êëáäß, ïýôå ôáßñé êáé ðåñ-
íÜ Üó÷çìåò íý÷ôåò èñçíþíôáò. Áðü ðáíôïý ôï äéþ÷íïõí, ãéáôß äåí
ôï ãíùñßæïõí. ÁéóèÜíåôáé ÷áìÝíï, åöüóïí åßíáé ôüóï ìáêñéÜ áðü
ôï ãíþñéìï ôüðï üóï êáé áðü ôïõò ïéêåßïõò ôïõ. Ôï ìåãáëýôåñï
ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï ðïõëÜêé óôïí îÝíï ôüðï åßíáé üôé
äåí ìðïñåß íá âñåé Ýíá êëáäÜêé íá óôáèåß, íá ÷ôßóåé åêåß ôç öùëéÜ
ôïõ êáé íá ðåñÜóåé ôéò íý÷ôåò ôïõ. Áðïóõìâïëßæïíôáò ôá óôïé÷åßá
áõôÜ, êáôáëáâáßíïõìå üôé Ýíáò îåíéôåìÝíïò äåí Ý÷åé ôüðï (êëáäÜêé)
- ðáôñßäá íá ÷ôßóåé ôç æùÞ ôïõ (öùëéÜ) áðü ôçí áñ÷Þ. Ï êáçìüò ôïõ
ðïõëéïý ãéá ôç äõóêïëßá ôïõ áõôÞ åêöñÜæåôáé óôéò ðåñéóóüôåñåò
óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé óõãêåêñéìÝíá óôçí 1ç, óôç 2ç, óôçí
4ç, óôçí 5ç êáé óôçí 8ç óôñïöÞ. Ôï ñÞìá «îåíõ÷ôÞóù» åìöáíßæåôáé
åðáíáëáìâáíüìåíï ìÝóá óôï ðïßçìá. Áõôü óõìâáßíåé ü÷é ôõ÷áßá,
êáèþò èÝëåé íá áðïäþóåé ôçí áãùíßá ôïõ îåíéôåìÝíïõ ðïõëéïý íá
âñåé Ýíá ìÝñïò ãéá íá ðåñÜóåé ôç íý÷ôá.
4ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ îåíéôåìÝíïõ
ðïõëéïý óõíå÷ßæïíôáé ãéá ðïëëÝò íý÷ôåò, èÝëïíôáò íá ìáò äåßîåé üôé
ôåëéêÜ ç áñíçôéêÞ êáôÜóôáóç óõíå÷ßæåôáé êáé ãåíéêåýåôáé óå üëç
ôïõ ôç æùÞ, åöüóïí Ýíáò îåíéôåìÝíïò äåí ðáýåé, üóá ÷ñüíéá êé áí
ðåñÜóïõí, íá áéóèÜíåôáé îÝíïò, ìáêñéÜ áðü ôçí ðáôñßäá ôïõ.

Ôï ðïßçìá ÷ñçóéìïðïéåß ôï ôÝ÷íáóìá ôçò ðñïóùðïðïßçóçò åíüò
ðïõëéïý, ðïõ åìöáíßæåôáé íá óêÝðôåôáé, íá ìéëÜ êáé íá áéóèÜíåôáé
óáí Üíèñùðïò. Æåé óõíèÞêåò îåíéôåìïý êáé áãùíéÜ ãéá ôï áí èá
ìðïñÝóåé íá êáôáöÝñåé íá öôéÜîåé ôç æùÞ ôïõ óå Ýíá íÝï áëëÜ îÝíï
ôüðï. ÁéóèÜíåôáé ìïíáîéÜ, êáèþò Ý÷åé áðï÷ùñéóôåß üëá ôá áãá-
ðçìÝíá ôïõ ðñüóùðá êáé äåí ìðïñåß íá ðñïóáñìïóôåß óôéò íÝåò
óõíèÞêåò. ÅðéðëÝïí áéóèÜíåôáé áíåðéèýìçôï, äçëþíïíôáò Ýôóé üôé
ï íÝïò êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò ôï áíôéìåôùðßæåé ìå åðéöõëáêôéêüôçôá
êáé äéóôáãìü. Ôï ìüíï ðïõ åðéèõìåß åßíáé íá ìðïñÝóåé íá âñåé Ýíá
ìÝñïò ãéá íá óôÞóåé ôç öùëéÜ ôïõ êáé íá åðéâéþóåé.
i) Ãëþóóá
ÄçìïôéêÞ ìå óôïé÷åßá ëáúêïý ãéáííéþôéêïõ éäéþìáôïò ôçò åðï÷Þò
224 (ðëéá, ãñùíßæïõí, áìðþ÷íïõí, ðáßñåé).
ii) ¾öïò Ιωάννης
Ôï ýöïò åßíáé ëõñéêü êáé ãëáöõñü, êõñßùò ãéáôß ïëüêëçñï ôï ðïßçìá Βηλαράς
óôçñßæåôáé óôï ó÷Þìá ôçò ðñïóùðïðïßçóçò ôïõ ðïõëéïý.

Âë. ÅéóáãùãéêÜ ó÷üëéá.
Ôï ìÝôñï åßíáé éáìâéêü, ï óôß÷ïò ðåíôáóýëëáâïò êáé ç ïìïéïêáôá-
ëçîßá æåõãáñïðëå÷ôÞ.

Ðñïóùðïðïßçóç: Ôï ðïõëÜêé ðïõ åìöáíßæåôáé ùò ï ðñùôáãùíéóôÞò
ôïõ ðïéÞìáôïò óõìâïëßæåé ôïí îåíéôåìÝíï.
ÌåôáöïñÝò: «óêïôÜäé ðáßñåé», «ç íý÷ôá âéÜæåé», «íý÷ôá ìå äÝñåé», «óå
ÌåôáöïñÝò
Üãñ’ áãêÜèéá», «ðéêñÜ ìïõ ðÜèéá».
ÅðáíÜëçøç: «Ðïý íá êáèßóù íá îåíõ÷ôÞóù;, ðïý íá óôáèþ;, íá ìç
ÅðáíÜëçøç
÷áèþ; ÷ùñßò öùëéÜ».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ îåíéôåìÝíïõ ðïõëéïý ðïõ øÜ÷íåé êëáäß, ç
Åéêüíåò
ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ óôåíáãìïý ôïõ, ç åéêüíá ôùí Üëëùí ðïõëéþí
ðïõ ôï äéþ÷íïõí, ç åéêüíá ôùí Üëëùí ðïõëéþí ðïõ åñùôïôñïðïýí,
ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ èñÞíïõ.

1. Áíôß íá åìöáíßóåé ï ðïéçôÞò Ýíáí îåíéôåìÝíï íá ìéëÜ ãéá ôéò
äõóêïëßåò ôçò îåíéôéÜò, ðáñïõóéÜæåé Ýíá ðïõëÜêé íá ôéò áöçãåß-
ôáé. Ðþò ëÝãåôáé áõôÞ ç ôå÷íéêÞ; Ôçí Ý÷åôå óõíáíôÞóåé óå Üëëá
êåßìåíá ôïõ Áíèïëïãßïõ óáò Þ Üëëïõ âéâëßïõ;
Ç ôå÷íéêÞ êáôÜ ôçí ïðïßá áðïäßäïíôáé áíèñþðéíåò éäéüôçôåò óå ìç
áíèñþðéíá ðëÜóìáôá -æþá, öõôÜ, áíôéêåßìåíá Þ áöçñçìÝíåò Ýííïé-
åò- ëÝãåôáé ðñïóùðïðïßçóç. Óôï ðïßçìá, ëïéðüí, Ýíá ðïõëß áðïêôÜ
áíèñþðéíåò éäéüôçôåò. Ìðïñåß íá ìéëÜåé, íá èñçíåß, íá øÜ÷íåé, íá
óôåíÜæåé êáé íá ðéêñáßíåôáé. Ç ôå÷íéêÞ áõôÞ áðáíôÜôáé óõíÞèùò óôá
äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá. Óôï óõãêåêñéìÝíï âéâëßï ôç óõíáíôÜìå óôï
êëÝöôéêï ôñáãïýäé ìå ôßôëï ¸íáò áúôüò ðåñÞöáíïò.
2. Ðïéï åßíáé ôï óïâáñüôåñï ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï îå-
íéôåìÝíï ðïõëß; Óå ðïéåò óôñïöÝò äéáôõðþíåôáé áõôü;
Ôï ìåãáëýôåñï ðñüâëçìá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ôï ðïõëÜêé óôïí îÝíï
ôüðï åßíáé üôé äåí ìðïñåß íá âñåé Ýíá êëáäÜêé íá óôáèåß, íá ÷ôßóåé
åêåß ôç öùëéÜ ôïõ êáé íá ðåñÜóåé ôéò íý÷ôåò ôïõ. Áðïóõìâïëß-
æïíôáò ôá óôïé÷åßá áõôÜ, êáôáëáâáßíïõìå üôé Ýíáò îåíéôåìÝíïò
äåí Ý÷åé ôüðï (êëáäÜêé) - ðáôñßäá íá ÷ôßóåé ôç æùÞ ôïõ (öùëéÜ)
áðü ôçí áñ÷Þ. Ï êáçìüò ôïõ ðïõëéïý ãéá ôç äõóêïëßá ôïõ áõôÞ
åêöñÜæåôáé óôéò ðåñéóóüôåñåò óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò, êáé óõ-
ãêåêñéìÝíá: óôçí 1ç, 2ç, 4ç, 5ç , 7ç êáé 8ç óôñïöÞ. Ç åðáíÜëçøç 225
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ ôùí åñùôçìáôéêþí öñÜóåùí ôïõ ðïõëéïý («ðïý íá êáèßóù, ðïý
íá öùëéÜóù, ðïý íá óôáèþ;») åêöñÜæïõí ìå ãëáöõñü ôñüðï ôçí
áãùíßá ôïõ íá âñåé Ýíáí ôüðï íá æÞóåé, üðùò áêñéâþò êáé ïé îå-
íéôåìÝíïé.
3. ÅîçãÞóôå ôçí åðáíÜëçøç ôïõ ñÞìáôïò «îåíõ÷ôÞóù». Ðþò ëåé-

ôïõñãåß ìÝóá óôï ðïßçìá;
Ôï ñÞìá «îåíõ÷ôÞóù» åìöáíßæåôáé åðáíáëáìâáíüìåíï ìÝóá óôï
ðïßçìá. Ìå ôïí ôñüðï áõôü ï ðïéçôÞò èÝëåé íá áðïäþóåé ôçí áãù-
íßá ôïõ ðïõëéïý - îåíéôåìÝíïõ íá âñåé Ýíá ìÝñïò ãéá íá ðåñÜóåé
ôç íý÷ôá. ÁõôÞ ç áãùíßá åßíáé óôáèåñÞ êáé åðáíáëáìâáíüìåíç,
åöüóïí ï âßáéá åêðáôñéóìÝíïò Ý÷åé ÷Üóåé ôçí ðåñéïõóßá ôïõ êáé
ôï óðßôé ôïõ. ÁðïêëåéóôéêÞ ôïõ ìÝñéìíá åßíáé íá âñåé ôïí ôñüðï íá
îáíáöôéÜîåé ôç æùÞ ôïõ, îåêéíþíôáò áðü ôï íá åîáóöáëßóåé óôÝãç
ãéá ôïí ßäéï êáé ãéá ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Ç ðñïóðÜèåéá áõôÞ åßíáé
óõíå÷üìåíç êáé ìå áìößâïëï áðïôÝëåóìá.

κειμένου
1. Ôé óõìâïëßæïõí ïé ëÝîåéò: «öùëéÜóù», « îÝíï äÜóï», « Üãñé’ áãêÜèéá»;
2. Ãéáôß ôï ðïõëÜêé åßíáé «ðéêñáìÝíï»;
3. Ðþò ðéóôåýåôå üôé áéóèÜíåôáé Ýíáò îåíéôåìÝíïò óôç ÷þñá ìáò;
226
Ο δημοτικός κήπος του Ταξιμιού
Γιώργος Θεοτοκάς
Âë. óåë. 141 (ÁíÞìåñá ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ 1940)

Ôï áðüóðáóìá ðïõ áêïëïõèåß åßíáé ç áñ÷Þ ôïõ ôñßôïõ êåöáëáßïõ
ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò ËåùíÞò (1940). Ôï êåßìåíï ìáò ìåôáöÝñåé ÷ñï-
íéêÜ óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá, óôçí ðïëõåèíéêÞ Êùíóôáíôéíïý-
ðïëç. ÐáñÜëëçëá ìå ôïí áõôïâéïãñáöéêü ÷áñáêôÞñá ôïõ êåéìÝíïõ,
áíáðáñßóôáôáé ôï êëßìá êáé ç áôìüóöáéñá ôçò åðï÷Þò åêåßíçò,
ìÝóá áðü ôçí ðáñïõóßáóç ôùí åèßìùí, ôùí áíèñþðéíùí ó÷Ýóåùí
êáé ôùí áîéïèåÜôùí ôçò Ðüëçò.

1ç åíüôçôá: «Ï Äçìïôéêüò êÞðïò… åß÷å èÜññïò ìáæß ôçò»: Ï äçìï-
ôéêüò êÞðïò ôïõ Ôáîéìéïý êáé ïé åðéóêÝðôåò ôïõ.
2ç åíüôçôá: «ÁíÜìåóá óôïõò äýï ðåñéðÜôïõò… üëïé óå êáôçãïñïý-
óáí»: Ïé óõììïñßåò ôïõ êÞðïõ êáé ôá õðáßèñéá ðáé÷íßäéá ôïõò.
3ç åíüôçôá: «Óôçí êåíôñéêÞ ðëáôåßá… áð’ áõôÞí ôç óêçíÞ»: Ôï êáöå-
íåßï óôçí ðëáôåßá ôïõ êÞðïõ êáé ï õðáßèñéïò êéíçìáôïãñÜöïò.

Êýñéï èÝìá åßíáé ç íïóôáëãéêÞ áíÜìíçóç ôçò áôìüóöáéñáò ôçò Ðü-
ëçò ôçí åðï÷Þ åêåßíç, êáèþò êáé ï åëëçíéêüò ÷áñáêôÞñáò ôçò, üðùò
áõôüò äéáöáßíåôáé ìÝóá áðü ôá Ýèéìá, ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí
êáé ôïí ôñüðï øõ÷áãùãßáò ôïõò.

1ç åíüôçôá: Óôï áðüóðáóìá áõôü ï áöçãçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá ôï 227
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ äçìïôéêü êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý, ï ïðïßïò áðïôåëïýóå ÷þñï óõíÜ-
èñïéóçò êáé áíáøõ÷Þò ìéêñþí êáé ìåãÜëùí ôçò ôüôå êïéíùíßáò ôçò
Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Óôçí åßóïäï ôïõ êÞðïõ Ýðñåðå íá ðëçñþóåéò
åéóéôÞñéï. ÄéÝèåôå äåîáìåíÝò ìå ÷ñõóüøáñá, ìïíïðÜôéá ðïõ ïäç-
ãïýóáí óôçí ðëáôåßá ôïõ êÝíôñïõ ôïõ, ìåãÜëá äÝíôñá, êáöåíåßï
êáé ðÝôñéíç åîÝäñá ãéá ôçí ïñ÷Þóôñá.
2ç åíüôçôá: Óôïí êÞðï áõôü äñïýóáí êáé ïé óõììïñßåò ôùí åöÞâùí
ôçò åðï÷Þò, ìå åðéêåöáëÞò ôç óõììïñßá ôùí áãïñéþí ôçò Æùãñá-
öåßïõ Ó÷ïëÞò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Ç ðáéäéêÞ æùÞ ôïõ ËåùíÞ
–ôïõ áöçãçôÞ– åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôï äçìïôéêü êÞðï ôïõ
Ôáîéìéïý ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Åßíáé ï ÷þñïò ðáé÷íéäéïý, óêáíôá-
ëéÜò êáé øõ÷áãùãßáò êáé Üñá åßíáé óõíäåäåìÝíïò ìå óõíáéóèÞìáôá
÷áñÜò êáé åõ÷Üñéóôçò äéÜèåóçò. Åí óõíå÷åßá, óôçí åíüôçôá áõôÞ
ðáñïõóéÜæïíôáé êáé ìåñéêÜ áðü ôá êõñéüôåñá ðáé÷íßäéá ðïõ Ýðáéæáí
ïé íÝïé ôçò åðï÷Þò åêåßíçò.
3ç åíüôçôá: Ï êÞðïò Þôáí õðåñõøùìÝíïò êáé ïé ðåëÜôåò ôïõ êá-
öåíåßïõ ìðïñïýóáí íá áðïëáýóïõí ôç èÝá óôï Âüóðïñï êáé ôçí
Ðñïðïíôßäá, Ýùò ôá Ðñéãêéðüíçóá. Ôï êáëïêáßñé äéÝèåôå êáé õðáß-
èñéï êéíçìáôïãñÜöï. Ôï êåßìåíï ôåëåéþíåé ìå ôçí áíÜìíçóç ìéáò
÷éïõìïñéóôéêÞò óêçíÞò, üôáí ïé óõììïñßåò ìáæåýïíôáí ðßóù áðü ôï
÷þñï ôçò ðñïâïëÞò, ãéá íá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôçí ôáéíßá ÷ùñßò íá
ðëçñþóïõí åéóéôÞñéï, åíþ ïé öýëáêåò ôïõ êÞðïõ ðñïóðáèïýóáí íá
ôïõò áðùèÞóïõí, ðåôþíôáò ôïõò íåñü.

ËåùíÞò: Ï Þñùáò áíáðïëåß ôá ðáéäéêÜ ôïõ âéþìáôá, åéäéêÜ åêåßíá
ðïõ åßíáé óõíäåäåìÝíá ìå ôï äçìïôéêü êÞðï ôçò Êùíóôáíôéíïýðï-
ëçò. Íïóôáëãåß ôéò óôéãìÝò ÷áëÜñùóçò êáé áíåìåëéÜò ðïõ ðåñíïýóå
åêåß ìå ôïõò Üëëïõò óõíïìçëßêïõò ôïõ. Ï ôüíïò ôçò áíÜìíçóçò
äçëþíåé èáõìáóìü ãéá ôçí Ðüëç êáé ôïí êïóìïðïëßôéêï ÷áñáêôÞñá
ôçò. Ç áöÞãçóç Ý÷åé Ýíôïíï ôï óôïé÷åßï ôïõ ñïìáíôéóìïý· áõôü
ãßíåôáé öáíåñü óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ðåñéãñÜöåé ôéò ãõíáßêåò
ôçò åðï÷Þò: «ëåðôïêáìùìÝíåò êáé ìõãéÜããé÷ôåò êáé ôüóï ãëõêÝò!».
Åßíáé ðáñáôçñçôéêüò, åöüóïí èõìÜôáé ìå ôüóç ëåðôïìÝñåéá åéêüíåò,
êéíÞóåéò, óõìðåñéöïñÝò.
i) Ãëþóóá
Ôï áðüóðáóìá åßíáé ãñáììÝíï óå äçìïôéêÞ, ìå ëÝîåéò ôïõ ðïëßôéêïõ
éäéþìáôïò (áññùóôïýóåò, ìðßêïò, óåñéÜíéæå, ðáéäïèÝìé).
ii) ¾öïò
228 Ôï áðëü ëåîéëüãéï êÜíåé ôï ýöïò ëéôü, åíþ ç ðáñïõóßá ðëïýóéùí
ó÷çìÜôùí ëüãïõ ÷áñßæåé ãëáöõñüôçôá. Ç óõ÷íÞ ÷ñÞóç ôïõ áóýí- Γιώργος
äåôïõ ó÷Þìáôïò ðñïóöÝñåé óôçí áöÞãçóç ãñÞãïñï ñõèìü. Θεοτοκάς
ii) ÁöÞãçóç
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç
äéÞãçóç (Ýììåóç áöÞãçóç) óå ôñßôï ðñüóùðï.

ÌåôáöïñÝò: «öùíáêëÜäåò âáôñÜ÷ïõò», «ìðïýêëåò ÷õìÝíåò óôïõò
ÌåôáöïñÝò
þìïõò», «áõôÞ Ýêáíå ôç ìåãÜëç», «âáóßëåõáí ïé óõììïñßåò», «áäÝ-
óðïôá áãüñéá», «íá ôá âÜëåé üëá áõôÜ óôï ÷áñôß», «Þôáíå ðáñáäï-
ìÝíïé… Üëöá – âÞôá», «äßêïðï ìá÷áßñé», «ïäçãïýóå ôçí ïñ÷Þóôñá»,
«êüóìïò ôùí ìåãÜëùí», «Ðñéãêçðüíçóá ìéóïóâçóìÝíá», «ýöïò ôå-
ëåôïõñãéêü».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ïé ðåñßðáôïé ôïõ ÊÞðïõ Ýêáíáí êýêëï êáé ðÞ-
ãáéíáí ðñïò ôçí ðëáôåßá», «âÜôñá÷ïé öùíáêëÜäåò êáé áóôåßïõò»,
«Ýðáéæå ôï êáëïêáßñé ï õðáßèñéïò êéíçìáôïãñÜöïò», «ôï íåñü äåí
åñ÷üôáíå».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí åêêëçóßá», «óáí Ýíá ìðáëêüíé», «Ýíá åßäïò éå-
ñïôåëåóôßáò».
ó÷Þìá «Ãéá íá ìðåéò… ï êáèÝíáò», «ÄåîéÜ Þôáíå… ðñÜ-
óéíá», «Ôá âáñåëÜêéá… äéáãùíéóìïýò», «¹ôáíå ôá ôñáðåæÜêéá ôïõ
êáöåíåßïõ… ï êüóìïò ôùí ìåãÜëùí», «Ôï óõíäÝáíå… ôçí ïèüíç»,
«ÊáìéÜ öïñÜ… öþíáæáí æÞôù».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ äçìïôéêïý êÞðïõ, ç åéêüíá ôùí öõëÜêùí ôïõ
Åéêüíåò
êÞðïõ, ç åéêüíá ôùí Éôáëßäùí áäåñöþí, ç åéêüíá ôçò ËïõÀæáò, ç
åéêüíá ôùí óõììïñéþí, ç åéêüíá ôùí ðáé÷íéäéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôùí îåöùíçôþí ôùí ãêáñóïíéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí ðïëéôéêþí
óõæçôÞóåùí, ç åéêüíá ôçò èÝáò áðü ôï êáöåíåßï, ç åéêüíá ôùí
õðáëëÞëùí ôïõ êÞðïõ ðïõ êáôáâñÝ÷ïõí ôçí ïèüíç ê.Ü.

1. Ðïéá èÝóç åß÷å óôçí ðáéäéêÞ æùÞ ôïõ áöçãçôÞ ï Äçìïôéêüò
ÊÞðïò ôïõ Ôáîéìéïý; ÁðáíôÞóôå êÜíïíôáò áíáöïñÜ óå óõãêå-
êñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.
Ç ðáéäéêÞ æùÞ ôïõ ËåùíÞ åßíáé Üññçêôá óõíäåäåìÝíç ìå ôï äç-
ìïôéêü êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò. Åßíáé ï ÷þñïò
ðáé÷íéäéïý, óêáíôáëéÜò êáé øõ÷áãùãßáò, Üñá åßíáé âéùìáôéêÜ óõíäå-
äåìÝíïò ìå óõíáéóèÞìáôá ÷áñÜò êáé åõ÷Üñéóôçò äéÜèåóçò. ×ùñßá
ðïõ áðïäåéêíýïõí êÜôé ôÝôïéï åßíáé ôá åîÞò:
á. «¹ôáíå êüóìïò ïëüêëçñïò»: Ï êÞðïò ãÝìéæå áðü áíèñþðïõò äé-
áöïñåôéêþí öõëþí, çëéêéþí êáé êïéíùíéêþí ôÜîåùí.
â. «ÄÝêá êïñüìçëá ìßá äåêÜñá…. ìá Üîéæå ï êüðïò»: Ï ËåùíÞò èõ- 229
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ ìÜôáé ìå íïóôáëãßá ôéò þñåò ðïõ ðåñíïýóå óôïí åèíéêü êÞðï. Åäþ
ìáò áíáöÝñåé ôç ÷áñÜ ðïõ Ýðáéñíå üôáí êáôÜöåñíå íá ðÜñåé ðå-
ñéóóüôåñá êïñüìçëá áð’ üóá ðñïÝâëåðå ç ìåñßäá ðïõ êüóôéæå ìßá
äåêÜñá. Ôï íá öÜåé ôüóá Üãïõñá êïñüìçëá Ýíá ðáéäß ôçò çëéêßáò
ôïõ óÞìáéíå êïéëüðïíï. Ùóôüóï êÜôé ôÝôïéï äåí ôïí ðôïïýóå, êá-
èþò ôï Ýêáíå ìüíï êáé ìüíï ãéá ôç ÷áñÜ ôïõ ðáæáñÝìáôïò êáé ãéá
ôçí éêáíïðïßçóç ðïõ Ýíéùèå êáôüðéí üôé êáôüñèùóå íá îåãåëÜóåé
ôïí ðùëçôÞ.
ã. «Ðïõ Þôáíå óùóôü èÝáìá»: ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé åäþ ôç ëåé-
ôïõñãßá ôçò ïñ÷Þóôñáò, äßíïíôáò Ýìöáóç óôçí ðáñïõóßá ôïõ ìá-
Ýóôñïõ, ðïõ åíôõðùóßáæå êïõíþíôáò ôçí ìðáãêÝôá ôïõ ìå äåîéïôå-
÷íßá. Åßíáé ìéá åéêüíá ðïõ Ý÷åé ÷áñá÷ôåß óôç ìíÞìç ôïõ ËåùíÞ.
ä. «¹ôáíå Ýíá ðáíüñáìá… ìå ôéò þñåò»: Ï áöçãçôÞò áíáöÝñåôáé
óôç èÝá ðïõ áíôßêñéæå êáíåßò êáèéóìÝíïò óôá ôñáðåæÜêéá ôïõ êá-
öåíåßïõ, ðïõ Ýâëåðáí áðü ôï Âüóðïñï ùò ôá Ðñéãêçðüíçóá ôçò
Ðñïðïíôßäáò. ¹ôáí Ýíá èÝáìá ðïõ Ý÷åé ÷áñá÷ôåß Ýíôïíá óôï ìõáëü
ôïõ áöçãçôÞ.
å. «¸íá åßäïò éåñïôåëåóôßáò»: ×ñçóéìïðïéåß ôçí ðáñïìïßùóç áõôÞ
áíáöåñüìåíïò óôéò óêáíôáëéÝò ðïõ óêÜñùíáí ïé óõììïñßåò ôùí
áíÞëéêùí ðáéäéþí, ðñïêåéìÝíïõ íá ðáñáêïëïõèÞóïõí ôçí ôáéíßá,
÷ùñßò íá ðëçñþóïõí. ¸íá ôÝôïéï ôÝ÷íáóìá ãéá Ýíá ðáéäß ôçò çëé-
êßáò ôïõ öáíôÜæåé ðñÜãìáôé éåñïôåëåóôßá.
óô. «Êáíåßò äåí Þèåëå íá ëåßøåé áðü áõôÞí ôç óêçíÞ»: Ðñüêåéôáé
ãéá ôç óêçíÞ üðïõ ïé õðÜëëçëïé ôïõ êéíçìáôïãñÜöïõ áíôéëáìâÜ-
íïíôáé ôçí ðñïóðÜèåéá ôùí ìéêñþí íá äïõí ôçí ôáéíßá ÷ùñßò íá
ðëçñþóïõí åéóéôÞñéï êáé ðñïóðáèïýí íá ôïõò áðùèÞóïõí êáôá-
âñÝ÷ïíôÜò ôïõò.
Ôá ðáñáðÜíù åßíáé áíáìíÞóåéò, êõñßùò áðü óêáíôáëéÝò ðïõ Ýêáíå
ï ËåùíÞò óôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá. Ôá êáìþìáôá áõôÜ åßíáé ìåí
áíïýóéá, áëëÜ ðåñéÝ÷ïõí ôéò áíáìíÞóåéò ìéáò åõ÷Üñéóôçò êáé áíÝ-
ìåëçò ðáéäéêÞò çëéêßáò, ðïõ ÷áñÜóóïíôáé âáèéÜ óôçí øõ÷Þ êÜèå
áíèñþðïõ êáé ôïí óõíïäåýïõí óå üëç ôïõ ôç æùÞ.
2. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ öáßíåôáé ç óõíýðáñîç áëëüèñç-

óêùí êáé áëëüöõëùí óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç óôéò áñ÷Ýò ôïõ
ðåñáóìÝíïõ áéþíá;
ÔÝóóåñá åßíáé ôá ÷ùñßá ðïõ áðïäåéêíýïõí ôïí ðïëõåèíéêü ÷áñá-
êôÞñá ôçò ðüëçò ôçò Êùíóôáíôéíïýðïëçò ôùí áñ÷þí ôïõ ðåñáóìÝ-
íïõ áéþíá: á) «Åêåß óõíáíôïýóåò êáé ôéò äýï Éôáëßäåò áäåñöÝò», â)
«Åêåß ðáñïõóéáæüôáíå êáìéÜ öïñÜ êé ç ËïõÀæá, ç Ãáëëßäá», ã) «…ôá
áãüñéá ôùí êáèïëéêþí öñÝñçäùí», ä) «Åêåß ôéò ÊõñéáêÝò ïäçãïýóå
ôçí ïñ÷Þóôñá ï ðåñßöçìïò Ôïýñêïò ìáÝóôñïò Éó÷Üí ÌðÝçò».
230
3. ÐåñéãñÜøôå êé åóåßò, ìå ôñüðï ðáñüìïéï ìå áõôü ôïõ áöçãçôÞ, Γιώργος
Ýíá ïìáäéêü ðáé÷íßäé ðïõ ðáßæåôå ìå ôïõò ößëïõò óáò. Θεοτοκάς
¸íá õðáßèñéï ïìáäéêü ðáé÷íßäé äéÜóçìï óôéò ðáéäéêÝò óõíôñïöéÝò
åßíáé ôá ìÞëá. Åßíáé Ýíá ðáé÷íßäé ðïõ ðáßæåôáé áðü ðïëëÜ Üôïìá
êáé óå ìåãÜëï ÷þñï. Áò ïñéïèåôÞóïõìå Ýíá ìáêñüóôåíï ÷þñï óáí
ãÞðåäï. Óå êÜèå Üêñç ôïõ êÜèåôáé áðü Ýíáò ðáßêôçò, åíþ üëïé ïé
õðüëïéðïé óôÝêïíôáé óôï ìÝóïí ôçò Ýêôáóçò êáé êéíïýíôáé åëåýèåñá.
ÊáèÝíáò áðü ôïõò áêñéáíïýò ðáßêôåò ðåôÜåé äéáäï÷éêÜ ôçí ìðÜëá
óôïí Üëëïí· óôü÷ïò ôïõò åßíáé íá ðåôý÷ïõí ìå ôçí ìðÜëá êÜðïéï
áðü ôá ðáéäéÜ ðïõ âñßóêïíôáé óôï êÝíôñï. Áí ôï ðåôý÷ïõí, ôüôå
ôï ðáéäß ðïõ ÷ôõðÞèçêå ÷Üíåé êáé áðïâÜëëåôáé áðü ôï ÷þñï ðáé-
÷íéäéïý. Ðñïóï÷Þ! Áí êÜðïéï áðü ôá ðáéäéÜ ðñïëÜâåé êáé ðéÜóåé ôçí
ìðÜëá ðïõ ðñïóðáèåß íá ôï ðåôý÷åé ÷ùñßò ç ìðÜëá íá Ý÷åé ðñþôá
áêïõìðÞóåé óôï Ýäáöïò, ôüôå öùíÜæïõìå «ìÞëï» êáé ôá äõï ðáéäéÜ
áíôáëëÜæïõí èÝóåéò. Áõôüò ðïõ Ýäùóå ôï ìÞëï ãßíåôáé óôü÷ïò êáé
ìðáßíåé óôï êÝíôñï ôïõ ãçðÝäïõ êáé áõôüò ðïõ ôï Ýðéáóå ãßíåôáé
Ýíáò áðü ôïõò áêñéáíïýò ðáßêôåò. Ôï ðáé÷íßäé ôåëåéþíåé üôáí Ý÷ïõí
ðëÝïí ÷ôõðçèåß áðü ôçí ìðÜëá üëïé ïé ðáßêôåò ôïõ êÝíôñïõ.
4. ÓõíèÝóôå Ýíá ìéêñü êåßìåíï ãéá ôçí ðüëç Þ ôï ÷ùñéü óáò, ôïõò
áíèñþðïõò êáé ôéò óõíÞèåéÝò ôïõò.
Ôï ÷ùñéü ìïõ âñßóêåôáé óêáñöáëùìÝíï ðÜíù óôçí ðëáãéÜ åíüò
áñêåôÜ áðüêñçìíïõ âïõíïý, åíþ ç èÜëáóóá äåí áðÝ÷åé ðïëý, ðáñÜ
ìüíï ìåñéêÜ ÷éëéüìåôñá. ÐÜíù áðü ôï óðßôé ìáò õðÜñ÷åé äÜóïò
ôüóï ôåôñáãùíéóìÝíï óå ó÷Þìá, ðïõ ìïéÜæåé óáí êÜðïéïò íá ôï
Ý÷åé ó÷çìáôßóåé ìå ÷Üñáêá.
Ïé êÜôïéêïé áó÷ïëïýíôáé ìå ôçí êôçíïôñïößá êáé ôçí êáëëéÝñãåéá
êáé ôç óõãêïìéäÞ ôçò åëéÜò. Ôïõò ìÞíåò ôïõò êáëïêáéñéïý, ïé ðïë-
ëÝò äïõëåéÝò óôá æþá êáé óôá ÷ùñÜöéá Ý÷ïõí áñáéþóåé, ãåãïíüò
ðïõ äßíåé ôçí åõêáéñßá óôïõò êáôïßêïõò íá îåêïõñáóôïýí êáé íá
êïõôóïìðïëÝøïõí. Ôá áðïãåýìáôá äå âñßóêåéò íá êáèßóåéò óôá
êáöåíåßá ôïõ ÷ùñéïý, êÜôù áðü ôá äýï áéùíüâéá ðëáôÜíéá ôçò êå-
íôñéêÞò ðëáôåßáò, äßðëá óôçí åêêëçóßá. Ïé ãÝñïé êáé ïé íÝïé áðü ôçí
ÁèÞíá, óõíÞèùò Üíôñåò, óõæçôïýí êáé ôóáêþíïíôáé, åíþ ðÜíôïôå
åðéðëÝïí ìÝëïò ôçò ðáñÝáò åßíáé ôï ïýæï ìå ìåæÝ.
Óôï ÷ùñéü ìïõ ïé Üíèñùðïé äå öïñïýí ôá êáëÜ ôïõò ðáñÜ ìüíï
óå ãéïñôÝò êáé óêüëåò, åéäéêÜ ôï Äåêáðåíôáýãïõóôï, ðïõ äéïñ-
ãáíþíåôáé «åëëçíéêÞ âñáäéÜ» ìå åëëçíéêÜ óõãêñïôÞìáôá êõñßùò
ðáñáäïóéáêÞò ìïõóéêÞò. ¼ëïé ôüôå ôñþíå, ðßíïõí êáé ôéò ðñþôåò
ðñùéíÝò þñåò áñ÷ßæåé ï ÷ïñüò. Áëßìïíü óïõ, áí åßóáé åðéóêÝðôçò
óôï ÷ùñéü Þ áðü ôçí ÁèÞíá! Ìå ôï ðïõ ðñïâÜëëåéò áðü ôç ãùíßá
üëïé –ìá üëïé!– óå êïéôïýí óá íá óïõ êÜíïõí áêôéíïãñáößá. Êáíåßò
231
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ äå èá Þèåëå íá ëåßðåé áðü áõôü ôï îåöÜíôùìá ðïõ áðïôåëåß êáé
èÝìá óõæÞôçóçò ãéá ìÝñåò ìåôÜ.

κειμένου
1. Æùãñáößóôå ôïí êÞðï ôïõ Ôáîéìéïý Þ Ýíá ôìÞìá ôïõ.

2. Áíôëþíôáò óôïé÷åßá áðü ôï êåßìåíï åðé÷åéñÞóôå íá óêéáãñáöÞ-
óåôå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ËåùíÞ.
3. Ãéá ðïéï ëüãï ðéóôåýåôå üôé ï ËåùíÞò èõìÜôáé ìå ôüóç íïóôáëãßá
ôçí åðï÷Þ åêåßíç;
232
Ταξίδι χωρίς επιστροφή
Διδώ Σωτηρίου
Ç Äéäþ Óùôçñßïõ ãåííÞèçêå óôï Áúäßíéï ôçò ÌéêñÜò Áóßáò ôï 1914
êáé åßíáé Ýíá áðü ôá ðéï ãíùóôÜ ïíüìáôá ôçò íåïåëëçíéêÞò ëï-
ãïôå÷íßáò. Ï îåñéæùìüò ôïõ åëëçíéóìïý ôï 1922 ôçí Ýöåñå óôçí
ÅëëÜäá. Ôåëåßùóå ôï ÃõìíÜóéï óôçí ÁèÞíá êáé óðïýäáóå ÃáëëéêÞ
Öéëïëïãßá. Óôç óõíÝ÷åéá ðñáãìáôïðïßçóå ìåôáðôõ÷éáêÝò óðïõäÝò
óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Óïñâüíçò. Áó÷ïëÞèçêå åðáããåëìáôéêÜ ìå
ôç äçìïóéïãñáößá. Ç åìöÜíéóÞ ôçò óôá ãñÜììáôá Ýãéíå êÜðùò
áñãÜ, ôï 1958, ìå ôï ìõèéóôüñçìá Ïé íåêñïß ðåñéìÝíïõí, ìå èÝìá
åìðíåõóìÝíï áðü ôá âÜóáíá ôïõ åëëçíéóìïý ôçò Éùíßáò ôï 1922.
Ç Óùôçñßïõ áöçãåßôáé óùóôÜ, óêéáãñáöåß Þ êáëýôåñá øõ÷ïãñá-
öåß ôïõò ÞñùÝò ôçò êáé äßíåé óôá ãåãïíüôá, ôá ðåñéóóüôåñá áðü
ôá ïðïßá åßíáé éóôïñéêÜ äïóìÝíá, ìéá æùíôÜíéá ðïõ ôá êÜíåé êáé
ðÜëé åðßêáéñá. ¸÷åé ôáëÝíôï äõíáôÞò ðåæïãñÜöïõ, ãé’ áõôü êáé ôá
ìõèéóôïñÞìáôÜ ôçò ðïõ áêïëïýèçóáí ôï ðñþôï, ôá äÝ÷ôçêå ìå
åíèïõóéáóìü ç êñéôéêÞ.
Ôï óçìáíôéêüôåñï Ýñãï ôçò, ôá ÌáôùìÝíá ÷þìáôá Ýãéíå åõíïúêÜ
áðïäåêôü êáé áðü ôï ôïõñêéêü êïéíü (Âñáâåßï ÅëëçíïôïõñêéêÞò Öé-
ëßáò ÉÉÐÅÊÔÓÉ). Ôï Ýñãï ôçò, ðïõ Ý÷åé ìåôáöñáóôåß óå ðïëëÝò îÝíåò
ãëþóóåò, äéáðíÝåôáé áðü áíèñùðéóìü, åéñçíéêÜ êáé äéáðïëéôéóìéêÜ
ìçíýìáôá. Ãéá ìåãÜëá ðáéäéÜ åßíáé ãñáììÝíá ôá âéâëßá ÌÝóá óôéò
öëüãåò êáé ÅðéóêÝðôåò. ¢ëëá âéâëßá ôçò ãéá ìåãÜëïõò åßíáé: Åíôï-
ëÞ, Êáôåäáöéæüìåèá. Ãéá ôï óýíïëï ôçò ëïãïôå÷íéêÞò ðáñáãùãÞò
ôçò Ý÷åé ôéìçèåß ìå ôï Åéäéêü Êñáôéêü Âñáâåßï Ëïãïôå÷íßáò (1989)
êáé ìå ôï Âñáâåßï ôçò ÔÜîåùò ÃñáììÜôùí êáé Êáëþí Ôå÷íþí ôçò
Áêáäçìßáò Áèçíþí (1990).
Ç ßäéá áðáíôïýóå óôï åñþôçìá áðü ðïý åìðíÝåôáé êáé ãéá ðïéï
ëüãï ãñÜöåé êáé ìÜëéóôá ìå ôüóï ðÜèïò, ùò åîÞò: «Ãéá íá ìçí îå-
÷íïýí ïé ðáëáéïß êáé ãéá íá âãÜæïõí óùóôÞ êñßóç ïé íÝïé». Ôï Ýñãï
ôçò åßíáé ñåáëéóôéêü êáé Ý÷åé áöçãçìáôéêü ÷áñáêôÞñá. Ìå ôï äéêü
ôçò éäéáßôåñï ôñüðï, óõíèÝôåé Ýíáí õðÝñï÷ï çèïãñáöéêü êüóìï
ðïõ äåí áðáñôßæåôáé áðü åîùðñáãìáôéêïýò êáé åîùëïãéêïýò Þñùåò, 233
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ êáèþò ç áöÞãçóÞ ôçò áíáöÝñåôáé óå éóôïñéêÜ ãåãïíüôá ðïõ óç-
ìÜäåøáí ôï ÷áñáêôÞñá êáé ôçí ðñïóùðéêüôçôÜ ôçò, êáèïñßæïíôáò
óõã÷ñüíùò êáé ôç óõããñáöéêÞ ôå÷íïôñïðßá ôçò.
Ôï êåßìåíï áõôü åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï âéùìáôéêü ìõèéóôüñçìá
Ïé íåêñïß ðåñéìÝíïõí. Ç õðüèåóç ôïõ ðñþôïõ áõôïý ìõèéóôïñÞ-
ìáôïò ôçò Äéäþò Óùôçñßïõ áíáöÝñåôáé óôá èýìáôá ôçò Ìéêñáóé-
áôéêÞò êáôáóôñïöÞò, ôïí îåñéæùìü ôùí åëëçíéêþí ðëçèõóìþí êáé
ôéò óêëçñÝò äïêéìáóßåò ðïõ áíôéìåôþðéóáí ïé ðñüóöõãåò êáôÜ ôçí
åãêáôÜóôáóÞ ôïõò óôçí ÅëëÜäá. Ç Áëßêç ÌÜæç, Ýíá áðü ôá ðñü-
óùðá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ðñùôáãùíßóôñéá ôïõ áðïóðÜóìá-
ôüò ìáò, áöçãåßôáé ôéò áíáìíÞóåéò ôçò áðü ôá äñáìáôéêÜ åêåßíá
ãåãïíüôá. ÊÝíôñï áíáöïñÜò åßíáé ìéá åëëçíéêÞ ïéêïãÝíåéá åíüò
÷ùñéïý óôçí ¸öåóï. Óôï êåßìåíï âëÝðïõìå ôçí åõôõ÷éóìÝíç æùÞ
ôùí ÅëëÞíùí ôçò ÌéêñÜò Áóßáò, ðñïôïý íá îåóðÜóïõí ïé ôáñá-
÷Ýò ðïõ óçìáôïäüôçóáí ôçí áðáñ÷Þ ôïõ îåñéæùìïý ôïõò êáé ôçò
ìåãáëýôåñçò ôñáãùäßáò ðïõ ãíþñéóå ï åëëçíéóìüò óôç äéÜñêåéá
ôïõ 20ïý áéþíá.

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Äåí ðñüëáâå ï èåßïò ÃéÜãêïò… êñýâïõìå ôá ÷åéìùíé-
Üôéêá»: Ç áðüöáóç ôïõ ÃéÜãêïõ íá óôåßëåé ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôçí
áíéøéÜ ôïõ óôçí ÁèÞíá.
2ç åíüôçôá: «ÐÞãáéíå êé åóý Áëßêç… íá ôç öôéÜ÷íáí êáé ãéáôß;»: Ç
áðïóôïëÞ ôçò Áëßêçò êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò.
3ç åíüôçôá: «¼ôáí öôÜóáìå óôçí ïäü… ôá íÝá áð’ ôï ìÝôùðï åßíáé
Üó÷çìá»: Ôï êëßìá ðïõ åðéêñáôåß óôï óðßôé ôçò Áëßêçò êáé ç áíôß-
äñáóç ôùí ãïíéþí ôçò óôï Üêïõóìá ôçò öõãÞò ôçò.
4ç åíüôçôá: «Ç áéóéïäïîßá üëïõ ôïõ êüóìïõ… öýëáãå ôï ìÝëëïí»: Ç
Áëßêç áðï÷áéñåôÜ ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò.
Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç åõôõ÷éóìÝíç æùÞ ðïõ
æïýóáí ïé ¸ëëçíåò ôçò ÌéêñÜò Áóßáò, ðñéí îåóðÜóïõí ïé ôáñá÷Ýò
ðïõ ïäÞãçóáí óôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ. ÐñïâÜëëïíôáé ïé óêÝ-
øåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôùí áíèñþðùí ðïõ Ýñ÷ïíôáé áíôéìÝôùðïé
ìå ôïí õðï÷ñåùôéêü îåñéæùìü áðü ôá óðßôéá ôïõò, ôéò ðåñéïõóßåò,
ôçí ðáôñßäá, ôá áãáðçìÝíá ôïõò ðñüóùðá.
234
ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç Διδώ
1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí áðüöáóç ôïõ èåßïõ ôçò Σωτηρίου
Áëßêçò, ôïõ ÃéÜãêïõ, íá óôåßëåé åðåéãüíôùò ôç ãõíáßêá ôïõ êáé
ôçí áíéøéÜ ôïõ óôçí ÁèÞíá, êáèþò ç êáôÜóôáóç óôï ìÝôùðï ôïõ
ðïëÝìïõ åßíáé êñßóéìç.
2ç åíüôçôá: Ç ãõíáßêá ôïõ Åñìéüíç, óáóôéóìÝíç äßíåé óôçí Áëßêç
Ýíá óáêïýëé ìå ëßñåò êáé ôçò áíáèÝôåé ôçí åîÞò áðïóôïëÞ: íá
ðÜåé óôï óðßôé ôçò íá áðï÷áéñåôßóåé ôïõò ãïíåßò ôçò êáé íá äþóåé
óôç ìçôÝñá ôçò áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá, ìå ôá ïðïßá èá ðëçñþóåé ôç
ìåôáöïñÜ ôçò óôçí ÅëëÜäá, üôáí Ýñèåé ç þñá ôçò êñßóçò. Óôç
äéáäñïìÞ ðáñáêïëïõèïýìå ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò
Áëßêçò ó÷åôéêÜ ìå ôçí êáôÜóôáóç. Óôï ÷ùñßï áõôü ôïõ êåéìÝíïõ
âëÝðïõìå ôçí Áëßêç íá êáôáêëýæåôáé áðü äýï áíôéöáôéêÜ óõíáé-
óèÞìáôá· áéóèÜíåôáé ôáõôü÷ñïíá óõãêßíçóç êáé ïñãÞ. Óõãêßíçóç
ãéáôß óõíåéäçôïðïéåß ôç äõóêïëßá ôçò êáôÜóôáóçò óôçí ïðïßá ðå-
ñéÞëèå îáöíéêÜ êáé ïñãÞ ãéáôß óõíåéäçôïðïéåß üôé áðï÷ùñßæåôáé
ôçí üìïñöç ðáôñßäá ôçò, åéêüíåò ôçò ïðïßáò ðáñáêïëïõèïýìå óôç
äéáäñïìÞ ôçò ìå ôï ôñÝíï ôïõ ÌðïõôæÜ. ÐïëëÜ åßíáé ôá åñùôÞìáôá
ðïõ ôáëáéðùñïýí ôï ìõáëü êáé ôçí øõ÷Þ ôçò. ÁíáñùôéÝôáé ãéáôß ïé
Üíèñùðïé ôçò ÌéêñÜò Áóßáò íá öåýãïõí êõíçãçìÝíïé êáé íá óêï-
ôþíïíôáé, ãéáôß íá êáßãïíôáé ðÜëé ôá óðßôéá ôïõò, ôá óðáñôÜ ôïõò
êáé ïé åëðßäåò ôïõò êáé ãéáôß äå âñßóêåôáé Ýíáò ôñüðïò íá æåé ï
êáèÝíáò óôç ãç ôùí ðñïãüíùí ôïõ êáé íá ôç äïõëåýåé Þóõ÷á, åßôå
åßíáé ¸ëëçíáò, åßôå Ôïýñêïò. ÁíáñùôéÝôáé åðßóçò ðïéïé Üíèñùðïé
äçìéïõñãïýí áõôÞ ôç óõìöïñÜ êáé ãéáôß. ¼ëá áõôÜ ôá åñùôÞìáôá
åßíáé åýëïãá êáé ôáéñéÜæïõí óôïí ôñüðï óêÝøçò åíüò ðáéäéïý, üôáí
Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðï ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ ðïëÝìïõ. Ç áèþá
ðáéäéêÞ øõ÷Þ äõóêïëåýåôáé íá êáôáíïÞóåé ôéò óêïðéìüôçôåò ðïõ
õðáãïñåýïõí ôïí ðüëåìï êáé ïäçãïýí óôï ÷áìü êáé ôçí êáôáóôñï-
öÞ. Ôçò öáßíåôáé áäéáíüçôï íá õðÜñ÷åé êÜôé ðéï ðïëýôéìï áðü ôéò
æùÝò ôüóùí áíèñþðùí, ôéò åéñçíéêÝò åñãáóßåò ôïõò Þ ôçí Ýííïéá
ôçò ðáôñßäáò. ¼ëåò áõôÝò ïé óêÝøåéò äåß÷íïõí Ýíáí áãíü, âáèéÜ
óõíáéóèçìáôéêü êáé åõáßóèçôï øõ÷éêü êüóìï.
3ç åíüôçôá: Óôï ðáôñéêü ôçò óðßôé ðáñáôßèåôáé ôñáðÝæé êáé üëá
åßíáé óáí íá ìç óõìâáßíåé ôßðïôá. Ç ìçôÝñá ôçò ðáßñíåé ôá ÷ñÞìáôá
êáé ôá êñýâåé. Ï ðáôÝñá ôçò Áëßêçò åíçìåñþíåôáé ãéá ôï ôáîßäé ôçò
êüñçò ôïõ ëüãù ôçò êáôÜóôáóçò, áëëÜ èåùñåß üôé äåí óõíôñÝ÷åé
ëüãïò áíçóõ÷ßáò.
4ç åíüôçôá: Ç ôÝôáñôç åíüôçôá áíáöÝñåôáé óôç óêçíÞ áðï÷áéñåôé-
óìïý ôçò Áëßêçò ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò, ç ïðïßá ãßíåôáé åõêïëüôåñç
ëüãù ôçò áéóéüäïîçò áôìüóöáéñáò ðïõ åðéêñáôåß óôï ðáôñéêü ôçò
óðßôé. Áíôßèåôá ìå ôïõò õðüëïéðïõò, ç Áëßêç áíçóõ÷åß, ãé’ áõôü êáé
235
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ õðåíèõìßæåé óôç ìçôÝñá ôçò ôé íá êÜíåé üôáí Ýñèåé ç äýóêïëç þñá.
Öåýãïíôáò áíáñùôéÝôáé áí èá ôçò äïèåß ðïôÝ îáíÜ ç åõêáéñßá íá
åðéóôñÝøåé êáé áí èá îáíáäåß ôï ãíþñéìï áõôü ôüðï êáé ôá óõããå-
íéêÜ ôçò ðñüóùðá.

Áëßêç: Ç Áëßêç åßíáé ìéá Ýöçâç ðïõ âñßóêåôáé îáöíéêÜ áíôéìÝôù-
ðç ìå ôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ ðïëÝìïõ. ÐñïÝñ÷åôáé áðü ìåãá-
ëïáóôéêÞ ïéêïãÝíåéá, üðùò Þôáí ïé ðåñéóóüôåñåò óôç Ìéêñáóßá,
êáé ïé äõóêïëßåò ðïõ ðñüêåéôáé íá áíôéìåôùðßóåé ôçò öáßíïíôáé
áíõðÝñâëçôåò. Áíçóõ÷åß ãéá ôï ìÝëëïí ôçò êáé ðéêñáßíåôáé åðåéäÞ
èá áðï÷ùñéóôåß ôçí ðáôñßäá ôçò ðïõ ôüóï áãáðÜåé áëëÜ êáé ôá
áãáðçìÝíá ôçò ðñüóùðá. Åßíáé ôñïìáãìÝíç êáé Ý÷åé áìöéâïëßåò
ãéá ôï áí èá êáôáöÝñåé íá îáíáäåß ôïõò ãïíåßò ôçò ðïõ áöÞíåé
ðßóù. Åßíáé ðñïóãåéùìÝíç óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êáé óõíåéäçôïðïéåß
ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò åßíáé õðï÷ñåùìÝíç íá öýãåé áðü
ôç Óìýñíç.
Ôá åñùôÞìáôá ðïõ èÝôåé äåß÷íïõí ôç äõóêïëßá ìéáò áèþáò ðáéäéêÞò
øõ÷Þò íá êáôáíïÞóåé ôéò óêïðéìüôçôåò ôïõ ðïëÝìïõ. Óôï óçìåßï
áõôü èá ëÝãáìå üôé åìöáíßæåôáé êáé ëßãï èõìùìÝíç. Ðñïò óôéãìÞí,
üôáí öôÜíåé óôï óðßôé ôçò, ç áãùíßá ôçò êáôáðñáàíåôáé, áëëÜ ôï
óõíáßóèçìá åßíáé ðáñïäéêü.
¢ëëá ðñüóùðá: Ôá õðüëïéðá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ áíôéäñïýí ìå äé-
áöïñåôéêü ôñüðï óôç óêÝøç üôé ðñÝðåé íá öýãïõí áðü ôçí ðáôñßäá
êáé ôá óðßôéá ôïõò. Ç ðñþôç áíôßäñáóç åßíáé áõôÞ ôçò Ýíôïíçò áãù-
íßáò, ôçò óôåíï÷þñéáò êáé ôçò áðåëðéóßáò, óõíáéóèÞìáôá ðïõ áðï-
ôõðþíïíôáé óôï ðñüóùðï ôïõ èåßïõ ôçò Áëßêçò, ôïõ ÃéÜãêïõ. Áðü
ôçí Üëëç Ý÷ïõìå ôç äéáöïñåôéêÞ áíôßäñáóç ôùí ãïíéþí ôçò Áëßêçò.
Ôçí þñá ðïõ ç Áëßêç öôÜíåé óôï óðßôé ãéá íá ôïõò áðï÷áéñåôßóåé,
åêåßíïé ôñþíå ìáæåìÝíïé êáé êáíåßò ôïõò äå äåß÷íåé áíÞóõ÷ïò. ¹ôáí
ìéá óõíçèéóìÝíç ìÝñá ãé’ áõôïýò, ãåãïíüò ðïõ áíáêïõößæåé ôçí
Áëßêç. Ï ðáôÝñáò ôçò ìÜëéóôá åßíáé áõôüò ðïõ áíçóõ÷åß ëéãüôåñï.
Èåùñåß üôé ç êáôÜóôáóç óôï ìÝôùðï äåí åìðíÝåé áíçóõ÷ßá êáé üôé
Ýôóé óõíçèßæåôáé óôïí ðüëåìï. Ç ìçôÝñá ôçò, áðü ôçí Üëëç, äåß÷íåé
ðåñéóóüôåñï åðéöõëáêôéêÞ êáé äåí áðïêëåßåé ôï åíäå÷üìåíï ôçò
êáôáóôñïöÞò. Ãé’ áõôü ôç âëÝðïõìå íá äÝ÷åôáé êñõöÜ áðü ôïí
Üíôñá ôçò ôá ÷ñÞìáôá ðïõ ôçò óôÝëíåé ç Åñìéüíç.
i) Ãëþóóá
Ôï êåßìåíï ÷ñçóéìïðïéåß ôç ãëþóóá ðïõ ìéëïýóáí ïé ÌéêñáóéÜôåò
236 ¸ëëçíåò ôçí åðï÷Þ åêåßíç (óïõëÞíåò, êáóüíåò, Áúíôéíßïõ).
ii) ¾öïò Διδώ
Ôï áðüóðáóìá åßíáé âéùìáôéêü êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü éäéáßôåñç Σωτηρίου
óõíáéóèçìáôéêÞ Ýíôáóç, êõñßùò óôá ÷ùñßá üðïõ ç óõããñáöÝáò
ðáñïõóéÜæåé ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò Áëßêçò. Ïé óõ-
÷íïß äéÜëïãïé äßíïõí æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá óôï ýöïò ôïõ
êåéìÝíïõ. Ôï ðëÞèïò ôùí åêöñáóôéêþí ìÝóùí (ðñïóùðïðïéÞóåéò
êáé ìåôáöïñÝò) åíôåßíåé ôç æùíôÜíéá êáé ôç ãëáöõñüôçôá ôçò áöÞ-
ãçóçò. Ç Óùôçñßïõ êáôïñèþíåé Ýôóé íá æùíôáíÝøåé ôéò ìíÞìåò ôçò
êáé íá ìáò ìåôáöÝñåé áâßáóôá óôï êëßìá ôçò åðï÷Þò.
iii) ÁöÞãçóç
Ç óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ðñïóùðéêÞ áöÞãçóç (ï ëüãïò
ôßèåôáé óå á´ åíéêü ðñüóùðï), ðïõ êáèéóôÜ ðéï ðáñáóôáôéêÝò ôéò
åéêüíåò êáé ôá ãåãïíüôá.

ÌåôáöïñÝò: «ç èåßá ìïõ Ýìåéíå áðïëéèùìÝíç… íåêñÞ», «ðÜëåõå áíá-
ÌåôáöïñÝò
ðïöÜóéóôç», «ìðÞêå öùò… ðïõ ðíéãüôáíå», «ìå ìÜôéá ãåìÜôá áãÜðç»,
«üñãùíáí ô’ áìðÝëéá… Óìõñíéþí», «ôñéêõìßá, êáßãïíôáí… ïé åëðßäåò
ôïõò», «ñß÷ôçêá», «åß÷å ëåßøåé ìåôáîý ôïõò ç åìðéóôïóýíç», «óýííåöá
óôçí êáñäéÜ», «íá äéáâÜóù óôá ìÜôéá ôçò», «âáñéÝò åêðëÞîåéò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìå öùíÞ óõãêéíçìÝíç», «ìðÞêå öùò», «áãêïìá-
÷ïýóå ôï ôñåíÜêé», «Þñåìï ôïðßï», «ôá ìÜôéá ìïõ ðáßæáíå», «áñðÜ-
æïíôáò åêåßíåò».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò Åñìéüíçò üôáí áêïýåé üôé ðñÝðåé íá öýãåé, ç
Åéêüíåò
åéêüíá ôçò åôïéìáóßáò ãéá ôç öõãÞ, ç åéêüíá ôùí óõíáéóèçìÜôùí
ôçò Áëßêçò, ïé åéêüíåò ôïõ öõóéêïý ôïðßïõ ðïõ âëÝðåé ç Áëßêç áðü
ôï ôñÝíï, ç åéêüíá ôïõ ôñáðåæéïý óôï ðáôñéêü ôçò Áëßêçò, ç åéêüíá
ôïõ áðï÷áéñåôéóìïý ê.Ü.

1. Ðþò áíôéäñïýí ôá ðñüóùðá ôïõ óõããåíéêïý êáé ïéêïãåíåéáêïý
ðåñéâÜëëïíôïò ôçò áöçãÞôñéáò, üôáí áêïýíå üôé ðñÝðåé íá öý-
ãïõí áðü ôçí ðáôñßäá êáé ôá óðßôéá ôïõò;
Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå äýï åéäþí áíôé-
äñÜóåéò ôùí áíèñþðùí óôï Üêïõóìá üôé ðñÝðåé íá öýãïõí áðü
ôçí ðáôñßäá êáé áðü ôá óðßôéá ôïõò. Ç ðñþôç áíôßäñáóç åßíáé áõôÞ
ôçò Ýíôïíçò áãùíßáò, ôçò óôåíï÷þñéáò, ôçò áðåëðéóßáò, óõíáéóèÞ-
ìáôá ðïõ áðïôõðþíïíôáé óôï ðñüóùðï ôïõ èåßïõ ôçò Áëßêçò, ôïõ
ÃéÜãêïõ. Áõôüò åßíáé ðïõ ðñïâëÝðåé ôçí åðåñ÷üìåíç óõìöïñÜ êáé
áíáëáìâÜíåé íá óôåßëåé ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôçí áíéøéÜ ôïõ óå áóöá-
ëÝò ìÝñïò. Ï ßäéïò èá áêïëïõèïýóå áñãüôåñá. Ç èåßá ôçò Áëßêçò, ç
Åñìéüíç, íéþèåé «áðïëéèùìÝíç, Üâïõëç, íåêñÞ». Ðñïò óôéãìÞí åßíáé 237
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ áíáðïöÜóéóôç ãéá ôï áí èá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôåëéêÜ ôï ôáîßäé,
åðåéäÞ áöÞíåé ôï óðßôé ôçò êáé ôïí Üíôñá ôçò ðßóù, ÷ùñßò íá åßíáé
óßãïõñç üôé èá ôïí îáíáäåß.
ÄéáöïñåôéêÞ åßíáé ç áíôßäñáóç ôùí ãïíéþí ôçò Áëßêçò. Ôçí þñá
ðïõ ç Áëßêç öôÜíåé óôï óðßôé ãéá íá ôïõò áðï÷áéñåôßóåé, åêåßíïé
ôñþíå êáé êáíåßò ôïõò äå ìïéÜæåé áíÞóõ÷ïò. Öáßíåôáé üôé ãé’ áõôïýò
Þôáí ìéá óõíçèéóìÝíç ìÝñá, ãåãïíüò ðïõ áíáêïõößæåé ôçí Áëßêç. Ï
ðáôÝñáò ôçò ìÜëéóôá åßíáé áõôüò ðïõ áíçóõ÷åß ëéãüôåñï êáé èåù-
ñåß üôé ç êáôÜóôáóç óôï ìÝôùðï äåí åìðíÝåé áíçóõ÷ßá. Ç ìçôÝñá
ôçò åßíáé ðåñéóóüôåñï åðéöõëáêôéêÞ, äåí áðïêëåßåé ôï åíäå÷üìåíï
ôçò êáôáóôñïöÞò êáé ãé’ áõôü äÝ÷åôáé êñõöÜ áðü ôïí Üíôñá ôçòôá
÷ñÞìáôá ðïõ ôçò óôÝëíåé ç Åñìéüíç.
Ç äéáöïñÜ áõôÞ óôéò áíôéäñÜóåéò êáé óôéò óêÝøåéò ôùí áíèñþðùí
ïöåßëåôáé ãåíéêÜ óôç äéáöïñåôéêÞ øõ÷ïóýíèåóÞ ôïõò. ¼ëïé ïé Üí-
èñùðïé äåí áíôéäñïýí ìå ôïí ßäéï ôñüðï ìðñïóôÜ óå åîáéñåôéêÜ
äõóÜñåóôåò êáôáóôÜóåéò, üðùò åßíáé áõôÞ ðïõ ðñáãìáôåýåôáé ôï
êåßìåíï, äçëáäÞ ï îåñéæùìüò áðü ôçí ðáôñßäá. Áðü ôç ìéá ðëåõñÜ
âëÝðïõìå áíèñþðïõò üðùò ïé èåßïé ôçò Áëßêçò, ðïõ ìðïñïýí íá
óõíåéäçôïðïéÞóïõí ìéá ðáñüìïéá óõìöïñÜ êáé ðïõ ðñïóðáèïýí
íá áíôéìåôùðßóïõí ôçí êáôÜóôáóç ìå ôïí êáëýôåñï äõíáôü ôñüðï.
Áðü ôçí Üëëç, õðÜñ÷ïõí êáé Üíèñùðïé ðïõ áñíïýíôáé íá áíôéìå-
ôùðßóïõí êáôÜìáôá ôç óõìöïñÜ êáé äå ìðïñïýí íá óõëëÜâïõí üôé
ìðïñåß íá ôïõò óõìâåß êÜôé ôüóï Üó÷çìï. ºóùò íá ìçí åßíáé êéüëáò
äéáôåèåéìÝíïé íá õðïóôïýí áõôÞ ôçí ôáëáéðùñßá êáé ôç äõóôõ÷ßá
ôçò îåíéôéÜò. Áò ìçí îå÷íÜìå ðüóï äýóêïëï åßíáé íá ÷Üíåéò îáöíé-
êÜ ôçí ðáôñßäá óïõ, ôï óðßôé óïõ, ôçí ðåñéïõóßá óïõ, ôç æùÞ ðïõ
ìå ôüóï êüðï áãùíßóôçêåò íá äéáìïñöþóåéò êáé íá áíáãêÜæåóáé
íá óõíå÷ßóåéò óå Ýíá ðáíôåëþò îÝíï ðåñéâÜëëïí, üðïõ üëïé èá óå
áíôéìåôùðßæïõí ùò îÝíï êáé Üñá ü÷é êáé ôüóï åðéèõìçôü.
2. «ÌÝóá ìïõ ðÜëåõå…êáé ãéáôß;»: Ðïéá áíôéöáôéêÜ óõíáéóèÞìáôá

êáé áðïñßåò êáôáêëýæïõí ôçí çñùßäá êáé ôé åßäïõò øõ÷éêü êüóìï
áðïêáëýðôïõí;

κειμένου
1. ÐñïóðáèÞóôå íá åîçãÞóåôå ôçí áíôßäñáóç ôçò ïéêïãÝíåéáò ôçò
Áëßêçò.
2. ÐñïóðáèÞóôå íá ôïðïèåôÞóåôå ôïí åáõôü óáò óôç èÝóç ôçò
Áëßêçò êáé íá ðåñéãñÜøåôå ôïõò öüâïõò êáé ôéò áíçóõ÷ßåò óáò.
238
Η καλή μέρα απ’ το πρωί φαίνεται
Θανάσης Βαλτινός
Ï ÈáíÜóçò Âáëôéíüò ãåííÞèçêå ôï 1932 óôï ÷ùñéü ÊáñÜôïõëá
ôçò Êõíïõñßáò, ôïõ Íïìïý Áñêáäßáò. ÌåãÜëùóå óôç ÓðÜñôç, óôï
Ãýèåéï êáé óôçí Ôñßðïëç. Öïßôçóå óôï ÐÜíôåéï ÐáíåðéóôÞìéï êáé
ðáñáêïëïýèçóå ìáèÞìáôá êéíçìáôïãñáößáò. Æåé óôçí ÁèÞíá.
ÁíÞêåé óôç äåýôåñç ìåôáðïëåìéêÞ ãåíéÜ ôçò åëëçíéêÞò ðåæïãñáößáò
êé åìöáíßóôçêå óôá ãñÜììáôá ìå ôï Ýñãï Ç êÜèïäïò ôùí åííÝá
(1963). Ôï Ýñãï ôïõ åßíáé ñåáëéóôéêü êáé ðñïóåããßæåé ôçí ðñáãìáôé-
êüôçôá, ÷ùñßò íá áðïæçôÜ êáôáöýãéï óå ìéá ëõñéêÞ áíôáíÜêëáóç
ôçò æùÞò. ¸÷åé åðçñåáóôåß áðü ôïõò åêðñïóþðïõò ôçò ðñþôçò
ìåôáðïëåìéêÞò ãåíéÜò (üðùò ï ÓôñáôÞò Ôóßñêáò) áëëÜ ðáñáìÝ-
íåé øõ÷ïëïãéêÜ äéáöïñïðïéçìÝíïò, êáèþò äå äéáäñáìÜôéóå êÜðïéï
ñüëï óôá ãåãïíüôá ôçò äåêáåôßáò ôïõ ‘40. Óôá êåßìåíÜ ôïõ ãßíåôáé
ìå óáöÞ ôñüðï áíáöïñÜ óå õðáñîéáêÜ èÝìáôá, üðùò ç ìïíáîéÜ ôïõ
óýã÷ñïíïõ áíèñþðïõ êáé ôá øõ÷ïëïãéêÜ áäéÝîïäá ðïõ âéþíåé. ¸ñãá
ôïõ: Ç êÜèïäïò ôùí åííÝá (1963), ÓõíáîÜñé ôïõ ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç
(ìÝñïò ðñþôï: ÁìåñéêÞ) (1972), Ôñßá åëëçíéêÜ ìïíüðñáêôá (1978),
Ìðëå âáèý, ó÷åäüí ìáýñï (1985), Óôïé÷åßá ãéá ôç äåêáåôßá ôïõ ‘60
(1989), ÖôåñÜ ìðåêÜôóáò (1992), ÏñèïêùóôÜ (1994), ÓõíáîÜñé ôïõ
ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç (âéâëßï äåýôåñï: Âáëêáíéêïß - 1922) (2000).

Ôï êåßìåíï áðïôåëåß áðüóðáóìá áðü ôï âéâëßï ÓõíáîÜñé ÁíäñÝá
ÊïñäïðÜôç (Âéâëßï ðñþôï: ÁìåñéêÞ), ðïõ áðïôåëåß Ýíá ñåáëéóôéêü
äéÞãçìá, ãñáììÝíï ìå âáèéÜ åõáéóèçóßá êáé ôñõöåñüôçôá. Ï Âáë-
ôéíüò êáôáãñÜöåé ðåñéóôáôéêÜ áðü ôç ãåìÜôç ðåñéðÝôåéåò æùÞ ôïõ
ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç, ðïõ ìåôáíÜóôåõóå óôçí ÁìåñéêÞ óôéò áñ÷Ýò
ôïõ 20ïý áéþíá. Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñïõóéÜæïíôáé ïé
ëüãïé ôçò ìåôáíÜóôåõóçò åêåßíç ôçí åðï÷Þ, áëëÜ êáé ïé ìåãÜëåò
äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôþðéæáí üóïé åß÷áí áðïöáóßóåé íá ìåôáíá-
óôåýóïõí.
239
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ Γ. Δομή του έργου
Ôï áõôïôåëÝò áõôü áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíü-

ôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ôï 903 áðïöÜóéóá… Þìïõí öáñìáêùìÝíïò»: Ôï ôáîßäé
óôïí ÐåéñáéÜ êáé ç åðßóêåøç óôï ãéáôñü.
2ç åíüôçôá: «ÌðÞêá óôï ôñÝíï… åßíáé ìðåíåôÜäåò ôþñá»: Ç åðé-
óôñïöÞ ôïõ ÁíäñÝá óôï ÷ùñéü ôïõ êáé ç ãíùñéìßá ôïõ ìå Ýíá
ìåôáíÜóôç.
3ç åíüôçôá: «ÐÞãáìå óôï óôáèìü… ðïõ ìå ôñéâüëéæáí»: Ï áðï÷ùñé-
óìüò ôùí äýï ößëùí.
Êýñéï èÝìá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ïé óõíèÞêåò ðïõ ùèïýóáí óôïí îå-
íéôåìü êáé ïé ìåãÜëåò äõóêïëßåò êáé ôá åìðüäéá ðïõ óõíáíôïýóáí
üóïé Þèåëáí íá ìåôáíáóôåýóïõí. Ôï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé óôç
ìåôáíÜóôåõóç, óå ìéá ðñïóðÜèåéá áíáæÞôçóçò êáëýôåñçò æùÞò, êáé
Ý÷åé óôü÷ï íá öÝñåé ôïõò ìáèçôÝò óå åðáöÞ ìå Ýíá öáéíüìåíï ôùí
áñ÷þí ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá.

1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí åéëçììÝíç áðüöáóç ôïõ
ÁíäñÝá ÊïñäïðÜôç íá ìåôáíáóôåýóåé óôçí ÁìåñéêÞ, ãéá íá äïõëÝ-
øåé åêåß êáé íá æÞóåé ìéá êáëýôåñç æùÞ. Óôç óõíÝ÷åéá ðåñéãñÜöåôáé
ôï ïäïéðïñéêü ôïõ, áðü ôï ÷ùñéü ôïõ, ôï Ëåâßäé, ìÝ÷ñé ôïí ÐåéñáéÜ.
Äßíïíôáé ïé äõóêïëßåò ðïõ õðÜñ÷ïõí åêåßíç ôçí åðï÷Þ ãéá êÜðïéïí
ðïõ áðïöáóßæåé íá ìåôáíáóôåýóåé. Áñ÷éêÜ ÷ñåéÜæåôáé íá ðåñÜóåé
áðü õãåéïíïìéêü Ýëåã÷ï. Ãéá ôï óêïðü áõôü âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá
ðçãáßíåé ðñþôá óôïí ÐåéñáéÜ, üðïõ ãßíåôáé äéÜãíùóç ãéá ðñüâëçìá
óôá ìÜôéá, ãåãïíüò ðïõ äåí ôïõ åðéôñÝðåé íá ðåñÜóåé ôïí Ýëåã÷ï.
Áðü åêåß áðïöáóßæåé íá åðéóôñÝøåé óôï ÷ùñéü ôïõ.
2ç åíüôçôá: Óôï äñüìï ôçò åðéóôñïöÞò ãíùñßæåôáé ìå ôï Ãñçãüñéï
Ãêïñßôóá, ìåôáíÜóôç Þäç óôçí ÁìåñéêÞ. Ìåôáîý ôïõò áíáðôýóóåôáé
öéëßá. Ç ó÷Ýóç áõôÞ åßíáé ç áéôßá ðïõ ï ðñùôáãùíéóôÞò ôçò éóôï-
ñßáò ìáò êáèõóôåñåß ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ óôï ÷ùñéü.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá áõôÞ åíüôçôá Ý÷ïõìå ôïí áðï÷ùñé-
óìü ôùí äýï ößëùí êáé ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ Þñùá óôï ÷ùñéü ôïõ,
ìåôÜ ôçí Üêáñðç ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá ìåôáíáóôåýóåé óôï åîùôåñéêü.
ÌÝóá áðü ôçí ðåñéãñáöÞ äéáêñßíïíôáé êáé ôá ðñïâëÞìáôá ôïõ óõ-
ãêïéíùíéáêïý äéêôýïõ ôçò åðï÷Þò, ðïõ åßíáé áðáñ÷áéùìÝíï êáé êá-
èéóôÜ ôç óõãêïéíùíßá ôùí ðåñéï÷þí ÷ñïíïâüñá êáé êïõñáóôéêÞ.
240
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí Θανάσης
ÁíäñÝáò: Óå üëï ôï áðüóðáóìá åßíáé óáöÞò ç ïéêïíïìéêÞ äõóêï- Βαλτινός
ëßá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï Þñùáò. Áõôüò åîÜëëïõ åßíáé êáé ï âáóéêüò
ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï áðïöáóßæåé íá ìåôáíáóôåýóåé. Åßíáé ìïíá÷éêüò
êáé ëéãïìßëçôïò. Ùóôüóï åßíáé öéëüôéìïò, êáèþò, ðáñÜ ôçí ïéêïíïìé-
êÞ ôïõ äõó÷Ýñåéá, áéóèÜíåôáé Üó÷çìá ðïõ ôá ÝîïäÜ ôïõò óõíÞèùò
ðëçñþíåé ï Ãñçãüñçò.
i) Ãëþóóá
Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ôçí áðëÞ äçìïôéêÞ ãëþóóá –ðïõ
áíôëåßôáé áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ïìéëßá– åìðëïõôéóìÝíç êÜðïôå êáé
ìå óôïé÷åßá áðü ôçí áñãêü (ôï 903, ðÜíôá ôçí ðÜíôá, óôï åðáíá-
óôáôéêü, ìßíåò, óÞêùóå öôåñü, êÜñãá, êáíÝíá êáéñü, ìáãÝñéêï, ê.Ü.).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé åíôõðùóéáêÜ ëéôü, ó÷åäüí åëëéðÝò (ãßíåôáé ÷ñÞóç
ðïëëþí åëëåéðôéêþí ðñïôÜóåùí), êáèçìåñéíü êáé öõóéêü. Ï ñõèìüò
ôçò áöÞãçóçò åßíáé éäéáßôåñá ãñÞãïñïò, óå ìéá ðñïóðÜèåéá ôïõ
óõããñáöÝá íá õðïäçëþóåé ôï ðüóï ãñÞãïñá áðÝâç Üêáñðç ç ðñï-
óðÜèåéá ôïõ Þñùá íá ìåôáíáóôåýóåé. Ïé äéÜëïãïé äßíïõí æùíôÜíéá
êáé ðáñáóôáôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç.
iii) ÁöÞãçóç
Óôï êåßìåíï Ý÷ïõìå ðñïóùðéêÞ áöÞãçóç, äçëáäÞ ìßìçóç, åöüóïí
÷ñçóéìïðïéåßôáé ôï á´ åíéêü ðñüóùðï. Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß
óôçí áöÞãçóÞ ôïõ ðáñåëèïíôéêïýò ÷ñüíïõò (áüñéóôï êáé ðáñáôáôé-
êü), èÝëïíôáò íá äåßîåé Ýôóé ôï ôåôåëåóìÝíï êÜèå ãåãïíüôïò. ¼ðùò
áíáöÝñèçêå ðáñáðÜíù, ï ñõèìüò ôçò áöÞãçóçò åßíáé éäéáßôåñá
ãñÞãïñïò.
Ç ôå÷íïôñïðßá ãñáöÞò ôïõ Âáëôéíïý äåí åðéôñÝðåé ôç ÷ñÞóç ðïë-
ëþí åêöñáóôéêþí ìÝóùí. Ôï ìüíï ó÷Þìá ðïõ óõíáíôÜìå óõ÷íÜ åßíáé
ôï áóýíäåôï («ðÞãá ôïí âñÞêá óôï óðßôé ôïõ… óôï îåíïäï÷åßï», «óå
êáìéÜ þñá… óêÜñôï áðü ôñá÷þìáôá», «ìïõ ‘äùóå óõíôáãÞ… êáèá-
ñßóïõí», «Ðïëý êáëÜ… ðáðïýôóéá», «¢ëëïò äýï äïëÜñéá… åíÜìéóé»,
«ÃñáììÝò... êáé Üëëåò», «ÐáñáìÝóá ç ðüëç… åìðïñéêÜ», «ÐÞãáìå óôï
îåíïäï÷åßï… âãÞêáìå Ýîù, ê.Ü.).

1. Ðïéåò äõóêïëßåò áíôéìåôùðßæåé ï Þñùáò ðñéí áêüìç öýãåé ãéá
ôçí ÁìåñéêÞ; Åíôïðßóôå ôéò ó÷åôéêÝò áíáöïñÝò óôï êåßìåíï.
241
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ Ï Þñùáò ôïõ áðïóðÜóìáôïò óõíáíôÜ äõóêïëßåò óôçí ðñïóðÜèåéÜ
ôïõ íá ìåôáíáóôåýóåé ðñïò ôçí ÁìåñéêÞ, ðñïêåéìÝíïõ íá æÞóåé ìéá
êáëýôåñç æùÞ. Ïé äõóêïëßåò áõôÝò öáßíïíôáé óôá ðáñáêÜôù ÷ùñßá
«Ôüôå áêüìá ï äñüìïò Ëåâßäé – Ôñßðïëç äåí Þôáí öôéáãìÝíïò, ðç-
ãáßíáìå áðü Êáêïýñé ìåñéÜ». Ç ðñþôç äõóêïëßá ðïõ áíôéìåôùðßæåé
áöïñÜ óôï óõãêïéíùíéáêü äßêôõï ôçò ÷þñáò, ðïõ åßíáé åëëéðÝò êáé
áðáñ÷áéùìÝíï. ¼ëåò ïé ðåñéï÷Ýò ôçò ÅëëÜäáò äåí åíþíïíôáí ìåôá-
îý ôïõò óõãêïéíùíéáêÜ ôçí åðï÷Þ ðïõ åîåôÜæïõìå, ìå áðïôÝëåóìá
ðïëëïß ôáîéäéþôåò íá ÷ñåéÜæïíôáé ôï äéðëÜóéï ÷ñüíï êáé ÷ñÞìá
ðñïêåéìÝíïõ íá öôÜóïõí óôïí ðñïïñéóìü ôïõò. ÓõãêåêñéìÝíá âëÝ-
ðïõìå ôïí Þñùá ôïõ êåéìÝíïõ íá ÷ñåéÜæåôáé ìßá ïëüêëçñç ìÝñá ãéá
íá öôÜóåé áðü ôï Ëåâßäé óôçí Ôñßðïëç.
«ÐÞñá ï÷ôáêüóéåò äñá÷ìÝò», «…Ýâãáëá åéóéôÞñéï ãéá ÐåéñáéÜ, äÝêá
äñá÷ìÝò êáé ïãäüíôá ëåöôÜ», «…åäþ ìåãÜëç öôþ÷åéá»: Óå üëï ôï
áðüóðáóìá åßíáé óáöÞò ç ïéêïíïìéêÞ äõóêïëßá ðïõ áíôéìåôùðßæåé ï
ÞñùÜò ìáò. Áõôüò åîÜëëïõ åßíáé êáé ï âáóéêüò ëüãïò ãéá ôïí ïðïßï
áðïöáóßæåé íá ìåôáíáóôåýóåé. Áðü ôïõò äéáëüãïõò êáôáíïïýìå
üôé õðïëüãéæå êÜèå Ýîïäï, áêñéâþò ãéáôß äå äéÝèåôå ïéêïíïìéêÞ
åõ÷Ýñåéá.
«Ôï ðñùß Þñèå íá ðÜìå óôï ãéáôñü… óêÜñôï áðü ôñá÷þìáôá»:
êáôáëáâáßíïõìå üôé ãéá íá ìðïñÝóåé íá ãßíåé ìåôáíÜóôçò óôçí
ÁìåñéêÞ ÷ñåéÜæåôáé íá åîáóöáëßóåé ðñþôá Ýíá ðéóôïðïéçôéêü õãåß-
áò, ðïõ èá åããõÜôáé üôé äåí ðÜó÷åé áðü ìåôáäéäüìåíç áóèÝíåéá.
ÂëÝðïõìå üôé êÜôé ôÝôïéï ï ÁíäñÝáò äåí ìðïñåß íá ôï áðïêôÞóåé,
êáèüôé ï ãéáôñüò ôïí âñßóêåé íá ðÜó÷åé áðü ìßá óïâáñÞ ìïëõóìá-
ôéêÞ áóèÝíåéá ôùí ìáôéþí.
2. Ôï âéâëßï áðü ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé ôï áðüóðáóìá Ý÷å ôßôëï

«ÓõíáîÜñé ÁíôñÝá ÊïñäïðÜôç». Áöïý âñåßôå ôçí Ýííïéá ôçò ëÝîçò
«óõíáîÜñé» êáé ìåëåôÞóåôå ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êåéìÝíïõ, åîçãÞóôå
ôïí ôßôëï.
Ç ëÝîç «óõíáîÜñé Þ óõíáîÜñéï» áðïôåëåß åêêëçóéáóôéêü üñï êáé óç-
ìáßíåé ôï âéâëßï ìå ðåñéå÷üìåíï ôç óýíôïìç Þ åêôåíÝóôåñç áöÞãçóç
ìå èÝìá ôïõò ìÜñôõñåò ôçò ÷ñéóôéáíéêÞò ðßóôçò êáé ôá ìáñôýñéá
ðïõ õðÝóôçóáí, áëëÜ êáé ãåíéêüôåñá ôïõò âßïõò ôùí áãßùí, ôùí
ïóßùí, ôùí éåñáñ÷þí, ðïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé óôá ëåéôïõñãéêÜ âéâëßá
ôçò åêêëçóßáò êáé ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êõñßùò óôç ëåéôïõñãßá ôïõ üñ-
èñïõ. ¸÷ïíôáò õðüøç ìáò ôçí åñìçíåßá ôçò ëÝîçò áõôÞò ìðïñïýìå
íá åîçãÞóïõìå ôï óõìâïëéóìü ðïõ ðåñéÝ÷åé êáé ï ôßôëïò ôïõ âéâëß-
ïõ, áðü ôï ïðïßï ðñïÝñ÷åôáé ôï áðüóðáóìá ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ.
Êáôáëáâáßíïõìå ëïéðüí üôé ï óõããñáöÝáò ôáõôßæåé ôïí Þñùá ôïõ
242 âéâëßïõ ôïõ ìå éåñïìÜñôõñá ôçò åêêëçóßáò, ïé ôáëáéðùñßåò ôïõ
ïðïßïõ ðåñéÝ÷ïíôáé óôï âéâëßï ôïõ Âáëôéíïý, ðïõ ôï áðïêáëåß, Θανάσης
åðïìÝíùò, óõíáîÜñé. ¼ëåò ïé äõóêïëßåò ðïõ óõíáíôÜ óôç æùÞ ôïõ ï Βαλτινός
ÁíäñÝáò ÊïñäïðÜôçò êáé ðïõ ôïí áíáãêÜæïõí íá åãêáôáëåßøåé ôçí
ðáôñßäá ôïõ êáé íá öýãåé ìåôáíÜóôçò óôçí ÁìåñéêÞ êáé åðéðëÝïí
ïé ìåãÜëåò äõóêïëßåò êáé ôá åìðüäéá ðïõ óõíÜíôçóå ðñïêåéìÝíïõ
íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôï óôü÷ï ôïõ, ìïéÜæïõí ìå ôá ìáñôýñéá ðïõ
õößóôáíôáé óõíÞèùò ïé Üãéïé.

κειμένου
1. Äþóôå ôçí ðåñßëçøç ôïõ êåéìÝíïõ.
2. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ ìðïñåß íá äéáöáíåß ç ïéêïíïìéêÞ
äõó÷Ýñåéá ôïõ Þñùá;
243
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ
Ο δρόμος για τον παράδεισο
είναι μακρύς
Μαρούλα Κλιάφα
Ç Ìáñïýëá ÊëéÜöá ãåííÞèçêå ôï 1937 óôá Ôñßêáëá, üðïõ æåé ìÝ÷ñé
êáé óÞìåñá ìå ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Óðïýäáóå äçìïóéïãñáößá êáé
áðü ôï 1972 áó÷ïëåßôáé ìå ôç ëïãïôå÷íßá, ôç ìåëÝôç ôçò ôïðéêÞò
éóôïñßáò, ôç óõëëïãÞ ëáúêþí ðáñáìõèéþí êáé ðáëáéþí öùôïãñá-
öéþí. Ôá ðåñéóóüôåñá âéâëßá ôçò Ý÷ïõí áðïóðÜóåé åðáßíïõò êáé
âñáâåßá, åíþ äýï áðü áõôÜ Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óôá ñùóéêÜ êáé
óôá ãåñìáíéêÜ. ¸÷åé ãñÜøåé ôá ìõèéóôïñÞìáôá Ç çëéá÷ôßäá (1974),
Ïé ðåëáñãïß èá îáíÜñèïõí (1976), ¸íá äÝíôñï óôçí áõëÞ ìáò (1980),
Ï êüóìïò âáñéÝôáé íá äéáâÜæåé èëéâåñÝò éóôïñßåò (1986), Äýóêïëïé
êáéñïß ãéá ìéêñïýò ðñßãêéðåò (1997).

Ïé äýï åðéóôïëÝò áðïôåëïýí áðüóðáóìá áðü ôï ïìüôéôëï åðéóôïëéêü
ìõèéóôüñçìá ôçò Ì. ÊëéÜöá, ðïõ êõêëïöüñçóå ôï 2003. Ôçí õðüèåóç
ôïõ Ýñãïõ ôç ìáèáßíïõìå ìÝóá áðü ôçí áëëçëïãñáößá äýï äåêá-
ðåíôÜ÷ñïíùí êïñéôóéþí, ôçò Âåñüíéêáò êáé ôçò ÅëÝíçò. Ç Âåñüíéêá
åßíáé áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò êáé ìÝíåé óå ìéá åðáñ÷éáêÞ ðüëç. Ç ÅëÝíç
êáôïéêåß óôçí ðñùôåýïõóá êáé ðñïÝñ÷åôáé áðü áóôéêÞ ïéêïãÝíåéá.
Ç êáèåìéÜ ôïõò åêìõóôçñåýåôáé ôá ðñïâëÞìáôá êáé ôéò áíçóõ÷ßåò
ôçò óôçí Üëëç. Êáé ïé äýï áíôéìåôùðßæïõí ðñüâëçìá ñáôóéóìïý, ç
Âåñüíéêá ëüãù ôçò êáôáãùãÞò ôçò êáé ç ÅëÝíç ëüãù ôçò åìöÜíéóÞò
ôçò, åöüóïí åßíáé Üôïìï ìå êéíçôéêÝò äõóêïëßåò.

ÊÜèå åðéóôïëÞ áðïôåëåß ìßá èåìáôéêÞ åíüôçôá.
ÈÝìá ôùí äýï áõôþí åðéóôïëþí åßíáé ï ñáôóéóìüò êáé ðþò áõôüò
ìðïñåß íá åðçñåÜóåé ôéò ó÷Ýóåéò ôùí áíèñþðùí. ÅîåôÜæïíôáé äýï
åéäþí ñáôóéóôéêÝò óõìðåñéöïñÝò: á) ç ñáôóéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ
244 åîáéôßáò äéáöïñåôéêÞò êáôáãùãÞò êáé â) ç ñáôóéóôéêÞ óõìðåñéöïñÜ
åîáéôßáò äéáöïñåôéêÞò åìöÜíéóçò. Êïéíüò ôüðïò êáé ôùí äýï åßíáé Μαρούλα
ôá áßôéá ôïõ ñáôóéóìïý, ôá ïðïßá óõíäÝïíôáé ìå ôï öüâï êáé ìå Κλιάφα
ôçí Ýëëåéøç áíï÷Þò ôïõ äéáöïñåôéêïý.

Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç åîåôÜæïíôáé äýï åðéóôïëÝò.
1ç åíüôçôá: Ç ðñþôç åßíáé ãñáììÝíç áðü ôçí áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò
Âåñüíéêá êáé áðåõèýíåôáé óôçí ÅëÝíç. Ç Âåñüíéêá ðáñáðïíéÝôáé
óôçí ÅëÝíç ãéá ôá ðñïâëÞìáôá êïéíùíéêÞò Ýíôáîçò êáé áðïäï÷Þò
ðïõ áíôéìåôùðßæåé áõôÞ êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò áðü ôïí êïéíùíéêü
ôïõò ðåñßãõñï åîáéôßáò ôçò êáôáãùãÞò ôïõò. Êõñßùò Ýñ÷ïíôáé áíôé-
ìÝôùðïé ìå ôçí áíôßëçøç üôé üóïé êáôÜãïíôáé áðü ôçí Áëâáíßá åßíáé
êáêïðïéïß, åíþ ïé ßäéïé äåí Ý÷ïõí âëÜøåé êáíÝíáí.
2ç åíüôçôá: Ç äåýôåñç åðéóôïëÞ åßíáé ç áðÜíôçóç ôçò ÅëÝíçò óôï
ãñÜììá ôçò Âåñüíéêáò. Ç ÅëÝíç ìå ôçí áðáíôçôéêÞ åðéóôïëÞ ôçò Ýñ-
÷åôáé íá êáèçóõ÷Üóåé ôç Âåñüíéêá, ëÝãïíôÜò ôçò üôé óõììåñßæåôáé
ôïí ôñüðï ðïõ íéþèåé ÷ùñßò üìùò íá ôçò áðïêáëýðôåé ôï ãéáôß åßíáé
óå èÝóç íá êáôáíïåß êáëýôåñá áðü êÜèå Üëëïí ôï ðñüâëçìÜ ôçò· ç
ÅëÝíç äå èÝëåé íá ìÜèåé ç Âåñüíéêá ãéá ôï ðñüâëçìá áíáðçñßáò ðïõ
áíôéìåôùðßæåé. Óå êÜðïéï óçìåßï ôçò åðéóôïëÞò ôçò Âåñüíéêáò äéáâÜ-
æïõìå : «Åóý åßóáé ôõ÷åñÞ. ÐïôÝ äåí èá áíôéìåôùðßóåéò ìéá ðáñüìïéá
êáôÜóôáóç. Äå èá äåéò ðïôÝ öüâï óôá ìÜôéá ôïõ ãåßôïíÜ óïõ. Åóý ôá
Ý÷åéò üëá: ïéêïíïìéêÞ Üíåóç, ïìïñöéÜ, Ýñùôá…». Ôï áðüóðáóìá áõôü
åõáéóèçôïðïéåß ôçí ÅëÝíç, ðïõ ôçò áðáíôÜåé üôé «óõììåñßæïìáé áðï-
ëýôùò ôçí áãáíÜêôçóÞ óïõ», áëëÜ äåí ìðïñåß íá ôçò åîçãÞóåé ãéáôß
ôç óõììåñßæåôáé, åöüóïí ç ÅëÝíç äå èÝëåé íá ìÜèåé ç ößëç ôçò ãéá
ôçí áíáðçñßá ôçò, öïâïýìåíç ôçí áíôßäñáóÞ ôçò. Ùóôüóï óå áñêåôÜ
ëåãüìåíÜ ôçò äéáêñßíïõìå üôé êáé ç ÅëÝíç Ý÷åé íéþóåé êáëÜ óôï ðåôóß
ôçò ôï ñáôóéóìü, ðïõ ðáñÜ ôá äéáöïñåôéêÜ êßíçôñÜ ôïõ, Ý÷åé ðÜíôá
ôéò ßäéåò åêöÜíóåéò. Óõìöùíåß ìå ôç Âåñüíéêá óôï üôé ï ðåñéóóüôåñïò
êüóìïò äåí ìðïñåß íá áíå÷ôåß ôï äéáöïñåôéêü êáé ãé’ áõôü áíôéäñÜ
Ýôóé. Äçëþíåé üôé Ý÷åé åéóðñÜîåé ôçí áäéáöïñßá ôïõ êüóìïõ, üôáí ëÝåé
üôé ï êüóìïò óõ÷íÜ «áäéáöïñåß ãéá ôïí áíÜðçñï»· Ý÷åé äéáêñßíåé óôï
âëÝììá ôùí Üëëùí ôï áßóèçìá ôïõ öüâïõ, ôïõ ïßêôïõ êáé ôçò õðïêñé-
óßáò. ÁíáöÝñåé åðßóçò üôé õðÜñ÷ïõí êáé êÜðïéïé ðïõ ðñïóðïéïýíôáé
äéáêñéôéêüôçôá êáé êÜíïõí ðùò äåí êáôáëáâáßíïõí ôï ðñüâëçìÜ ôçò.
Ùò ÷åéñüôåñç ÷áñáêôçñßæåé ôçí áíôßäñáóç áõôþí ðïõ ôçí èåùñïýí
áíÞìðïñç êáé ôçí ðñïóðåñíïýí Þ âéÜæïíôáé íá óôñÝøïõí áëëïý ôï
âëÝììá üôáí ôçí áíôéêñßæïõí.
Âåñüíéêá – ÅëÝíç: ÁíÜìåóá óôéò äýï çñùßäåò õðÜñ÷ïõí ðïëëÜ êïé-
íÜ óçìåßá. ÄéáöÝñïõí ìüíï ùò ðñïò ôçí áéôßá ðïõ ðñïêÜëåóå ôï
ñáôóéóìü ðïõ åéóðñÜôôïõí: ç ìßá ëüãù êáôáãùãÞò êáé ç Üëëç ëüãù 245
Η ΑΠΟΔΗΜΙΑ áíáðçñßáò. Êáé ïé äýï åìöáíßæïíôáé éäéáßôåñá áîéïðñåðåßò, åöüóïí ôï
ìüíï ðïõ æçôïýí åßíáé ï êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò íá ôéò áíôéìåôùðßæåé
éóüôéìá. Åßíáé ðëçãùìÝíåò áðü ôïí ôñüðï ðïõ ôïõò óõìðåñéöÝñïíôáé
ïé Üëëïé êáé ãé’ áõôü ùò Ýíá âáèìü Ý÷ïõí áðïôñáâç÷ôåß êïéíùíéêÜ.
Åìöáíßæïíôáé åðéöõëáêôéêÝò êáé äéóôáêôéêÝò ùò ðñïò ôïõò Üëëïõò
áíèñþðïõò. Ç ÅëÝíç ìÜëéóôá äåí áðïêáëýðôåé ôçí áíáðçñßá ôçò
ïýôå óôç Âåñüíéêá. Åêäçëþíïõí ìéá áèùüôçôá êáé äåí ìðïñïýí íá
êáôáíïÞóïõí ôçí êáêßá ôïõ êüóìïõ. Ôá êïéíÜ ôïõò óçìåßá Ýãéíáí
ùóôüóï ç áöïñìÞ íá Ýñèïõí ðéï êïíôÜ ïé äõï ôïõò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, üðùò áõôÞ óõíáíôÜôáé óôçí êáèç-
ìåñéíÞ ìáò ïìéëßá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü êáé êáèçìåñéíü. Ôá ó÷Þìáôá ëü-
ãïõ ðïõ óõíáíôÜìå óôï ëüãï ôùí äýï êïñéôóéþí êÜíïõí ôï ýöïò
ãëáöõñü.
iii) ÁöÞãçóç
Óå êÜèå ãñÜììá ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé ðñïóùðéêüò, äçëáäÞ
Ý÷ïõìå Üìåóç áöÞãçóç óå ðñþôï ðñüóùðï.

ÌåôáöïñÝò: «êñáôÜåé ç óêïýöéá ôïõò», «ôé êáðíü öïõìÜñïõí, «óå
ÌåôáöïñÝò
êáêÜ ÷Üëéá, «èá ôïõò ðåñÜóåé, «Ý÷åé ãßíåé êüëáóç, «ìáò ðëçãþíïõí,
«ï äñüìïò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï åßíáé ìáêñýò, «äéáâÜæåéò ôï öüâï óôá
ìÜôéá, óé÷áßíïìáé ôïõò äÞèåí, ïé öüâïé ôïõò èá ðáñáìåñéóôïýí.
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: Ýíáò êüìðïò Ý÷åé óôáèåß óôï ëáéìü ìïõ êáé ìå
ðíßãåé, ç æùÞ êáìéÜ öïñÜ åßíáé óêëçñÞ ìáæß ìáò.
Ðáñïìïßùóç: üðùò áõôüò.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò óõíÜíôçóçò ôùí äýï ãåéôïíéóóþí óôï áóáíóÝñ, ç
Åéêüíåò
ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ãåßôïíá ðïõ áðåõèýíåôáé óôïí áäåñöü ôçò Âåñüíé-
êáò, ç åéêüíá ôïõ öüâïõ óôá ìÜôéá ôùí ãåéôüíùí ôçò Âåñüíéêáò ê.Ü.

1. Ðïéá ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæïõí ç Âåñüíéêá êáé ç ïéêïãÝíåéÜ
ôçò ëüãù ôçò áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò ôïõò;
Ç Âåñüíéêá êáé ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò áíôéìåôùðßæïõí ðñüâëçìá êïé-
íùíéêÞò Ýíôáîçò êáé áðïäï÷Þò áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõò ðåñßãõñï.
Óõ÷íüò åßíáé ï öüâïò ôùí ãåéôüíùí ôïõò, ðïõ åêäçëþíåôáé ìå
246 å÷èñüôçôá êáé ëåêôéêÞ âßá áðÝíáíôß ôïõò. Ï ðåñßãõñïò äõóêïëåý-
åôáé íá äå÷ôåß ôï äéáöïñåôéêü êáé âáóéóìÝíïò óå öÞìåò êáé ÷ùñßò Μαρούλα
íá ãíùñßæåé, êáôáôÜóóåé üëïõò ôïõò Áëâáíïýò óôçí êáôçãïñßá Κλιάφα
ôùí åãêëçìáôéþí. ¸ôóé, áìÝóùò ìåôÜ ôç ìåôáêüìéóç óôï íÝï ôïõò
óðßôé, ïé Ýíïéêïé ôçò ðïëõêáôïéêßáò óõãêÝíôñùóáí õðïãñáöÝò ãéá
íá ôïõò äéþîïõí. ¼ôáí ç ìçôÝñá ôçò óõíÜíôçóå ìéá ãåéôüíéóóá
óôï áóáíóÝñ, åêåßíç Üñ÷éóå íá ôç âñßæåé êáé íá áðïêáëåß ôçí ïéêï-
ãÝíåéÜ ôçò «ìá÷áéñïâãÜëôåò». Óôç óõíÝ÷åéá, Ýíáò Üëëïò ãåßôïíáò
áðïêÜëåóå ôïí áäåñöü ôçò Âåñüíéêáò «âñïìï-áëâáíü», åíþ üôáí
ï ðáôÝñáò ôçò ðÞãå íá æçôÞóåé åîçãÞóåéò áðü ôï ãåßôïíá ðïõ óõ-
ìðåñéöÝñèçêå Ýôóé óôï ðáéäß ôïõ, åêåßíïò ìå èñÜóïò ðáñáäÝ÷ôçêå
ôéò ñáôóéóôéêÝò ôïõ áíôéëÞøåéò. ¼ëá áõôÜ ðëçãþíïõí ôç Âåñüíéêá
êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò êáé ôïõò äõóêïëåýïõí ôç æùÞ.
2. ¼ðùò óçìåéþíåôáé óôï åéóáãùãéêü óçìåßùìá, ç ÅëÝíç åßíáé

Üôïìï ìå êéíçôéêÝò äõóêïëßåò, áëëÜ ç Âåñüíéêá äåí ôï ãíùñßæåé.
¸÷ïíôáò áõôü õðüøç óáò, ðñïóðáèÞóôå íá «äéáâÜóåôå» ôçí åðé-
óôïëÞ ôçò ÅëÝíçò óôéò ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò ôçò.
Óå êÜðïéï óçìåßï ôçò åðéóôïëÞò ôçò Âåñüíéêáò äéáâÜæïõìå: «Åóý åßóáé
ôõ÷åñÞ. ÐïôÝ äå èá áíôéìåôùðßóåéò ìéá ðáñüìïéá êáôÜóôáóç. Äå èá
äåéò ðïôÝ öüâï óôá ìÜôéá ôïõ ãåßôïíÜ óïõ. Åóý ôá Ý÷åéò üëá: ïéêïíï-
ìéêÞ Üíåóç, ïìïñöéÜ, Ýñùôá». Ôï áðüóðáóìá áõôü åõáéóèçôïðïéåß ôçí
ÅëÝíç, ðïõ ôçò áðáíôÜåé üôé óõììåñßæåôáé ôçí áãáíÜêôçóÞ ôçò áëëÜ
äåí ìðïñåß íá ôçò åîçãÞóåé ãéáôß ôç óõììåñßæåôáé, åöüóïí ç ÅëÝíç
äå èÝëåé íá ìÜèåé ç ößëç ôçò ãéá ôçí áíáðçñßá ôçò, öïâïýìåíç ôçí
áíôßäñáóÞ ôçò. Ùóôüóï óå áñêåôÜ ëåãüìåíÜ ôçò äéáêñßíïõìå, üôé êáé
ç ÅëÝíç Ý÷åé íéþóåé ôï ñáôóéóìü, ðïõ ðáñÜ ôá äéáöïñåôéêÜ êßíçôñÜ
ôïõ, åêöñÜæåôáé ðÜíôá ìå ôïí ßäéï ôñüðï. Óõìöùíåß ìå ôç Âåñüíéêá
óôï üôé ï ðåñéóóüôåñïò êüóìïò äåí ìðïñåß íá áíå÷ôåß ôï äéáöïñåôéêü
êáé ãé’ áõôü áíôéäñÜ Ýôóé. Äçëþíåé üôé Ý÷åé åéóðñÜîåé ôçí áäéáöïñßá
ôïõ êüóìïõ, üôáí ëÝåé üôé ï êüóìïò óõ÷íÜ áäéáöïñåß ãéá ôïí áíÜðç-
ñï. ¸÷åé äéáêñßíåé óôï âëÝììá ôùí Üëëùí ôï áßóèçìá ôïõ öüâïõ, ôïõ
ïßêôïõ êáé ôçò õðïêñéóßáò. ÁíáöÝñåé åðßóçò üôé õðÜñ÷ïõí êáé êÜðïéïé
ðïõ áíôéäñïýí ìå äéáêñéôéêüôçôá êáé êÜíïõí ðùò äåí êáôáëáâáßíïõí
ôï ðñüâëçìÜ ôçò. ×åéñüôåñç ðéóôåýåé üôé åßíáé ç áíôßäñáóç áõôþí ðïõ
ôç èåùñïýí áíÞìðïñç êáé ôçí ðñïóðåñíïýí Þ âéÜæïíôáé íá óôñÝøïõí
áëëïý ôï âëÝììá üôáí ôçí áíôéêñßæïõí.

κειμένου
1. Ãéáôß ç ÅëÝíç äåí áðïêáëýðôåé óôç Âåñüíéêá ôï ðñüâëçìá áíá-
ðçñßáò ôçò;
2. Ðïý ïöåßëåôáé, êáôÜ ôç ãíþìç óáò, ç ñáôóéóôéêÞ óôÜóç ðïõ åì-
öáíßæïõí ïé Üëëïé áðÝíáíôé óôç Âåñüíéêá; 247
Αθλητ ισμ ός
Αθλητισμός
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ
Ο Ολυμπιακός ύμνος
Κωστής Παλαμάς
Ï ÊùóôÞò ÐáëáìÜò ãåííÞèçêå óôçí ÐÜôñá ôï 1859 áðü ðáôÝñá
Ìåóïëïããßôç êáé ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá óôéò 27 ÖåâñïõÜñéïõ 1943.
Êáôáãüôáí áðü ìåãÜëç êáé éóôïñéêÞ ïéêïãÝíåéá, ðïõ óôá ÷ñüíéá
ôçò Ôïõñêïêñáôßáò Ýäùóå óôï Ýèíïò ìáò óðïõäáßïõò áãùíéóôÝò,
êëçñéêïýò, öùôéóìÝíïõò, ðïëéôéêïýò êáé öéëïóüöïõò. ¼ôáí Þôáí
ïêôþ åôþí, Ý÷áóå ôïõò ãïíåßò ôïõ êáé ðåíôÜñöáíïò áíáãêÜóôçêå
íá ðÜåé óôï Ìåóïëüããé êáé íá ìåßíåé êïíôÜ óôï èåßï ôïõ ÄçìÞôñéï.
Åêåß Ýæçóå ôá ðáéäéêÜ êáé åöçâéêÜ ôïõ ÷ñüíéá, åêåß ôåëåßùóå ôï
ÃõìíÜóéï. Ôï 1875 Þñèå óôçí ÁèÞíá êáé ãñÜöôçêå óôç ÍïìéêÞ Ó÷ïëÞ,
ìá ç ó÷Ýóç ôïõ ìå ôç öïéôçôéêÞ æùÞ äåí êñÜôçóå ðïëý. Ç Ìïýóá
áðïäåß÷ôçêå ðéï äõíáôÞ áðü «ôïõò íüìïõò» êáé ôïí êÝñäéóå ãéá
ðÜíôá, ãéáôß Þôáí äéêüò ôçò áðü ôüôå ðïõ ãåííÞèçêå. Êáé ãé’ áõôÞ
ôïõ ôçí ïëïêëçñùôéêÞ áöïóßùóç, ôïí îå÷þñéóå áð’ üëïõò, äßíïíôÜò
ôïõ ôçí ðñþôç èÝóç óôïí åëëçíéêü Ðáñíáóóü.
Áðü öïéôçôÞò áêüìç Üñ÷éóå ôç óõíåñãáóßá ôïõ ãñÜöïíôáò åðßêáé-
ñïõò óôß÷ïõò óôá óáôéñéêÜ ðåñéïäéêÜ ÑáìðáãÜò, Ìç ÷Üíåóáé, ¢óôõ
ê.Ü. Ëßãï ìåôÜ Ýãéíå óõíôÜêôçò óôéò åöçìåñßäåò Áêñüðïëéò, Åöçìå-
ñßò, Åìðñüò, üðïõ Ýãñáöå êõñßùò êñéôéêÜ êáé áéóèçôéêÜ Üñèñá êáé
÷ñïíïãñáöÞìáôá öéëïëïãéêÜ. ÐáñÜëëçëá Üñ÷éóå íá óõíåñãÜæåôáé
ìå üëá ôá öéëïëïãéêÜ ðåñéïäéêÜ ôçò åðï÷Þò ãñÜöïíôáò ðïéÞìáôá,
ìåëÝôåò, Üñèñá êáé ìá÷çôéêÜ óçìåéþìáôá, ðïõ ôïí áíÝäåéîáí óå
Ýíáí áðü ôïõò ðéï öáíáôéêïýò áëëÜ êáé áðïôåëåóìáôéêïýò õðï-
óôçñéêôÝò ôçò äçìïôéêÞò ãëþóóáò. Ç ðïëõìÜèåéÜ ôïõ, ç êñéôéêÞ ôïõ
äýíáìç êáé ôï ðïëýðëåõñï ôáëÝíôï ôïõ öÜíçêáí áðü ôá ðñþôá
êéüëáò äçìïóéåýìáôÜ ôïõ. Ôï 1897 äéïñßóôçêå Ãåíéêüò ÃñáììáôÝáò
ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ÁèÞíáò êáé åðß ôñéÜíôá ïëüêëçñá ÷ñüíéá
õðçñÝôçóå óôç èÝóç áõôÞ. Ç åñãáóßá ôïõ ôïí áðáó÷ïëïýóå ïëü-
êëçñç ôçí çìÝñá êáé åß÷å óôç äéÜèåóÞ ôïõ ìüíï ôç íý÷ôá ãéá íá
ìåëåôÜ êáé íá ãñÜöåé. ¹ôáí ðÜíôïôå åíçìåñùìÝíïò ðÜíù óå üëá ôá
ðíåõìáôéêÜ æçôÞìáôá ôçò åðï÷Þò ôïõ, ãéáôß ç äßøá ôïõ ãéá ìÜèçóç
250 Þôáí åîáéñåôéêÜ ìåãÜëç. Óôçí ïäü Áóêëçðéïý 3 Þôáí ôï óðßôé ôïõ
êé åêåß ðÝñáóå ôá ðåñéóóüôåñá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ. Ðåñíïýóå Κωστής
ôéò íý÷ôåò ôïõ åñãáæüìåíïò ìÝóá óôï ìéêñü ôïõ ãñáöåßï, ðïõ ôï Παλαμάς
öþôéæå ìéá ëÜìðá ðåôñåëáßïõ, óáí ðñáãìáôéêüò áóêçôÞò ôïõ ðíåý-
ìáôïò êé åðéêïéíùíïýóå ìå ôïí Ýîù êüóìï áðü Ýíá ðáñÜèõñï, áð’
üðïõ Ýâëåðå ðÜíôá ôçí ßäéá åéêüíá: Ýíá êõðáñßóóé êáé ëßãï áôôéêü
ïõñáíü. Ôá ôåëåõôáßá ôïõ ÷ñüíéá ôá ðÝñáóå óôï óðßôé ôçò ïäïý
ÐåñéÜíäñïõ 5.
Óôçí ðïßçóç ðñùôïðáñïõóéÜóôçêå ôï 1886 ìå ôç óõëëïãÞ Ôá ôñá-
ãïýäéá ôçò ðáôñßäïò ìïõ, ðïõ áðïôÝëåóå óôáèìü ôçò íåïåëëçíéêÞò
ðïßçóçò, ãéáôß Þôáí åìðíåõóìÝíç áðü ôïõò áãþíåò ôïõ ÅéêïóéÝíá,
áðü ôç ìïíáäéêÞ äüîá ôïõ Ìåóïëïããßïõ êáé ôçí åëëçíéêÞ öýóç êáé
ðáôñßäá. Êõêëïöüñçóå óå ìéá åðï÷Þ ðïõ åðéêñáôïýóå ï öëýáñïò
ñïìáíôéóìüò êáé ç Üãïíç ðñïãïíïðëçîßá. Óôç óõíÝ÷åéá åßäå ôï öùò
ôçò äçìïóéüôçôáò ôï ôåñÜóôéï ðïéçôéêü, êñéôéêü êáé ðåæü Ýñãï ôïõ.
Ç ìáêñü÷ñïíç æùÞ ôïõ õðÞñîå ìéá óõíå÷Þò äçìéïõñãßá. Ï ÐáëáìÜò
åìðíÝåôáé äçìéïõñãéêÜ áðü ôçí åëëçíéêÞ éóôïñßá, ôçí áñ÷áßá, ôç
âõæáíôéíÞ, ôç íÝá, êáé áðü ôïõò óýã÷ñïíïýò ôïõ áðåëåõèåñùôéêïýò
áãþíåò ôïõò Ýèíïõò. Ãé’ áõôü êáé ó’ üëï ôïõ ôï Ýñãï êõñéáñ÷åß ç
åëëçíéêÞ ðáñÜäïóç, êáèþò êáé ç áêëüíçôç ðßóôç ôïõ ðïéçôÞ óôï
ìÝëëïí ôçò öõëÞò ìáò. ÓõíÝëáâå êáé ðáñïõóßáóå ìå áñéóôïôå-
÷íéêü ôñüðï ôï åëëçíéêü Ýèíïò óå ìéá åíüôçôá áäéÜóðáóôç áðü
ôá áñ÷áßá ÷ñüíéá ìÝ÷ñé êáé ôéò ìÝñåò ìáò. Ôï Ýñãï ôïõ ÐáëáìÜ
åßíáé åêðëçêôéêÜ ìåãÜëï êáé óå üãêï êáé óå ðïéüôçôá. ¸ãñáøå óå
üëá ôá ìÝôñá êáé ôïõò ñõèìïýò êáé äïêßìáóå ìå ôçí ðïéêéëßá ôùí
èåìÜôùí ôïõ üëåò ôéò äõíáôÝò åìðíåýóåéò. Áíáäåß÷èçêå ï ìåãá-
ëýôåñïò åèíéêüò ðïéçôÞò êáé ï èåìåëéùôÞò ôçò áíáãÝííçóçò ôçò
ëïãïôå÷íßáò ìáò.
ÐÝèáíå ìÝóá óôçí Êáôï÷Þ. Ï èÜíáôüò ôïõ óõãêëüíéóå üëï ôï ëáü
êáé ðñïêÜëåóå åèíéêü ðÝíèïò. ×éëéÜäåò Üíèñùðïé ôïí óõíüäåõóáí
ìÝ÷ñé ôçí ôåëåõôáßá ôïõ êáôïéêßá, óôï Á´ Íåêñïôáöåßï êáé ýóôåñá
áðü ôï óõãêëïíéóôéêü áðï÷áéñåôéóìü ôïõ ¢ããåëïõ Óéêåëéáíïý, ãï-
íÜôéóáí êé Ýøáëëáí ôïí Åèíéêü ìáò ¾ìíï.
Ôá óðïõäáéüôåñá áðü ôá ðïéçôéêÜ Ýñãá ôïõ ÐáëáìÜ åßíáé ôá åîÞò:
Ôá ôñáãïýäéá ôçò ðáôñßäïò ìïõ, ¾ìíïò åéò ôçí ÁèçíÜ, Ôá ìÜôéá
ôçò øõ÷Þò ìïõ, ºáìâïé êáé áíÜðáéóôïé, Ï ôÜöïò, Ïé ÷áéñåôéóìïß
ôçò çëéïãÝííçôçò, Ï äùäåêÜëïãïò ôïõ ãýöôïõ, ÁóÜëåõôç æùÞ, Ç
öëïãÝñá ôïõ âáóéëéÜ, Ïé êáçìïß ôçò ëéìíïèÜëáóóáò, Ç ðïëéôåßá
êáé ç ìïíáîéÜ, Âùìïß, Ôá ðáñÜêáéñá, ÄåêáôåôñÜóôé÷á, Ïé ðåíôá-
óýëëáâïé êáé ôá ðáèçôéêÜ êñõöïìéëÞìáôá, Ç äüîá óôï Ìåóïëüããé,
Äåéëïß êáé óêëçñïß óôß÷ïé, Ï êýêëïò ôùí ôåôñÜóôé÷ùí, ÐåñÜóìáôá
êáé ÷áéñåôéóìïß, Ïé íý÷ôåò ôïõ ÖÞìéïõ. ¸ãñáøå åðßóçò ôá ðåæÜ Ï
èÜíáôïò ôïõ ðáëéêáñéïý êáé ÄéçãÞìáôá, ôï èåáôñéêü Ôñéóåýãåíç,
êáèþò êáé ôá êñéôéêÜ Ôï Ýñãï ôïõ ÊñõóôÜëëç, Äéïíõóßïõ Óïëùìïý 251
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ¢ðáíôá êáé åõñéóêüìåíá, ÇñùéêÜ ðñüóùðá êáé êåßìåíá, Ôá ðñþôá
êñéôéêÜ, ÁñéóôïôÝëçò Âáëáùñßôçò, Ðåæïß äñüìïé, Ôá ÷ñüíéá ìïõ êáé
ôá ÷áñôéÜ ìïõ.

Ôï ÌÜéï ôïõ 1895 ç ÅðéôñïðÞ Ïëõìðéáêþí Áãþíùí áíáèÝôåé óôïí
ÊùóôÞ ÐáëáìÜ ôç óõããñáöÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ ðïéÞìáôïò, ðïõ
èá áðïôåëïýóå ôïí ¾ìíï ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, ðïõ áíáâßù-
óáí ìå ðñùôïâïõëßá ôïõ ÃÜëëïõ âáñüíïõ Ðéåñ íôå ÊïõìðåñíôÝí.
¸íá ÷ñüíï áñãüôåñá, ôï 1896, Ýëáâáí ÷þñá óôçí ÁèÞíá ïé ðñþôïé
Ïëõìðéáêïß Áãþíåò ôçò íåüôåñçò éóôïñßáò. Ï Ïëõìðéáêüò ¾ìíïò
ôïõ ÊùóôÞ ÐáëáìÜ åßíáé ìéá åðßêëçóç óôï ðíåýìá ôïõ áñ÷áßïõ ïëõ-
ìðéóìïý, üðùò áõôü ìáò Ý÷åé ðáñáäïèåß áðü ôçí áñ÷áßá åëëçíéêÞ
ãñáììáôåßá (ùñáßï, ìåãÜëï, äõíáôü) ãéá íá êõñéáñ÷Þóåé êáé óôïõò
óýã÷ñïíïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. Ôï ðïßçìá áíÞêåé óôçí ðïéçôéêÞ
óõëëïãÞ ÁóÜëåõôç ÆùÞ êáé åßíáé áöéåñùìÝíï óôïí Óð. ÓáìáñÜ, ï
ïðïßïò áíÝëáâå ôç ìåëïðïßçóÞ ôïõ.

¼ëï ôï ðïßçìá áðïôåëåß ìéá åíéáßá åíüôçôá ðïõ åîõìíåß ôï Ïëõìðé-
áêü éäåþäåò, êÜíåé ëüãï ãéá ôï ìåãáëåßï ôùí áñ÷áßùí Áãþíùí êáé
èÝôåé ôï ðëáßóéï ìÝóá óôï ïðïßï ïöåßëïõí íá êéíçèïýí ïé óýã÷ñïíïé
Ïëõìðéáêïß Áãþíåò, ðïõ áíáâßùóáí ôï 1896. Ùóôüóï èá ìðïñïýóá-
ìå íá äéáêñßíïõìå ôñåéò õðïåíüôçôåò óôï åíéáßï áõôü óýíïëï:
1ç åíüôçôá: 1ç óôñïöÞ: Ç åðßêëçóç ãéá åìöÜíéóç ôïõ áñ÷áßïõ áèëç-
ôéêïý éäåþäïõò.
2ç åíüôçôá: 2ç óôñïöÞ: Ç áíÜãêç ôçò ðáñïõóßáò ôïõ áèëçôéêïý
éäåþäïõò óå üëåò ôéò öÜóåéò ôùí Áãþíùí.
3ç åíüôçôá: 3ç óôñïöÞ: Ïé ðáíáíèñþðéíåò áîßåò ôïõ Ïëõìðéóìïý.
Ôï áñ÷áßï Ïëõìðéáêü Éäåþäåò, ðïõ ãåííÞèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ
óôçí ÅëëÜäá êáé ãÝííçóå ìå ôç óåéñÜ ôïõ êÜèå ìåãÜëç êáé áëç-
èéíÞ éäÝá óôïí êüóìï. Ãé’ áõôü üëïé ïé Üíèñùðïé Ýñ÷ïíôáé ãéá íá
«ðñïóêõíÞóïõí» ôç ÷þñá, ðïõ åßíáé ï ìåãÜëïò íáüò ôïõ áñ÷áßïõ
áèÜíáôïõ ðíåýìáôïò.

Ôï ðïßçìá áðïôåëåß åðßêëçóç óôï ðíåýìá ôïõ áñ÷áßïõ ïëõìðéóìïý,
252 ôï ïðïßï ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êáëåß íá åìöáíéóôåß îáíÜ óôç ÷þñá ðïõ
ôï ðñùôïäçìéïýñãçóå. Ôï áðïêáëåß «áñ÷áßï» êáé «áèÜíáôï». Áñ÷áßï, Κωστής
ãéáôß èåóðßóôçêå ôçí áñ÷áßá åðï÷Þ êáé áèÜíáôï, ãéáôß ôá õøçëÜ Παλαμάς
éäáíéêÜ ôçò åõãåíïýò Üìéëëáò êáé ôçò Ýíôéìçò ðñïóðÜèåéáò, ðïõ
ðñåóâåýåé ôï ðíåýìá ôïõ ïëõìðéóìïý, åßíáé äéá÷ñïíéêÜ. Êáôüðéí
áíáöÝñåôáé óôéò ôñåéò áñ÷Ýò ðïõ äéÝðïõí ôï ïëõìðéáêü éäåþäåò êáé
Ý÷ïõí íá êÜíïõí ìå ôéò áñåôÝò ôïõ ùñáßïõ (áãÜðç ãéá ôçí ïìïñ-
öéÜ ôïõ ãõìíïý óþìáôïò - áéóèçôéêÞ), ôïõ ìåãÜëïõ (ìå ôçí Ýííïéá
ôïõ ìåãáëåéþäïõò êáé ôïõ õøçëïý) êáé ôïõ äõíáôïý (óùìáôéêÞ êáé
øõ÷éêÞ äýíáìç ãéá ôçí êáôáâïëÞ ôçò ìÝãéóôçò äõíáôÞò ðñïóðÜ-
èåéáò). ÆçôÜ áð’ áõôü íá «êáôÝâåé, íá öáíåñùèåß êáé í’ áóôñÜøåé»,
íá êÜíåé äçëáäÞ áéóèçôÞ ôçí åõåñãåôéêÞ ôïõ ðáñïõóßá. Ç åìöÜíéóÞ
ôïõ èá åßíáé ôüóï ðñùôüãíùñç êáé åíôõðùóéáêÞ ðïõ èá åßíáé óáí
íá áóôñáðïâïëåß ï ïõñáíüò. Ï óôß÷ïò 4 êÜíåé ëüãï ãéá ôïí ôüðï
ðñïÝëåõóçò êáé äçìéïõñãßáò áõôþí ôùí ôüóï õøçëþí éäåùäþí
êáé öñïíçìÜôùí ôïõ ïëõìðéóìïý êáé äåí åßíáé Üëëç áðü ôç ÷þñá
ìáò, ôçí ÅëëÜäá. ÌÝóù ôçò áíáâßùóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí,
ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ãõñåýåé áíáâßùóç ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý ðíåýìá-
ôïò êáé ôïõ êëáóéêïý ðïëéôéóìïý óôç íåüôåñç ÅëëÜäá. Ç ðïéçôéêÞ
öùíÞ äåí êñýâåé ôçí õðåñçöÜíåéá ãéá ôçí åëëçíéêÞ êáôáãùãÞ ôçò
ÏëõìðéáêÞò ÉäÝáò.
Óôç óõíÝ÷åéá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êáëåß ôï áèÜíáôï ðíåýìá ôïõ ïëõ-
ìðéóìïý íá ðáñåõñßóêåôáé óå üëåò ôéò óôéãìÝò êáé öÜóåéò ôùí
Áãþíùí: óå üëá ôá áãùíßóìáôá, óôéò áðïíïìÝò êáé óôéò ðñïðïíÞ-
óåéò ôùí óùìÜôùí. Åäþ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò óõíèÞêåò ôÝëåóçò
ôùí áñ÷áßùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí: ôá áãùíßóìáôá Þôáí áõôÜ ðïõ
óÞìåñá êáôáôÜóóïõìå óôïí êëáóéêü óôßâï (áãþíåò äñüìïõ, ðÜëç,
óöáéñïâïëßá). Ôï âñáâåßï ôïõ íéêçôÞ äåí Þôáí ïéêïíïìéêÝò áðï-
ëáâÝò, áëëÜ ï êüôéíïò (óôåöÜíé áðü êëáäß áãñéåëéÜò). Äýï åßíáé ôá
óçìåßá ôçò óôñïöéêÞò áõôÞò åíüôçôáò ðïõ ðñÝðåé íá óçìåéþóïõìå
ùò öïñåßò éäéáßôåñçò óçìáóßáò:
á. «åõãåíþí Áãþíùí»: Ïé áñ÷áßïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò Þôáí åõãåíåßò,
äçëáäÞ äéáðíÝïíôáí áðü õøçëÜ éäáíéêÜ ó÷åôßæïíôáí ìå åõãåíÞ
Üìéëëá êáé ü÷é áíôáãùíéóìü, ìå áíéäéïôåëÞ óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí,
ìå óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí, ìå ïëõìðéáêÞ åêå÷åéñßá ê.Ü.
â. «ô’ áìÜñáíôï óôåöÜíùóå êëùíÜñé»: Åäþ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí
áíéäéïôåëÞ óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí. Ç óõììåôï÷Þ áðïóêïðïýóå
óôç ÷áñÜ, óôçí ðñïóðÜèåéá, óôçí ôéìÞ êáé ôçí çèéêÞ éêáíïðïßçóç
êáé ü÷é óå ÷ñçìáôéêÜ Ýðáèëá, üðùò óÞìåñá. Ïé Ïëõìðéïíßêåò áðï-
êôïýóáí áíáãíþñéóç, õóôåñïöçìßá êáé äüîá, ðïõ éóïäõíáìïýóáí
ìå áõôÝò ôùí åèíéêþí çñþùí êáé ßó÷õå ãéá üëç ôç æùÞ, ü÷é ìüíï
ôç äéêÞ ôïõò áëëÜ êáé ôùí óõããåíþí ôïõò. Ãé’ áõôü êáé ï êüôéíïò
êáôÝëçãå áìÜñáíôïò· ç ìíÞìç ôçò íßêçò ôïõò Þôáí áôÝñìïíç. Óôçí
ðñáãìáôéêüôçôá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åý÷åôáé áõôÜ ôá éäåþäç íá ãßíïõí 253
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ óåâáóôÜ êáé óôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ, äçëáäÞ íá áíáâéþóïõí ìåí ïé
Ïëõìðéáêïß Áãþíåò, áëëÜ íá ìçí áðïêëßíïõí áðü ôïí áñ÷éêü ôïõò
ðñïïñéóìü.
Áí ôï Ïëõìðéáêü Ðíåýìá öáíåñùèåß îáíÜ êáé ëÜìøåé óôç ÷þñá
ðïõ ôï ãÝííçóå, ôüôå èá öùôéóôåß ìáæß ôïõ üëç ç ÷þñá. Ïëüêëçñç
ç ÅëëÜäá èá áêôéíïâïëÞóåé êáé ãßíåé ãíùóôÞ óå üëï ôïí êüóìï.
Ôá éäåþäç êáé ôá öñïíÞìáôá ôïõ Ïëõìðéóìïý èá ãïçôåýóïõí ôçí
õöÞëéï, èá áðïêôÞóïõí ïéêïõìåíéêÞ äéÜóôáóç êáé éåñüôçôá. ¼ëï
áõôü áðïäßäåôáé Üñéóôá óôï ðïßçìá ìå ôçí åéêüíá ôùí ëáþí ðïõ
ôñÝ÷ïõí íá ðñïóêõíÞóïõí ôï ìåãÜëï íáü ðïõ óôåãÜæåé ôï Ïëõìðé-
áêü Ðíåýìá. ÏõóéáóôéêÜ, áõôü ðïõ åêöñÜæåé åäþ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ
åßíáé ôï ìÞíõìá ôçò óõíáäÝëöùóçò ôùí ëáþí êáé ôçò ÏëõìðéáêÞò
åêå÷åéñßáò ðïõ åöáñìüæïíôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí Áãþíùí êáé ôï
ïðïßï ðñÝðåé íá éó÷ýóåé êáé ôþñá, þóôå íá ìåôáìïñöùèåß ï êüóìïò
óå Ýíá ôåñÜóôéï ïëõìðéáêü ÷ùñéü, ìå êÝíôñï ôçí ÅëëÜäá.
i) Ãëþóóá
Ùò õðÝñìá÷ïò ôïõ äçìïôéêéóìïý, ï ÐáëáìÜò äå èá ìðïñïýóå íá
ãñÜöåé óå Üëëç ãëþóóá ðëçí ôçò äçìïôéêÞò. Ç ãëþóóá ôïõ åßíáé
ìåëåôçìÝíç óå âÜèïò êáé ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ìåãÜëç åêöñáóôéêÞ
éêáíüôçôá êáé áêñßâåéá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé õøçëü êáé ìåãáëüðñåðï êáé äéáêñß-
íåôáé ãéá ôéò õøçëÝò Ýííïéåò êáé áîßåò ðïõ ðñáãìáôåýåôáé (áèëç-
ôéêü éäåþäåò, Üìéëëá, áéóèçôéêÞ, óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí). Ùóôüóï
ï ëüãïò äå öôÜíåé óôçí õðåñâïëéêÞ ìåãáëïóôïìßá ìå ôç ÷ñÞóç
ðïëëþí ç÷çñþí ëÝîåùí, ïýôå óôï ñçôïñéóìü, þóôå íá áðïóêïðåß
óôïí åíôõðùóéáóìü ìå ôï óôüìöï ôïõ. Ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ äßíïõí
ôïí ôüíï ôçò ãëáöõñüôçôáò óôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò.

ÌåôáöïñÝò: «Üóôñáøå», «óôùí åõãåíþí áãþíùí», «ëÜìøå», «óéäå-
ÌåôáöïñÝò
ñÝíéï êé Üîéï ôï êïñìß», «êÜìðïé, âïõíÜ êáé ðÝëáãá öÝããïõí», «ôñÝ-
÷åé…êÜèå ëáüò».
Ðáñïìïßùóç: «óáí Ýíáò ëåõêïðüñöõñïò ìÝãáò íáüò».
Ðñïóùðïðïßçóç: Ç áðüäïóç áíèñþðéíùí éäéïôÞôùí óôçí Ýííïéá ôïõ
Ïëõìðéáêïý Ðíåýìáôïò åßíáé ï Üîïíáò ðÜíù óôïí ïðïßï óôçñßæåôáé
üëï ôï ðïßçìá (êáôÝâá, öáíåñþóïõ, óôåöÜíùóå, ðëÜóå).
Åéêüíåò: Óôß÷ïò 3: ç ïðôéêÞ åéêüíá ôïõ Ïëõìðéáêïý Ðíåýìáôïò ðïõ
êáôåâáßíåé, öáíåñþíåôáé êáé áóôñÜöôåé, óôß÷ïò 5: ç åéêüíá ôùí
254 áãùíéóìÜôùí ôùí áñ÷áßùí áãþíùí, óôß÷ïò 6: ç ïðôéêÞ åéêüíá ôçò
ëÜìøçò ðïõ èá ðñïêëçèåß, óôß÷ïò 7: ç åéêüíá ôçò óôÝøçò ôùí áèëç- Κωστής
ôþí, óôß÷ïò 8: ç åéêüíá ôïõ óéäåñÝíéïõ êïñìéïý, óôß÷ïò 9: åéêüíåò Παλαμάς
ôçò åëëçíéêÞò öýóçò, óôß÷ïò 10: ç åéêüíá ôïõ Üóðñïõ êáé êüêêéíïõ
íáïý, óôß÷ïé 11-12: ç åéêüíá ôùí ëáþí ðïõ ôñÝ÷ïõí íá ðñïóêõíÞóïõí
óôï íáü.
ÊïóìçôéêÜ åðßèåôá: áñ÷áßï, áèÜíáôï, áãíÝ, ùñáßïõ, ìåãÜëïõ, áëç-
èéíïý, åõãåíþí, óéäåñÝíéï, Üîéï, ëåõêïðüñöõñïò, ìÝãáò.
ÁíôéèÝóåéò: áñ÷áßï – áèÜíáôï, ïõñáíüò – ãç, áìÜñáíôï – êëùíÜñé,
ÁíôéèÝóåéò
óéäåñÝíéï – êïñìß.
ÅðáíáëÞøåéò: «Áñ÷áßï Ðíåýì’ áèÜíáôï», «åäþ». Ôï ó÷Þìá üëïõ üðïõ
ìßá öñÜóç îåêéíÜ êáé êëåßíåé ôï Ýñãï ëÝãåôáé ó÷Þìá êýêëïõ êáé ìå
ôç ÷ñÞóç ôïõ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ èÝëåé íá ôïíßóåé ôï ðåñéå÷üìåíï ôçò
öñÜóçò ðïõ åðáíáëáìâÜíåôáé. ÁíáöÝñåôáé óôéò äéá÷ñïíéêÝò áîßåò
ðïõ öÝñåé ôï áñ÷áßï ðíåýìá ôïõ åëëçíéêïý ðïëéôéóìïý.
iv) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ Ýñãïõ

Ôï ðïßçìá áðïôåëåßôáé áðü ôñåéò ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ïé ìïíïß
óôß÷ïé (1, 3, 5,...) åßíáé äåêáôñéóýëëáâïé ðáñïîýôïíïé êáé ïé æõãïß
óôß÷ïé (2, 4, 6,…) åßíáé äùäåêáóýëëáâïé ïîýôïíïé. Ôï ìÝôñï ôïõ ðïé-
Þìáôïò åßíáé éáìâéêü êáé ç ïìïéïêáôáëçîßá ðëå÷ôÞ.

1. Ôé åßíáé ï «äñüìïò», ôï «ðÜëåìá» êáé ôï «ëéèÜñé». Ðïéá åßíáé ôá
óçìåñéíÜ áíôßóôïé÷á áèëÞìáôá;
Óôïí ðÝìðôï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò ðáñáôßèåíôáé ïñéóìÝíá áãù-
íßóìáôá ôùí áñ÷áßùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí. Óôïõò ôüôå áãþíåò
ãßíïíôáí ôÝóóåñá åßäç äñüìïõ: ôï óôÜäéï (192 ìÝôñá), ï äßáõëïò
(ìÞêïò äýï óôáäßùí), ï äüëé÷ïò (ìÞêïò 7 Þ 13 óôáäßùí) êáé ï ïðëß-
ôçò (äßáõëïò, óôïí ïðïßï ïé äñïìåßò Ýôñå÷áí öïñþíôáò êñÜíïò
êáé áóðßäåò). ÓÞìåñá ï äñüìïò äéáêñßíåôáé áíÜëïãá ìå ôï ìÝñïò
üðïõ äéåîÜãåôáé. ¸ôóé Ý÷ïõìå: åðßðåäï äñüìï, ìå åìðüäéá êáé áíþ-
ìáëï. Åðßóçò ùò ðñïò ôï ìÞêïò ôïõò äéáêñßíïíôáé óå: á) äñüìïõò
ôá÷ýôçôáò (100, 200, 400 êáé 800 ìÝôñùí) êáé â) äñüìïõò áíôï÷Þò
– Ìáñáèþíéïé (áðüóôáóç 10 ÷éëéïìÝôñùí êáé ðÜíù). Åêôüò áðü ôïõò
ðáñáðÜíù äñüìïõò Ý÷ïõìå êáé ôïí ïìáäéêü äñüìï, äçëáäÞ ôç óêõ-
ôáëïäñïìßá.
Ôï ðÜëåìá åßíáé ç ðÜëç, äçëáäÞ ôï Üèëçìá, ðïõ ãßíåôáé áíÜìåóá óå
äýï áíôéðÜëïõò êáé ï êáèÝíáò ðñïóðáèåß ìå äéÜöïñïõò ÷åéñéóìïýò
íá ñßîåé êÜôù ôïí Üëëï. Ïé áñ÷áßïé ðåñéëÜìâáíáí ôçí ðÜëç ìáæß ìå
Üëëá áãùíßóìáôá óôï ðÝíôáèëï êáé ôç ÷þñéæáí óå ôñßá åßäç: á) ôçí
ïñèïðÜëç Þ ïñèïóôÜäç ðÜëç: ëïãÜñéáæáí íéêçôÞ åêåßíïí ðïõ êáôüñ-
èùíå íá ñßîåé ôïí áíôßðáëü ôïõ ôñåéò öïñÝò óôç ãç, â) ôçí áëßíäçóç: 255
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ïé áíôßðáëïé óõíÝ÷éæáí íá ðáëåýïõí êáé ìåôÜ ôçí ðôþóç ôïõò óôï
Ýäáöïò, ìÝ÷ñé ðïõ ï Ýíáò áíôßðáëïò íá ïìïëïãÞóåé ôçí Þôôá ôïõ êáé
ã) ôïí áêñï÷åéñéóìü: ïé áèëçôÝò ÷ñçóéìïðïéïýóáí ìüíï ôá äÜ÷ôõëá,
ðåñéïñßæïíôáò ôç äñÜóç ôïõò ìüíï óå ëáâÝò êáé óôñåâëþóåéò ìüíï
óôï Üêñï ÷Ýñé ôïõ áíôéðÜëïõ, áðü ôïí êáñðü êáé êÜôù. Åäþ çôôçìÝ-
íï ëïãÜñéáæáí áõôüí ðïõ èá Ýðåöôå ðñþôïò êÜôù Þ áõôüí ðïõ èá
ïìïëïãïýóå ôçí Þôôá ôïõ. Ï óõíäõáóìüò áðü ðÜëç êáé ðõãìÞ Þôáí
Ýíá Üëëï áãþíéóìá, ôï ðáãêñÜôéï. ÓÞìåñá ôï ïëõìðéáêü áãþíéóìá
ôçò ðÜëçò åßíáé äýï åéäþí: á) ç åëëçíïñùìáúêÞ, üðïõ áðáãïñåýïíôáé
ïé ëáâÝò êÜôù áðü ôç ìÝóç, ï õðïóêåëéóìüò êáé ãåíéêÜ ÷åéñéóìïß ðïõ
ìðïñïýí íá ðñïîåíÞóïõí âëÜâç óôïí áíôßðáëï êáé â) ç åëåýèåñç
ðÜëç, óôçí ïðïßá áðáãïñåýåôáé ìüíïí ï ðíéãìüò êáé ôá ÷ôõðÞìáôá,
åíþ åðéôñÝðïíôáé üëåò ïé Üëëåò ëáâÝò.
Ôï ëéèÜñé áíáöÝñåôáé óôï áãþíéóìá ôçò ëéèïâïëßáò. Óýìöùíá ìå
áõôü ôï áãþíéóìá ñß÷íåôáé ìå öüñá êáé ìå ôï Ýíá ìüíï ÷Ýñé ëßèïò,
ðïõ æýãéæå 7 êéëÜ êáé 250 ãñáììÜñéá. ÓõìðåñéëÞöèçêå ìßá ìüíï
öïñÜ óôï ðñüãñáììá ôùí íåüôåñùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí (1906),
áëëÜ ìåôÜ êáôáñãÞèçêå ëüãù ôçò åðéêéíäõíüôçôÜò ôïõ. Ðéï êïíôÜ
óôï áñ÷áßï áõôü áãþíéóìá âñßóêåôáé ç óçìåñéíÞ óöõñïâïëßá, üðïõ
ï áèëçôÞò ðåôÜ ìå ôï Ýíá ÷Ýñé óöáßñá 7 êéëþí êáé 400 ãñáììáñßùí.
Ôç óöáßñá ï áèëçôÞò êñáôÜ áðü åéäéêÞ ëáâÞ ðïõ óõíäÝåôáé ìå ôç
óöáßñá ìå óýñìá.
2. Ãéáôß ï ðïéçôÞò êÜíåé åðßêëçóç óôï Áñ÷áßï Ðíåýìá; Ôé åêðñï-

óùðåß óýìöùíá ìå ôï ðïßçìá;
Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êÜíåé åðßêëçóç óôï Áñ÷áßï Ðíåýìá, äçëáäÞ óôï
Ðíåýìá ôïõ Ïëõìðéóìïý ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôïõò áñ÷áßïõò Ïëõìðé-
áêïýò Áãþíåò êáé ðñÝóâåõå áîßåò üðùò ç áíéäéïôåëÞò óõììåôï÷Þ
ôùí áèëçôþí, ç åõãåíÞò Üìéëëá, ç ïëõìðéáêÞ åêå÷åéñßá, ç óõíáäÝë-
öùóç ôùí ëáþí, ï óåâáóìüò óôïõò êáíüíåò, ç åðéêñÜôçóç ôïõ êá-
ëýôåñïõ, ç õóôåñïöçìßá êáé ç áéþíéá äüîá. Ïé áèëçôÝò óõììåôåß÷áí
ü÷é ìå áðþôåñï óêïðü ôéò ïéêïíïìéêÝò áðïëáâÝò êáé ôç äüîá, áëëÜ
ìüíï êáé ìüíï ãéá ôç ÷áñÜ ôçò óõììåôï÷Þò êáé ôçí êáôáâïëÞ ôçò
ìÝãéóôçò äõíáôÞò óùìáôéêÞò ðñïóðÜèåéáò. Ôï åõôåëÝò ôïõ åðÜèëïõ
ãéá ôïí íéêçôÞ ôï áðïäåéêíýåé áõôü ðåñßôñáíá. Ìå ôçí åðßêëçóç
áõôÞ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ïõóéáóôéêÜ åý÷åôáé ôá éäåþäç áõôÜ ôùí áñ-
÷áßùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí íá ãßíïõí óåâáóôÜ êáé óôç óýã÷ñïíç
åðï÷Þ, ìå ôçí åõêáéñßá ôçò áíáâßùóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí,
ãåãïíüò ãéá ôï ïðïßï ãñÜöôçêå êáé áõôü ôï ðïßçìá. Áí óõìâåß áõôü,
ôüôå ïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò èá Ý÷ïõí ðáãêüóìéá áðÞ÷çóç êáé ôï
Ïëõìðéáêü Ðíåýìá ôïõ áñ÷áßïõ åëëçíéêïý ðïëéôéóìïý èá äéáäïèåß
áíÜ ôçí õöÞëéï.
256
3. Ãéáôß ï Ê. ÐáëáìÜò áðïêáëåß ôïõò áãþíåò «åõãåíåßò»; Κωστής
ÅõãåíÞò åßíáé ï õøçëüöñùí, áõôüò äçëáäÞ ðïõ äéáêáôÝ÷åôáé áðü Παλαμάς
õøçëÜ áéóèÞìáôá, öñïíÞìáôá êáé õøçëïýò óôü÷ïõò. Åßíáé åðüìåíï
ëïéðüí, ôï åðßèåôï áõôü íá ÷ñçóéìïðïéçèåß ãéá íá ÷áñáêôçñßóåé
ôïõò Áãþíåò ðïõ üíôùò äéáðíÝïíôáé áðü õøçëüôáôåò áîßåò êáé áñ-
÷Ýò, üðùò ç áíéäéïôåëÞò óõììåôï÷Þ ôùí áèëçôþí, ç åõãåíÞò Üìéëëá,
ç ðáãêüóìéá åéñÞíåõóç êáé óõíáäÝëöùóç ôùí ëáþí.
4. ÌåëåôÞóôå ôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ êáé ðñïóðáèÞóôå íá åîçãÞ-

óåôå ðþò áíôéëáìâÜíåôáé ï ðïéçôÞò ôç óçìáóßá ôçò ôÝëåóçò ôùí
Ïëõìðéáêþí Áãþíùí.
Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ìáò ðáñáäßäåôáé ç áíôßëçøç
ôçò ðïéçôéêÞò öùíÞò ãéá ôç óçìáóßá ôçò ôÝëåóçò ôùí Ïëõìðéáêþí
Áãþíùí óôç íåüôåñç åðï÷Þ. Èåùñåß üôé ôá éäåþäç ðïõ åêðñïóùðåß
ç ÏëõìðéáêÞ ÉäÝá åßíáé åõêáéñßá ôþñá íá ðñïâëçèïýí ðáãêïóìßùò
êáé Ýôóé áîßåò êáé áñ÷Ýò ðïõ äéÝôñå÷áí üëï ôïí áñ÷áßï åëëçíéêü
ðïëéôéóìü íá åðáíáêôÞóïõí ôçí áßãëç ôïõò. Ôá éäåþäç áõôÜ èá
ãßíïõí áðïäåêôÜ áðü üëïõò ôïõò ëáïýò ðïõ èá ðáñáêïëïõèÞóïõí
ôïõò Áãþíåò. Ôï ïëõìðéáêü ðíåýìá, ãíùñßæïíôáò ðÜíäçìï óåâá-
óìü, èá ïäçãÞóåé üëïõò ôïõò ëáïýò óôï íá ãßíïõí êïéíùíïß ôïõ. Ç
ôÝëåóç ôùí Áãþíùí èá áðïôåëÝóåé ôçí áöïñìÞ ãéá íá áðïôßóïõí
üëïé ïé Üíèñùðïé öüñï ôéìÞò óôï óðÜíéï óõíäõáóìü áãíüôçôáò
êáé äõíáìéóìïý (ëåõêïðüñöõñïò íáüò) ðïõ ÷áñáêôÞñéæå ôï áñ÷áßï
ïëõìðéáêü éäåþäåò.
Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση των

κειμένων
1. Ðïéá åßíáé ç óçìáóßá ôçò åðáíÜëçøçò ôïõ ðñþôïõ óôß÷ïõ óôï
ôÝëïò;
2. Áíáëýóôå ôç óçìáóßá ôçò ðáñïìïßùóçò ôïõ ðïéÞìáôïò «Óáí Ýíáò
ëåõêïðüñöõñïò ìÝãáò íáüò».
3. Ðïéåò äéá÷ñïíéêÝò áîßåò ðñïâÜëëïíôáé ìÝóá áðü ôï äåýôåñï
óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò;
257
Δρόμος 100 μέτρων

Πέτρος Χάρης
Ï ÐÝôñïò ×Üñçò (öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ ÉùÜííç Í. ÌáñìáñéÜ-
äç) ãåííÞèçêå ôï 1902 óôçí ÁèÞíá. Óðïýäáóå ÍïìéêÜ êáé íåüôáôïò
åðéäüèçêå óôç ëïãïôå÷íßá. Ôá ðñþôá ôïõ äéçãÞìáôá ôá äçìïóßåõóå
óôï ðåñéïäéêü ÍïõìÜò êáé ôï 1924 ôýðùóå ôï ðñþôï ôïõ âéâëßï, ðïõ
ôïí êáèéÝñùóå ùò ðåæïãñÜöï. Ôï 1924 åîÝäùóå ìáæß ìå Üëëïõò ôï
ëïãïôå÷íéêü ðåñéïäéêü ÍÝá ÃñÜììáôá. Áðü ôï èÜíáôï ôïõ Ãñçãü-
ñéïõ Îåíüðïõëïõ äéåôÝëåóå äéåõèõíôÞò ôïõ ìåãáëýôåñïõ ëïãïôå-
÷íéêïý ðåñéïäéêïý óôçí ÅëëÜäá, ôç ÍÝá Åóôßá. Áðü ôï 1930 êáôÝ÷åé
ôç èÝóç ôïõ ãñáììáôÝá óôçí Áíþôáôç Ó÷ïëÞ Êáëþí Ôå÷íþí êáé
åßíáé ðñüåäñïò ôçò ÅëëçíéêÞò Åôáéñåßáò ÅëëÞíùí Ëïãïôå÷íþí. Ç
óçìáíôéêÞ óå ðïéüôçôá êáé üãêï ëïãïôå÷íéêÞ ôïõ ðáñáãùãÞ ðå-
ñéëáìâÜíåé êñéôéêÞ, äïêßìéá, êñéôéêÝò ìåëÝôåò êáé ôáîéäéùôéêÜ. Ôá
Ýñãá ôïõ ÷áñáêôçñßæïíôáé áðü ðáñáóôáôéêÞ äýíáìç êáé åßíáé ôá
åîÞò: Ç ôåëåõôáßá íý÷ôá ôçò ãçò, ¸ëëçíåò ðåæïãñÜöïé (ôñåéò ôüìïé),
Ìáêñéíüò äñüìïò, Öþôá áðü ðÝëáãïò, Ðïëéôåßåò êáé èÜëáóóåò, ðïõ
âñáâåýôçêå ìå ôï êñáôéêü âñáâåßï, Ðáëáéïß êáé íÝïé äñüìïé, Ç Êßíá
Ýîù áðü ôá ôåß÷ç, ÄáëìáôéêÝò áêôÝò, ÂñÜ÷éá, êïõìðéÜ êáé üíåéñá.

Ôï óõãêåêñéìÝíï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ïìüôéôëï äéÞ-
ãçìá ôïõ ÐÝôñïõ ×Üñç, ðïõ äçìïóéåýôçêå ôï 1944 óôï âéâëßï ôïõ
Ìáêñéíüò êüóìïò. Óôï äéÞãçìá áõôüò ðñùôáãùíéóôÞò åßíáé Ýíáò
ìáèçôÞò ôçò Ôñßôçò Ãõìíáóßïõ, ðïõ Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå ôïí êü-
óìï ôïõ áèëçôéóìïý êáé áó÷ïëåßôáé ìå ôï áãþíéóìá ôïõ äñüìïõ
ôùí 100 ìÝôñùí. Ðáñáêïëïõèïýìå ôéò ðñïðïíÞóåéò ðïõ êÜíåé ãéá
íá ëÜâåé ìÝñïò óôïõò åöçâéêïýò áãþíåò óôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜò.
Óôï áðüóðáóìá áõôü âëÝðïõìå ôçí ðñïðüíçóç êáé ôç íßêç ôïõ óå
Ýíáí åíäéÜìåóï áãþíá ìáèçôþí.
258
Γ. Δομή του έργου Πέτρος
Χάρης
1ç åíüôçôá: «¹ôáí áñ÷Ýò Äåêåìâñßïõ... êé áêüìá ðéï áñãÜ»: Ç ðñï-
åôïéìáóßá ãéá ôïõò åöçâéêïýò áãþíåò.
2ç åíüôçôá: «ÅðéôÝëïõò Ýöôáóå ô’ áðüãåõìá… êáé ôç ãåìßæáìå ïé
ôñåéò ìáò»: Ï áãþíáò êáé ç ÝêâáóÞ ôïõ: óêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá
ôïõ Þñùá.
3ç åíüôçôá: «Áðü ô’ Üëëï áðüãåõìá… áêüìá êáé óôï ÓôÜäéï»: Ç
ðñïóðÜèåéá óõíå÷ßæåôáé.
Êåíôñéêü èÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ï áèëçôéóìüò êáé ç óçìá-
óßá ôïõ ãéá ôç äéáìüñöùóç ôïõ ÷áñáêôÞñá åíüò åöÞâïõ. ÅðéìÝ-
ñïõò èåìáôéêÜ êÝíôñá áöïñïýí óôïí áèëçôéóìü êáé ôï ðþò áõôüò
óõíôåëåß óôç óôáäéáêÞ ùñßìáóç ôïõ íÝïõ áíèñþðïõ êáé ôïí ðñï-
åôïéìÜæåé ãéá ôç ìåôÝðåéôá æùÞ ôïõ. ÅðéðëÝïí ôï áðüóðáóìá èßãåé
ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï áèëçôéóìüò óõìâÜëëåé óôç äçìéïõñãßá
öéëéêþí ó÷Ýóåùí.

1ç åíüôçôá: Áðü ôçí ðñþôç êéüëáò ãñáììÞ ôïõ áðïóðÜóìáôïò
åíçìåñùíüìáóôå ãéá ôç ÷ñïíéêÞ ôïðïèÝôçóç ôïõ êåéìÝíïõ (áñ÷Ýò
Äåêåìâñßïõ) êáé ãéá ôï èÝìá ôïõ (åöçâéêïß áãþíåò). Óôçí ðñþôç
åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí ðñïåôïéìáóßá
ôïõ ÞñùÜ ìáò ãéá ôïõò áãþíåò áõôïýò. Ðçãáßíåé ôáêôéêÜ ãéá ðñï-
ðïíÞóåéò óôï ãõìíáóôÞñéï. Åßíáé ôï óôÜäéï üðïõ ï Þñùáò Ý÷åé
áñ÷ßóåé íá óõíçèßæåé óôïí åíôáôéêü áõôü ôñüðï ðñïåôïéìáóßáò ãéá
ôïõò áãþíåò êáé áéóèÜíåôáé ôç âåëôßùóç ôçò öõóéêÞò ôïõ êáôÜ-
óôáóçò. Ç âåëôßùóç áõôÞ âëÝðïõìå üôé ôïí åíèáññýíåé êáé ôïíþíåé
ôçí áõôïðåðïßèçóÞ ôïõ («îå÷þñéæá áíôéðÜëïõò… ì’ Ýóðñù÷íå óå
ðñüùñïõò åãùéóìïýò»). Ôéò åìðåéñßåò ôïõ áðü áõôüí ôïí ôñüðï
æùÞò ìïéñÜæåôáé ìå ôïõò óõíáèëçôÝò ôïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
äéáäñïìÞò ðñïò ôï óðßôé. Åßíáé åõäéÜêñéôç ç äõóêïëßá áõôïý ôïõ
ôñüðïõ æùÞò êáé ç áðüëõôç áöïóßùóç ðïõ åðéâÜëëåé, êáèþò, óýì-
öùíá ìå ôï êåßìåíï, ôï ðáéäß êáôÝëçãå íá åðéóôñÝöåé óðßôé ôïõ
ìåôÜ ôéò ïêôþ ôï âñÜäõ.
2ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ìåôáöåñüìáóôå óôçí çìÝñá äéåîáãùãÞò
ôùí áãþíùí. Ï óõããñáöÝáò ðåñéãñÜöåé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá
ôçí êñßóéìç åêåßíç ìÝñá. Åíþ ãåíéêÜ åßíáé ðáéäß ìå áõôïðåðïßèçóç,
ôïí âëÝðïõìå íá äåéëéÜæåé, üôáí áíôéêñßæåé ôïõò áèëçôÝò ìå ôïõò
ïðïßïõò èá óõíáãùíéóôåß êáé óõíåéäçôïðïéåß üôé åßíáé ëéãüôåñïé 259
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ áðü êÜèå Üëëç öïñÜ. ÁéóèÜíåôáé íôñïðÞ ìðñïóôÜ óå üëï áõôüí
ôïí Üãíùóôï êüóìï ðïõ ðáñáêïëïõèåß áðü ôéò êåñêßäåò êáé ðåñéó-
óüôåñï åíï÷ëåßôáé áðü ôéò óõíïìÞëéêåò êïðÝëåò. Ï ìåãáëýôåñïò
öüâïò åíüò áãïñéïý óôçí åöçâåßá åßíáé íá ìç ãßíåé ñåæßëé ìðñïóôÜ
óå êÜðïéá êïðÝëá êáé åêåßíç ôïí ÷ëåõÜóåé. ÅðéðëÝïí, ç ðáñïõóßá
ôùí êïñéôóéþí èá êÜíåé áíáðüöåõêôá åíôïíüôåñï ôï óõíáãùíéóìü
ìåôáîý ôùí áèëçôþí, ãéáôß ï íéêçôÞò êåñäßæåé êáé ôïí åíôõðùóéáóìü
ôùí êïñéôóéþí. Åðßóçò åíôýðùóç ôïõ êÜíåé êáé ç åðéóçìüôçôá ôçò
äéïñãÜíùóçò, ðïõ äåí åß÷å óõíáíôÞóåé óå Üëëç áíáìÝôñçóç. ¼ëá
áõôÜ ôïí Ýêáíáí íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ôçí åõèýíç ðïõ ôïí âÜñáéíå
íá öáíåß áíôÜîéïò ôïõ êïéíïý, ôùí êïñéôóéþí êáé êõñßùò ôïõ åáõôïý
ôïõ êáé ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ. ¼ëá áõôÜ ôïõ Ýäùóáí ôçí øõ÷éêÞ
äýíáìç íá âÜëåé ôá äõíáôÜ ôïõ êáé íá ðåôý÷åé. ¼ðùò êáé Ýãéíå.
¹ñèå ðñþôïò, ãåãïíüò ðïõ ôïí ãÝìéóå ÷áñÜ êáé éêáíïðïßçóç óå
ðñïóùðéêü åðßðåäï. ÐáñÜëëçëá Ýíéùóå ôç ÷áñÜ ôçò áíáãíþñéóçò
åê ìÝñïõò ôùí óõìðáéêôþí ôïõ ðïõ Ýóðåõóáí íá ôïõ óößîïõí ôï
÷Ýñé óôï ðëáßóéï ôçò åõãåíïýò Üìéëëáò. ÔÝëïò, áéóèÜíåôáé äéêáéù-
ìÝíïò ðïõ üëç ôïõ áõôÞ ç ðñïóðÜèåéá áðÝäùóå ôïõò áíáìåíüìå-
íïõò êáñðïýò. Áðü ôéò óçìáíôéêüôåñåò óôéãìÝò åõôõ÷ßáò ãéá Ýíáí
Üíèñùðï åßíáé íá èÝôåé óôü÷ïõò, íá ðñïåôïéìÜæåôáé êáôÜëëçëá ãéá
ôçí åðßôåõîÞ ôïõò êáé ôåëéêÜ íá ôïõò ðñáãìáôïðïéåß. ÁéóèÜíåôáé
üôé ïé êüðïé ôïõ äåí ðÞãáí ÷áìÝíïé.
3ç åíüôçôá: Ï Þñùáò, ùóôüóï, äåí åöçóõ÷Üæåé, áëëÜ èÝôåé óôç
óõíÝ÷åéá õøçëüôåñïõò óôü÷ïõò êáé ðñïåôïéìÜæåôáé ãéá íá ôïõò
ðñáãìáôïðïéÞóåé. Óôï ÷þñï ôïõ áèëçôéóìïý ç ÷áñÜ ôçò íßêçò äå
äéáñêåß ãéá ðïëý. ÐÜíôá õðÜñ÷ïõí áêüìç ìåãáëýôåñåò äïêéìáóßåò
ãéá Ýíáí áèëçôÞ, þóôå íá áðïäåéêíýåé óõíå÷þò ôçí áîéïóýíç ôïõ
êáé üôé Üîéæå ðñÜãìáôé íá óôáèåß óôï õøçëüôåñï óêáëß ôïõ âÜèñïõ
(«ðïõ Ýäéíáí ìéá êáèéÝñùóç…. áêüìá êáé óôï ÓôÜäéï»). Ôï óçìåßï
óôï ïðïßï êÜèå áèëçôÞò ðáýåé íá áãùíßæåôáé ãéá ôçí êáèéÝñùóÞ
ôïõ åßíáé üôáí áîéùèåß íá äéáâåß ôçí ðýëç ôïõ Óôáäßïõ, äçëáäÞ
üôáí óõììåôÜó÷åé êáé íéêÞóåé óå Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. ÁõôÞ åßíáé
ç ýøéóôç áíáãíþñéóç ôçò éêáíüôçôáò åíüò áèëçôÞ.

Ï Þñùáò ôïõ áðïóðÜóìáôïò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü æùôéêüôçôá êáé
ìá÷çôéêüôçôá. Áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ôïí âëÝðïõìå íá ñß÷íåôáé
ïëïêëçñùôéêÜ êáé áäéÜóðáóôá óôçí ðñïåôïéìáóßá ãéá ôïõò áãþíåò,
÷ùñßò íá åðéôñÝðåé óå ôßðïôá Üëëï íá ôïí áðïóðÜóåé áðü ôï óôü÷ï
ôïõ. Óõíåéäçôïðïéåß ôç óïâáñüôçôá êáé ôç äõóêïëßá ôçò åíáó÷üëç-
óçò ìå ôïí áèëçôéóìü, ùóôüóï áõôÜ äåí ôïí ðôïïýí.
ÐáñÜ ôï íåáñü ôçò çëéêßáò ôïõ, åìöáíßæåôáé áñêåôÜ þñéìïò þóôå íá
260 èÝôåé óôü÷ïõò êáé íá êáôáâÜëëåé ôï ìÝãéóôï ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ
ãéá íá ôïõò ðåôý÷åé. Åðßóçò ç ðñüùñç ùñéìüôçôÜ ôïõ öáßíåôáé êáé Πέτρος
áðü ôç ìåôñéïðáèÞ áíôßäñáóÞ ôïõ ìåôÜ ôç íßêç ôïõ óôïõò áãþíåò Χάρης
(«¼ðùò ïé ìåãáëýôåñïß ìáò… ìðñïóôÜ óå ôüóï êüóìï»). Áõôü Üëëù-
óôå áðïôåëåß êáé ôç ìåãÜëç ðñïóöïñÜ ôïõ áèëçôéóìïý, üôé äçëáäÞ
óõíôåëåß ôá ìÝãéóôá óôçí ùñßìáóç ôïõ íÝïõ áíèñþðïõ êáé óôçí
ðñïåôïéìáóßá ôïõ ãéá ôç ìåôÝðåéôá æùÞ. Ôé Üëëï åßíáé ç æùÞ üëùí
ôùí áíèñþðùí, ðáñÜ ìéá äéáñêÞò óôï÷ïèåóßá êáé óõíå÷Þò ðñïóðÜ-
èåéá ãéá ôçí åðßôåõîç ôùí óôü÷ùí ðïõ èÝôïõìå; Åðßóçò äåí ôïõ
ëåßðåé ç áõôïðåðïßèçóç êáé ï óôïé÷åéþäçò åãùéóìüò, óôïé÷åßá áðá-
ñáßôçôá ãéá íá êåñäßóåé êÜðïéïò óå ü,ôé êé áí äïêéìáóôåß. ÌÜëéóôá
óå êÜðïéï óçìåßï ôïõ áðïóðÜóìáôïò ôïí âëÝðïõìå íá ðáñáäÝ÷åôáé
ôçí ðïëõëïãßá ùò ðñïò ôéò åðéäüóåéò ôïõ, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé üôé
åßíáé ðåñÞöáíïò ãé’ áõôÞí êáé ãéá ôç âåëôßùóç ðïõ Ý÷åé óçìåéþóåé
áðü ôüôå ðïõ îåêßíçóå. Ï åãùéóìüò ôïõ üìùò äåí îåðåñíÜ ôá ëïãé-
êÜ üñéá, äåí ôïí áðïìáêñýíåé áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõ ðåñßãõñï êáé
äåí ôïí êÜíåé õðÝñìåôñá áíôáãùíéóôéêü, åöüóïí ôïí âëÝðïõìå íá
äéáôçñåß öéëéêÝò ó÷Ýóåéò êáé ìå ôïõò óõíáèëçôÝò ôïõ.
Ï ÞñùÜò ìáò åßíáé åðßóçò áíôáãùíéóôéêüò êáé öéëüäïîïò («Êé üôáí
âñÝèçêá óôçí ßäéá ãñáììÞ... íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá»). ÌÝ÷ñé íá
îåêéíÞóåé ï áãþíáò åß÷å Üã÷ïò êáé áíáóöÜëåéá, üðùò Üëëùóôå
ïðïéïóäÞðïôå Üíèñùðïò üôáí ðñüêåéôáé íá äéáãùíéóôåß óå êÜôé.
ÁõôÜ ôá äõóÜñåóôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ üìùò åêëåßðïõí üôáí ôßèåôáé
óôç ãñáììÞ åêêßíçóçò êáé áíôéêñßæåé ôïõò óõíáãùíéóôÝò ôïõ. Ôüôå
îõðíÜ ìÝóá ôïõ ï åãùéóìüò, åðáíáêôÜ ôç ÷áìÝíç ôïõ áõôïðåðïß-
èçóç êáé óôï ìõáëü ôïõ õðÜñ÷åé ìüíï ç åéêüíá íá ðåñíÜ ðñþôïò
ôï ôÝñìá ôçò äéáäñïìÞò.
Ç ôåëéêÞ ôïõ íßêç äåí åíéó÷ýåé ôïí åãùéóìü ôïõ êáé äåí ôïí êÜ-
íåé åãùðáèÞ. Áíôßèåôá ôïí ùèåß óå ðñïâëçìáôéóìü ó÷åôéêÜ ìå ôï
ìÝëëïí ôïõ ùò áèëçôÞ êáé ôïí êéíçôïðïéåß þóôå íá óõíå÷ßóåé ôçí
ðñïóðÜèåéá íá äéêáéþóåé ôç öÞìç ôïõ íéêçôÞ. Åßíáé ðñïóãåéùìÝíïò
êáé óêÝöôåôáé üôé Ýêáíå Ýíá êáëü îåêßíçìá. Èåùñåß áõôÞ ôç íßêç
ùò ôï Ýíáõóìá ãéá íá óõíå÷ßóåé êáé íá ðåôý÷åé ôïõò áíþôåñïõò
óôü÷ïõò ôïõ, ðïõ öôÜíïõí áêüìç êáé óôï íá ïñáìáôßæåôáé ôç óõì-
ìåôï÷Þ ôïõ óå Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ
ôçò êáèçìåñéíÞò ìáò ïìéëßáò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü êáé ç óõ÷íÞ ðáñïõóßá ó÷çìÜôùí ëüãïõ ôï êÜ- 261
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ íïõí óå ðïëëÜ óçìåßá ãëáöõñü, éäßùò üôáí ðñüêåéôáé ãéá ôçí ðå-
ñéãñáöÞ ôùí óêÝøåùí êáé ôùí óõíáéóèçìÜôùí ôïõ Þñùá. Ï ìá-
êñïðåñßïäïò ëüãïò êáé ôá áóýíäåôá ó÷Þìáôá êÜíïõí ôï ýöïò ôïõ
êåéìÝíïõ ðáñáóôáôéêü êáé ãïñãü.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå ìßìçóç - ðñïóùðéêÞ áöÞ-
ãçóç, äçëáäÞ áöÞãçóç óå á´ åíéêü ðñüóùðï. Ìå ôïí ôñüðï áõôü
ðáñáôßèåíôáé ïé óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá ìðñïóôÜ
óôá ãåãïíüôá ôçò æùÞò ôïõ. Ç ïìáëÞ áöÞãçóç, ðïõ ðáñïõóéÜæåé
ìå ëåðôïìÝñåéá ôá ãåãïíüôá êáé ôéò åóùôåñéêÝò áíôéäñÜóåéò ôïõ
Þñùá ó’ áõôÝò, êáé ç áêñßâåéá ôçò ðåñéãñáöÞò, êÜíïõí ôï ëüãï ôïõ
×Üñç éäéáßôåñá ðáñáóôáôéêü êáé äçìéïõñãïýí áßóèçìá óõãêßíçóçò
óôïí áíáãíþóôç.

ÌåôáöïñÝò: «Ýôñå÷á ôþñá äéáöïñåôéêÜ», «Äïêßìáæá ôá ðüäéá ìïõ…
ÌåôáöïñÝò
ìå ðéï áäýíáôïõò», «ìÝôñáãá ôïí åáõôü ìïõ», «óå ðñüùñïõò åãùé-
óìïýò», «ðïõ ãÝìéæáí ôéò êïõâÝíôåò ìáò», «äéáóôáõñþíïíôáí ìå ôïõò
åíèïõóéáóìïýò», «êáôáóôÜëáîå ï Üëëïò», «ðïõ ìå ôéò óôÜóåéò… óå
êÜèå äéáöùíßá», «åß÷áí ãßíåé èÝáìá ìå îÝíïõò», «êñÜôáãáí ìéá ôÜîç»,
«êé Ýäéíáí... ðïõ ìå ôñüìáîå», «óôçí ßäéá ãñáììÞ ìå ôïõò Üëëïõò»,
«áëëÜ êáé ìéáí åõèýíç… íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá», «ôçí ðñþôç èå-
áôñéêÞ ìïõ ðñÜîç», «ìïõ óößîáíå ôï ÷Ýñé», èÝëáìå íá äþóïõìå ôçí
åðéóçìüôçôá óôç óôéãìÞ», «óôï ìáñôýñéï ôçò ðñïåôïéìáóßáò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ôï ôÝñìá äåí åñ÷üôáí êáôÜ ðÜíù ìïõ», «áëëÜ
ðÞãáéíá êáé ôï ’âñéóêá åãþ», «ç ãëþóóá ìïõ Ýôñå÷å êáé êïõñáæüôáí
ëéãüôåñï», Ýöôáóå ô’ áðüãåõìá», ì’ Ýñéîå ï êëÞñïò», «áëëÜ êáé ìéáí
åõèýíç… íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá», «áðü ô’ Üëëï áðüãåõìá… ðéï
ìáêñéÜ», «Äåí îÝ÷íáãá üìùò… ðåéèáñ÷çìÝíç ïñãÜíùóÞ ôïõ», «ôïõò
åðéóçìüôåñïõò áãþíåò... óïâáñüôåñïõò óõíáãùíéóìïýò». Õðåñâï-
ëÝò: «Þîåñá óðéèáìÞ ìå óðéèáìÞ», «ìéá áóõãêñÜôçôç ïñìÞ».
ëÝò
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí Ýíá óþìá», «üðùò ïé ìåãáëýôåñïß ìáò», «üðùò
ôçí ðñïçãïýìåíç ìÝñá», «üðùò ðñéí áðü ôç íßêç».
ó÷Þìá «Äïêßìáæá ôá ðüäéá ìïõ… üðïõ êáôáóôÜëáîå ï
Üëëïò», «¹ôáí üìùò ðåñéóóüôåñïò ï êüóìïò… ìå ôñüìáîå», «Áðü ô’
Üëëï áðüãåõìá… áðü ôá óýíïñá ôçò çëéêßáò».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ãõìíáóôçñßïõ üðïõ ðñïðïíåßôáé ï ÞñùÜò
Åéêüíåò
ìáò, ç åéêüíá ôçò ðñïåôïéìáóßáò êáé ôçò óõíå÷ïýò âåëôßùóçò, ç
åéêüíá ôçò åðéóôñïöÞò óôï óðßôé, ç åéêüíá ôùí óõíáèëçôþí ôïõ
óôïí áãþíá, ç åéêüíá ôïõ êïéíïý ðïõ ðáñáêïëïõèåß ôïí áãþíá, ç
åéêüíá ôçò íßêçò, ç åéêüíá ôïõ ÷áéñåôéóìïý ôùí óõíáèëçôþí ôïõ.
262
ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου Πέτρος
1. Ðþò íéþèåé ï íåáñüò áèëçôÞò êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí ðñïðïíÞ- Χάρης
óåùí êáé ðþò êáôÜ ôçí åðßóçìç çìÝñá ôùí áãþíùí;
¹äç ìåôÜ ôïõò äýï ðñþôïõò ìÞíåò óõíå÷þí êáé êáèçìåñéíþí ðñï-
ðïíÞóåùí, ï ìéêñüò ìáèçôÞò Ý÷åé áñ÷ßóåé íá íéþèåé åîïéêåéùìÝíïò
ìå ôï ðåñéâÜëëïí ôïõ ãõìíáóôçñßïõ êáé ôéò áðáéôÞóåéò ôïõ («Ôï
ãõìíáóôÞñéï êáé ïé Üíèñùðïß ôïõ äåí ìïõ Þôáí ðéá Üãíùóôïò ôü-
ðïò»). Óôç óõíÝ÷åéá áéóèÜíåôáé óçìáíôéêüò üôáí öïñÜåé ôçí áèëç-
ôéêÞ ôïõ áìößåóç ðïõ äçëþíåé ôçí éäéüôçôá ôïõ áèëçôÞ («Åß÷á êé
åãþ ôçí Üóðñç öáíåëßôóá ìïõ êáé ôï ãáëÜæéï ðáíôáëïíÜêé… óõ-
íçèéóìÝíïé, áóÞìáíôïé»). Óõíå÷ßæïíôáò ôç äýóêïëç ðñïåôïéìáóßá ï
Þñùáò áñ÷ßæåé óôáäéáêÜ íá åðéóçìáßíåé ôç äéáñêÞ ôïõ âåëôßùóç («ôï
ôÝñìá äåí åñ÷üôáí êáôÜ ðÜíù ìïõ, áëëÜ ðÞãáéíá êáé ôï ’âñéóêá
åãþ»), ãåãïíüò ðïõ ôïí åíèáññýíåé. Ç êáëÞ ôïõ åðßäïóç óå áñêåôÝò
áíáìåôñÞóåéò ôïí åß÷áí êÜíåé ðñüùñá åãùéóôÞ. ÕðÞñ÷áí óôéãìÝò
ìÜëéóôá ðïõ Ýðéáíå ôïí åáõôü ôïõ íá êïìðÜæåé ãéá ôéò êáëÝò ôïõ
åðéäüóåéò óôéò óõæçôÞóåéò ìå ôïõò óõíáèëçôÝò ôïõ («êáé ì’ Ýóðñù-
÷íå óå ðñüùñïõò åãùéóìïýò… Þôáí áôåëåßùôïò»).
Ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá áëëÜæïõí áñãüôåñá üôáí öôÜíåé ç
åðßóçìç ìÝñá ôùí áãþíùí. ¼ôáí Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðïò ìå ôïõò ëé-
ãïóôïýò áíôéðÜëïõò ôïõ êáé óõíåéäçôïðïéåß ðëÝïí üôé ôï åðßðåäï
áíôáãùíéóìïý åßíáé õøçëüôåñï áðü Üëëåò öïñÝò, íéþèåé äåéëßá.
Åðßóçò, üôáí áíôéêñßæåé ôï êïéíü ðïõ åß÷å Ýñèåé ãéá íá ðáñáêïëïõ-
èÞóåé ôïõò áãþíåò êáé ôïõ åßíáé üëïé Üãíùóôïé, ôüôå áéóèÜíåôáé íá
ôïí êáôáâÜëëåé Üã÷ïò êáé áíçóõ÷ßá. ¼ôáí üìùò öôÜíåé ç óôéãìÞ
íá ðÜñåé ôç èÝóç ôïõ óôçí åêêßíçóç, üëá áõôÜ ôá áñíçôéêÜ óõíáé-
óèÞìáôá áöÞíïíôáé êáôÜ ìÝñïò. Ôþñá áéóèÜíåôáé áóõãêñÜôçôç
ïñìÞ, áëëÜ êáé åõèýíç íá öáíåß áíôÜîéïò ôùí ðñïóäïêéþí üëùí, ìá
êõñßùò ôïõ åáõôïý ôïõ êáé ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ («Êé üôáí âñÝèçêá
óôçí ßäéá ãñáììÞ… íá ìå ðåôÜîåé óôï ôÝñìá»).
2. Ðïéï åßíáé ôï êÝñäïò ôïõ áèëçôÞ áðü ôçí åíáó÷üëçóÞ ôïõ ìå
ôïí áèëçôéóìü êáé áðü ôç íßêç ôïõ óôï óõãêåêñéìÝíï áãþíá;
Óôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå üëá ôá ïöÝëç ðïõ
áðïêïìßæåé ï ÞñùÜò ìáò áðü ôçí åíáó÷üëçóÞ ôïõ ìå ôïí êüóìï ôïõ
áèëçôéóìïý. Ôïí ðáñáêïëïõèïýìå íá ùñéìÜæåé óôáäéáêÜ ÷Üñç óôï
üôé èÝôåé óôü÷ïõò êáé êáôáâÜëëåé êÜèå äõíáôÞ ðñïóðÜèåéá íá ôïõò
ðñáãìáôïðïéÞóåé. Ç óôï÷ïèåóßá êáé ç ðñïóðÜèåéá ãéá åðßôåõîç ôùí
óôü÷ùí áõôþí åßíáé ðñáêôéêÞ ðïõ óõíÜäåé ìå ôéò áðáéôÞóåéò ôçò
ìåôÝðåéôá æùÞò êÜèå áíèñþðïõ. ÅðéðëÝïí ôïí âëÝðïõìå ìÝóù ôïõ
áèëçôéóìïý íá Ýñ÷åôáé óå åðáöÞ ìå Üëëïõò óõíïìçëßêïõò ôïõ êáé
íá äçìéïõñãåß öéëßåò. ¢ñá ëïéðüí ï áèëçôéóìüò óõìâÜëëåé êáé óôçí
263
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ êïéíùíéêïðïßçóç ôïõ áôüìïõ. Ç åðéóçìüôçôá ôçò äéïñãÜíùóçò ôùí
áãþíùí ôïõ ãåííÜ ôï óõíáßóèçìá ôçò õðåõèõíüôçôáò êáé ôïí êÜ-
íåé íá áéóèÜíåôáé êáé ï ßäéïò üôé ìåãáëþíåé ðéá êáé üôé ðáñÜëëçëá
ìåãáëþíïõí êáé ïé áðáéôÞóåéò ôïõ éäßïõ áëëÜ êáé ôùí Üëëùí áðÝ-
íáíôß ôïõ. Êõñßùò üìùò áíôéëáìâÜíåôáé ôçí áîßá ôçò ðñïåôïéìáóßáò
ãéá ôçí åðßôåõîç åíüò óôü÷ïõ. ¼ôáí ðåôõ÷áßíåé êáíåßò ôï óôü÷ï
ôïõ, ôüôå óõíåéäçôïðïéåß üôé êáìßá äïêéìáóßá, üóï óêëçñÞ êé áí
åßíáé, äåí ðÞãå ÷áìÝíç. ÅîÜëëïõ, ãéá íá õëïðïéçèåß ïðïéïóäÞðïôå
óôü÷ïò ÷ñåéÜæåôáé ÷ñüíï, êüðï, õðïìïíÞ êáé åðéìïíÞ, áñåôÝò ðïõ
óôïé÷åéïèåôïýí ìéá óõãêñïôçìÝíç ðñïóùðéêüôçôá («Äåí îÝ÷íáãá
üôé ç Üóêçóç êáé ç åðéôõ÷ßá óôï ÷þñï åêåßíï, ðïõ áð’ ôçí ðñþôç
óôéãìÞ ìáò Ýäåéîå ôçí áõóôçñÞ êáé ðåéèáñ÷çìÝíç ïñãÜíùóÞ ôïõ,
áêïëïõèïýóáí ìéá óêÜëá ðïõ Ýðñåðå íá ôçí áíÝâåéò óêáëïðÜôé-
óêáëïðÜôé»).
3. ÓõæçôÞóôå ôç óêçíÞ üðïõ ïé çôôçìÝíïé íÝïé áèëçôÝò óõã÷áß-

ñïõí ôï íéêçôÞ.
Óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôçò äåýôåñçò åíüôçôáò ôïõ áðïóðÜ-
óìáôïò ðáñáêïëïõèïýìå ôç óêçíÞ üðïõ ïé óõíáèëçôÝò ôïõ ÞñùÜ
ìáò êáé çôôçìÝíïé óðåýäïõí íá ôïí ÷áéñåôßóïõí êáé íá ôïõ äþóïõí
óõã÷áñçôÞñéá ãéá ôç íßêç ôïõ. Áóöáëþò ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõò äåí
åßíáé åõ÷Üñéóôá. Åßíáé áðïãïçôåõìÝíïé, äõóáñåóôçìÝíïé êáé óôåíï-
÷ùñçìÝíïé ðïõ äåí ðÝôõ÷áí ôç íßêç. Ìçí îå÷íÜìå üôé êÜèå áèëçôÞò
ôç íßêç Ý÷åé óôü÷ï. Ôï ìåãáëåßï üìùò ôïõ áèëçôéêïý éäåþäïõò
áõôü áêñéâþò ïñßæåé. Ç áñíçôéêÞ ôïõò äéÜèåóç äåí ôïõò åìðïäßæåé
íá áíáãíùñßæïõí üôé êÜðïéïò Üëëïò öÜíçêå êáëýôåñïò êáé áîéü-
ôåñïò êáé êÝñäéóå ôç èÝóç ôïõ íéêçôÞ. ¸íáò áèëçôÞò ïöåßëåé íá
áíáãíùñßæåé ôçí áíùôåñüôçôá ôïõ Üëëïõ êáé íá ôçí åêôéìÜ, üðùò
áêñéâþò èá Þèåëå êáé ï ßäéïò, áí Þôáí óå áíÜëïãç èÝóç. Ç åõãåíÞò
Üìéëëá, ï åéñçíéêüò óõíáãùíéóìüò, ï óåâáóìüò óôïõò êáíüíåò êáé
ç åðéêñÜôçóç ôïõ êáëýôåñïõ åßíáé ìåñéêÝò áðü ôéò ðñùôáñ÷éêÝò
áîßåò ôïõ áèëçôéóìïý êáé êáíåßò äåí åßíáé óå èÝóç íá ôéò ðáñáâåß.
Ôçí åöáñìïãÞ üëùí áõôþí ôùí áîéþí ðáñáêïëïõèïýìå óôçí åéêüíá
ôùí çôôçìÝíùí ðïõ óõã÷áßñïõí ôï íéêçôÞ.
264
Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του Πέτρος
κειμένου Χάρης
1. Ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç: «¸ðåéôá áð’ üëá áõôÜ äåí ìðïñïýóå íá
åßìáóôå ðéá ìéêñïß».
2. ÐñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Þñùá, üðùò
áõôüò ðáñïõóéÜæåôáé ìÝóá áðü ôï áðüóðáóìá.
3. Íá êÜíåôå ôéò óùóôÝò áíôéóôïé÷ßóåéò:
Á Â
Ôï ôÝñìá äåí åñ÷üôáí êáôÜ ðÜíù ìïõ ðáñïìïßùóç
Äïêßìáæá ôá ðüäéá ìïõ áóýíäåôï ó÷Þìá
¹îåñá óðéèáìÞ ìå óðéèáìÞ ôç ìáýñç ðñïóùðïðïßçóç
åêåßíç ãñáììÞ
Ïé ìåãáëýôåñïß ìáò, ïé ðñáãìáôéêïß ìåôáöïñÜ
áèëçôÝò, ïé äýï íéêçìÝíïé
Óáí Ýíá óþìá õðåñâïëÞ
265
Η νίκη του Σπύρου Λούη

Αγγελική Βαρελά
Ç ÁããåëéêÞ ÂáñåëÜ ãåííÞèçêå óôç Èåóóáëïíßêç êáé óðïýäáóå
Áñ÷áéïëïãßá óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò ÁèÞíáò. Äåí áêïëïýèçóå, üìùò,
ôïí êëÜäï ôïõ åêðáéäåõôéêïý Þ ôïõ áñ÷áéïëüãïõ, áëëÜ óôáäéïäñü-
ìçóå ùò ôñáðåæéêüò õðÜëëçëïò óôçí ÅèíéêÞ ÔñÜðåæá ôçò ÅëëÜäïò.
ÐáñÜëëçëá áó÷ïëÞèçêå êáé ìå ôç ëïãïôå÷íßá, éäßùò ôçí ðáéäéêÞ, ìå
ìåãÜëç åðéôõ÷ßá. Ðñùôïåìöáíßóôçêå óôá ãñÜììáôá ôï 1966 ìå ôï
ôáîéäéùôéêü âéâëßï ôçò Ç ÅëëÜäá êé åìåßò, ðïõ áðÝóðáóå åõìåíÝ-
óôáôåò êñéôéêÝò êáé ðÞñå ôïí Ýðáéíï ôïõ Äéåèíïýò Âñáâåßïõ ×áíò
Êñßóôéáí ¢íôåñóåí, ðïõ áðïíÝìåôáé êÜèå äéåôßá. ÓõíåñãÜæåôáé ìå
ôï ðåñéïäéêü Åëëçíéêüò Åñõèñüò Óôáõñüò Íåüôçôáò, êáèþò êáé ìå
ôï Åèíéêü ºäñõìá Ñáäéïöùíßáò êáé Ôçëåüñáóçò. ÅîÝäùóå ôá âé-
âëßá Ç ÅëëÜäá êé åìåßò, Ìå ôï ÷áìüãåëï óôá ÷åßëç, Ç ìçôÝñá ìáò
ç öýóç, Ï Êüóìïò ìáò, êáé Üëëá, êáôÜëëçëá ãéá ðáéäéÜ ðñïó÷ï-
ëéêÞò çëéêßáò. ¸ãñáøå åðßóçò ôï «Áíáãíùóôéêü» ôçò Ã´ ôÜîçò ôïõ
Äçìïôéêïý Ó÷ïëåßïõ, ðïõ ôéìÞèçêå ìå ôï ðñþôï êñáôéêü âñáâåßï
ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðáéäåßáò.

Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôçò ÁããåëéêÞò
ÂáñåëÜ ÊáëçìÝñá, Åëðßäá. Ç õðüèåóç ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò, ç ïðïßá
åêôõëßóóåôáé óôï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá 1892-1896, äåí áíáöÝñåôáé åé-
äéêÜ êáé áðïêëåéóôéêÜ óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò ôïõ
1896, áëëÜ óôç öéëßá äýï êïñéôóéþí ðïõ ãíùñßæïíôáé óôï ÁñóÜêåéï
Äéäáóêáëåßï. Ôï áðüóðáóìá ðïõ åîåôÜæïõìå (ï ìáñáèþíéïò ôïõ
Ëïýç) óõíäÝåôáé ðåñéóóüôåñï ìå ôéò åðéëïãÝò æùÞò ðïõ êÜíåé ç
çñùßäá (Åëðßäá), ôéò ïðïßåò ç óõããñáöÝáò ïíïìÜæåé «ìáñáèþíéï
æùÞò». Óôï âéâëßï åðßóçò æùíôáíåýåé ç åðï÷Þ ôçò Ìðåë Åðüê ãéá
ôçí ÅëëÜäá, ìå ôéò âåããÝñåò, ôá ðïëéôéêÜ êáé êïéíùíéêÜ ãåãïíüôá
ôçò åðï÷Þò åêåßíçò. Ôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá åßíáé áõôïôåëÝò
íïçìáôéêÜ, åöüóïí ðåñéãñÜöåé ôï ìáñáèþíéï äñüìï ôïõ Óðýñïõ
266
Ëïýç, áðü ôçí åêêßíçóç óôï Ìáñáèþíá ìÝ÷ñé ôçí åßóïäü ôïõ óôï Αγγελική
Ðáíáèçíáúêü ÓôÜäéï êáé ôçí áðïèÝùóÞ ôïõ áðü ôï êïéíü. Βαρελά
Ï ìáñáèþíéïò äñüìïò åßíáé áãþíáò äñüìïõ áíôï÷Þò, ðïõ êáèéå-
ñþèçêå ãéá ðñþôç öïñÜ óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò
ôï 1896, óå áíÜìíçóç ôïõ Áèçíáßïõ ïðëßôç Öåéäéððßäç, ðïõ Ýöåñå
ôñÝ÷ïíôáò óôçí ÁèÞíá ôï Üããåëìá ôçò íßêçò ìåôÜ ôç íßêç ôùí
ÅëëÞíùí Ýíáíôé ôùí Ðåñóþí óôç ìÜ÷ç ôïõ Ìáñáèþíá. Ï ìáñáèþ-
íéïò äñüìïò Ý÷åé áðüóôáóç 42.195 ìÝôñá. Ðñþôïò ìáñáèùíïäñüìïò
Ïëõìðéïíßêçò áíáäåß÷èçêå ï ¸ëëçíáò Óðýñïò Ëïýçò ìå ÷ñüíï 2
þñåò, 58 ëåðôÜ êáé 50 äåõôåñüëåðôá.

1ç åíüôçôá: «Óôï ×Üíé ôïõ ÌéëôéÜäç… üôáí áãùíïèÝôçóå ôï ìáñá-
èþíéï;»: ÓêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ëïýç ðñéí áðü ôï ìåãÜëï
áãþíá.
2ç åíüôçôá: «Óôéò äýï áêñéâþò… ðñÝðåé íá ôïí êåñäßóåé»: ÓêÝøåéò
êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ëïýç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá. Ïé áíôé-
äñÜóåéò ôïõ êüóìïõ.
3ç åíüôçôá: «ÐÝíôå êáé åßêïóé… êáé 50 äåõôåñüëåðôá»: Ç åßóïäïò
ôïõ Ëïýç óôï óôÜäéï.
Δ. Ανάλυση περιεχομένου του έργου

Ðåñéå÷üìåíï êáé èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ïé Ïëõ-
ìðéáêïß Áãþíåò ôçò ÁèÞíáò, ôï 1896, êáé óõãêåêñéìÝíá ï ìáñáèþ-
íéïò äñüìïò ôïõ Óðýñïõ Ëïýç êáé ç ôåëéêÞ ôïõ íßêç. Åðåêôåßíïíôáò
èá ìðïñïýóáìå íá åîåôÜóïõìå ôï èÝìá ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí
óôçí áñ÷áßá åðï÷Þ êáé ôï ðíåýìá ôïõ Ïëõìðéóìïý.

1ç åíüôçôá: Ç áöÞãçóç âñßóêåé üëïõò ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ìáæåìÝ-
íïõò óôï ðáíäï÷åßï ôïõ ÌéëôéÜäç óôï Ìáñáèþíá, áð’ üðïõ èá îåêé-
íïýóå ï ìáñáèþíéïò äñüìïò. Êáôüðéí ðáñáôßèåíôáé ïé óêÝøåéò ôïõ
Óðýñïõ Ëïýç ó÷åôéêÜ ìå ôç äéïñãÜíùóç, ôïõò îÝíïõò áíôéðÜëïõò
ôïõ êáé ôïí ÌðñåÜë (åéóçãçôÞ ôïõ áãùíßóìáôïò ôïõ ìáñáèùíßïõ
óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôïõ 1896). ¢îéá ó÷ïëéáóìïý ç öñÜóç
ôïõ Óðýñïõ Ëïýç: «Ôïõò èáýìáæå áõôïýò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ ðïõ
åß÷áí Ýñèåé áðü ìáêñéÜ íá äéåêäéêÞóïõí ôç íßêç»: Åäþ ï Óðýñïò
Ëïýçò äçëþíåé ôï èáõìáóìü ôïõ ðñïò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ, ü÷é
ìüíï ãéáôß Þôáí Üîéïé áèëçôÝò, äéÜóçìá ïíüìáôá ôïõ ðáãêüóìé-
ïõ áèëçôéóìïý, áëëÜ êõñßùò ãéá ôï ëüãï üôé åß÷áí äéáíýóåé ôüóç 267
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ áðüóôáóç, ôáîéäåýïíôáò áðü ôéò ÷þñåò ôïõò ðñïò ôçí ÅëëÜäá, ãéá
íá Ýñèïõí íá äéáãùíéóôïýí óôï ìáñáèþíéï äñüìï. Ç óêÝøç ôïõ
Ëïýç åßíáé áðëïúêÞ, üðùò Üëëùóôå áñìüæåé óå Ýíá öôù÷ü íåñïõëÜ,
ðñïåñ÷üìåíï áðü Ýíá åîï÷éêü ðñïÜóôéï ôçò ÁèÞíáò. Äå óõíåéäç-
ôïðïéåß áêüìç ôéò äõíáôüôçôÝò ôïõ êáé ìå áðüëõôç ìåôñéïðÜèåéá
äçëþíåé Ýììåóá üôé ï ßäéïò, áí Þôáí óôç èÝóç ôùí áíôéðÜëùí ôïõ,
äå èá Ýìðáéíå óôç äéáäéêáóßá íá õðïóôåß ôüóç ôáëáéðùñßá ãéá íá
óõììåôÜó÷åé óôïõò Áãþíåò.
2ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åîÝëéîç ôïõ áãþíá,
ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Ëïýç êáè’ üëç ôç äéÜñêåéÜ ôïõ,
ôïõò áíôéðÜëïõò ðïõ îåðåñíïýóå óôç äéáäñïìÞ, ôïí Ýíáí ìåôÜ ôïí
Üëëïí, þóðïõ ôåëéêÜ ðÝñáóå ðñþôïò (ìåôÜ ôï 32ï ÷éëéüìåôñï) êáé
ç íßêç Þôáí ðëÝïí óßãïõñç. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ðåñéãñáöÞ ôçò
áíôßäñáóçò ôïõ êüóìïõ ðïõ ðñïóðáèïýóå íá ôïí åìøõ÷þóåé, áëëÜ
êõñßùò ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ßäéïõ ôïõ Ëïýç óôçí ôåëéêÞ äéáäñïìÞ ðñïò
ôï ÓôÜäéï, ç ïðïßá áðïôõðþíåôáé ìå ãëáöõñüôáôï ôñüðï ìÝóá áðü
ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò åðáíÜëçøçò, ôçò õðåñâïëÞò êáé ôçò ìåôáöï-
ñÜò: «Ï Ëïýçò ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï». Ç öñÜóç áõôÞ áðïôõðþíåé
ôçí õðÝñìåôñç ÷áñÜ ãéá ôçí áðñüóìåíç íßêç ôïõ Ëïýç, ðïõ öôÜíåé
óôï óçìåßï ôçò õðåñâïëÞò. Åðßóçò, ç åíôýðùóç üôé ðåôïýóå ßóùò
åß÷å äïèåß áðü ôï ãåãïíüò üôé, ðñÜãìáôé, ç áðïèåùôéêÞ õðïäï÷Þ
ôïõ êüóìïõ êáé ç óéãïõñéÜ ãéá ôç íßêç ôïí åß÷áí åìøõ÷þóåé ôüóï,
þóôå íá ðáñáâëÝøåé ôç óùìáôéêÞ êáôáðüíçóç êáé íá ôñÝîåé üóï
ðéï äõíáôÜ ìðïñïýóå ðñïò ôïí ôåñìáôéóìü.
3ç åíüôçôá: Áêïëïõèåß ç ðåñéãñáöÞ ôçò åéóüäïõ ôïõ Ëïýç óôï
ÓôÜäéï êáé ç íßêç ôïõ. Ç óõããñáöÝáò áðïäßäåé ðïëý ðáñáóôáôéêÜ
ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ êüóìïõ ãéá ôçí áðñüóìåíç êáé óðïõäáßá áõôÞ
íßêç ðïõ ðÝôõ÷å ï Ëïýçò. Ìå ôçí åðáíÜëçøç ôïõ åèíéêïý ïíüìáôïò:
«¸ëëçí!», èÝëåé íá ôïíßóåé ôï îÜöíéáóìá áëëÜ êõñßùò ôç óçìáóßá
ðïõ åß÷å ôï íá êåñäßóåé Ýíáò ¸ëëçíáò óôï áãþíéóìá áõôü, ðïõ
óõóôÞèçêå ðñïò ôéìÞí åíüò áñ÷áßïõ ¸ëëçíá, ôïõ Öåéäéððßäç êáé
êõñßùò ç ðñùôéÜ áõôÞ íá óçìåéùèåß óôï ÷þñï üðïõ ãåííÞèçêáí êáé
áíáâßùóáí ãéá ðñþôç öïñÜ ïé óýã÷ñïíïé Ïëõìðéáêïß Áãþíåò.

Óðýñïò Ëïýçò: Ï Ëïýçò åßíáé øý÷ñáéìïò êáé äå óõíåéäçôïðïéåß ôç
óðïõäáéüôçôá ôçò ðåñßóôáóçò. Ðþò Üëëùóôå èá ìðïñïýóå, åöüóïí
Þôáí Ýíáò áðëü ðáéäß ôïõ ëáïý, íåñïõëÜò óôï åðÜããåëìá, êáôá-
ãüìåíïò áðü Ýíá åîï÷éêü ðñïÜóôéï ôçò ÁèÞíáò. ¹ôáí öõóéêü êáé
åðüìåíï íá ìç ãíùñßæåé ôç óðïõäáéüôçôá ôïõ áãþíá, åöüóïí Þôáí
ç ðñþôç öïñÜ ðïõ ôï áãþíéóìá ôïõ ìáñáèþíéïõ äñüìïõ äéåîáãü-
ôáí óôïõò Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò. Ôïí âëÝðïõìå íá åíôõðùóéÜæåôáé
268 êáé íá áðïñåß ðïõ Üëëïé óðïõäáßïé, îÝíïé áèëçôÝò ôáîßäåøáí áðü
ôüóï ìáêñéÜ ãéá íá óõììåôÜó÷ïõí óôïí áãþíá. ¼ëá áõôÜ äåß÷íïõí Αγγελική
Ýíáí Üíèñùðï áðüëõôá ìåôñéïðáèÞ, ðïõ äåí Ý÷åé óõíåéäçôïðïéÞóåé Βαρελά
áêüìç ôéò áèëçôéêÝò ôïõ äõíáôüôçôåò. Íéþèåé ÷áìÝíïò, óáí øÜñé
Ýîù áð’ ôá íåñÜ ôïõ. Ùóôüóï, åßíáé Üíåôïò êáé äå äõóêïëåýåôáé
íá áíôáðïêñéèåß óôéò áðáéôÞóåéò ôïõ áãþíá. ÌÜëéóôá ôïí ðáñá-
êïëïõèïýìå íá áðïëáìâÜíåé ìå áöÝëåéá ôçí ïìïñöéÜ ôïõ öõóéêïý
ôïðßïõ. ÊÜðïéá óôéãìÞ óõíåéäçôïðïéåß îáöíéêÜ ôç óðïõäáéüôçôá
ôïõ áãþíá («Áõôüò ï äñüìïò, áõôÞ ç ôñå÷Üëá, áí ðñïóðáèïýóå,
èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá»). Ìå ôç óêÝøç üôé ç áðüäïóÞ ôïõ äåí
áöïñÜ ìüíïí áõôüí áëëÜ êáé üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò, áíáóôáôþíåôáé.
Ï ðáôñéùôéóìüò ôïõ, ëïéðüí, êáé ç áãÜðç ôïõ ãéá ôïõò ¸ëëçíåò êáé
ôçí ÅëëÜäá åßíáé áõôÜ ðïõ åíåñãïðïéïýí ôï áßóèçìá åõèýíçò ôïõ
(«…êé Üëëï íá âáóôÜò óôïõò þìïõò óïõ ôéò åëðßäåò åíüò Ýèíïõò…
íá âáóßæïíôáé óôéò ðáôïýóåò óïõ»). Åßíáé êáëïðñïáßñåôïò, öéëüôé-
ìïò êáé êáëüøõ÷ïò êáé, üðùò áíáöÝñåé ç óõããñáöÝáò, «ï ðüèïò íá
÷áñïðïéÞóåé áõôü ôïí êüóìï èñïíéÜóôçêå óôçí êáñäéÜ ôïõ».
i) Ãëþóóá
ÁðëÞ äçìïôéêÞ.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé áðëü êáé áðïêôÜ ãëáöõñüôçôá êáé åêöñáóôéêüôçôá
÷Üñç óôçí ðëçèþñá åêöñáóôéêþí ìÝóùí. Ãßíåôáé ëåðôïìåñÞò ðå-
ñéãñáöÞ ôùí áéóèçìÜôùí ôïõ äñïìÝá áëëÜ êáé ôùí åêäçëþóåùí
ôïõ êüóìïõ. Ï åõèýò ëüãïò ðáñåìâÜëëåôáé óôá óçìåßá üðïõ áðï-
äßäïíôáé ïé áíôéäñÜóåéò ôïõ êüóìïõ, äßíïíôáò óôçí áöÞãçóç ôï
óôïé÷åßï ôçò æùíôÜíéáò.
iii) ÁöÞãçóç
×ñçóéìïðïéåßôáé äéÞãçóç - Ýììåóç áöÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôïðñüóùðç
áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ äå óõììåôÝ÷åé
ìåí óôï Ýñãï áëëÜ ãíùñßæåé ôÝëåéá ôá ãåãïíüôá êáé ôéò óêÝøåéò
ôùí çñþùí.

ÌåôáöïñÝò: «ôï áßóèçìá ôïõ ÷ñÝïõò Þôáí âáñý êé áóÞêùôï», «áêïý-
ãïíôáò ãëþóóåò äéÜöïñåò», «åßíáé ìåãÜëï üíïìá», «åðßðïíá êáé
óêëçñÜ ÷éëéüìåôñá», «ÌðñïóôÜ ôïõ ï äñüìïò… åíäéáöÝñïí», «ôï
ãýñéæå ðñïò ôç âñï÷Þ», «Ìåãáëåßï êáé öüâïò ãÝìéóáí ôçí øõ÷Þ
ôïõ», «èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá», «Ýíéùèå äßðëá ôïõ ôçí áíÜóá
ôïõ êüóìïõ», «óôåñÝùìá ôçò øõ÷Þò ôïõ», «âáóôÜò óôïõò þìïõò óïõ
ôéò åëðßäåò», «Ýâáëå ôá äõíáôÜ ôïõ», ç ëåðßäá ôçò íßêçò öïýíôù-
269
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ óå ìÝóá ôïõ», «ï Ëïýçò ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï», «ðáó÷áëéÜôéêçò
áýñáò», «åíùìÝíïò ì’ Ýíáí ðüèï», «ìå ìéá êáñäéÜ í’ áíáóáßíåé óôïí
ßäéï ñõèìü», «éá÷Þ êõëÜ ðÜíù óôéò êåñêßäåò».
Ðáñïìïéþóåéò: óáí óáÀôá, óáí íá Þôáí ôï íÝêôáñ ôùí åèþí, óáí
íá åß÷å ðõñåôü, ëáìðåñÜ ìÜôéá, ðþò áíáôñé÷éÜæåé ç èÜëáóóá, ðþò
ãßíåôáé üôáí óõãêéíåßóáé, ðþò ãßíåôáé üëïò åêåßíïò ï êüóìïò.
ÕðåñâïëÝò: «üëç ç ÅëëÜäá Ýôñå÷å ìáæß ôïõ», «êüíôåõå íá ôïí êÜøåé»,
«ôïõò áãáðïýóå üëïõò», «íá ôéò èõìÜôáé ìéá ïëüêëçñç æùÞ», «ðåôÜåé
ðñïò ôï ÓôÜäéï», «ìå ôéò ðïäÜñåò ôïõ», «êüóìïò åíùìÝíïò ì’ Ýíáí
ðüèï», «í’ áíáóáßíåé óôïí ßäéï ñõèìü».
Áóýíäåôï ó÷Þìá: «ïé Þ÷ïé Ýöôáíáí óô’ áõôéÜ ôïõ... áõôÞ ôç äéáäñïìÞ»,
«ôá ôïðßá åíáëëÜóóïíôáí… Ýôñå÷å ìáæß ôïõ», «óáí íá åß÷å ðõñåôü…
ìéá ïëüêëçñç æùÞ», «âáóéëåßò…. ëïößá ôïõò», «¸÷åé äïèåß ç åíôïëÞ…êé
áí åßíáé», «ôçí áíõðïìïíçóßá ôç äéáäÝ÷åôáé… êáé äßíåé öéëéÜ».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ï áÝñáò Þñèå íá ôïí ôõëßîåé åõùäéáóôüò», «ôá
óãïõñÜ ìáëëéÜ ôçò Üíïéîçò», «ç ñåôóßíá ðõñïäüôçóå ôéò äõíÜìåéò»,
«êõðáñßóóéá Ýôñå÷áí êé áõôÜ ìáæß ôïõ», «üëç ç ÅëëÜäá Ýôñå÷å ìáæß
ôïõ», «ôá ðïõëéÜ íá óå óõíïäåýïõí ôñáãïõäéóôÜ», «ó’ áõôÞí ôçí
ÅëëÜäá ðïõ ôïí óõíüäåõå», «êé áò ôïí óõíüäåõå ç øõ÷Þ ôïõ êü-
óìïõ», «ôï óôÜäéï íôõìÝíï óôá Üóðñá ôïõ ìÜñìáñá», «áíáôñé÷éÜæåé
ç èÜëáóóá», «ìå ôïí Þëéï ðïõ ðÜåé…. ôïõ Áñäçôôïý».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá óôï ×Üíé, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ÂáóéëÜêïõ ðïõ øé-
èõñßæåé, ç åéêüíá ôïõ åëëçíéêïý öõóéêïý ôïðßïõ, ïé ç÷çôéêÝò åéêüíåò
ðïõ öôÜíïõí óô’ áõôéÜ ôïõ Ëïýç êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéáäñïìÞò,
ç åéêüíá ôùí Ìáñïõóéùôéóóþí, ç åéêüíá ôçò õðïäï÷Þò ôïõ êüóìïõ
óôïõò ÁìðåëïêÞðïõò, ç åéêüíá ôïõ Ëïýç ðïõ ðåôÜåé, ç ç÷çôéêÞ
åéêüíá ôïõ êñüôïõ ôïõ ôçëåâüëïõ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò éá÷Þò ðïõ
êõëÜ ðÜíù óôéò êåñêßäåò, ç åéêüíá ôïõ Ðáíáèçíáúêïý Óôáäßïõ.

1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá íéþèåé êáé ðïéåò óêÝøåéò êÜíåé ï Óðýñïò
Ëïýçò ôçí þñá ôçò åêêßíçóçò ôïõ ìáñáèùíßïõ êáé ðïéá êáôÜ ôç
äéÜñêåéÜ ôïõ;
Êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò óêÝøåéò êáé
ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ äñïìÝá Óðýñïõ Ëïýç, ðïõ ðåñéãñÜöïíôáé ìå
ãëáöõñü ôñüðï êáé ìå üëåò ôïõò ôéò ëåðôïìÝñåéåò áðü ôïí áöçãç-
ôÞ. ¼ôáí äßíåôáé ç åêêßíçóç, ï Ëïýçò áíáñùôéÝôáé ãéáôß ïé áíôßðáëïß
ôïõ Ý÷ïõí ðÜñåé ôüóç öüñá, åöüóïí Ý÷ïõí ôüóç áðüóôáóç áêüìá
íá äéáíýóïõí.
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôïõ áãþíá õðÜñ÷åé ðëçèþñá óõíáéóèçìÜôùí êáé
óêÝøåùí ôïõ Ëïýç. Áñ÷éêÜ ôïí âëÝðïõìå íá áéóèÜíåôáé äÝïò êáé
öüâï üôáí óõíåéäçôïðïéåß ôç óðïõäáéüôçôá ôïõ áãþíá êáé ðáñá-
270
äÝ÷åôáé üôé åß÷å æÞóåé 24 ÷ñüíéá, ãéá íá ôñÝîåé ó’ áõôÞ ôç äéáäñïìÞ. Αγγελική
ÓêÝöôåôáé üôé áí Ýâáæå ôá äõíáôÜ ôïõ, ï áãþíáò áõôüò èá ôïõ Βαρελά
÷Üñéæå ôçí áèáíáóßá, äçëáäÞ üëïé èá èõìïýíôáí ôç ìåãÜëç ôïõ
íßêç, áêüìá êáé ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ.
Åí óõíå÷åßá ôïí âëÝðïõìå íá ðáßñíåé äõíÜìåéò áðü Ýíá ðïôÞñé ñå-
ôóßíá ðïõ ôïõ Ýäùóáí óôï ×áñâÜôé. ÁéóèÜíåôáé ôç óõìðáñÜóôáóç
ôïõ êüóìïõ, ðïõ åßíáé óõãêåíôñùìÝíïò óå üëï ôï ìÞêïò ôçò äéá-
äñïìÞò. Ç óêÝøç üôé üëïé ïé ¸ëëçíåò åðéèõìïýóáí Ýíôïíá ôç íßêç
ôïõ êáé åý÷ïíôáí ãé’ áõôÞí, ôïí áíáóôÜôùóáí êáé ôïõ äçìéïýñãçóáí
ôáñá÷Þ. Áðü ôç ìéá èõìÜôáé ôá åðáéíåôéêÜ ëüãéá ôïõ Ðáðáäéáìá-
íôüðïõëïõ, áðü ôçí Üëëç üìùò áéóèÜíåôáé âáñéÜ ôçí åõèýíç åíüò
ïëüêëçñïõ Ýèíïõò ðïõ óôçñßæåé ôéò åëðßäåò ôïõ óôá ðüäéá ôïõ.
Êáôüðéí ôïí âëÝðïõìå íá ðáñáäÝ÷åôáé ôç ìïíáîéÜ ôïõ, ðïõ Ýñ÷åôáé
óå áíôßèåóç ìå ôï ðëÞèïò ôïõ êüóìïõ ðïõ ðáñåõñßóêåôáé êáé ôïí
æçôùêñáõãÜæåé. Ï ðüèïò üìùò íá ðñïóöÝñåé ÷áñÜ óå üëï áõôü
ôïí êüóìï áíáðôåñþíåé ôéò åëðßäåò ôïõ ãéá íßêç êáé ôïí êÜíåé íá
îåðåñÜóåé üëïõò ôïõò áíôéðÜëïõò ôïõ.
¼ôáí ðëÝïí âåâáéþíåôáé ãéá ôç íßêç ôïõ, ëÜìðåé ôï ðñüóùðü ôïõ
áðü ÷áñÜ, íéþèåé õðåñÝíôáóç êáé áéóèÜíåôáé üôé áãáðÜ üëï ôïí
êüóìï. ¼ôáí öôÜíåé óôï ýøïò ôùí ÁìðåëïêÞðùí äå íéþèåé êïõñá-
óìÝíïò, áëëÜ ìüíïò, ìïëïíüôé ôïí óõíüäåõå ç «øõ÷Þ» üëùí ôùí
ÅëëÞíùí.
2. Ìå ðïéïí ôñüðï åíéó÷ýåé ôï óõãêåíôñùìÝíï ðëÞèïò ôçí ðñï-

óðÜèåéá ôïõ Ìáñïõóéþôç äñïìÝá;
Ç ðáñïõóßá êáé ìüíï ôüóïõ ðëÞèïõò åíôõðùóéÜæåé êáé åíèáññýíåé
ôï äñïìÝá Óðýñï Ëïýç. Ï êüóìïò Þôáí óõãêåíôñùìÝíïò óôçí Üêñç
ôïõ äñüìïõ óå üëï ôï ìÞêïò ôçò äéáäñïìÞò êáé ôïí åðåõöçìïýóå.
¢ëëïé ðÜëé öþíáæáí ôï üíïìÜ ôïõ êáé ðñïóðáèïýóáí Ýôóé íá ôïí
ðáñïôñýíïõí êáé íá ôïõ äþóïõí êïõñÜãéï íá óõíå÷ßóåé. ¼ôáí ðëÝïí
ç íßêç ôïõ Ëïýç Þôáí óßãïõñç, ï êüóìïò åîÝöñáæå ôç ëáôñåßá ôïõ
ìå ðïëëïýò ôñüðïõò: ìå ëïõëïýäéá, ìå óôåöÜíéá, ìå ëõãìïýò, ìå
óõãêßíçóç. ¢ëëïé ðÜëé ðáñáëçñïýóáí, áøçöþíôáò ôéò åíôïëÝò ðïõ
áðáãüñåõáí ôéò öùíÝò êáé ôá ÷åéñïêñïôÞìáôá ãéá íá ìçí áðïóðïýí
ôçí ðñïóï÷Þ ôïõ ìáñáèùíïäñüìïõ.
3. Óôï áðüóðáóìá åðáíáëáìâÜíåôáé óõ÷íÜ ç öñÜóç «ï Ëïýçò

ðåôÜåé ðñïò ôï ÓôÜäéï». Ðïéïò åßíáé ï óêïðüò áõôüò ôçò åðáíÜ-
ëçøçò êáé ðïéï áðïôÝëåóìá Ý÷åé óôïí áíáãíþóôç;
Ç öñÜóç áõôÞ ðåñéêëåßåé üëç ôçí ðåñéãñáöéêÞ äýíáìç ôçò óõã-
ãñáöÝùò êáé ôç ãëáöõñüôçôá ôçò ãñáöÞò ôçò. Óôç ëÝîç «ðåôÜ-
åé» õðÜñ÷ïõí ôáõôü÷ñïíá äýï åßäç ó÷çìÜôùí ëüãïõ: áõôü ôçò
ìåôáöïñÜò êáé áõôü ôçò õðåñâïëÞò. Ç äéðëÞ áõôÞ åêöñáóôéêÞ
271
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ëåéôïõñãßá ôïõ ñÞìáôïò, äåí åßíáé ôõ÷áßá, êáèþò áðïóêïðåß óôï
íá áðïäþóåé ìå Ýìöáóç êáé íá ôïíßóåé ôçí åéêüíá ôïõ Ëïýç ôçí
þñá ðïõ ðëçóéÜæåé ðñïò ôï óçìåßï ôåñìáôéóìïý ôïõ êáé ç íßêç
ôïõ åßíáé ðëÝïí óßãïõñç.
Ç öñÜóç áõôÞ áðïôõðþíåé ôçí õðÝñìåôñç ÷áñÜ ãéá ôçí áðñüóìå-
íç íßêç ôïõ Ëïýç, ðïõ öôÜíåé óôï óçìåßï ôçò õðåñâïëÞò. Åðßóçò
ç åíôýðùóç üôé ðåôïýóå, ßóùò åß÷å äïèåß áðü ôï ãåãïíüò üôé,
ðñÜãìáôé, ç áðïèåùôéêÞ õðïäï÷Þ ôïõ êüóìïõ êáé ç óéãïõñéÜ ãéá
ôç íßêç ôïí åß÷áí åìøõ÷þóåé ôüóï, þóôå íá ðáñáâëÝøåé ôç óù-
ìáôéêÞ êáôáðüíçóç êáé íá ôñÝîåé üóï ðéï äõíáôÜ ìðïñïýóå ðñïò
ôïí ôåñìáôéóìü.
Ìå ôïí ôñüðï áõôü, ç åéêüíá ôïõ Ëïýç ôçí þñá ðïõ åéóÝñ÷åôáé óôï
óôÜäéï, ãßíåôáé ðåñéóóüôåñï ðáñáóôáôéêÞ. Ï áíáãíþóôçò, ëïéðüí,
ìå ìåãáëýôåñç åõêïëßá ìðïñåß íá ìåôáöåñèåß íïåñÜ óôï Êáëëé-
ìÜñìáñï êáé íá ïñáìáôéóôåß ôçí åéêüíá ôïõ Ëïýç ôçí þñá ôçò
åéóüäïõ ôïõ ó’ áõôü.
4. Ðþò áíôéäñÜ ôï ðëÞèïò ôçí þñá ôïõ ôåñìáôéóìïý êáé ðþò

êñßíåôå åóåßò áõôÝò ôéò áíôéäñÜóåéò;
«Ôçí áíõðïìïíçóßá ôç äéáäÝ÷åôáé ç îÝöñåíç ÷áñÜ, áíïßãåé ï äñü-
ìïò íá ðåñÜóåé ï íéêçôÞò, ï êüóìïò ÷åéñïêñïôåß, áëáëÜæåé, êïõíÜåé
ìáíôßëéá, ðåôÜåé êáðÝëá, õøþíåé óçìáéÜêéá, êëáßåé êáé äßíåé öéëéÜ».
Ðñüêåéôáé ãéá ìéá åéêüíá Ýíôïíïõ ðáíçãõñéóìïý, ðïõ áããßæåé ôá
üñéá ôïõ ðáñáëçñÞìáôïò. Ùóôüóï åßíáé áðüëõôá öõóéïëïãéêÞ êáé
äéêáéïëïãçìÝíç, áí áíáëïãéóôåß êáíåßò ôç óçìáóßá ðïõ åß÷å ãéá
ôïõò ¸ëëçíåò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò áõôÞ ç íßêç ôïõ Ëïýç. Ðñþôá áð’
üëá ç ÷áñÜ åßíáé äéðëÞ üôáí äåí ôçí ðåñéìÝíåé êáíåßò êáé Ýñ÷åôáé
îáöíéêÜ. Êáíåßò äåí õðïëüãéæå ðùò Ýíáò íåñïõëÜò áðü ôï Ìáñïýóé
èá áíáìåôñéüôáí ìå ðáãêïóìßïõ öÞìçò áèëçôÝò êáé èá íéêïýóå.
ÅðéðëÝïí ç ÷áñÜ ìåãéóôïðïéåßôáé áêüìç ðåñéóóüôåñï áí áíáëïãé-
óôåß êáíåßò ôé óõìâüëéæå áõôÞ ãéá ôïõò ¸ëëçíåò åêåßíçò ôçò åðï÷Þò.
Óôçí ðñþôç áõôÞ ðñïóðÜèåéá áíáâßùóçò ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí,
óôç ÷þñá ðïõ ôïõò ãÝííçóå, íéêçôÞò åßíáé ¸ëëçíáò. Ç íßêç ôïõ Ëïýç
åðéâåâáßùíå ôçí éêáíüôçôá ôùí ÅëëÞíùí íá äéïñãáíþíïõí áõôïýò
ôïõò Áãþíåò êáé íá áãùíßæïíôáé ìå ßóïõò üñïõò ìå ôïõò Üëëïõò
ëáïýò ôïõ êüóìïõ, ôïõò ðéï áíáðôõãìÝíïõò, åêåßíç ôçí åðï÷Þ. Ìå
ôç íßêç ôïõ Ëïýç áíáâßùíå êáé ôï åèíéêü áßóèçìá ðåñçöÜíéáò ãéá
ôïõò ¸ëëçíåò ýóôåñá áðü ìßá ìáêñáßùíç ðåñßïäï üðïõ ï Åëëçíé-
óìüò Þôáí õðüäïõëïò êáé âñéóêüôáí óôç óêéÜ ôçò Åõñþðçò.
272
5. Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ï ìáñáèùíïäñüìïò Ëïýçò, ðáñÜ ôç Αγγελική
óõìðáñÜóôáóç ôïõ êüóìïõ, íéþèåé «áðåñßãñáðôç ìïíáîéÜ». Ðþò Βαρελά
åñìçíåýåôå áõôü ôï óõíáßóèçìá;
Äýï åßíáé ôá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ ðåñéãñÜöïõí ôç ìïíáîéÜ ðïõ
áéóèÜíåôáé ï Ëïýçò ôçí þñá ôïõ áãþíá: á) «Ðáñüëï ðïõ Ýíéùèå
áðåñßãñáðôç ìïíáîéÜ… ðïõ ôïí óõíüäåõå» êáé â) «Äåí áéóèáíüôáí
êïõñáóìÝíïò, áëëÜ ìüíïò… ðïõ ôï åß÷áí ôüóç áíÜãêç».
ÁíáñùôéÝôáé êáíåßò ðþò ìðïñåß íá áéóèÜíåôáé ìïíáîéÜ Ýíáò Üíèñù-
ðïò ðïõ ðåñéóôïé÷ßæåôáé áðü ÷éëéÜäåò áíèñþðïõò ðïõ ôïí áðïèåþ-
íïõí. Ç áðÜíôçóç óôï åñþôçìá áõôü åßíáé åýêïëç, áí áíáëïãéóôåß
êáíåßò ðþò âëÝðåé ôï Ëïýç áõôü ôï ðëÞèïò. Ôïí âëÝðåé ùò ôï
äñïìÝá ðïõ ðñüêåéôáé íá áíÝâåé óôï øçëüôåñï óêáëß ôïõ âÜèñïõ
êáé ìáæß ôïõ èá áíåâÜóåé êáé ôï åèíéêü áßóèçìá üëïõ áõôïý ôïõ
ðëÞèïõò. ¼ëïé ôïí âëÝðïõí ùò íéêçôÞ êáé ü÷é üðùò ðñáãìáôéêÜ
åßíáé, äçëáäÞ Ýíáò Üíèñùðïò óáí üëïõò ôïõò Üëëïõò, ìå ôïõò
ðñïâëçìáôéóìïýò ôïõ êáé ôéò áäõíáìßåò ôïõ, ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ
üìùò êáíåßò äåí õðïëïãßæåé åêåßíç ôç óôéãìÞ. ¼ëïò áõôüò ï êüóìïò,
ìïëïíüôé êáëïðñïáßñåôïò êáé áíïé÷ôüêáñäïò, åðéâáñýíåé ìå ôéò
áðáéôÞóåéò ôïõ ôçí øõ÷Þ ôïõ Ëïýç êáé êÜèå Ëïýç. Ï Ëïýçò åßíáé
áãáðçôüò êáé áðïèåþíåôáé åðåéäÞ íéêÜåé êáé ü÷é åðåéäÞ åßíáé áõ-
ôüò ðïõ åßíáé. ÅðïìÝíùò åßíáé åýëïãï êÜðïéïò íá áéóèÜíåôáé ôüóç
ìïíáîéÜ, üôáí Ýñ÷åôáé áíôéìÝôùðïò ìå ìéá ôÝôïéá óõíåéäçôïðïßçóç.
Ìå ëßãá ëüãéá, áõôü ðïõ áéóèÜíåôáé ï Ëïýçò åßíáé áõôü ðïõ áðï-
êáëïýìå «ïíáîéÜ ôïõ ðñùôáèëçôÞ».

κειμένου
1. ËáìâÜíïíôáò õðüøç óáò ôç óçìáóßá ðïõ åß÷å ç íßêç ãéá ôïõò
Ïëõìðéáêïýò Áãþíåò ôçò áñ÷áéüôçôáò, áíáëýóôå ôç öñÜóç: «Áõôüò
ï äñüìïò, áõôÞ ç ôñå÷Üëá, áí ðñïóðáèïýóå, èá ôïõ ÷Üñéæå ôçí
áèáíáóßá».
2. Áíáëýóôå ôç öñÜóç: «Ï ìáñáèþíéïò åßíáé õðüèåóç åëëçíéêÞ».
3. ÐñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Óðýñïõ Ëïýç,
üðùò áõôüò åìöáíßæåôáé ìÝóá óôï áðüóðáóìá.
273
Η αγά
αγάπηπη για το τους
υς
συνανθρώπους μας
Οι φ
φιλικοί
ιλ ικοί δεσμοί
Η αγαγάπη
άπ η
Η ΑΓΑΠΗ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ
ΜΑΣ Τα κόκκινα λουστρίνια
Ειρήνη Μάρρα
Ç ÅéñÞíç ÌÜññá ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1943, üðïõ êáé ðÝèáíå
ôï 1998. ¸ãñáøå ðáñáìýèéá, äéçãÞìáôá, ìõèéóôïñÞìáôá êáé êåßìåíá
ãéá ôï èÝáôñï. Åðßóçò Ý÷åé ìåôáöñÜóåé êáé Ý÷åé äéáóêåõÜóåé ðïëëÜ
Ýñãá. Ç åõáéóèçóßá ìáæß ìå ôï ñåáëéóìü, ç ôñõöåñüôçôá ìå ôï ÷é-
ïýìïñ, ÷áñáêôçñßæïõí ôç ãñáöÞ ôçò. ÈÝìáôá ôùí âéâëßùí ôçò åßíáé
ôï äéáæýãéï, ç õéïèåóßá, ôá ðáéäéÜ ìå áíáðçñßåò, ç éóôïñßá, ïé èñýëïé
êáé ïé ðáñáäüóåéò ôïõ ëáïý ìáò. ¸ñãá: Ðïëéêüò êáé ÌåëÝíéá, Ìéá
éóôïñßá ãéá äýï, Ôï ìõóôéêü ôñáãïýäé ôçò ÌÜôáò, Ï ìéêñüò Íôïõð,
Ðáñáìýèéá ðïõ ÷ïñåýïõí (óåéñÜ), Ç Ãéáëïýóá, Ôï Üäåéï ìðïõêÜëé.

Ôï êåßìåíï ðïõ ðáñáôßèåôáé åäþ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôç óõëëïãÞ
äéçãçìÜôùí Ç ôñéëïãßá ôïõ äßöñáãêïõ ôçò ÅéñÞíçò ÌÜññá, ç ïðïßá
ðåñéÝ÷åé äåêáôñßá äéçãÞìáôá. Ç õðüèåóç ôùí ðåñéóóüôåñùí äéçãç-
ìÜôùí Ý÷åé ó÷Ýóç ìå ôç âéïðÜëç áðëþí, êáèçìåñéíþí áíèñþðùí.
×áñáêôçñéóôéêÜ óôïé÷åßá ôïõ áðïóðÜóìáôïò áëëÜ êáé üëçò ôçò
óõëëïãÞò åßíáé ç ëéôÞ Ýêöñáóç êáé ôá áíèñùðéóôéêÜ ìçíýìáôá.
ÐñÝðåé åäþ íá áíáöåñèåß üôé ôï äéÞãçìá åßíáé Ýíá óýíôïìï áöÞãç-
ìá, üðïõ ðñùôáãùíéóôåß Ýíá êõñßùò ðñüóùðï óå êÜðïéá óçìáíôéêÞ
óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ. Ç áíÝëéîç ôçò ðëïêÞò ðåñéëáìâÜíåé óôïé÷åßá
ðïõ öùôßæïõí ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ Þñùá. Ç ðëïêÞ êïñõöþíåôáé
óå Ýíá ãåãïíüò, ðïõ åßíáé éäéáßôåñá óçìáíôéêü ãéá ôç æùÞ ôïõ.

1ç åíüôçôá: «Ôï åß÷å âÜëåé áðü êáéñü... êáé ðáñáìüíåõå ôçí þñá»:
Ç ãíùñéìßá ìå ôïí Þñùá ôïõ Ýñãïõ êáé ç Ýíáñîç õëïðïßçóçò ôïõ
ó÷åäßïõ ôïõ.
2ç åíüôçôá: «Ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ… ðïõ óÞêùíå ôï ôñáðÝæé»: Ôï
276 ðñüóùðï ãéá ôï ïðïßï ðñïïñßæïíôáí ôá ðáðïýôóéá.
3ç åíüôçôá: «Ôçí êïßôáîå ðéï ðñïóå÷ôéêÜ… öáëôóÝôá ìå ôï ôñáãïý- Ειρήνη
äé»: Ç áäåñöÞ ôïõ Þñùá êáé ï ôåëéêüò áðïäÝêôçò ôïõ äþñïõ. Μάρρα
Ôï áðüóðáóìá áíáöÝñåôáé óôçí ðñïóðÜèåéá åíüò íåáñïý ôóá-
ãêÜñç íá ôñáâÞîåé ôçí ðñïóï÷Þ ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ ìå ôï íá ôçò
äùñßóåé Ýíá æåõãÜñé êüêêéíá ëïõóôñßíéá, ðïõ ï ßäéïò êáôáóêåýáóå.
ÂëÝðïõìå ôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá åîïéêïíïìÞóåé ôá ÷ñÞìáôá, íá
áãïñÜóåé ôçí ðñþôç ýëç, íá áöéåñþíåé üëç ôïõ ôçí ôÝ÷íç óôçí
êáôáóêåõÞ ôïõò êáé ôåëéêÜ íá ôá äùñßæåé óôçí áäåñöÞ ôïõ, ðïõ ôá
åß÷å ðåñéóóüôåñï áíÜãêç áð’ ü,ôé ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ.
ÈåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ðáéäéêÞ âéïðÜëç êáé
ïé ïéêïãåíåéáêÝò êáé êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò ðïõ äçìéïõñãïýí ôçí
áíÜãêç íá åñãÜæïíôáé ôá ðáéäéÜ áðü ìéêñÞ çëéêßá. Åðßóçò ôï áðü-
óðáóìá êÜíåé ëüãï ãéá ôçí áãíÞ êáé Üäïëç Ýêöñáóç åíüò åñùôéêïý
óõíáéóèÞìáôïò êáé ðþò áõôÞ ìðïñåß íá óõìâÜëëåé óôçí ùñßìáóç
åíüò åöÞâïõ. ÔÝëïò, ôï áðüóðáóìá ðñáãìáôåýåôáé ôï èÝìá ôçò
áäåñöéêÞò áãÜðçò.

1ç åíüôçôá: Ï Þñùáò óõãêåíôñþíåé ÷ñÞìáôá ðñïêåéìÝíïõ íá áãï-
ñÜóåé äÝñìá ãéá íá êáôáóêåõÜæåé Ýíá æåõãÜñé êüêêéíá ëïõóôñéíÝíéá
ðáðïýôóéá, ðïõ åß÷å äåé êáé ôïõ åß÷áí êÜíåé åíôýðùóç. Ï óêïðüò
ôçò ðñïóðÜèåéÜò ôïõ äåí ìáò áðïêáëýðôåôáé óôçí åíüôçôá áõôÞ.
Ôá ëåöôÜ ôá åß÷å êñõììÝíá êáé äåí áðïêÜëõðôå óå êáíÝíáí ôá ó÷Ý-
äéÜ ôïõ –ïýôå óôï áöåíôéêü ôïõ– áðü öüâï ìÞðùò ôïí ÷ëåõÜóïõí.
Ôïí ðáñáêïëïõèïýìå íá ôáëáéðùñåßôáé Ýíá ïëüêëçñï áðüãåõìá
ãéá íá äéáëÝîåé ôï ðéï áñ÷ïíôéêü ó÷Ýäéï, ãéáôß Ýôóé åðÝâáëëå ç ðå-
ñßóôáóç, üðùò áíáöÝñåé ï áöçãçôÞò. Ç ìõóôéêüôçôá ôïõ ó÷åäßïõ
ôïõ ôïí áíÜãêáæå íá äïõëåýåé ðåñéóóüôåñåò þñåò, áöåíüò ãéá íá
ìçí ôïí êáôáëÜâåé ôï áöåíôéêü ôïõ êáé áöåôÝñïõ ãéá íá ìçí ìåßíåé
ðßóù ç äïõëåéÜ ôïõ ìáãáæéïý. Ç áó÷ïëßá ìå ôá êüêêéíá ãïâÜêéá Üñ-
÷éæå üôáí ôåëåßùíáí ïé Üëëåò äïõëåéÝò ôïõ ìáãáæéïý. Óôï ôÝëïò ôçò
åíüôçôáò äéáêñßíïõìå ôï éäéáßôåñï ìåñÜêé ôïõ íåáñïý ôóáãêÜñç
óôçí êáôáóêåõÞ ôïõ óõãêåêñéìÝíïõ æåõãáñéïý ðáðïõôóéþí, óôïé÷åßï
ðïõ ìáò åðéôñÝðåé íá óõìðåñÜíïõìå ìå üôé áõôÜ ôá ðáðïýôóéá
ðñïïñßæïíôáí ãéá êÜðïéá îå÷ùñéóôÞ ðåñßóôáóç.
2ç åíüôçôá:Ï ðñïïñéóìüò ôùí ðáðïõôóéþí áðïêáëýðôåôáé óôïí
áíáãíþóôç óôç óõíÝ÷åéá. Ï íåáñüò åß÷å óêïðü íá äùñßóåé áõôü ôï
æåõãÜñé ðáðïýôóéá, ðïõ ìå ôüóç áãÜðç öéëïôÝ÷íçóå, óôçí áãáðçìÝ-
íç ôïõ, ðïõ äåí ôïí ãíþñéæå ìåí áêüìç, áëëÜ ï ßäéïò åõåëðéóôïýóå
üôé ìå áõôüí ôïí ôñüðï èá ôçí Ýêáíå íá ôïí ðñïóÝîåé. Ç áãáðçìÝíç
277
Η ΑΓΑΠΗ ôïõ Þôáí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ, óôï óðßôé ôïõ ïðïßïõ ç ìçôÝñá ôïõ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ íåáñïý Þñùá äïýëåõå ùò êáèáñßóôñéá. Åäþ ï áíáãíþóôçò óõíåé-
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ äçôïðïéåß ôçí ôñáãéêüôçôá ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ ìéêñïý ôóáãêÜñç,
ΜΑΣ ðïõ äéáêáôÝ÷åôáé áðü áãíÜ óõíáéóèÞìáôá, üìùò ç êïéíùíéêÞ äéá-
öïñÜ áíÜìåóá ó’ áõôüí êáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ áíáðüöåõêôá èá
áðïôåëÝóåé åìðüäéï óôçí ðñáãìáôïðïßçóç ôùí ðñïèÝóåþí ôïõ.
ÂëÝðïõìå ôï íåáñü íá ïñáìáôßæåôáé ôï ó÷Ýäéï ðáñÜäïóÞò ôïõ
êáé ôéò áíôéäñÜóåéò ôçò íåáñÞò. Áñ÷éêÜ åßíáé âÝâáéïò üôé åêåßíç,
ìçí ìðïñþíôáò íá áíôéóôáèåß óôçí ïìïñöéÜ ôùí ðáðïõôóéþí «èá
ðçäïýóå áðü ôç ÷áñÜ ôçò», èá ôïí óõìðáèïýóå áìÝóùò êáé óôç
óõíÝ÷åéá üëá Þôáí ðéèáíÜ
3ç åíüôçôá: Óôç óõíÝ÷åéá ç äéÞãçóç ìåôáôïðßæåôáé óôï ðñüóùðï
ôçò áäåñöÞò ôïõ ìéêñïý ôóáãêÜñç, üðùò áõôÞ öáíôÜæåé óôá ìÜôéá
ôïõ ÞñùÜ ìáò. ÐáñïõóéÜæåôáé áôçìÝëçôç êáé ðïëý êáôþôåñç åì-
öáíéóéáêÜ óå óýãêñéóç ìå ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ. Ôá åîþöôåñíá
–ëüãù öôþ÷åéáò– ðáðïýôóéá ôçò áäåñöÞò ôïõ, äßíïõí óôïí ÞñùÜ
ìáò ôçí áöïñìÞ íá óêåöôåß ìéá Üëëç ðáñÜìåôñï ðïõ äåí åß÷å
õðïëïãßóåé. ÓêÝöôçêå üôé ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ åßíáé ðëïýóéá êáé
Üñá èá åß÷å ðïëëÜ æåõãÜñéá ðáðïýôóéá «êé Ýíá æåõãÜñé ðáñáðÜíù
ðïõ èá ôçò ðÞãáéíå áõôüò èá ôç ãéüìéæáí ÷áñÜ ìüíï ãéá ëßãï». Åêåß-
íïò üìùò Þèåëå íá ôçò äùñßóåé êÜôé ðïõ èá êÝñäéæå áìÝóùò ôïí
åíèïõóéáóìü ôçò êáé èá ôçí Ýêáíáí áõôüìáôá íá ôïí óõìðáèÞóåé.
Åêåßíç ôç óôéãìÞ, ëïéðüí, óõíåéäçôïðïéåß ôï ìÜôáéï ôïõ ó÷åäßïõ
ôïõ êáé ç êüñç ôïõ äáóêÜëïõ «óâÞóôçêå ìïíïêïíôõëéÜ» áðü ôï íïõ
ôïõ. Ôá ëïõóôñéíÝíéá ãïâÜêéá ôåëéêÜ äùñßóôçêáí óôçí áäåñöÞ ôïõ,
ðïõ åêôüò ôïõ üôé óßãïõñá ôá åß÷å ðåñéóóüôåñï áíÜãêç, åðéðëÝïí
ôçò Ýäùóáí ôüóç ÷áñÜ, üóç ðßóôåõå üôé èá áéóèáíüôáí ç êüñç ôïõ
äáóêÜëïõ áí Þôáí óôç èÝóç ôçò.

ÐñùôáãùíéóôÞò: Ï Þñùáò åßíáé Ýíáò íåáñüò âéïðáëáéóôÞò, ðïõ
áóêåß ôï åðÜããåëìá ôïõ ôóáãêÜñç. Ï íåáñüò åßíáé Ýíáò áãíüò
áéóèçìáôßáò ðïõ åñùôåýåôáé, åî üøåùò ìüíï, ìéá êïðÝëá ðïõ åßíáé
êïéíùíéêÜ áíþôåñÞ ôïõ. ÄéêáéïëïãçìÝíá, ëüãù çëéêßáò, áéóèÜíå-
ôáé äåéëßá êáé äåí ìðïñåß íá åêöñÜóåé ôá áéóèÞìáôÜ ôïõ. Ùóôüóï
åìöáíßæåôáé áéóéüäïîïò åöüóïí ç ôáîéêÞ áõôÞ äéáöïñÜ äåí ôïí
ðôïåß, áíôßèåôá ôïí êéíçôïðïéåß íá øÜîåé íá âñåé ôï ðéï áñ÷ïíôéêü
ó÷Ýäéï ðáðïõôóéþí ãéá íá ôçí åíôõðùóéÜóåé. Ôïí âëÝðïõìå íá åßíáé
ïñãáíùôéêüò êáé íá èÝôåé óôü÷ïõò, ôïõò ïðïßïõò ðáëåýåé íá öÝñåé
åéò ðÝñáò: ìáæåýåé ÷ñÞìáôá ðïõ åßíáé äýóêïëï íá óõãêåíôñþóåé
Ýíáò öôù÷üò âéïðáëáéóôÞò.
Åßíáé êáëüò óôç äïõëåéÜ ôïõ êáé íá åìðíÝåé åìðéóôïóýíç óôï áöå-
278 íôéêü ôïõ («Ôïõ åß÷å åìðéóôïóýíç, âëÝðåéò, êé üëïí áõôüí Ýóôåëíå
íá øùíßóåé, ãéáôß ÷þñéá ðïõ ãíþñéæå êáëÜ äÝñìáôá êáé ðñïâéÝò, Ειρήνη
Þôáíå êáé ðáæáñéôæÞò êáé ðÜíôá ðåôý÷áéíå óêüíôï»). Åßíáé åñãáôéêüò, Μάρρα
öéëüôéìïò êáé åðáããåëìáôéêÜ åõóõíåßäçôïò, êáé ðÜíôïôå áíôáðï-
êñßíåôáé óôéò åðáããåëìáôéêÝò ôïõ õðï÷ñåþóåéò. Äåí áöÞíåé ðßóù
ôéò åñãáóßåò ôïõ ìáãáæéïý ãéá íá áó÷ïëçèåß ìå ôçí êáôáóêåõÞ
ôùí ëïõóôñéíéþí. Áíôßèåôá, ðåñéìÝíåé ôï ôÝëïò ôçò çìÝñáò ãéá íá
áöïóéùèåß ó’ áõôÜ. ÁãáðÜåé ôç äïõëåéÜ ôïõ êáé áõôü öáßíåôáé
áðü ôï ìåñÜêé êáé ôçí êáëÞ ôïõ äéÜèåóç ôçí þñá ðïõ äïýëåõå ôá
ëïõóôñßíéá («ÊáñöÜêé êáé ìáíôéíÜäá, öüíôé êáé ôñáãïýäé, øßäé êáé
áíáóôåíáãìüò»).
Ç áíùñéìüôçôá ðïõ åìöáíßæåé ï ÷áñáêôÞñáò ôïõ ìÝ÷ñé áõôü ôï
óçìåßï, áíáôñÝðåôáé áðñüóìåíá êáé áíôéêáèßóôáôáé áðü ôçí ùñß-
ìáóç ðïõ óõíôåëåßôáé îáöíéêÜ. Åíþ áñ÷éêÜ ìå áöÝëåéá ðéóôåýåé êáé
åëðßæåé üôé ç ðñÜãìáôé óõãêéíçôéêÞ ôïõ êßíçóç èá Ýêáíå ôç ìéêñÞ
áñ÷üíôéóóá íá ôïí ðñïóÝîåé, óôç óõíÝ÷åéá, ìå áöïñìÞ ôá ðáðïý-
ôóéá ôçò áäåñöÞò ôïõ, ôïí âëÝðïõìå íá óêÝöôåôáé ðéï ëïãéêÜ.
Óõíåéäçôïðïéåß üôé ç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ôïí Ý÷åé ðåñéóóüôåñï áíÜãêç
áðü ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ ðïõ èá ðñüóèåôå ôá êüêêéíá ëïõóôñß-
íéá ùò Ýíá áêüìç æåõãÜñé óôçí íôïõëÜðá ôçò. Ôï íá ðáñáãíùñßæåé
ôï ðñïóùðéêü ôïõ óõíáßóèçìá êáé íá ðñïôÜóóåé ôï êáèÞêïí ôïõ
áäåñöïý êáé ðñïóôÜôç, áðïôåëåß äåßãìáôá ùñéìüôçôáò.
ÁäåñöÞ ôïõ Þñùá: Áðü ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ ßäéïõ ôïõ Þñùá, êáôá-
ëáâáßíïõìå üôé åßíáé êáé áõôÞ åíôáãìÝíç óôï óêëçñü óêçíéêü ôçò
âéïðÜëçò, ðïõ èÝëåé üëá ôá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéáò íá åñãÜæïíôáé ãéá
íá ôá âãÜëïõí ðÝñá. Ôçí ðáñáêïëïõèïýìå íá ìáæåýåé ôï ôñáðÝæé
ìåôÜ ôï ãåýìá. Åßíáé ôáëáéðùñçìÝíç, áôçìÝëçôç êáé ÷ùñßò áõôïðå-
ðïßèçóç. Ç öñïíôßäá ôçò åìöÜíéóçò ãéá ìéá êïðÝëá ðïõ æåé êÜôù
áðü ôéò óõãêåêñéìÝíåò êïéíùíéêÝò óõíèÞêåò, üðùò ç áäåñöÞ ôïõ
ÞñùÜ ìáò, èåùñåßôáé ðïëõôÝëåéá. Ç Ýëëåéøç áõôïðåðïßèçóçò ïöåß-
ëåôáé óôéò áíôéëÞøåéò ôçò åðï÷Þò ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò ãõíáßêáò,
ðïõ Ýðñåðå íá åßíáé óåìíÞ, ôáðåéíÞ êáé ÷áìçëïâëåðïýóá.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ, åìðëïõôéóìÝ-
íç ìå ëÝîåéò êáé öñÜóåéò éäéùìáôéêÝò (óýíáæå, ôïí ðáßñíáí óôï ìåæÝ,
ðáæáñéôæÞò, ìçí áðïöáíåß, áðÝ) áëëÜ êáé ëÝîåéò ðïõ áíôëïýíôáé áðü
ôï ëåîéëüãéï ôùí ôóáãêÜñçäùí (öüíôé, øßäé, öáëôóÝôá).
ii) ¾öïò
Ç áðëÞ Ýêöñáóç êáé ç áðïõóßá ôïõ ðåñéôôïý êáèéóôïýí ôï ýöïò
ôïõ áðïóðÜóìáôïò ëéôü êáé áðÝñéôôï. Ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ Þ ôá 279
Η ΑΓΑΠΗ êáëïëïãéêÜ óôïé÷åßá óðáíßæïõí, åíþ ï ëüãïò áðïôõðþíåôáé óå
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ìéêñÝò ðåñéüäïõò, ãåãïíüò ðïõ óõìâÜëëåé óôç ãñÞãïñç åîÝëéîç
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ôçò ðëïêÞò.
ΜΑΣ
iii) ÁöÞãçóç
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï áðüóðáóìá åßíáé
ç äéÞãçóç, äçëáäÞ ç ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç åíüò «ðáíôïãíþóôç»
áöçãçôÞ, ðïõ äå ìåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá ìïëïíüôé ôá ãíùñßæåé, üðùò
êáé ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôùí çñþùí.

ÌåôáöïñÝò: «ôï åß÷å âÜëåé áðü êáéñü óôï ìÜôé», «èá ôïí ðáßñíáí
óôï ìåæÝ», «Ýíá êïììÜôé áð’ ôç ëá÷ôÜñá ôçò êáñäéÜò ôïõ», «äåí
Ýâáëå õðïøßá», «Ýðáéñíå íá ãßíåôáé ãïâÜêé», «ðüóï îÝèùñç Þôáí
ìðñïóôÜ óôçí Üëëç», «èá ôç ãéüìéæáí ÷áñÜ ìüíï», «÷éëéÜäåò Þëéïé…
óôçí ðëåîïýäá ôçò». Ðáñïìïéþóåéò: «óêéÜ ôá êñåâÜôéá… óÞêùíå ôï
ôñáðÝæé», «óâÞóôçêå ìïíïêïíôõëéÜ», «ôï óðßôé Üóôñáøå».
ÕðåñâïëÞ: «ãýñéóå üëïõò ôïõò äñüìïõò» , «üìïéá ôïõò äå öïñåèÞ-
êáíå ðïôÝ», «¼ëá ôïõ öáßíïíôáí óêéÝò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç êáñäéÜ ôç ìåèõóìÝíç ÷üñåõå», «ðïõëéÜ ôñåëÜ».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ äÝñìáôïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéÞèçêå ãéá ôá ëïõ-
óôñßíéá, ç åéêüíá ôïõ Þñùá íá ðáæáñåýåé, ç åéêüíá ôçò êáôáóêåõÞò
ôùí ðáðïõôóéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ôñáãïõäéïý êáé ôïõ áíáóôå-
íáãìïý ôïõ ìéêñïý ôóáãêÜñç üôáí äïýëåõå ôá ëïõóôñßíéá ôïõ, ç
åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò êüñçò ôïõ äáóêÜëïõ, ç åéêüíá ôïõ ó÷å-
äßïõ ðáñÜäïóçò ôïõ äþñïõ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò áäåñöÞò
ôïõ, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò ÷áñÜò ôçò áäåñöÞò ôïõ üôáí
ôçò äþñéóå ôá ðáðïýôóéá.

1. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ äéçãÞìáôïò ãßíïíôáé öáíåñÜ ôá áéóèÞìáôá
ôïõ ìéêñïý âéïðáëáéóôÞ ãéá ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ;
Óôçí ðñþôç êéüëáò åíüôçôá âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá Ý÷åé êáôá-
óôñþóåé Ýíá ó÷Ýäéï, ôï ïðïßï äåí ìáò áðïêáëýðôåé. ¼ëç ôïõ ç
ðñïóðÜèåéá íá õëïðïéÞóåé ôï ó÷Ýäéï áõôü öáíåñþíåé üôé ðñÜãìáôé
åßíáé êÜôé ðïõ Ý÷åé ôçí áðüëõôç ðñïóï÷Þ ôïõ êáé ôïí åíäéáöÝ-
ñåé ðïëý. Áñãüôåñá, ìáèáßíïíôáò ôïí ðñïïñéóìü ôùí ðáðïõôóéþí,
êáôáëáâáßíïõìå üôé ï Þñùáò åßíáé åñùôåõìÝíïò ìå ôçí êüñç ôïõ
äáóêÜëïõ. Ôá Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ ãé’ áõôÞí ãßíïíôáé öáíåñÜ
üôáí åñãÜæåôáé ãéá ôçí êáôáóêåõÞ ôùí ëïõóôñéíéþí. Ç óêÝøç ôçò
áãáðçìÝíçò ôïõ ôïí êÜíåé íá ìç ëïãáñéÜæåé ôïí åðéðëÝïí öüñôï
åñãáóßáò êáé íá äïõëåýåé ìå ìåñÜêé êáé ðïëý êáëÞ äéÜèåóç. Ôçí
280 áãáðÜåé êáé ãé’ áõôü èÝëåé íá ôçò öôéÜîåé êÜôé ðïõ íá îåðåñíÜ óå
ïìïñöéÜ ïôéäÞðïôå Üëëï êáé íá ôç ÷áñïðïéÞóåé. Óôçí Ýíáôç ðáñÜ- Ειρήνη
ãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá ôáëáéðùñåßôáé áðü ôçí Μάρρα
áðïêëåéóôéêÞ êáé óõíå÷Þ óêÝøç ôçò íåáñÞò êïðÝëáò: «Äåí Ýâëåðå
ìðñïóôÜ ôïõ. ¼ëá ôïõ öáßíïíôáí óêéÝò». ¹ôáí ôüóï åñùôåõìÝíïò
ðïõ Ýöôáóå óôï óçìåßï íá áäéêÞóåé ôçí ßäéá ôïõ ôçí áäåñöÞ õðï-
âÜëëïíôáò ôçí óå Üäéêç óýãêñéóç ìå ôçí áãáðçìÝíç ôïõ.
2. Ãéáôß ôï íåáñü ôóáãêáñüðïõëï ÷Üñéóå ôåëéêÜ ôá êüêêéíá ãï-
âÜêéá óôçí áäåñöÞ ôïõ;
Ï íåáñüò ôóáãêÜñçò ÷Üñéóå ôåëéêÜ ôá êüêêéíá ãïâÜêéá óôçí áäåñ-
öÞ ôïõ. Êáé áõôü ãéáôß óõíåéäçôïðïéåß ôï ñüëï ðïõ Ý÷åé ùò áäåñöüò
êáé ðñïóôÜôçò, ðïõ êáèÞêïí ôïõ åßíáé íá öñïíôßæåé ðñþôá ôçí
ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. ÓêÝöôçêå üôé ãéá ôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ, áõôÜ
ôá êüêêéíá ãïâÜêéá èá Þôáí áêüìç Ýíá æåõãÜñé ðáðïýôóéá óôçí
íôïõëÜðá ôçò. Èá ôçò Üñåóáí âÝâáéá, áëëÜ äå èá Þôáí ãé’ áõôÞí
êÜôé ôï îå÷ùñéóôü, üðùò Þèåëå ôï ôóáãêáñüðïõëï. Ðñáãìáôéêü åí-
èïõóéáóìü èá áéóèáíüôáí ç áäåñöÞ ôïõ, ðïõ öïñïýóå åîþöôåñíá
ðáðïýôóéá êáé ïýôå óôá üíåéñÜ ôçò äå öáíôáæüôáí üôé ìðïñïýóå
ðïôÝ íá öïñÝóåé ôüóï üìïñöá êáé áêñéâÜ ðáðïýôóéá, äåäïìÝíçò
ôçò ïéêïíïìéêÞò äõó÷Ýñåéáò ôçò ïéêïãÝíåéáò. Óôï óçìåßï áõôü âëÝ-
ðïõìå ôïí Þñùá íá ùñéìÜæåé áðüôïìá êáé íá ðñïôÜóóåé ôï êáèÞêïí
ôïõ ðñïò ôçí ïéêïãÝíåéá, áöÞíïíôáò êáôÜ ìÝñïò ôá ðñïóùðéêÜ ôïõ
óõíáéóèÞìáôá.
3. Ó÷ïëéÜóôå ôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ. Ãéáôß ï Þñù-
áò åßíáé óôï ôÝëïò «ðéï ìåóôùìÝíïò»;
Óôçí ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ âëÝðïõìå ôïí Þñùá íá áé-
óèÜíåôáé áëëÜ êáé íá ðñÜôôåé üðùò Ýíáò þñéìïò ðëÝïí Üíôñáò. Ôïí
ðáñáêïëïõèïýìå íá ðáñáããÝëíåé êáöÝ. Åßäáìå óôçí ðñþôç åíüôçôá
ôïõ áðïóðÜóìáôïò, ôçí ùñéìüôçôá åíüò áãïñéïý íá êñßíåôáé áðü ôï
ñüöçìá ðïõ ôïí êåñíïýí ïé Üëëïé. ÌÝ÷ñé ôþñá ôï áöåíôéêü êÝñíáãå
ôï ôóáãêáñüðïõëï ãêáæüæá, ãéáôß ôïí èåùñïýóå áêüìç ìéêñü. Áðü
ôüôå üìùò ðïõ ôïí óõíÝëáâå íá êáðíßæåé, óõíåéäçôïðïßçóå üôé ï
âïçèüò ôïõ åß÷å ðëÝïí ìåãáëþóåé êáé Üñ÷éóå íá ôïí êåñíÜ êáöÝ,
ãëõêý âñáóôü. ÂëÝðïõìå, ëïéðüí, üôé ï íåáñüò Þñùáò áðü ìüíïò
ôïõ áéóèÜíåôáé íá Ý÷åé ùñéìÜóåé áðüôïìá åêåßíç ôçí çìÝñá êáé
ðáñáããÝëíåé êáöÝ ãëõêý âñáóôü.
Óýìöùíá ìå ìßá áðü ôéò ìåôáöïñéêÝò Ýííïéåò ôçò ëÝîçò, þñéìïò
åßíáé êáé áõôüò ðïõ åßíáé õðåýèõíïò. Ï þñéìïò Üíèñùðïò Ý÷åé ïëï-
êëçñþóåé ôç óõíáéóèçìáôéêÞ êáé ðíåõìáôéêÞ ôïõ áíÜðôõîç, þóôå
íá ìðïñåß íá åðéëÝãåé õðåýèõíá êáé áíåîÜñôçôá áðü ôá äéêÜ ôïõ
êñéôÞñéá, ìå ìéá ëÝîç åßíáé áõôüò ðïõ ï ëáüò ïíïìÜæåé «øçìÝíï». Ç
õðåýèõíç óôÜóç ðïõ åðéäåéêíýåé ôï ôóáãêáñüðïõëï óôï áðüóðá-
óìá, áöÞíïíôáò êáôÜ ìÝñïò ôá ðñïóùðéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá êáé 281
Η ΑΓΑΠΗ èÝôïíôáò ùò ðñïôåñáéüôçôá íá âïçèÞóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ ðïõ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ôï Ý÷åé ðåñéóóüôåñï áíÜãêç, åßíáé óôïé÷åßá ùñßìáóçò. ¸ôóé ëïéðüí,
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ äå äùñßæåé ôá ëïõóôñéíÝíéá ãïâÜêéá óôçí áãáðçìÝíç ôïõ, ìïëïíüôé
ΜΑΣ áõôüò Þôáí ï ðñùôáñ÷éêüò óêïðüò ãéá ôïí ïðïßï ôá êáôáóêåýáóå,
áëëÜ ôá äùñßæåé ôåëéêÜ óôçí áäåñöÞ ôïõ ðïõ êáé ìåãáëýôåñç ÷áñÜ
èá ôçò Ýäéíáí êáé ðåñéóóüôåñç áíÜãêç ôá åß÷å.
4. Äþóôå ãñáðôÜ ìéá Üëëç åîÝëéîç óôï äéÞãçìá, õðïèÝôïíôáò ãéá

ðáñÜäåéãìá, üôé ï íåáñüò ÷Üñéæå ôåëéêÜ ôá ãïâÜêéá óôçí êüñç
ôïõ äáóêÜëïõ.
Ìéá Üëëç åîÝëéîç óôï äéÞãçìá èá ìðïñïýóå íá äïèåß áí ðñÜãìáôé
ôåëéêÜ ï íåáñüò ôóáãêÜñçò êáôÜöåñíå íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôï
ó÷Ýäéü ôïõ êáé äþñéæå ôá ãïâÜêéá óôçí êüñç ôïõ äáóêÜëïõ. ºóùò
ôï ó÷Ýäéü ôïõ üìùò ôüôå íá ðåôý÷áéíå êáôÜ ôï Þìéóõ. Èá êáôÜ-
öåñíå âÝâáéá íá äùñßóåé ôá ðáðïýôóéá óôçí áãáðçìÝíç ôïõ, áëëÜ
ç áíôßäñáóÞ ôçò ìðïñåß íá ìçí Þôáí ç áíáìåíüìåíç.
Ôï ôóáãêáñüðïõëï ðåñßìåíå íá ôá äåé ç êïðÝëá êáé íá åíèïõóéá-
óôåß, âëÝðïíôáò üôé ïìïñöüôåñá ðáðïýôóéá äåí åß÷áí õðÜñîåé. ÊÜôé
ôÝôïéï üìùò ßó÷õå óôï Üäïëï êáé áãíü ìõáëü ôïõ áöåëÞ ôóáãêÜñç
ðïõ äåí ìðïñåß åê ôùí ðñïôÝñùí íá öáíôáóôåß üôé ç ôáîéêÞ ôïõò
äéáöïñÜ èá ìðïñïýóå ðïôÝ íá åìðïäßóåé äýï áíèñþðïõò íá óìß-
îïõí. Öáíôáæüìáóôå ëïéðüí ôçí êüñç íá ìçí åíèïõóéÜæåôáé áëëÜ
áíôßèåôá íá ðáñáîåíåýåôáé áðü ôï äþñï ôïõ íåáñïý. Åêåßíïò üìùò
ðïõ óßãïõñá èá äõóáñåóôïýíôáí áðü ôçí êßíçóÞ ôïõ, èá Þôáí
ï ðáôÝñáò ôçò êüñçò, ðïõ ùò áõóôçñüò äÜóêáëïò åêåßíçò ôçò
åðï÷Þò, äå èá Þèåëå ç êüñç ôïõ íá óõíáíáóôñÝöåôáé ôï ãéï ôçò
êáèáñßóôñéÜò ôïõ.
Ùóôüóï ôï äéÞãçìá êáé ìå áõôÞ ôçí äéáöïñåôéêÞ åîÝëéîç èá ìðï-
ñïýóå íá êáôáëÞãåé êáé ðÜëé óôçí ùñßìáóç ôïõ íÝïõ. Ï ÞñùÜò ìáò
èá áðïãïçôåýïíôáí áðü ôç óôÜóç ôïõ äáóêÜëïõ êáé ôçò êüñçò ôïõ
êáé áõôü èá ôïí Ýêáíå íá áíáèåùñÞóåé ôç óôÜóç ôïõ êáé íá äåé ôá
ðñÜãìáôá üðùò åßíáé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá.

κειμένου
1. Áíôëþíôáò óôïé÷åßá áðü ôï êåßìåíï ðñïóðáèÞóôå íá óêéáãñá-
öÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ Þñùá.
2. ÅîåôÜóôå áí ôï êåßìåíï áíôáðïêñßíåôáé óôá âáóéêÜ ÷áñáêôçñé-
óôéêÜ åíüò äéçãÞìáôïò.
3. Áíáëýóôå íïçìáôéêÜ ôéò ðáñïìïéþóåéò ôïõ êåéìÝíïõ.
282
Κόρη που λάμπει
Δημοτικό τραγούδι
¼ðùò óôçí áñ÷áéüôçôá, Ýôóé êáé óôç äéÜñêåéá ôçò âõæáíôéíÞò ðå-
ñéüäïõ, óõíå÷ßæåôáé ç ëáúêÞ ðáñáãùãÞ, äçëáäÞ ôï äçìïôéêü ôñá-
ãïýäé, óõíäåäåìÝíï ðÜíôá ìå ôï ôñáãïýäé êáé óõ÷íÜ ìå ôï ÷ïñü.
Ôá äåßãìáôá äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí ðïõ óþèçêáí åßíáé ðïëý ëßãá,
óõíÞèùò áðïóðáóìáôéêÜ, êáé Ýöôáóáí óôá ÷Ýñéá ìáò ùò ðáñáèÝ-
ìáôá óå êåßìåíá óõããñáöÝùí. ÐïëëÜ áðü ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá
ðïõ äçìéïõñãÞèçêáí óôç âõæáíôéíÞ ðåñßïäï Ýöôáóáí Ýùò ôéò ìÝñåò
ìáò ìå ôçí ðñïöïñéêÞ ðáñÜäïóç êáé öõóéêÜ ìå áíáðñïóáñìïãÝò,
áíÜëïãá ìå ôçí åðï÷Þ áëëÜ êáé ôïí ôüðï. ¢ëëá ðÜëé ðëÜóôçêáí
óå íåüôåñá ÷ñüíéá ðÜíù óôïí ôýðï ôùí ðáëáéüôåñùí.
Äçìïôéêü ôñáãïýäé åßíáé ôï ôñáãïýäé, êõñéüôåñá ôçò õðáßèñïõ, ðïõ
óõíÝèåóå ï ëáüò (ëáúêÞ ìïýóá) êáé áíáöÝñåôáé óå üëá ôá èÝìáôá
ôçò áíèñþðéíçò æùÞò (ãÝííçóç, ãÜìï, èÜíáôï, ðüëåìï, îåíéôéÜ ê.ëð.).
Äéáäéäüôáí ðñïöïñéêÜ êáé óå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò. Ôá äçìïôéêÜ
ôñáãïýäéá, áíÜëïãá ìå ôï èÝìá ôïõò, ÷ùñßæïíôáé óå íáíïõñßóìáôá,
ðáéäéêÜ, ôçò áãÜðçò, ôïõ ãÜìïõ, åïñôáóôéêÜ, ôçò îåíéôéÜ, ìïéñïëüãéá
ê.ëð. Óõãêñßíïíôáò ôá ðáëéüôåñá äåßãìáôá äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí
ìå ôá íåüôåñá, äéáðéóôþíïõìå üôé üëá áêïëïõèïýí ìåñéêïýò âá-
óéêïýò êáíüíåò ùò ðñïò ôçí ôå÷íïôñïðßá êáé ðáñïõóéÜæïõí êïéíÜ
÷áñáêôçñéóôéêÜ ìåôáîý ôïõò. Ïé êõñéüôåñïé áðü áõôïýò ôïõò êá-
íüíåò åßíáé ïé åîÞò:
1. Ï ëéôüò êáé ðõêíüò ëüãïò: áðïöåýãïíôáé äçëáäÞ ïé ìáêñçãïñß-
åò, ôá åðßèåôá åßíáé åëÜ÷éóôá êáé ï ëüãïò óõãêñïôåßôáé êõñßùò ìå
ñÞìáôá êáé ïõóéáóôéêÜ.
2. Ç áñ÷Þ ôçò éóïìåôñßáò: êÜèå ìåôñéêÞ åíüôçôá (çìéóôß÷éï, óôß÷ïò Þ
äßóôé÷ï) ðåñéÝ÷åé Ýíá ïëïêëçñùìÝíï íüçìá. Óôïõò óôß÷ïõò äçëáäÞ
ôùí äçìïôéêþí ôñáãïõäéþí áðïêëåßïíôáé ïé äéáóêåëéóìïß. Äå èá
óõíáíôÞóïõìå ðïôÝ ë.÷. Óôß÷ïõò, ôï íüçìá ôùí ïðïßùí óõíå÷ßæåôáé
óôçí åðüìåíç ìåôñéêÞ åíüôçôá.
3. Ç åðáíÜëçøçÞ ïëïêëÞñùóç ôïõ íïÞìáôïò ôïõ ðñþôïõ çìéóôé÷ßïõ
óôï äåýôåñï. Ð.÷: «Ôï ÌÜç åðáíôñåýôçêå, ôï ÌÜç ãõíáßêá ðÞñå», 283
Η ΑΓΑΠΗ «Íá êáôáêÜôóåé ï êïõñíéá÷ôüò, íá óçêùèåß ç áíôÜñá».
ΓΙΑ ΤΟΥΣ 4. Ôï öáéíüìåíï ôùí Üóêïðùí åñùôçìÜôùí.
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ 5. Ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò õðåñâïëÞò.
ΜΑΣ 6. Ïé ðñïóùðïðïéÞóåéò:ôï öõóéêü Þ æùéêü ðåñéâÜëëïí (âïõíÜ, äÝ-
íôñá, ðïõëéÜ, Üëïãá ê.ëð) ìðïñåß íá áðïêôÜ áíèñþðéíåò éäéüôçôåò,
íá ìéëÜ Þ íá ðáßñíåé ìÝñïò óôç äñÜóç.

Ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá ôçò áãÜðçò åßíáé ðáëéÜ, üóï ðáëéü åßíáé
êáé ôï óõíáßóèçìá ðïõ ôá åìðíÝåé. Ôï åñùôéêü óôïé÷åßï åßíáé ôï
âáóéêü óå üëá ôá ôñáãïýäéá áõôÞò ôçò êáôçãïñßáò. Ðåñßöçìá åßíáé
ôá åñùôéêÜ äßóôé÷á Þ ëéáíïôñÜãïõäá, ðïõ åðéæïýí ìÝ÷ñé ôéò ìÝñåò
ìáò ìå ôç ìïñöÞ ôùí êñçôéêþí ìáíôéíÜäùí.
ÁíÜìåóá óôéò äéÜöïñåò ìïñöÝò ôùí åñùôéêþí ôñáãïõäéþí óõãêå-
ôáëÝãïíôáé ôá ðáéíÝìáôá, ïé êáçìïß, ôá ðåéóìáôéêÜ, ôá ðåéñáêôéêÜ
ê.Ü. Ôï ôñáãïýäé ðïõ áêïëïõèåß åßíáé «ðáßíåìá» ôçò áãáðçôéêéÜò,
õìíåß äçëáäÞ ôçí ïìïñöéÜ ôçò êüñçò óõãêñßíïíôÜò ôçí ìå ôïí Þëéï
êáé ôï öåããÜñé.

Ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå äýï èåìáôéêÝò åíü-
ôçôåò:
1ç åíüôçôá: óôß÷ïé 1-6: Ç áãáðçìÝíç ôáõôßæåôáé ìå ôï öåããÜñé êáé
ìéëÜåé ìå ôïí Þëéï.
2ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 7-10: Ôá óõíáéóèÞìáôá ðïõ ðñïêáëåß ç åéêüíá
ôçò êïðÝëáò.
i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñï
Ç Êüñç ðïõ ëÜìðåé åßíáé Ýíá áðü ôá ðïëëÜ ôñáãïýäéá ðïõ óõíÝ-
èåóå ç ëáúêÞ ìïýóá ãéá íá åêöñÜóåé ôï èáõìáóìü ðñïò ôç ãõíáé-
êåßá ïìïñöéÜ. ×ñçóéìïðïéþíôáò õðåñâïëÝò, êáèþò êáé åíÝñãåéåò
õðïêéíïýìåíåò áðü ôï åñùôéêü óõíáßóèçìá, ï íÝïò óõãêñßíåé ôçí
áãáðçìÝíç ôïõ ìå ôïí Þëéï êáé ôç óåëÞíç, õðïíïþíôáò üôé Ý÷åé èá-
ìðùèåß áðü ôçí ïìïñöéÜ ôçò. Ç ïìïñöéÜ ôçò Ý÷åé «êÜøåé êáñäéÝò»,
üðùò ï Þëéïò üôáí ìåóïõñáíåß, êáßåé êáé ìáñáßíåé üëç ôçí ðëÜóç.
Ï èáõìáóìüò êáé ç Üäïëç áãÜðç åßíáé áõôÜ ðïõ ðñïâÜëëïíôáé óôï
óõãêåêñéìÝíï äçìïôéêü ôñáãïýäé êáé ü÷é ç åñùôéêÞ ó÷Ýóç. ÃåíéêÜ
óôï ôñáãïýäé ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò õðåñâïëÝò ôçò áãÜðçò êáé ôçí
øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé Ýíáò åñùôåõìÝíïò
284 Üíèñùðïò.
ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç Δημοτικό
1ç åíüôçôá: Óôï ôñáãïýäé ðñïâÜëëåôáé ç ïìïñöéÜ ôçò áãáðçôéêÞò τραγούδι
ìÝóá áðü ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ ôçò ðáñïìïßùóçò êáé ôçò õðåñâïëÞò.
Ç êïðÝëá ôáõôßæåôáé ìå ôï öåããÜñé: üðùò, üôáí áõôü âãáßíåé õðÜñ-
÷åé óêïôÜäé óôçí ðëÜóç êáé äåí ìðïñåß ï Üíèñùðïò íá äåé ôßðïôá
Üëëï ãýñù ôïõ åêôüò áðü áõôü, ôï ßäéï óêïôÜäé õðÜñ÷åé êáé óôçí
øõ÷Þ ôïõ íÝïõ ìüëéò ôçí áíôéêñßæåé. Äåí ìðïñåß íá äåé ôßðïôå Üëëï
ãýñù ôïõ ðáñÜ ìüíï ôï öåããÜñé, äçëáäÞ ôçí áãáðçìÝíç ôïõ. ¼ëá
ôá Üëëá óâÞíïõí áðü ôï íïõ ôïõ êáé õðÜñ÷åé ãé’ áõôüí ìüíï ôï öùò
ðïõ áêôéíïâïëåß ç ïìïñöéÜ ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ. Êáôüðéí ç êïðÝëá
ðáñïìïéÜæåôáé êáé ìå ôïí Þëéï. ¼ðùò ç óåëÞíç ðáßñíåé ôï öùò áðü
ôïí Þëéï, Ýôóé êáé ç êïðÝëá - öåããÜñé, ÷ñåéÜæåôáé ôïí Þëéï ãéá íá
ëÜìøåé. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç ðñïóùðïðïßçóç ôïõ Þëéïõ, ìå ôïí
ïðïßï ç êüñç ìáëþíåé, óõæçôÜ êáé ôïõ æçôÜ íá âãåé êáé íá ëÜìøåé.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç áõôÞ åíüôçôá âëÝðïõìå ôïí Þëéï ôåëéêÜ íá
áíôáðïêñßíåôáé óôï êÜëåóìá ôçò êïðÝëáò – óåëÞíçò êáé íá ëÜìðåé.
¼ðùò üìùò ï Þëéïò üôáí âãáßíåé êáßåé êáé ìáñáßíåé ôçí ðëÜóç ìå
ôç èåñìüôçôÜ êáé ôï öùò ôïõ, Ýôóé êáé ç êïðÝëá êáßåé ôéò êáñäéÝò
ôùí íÝùí áíäñþí ìå ôçí ïìïñöéÜ ôçò, äçëáäÞ ôïõò êÜíåé íá ôçí
åñùôåýïíôáé. Áîéïóçìåßùôç åßíáé ç áñíçôéêÞ ÷ñïéÜ ðïõ áðïäßäåôáé
óôï óõíáßóèçìá ôïõ Ýñùôá, êáèþò ç ëáúêÞ ìïýóá ôïý áðïäßäåé
éäéüôçôåò áñíçôéêÝò, ìÝóù ôùí ñçìÜôùí êáßåé, öëïãßæåé, óêëáâþíåé
êáé ìáñáßíåé. ÐñÜãìáôé ôá óõíáéóèÞìáôá áõôÜ äçìéïõñãïýíôáé óôïí
Üíèñùðï üôáí ôá åñùôéêÜ ôïõ óõíáéóèÞìáôá äå âñßóêïõí áíôáðü-
êñéóç áðü ôï Ýôåñïí Þìéóõ, ãåãïíüò ðïõ Þôáí óýíçèåò ôçí åðï÷Þ
åêåßíç, ðïõ ïé ó÷Ýóåéò ôùí íÝùí áóöáëþò ðåñéïñßæïíôáí óôï èáõ-
ìáóìü êáé ôçí ðëáôùíéêÞ áãÜðç. ÐñïêåéìÝíïõ íá õðÜñîåé åñùôéêÞ
ó÷Ýóç Ýðñåðå ïðùóäÞðïôå íá Ý÷åé ðñïçãçèåß ãÜìïò. ÁëëÜ êáé ðÜëé,
ï ãÜìïò äåí Þôáí áðüññïéá ôçò åëåýèåñçò âïýëçóçò êáé åðéëïãÞò
ôùí äýï íÝùí, áëëÜ ãéíüôáí êáôüðéí óõíïéêåóßïõ êáé óõìöùíßáò
ìåôáîý ôùí ãïíÝùí ôïõò.

Óôï äçìïôéêü áõôü ôñáãïýäé ðñùôáãùíéóôÝò åßíáé Ýíáò íåáñüò êáé
ç áãáðçìÝíç ôïõ. Ï íåáñüò èáõìÜæåé ôçí êïðÝëá ãéá ôçí ïìïñöéÜ
ôçò, ðïõ ôïí Ý÷åé êÜíåé íá ôçí åñùôåõôåß. Ç áãÜðç ôïõ ãé’ áõôÞí
ôïí ùèåß óå õðåñâïëÝò. Ôïí Ý÷åé èáìðþóåé ôüóï ç ïìïñöéÜ ôçò
ðïõ öôÜíåé óôï óçìåßï íá ôçí ðáñïìïéÜæåé ìå ôá ïõñÜíéá óþìáôá
ôïõ Þëéïõ êáé ôçò óåëÞíçò. Ôïí âëÝðïõìå åðßóçò íá ôáëáéðùñåßôáé
áðü ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôïõ, ãåãïíüò ðïõ ìáò êÜíåé íá ðéóôåýïõìå
üôé ç êïðÝëá äåí áíôáðïêñßíåôáé óôá áéóèÞìáôÜ ôïõ. Óôï ôñáãïýäé
ìåí êÜôé ôÝôïéï äåí áíáöÝñåôáé ìå óáöÞíåéá, áëëÜ ìüíï ï Ýñùôáò
÷ùñßò áíôáðüêñéóç êáßåé, öëïãßæåé, ìáñáßíåé êáé õðïäïõëþíåé. Ç 285
Η ΑΓΑΠΗ ðáñïõóßá ôçò áãáðçìÝíçò äçëþíåôáé óôï óçìåßï üðïõ ç ðïéçôéêÞ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ öùíÞ ôçí ðáñïìïéÜæåé ìå ôç óåëÞíç êáé ôç âÜæåé íá ìáëþíåé ìå
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ôïí Þëéï êáé íá ôïí êáëåß íá âãåé êáé íá ëÜìøåé, ãéá íá âãåé êáé íá
ΜΑΣ ëÜìøåé êé åêåßíç ìå ôç óåéñÜ ôçò. Åßíáé ðïëý üìïñöç êáé ìïéÜæåé óáí
ç ßäéá íá Ý÷åé åðßãíùóç ôçò ïìïñöéÜò ôçò, åöüóïí ðáñáäÝ÷åôáé ôç
ëÜìøç ôçò. Åðßóçò ôç âëÝðïõìå íá áãíïåß ôéò óõíÝðåéåò ðïõ Ý÷åé ç
ïìïñöéÜ ôçò êáé êÜíåé ôá ðáëéêÜñéá íá ôçí åñùôåõôïýí.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé äçìïôéêÞ ìå ïñéóìÝíá éäéùìáôéêÜ óôïé÷åßá (áãáðç-
ôéêéÜ, üíôåò, äéù, ôï ôá÷ý, êáßãåé). Óå üëï ôï ôñáãïýäé êõñéáñ÷ïýí
ôá ñÞìáôá êáé ôá ïõóéáóôéêÜ (ï ëüãïò óôï÷åýåé óôï êáßñéï, óôçí
ïõóßá), åíþ ôï åðßèåôï åßíáé Ýíá (âáèý).
ii) ¾öïò
¼ðùò óå üëá ôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá, Ýôóé êáé åäþ, ç ýðáñîç ðïë-
ëþí ðñïóùðïðïéÞóåùí, õðåñâïëþí êáé åðáíáëÞøåùí êÜíåé ôï ýöïò
ôïõ ðïéÞìáôïò ãëáöõñü êáé ëõñéêü. Ìå ôá áóýíäåôá ó÷Þìáôá ôï
ýöïò ãßíåôáé ãïñãü, åíþ ìå ôéò åéêüíåò áðïêôÜ ðáñáóôáôéêüôçôá.
Ç ÷ñÞóç ôïõ äñáìáôéêïý åíåóôþôá (Ý÷ù, ðñïâÜëëåé, óêïñðéÝôáé,
ìáñáßíåé, öëïãßæåé, êáßãåé, óêëáâþíåé) äßíåé óôï ýöïò æùíôÜíéá êáé
äñáìáôéêüôçôá.

Ôï ôñáãïýäé áðïôåëåßôáé áðü ôñåéò óôñïöÝò ìå Üíéóï áñéèìü óôß-
÷ùí ç êáèåìßá. Ï óôß÷ïò åßíáé äåêáðåíôáóýëëáâïò ðáñïîýôïíïò êáé
ôï ìÝôñï éáìâéêü. ÕðÜñ÷åé ïìïéïêáôÜëçêôï Þ ïìïéïôÝëåõôï, äçëáäÞ
óôï ôÝëïò äéáäï÷éêþí óôß÷ùí õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò Þ êáôáëÞîåéò üìïéåò
ç÷çôéêÜ (óôß÷ïé 1-4, óôß÷ïé 7-9).

ÌåôáöïñÝò: «âáèý óêïôÜäé», «óêïñðéÝôáé ôï óêïôÜäé», «ìáñáßíåé ðá-
ëéêÜñéá», «öëïãßæåé íéïõò», «êáßãåé ï÷ôñïýò», «óêëáâþíåé ðáëéêÜñéá»,
«êáßãåé êé åìÝíá», «öõëëïêÜñäéá».
Ðáñïìïéþóåéò: «åêåßíç åßí’ ôï öåããÜñé», ðáñïìïßùóç ôçò êïðÝëáò
ìå ôïí Þëéï üðùò öáßíåôáé êõñßùò óôç äåýôåñç åíüôçôá ôïõ ôñá-
ãïõäéïý.
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: óôß÷ïò 5.
ÕðåñâïëÞ: «åêåßíç åßí’ ôï öåããÜñé», óôß÷ïò 4, óôß÷ïò 7, óôß÷ïé 9-11.
Áóýíäåôï: óôß÷ïé 1-2, óôß÷ïò 6, óôß÷ïé 7-10.
Áóýíäåôï
ÅðáíÜëçøç:: íá ‘íáé, öåããÜñé, óêïôÜäé, Þëéï, âãáßíù, ëÜìðù, êáßãåé,
ÅðáíÜëçøç
ìáñáßíåé, ðáëéêÜñéá.
286 Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò óêïôåéíÞò ãåéôïíéÜò, ç åéêüíá ôçò êïðÝëáò
ðïõ ìáëþíåé ìå ôïí Þëéï, ç åéêüíá ôïõ Þëéïõ ðïõ ìåóïõñáíåß, ç Δημοτικό
åéêüíá ôùí ðáëéêáñéþí. τραγούδι

1. Óôçí ðñþôç óôñïöéêÞ åíüôçôá ç ïìïñöéÜ ôçò íÝáò ðñïâÜëëåôáé
ìå ôçí ðáñïìïßùóç êáé ôçí õðåñâïëÞ. Åíôïðßóôå êáé ó÷ïëéÜóôå
áõôÜ ôá óôïé÷åßá.
Óôçí ðñþôç åíüôçôá ç ïìïñöéÜ ôçò êüñçò ðáñïìïéÜæåôáé ìå ôï
öåããÜñé. Áõôü ãßíåôáé öáíåñü óôï óôß÷ï «Ãéáôß Ý÷ù ìéá áãáðçôéêéÜ
êé áõôÞ åßí’ ôï öåããÜñé». Ç áãÜðç ôïõ íÝïõ ãéá ôçí êïðÝëá öôÜíåé
óå óçìåßï õðåñâïëÞò üôáí ôçí ôáõôßæåé ìå ôï öåããÜñé êáé íá üôé
üôáí áõôÞ ðñïâÜëëåé, óêïñðßæåé ðáíôïý óêïôÜäé, üðùò áêñéâþò
üôáí ôï öåããÜñé õðÜñ÷åé óôïí ïõñáíü, ç ðëÜóç âñßóêåôáé óå óêï-
ôÜäé («ð’ üíôåò ðñïâÜëëåé íá ôç äéù óêïñðéÝôáé ôï óêïôÜäé»).
(ÂëÝðå åðßóçò ôá ó÷üëéá óôç ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç).
2. Ðïéïò õðåñôåñåß óå ëÜìøç, ï Þëéïò Þ ç êüñç; ÁéôéïëïãÞóôå ôçí

áðÜíôçóÞ óáò êÜíïíôáò áíáöïñÜ óå ëÝîåéò Þ åêöñÜóåéò ôïõ
äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý.
Ðáñüëï ðïõ ï Þëéïò åßíáé ç ðçãÞ ôçò ëÜìøçò ôçò óåëÞíçò – êïðÝ-
ëáò, åêåßíç õðåñôåñåß óå ëÜìøç, öôÜíïíôáò óôï óçìåßï íá êáôá-
íôÜ áõôÞ ç ëÜìøç êáôáóôñïöéêÞ ãéá ôïõò íÝïõò Üíäñåò ðïõ ôçí
áíôéêñßæïõí. Ç ëÜìøç ôïõ Þëéïõ ìáñáßíåé ìüíï ôá ÷ïñôÜñéá, åíþ ç
ïìïñöéÜ ôçò êïðÝëáò öôÜíåé óå óçìåßï íá êáßåé, íá öëïãßæåé êáé íá
óêëáâþíåé ðáëéêÜñéá. Ïé åéêüíåò áóöáëþò åßíáé ìåôáöïñéêÝò êáé
èÝëïõí íá äåßîïõí üôé ç ïìïñöéÜ ôçò êïðÝëáò èáìðþíåé ôá ðáëé-
êÜñéá êáé ôá êÜíåé íá ôçí åñùôåýïíôáé áìÝóùò («¸ëáìøå ï Þëéïò
ôï ôá÷ý… áãáðþ ìÝóá óôá öõëëïêÜñäéá»).
3. Óõãêñßíåôå ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ìå ôá ðáñáêÜôù ëéáíïôñÜ-
ãïõäá ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï:
Áð’ üëá ôá’ Üóôñá ô’ ïõñáíïý Ýíá åßíáé ðïõ óïõ ìïéÜæåé
¸íá ðïõ âãáßíåé ôï ðïõñíü üôáí ãëõêï÷áñÜæåé
¼íôå’ åãÝííá ç ìÜíá óïõ, ï Þëéïò åêáôÝâç
Êáé óïõ ’äùêå ôçí ïìïñöéÜ êáé ðÜëé ìåôáíÝâç
¼ðùò ôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ðïõ åîåôÜóáìå ðáñáðÜíù, Ýôóé êáé

ôá äýï áõôÜ ëéáíïôñÜãïõäá Ý÷ïõí ðåñéå÷üìåíï åñùôéêü. Ôï ðñþ-
ôï äßóôé÷ï ðáñïìïéÜæåé ôçí áãáðçìÝíç êïðÝëá ìå ôïí Áõãåñéíü Þ
Áðïóðåñßôç, ðïõ åßíáé ôï ðéï öùôåéíü Üóôñï ôïõ ïõñáíïý. Óôçí
ðñáãìáôéêüôçôá ðñüêåéôáé ãéá ôïí ðëáíÞôç ¸óðåñï Þ Áöñïäßôç,
ðïõ öÝããåé ðñþôï áð’ üëá ôá õðüëïéðá áóôÝñéá êáé óâÞíåé ôåëåõ-
ôáßï ôï ðñùß. Óôï äåýôåñï äßóôé÷ï Ý÷ïõìå ôï ó÷Þìá ëüãïõ ôçò 287
Η ΑΓΑΠΗ õðåñâïëÞò. ¼ðùò êáé óôï äçìïôéêü ôñáãïýäé ðïõ åîåôÜóáìå, Ýôóé
ΓΙΑ ΤΟΥΣ êáé åäþ âëÝðïõìå ôçí ïìïñöéÜ ôçò êïðÝëáò íá ðñïÝñ÷åôáé êáé íá
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ðçãÜæåé áðü ôïí Þëéï. ÃåíéêÜ ç ðáñïìïßùóç êáé ç õðåñâïëÞ óõíá-
ΜΑΣ íôþíôáé óôá äçìïôéêÜ ôñáãïýäéá êáé åßíáé óôïé÷åßá ðïõ áðïôåëïýí
õöïëïãéêÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ïðïéïõäÞðïôå äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý.

κειμένου
1. Ãéáôß ç êïðÝëá ìáëþíåé ìå ôïí ¹ëéï;
2. Âñåßôå ôéò åðáíáëÞøåéò ôïõ ôñáãïõäéïý êáé ó÷ïëéÜóôå ôç ëåé-
ôïõñãßá ôïõò.
3. Áíáëýóôå ôç óôé÷ïõñãéêÞ ôïõ äçìïôéêïý ôñáãïõäéïý.
288
Ο Κωνσταντής
Λίτσα Ψαραύτη
Ç Ëßôóá Øáñáýôç ãåííÞèçêå óôç ÓÜìï ôï 1936. Áðïöïßôçóå áðü ôï
Ðõèáãüñåéï ÃõìíÜóéï. Óðïýäáóå îÝíåò ãëþóóåò óôçí ÁèÞíá êáé åñ-
ãÜóôçêå óôï Ðáãêüóìéï Óõìâïýëéï ôùí Åêêëçóéþí êáé óôç óõíÝ÷åéá
óôçí ÁìåñéêáíéêÞ Ðñåóâåßá. Ôá âéâëßá ôçò Ý÷ïõí áðïóðÜóåé ðïëëÜ
âñáâåßá· ìåôáîý Üëëùí Ý÷åé âñáâåõôåß áðü ôïí Êýêëï ôïõ Åëëçíéêïý
Ðáéäéêïý Âéâëßïõ (Åëëçíéêü ÔìÞìá ôçò ÉÂÂÕ) êáé ôç Ãõíáéêåßá Ëïãï-
ôå÷íéêÞ ÓõíôñïöéÜ. Ôï âéâëßï ôçò Ôï äéðëü ôáîßäé âñßóêåôáé óôïí
Ôéìçôéêü Ðßíáêá ôïõ Åõñùðáúêïý Âñáâåßïõ ÐáéäéêÞò Ëïãïôå÷íßáò
«ÐéÝñ ÐÜïëï ÂåñôæÝñéï» ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò ÐÜíôïâá. Ôï âéâëßï
ôçò Ôá äÜêñõá ôçò Ðåñóåöüíçò Ý÷åé ðåñéëçöèåß óôïí Ôéìçôéêü Ðß-
íáêá ôçò ÉÂÂÕ, åíþ Þôáí åðßóçò õðïøÞöéá ãéá ôï Âñáâåßï ×áíò
Êñßóôéáí ¢íôåñóåí ôï 2000. ÐÞñå ôï åëëçíéêü Êñáôéêü Âñáâåßï ôï
1996 ãéá ôï âéâëßï Ôï ÷áìüãåëï ôçò ÅêÜôçò êáé ç Áêáäçìßá Áèçíþí
âñÜâåõóå ìå Ýðáéíï ôï âéâëßï ôçò Ôï áõãü ôçò ¸÷éäíáò. Ôá âéâëßá
ôçò Ý÷ïõí êÜíåé ðïëëÝò åêäüóåéò, åß÷áí åîáéñåôéêÝò êñéôéêÝò áðü ôá
ðéï áîéüëïãá ðåñéïäéêÜ êáé åöçìåñßäåò, áðïôÝëåóáí ôï áíôéêåßìåíï
ðïëëþí öïéôçôéêþí åñãáóéþí êáé äéäÜ÷èçêáí óå åëëçíéêÜ êáé îÝíá
ðáíåðéóôÞìéá (ð.÷. óôï áìåñéêáíéêü Rutgers University, New Brunswick.
N.J. Comparative Literature Dept.).
¸ñãá: Ãéá ðáéäéÜ: ÇñáêëÞò (ìõèïëïãßá), Ïé ôåëåõôáßïé Þñùåò, Ôï ôóßñêï
êáé ï íÜíïò ÃïëéÜè, Ç åêäßêçóç ôùí ìáíéôáñéþí, Ï ëüöïò ìå ôéò ëé÷ïõäéÝò.
ÌõèéóôïñÞìáôá ãéá åöÞâïõò: Óôá âÞìáôá ôïõ ÓáìïèÞñéïõ, Ôï äéðëü ôáîß-
äé, Ôï áõãü ôçò Ý÷éäíáò, Ôo áßíéãìá ôçò ðÝôñéíçò ãåíåéÜäáò, Ç åîáöÜíéóç,
Ôá äÜêñõá ôçò Ðåñóåöüíçò, Ôï ÷áìüãåëï ôçò ÅêÜôçò, Ôï ìõóôéêü ôå-
ôñÜäéï, Åðéêßíäõíá ðáé÷íßäéá, ¢ñùìá êáëïêáéñéïý, ÁíÜóåò êáé øßèõñïé
ôïõ äÜóïõò, Ïé Üããåëïé ôïõ ïõñáíïý.

Ôï êåßìåíï åßíáé áõôïôåëÝò äéÞãçìá áðü ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí
ôçò Ëßôóáò Øáñáýôç Ç åêäßêçóç ôùí ìáíéôáñéþí (1999). Ôá èÝìáôá
ôùí äéçãçìÜôùí áíáöÝñïíôáé óôçí éóôïñéêÞ ìíÞìç, ôá êïéíùíéêÜ 289
Η ΑΓΑΠΗ åíäéáöÝñïíôá êáé ôçí ïéêïëïãßá. ÃåíéêÜ ç óõããñáöÝáò åßíáé êïé-
ΓΙΑ ΤΟΥΣ íùíéêÜ åõáéóèçôïðïéçìÝíç êáé åêöñÜæåé ôçí áãùíßá ôçò ãéá ôï
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ìÝëëïí ôùí óçìåñéíþí ðáéäéþí. Óôï äéÞãçìá, ï ïìþíõìïò Þñùáò,
ΜΑΣ Ýíá ðáéäß áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò, ðïõ åßíáé Ýíá ðáéäß ôùí öáíáñéþí,
âñßóêåé ôç óôïñãÞ êáé ôçí áãÜðç ðïõ ôïõ ëåßðïõí óôï ðñüóùðï
ìéáò ìïíá÷éêÞò ãõíáßêáò.

Ôï äéÞãçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ìüëéò ôï öáíÜñé ãéíüôáí ðñÜóéíï… äõóáñÝóêåéá óôïõò
ïäçãïýò»: Ôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí.
2ç åíüôçôá: «ÌåãÜëï ÓÜââáôï... íá öÜíå ìáæß ôç ìáãåéñßôóá»:
Ç öéëáíèñùðßá ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò ðñïò ôï ìéêñü ÊùíóôáíôÞ.
Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ç åõáéóèçôïðïßçóç ìéáò
ìïíá÷éêÞò ãõíáßêáò (êõñßá ÄÝóðïéíá) ìðñïóôÜ óôï äñÜìá ôùí áíÞ-
ëéêùí âéïðáëáéóôþí ôïõ äñüìïõ. Áðü ôï ðáñÜèõñï ôïõ óðéôéïý ôçò
áíôéêñßæåé Ýíá ðáéäß ðïõ Ý÷åé êïõñíéÜóåé óôçí åßóïäï ôçò ðïëõêá-
ôïéêßáò ôçò êáé ìåôñÜ ôéò åéóðñÜîåéò ôçò çìÝñáò. ÁìÝóùò óðåýäåé
íá ôïí öéëïîåíÞóåé. ÅììÝóùò ðëçí óáöþí èßãåôáé ôï æÞôçìá ôçò
åêìåôÜëëåõóçò ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò, ôçò êïéíùíéêÞò áíáëãçóßáò,
ôùí óõíèçêþí åñãáóßáò êáé äéáâßùóçò ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíá-
óôþí óôç ÷þñá ìáò. Êõñßùò üìùò ðñïâÜëëåôáé ôï óõíáßóèçìá ôçò
áãÜðçò, üðùò áõôÞ óõìâïëßæåôáé ìÝóá áðü ôç ãéïñôÞ ôïõ ÐÜó÷á,
áëëÜ êáé ùò ìÝóï áíáêïýöéóçò ôïõ ðáéäéêïý ðüíïõ. Åðåêôåßíïíôáò
èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé Ýíá åðéðëÝïí èÝìá ðïõ èßãåôáé Ýì-
ìåóá åßíáé ç ìïíáîéÜ êáé ç ìåëáã÷ïëéêÞ äéÜèåóç ðïõ áéóèÜíïíôáé
ïé áðüìá÷ïé ôçò æùÞò üôáí âñßóêïíôáé áðïìáêñõóìÝíïé áðü ôá
ðáéäéÜ ôïõò.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ðáñáêïëïõèïý-
ìå ôéò êáêïõ÷ßåò ôùí ðáéäéþí ðïõ åñãÜæïíôáé óôá öáíÜñéá ôùí äñü-
ìùí. Åßíáé áíáãêáóìÝíá óå êáèçìåñéíÞ âÜóç íá äéáêéíäõíåýïõí ôç
æùÞ ôïõò åöüóïí åßíáé áíáãêáóìÝíá íá êéíïýíôáé ìÝóá óôç óõíå÷Þ
ñïÞ ôçò êõêëïöïñßáò ôùí áõôïêéíÞôùí. ÂëÝðïõìå ôïõò ðåñáóôéêïýò
ïäçãïýò íá áäéáöïñïýí êáé íá ôïõò äßíïõí ÷ñÞìáôá ìüíï êáé ìüíï
ãéá íá ôá îåöïñôùèïýí. Êáé üëá áõôÜ, êÜôù áðü ôéò Üó÷çìåò êáé-
ñéêÝò óõíèÞêåò ðïõ åðéêñáôïýí ôï ÷åéìþíá, ìå êñýï êáé âñï÷Þ. Óôç
290 äåýôåñç ðáñÜãñáöï ðáñáêïëïõèïýìå ôá ðáéäéÜ áõôÜ íá óôåñïýíôáé
âáóéêÜ áãáèÜ, áõôïíüçôá ãéá Üëëá ðáéäéÜ ôçò ßäéáò çëéêßáò· åßíáé Λίτσα
ðåéíáóìÝíá êáé ôá ðáé÷íßäéá åßíáé Üãíùóôá ãé’ áõôÜ. Ψαραύτη
2ç åíüôçôá: Áðü ôçí áñ÷Þ ôçò åíüôçôáò ìáò äßíåôáé ï ÷ñüíïò ôïõ
äéçãÞìáôïò (ÌåãÜëï ÓÜââáôï) êáé ôá ðñüóùðá ðïõ èá áðïôåëÝ-
óïõí ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôçò éóôïñßáò (êõñßá ÄÝóðïéíá, áíÞëéêï
áãüñé áëâáíéêÞò êáôáãùãÞò). Ç êõñßá ÄÝóðïéíá ðáñáêïëïõèåß áðü
ôï ðáñÜèõñï ôïõ óðéôéïý ôçò ôçí ðïñåßá ôïõ ìéêñïý áãïñéïý. ¼ôáí
ðéÜíåé âñï÷Þ, âëÝðåé ôï áãüñé íá êïõñíéÜæåé óôçí åßóïäï ôçò ðï-
ëõêáôïéêßáò ôçò.
Óôï óçìåßï áõôü åßíáé óêüðéìç ç óýãêñéóç ôïõ áãïñéïý ìå ôï åã-
ãïíÜêé ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò. Ç ïìïéüôçôá ðïõ äéáêñßíåé ç êõñßá
ÄÝóðïéíá ìåôáîý ôïõ áãïñéïý áõôïý êáé ôïõ åããïíïý ôçò ÷ñçóé-
ìïðïéåßôáé áðü ôïí áöçãçôÞ ãéá íá áöÞóåé äéáêñéôéêÜ íá äéáöáíåß
ç ìïíáîéÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ç ãõíáßêá, åðåéäÞ ôá ðáéäéÜ ôçò æïõí
ìáêñéÜ ôçò, óôçí ÁìåñéêÞ. ¢ëëá óôïé÷åßá ðïõ áðïäåéêíýïõí ôç ìï-
íáîéÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ç çëéêéùìÝíç ãõíáßêá åßíáé ç åíèýìçóç ôïõ
åããïíïý ôçò, ç ëýðçóÞ ôçò, ç ßäéá çìÝñá ôïõ ÌåãÜëïõ ÓáââÜôïõ
ðïõ ôç âñßóêåé ìüíç íá êïéôÜæåé áðü ôï ðáñÜèõñï ôçí êßíçóç óôïõò
äñüìïõò. ¸ôóé ôç âëÝðïõìå íá ìç ìÝíåé áìÝôï÷ç óôï äñÜìá ôïõ
ìéêñïý êáé íá óðåýäåé íá ôïí öéëïîåíÞóåé, ðñïóöÝñïíôÜò ôïõ ôá
âáóéêÜ: ñïý÷á, öáãçôü êáé óôÝãç. Ìå Ýíá ëåðôü ôüíï åéñùíåßáò ï
áöçãçôÞò êáôáããÝëëåé ôïõò êéíäýíïõò ðïõ äéáôñÝ÷åé Ýíá ðáéäß ðïõ
æåé óôï äñüìï («Ôï ðáéäß êïßôáæå êá÷ýðïðôá êáé øõ÷ñÜ… «öéëáí-
èñùðßá» ôùí áíèñþðùí). Óôçí áñ÷Þ ôï ðáéäß åßíáé äéóôáêôéêü êáé
öïâéóìÝíï, êáèþò Ýíá áíÞëéêï ðáéäß ðïõ áíáãêÜæåôáé íá åñãáóôåß,
êáé ìÜëéóôá óôï äñüìï, åßíáé áíáìåíüìåíï íá Ý÷åé ÷Üóåé ðëÝïí ôçí
åìðéóôïóýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò. Èá Þôáí ðïëëïß áõôïß ðïõ ôïõ
ðáñïõóéÜóôçêáí óôçí áñ÷Þ öïñþíôáò Ýíá åõãåíéêü êáé áíèñþðéíï
ðñïóùðåßï êáé óôç óõíÝ÷åéá öÜíçêáí áðÜíèñùðïé êáé óêëçñïß. Ïé
áðáíôÞóåéò ðïõ äßíåé ï ÊùíóôáíôÞò óôéò ðñþôåò åñùôÞóåéò ôçò
êõñßáò ÄÝóðïéíáò êÜíïõí ôçí áöÞãçóç ðåñéóóüôåñï æùíôáíÞ êáé
áöÞíïõí íá äéáöáíåß ìå ðáñáóôáôéêü ôñüðï ôï ðñïóùðéêü äñÜ-
ìá ôïõ ìéêñïý. ¼ôáí ï ÊùíóôáíôÞò áðïêïéìéÝôáé óôïí êáíáðÝ, ç
êõñßá ÄÝóðïéíá áíôáðïêñßíåôáé óôï êÜëåóìá ôçò êáìðÜíáò ôçò
åêêëçóßáò.
Ôï ìïíáäéêü óôïé÷åßï ðïõ äßíåé Ýíôïíç ãëáöõñüôçôá óôï êåßìåíï
åßíáé ôï ÷ùñßï üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç åéêüíá ôïõ ïõñáíïý ìåôÜ ôç
âñï÷Þ. Ï êáéñüò ìïéÜæåé íá áêïëïõèåß ôçí øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç ôùí
çñþùí êáé íá çñåìåß. ÔÝëïò, ðáñáêïëïõèïýìå ôçí êõñßá ÄÝóðïéíá
ãéá ðñþôç öïñÜ íá ìçí ðáñáêïëïõèåß ìÝ÷ñé ôÝëïõò ôç èåßá ëåé-
ôïõñãßá êáé íá âéÜæåôáé íá åðéóôñÝøåé óðßôé ôçò, ãéá íá ðåñÜóåé ôçí
áíáóôÜóéìç áõôÞ ìÝñá ìå ôï íÝï ôçò …åããïíü. ÂëÝðïõìå åäþ ôç
äéÜèåóç ôçò çñùßäáò íá áëëÜæåé ðñïò ôï êáëýôåñï êáé íá áéóèÜ- 291
Η ΑΓΑΠΗ íåôáé ÷áñÜ áðü ôç óôéãìÞ ðïõ õðÜñ÷åé êÜðïéïò Üëëïò Üíèñùðïò
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ãéá íá ìïéñáóôåß ôéò ãéïñôéíÝò áõôÝò çìÝñåò áãÜðçò. Áð’ ôç óôéãìÞ
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ìÜëéóôá ðïõ ï ìéêñüò ÊùíóôáíôÞò óôá ìÜôéá ôçò öáíôÜæåé óáí ôï
ΜΑΣ ìéêñü ôçò åããïíü ðïõ Ý÷åé áðï÷ùñéóôåß, ôüôå ï êüóìïò ôçò áðï-
êôÜ íüçìá. Êáé ôá äýï ðñüóùðá ôçò éóôïñßáò ìáò Ý÷ïõí Ýíôïíï
ôï óôïé÷åßï ôçò ôñáãéêüôçôáò êáé âñßóêïíôáé ó÷åäüí óôçí ßäéá
êáôÜóôáóç. Êáé ï ìéêñüò ÊùíóôáíôÞò áëëÜ êáé ç êõñßá ÄÝóðïéíá
óôåñïýíôáé ôçí ðñáãìáôéêÞ æåóôáóéÜ ðïõ ðñïóöÝñåé ç áíèñþðéíç
åðáöÞ êáé áãÜðç.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí / çñþùí

Êõñßá ÄÝóðïéíá: Åßíáé ìéá çëéêéùìÝíç ìïíá÷éêÞ êáé êáëüêáñäç
ãõíáßêá. Ôç ìïíáîéÜ ôçò áðïäåéêíýåé ôï ãåãïíüò üôé êïéôÜåé áðü
ôï ðáñÜèõñï áíÞìåñá ÌåãÜëïõ ÓáââÜôïõ («ç êõñßá ÄÝóðïéíá îå-
÷íïýóå ôç ìïíáîéÜ ôçò êïéôþíôáò ôçí êßíçóç ôïõ äñüìïõ»), ôï üôé
èõìÜôáé ôïí åããïíü ôçò êáé ôïí âëÝðåé óôç ìïñöÞ ôïõ ìéêñïý Êùí-
óôáíôÞ («Ôï ðáéäß Þôáí ßäéïò ï ÁíôùíÜêçò, ï åããïíüò ôçò»), ôï üôé
ôá ðáéäéÜ ôçò æïõí ðïëý ìáêñéÜ («…ðÝñá óôçí ðëïýóéá Âáëôéìüñç
ðïõ æïýóå ìå ôïõò ãïíåßò ôïõ»), ç ëýðçóÞ ôçò («ç êáñäéÜ ôçò ëá-
÷ôÜñçóå»), ôï üôé ìßá áðü ôéò êýñéåò áó÷ïëßåò ôçò Þôáí íá ðçãáßíåé
óôçí åêêëçóßá («ç êõñßá ÄÝóðïéíá ãéá ðñþôç öïñÜ äåí êÜèéóå ùò
ôï ôÝëïò ôçò ëåéôïõñãßáò»).
¼ëá ôá ðáñáðÜíù óõíèÝôïõí ôçí åéêüíá ìéáò ãõíáßêáò ðïõ ó÷å-
äüí âéþíåé ôçí êáôÜèëéøç ôçò ôñßôçò çëéêßáò, ùò áðïôÝëåóìá ôçò
åãêáôÜëåéøçò áðü ôá ðáéäéÜ ôçò. ÖáíôÜæåé áðñüóìåíá öéëÜíèñùðç,
åöüóïí öéëïîåíåß Ýíá Üãíùóôï ðáéäß ôïõ äñüìïõ, ôïõ óõìðåñéöÝ-
ñåôáé óáí íá Þôáí åããïíüò ôçò êáé åðéëÝãåé íá ðåñÜóåé ìáæß ôïõ
ôçí ÁíÜóôáóç. ÔÝëïò ôç âëÝðïõìå íá åßíáé Ýíôïíá èñçóêåõüìåíç
êáé íá ìç ÷Üíåé ðïôÝ ôç èåßá ëåéôïõñãßá.
ÊùíóôáíôÞò: ¸÷åé ðÝóåé èýìá ðáéäéêÞò åêìåôÜëëåõóçò êáé áíáãêÜ-
æåôáé íá æçôéáíåýåé óôá öáíÜñéá ôùí äñüìùí, ãéá íá åîáóöáëßóåé
Ýíá ðéÜôï öáãçôü, êé áõôü ü÷é ðÜíôïôå óßãïõñï. Åßíáé ôáëáéðùñç-
ìÝíïò, êáèþò äïõëåýåé ìÝóá óå Üó÷çìåò êáéñéêÝò óõíèÞêåò êáé åðß
ðïëëÝò þñåò. Åßíáé ðåéíáóìÝíïò êáé êïõñáóìÝíïò, ãé’ áõôü êáé ôñþåé
ìå ôüóç ëáéìáñãßá ôï öáãçôü ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåé ç êõñßá ÄÝóðïéíá
êáé ìåôÜ áðïêïéìéÝôáé óôïí êáíáðÝ ôçò. Ïé Üó÷çìåò óõíèÞêåò äéá-
âßùóÞò êáé ïé ìÝ÷ñé ôþñá åìðåéñßåò ôïõ ôïí Ý÷ïõí êÜíåé íá ÷Üóåé
ôçí åìðéóôïóýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò êáé íá ôïõò âëÝðåé üëïõò
êá÷ýðïðôá, üðùò áíáöÝñåé êáé ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöïíôáò ôçí
ðñþôç áíôßäñáóÞ ôïõ, üôáí ç êõñßá ÄÝóðïéíá ôïí ðñïóêáëåß óôï
óðßôé ôçò. ÌÝ÷ñé ôþñá Ý÷åé óõíáíôÞóåé áíèñþðïõò ðïõ ìïéÜæïõí
êáëïðñïáßñåôïé êáé êáëïóõíÜôïé, áñãüôåñá üìùò áðïäåéêíýåôáé
292 üôé áðïóêïðïýí ìüíï óôï íá ôïí åêìåôáëëåõôïýí.
Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία Λίτσα
Ψαραύτη
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç óõããñáöÝáò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ
ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýìå óôçí êáèçìåñéíÞ ìáò ïìéëßá, ÷ùñßò ðïëëÜ åê-
öñáóôéêÜ óôïëßäéá êáé ñçôïñéóìïýò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ëéôü êáé ñåáëéóôéêü, ÷ùñßò ìåãáëïóôï-
ìßåò, çèéêïëïãßåò Þ äéäáêôéóìïýò. Éäßùò ïé äéÜëïãïé äßíïõí æùíôÜíéá
êáé ðáñáóôáôéêüôçôá êáé áðïêáëýðôïõí ôá ãíÞóéá óõíáéóèÞìáôá
ôùí çñþùí.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôïðñü-
óùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ ðïõ äå ìåôÝ÷åé
áëëÜ ãíùñßæåé ôá ãåãïíüôá, áêüìá êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí.

ÌåôáöïñÝò: «ôï öáíÜñé ãéíüôáí ðñÜóéíï», «ô’ áõôïêßíçôá ÷éìïýóáí»,
«êïéôïýóå ëáßìáñãá», «ôï êñýï êáé ç âñï÷Þ äõíÜìùóáí», «÷þèçêå
óôçí åßóïäï», «ôïõò ìÜæåøáí ôçí ðåñáóìÝíç âäïìÜäá ïé êëïýâåò»,
«êÜèéóå óôï ôñáðÝæé», «ôïí ðÞñå ï ýðíïò».
ÕðåñâïëÞ: «åß÷å ôá ßäéá îáíèÜ ìáëëéÜ... æïýóå ìå ôïõò ãïíåßò ôïõ».
Áóýíäåôï: «Ðëçóßáæå ôï ôæÜìé ôïõ ïäçãïý…Þôáí áñêåôÞ», «Ôï ðáéäß
êïéôïýóå ëáßìáñãá…äõóáñÝóêåéá óôïõò ïäçãïýò», «Îáíèïýëéêï…êï-
íôÜ óôá äþäåêá», «¢íïéîå ç êõñßá ÄÝóðïéíá…ðáðïýôóéá», «¾óôåñá
ç ãõíáßêá… öñïýôá».
Ðáñïìïßùóç: «öåããÜñé áóçìÝíéï».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Èåò ôï êáëïóõíÜôï ðñüóùðï... ðáñáìÝñéóáí
ôïõò öüâïõò êáé ôïõò äéóôáãìïýò ôïõ», «ôï öåããÜñé êõíçãéüôáí ìå
ôá óýííåöá óôïí ïõñáíü».
Åéêüíá: Ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí óôá öáíÜñéá ôùí äñüìùí, ç åéêüíá
ôïõ âñï÷åñïý êáéñïý, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ÊùíóôáíôÞ,
ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôçò ìáãåéñßôóáò, ç åéêüíá ôïõ ÊùíóôáíôÞ íá
÷áëáñþíåé óôïí êáíáðÝ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò êáìðÜíáò ôçò åêêëç-
óßáò, ç åéêüíá ôïõ ïõñáíïý ìåôÜ ôç âñï÷Þ.

1. Ðïéåò äéáöïñÝò áëëÜ êáé ðïéåò ïìïéüôçôåò äéáêñßíåôå óôç æùÞ
ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò êáé ôïõ ìéêñïý ÊùíóôáíôÞ;
Ïé äýï ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ äéçãÞìáôïò, ìïëïíüôé äåí ôï ãíùñß-
æïõí, ùò ÷áñáêôÞñåò Ý÷ïõí ðïëëÝò ïìïéüôçôåò êáé ëßãåò äéáöï-
ñÝò ìåôáîý ôïõò. Êáé ïé äýï åßíáé Üôïìá ìïíá÷éêÜ, êáèÝíá ìå ôï 293
Η ΑΓΑΠΗ äéêü ôïõ ôñüðï. Ç êõñßá ÄÝóðïéíá æåé êáé áéóèÜíåôáé ìüíç, åíþ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ï ÊùíóôáíôÞò áéóèÜíåôáé ìüíïò, ðáñÜ ôçí ðïëõêïóìßá êáé ôçí
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ êõêëïöïñßá ôùí äñüìùí óôçí ïðïßá êéíåßôáé êáèçìåñéíÜ. Êáé ïé
ΜΑΣ äýï Ý÷ïõí áíÜãêç áðü ôñõöåñüôçôá, áíèñþðéíç åðáöÞ êáé áãÜðç,
éäéáßôåñá ôéò ãéïñôéíÝò ìÝñåò óôéò ïðïßåò ôïðïèåôåßôáé ôï êåßìåíï.
Ç êõñßá ÄÝóðïéíá åðåéäÞ ðñïöáíþò åßíáé ÷Þñá êáé ôá ðáéäéÜ ôçò
æïõí ìáêñéÜ, êáé ï ÊùíóôáíôÞò åðåéäÞ åßíáé Ýíá ðáéäß ðïõ åñãÜ-
æåôáé óôïõò äñüìïõò ãéá íá åîáóöáëßóåé Ýíá ðéÜôï öáãçôü, êáé
áõôü ü÷é ðÜíôá. Ç óçìáíôéêÞ äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï çñþùí åßíáé
ç çëéêßá áëëÜ êáé ïé óõíèÞêåò äéáâßùóçò. Ç êõñßá ÄÝóðïéíá åßíáé
ìéá çëéêéùìÝíç ãõíáßêá ðïõ Ý÷åé ôï óðßôé ôçò êáé äåí ôçò ëåßðïõí
ôá áíáãêáßá, åíþ ï ÊùíóôáíôÞò óôåñåßôáé âáóéêÜ áãáèÜ, ðïõ ãéá
Üëëá ðáéäéÜ åßíáé áõôïíüçôá êáé áðïôåëïýí ðñïûðïèÝóåéò ðñïêåé-
ìÝíïõ Ýíá ðáéäß íá ìåãáëþóåé óùóôÜ: óôÝãç, ôñïöÞ, ïéêïãåíåéáêÞ
èáëðùñÞ, ðáé÷íßäéá.
2. Ôé åßäïõò óêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ïäÞãçóáí ôç ãõíáßêá íá

áíïßîåé ôï óðßôé ôçò êáé ôçí êáñäéÜ ôçò óôï ìéêñü ÊùíóôáíôÞ;
ÁéôéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ìå áíáöïñÝò óå óõãêåêñéìÝíá
óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ.
H êõñßá ÄÝóðïéíá åßíáé Ýíáò öéëÜíèñùðïò êáé êáëïóõíÜôïò Üí-
èñùðïò ðïõ åõáéóèçôïðïéåßôáé ìðñïóôÜ óôçí êïéíùíéêÞ áäéêßá.
Ôç âëÝðïõìå íá íéþèåé óõìðüíïéá êáé íá ëõðÜôáé ãåíéêÜ ôá ðáéäéÜ
ôùí öáíáñéþí, ðïõ óôçí åõáßóèçôç áõôÞ çëéêßá áíáãêÜæïíôáé íá
åñãÜæïíôáé êÜôù áðü Üó÷çìåò êáé åðéêßíäõíåò ãé’ áõôÜ óõíèÞêåò.
¼ôáí ëïéðüí ôçò äßíåôáé ç åõêáéñßá êáé Ýíá áãïñÜêé êïõñíéÜæåé
óôçí åßóïäï ôïõ óðéôéïý ôçò, åêåßíç äå äéóôÜæåé íá åêöñÜóåé ôá
öéëÜíèñùðá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò êáé íá äå÷ôåß íá ôï öéëïîåíÞóåé. Ç
êßíçóç ôçò êáôáëáâáßíïõìå üôé ðçãÜæåé êáé áðü Ýíá Üëëï ãåãïíüò,
ðïõ ç êõñßá ÄÝóðïéíá äåí ìðïñåß íá ðáñáâëÝøåé: ï ÊùíóôáíôÞò
ìïéÜæåé åêðëçêôéêÜ ìå ôïí åããïíü ôçò, ôïí ÁíôùíÜêç («Ç êáñäéÜ ôçò
ëá÷ôÜñçóå. Ôï ðáéäß Þôáí ï ßäéïò ï ÁíôùíÜêçò, ï åããïíüò ôçò»).
Ç ãõíáßêá áéóèÜíåôáé ðïëëÞ ìïíáîéÜ ìáêñéÜ áðü ôá ðáéäéÜ ôçò
êáé ôçò ëåßðåé ðåñéóóüôåñï ï åããïíüò ôçò, ãåãïíüò ðïõ ôçí êÜíåé
íá âëÝðåé ðáíôïý ôï ðñüóùðï ôïõ ÁíôùíÜêç. Ðáßñíåé ëïéðüí ôçí
ðñùôïâïõëßá íá åöáñìüóåé óôçí ðñÜîç ôï ìÞíõìá ôçò áãÜðçò ðïõ
öÝñíïõí ïé Üãéåò ìÝñåò ôïõ ÐÜó÷á, äßíïíôáò áãÜðç óå Ýíá ðáéäß
ðïõ ôçí åß÷å ðåñéóóüôåñï áð’ üëá áíÜãêç. Ùò áíôÜëëáãìá ç ßäéá
åéóðñÜôôåé óôéãìÝò ðïõ ìïéÜæïõí ìå áõôÝò ðïõ èá ðåñíïýóå áí ç
ïéêïãÝíåéÜ ôçò âñéóêüôáí ðëÜé ôçò.
294
3. «Ðüóá åß÷å äéäá÷ôåß áðü ôç “öéëáíèñùðßá” ôùí áíèñþðùí»: Λίτσα
ÐñïóðáèÞóôå íá öáíôáóôåßôå ðïéåò êáôáóôÜóåéò Ýêáíáí ôïí Ψαραύτη
ÊùíóôáíôÞ êá÷ýðïðôï êáé åðéöõëáêôéêü áðÝíáíôé óôïõò áíèñþ-
ðïõò.
ÂëÝðïõìå ôï ìéêñü ÊùíóôáíôÞ íá áíôéäñÜ êá÷ýðïðôá êáé äéóôá-
êôéêÜ üôáí ç êõñßá ÄÝóðïéíá ôïí ðñïóêáëåß óôï óðßôé ôçò. ÊÜôé
ôÝôïéï åßíáé öõóéêü êáé áíáìåíüìåíï áðü Ýíá ðáéäß ðïõ Ý÷åé ìåãá-
ëþóåé óôïõò äñüìïõò êáé Ý÷åé ãíùñßóåé ìÝ÷ñé ôþñá ìüíï ôï óêëçñü
ðñüóùðï ôçò æùÞò êáé ôùí áíèñþðùí. ÓõãêåêñéìÝíá, óôï êåßìåíï
ï áöçãçôÞò êÜíåé íýîç ãéá ìéá óõìðåñéöïñÜ ðïõ áíôéìåôùðßæïõí
óõíÞèùò ôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí. Ïé ðåñáóôéêïß ïäçãïß ôá áíôéìå-
ôùðßæïõí ùò ìßáóìá êáé áäéáöïñïýí ìðñïóôÜ óôï äñÜìá ôçò æùÞò
ôïõò. Åíï÷ëïýíôáé áêüìç êáé áðü ôçí ðáñïõóßá ôïõò êáé äßíïõí
÷ñÞìáôá ãéá íá ôá îåöïñôùèïýí. Åßìáóôå óßãïõñïé üôé êáé áõôïß
ðïõ ôá åêìåôáëëåýïíôáé êáé êáñðþíïíôáé ôéò åéóðñÜîåéò ôïõò, ìå
áíôÜëëáãìá Ýíá ðéÜôï öáãçôü, ðñïöáóßæïíôáé üôé ôï êÜíïõí ðñïò
üöåëüò ôïõò êáé ðáñïõóéÜæïíôáé óôá ðáéäéÜ ùò «óùôÞñåò», ðïõ
ôïõò õðüó÷ïíôáé êáëýôåñç æùÞ.

κειμένου
1. Ðïéá óôÜóç ðéóôåýåôáé üôé ðñÝðåé íá ôçñåß ï êáèÝíáò áðü åìÜò
áðÝíáíôé óôá ðáéäéÜ ôùí öáíáñéþí ðñïêåéìÝíïõ íá óõìâÜëëïõìå
Ýôóé óôçí êáôáðïëÝìçóç ôïõ äõóÜñåóôïõ áõôïý öáéíïìÝíïõ;
2. ÐñïóðáèÞóôå íá åêöñÜóåôå ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôá
óáò ìðñïóôÜ óôï öáéíüìåíï ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò êáé åêìåôÜë-
ëåõóçò.
3. Áíôëþíôáò áðü óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ, ðñïóðáèÞóôå
íá äéêáéïëïãÞóåôå «ôç æåóôáóéÜ ðïõ Ýâãáéíå áðü ôï äéáìÝñéóìá»
ôçò êõñßáò ÄÝóðïéíáò.
295
Η ΑΓΑΠΗ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΜΑΣ Πρωινό άστρο
Γιάννης Ρίτσος
Ï ÃéÜííçò Ñßôóïò (ÌïíåìâáóéÜ 1910-ÁèÞíá 1990) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò
êïñõöáßïõò ¸ëëçíåò ðïéçôÝò ìå äéåèíÞ áíáãíþñéóç. Ç æùÞ ôïõ Þôáí
ãåìÜôç äïêéìáóßåò: ç ïéêïãÝíåéá ôïõ ìåãáëïêôçìáôßá ðáôÝñá ôïõ
îÝðåóå ïéêïíïìéêÜ, üôáí áõôüò Þôáí áêüìç ìéêñüò. ÍÝïò Ýñ÷åôáé
óôçí ÁèÞíá, üðïõ ðñïóâÜëëåôáé áðü öõìáôßùóç êáé, åíþ ðñïóðáèåß
íá áðáó÷ïëçèåß óå äéÜöïñåò åñãáóßåò, ðåñíÜåé Ýíá ìåãÜëï ìÝñïò
ôçò æùÞò ôïõ óå óáíáôüñéá, óå öõëáêÝò êáé ôüðïõò åîïñßáò, ëüãù
ôùí áñéóôåñþí éäåþí ôïõ. Ùóôüóï áðü ôï 1970 ãíùñßæåé ìåãÜëç
öÞìç, êáèþò ôï Ýñãï ôïõ áíáãíùñßæåôáé ðéï ðëáôéÜ êáé ðáßñíåé
äéåèíåßò äéáóôÜóåéò. ÔéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ËÝíéí ãéá ôçí ÅéñÞíç
(1977) êáé ìå áíáñßèìçôåò Üëëåò äéáêñßóåéò óôçí ÅëëÜäá áëëÜ êáé
óå ÷þñåò ôïõ åîùôåñéêïý. Ï Ñßôóïò åßíáé áðïêëåéóôéêÜ ëõñéêüò
ðïéçôÞò. Óôá ðïéÞìáôá ðïõ åß÷å óõíèÝóåé Ýùò ôï 1936 ÷ñçóéìïðïéåß
ìå ìåãÜëç ôÝ÷íç ôïí ðáñáäïóéáêü óôß÷ï, åðçñåáóìÝíïò áðü ôïí
ÊùóôÞ ÐáëáìÜ, åíþ ùò ðñïò ôç äéÜèåóÞ ôïõ, åßíáé öáíåñÞ ç åðß-
äñáóç ôïõ êáñõùôáêéóìïý. Óôç óõíÝ÷åéá, üìùò, äéáìïñöþíåé ôçí
ðñïóùðéêÞ ôïõ ãñáöÞ, áêïëïõèåß ôïí åëåýèåñï óôß÷ï êáé ðñïóá-
íáôïëßæåé ôçí ðïßçóÞ ôïõ óôçí êïéíùíéêÞ óôñÜôåõóç.
Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáìâÜíïíôáé, ìåôáîý Üëëùí, êáé ôá ðáñáêÜôù:
ÔñáêôÝñ (1934), Ðõñáìßäåò (1935), ÅðéôÜöéïò (1936), Ôï ôñáãïýäé
ôçò áäåëöÞò ìïõ (1937), ÅáñéíÞ óõìöùíßá (1938), Ôï åìâáôÞñéï ôïõ
ùêåáíïý (1940), ÐáëéÜ ìáæïýñêá óå ñõèìü âñï÷Þò (1943), Äïêéìá-
óßá (1943), Ï óýíôñïöüò ìáò (1945), ÃåéôïíéÝò ôïõ êüóìïõ (1949), Ï
Üíèñùðïò ìå ôï ãáñýöáëëï (1952), Áãñýðíéá (1954), Ðñùéíü Üóôñï
(1955), Ç óïíÜôá ôïõ óåëçíüöùôïò (1956), ×ñïíéêü (1957), ÐÝôñéíïò
÷ñüíïò (1957), Áðï÷áéñåôéóìüò (1957), Õäñßá (1957), ×åéìåñéíÞ äéáý-
ãåéá (1957), Ïé ãåéôïíéÝò ôïõ êüóìïõ (1957), Ç áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí
äÝíôñùí (1958), ¼ôáí Ýñ÷åôáé ï îÝíïò (1958), Áíõðüôá÷ôç ðïëéôåßá
(1958), Ïé ãåñüíôéóóåò êé ç èÜëáóóá (1959), Ôï ðáñÜèõñï (1960), Ç
ãÝöõñá (1960), Ï Ìáýñïò ¢ãéïò (1961), Ôï íåêñü óðßôé (1962), ÊÜôù
296 áð’ ôïí ßóêéï ôïõ âïõíïý (1962), Ôï äÝíôñï ôçò öõëáêÞò êáé ïé ãõ-
íáßêåò (1963), 12 ðïéÞìáôá ãéá ôïí ÊáâÜöç (1963), Ìáñôõñßåò Á (1963), Γιάννης
Ðáé÷íßäéá ô’ ïõñáíïý êáé ôïõ íåñïý (1964), ÖéëïêôÞôçò (1965), Ñùìé- Ρίτσος
ïóýíç (1966), ÏñÝóôçò (1966), Ìáñôõñßåò Â (1966), ¼óôñáâá (1967),
ÐÝôñåò, ÅðáíáëÞøåéò, Êéãêëßäùìá (1972), Ç ÅëÝíç (1972), ×åéñïíï-
ìßåò (1972), ÔÝôáñôç äéÜóôáóç (1972), Ç åðéóôñïöÞ ôçò ÉöéãÝíåéáò
(1972), ÉóìÞíç (1972), ×ñõóüèåìéò (1972), Äåêáï÷ôþ ëéáíïôñÜãïõäá
ôçò ðéêñÞò ðáôñßäáò (1973), ÃêñáãêÜíôá (1973), ÄéÜäñïìïò êáé óêÜëá
(1973), ÓåðôÞñéá êáé Äáöíçöüñéá (1973), ÊáðíéóìÝíï ôóïõêÜëé (1974),
Ï áöáíéóìüò ôçò ÌÞëïò (1974), ¾ìíïò êáé èñÞíïò ãéá ôçí Êýðñï
(1974), ÊùäùíïóôÜóéï (1974), ×Üñôéíá (1974), Ï ôïß÷ïò ìÝóá óôïí
êáèñÝöôç (1974), Ç ÊõñÜ ôùí Áìðåëéþí (1975), Ç ôåëåõôáßá ðñï Áí-
èñþðïõ Åêáôïíôáåôßá (1975), Ôá åðéêáéñéêÜ (1975), Çìåñïëüãéï åîï-
ñßáò (1975), Ìáíôáôïöüñåò (1975), Èõñùñåßï (1976), Ôï ìáêñéíü (1977),
Ôï ñüðôñï, ÃñáöÞ Ôõöëïý, Ôá åñùôéêÜ, Áíôáðïêñßóåéò (1987).
ÈåáôñéêÜ: Ìéá ãõíáßêá ðëÜé óôç èÜëáóóá (1942), ÐÝñá áð’ ôïí ßóêéï
ôùí êõðáñéóóéþí (1947), Ôá ñáâäéÜ ôùí ôõöëþí (1959), Ï ëüöïò ìå
ôï óõíôñéâÜíé.
ÓõëëïãÝò: ÐïéÞìáôá - Á´ ôüìïò (1961), ÐïéÞìáôá - Â´ ôüìïò (1961), 12
ðïéÞìáôá ãéá ôïí ÊáâÜöç (1963), Ìáñôõñßåò - ÓåéñÜ 1ç (1963), ÐïéÞ-
ìáôá - Ã´ ôüìïò (1964), Ìáñôõñßåò - ÓåéñÜ 2ç (1966), Äåêáï÷ôþ ëéáíï-
ôñÜãïõäá ôçò ðéêñÞò ðáôñßäáò (1973), ÐïéÞìáôá - Ä´ ôüìïò (1975).
ÔáîéäéùôéêÜ: Åíôõðþóåéò áðü ôç ÓïâéåôéêÞ ¸íùóç (1956), Éôáëéêü
ôñßðôõ÷ï (1982).

Ôï ðïßçìá ãñÜöôçêå ôï 1955 êáé åßíáé Ýíá íáíïýñéóìá ðñïò ôç íåï-
ãÝííçôç êüñç ôïõ ðïéçôÞ, ¸ñç. Ôï íáíïýñéóìá åßíáé êïéíü óå üëïõò
ôïõò ôüðïõò êáé óå üëïõò ôïõò ëáïýò. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ìïíüôïíï,
áñãü, Þñåìï êáé ãëõêü ôñáãïýäé, óôï Üêïõóìá ôïõ ïðïßïõ áðïêïé-
ìßæïíôáé ôá ìéêñÜ ðáéäéÜ. Ï ðïéçôÞò - ðáôÝñáò ôñáãïõäÜ ìå áõôü
ôçí áãÜðç ôïõ, ðåñéãñÜöïíôáò ôï óõíáßóèçìá ôçò ðëçñüôçôáò ðïõ
Ýöåñå óôçí æùÞ ôïõ ç ãÝííçóç ôçò êüñçò ôïõ. Ôï ðïßçìá, äïìçìÝíï
óå 19 áõôïôåëåßò åíüôçôåò, ðåñéÝ÷åé ôï üñáìá åíüò åéñçíéêüôåñïõ
êáé äéêáéüôåñïõ êüóìïõ. Ôï áðüóðáóìá ðïõ åîåôÜæïõìå áðïôåëåß
ôçí ðñþôç åíüôçôá.

Ôï ðïßçìá áðïôåëåß åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá, ðïõ åêöñÜæåé ôá óõ-
íáéóèÞìáôá áãÜðçò êáé öñïíôßäáò åíüò óôïñãéêïý ðáôÝñá. Ùóôüóï
èá ìðïñïýóå íá ÷ùñéóôåß óå äýï íïçìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: óôñïöÝò 1-3: Ïé õðïó÷Ýóåéò ôïõ ðáôÝñá ðñïò ôçí êüñç.
297
Η ΑΓΑΠΗ 2ç åíüôçôá: óôñïöÝò 4-6: Ï ðáôÝñáò ðñïåéäïðïéåß ôçí êüñç ôïõ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ãéá ôï ìáêñý äñüìï ôçò æùÞò.
ΜΑΣ Δ. Ανάλυση περιεχομένου
Óôï Ðñùéíü Üóôñï, ï ðáôÝñáò ôñáãïõäÜ óôçí êüñç ôïõ ôçí áãÜðç
êáé ôç ÷áñÜ ðïõ Ýöåñå óôç æùÞ ôïõ ç ãÝííçóÞ ôçò. ÁðïëáìâÜíïõìå
ôïí ôñõöåñü ëüãï êáé ôá óõíáéóèÞìáôá åíüò ðáôÝñá, ôç ÷áñÜ, ôçí
ôñõöåñüôçôá, ôç óôïñãÞ êáé ôçí åõèýíç, ðïõ åêöñÜæïíôáé ìÝóá
áðü åõ÷Ýò ãéá êáëÞ õãåßá êáé ôý÷ç, õðïó÷Ýóåéò êáé äþñá. Åðßóçò
ðáñáêïëïõèïýìå ôç ëåéôïõñãßá ôùí ó÷çìÜôùí ëüãïõ, ôùí åéêüíùí
êáé ôùí õðïêïñéóôéêþí óå Ýíá ðïßçìá ðïõ áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ
ðïßçóç.

Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôïí ðáôÝñá - ðïéçôéêÞ öùíÞ
íá íáíïõñßæåé ôï âñÝöïò ôïõ êáé íá ôïõ õðüó÷åôáé íá ôïõ öÝñåé ü,ôé
ðéï üìïñöï õðÜñ÷åé óôçí ðëÜóç ãéá íá ôïõ äþóåé ÷áñÜ, áëëÜ êáé ãéá
íá ôï ðñïóôáôÝøåé áðü êÜèå êßíäõíï. Ìå ãëõêýôçôá êáé ôñõöåñüôç-
ôá ðáñïôñýíåé ôçí êïñïýëá ôïõ íá êïéìçèåß ãéá íá ìåãáëþóåé ãñÞ-
ãïñá êáé íá ðåñðáôÞóåé óôï ìáêñý äñüìï ôçò æùÞò. Óôçí åíüôçôá
áõôÞ õðÜñ÷åé êáé ç ëáúêÞ áíôßëçøç üôé ôï ìùñü ðñÝðåé íá êïéìÜôáé
ðïëý ãéá íá ìåãáëþóåé ãñÞãïñá («ÊïéìÞóïõ. Íá ìåãáëþóåéò ãñÞãï-
ñá»), áíôßëçøç ðïõ óõíáíôÜôáé óõ÷íÜ óå íáíïõñßóìáôá ôçò ëáúêÞò
ìïýóáò. Åðßóçò õðÜñ÷åé êáé ôï óôïé÷åßï ôçò èñçóêåõôéêÞò ðßóôçò
üðùò áõôü öáíåñþíåôáé óôï äåýôåñï óôß÷ï ôçò ôñßôçò óôñïöÞò,
üðïõ ãßíåôáé ëüãïò ãéá Ýíá óôáõñïõëÜêé ðïõ õðüó÷åôáé ï ðáôÝñáò
óôçí êüñç ôïõ ãéá íá ôçò îïñêßóåé ôï êáêü. Ç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç
÷ñçóéìïðïéåß ôï óýìâïëï ôïõ óôáõñïý óôï ëáéìü ùò öõëá÷ôü, ðïõ
ðñïöõëÜóóåé ôï Üôïìï åéäéêÜ áðü ôç âáóêáíßá.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôÞ/ çñþùí
Ï ðáôÝñáò - ðïéçôÞò åßíáé ï ðñùôáãùíéóôÞò ôïõ ðïéÞìáôïò, ðïõ
ôñáãïõäÜ ôï íáíïýñéóìá óôç íåïãÝííçôç êüñç ôïõ. Áðü ôá õðïêï-
ñéóôéêÜ ïõóéáóôéêÜ (êïñéôóÜêé, ðåäéëÜêéá, öáíáñÜêéá, ìçôåñïýëáò)
êáé ôç ÷ñÞóç ôçò êôçôéêÞò áíôùíõìßáò («ÊïñéôóÜêé ìïõ», «ìç ìïõ
óêïíôÜøåéò») êáôáëáâáßíïõìå üôé åßíáé ôñõöåñüò êáé óôïñãéêüò
ðáôÝñáò. ÌÝóù ôçò õðåññåáëéóôéêÞò åéêïíïðïéßáò: («íá óïõ öÝñù
ôá öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí, íá óïõ öÝñù Ýíá ðåñéâïëÜêé æùãñáöé-
óìÝíï ìå ëïõëïõäüóêïíç»), ìåôáöÝñåé ôçí åõèýíç ôçò ðáôñüôçôáò,
ôçí ïðïßá áéóèÜíåôáé. Ìå áõôüí ôïí ôñüðï åßíáé óáí íá ëÝåé üôé
åðéèõìåß íá åîáóöáëßóåé ôï ðáí ãéá ôçí êüñç ôïõ, íá ìçí ôçò ëåß-
298 øåé ôßðïôá. Ç áãÜðç ôïõ öáßíåôáé, åðßóçò, êáé áðü ôéò åõ÷Ýò ôïõ
ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò êáé ôçí êáëïôõ÷ßá ôçò («Ýíá óôáõñïõëÜêé Γιάννης
áõãéíü öùò, íá óïõ îïñêßóïõí ôï êáêü, ìç ìïõ óêïíôÜøåéò»). ÔÝ- Ρίτσος
ëïò ùò óùóôÞ ðáôñéêÞ öéãïýñá, ôçí ðñïúäåÜæåé ãéá ôï äñüìï ôçò
æùÞò ðïõ åßíáé ìáêñýò êáé äýóêïëïò («êáêü, óô’ áãêÜèé, ßóêéïõ»).
Ôá Üëëá ðñüóùðá ôïõ ðïéÞìáôïò ( ìçôÝñá ôïõ ìùñïý êáé ôï ßäéï
ôï ìùñü) åßíáé âïõâÜ. Ùóôüóï éäéáßôåñç áíáöïñÜ êÜíåé ç ðïéçôéêÞ
öùíÞ óôï ðñüóùðï ôçò ìçôÝñáò ðïõ ôçí ðáñïìïéÜæåé ìå åáñéíü
öåããÜñé, õðïäçëþíïíôáò ôçí ïìïñöéÜ ôçò, êáé ðáñïõóéÜæïíôÜò ôçí
íá âñßóêåôáé «ðÜíù áðü ôïõò ñüäéíïõò ëïößóêïõò ôïõ ýðíïõ ôïõ
ìùñïý ôçò». Ñüäéíïé ëïößóêïé èá ìðïñïýóáìå íá ðïýìå üôé åßíáé ôï
ñïäáëü ÷ñþìá ôïõ ìùñïõäßóôéêïõ äÝñìáôïò. ¸÷ïõìå äçëáäÞ ôçí
åéêüíá ôçò ìçôÝñáò íá óôÝêåôáé óõíå÷þò ðÜíù áðü ôï ðñïóêÝöáëï
ôïõ ìùñïý ôçò êáé íá åßíáé åðéöïñôéóìÝíç ìå ôüóåò Ýãíïéåò, üóï
ðïëëÜ åßíáé óõíÞèùò êáé ôá óôÜ÷õá. Ôï ìçôñéêü ößëôñï åßíáé áõôü
ðïõ êÜíåé ìéá ìÜíá íá áãùíéÜ ãéá ôï ìùñü ôçò êáé íá öñïíôßæåé íá
éêáíïðïéåß üëåò ôïõ ôéò áíÜãêåò, ôçí ðåßíá, ôç äßøá êáé ôïí ðüíï.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò äåí ðáñïõóéÜæåé éäéáéôåñüôçôá. Åßíáé áðëÞ
äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéùìáôéóìïýò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé õðïôïíéêü, êáèþò ïé åîùðñáãìáôéêÝò
åéêüíåò äçìéïõñãïýí ìéá ïíåéñéêÞ áôìüóöáéñá, áðüëõôá åíáñìïíé-
óìÝíç ìå ôïí ýðíï ôïõ ìùñïý. Ïé ðïëëÝò åéêüíåò, ôá õðïêïñéóôéêÜ
êáé ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ äßíïõí óôï ðïßçìá Ýíôïíá óôïé÷åßá ãëáöõ-
ñüôçôáò êáé ëõñéóìïý.
Ôï ðïßçìá áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç. Ùò ôÝôïéï, õéïèåôåß üëïõò
ôïõò êáíüíåò ðïõ óõíèÝôïõí ôç ìïñöÞ åíüò íåùôåñéêïý ðïéÞìá-
ôïò, ðïõ áêïëïõèåß ôçí ôå÷íïôñïðßá ôïõ õðåññåáëéóìïý. ¸÷ïõìå
áðïõóßá ìÝôñïõ, ïìïéïêáôáëçîßáò Þ ïðïéáóäÞðïôå óôé÷ïõñãéêÞò
öüñìáò (áíéóïóýëëáâïé óôß÷ïé, êÜèå óôñïöÞ Ý÷åé äéáöïñåôéêü áñéè-
ìü óôß÷ùí).

Åéêüíåò: Ç åéêüíá áðü ôá öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí ðïõ öÝããïõí, ç
åéêüíá ôïõ ðåñéâïëéïý ðïõ åßíáé æùãñáöéóìÝíï ìå ëïõëïõäüóêïíç,
ç êéíçôéêÞ åéêüíá ôçò ðåôáëïýäáò, ç åéêüíá ôïõ ìéêñïý óôáõñïý áðü
öùò ôçò áõãÞò, ç åéêüíá ôùí ãõìíþí ðïäéþí ôïõ âñÝöïõò, ç åéêüíá
ðïõ ðåñéãñÜöåé ôá ðÝäéëá öôéáãìÝíá áðü ïõñáíü, ç åéêüíá ôçò
ìçôÝñáò. ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé üôé êõñéáñ÷åß ç åéêüíá ôïõ öùôüò 299
Η ΑΓΑΠΗ (öáíáñÜêéá, öÝããïõí, áõãéíü öùò, öùôÜíå, öÝããåé, öåããÜñé), åíþ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ óôç óýíèåóç ôùí ðåñéóóïôÝñùí åéêüíùí êõñéáñ÷ïýí ôá ëïõëïýäéá
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ( êñßíïé, ëïõëïõäüóêïíç, ôñéáíôÜöõëëá, ñüäéíïõò).
ΜΑΣ ÌåôáöïñÝò: «öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí», «öÝããïõí ôïí ýðíï óïõ»,
«Ýíá ðåñéâïëÜêé æùãñáöéóìÝíï ìå ëïõëïõäüóêïíç», «ãáëáíü üíåé-
ñï», «óôáõñïõëÜêé áõãéíü öùò», «á÷ôßíåò óôáõñùôÝò», «óô’ áãêÜèé ê’
åíüò ßóêéïõ», «äõï ðåäéëÜêéá ìüíï áðü ïõñáíü», «ôï ðñüóùðï ôçò
ìçôåñïýëáò öÝããåé», «ñüäéíïõò ëïößóêïõò ôïõ ýðíïõ óïõ», «óôÜ÷õá
ôçò Ýãíïéáò ôçò», «ôá ôñéáíôÜöõëëá ôùí ôñáãïõäéþí ìïõ».
ÅðáíÜëçøç: «ÈÝëù íá óïõ öÝñù», åðáíÜëçøç ôïõ óôïé÷åßïõ ôïõ
öùôüò (öáíáñÜêéá, öÝããåé, öåããÜñé, öùôÜíå, áõãéíü öùò), «Êïé-
ìÞóïõ», «ÊïñéôóÜêé», «åßíáé ìáêñýò ï äñüìïò». Ç åðáíÜëçøç ôïõ
åðéèÝôïõ «ìáêñýò» õðïíïåß ôç ìåãÜëç äéÜñêåéá ôçò ðïñåßáò ôïõ
áíèñþðïõ ðñïò ôçí ùñßìáóç êáé ôç ãíþóç, óå óçìåßï ðïõ ìåñéêÝò
öïñÝò ìïéÜæåé áôåëåßùôç. Êáé åßíáé áôåëåßùôç ãéáôß äåí åßíáé ðÜíôá
óôñùìÝíç ìå ñïäïðÝôáëá áõôÞ ç ðïñåßá, áëëÜ Ý÷åé êáé äýóêïëåò
êáé áôõ÷åßò óôéãìÝò, ðïõ ìåñéêÝò öïñÝò êÜíïõí ôï äñüìï ôçò æùÞò
íá ìïéÜæåé áôåëåßùôïò.
Ðñïóùðïðïßçóç: «Ýíá ðåñéâïëÜêé… ãéá íá óåñãéáíÜåé ôï ãáëáíü
üíåéñü óïõ».
Ðáñïìïßùóç: ðáñïìïéÜæåé ôï ðñüóùðï ôçò ìçôÝñáò ôïõ ìùñïý
ìå «åáñéíü öåããÜñé». ×áñáêôçñéóôéêü åßíáé ôï ðïéçôéêü ôÝ÷íáóìá
(êëéìáêùôü) ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ï ðïéçôÞò óôïõò ôñåéò ôåëåõôáßïõò
óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé ðïõ ðáñïìïéÜæïõí ôï äñüìï ôçò æùÞò
ìå óêÜëá.

1. Ï ðïéçôÞò - ðáôÝñáò íáíïõñßæåé ôç íåïãÝííçôç êüñç ôïõ. Ôé
èÝëåé íá ôçò ðñïóöÝñåé êáé ãéáôß;
ÌÝóá áðü ôá ëüãéá ôïõ íáíïõñßóìáôïò äéáêñßíïõìå ôçí áãÜðç
êáé ôç óôïñãÞ ôïõ ðáôÝñá ðñïò ôçí êüñç ôïõ, áëëÜ êáé ôéò õðï-
ó÷Ýóåéò ôïõ ðñïò áõôÞí üôé èá ôçò öÝñåé ü,ôé ðéï üìïñöï õðÜñ÷åé
óôçí ðëÜóç, ãéá íá ôçò äþóåé ÷áñÜ. ÈÝëåé íá ôçò öÝñåé áñ÷éêÜ
ôá öáíáñÜêéá ôùí êñßíùí ãéá íá öÝããïõí ôïí ýðíï ôçò. Êáôüðéí
èÝëåé íá ôçò öÝñåé Ýíá ðåñéâïëÜêé æùãñáöéóìÝíï ìå ëïõëïõäü-
óêïíç, ãéá íá óåñãéáíÜåé ôï ãáëáíü üíåéñï ôçò ìéêñÞò êáé ôÝëïò
èÝëåé íá ôçò öÝñåé êáé Ýíá óôáõñïõäÜêé öôéáãìÝíï áðü ôï öùò
ôçò áõãÞò, äýï óôáõñùôÝò á÷ôßíåò áðü ôïõò óôß÷ïõò ôïõ, ãéá íá
ìçí ðÜèåé êáíÝíá êáêü. ¼ëåò áõôÜ ôá äþñá, ðïõ áðïäßäïíôáé ìÝóá
áðü õðåññåáëéóôéêÝò åéêüíåò óôéò ïðïßåò êõñéáñ÷ïýí ôï öùò êáé ôá
ëïõëïýäéá, áðïôåëïýí öõëá÷ôÜ. Áðïóêïðïýí äçëáäÞ íá ðñïóôá-
300 ôÝøïõí ôç ìéêñÞ óôïí ýðíï ôçò áëëÜ êáé óôç æùÞ ôçò, ðñïêåéìÝíïõ
íá ìçí ðÜèåé êáêü Þ âëáöôåß ç õãåßá ôçò. ¸íáò êüóìïò öùôåéíüò, Γιάννης
åõùäéáóôüò, ðïëý÷ñùìïò, üìïñöïò, åßíáé áõôü ðïõ åðáããÝëëåôáé Ρίτσος
ç ðáôñéêÞ áãÜðç.
2. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò öáßíåôáé ç Ýãíïéá ôïõ ðïéçôÞ

ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ ðáéäéïý ôïõ;
Äýï åßíáé ôá óçìåßá üðïõ åêöñÜæåôáé ç áãùíßá êáé ç Ýãíïéá ôïõ
ðáôÝñá ãéá ôï ìÝëëïí ôïõ ðáéäéïý ôïõ. Ãé’ áõôü êáé ôá óçìåßá áõôÜ
åßíáé ôá ìïíáäéêÜ üðïõ õðÜñ÷ïõí ëÝîåéò öïñôéóìÝíåò ìå áñíçôéêÞ
óçìåéïëïãßá:
á. «…íá óïõ îïñêßæïõí ôï êáêü»: Ï ðïéçôÞò – ðáôÝñáò ùò ìåãáëý-
ôåñïò ãíùñßæåé üôé óôïí êüóìï õðÜñ÷åé ôï êáêü. ÐñïêåéìÝíïõ íá
ôï îïñêßóåé áðü ôç æùÞ ôçò êüñçò ôïõ, õðüó÷åôáé íá ôçò öÝñåé
Ýíá óôáõñïõäÜêé áõãéíü öùò êáé äýï óôáõñùôÝò á÷ôßíåò áð’ ôïõò
óôß÷ïõò ôïõ, ðïõ èá ôçí ðñïöõëÜîïõí.
â. «…ìç ìïõ óêïíôÜøåéò êïñéôóÜêé… óô’ áãêÜèé ê’ åíüò ßóêéïõ»: Óôç
æùÞ õðÜñ÷åé ç ðéèáíüôçôá êÜðïéïò íá óêïíôÜøåé óôï áãêÜèé åíüò
ßóêéïõ. Ôï áãêÜèé óõìâïëßæåé êÜôé ðïõ ðñïêáëåß ðüíï êáé ï ßóêé-
ïò óõìâïëßæåé êÜôé ðïõ åßíáé óêïôåéíü êáé Üñá äõóÜñåóôï. ÊÜèå
ðáôÝñáò áíçóõ÷åß êáé áãùíéÜ ãéá ôï ðáéäß ôïõ êáé èÝëåé íá ôï
ðñïóôáôÝøåé áðü êÜèå êßíäõíï. Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åäþ äéáëÝãåé ôïí
ðñùôüôõðï áõôü ôñüðï ôïõ íáíïõñßóìáôïò.
3. Âñåßôå ôá õðïêïñéóôéêÜ ðïõ õðÜñ÷ïõí óôï áðüóðáóìá. Ðïéá

åíôýðùóç äçìéïõñãïýí; ÐñïóðáèÞóôå íá ôá áíôéêáôáóôÞóåôå ìå
ôçí áðëÞ ëÝîç, ãéá íá äåßôå ôç äéáöïñÜ óôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò.
Ôá õðïêïñéóôéêÜ ïõóéáóôéêÜ ðïõ óõíáíôïýìå óôï ðïßçìá åßíáé:
êïñéôóÜêé, öáíáñÜêéá, ðåñéâïëÜêé, óôáõñïõëÜêé, ðåäéëÜêéá, ìçôå-
ñïýëáò, ëïößóêïõò. Ïé áðëÝò ëÝîåéò áðü ôéò ïðïßåò ðñïêýðôïõí
ôá õðïêïñéóôéêÜ åßíáé: êïñßôóé, öáíÜñé, ðåñéâüëé, óôáõñüò, ðÝäéëï,
ìçôÝñá, ëüöïò. Áí áíôéêáôáóôÞóïõìå ôá õðïêïñéóôéêÜ ìå ôéò áðëÝò
áõôÝò ëÝîåéò, ôüôå ðáñáôçñïýìå üôé ôï ðïßçìá ÷Üíåé ôç ãëõêýôçôá
êáé ôçí ôñõöåñüôçôÜ ôïõ êáé ðáýåé íá åíáñìïíßæåôáé ìå ôïí üìïñöï
êüóìï åíüò ìùñïý ðïõ êïéìÜôáé. ÅîÜëëïõ Üëëïò äüêéìïò üñïò ãéá
ôéò õðïêïñéóôéêÝò ëÝîåéò åßíáé ç ëÝîç «÷áúäåõôéêÜ». Áðü ôç ëÝîç êáé
ìüíï ìðïñïýìå íá êáôáëÜâïõìå üôé ôïí õðïêïñéóìü ôïí ÷ñçóéìï-
ðïéïýìå óå ëÝîåéò, ðïõ Ý÷ïõí Ýíôïíï óõíáéóèçìáôéêü öïñôßï ãéá
ìáò, èÝëïíôáò Ýôóé íá åêöñÜóïõìå óõìðÜèåéá êáé áãÜðç.
4. Óõãêñßíåôå ôï áðüóðáóìá ìå ôï ðáñáäïóéáêü èñáêéþôéêï íá-

íïýñéóìá ðïõ áêïëïõèåß:
¸ëá ýðíå ì’ ðÜñå ôï êáé ðáí’ ôï óôéò ìðá÷ôóÝäåò
Êáé ãéüìéóå ôïí êüñöï ôïõ ëïõëïýäéá êáé êïíôóÝäåò.
ÊïéìÜô’ áóôñß, êïéìÜô’ áõãÞ, êïéìÜôáé íéï öåããÜñé, 301
Η ΑΓΑΠΗ ÊïéìÜôáé ôï ðïõëÜêé ìïõ óáí Üîéï ðáëéêÜñé.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ÊïéìÜô’ ç ðïýëéá óôï âïõíü êé ç ðÝñäéêá óôá äÜóç,
ÁöÞôå ôï ðïõëÜêé ìïõ ôïí ýðíï íá ÷ïñôÜóåé.
ΜΑΣ
Ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíï ôá äýï íáíïõñßóìáôá Ý÷ïõí ðïëëÝò ïìïé-
üôçôåò. Óôï ðñþôï äßóôé÷ï, üðùò êáé óôï ðïßçìá ôïõ Ñßôóïõ, ãß-
íåôáé ëüãïò ãéá êÞðïõò êáé ëïõëïýäéá (ìðá÷ôóÝäåò – ðåñéâïëÜêé,
ëïõëïýäéá êáé êïíôóÝäåò – êñßíùí / ëïõëïõäüóêïíç). Êáé óôá äýï
íáíïõñßóìáôá õðÜñ÷åé ôï ñÞìá êïéìÞóïõ (ðñïóôáêôéêÞ åíåóôþôá)
– êïéìÜôáé (äñáìáôéêüò åíåóôþôáò), ìå ôçí Ýííïéá üôé áöÞíïõí ôï
ìùñü íá êïéìçèåß ÷ùñßò íá ôï åíï÷ëÞóåé ôßðïôá êáé êáíåßò. Óôï
èñáêéþôéêï íáíïýñéóìá Ý÷ïõìå ôçí ðáñïìïßùóç ôïõ ìùñïý ìå ïõ-
ñÜíéï óþìá, ðïõ äåí áðáíôÜôáé óôï íáíïýñéóìá ôïõ Ñßôóïõ. Ùóôü-
óï êáé óôá äýï íáíïõñßóìáôá õðÜñ÷åé ôï öùò ôïõ öåããáñéïý êáé
ôçò áõãÞò (áõãéíü öùò – êïéìÜô’ áõãÞ). Óôï ôñßôï äßóôé÷ï óõíáíôÜìå
ôçí Ýêöñáóç: «ÊïéìÜô’ ç ðïýëéá óôï âïõíü», åíþ óôï ðïßçìá ôïõ
Ñßôóïõ Ý÷ïõìå «ñüäéíïõò ëïößóêïõò ôïõ ýðíïõ óïõ». ÃåíéêÜ êáé
óôá äýï ðïéçôéêÜ Ýñãá ï êüóìïò ôïõ ýðíïõ ðåñéãñÜöåôáé ùò Ýíáò
êüóìïò ðïëý÷ñùìïò, åõùäéáóôüò, öùôåéíüò êáé üìïñöïò.
Ùò ðñïò ôç ìïñöÞ üìùò ôá äýï Ýñãá Ý÷ïõí äéáöïñÝò: ôï ðïßçìá
áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç êáé äåí Ý÷åé ìÝôñï, ïìïéïêáôáëçîßá
Þ óôé÷ïõñãéêÞ öüñìá. Áíôßèåôá ôï èñáêéþôéêï íáíïýñéóìá åßíáé
ðáñáäïóéáêÜ ëõñéêü ìå éóïóýëëáâïõò äåêáðåíôáóýëëáâïõò ðáñï-
îýôïíïõò óôß÷ïõò, óôñïöÝò ìå ßóï áñéèìü óôß÷ùí, ïìïéïêáôáëçîßá
æåõãáñùôÞ êáé ìÝôñï éáìâéêü. Ç ãëþóóá, åðßóçò, ôùí äýï ðïéçìÜôùí
äéáöÝñåé: ç áðëÞ äçìïôéêÞ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï ðïßçìá ôïõ Ñßôóïõ,
ç äçìïôéêÞ ìå éäéùìáôéóìïýò óôï èñáêéþôéêï íáíïýñéóìá.

κειμένου
1. ÕðÜñ÷åé ðáñïõóßá ôçò öýóçò ìÝóá óôï áðüóðáóìá; ÁéôéïëïãÞ-
óôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ìå áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá óçìåßá ôïõ
ðïéÞìáôïò.
2. Ãéáôß ç ðïéçôéêÞ öùíÞ êÜíåé ôñåéò öïñÝò ëüãï ãéá «ìáêñý äñüìï».
Ôé íïìßæåôå üôé õðïíïåß;
3. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôç ìçôÝñá; Ðïéá
éäéüôçôÜ ôçò ðñïâÜëëåôáé;
4. Óå ðïéï óçìåßï êáé ìå ðïéåò åêöñÜóåéò ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åíôÜóóåé
óôï íáíïýñéóìá ôç èñçóêåõôéêÞ ðßóôç;
302
Αγάπης λόγια
Αργύρης Εφταλιώτης
Ï Áñãýñçò Åöôáëéþôçò (øåõäþíõìï ôïõ ÊëåÜíèç Ìé÷áçëßäç) ãåí-
íÞèçêå óôï Ìüëõâï ôçò ËÝóâïõ êáé Þôáí ãéïò ôïõ äáóêÜëïõ Êùí-
óôáíôßíïõ Ìé÷áçëßäç. Óôç ãåíÝôåéñÜ ôïõ ðÝñáóå ôá ðáéäéêÜ êáé
ìáèçôéêÜ ÷ñüíéá ôïõ êáé ðñáãìáôïðïßçóå ôéò åãêýêëéåò óðïõäÝò
ôïõ, äå óðïýäáóå óå ìåãÜëá ó÷ïëåßá ðáñÜ óôï éäéùôéêü ó÷ïëåéü
ôïõ ðáôÝñá ôïõ, ðïõ ôïí åß÷å äÜóêáëï êáé ðíåõìáôéêü ôïõ êáèïäç-
ãçôÞ. Ôï 1866 ðÝèáíå ï ðáôÝñáò ôïõ êáé ï äåêáåöôÜ÷ñïíïò, ôüôå,
Áñãýñçò áíÝëáâå íá óõíå÷ßóåé ôç äéäáóêáëßá ôùí óõììáèçôþí
ôïõ Ýùò ôï ôÝëïò ôçò ÷ñïíéÜò. Ôï 1866 ìåôáíÜóôåõóå óôçí Ðüëç,
ëüãù ôùí ïéêïíïìéêþí äõó÷åñåéþí ðïõ áíôéìåôþðéæå ç ïéêïãÝíåéÜ
ôïõ. Êé åäþ áñ÷ßæåé ï êáçìüò êáé ôï ìáñÜæé ôçò îåíéôéÜò. ÅñãÜóôçêå
áñ÷éêÜ, åêåß, êïíôÜ óôïí ôñáðåæßôç áäåñöü ôçò ìçôÝñáò ôïõ, êáé
êáôüðéí óôï ÌÜíôóåóôåñ ôçò Áããëßáò, üðïõ óõíäÝèçêå öéëéêÜ ìå
ôïí ÁëÝîáíäñï ÐÜëëç êáé åíôÜ÷ôçêå óôïí ðõñÞíá ôïõ äçìïôéêé-
óôéêïý êéíÞìáôïò. ÐáñÜëëçëá õðÞñîå åíåñãü ìÝëïò ôïõ åëëçíéêïý
öéëïëïãéêïý óõëëüãïõ «Ëüãéïò ÅñìÞò» ôïõ ÌÜíôóåóôåñ, ìåëÝôçóå
ôïõò áñ÷áßïõò ¸ëëçíåò êëáóéêïýò, êáèþò åðßóçò ¢ããëïõò êáé ÃÜë-
ëïõò ëïãïôÝ÷íåò. Åßíáé ãíùóôÝò ïé ìåôáöñÜóåéò ôïõ óå Ýñãá ôïõ
ÓÝëëåû, ôïõ Âýñùíá, ôïõ Ëåêüí íôå Ëéë ê.Ü. Ï óðüñïò ðïõ Ý÷åé öõ-
ôÝøåé âáèéÜ óôçí øõ÷Þ ôïõ ï óïöüò äÜóêáëüò ôïõ, ï ðáôÝñáò ôïõ,
åß÷å ñéæþóåé êáé Ýìåëëå íá äþóåé ðïëýôéìïõò êáñðïýò. Ç åìðïñéêÞ
ôïõ óôáäéïäñïìßá óôçí Áããëßá õðÞñîå åðéôõ÷çìÝíç êáé óýíôïìá
Üíïéîå êáôÜóôçìá ìå ôç äéêÞ ôïõ åðùíõìßá. ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
ïéêïíïìéêÞò êñßóçò ôïõ 1870-1880 ðñïóëÞöèçêå óôïí åìðïñéêü ïßêï
ôùí áäåëöþí ÑÜëëç êáé åãêáôáóôÜèçêå óôï Ëßâåñðïõë. Åêåß ðá-
íôñåýôçêå ôçí ÅëéóÜâåô ÃêñÜ÷áì êáé áðÝêôçóáí ôñßá ðáéäéÜ (ôïí
ÊùóôÞ, ôçí ÅëÝíç êáé ôçí ÅéñÞíç). Óôï ðëáßóéï ôçò åðáããåëìáôéêÞò
ôïõ äñáóôçñéüôçôáò ôáîßäåøå óå äéÜöïñåò ðüëåéò ôçò Áããëßáò
êáé óôç ÂïìâÜç ôçò Éíäßáò. Ðáíôïý, üìùò êáé ðÜíôá ç åõáßóèçôç
êáñäéÜ ôïõ åßíáé ãåìÜôç öëïãåñÞ áãÜðç ãéá ôçí ÅëëÜäá êáé áãé-
Üôñåõôç íïóôáëãßá ãéá ôçí Åöôáëïý êáé ôï Ìüëõâï, ðïõ ðïôÝ äåí 303
Η ΑΓΑΠΗ îå÷íÜ, üðïõ êé áí âñßóêåôáé.. Ôï 1891 åðéóêÝöôçêå ôï Ðáñßóé, üðïõ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ãíùñßóôçêå ìå ôïí Øõ÷Üñç. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôçò æùÞò ôïõ êëï-
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ íßóôçêå ç øõ÷éêÞ õãåßá ôïõ êáé áðïóýñèçêå óôï Cab d’ Antibes ôçò
ΜΑΣ Ãáëëßáò, üðïõ ðÝèáíå óå çëéêßá 74 ÷ñüíùí. Åí ôù ìåôáîý åß÷å êÜíåé
Ýîé åíäéÜìåóåò åðéóêÝøåéò óôçí ÅëëÜäá. Ôïí Éïýíéï ôïõ 1922 èá åßíáé
ôï Ýâäïìï êáé ôåëåõôáßï ôïõ ôáîßäé óôïí áãáðçìÝíï ôïõ Ìüëõâï.
Ï ßäéïò, ùóôüóï, óáí êÜôé íá åß÷å ðñïáéóèáíèåß êáé ãñÜöåé: «¼óï
ãéá ðáôñßäá êáé ãéá ãõñéóìü áäýíáôï ðéá. Öáßíåôáé ðùò èá ðåèÜíù
óôá îÝíá, êé åëðßæù ìïíÜ÷á íá öñïíôßóåé êáíÝíáò íá öÝñåé ôç óêüíç
ìïõ óô’ áãáðçìÝíá ìïõ ô’ áêñïãéÜëéá». Ôï 1975 Ýãéíå ç ìåôáêïìéäÞ
ôùí ïóôþí ôïõ óôçí áãáðçìÝíç ôïõ Åöôáëïý. Êé üðùò óçìåéþíåé ï
Ê. Ìßóóéïò: «Óôç ãåíÝèëéá ãç èá åðéóôñÝøåé ôïí Áýãïõóôï ôïõ 1975
– åßíáé ï üãäïïò, êáé ïñéóôéêüò «ãõñéóìüò» ôïõ, êáé ôïí ÷ñùóôÜ ó’
Ýíáí Üëëïí ìåãÜëï óõìðáôñéþôç ôïõ, ôïí Ãéþñãï ÂáëÝôá, ðïõ áðü
ôï 1962 îåêßíçóå ôçí ðñïóðÜèåéá íá õëïðïéÞóåé ôçí åðéèõìßá ôïõ».
Ï Åöôáëéþôçò õðÞñîå Ýíáò ìåãÜëïò óôáèìüò êáé ìéá äçìéïõñãéêÞ
áöåôçñßá áíÜðôõîçò êáé ðñïüäïõ ôùí Íåïåëëçíéêþí ÃñáììÜôùí,
Ýíáò ðñùôïðüñïò áãùíéóôÞò, Ýíáò ãíÞóéïò ïñáìáôéóôÞò. Ç åßóïäïò
ôïõ Åöôáëéþôç óôï ÷þñï ôçò ëïãïôå÷íßáò ôïðïèåôåßôáé ÷ñïíéêÜ
ãýñù óôï 1869 ìå ìåôáöñÜóåéò ðïéçìÜôùí êáé óõããñáöÞ ðñùôü-
ôõðùí ðïéçôéêþí Ýñãùí óå ëïãïôå÷íéêÜ ðåñéïäéêÜ üðùò ç Åëëçíé-
êÞ ÂéâëéïèÞêç. Ôï 1889 ìå ðñïôñïðÞ ôïõ ÁëÝîáíäñïõ ÐÜëëç, ðïõ
óôÜèçêå óôåíüò ößëïò êáé ðíåõìáôéêüò ïäçãüò ôïõ, ðÞñå ìÝñïò
óôï ÖéëáäÝëöåéï ðïéçôéêü äéáãùíéóìü ìå ôç óõëëïãÞ ôïõ Ôñáãïý-
äéá îåíéôåìÝíïõ, ðïõ ôéìÞèçêå ìå Ýðáéíï. Ôïí åðüìåíï ÷ñüíï ðÞñå
îáíÜ ìÝñïò óôïí ßäéï äéáãùíéóìü ìå ôéò óõëëïãÝò Ï êáèñÝöôçò
ôïõ ðýñãïõ ìïõ êáé ÁãÜðçò ëüãéá, äå âñáâåýôçêå ùóôüóï, êÜôé ðïõ
ðñïêÜëåóå ôçí áíôßäñáóç, ìåôáîý Üëëùí, êáé ôïõ ÐáëáìÜ, ï ïðïßïò
åðáßíåóå ôï Ýñãï ôïõ Åöôáëéþôç, áðÝäùóå ôçí áäéêßá êáôÜ ôïõ
ðïéçôÞ óôï üôé ç ãëþóóá ôïõ Þôáí äçìïôéêÞ êáé åíáíôéþèçêå óôïí
ôüôå åéóçãçôÞ ôçò êñéôéêÞò åðéôñïðÞò ôïõ ÖéëáäÝëöåéïõ, ¢ããåëï
ÂëÜ÷ï. Ï Åöôáëéþôçò ìå óõíïäïéðüñïõò ôïí Ã. Øõ÷Üñç êáé ôïí
Á. ÐÜëëç, Þôáí ïé ðñùôïóôÜôåò óôïí áãþíá ôïõ äçìïôéêéóìïý.
ÐïëëÜ áðü ôá ôñáãïýäéá ôïõ Åöôáëéþôç èá ìåßíïõí áîÝ÷áóôá êé
Ý÷ïõí ðåñÜóåé óôï óôüìá ôïõ ëáïý. Áðü ôï 1891 óôñÜöçêå óõóôç-
ìáôéêÜ ðñïò ôçí ðåæïãñáößá, êáëëéåñãþíôáò ôç äçìïôéêÞ ãëþóóá
êáé åììÝíïíôáò èåìáôéêÜ óôïí ðüíï ôçò îåíéôéÜò êáé ôç ëá÷ôÜñá
ôùí îåíéôåìÝíùí ãéá ôçí ðáôñßäá. Ôï ðéï ÷áñáêôçñéóôéêü ðåæï-
ãñÜöçìÜ ôïõ åßíáé ïé Íçóéþôéêåò éóôïñßåò, ðïõ åêäüèçêáí ôï 1894
êáé áðïôåëïýí óõëëïãÞ çèïãñáöéêþí äéçãçìÜôùí ðïõ äçìïóßåõå
áðü ôï 1889 óôçí Åóôßá. Ôï 1900 åîÝäùóå ôç Ìáæþ÷ôñá êáé ôï
Âïõñêüëáêá, ôï ìïíáäéêü èåáôñéêü Ýñãï ôïõ (åìðíåõóìÝíï áðü
304 ôï ôñáãïýäé Ôïõ íåêñïý áäåëöïý êáé ìå óôü÷ï ôçí áíáíÝùóç ôçò
íåïåëëçíéêÞò äñáìáôïõñãßáò ìå èÝìáôá áðü ôç óýã÷ñïíç éóôïñßá). Αργύρης
Óôç Ìáæþ÷ôñá ï Åöôáëéþôçò áðïðåéñÜôáé Ýíá ðÝñáóìá áðü ôçí Εφταλιώτης
áðëÞ çèïãñáößá óôçí øõ÷ïãñáöéêÞ äéåßóäõóç. ¸ãñáøå åðßóçò ôï
ìõèéóôüñçìá Ï Ìáíüëçò ï ÍôåëìðåíôÝñçò. ÐáñÜëëçëá, áðü ôï 1892
áó÷ïëÞèçêå ìå ôç äéäáêôéêÞ ðåæïãñáößá êáé ôéò éóôïñéêÝò ìåëÝôåò,
åêäßäïíôáò ôçí Éóôïñßá ôçò Ñùìéïóýíçò (1901), ôá ÉóôïñéêÜ îåãõìíþ-
ìáôá (1908) êáé ôá ÌéêñÜ ÍåïåëëçíéêÜ ÉóôïñÞìáôá. Ìå ôçí Éóôïñßá
ôçò Ñùìéïóýíçò Ýñ÷åôáé íá ôïíþóåé çèéêÜ ôï Ýèíïò, íá îåóêåðÜóåé
ôçí øåõôéÜ ôùí ëïãßùí êáé íá ñßîåé Üðëåôï öùò óôï íåïåëëçíé-
êü ðñüâëçìá. Ôï 1914 îåêßíçóå íá ìåôáöñÜæåé ôçí Ïäýóóåéá ôïõ
ÏìÞñïõ, Ýñãï ðïõ Ýìåéíå áíïëïêëÞñùôï ëüãù ôïõ èáíÜôïõ ôïõ.
Ôç óõíÝ÷éóÞ ôïõ (ñáøùäßåò ö´- ù´) áíÝëáâå ï Íéêüëáïò Ðïñéþôçò.

Ôï ðïßçìá áõôü åßíáé ôï Ýíáôï óôç óåéñÜ ôçò óõëëïãÞò ðïéçìÜôùí
ôïõ Áñãýñç Åöôáëéþôç, ìå ôßôëï «ÁãÜðçò ëüãéá», ðïõ äçìïóéåýôçêå
ôï 1891. ¼ëá ôá ðïéÞìáôá ôçò óõëëïãÞò åßíáé ãñáììÝíá ãéá ôç óý-
æõãï ôïõ ëïãïôÝ÷íç. Åßíáé ãñáììÝíá ôçí åðï÷Þ ðïõ ï Åöôáëéþôçò
áíáãêÜóôçêå ãéá åðáããåëìáôéêïýò ëüãïõò íá ìåßíåé ìüíïò ôïõ,
ìáêñéÜ áðü ôç ãõíáßêá ôïõ, óôç ÂïìâÜç ôçò Éíäßáò.

Ôï ðïßçìá áðïôåëåß ìßá ïëïêëçñùìÝíç èåìáôéêÞ åíüôçôá, üðïõ
äéáãñÜöåôáé êáèáñÜ ç ôáñáãìÝíç øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç ôïõ áôüìïõ
ðïõ óôåñåßôáé ôï ðñüóùðï ôçò áãÜðçò ôïõ.
Êåíôñéêüò èåìáôéêüò Üîïíáò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ç óõæõãéêÞ áãÜðç
êáé ç èëßøç ðïõ ãåííéÝôáé áðü ôç óôÝñçóç ôïõ áãáðçìÝíïõ ðñï-
óþðïõ. Åðßóçò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí øõ÷ïëïãßá ôïõ åñùôåõìÝíïõ
áíèñþðïõ êáé åéäéêÜ ãéá ôçí åñùôéêÞ èëßøç, åîáéôßáò êÜðïéïõ ãå-
ãïíüôïò. ÅðéðëÝïí äåí ðñÝðåé íá áãíïçèåß ôï èÝìá ôçò óõæõãéêÞò
áãÜðçò ðïõ èßãåôáé óôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá. ¼ëá ôá ðáñáðÜíù
áðïôåëïýí Ýìðíåõóç êáé áöïñìÞ äçìéïõñãßáò åíüò ëïãïôå÷íéêïý
Ýñãïõ.

Ôï ðïßçìá åßíáé ÷ùñéóìÝíï óå ôÝóóåñéò óôñïöÝò. Óôçí ðñþôç óôñï-
öÞ, ï ðïéçôÞò áéóèÜíåôáé ôç ìáôáéüôçôá ôïõ ÷ñüíïõ ðïõ êõëÜ
ìáêñéÜ áðü ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôçò ãõíáßêáò ôïõ. ÌÝóá áðü
ôï ëõñéêü ó÷Þìá ëüãïõ ôçò áíôßèåóçò ìåôáîý ôùí ðáñïìïéþóåùí 305
Η ΑΓΑΠΗ «ìáñãáñéôÜñéá» êáé «óáí ëéèÜñéá», ç ðïéçôéêÞ öùíÞ óõãêñßíåé ôçí
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ôùñéíÞ ôïõ æùÞ ìáêñéÜ áðü ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ôï ðþò áõôÞ èá
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Þôáí áí âñßóêïíôáí ðëÜé ôïõ åêåßíç. Óôç äåýôåñç óôñïöÞ âëÝðïõìå
ΜΑΣ ôçí ðïéçôéêÞ öùíÞ íá óôñÝöåé ôç óêÝøç ôïõ óôï ðáñåëèüí êáé íá
ìåôñÜåé ôéò ìÝñåò áðü ôüôå ðïõ áðï÷ùñßóôçêå ôï áãáðçìÝíï ôïõ
ðñüóùðï êáé íá ïìïëïãåß üôé ôïí ðéÜíåé ôñÝëá êáé áéóèÜíåôáé üôé
åßíáé ìáôáéïðïíßá íá åëðßæåé üôé èá îáíáæÞóåé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò
êïíôÜ ôçò. ÂëÝðïõìå åäþ ôçí áðåëðéóßá êáé ôï öüâï ðïõ êáôáëáì-
âÜíåé ôïí Üíèñùðï üôáí âñßóêåôáé áíôéìÝôùðïò ìå ìéá êáôÜóôáóç
ðïõ ôïõ åßíáé äõóÜñåóôç êáé äåí åîáñôÜôáé áð’ áõôüí ôï íá âãåé
áð’ áõôÞí. Ôïí ðüíï ôïõ áðï÷ùñéóìïý áõîÜíïõí ç áíçóõ÷ßá êáé ï
öüâïò üôé ç êáôÜóôáóç ôïõ áðï÷ùñéóìïý äåí ðñüêåéôáé íá áëëÜîåé
êáé üôé ïé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò äå èá îáíÜñèïõí. Óôçí ôñßôç óôñï-
öÞ âëÝðïõìå ôç èëßøç íá ãßíåôáé áðïãïÞôåõóç êáé áðåëðéóßá. ¼ðùò
óõìâáßíåé óå üëïõò ôïõò áíèñþðïõò óå þñåò äýóêïëåò, ï öüâïò
ôïõ ôïí êÜíåé íá ðñïóåý÷åôáé, ãéá íá âñåé áíáêïýöéóç. Ùóôüóï äå
âñßóêåé áíáêïýöéóç· áíôßèåôá öôÜíåé óå óçìåßï áðüãíùóçò êáé áíá-
ñùôéÝôáé áí èá Ýðñåðå íá óõíå÷éóôåß ç æùÞ ôïõ, ôüóï Üó÷çìç êáé
áíåðéèýìçôç ðïõ åßíáé. Âñßóêåôáé óå ôüóï äõóÜñåóôç øõ÷ïëïãéêÞ
êáôÜóôáóç, þóôå öôÜíåé óôï óçìåßï íá öëåñôÜñåé ìå ôçí éäÝá ôïõ
èáíÜôïõ. ÔÝëïò, óôçí ôÝôáñôç êáé ôåëåõôáßá óôñïöÞ ï ðüíïò ôïõ
åíôåßíåôáé êáé ãßíåôáé ðßêñá. Ùóôüóï åý÷åôáé áõôÞ ôçí ðßêñá íá ôçí
åß÷å ìüíïò ôïõ êáé íá Þîåñå üôé ôï ôáßñé ôïõ äåí ðïíÜåé ôï ßäéï.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí / çñþùí

Óå üëï ôï ðïßçìá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò äõóÜñåóôåò øõ÷ïëïãéêÝò
ìåôáðôþóåéò ôïõ óõæýãïõ, åîáéôßáò ôïõ ÷ùñéóìïý ôïõ áðü ôï Ýôå-
ñüí ôïõ Þìéóõ. Ôç ìáôáéüôçôá êáé ôïí øõ÷éêü ðüíï äéáäÝ÷ïíôáé ç
áíçóõ÷ßá êáé ï öüâïò, ðïõ óôç óõíÝ÷åéá ãßíïíôáé áðïãïÞôåõóç
êáé áðåëðéóßá. Åßíáé êáëüò óýæõãïò êáé áãáðÜåé ìÝ÷ñé èáíÜôïõ ôç
ãõíáßêá ôïõ, óå óçìåßï ç æùÞ ôïõ ìáêñéÜ ôçò íá êáôáíôÜ ãé’ áõôüí
áíõðüöïñç. Ôïí âëÝðïõìå íá áãùíßæåôáé íá áíôÝîåé ôïí áðï÷ùñé-
óìü êáé íá ðñïóðáèåß íá õðïìåßíåé ôéò ìÝñåò ôïõ ðñïóåõ÷üìåíïò.
Óôï ôåëåõôáßï äßóôé÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò áðïêáëýðôåôáé üëïò ï áë-
ôñïõéóìüò ôïõ êáé ç ãíçóéüôçôá ôçò áãÜðçò ôïõ, êáèþò åý÷åôáé
íá õðïìÝíåé ìüíïò ôïõ üëï áõôÜ ôá äõóÜñåóôá óõíáéóèÞìáôá. Ï
ðüíïò ôïõ ìåôñéÜæåôáé êáé ï ðïéçôÞò ðáßñíåé êïõñÜãéï áðü ôç óêÝ-
øç üôé ç ãõíáßêá ôïõ äåí ðïíÜåé ôï ßäéï.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé äçìïôéêÞ ìå êÜðïéïõò éäéùìáôéóìïýò
306 (ì’ åóÝ, áíùöÝëçôåò, ôåò, ðëéï, ôïõ êÜêïõ, óôåò ñçìéÝò, ôõñáííéïý-
ìáé ê.Ü.). Ïé ëÝîåéò åßíáé åêöñáóôéêÝò, ìå ôÝ÷íç êáé ÷ùñßò åêæÞôçóç. Αργύρης
ÃåíéêÜ ôï ëåîéëüãéï äåß÷íåé Üíèñùðï ðïõ ãíùñßæåé ôç ãëþóóá êáé Εφταλιώτης
ôç ÷ñçóéìïðïéåß óùóôÜ.
ii) ¾öïò
Ôï óïíÝôï áíÞêåé óôá ëõñéêÜ ðïéÞìáôá. Ôá ãëùóóéêÜ ãíùñßóìá-
ôá ôïõ Ýñãïõ, ôá ó÷Þìáôá ëüãïõ êáé ï ëõñéóìüò êÜíïõí ôï ýöïò
ãëáöõñü. Ïé åéêüíåò ðñïóèÝôïõí ðáñáóôáôéêüôçôá, ôï á´ åíéêü
ðñüóùðï äßíåé áìåóüôçôá óôçí åðéêïéíùíßá ðïéçôÞ – áíáãíþóôç,
åíþ ôï ðåñßôå÷íï äïýëåìá ôçò ìïñöÞò äçìéïõñãåß Ýíá ìéêñü «êïì-
øïôÝ÷íçìá».

Ôï ðïßçìá Ý÷åé ôç ìïñöÞ óïíÝôïõ, êáé óõãêåêñéìÝíá «åëéóáâåôéáíïý
Þ óáéîðçñéêïý» óïíÝôïõ: ôñåéò ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò êáé ìßá äßóôé÷ç.
Ç ïìïéïêáôáëçîßá óôéò ôñåéò ðñþôåò óôñïöÝò åßíáé ðëå÷ôÞ êáé óôï
ôåëåõôáßï äßóôé÷ï æåõãáñùôÞ. Ó’ áõôüí ôïí ôýðï åßíáé ãñáììÝíá ôá
154 óïíÝôá ôïõ Âñåôáíïý ðïéçôÞ Óáßîðçñ, óôïí ïðïßï ïöåßëåôáé
êáé ôï üíïìá ôïõ åßäïõò.

ÌåôáöïñÝò: «ìåò ôïõ êáéñïý ôá âÜèç», «øõ÷ñÝò êáé áíùöÝëçôåò
çìÝñåò», «ì’ Ýóöáîå ôï Ý÷å ãåéá óïõ», «ìå ðéÜíåé ôñÝëá», «íá ôõñáí-
íéïýìáé», «ÌÝóá óôçí Üâõóóï íá ôç óêïñðïýìå», «êáßãåé ï ðüíïò».
Ðáñïìïéþóåéò: «ìáñãáñéôÜñéá», «óáí ôá ëéèÜñéá», «óáí ðñïôïý óôçí
áãêáëéÜ óïõ». ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìå ðéÜíåé ôñÝëá», «Ì’ Ýóöáîå ôï
Ý÷å ãåéá óïõ».
Áíôßèåóç: ìáñãáñéôÜñéá – ëéèÜñéá. Óå üëï ôï ðïßçìá õðÜñ÷åé ç
áíôßèåóç ìåôáîý ôçò åõôõ÷éóìÝíçò æùÞò ðïõ ðåñíÜ ìå ôç ãõíáßêá
ôïõ êáé ôçò äõóôõ÷ßáò ôïõ óôçí îåíéôéÜ, ìáêñéÜ ôçò.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôùí ìáñãáñéôáñéþí ìå ôá ïðïßá ðáñïìïéÜæïíôáé ïé
ìÝñåò ìáæß ìå ôç ãõíáßêá ôïõ, ç åéêüíá ôùí ðáéäéþí ðïõ ðåôïýí ðÝ-
ôñåò óôç èÜëáóóá, ç åéêüíá ôïõ ãïíáôßóìáôïò ãéá ôçí ðñïóåõ÷Þ.

1. ÌåëåôÞóôå ôéò óôñïöÝò ôïõ ðïéÞìáôïò êáé ðåñéãñÜøôå ôçí
øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ôïõ îåíéôåìÝíïõ óõæýãïõ ðïõ æåé ìáêñéÜ
áðü ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãõíáßêá.
Óôçí ðñþôç óôñïöÞ ï ðïéçôÞò áéóèÜíåôáé ôç ìáôáéüôçôá ôïõ ÷ñü-
íïõ ðïõ êõëÜ ìáêñéÜ áðü ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôçò ãõíáßêáò ôïõ.
Óôç äåýôåñç óôñïöÞ óôñÝöåé ôç óêÝøç ôïõ óôï ðáñåëèüí, ìåôñÜåé
ôéò ìÝñåò áðü ôüôå ðïõ áðï÷ùñßóôçêå ôï áãáðçìÝíï ôïõ ðñüóùðï
êáé ïìïëïãåß üôé ôïí ðéÜíåé ôñÝëá êáé áéóèÜíåôáé üôé åßíáé ìáôáéï- 307
Η ΑΓΑΠΗ ðïíßá íá åëðßæåé üôé èá îáíáæÞóåé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êïíôÜ ôçò.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ Ôïí ðüíï ôïõ áðï÷ùñéóìïý áõîÜíïõí ç áíçóõ÷ßá êáé ï öüâïò üôé
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ç êáôÜóôáóç ôïõ áðï÷ùñéóìïý äåí ðñüêåéôáé íá áëëÜîåé êáé üôé
ΜΑΣ ïé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò äå èá îáíÜñèïõí. Óôçí ôñßôç óôñïöÞ ç
èëßøç ìåôáëëÜóóåôáé óå áðïãïÞôåõóç êáé áðåëðéóßá. Ï öüâïò ôïõ
ôïí êÜíåé íá ðñïóåý÷åôáé, ãéá íá âñåé áíáêïýöéóç. Äå íéþèåé üìùò
áíáêïýöéóç áëëÜ, áíôßèåôá öôÜíåé óôçí áðüãíùóç êáé áíáñùôéÝôáé
áí èá Ýðñåðå íá óõíå÷éóôåß ç æùÞ ôïõ, öëåñôÜñïíôáò ìå ôçí éäÝá
ôïõ èáíÜôïõ. ÔÝëïò, óôçí ôÝôáñôç êáé ôåëåõôáßá óôñïöÞ ï ðüíïò
ôïõ åíôåßíåôáé êáé ãßíåôáé ðßêñá. Ùóôüóï åý÷åôáé áõôÞ ôçí ðßêñá íá
ôçí åß÷å ìüíïò ôïõ êáé íá Þîåñå üôé ç áãáðçìÝíç ôïõ äåí ðïíÜåé ôï
ßäéï. Ç áíáêïýöéóç Ýñ÷åôáé áðü ôç óêÝøç êáé ôçí åëðßäá üôé ßóùò
ç ãõíáßêá ôïõ äåí áéóèÜíåôáé ôï ßäéï äõóÜñåóôá ìå áõôüí. ÁõôÞ ç
óêÝøç ôïý äßíåé êïõñÜãéï.
2. Ðïéá åõ÷Þ êÜíåé óôïõò äýï ôåëåõôáßïõò óôß÷ïõò ï ðïéçôÞò; Ôé
åßäïõò ÷áñáêôÞñá áðïêáëýðôåé;
Óôï ôåëåõôáßï äßóôé÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò, üðïõ âñßóêåôáé êáé ôï èåìá-
ôéêü êÝíôñï ôïõ óïíÝôïõ, ï ðïéçôÞò åêöñÜæåé ìéá åõ÷Þ. Åý÷åôáé ç
ãõíáßêá ôïõ íá ìçí âñßóêåôáé óôçí ßäéá äõóÜñåóôç øõ÷éêÞ êáôÜóôá-
óç, íá ìçí áéóèÜíåôáé ôïí ßäéï ðüíï êáé ôçí ßäéá áðåëðéóßá ìå áõôüí.
ÊÜôé ôÝôïéï ïìïëïãåß üôé èá Ýêáíå ôïí øõ÷éêü ôïõ ðüíï åíôïíüôåñï.
Ðáñáêïëïõèïýìå ëïéðüí ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ óõæýãïõ – ðïéçôÞ, ðïõ
Ý÷åé áðïâÜëëåé êÜèå óôïé÷åßï åãùéóìïý êáé åãùðÜèåéáò êáé íá äåí
åðéèõìåß ôïí ðüíï ôïõ Üëëïõ, åéäéêÜ áí áõôüò ï Üëëïò åßíáé Ýíá
ðñüóùðï ðïõ áãáðÜåé éäéáßôåñá. Ìå áõôÞí ôçí ôüóï áëôñïõéóôéêÞ
ôïõ äÞëùóç áðïäåéêíýåé ôá ãíÞóéá óõíáéóèÞìáôá áãÜðçò ðïõ ôñÝ-
öåé áðÝíáíôé óôç óýæõãü ôïõ. ÓõíÞèùò ïé Üíèñùðïé åðéèõìïýí, üôáí
âñßóêïíôáé óå äõóÜñåóôç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç, íá áéóèÜíåôáé ôï
ßäéï êáé ôï ôáßñé ôïõò, ëáìâÜíïíôÜò ôï ùò Ýíäåéîç óõìðáñÜóôáóçò
êáé áðüäåéîç ôçò áãÜðçò ôïõò. Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ üìùò åäþ åßíáé óáí
íá äßíåé Ýíá ìÜèçìá áëçèéíÞò áãÜðçò, ãéáôß, üôáí áãáðÜìå ôïí Üëëï,
èÝëïõìå ôï êáëýôåñï ãé’ áõôüí.
3. Áðï÷ùñéóôÞêáôå åóåßò êÜðïéá óôéãìÞ áãáðçìÝíá óáò ðñüóùðá;
Ôé íéþóáôå êáé ìå ðïéïí ôñüðï åêöñÜóáôå ôá óõíáéóèÞìáôÜ óáò;
Ï áðï÷ùñéóìüò áðü Ýíá áãáðçìÝíï ðñüóùðï åßíáé ðÜíôïôå ìéá äõ-
óÜñåóôç êáôÜóôáóç, åßôå áõôüò ãßíåôáé çèåëçìÝíá, åßôå åßíáé áðïôÝ-
ëåóìá áíùôÝñáò âßáò. Ï áðï÷ùñéóìüò áðü Ýíá áãáðçìÝíï ðñüóùðï
ìðïñåß íá ïöåßëåôáé óå ðïëëÝò êáé ðïéêßëåò áéôßåò. ×åéñüôåñïò áóöá-
ëþò åßíáé ï áðï÷ùñéóìüò ôïõ èáíÜôïõ. Ùóôüóï ìðïñåß êáíåßò íá
ðáñçãïñçèåß ãéá ôï èÜíáôï ôïõ áãáðçìÝíïõ ðñïóþðïõ êáé ìðïñåß ï
÷ñüíïò íá ëåéôïõñãÞóåé ùò ãéáôñåéÜ ãéá ôïí ðüíï áõôü. ¼ìùò ãéá ôï
308 ÷ùñéóìü ôïõ æùíôáíïý ðñïóþðïõ åßíáé äýóêïëï íá ðáñçãïñçèåß.
Óå ðáñüìïéá äõóÜñåóôç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç âñÝèçêá üôáí óå Αργύρης
ìéêñÞ çëéêßá (12 åôþí) áíáãêÜóôçêá íá áðï÷ùñéóôþ ôïí ðáôÝñá Εφταλιώτης
ìïõ, ðïõ åðáããåëìáôéêïß ëüãïé ôïí Þèåëáí íá ìåôáêïìßóåé ãéá äé-
Üóôçìá äýï åôþí óôçí Áõóôñáëßá. ÈõìÜìáé üôé ç áðüóôáóç ìïõ
öÜíôáæå áíõðÝñâëçôç êáé ç óêÝøç üôé äåí èá ôïí îáíáäþ ãéá ôüóï
ìåãÜëï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ìïõ ôñõðïýóå ôçí êáñäéÜ. ÁéóèÜíèçêá
óáí íá ÷Üíù ôç ãç êÜôù áðü ôá ðüäéá ìïõ. Ïé ðñþôåò áíôéäñÜóåéò
ìïõ Þôáí õðåñâïëéêÝò: Ýêëáéãá, äåí Þèåëá íá ðÜù ó÷ïëåßï êáé
äõóêïëåõüìïõí íá êïéìçèþ ôá âñÜäéá. Áéóèáíüìïõí èõìü ãéá ôïõò
ãïíåßò ìïõ êáé äåí ôïõò ìéëïýóá ãéá ìßá åâäïìÜäá.
¼ôáí üìùò ç ïñãÞ êáôáóôÜëáîå êáé êáôÜëáâá üôé êé åêåßíïò óôå-
íï÷ùñéÝôáé, ßóùò ðåñéóóüôåñï áðü åìÝíá, áéóèÜíèçêá Ýíï÷ç êáé
óå óõíäõáóìü ìå ôç óêÝøç üôé óýíôïìá èá ôïí Ý÷áíá ãéá Ýíá ôüóï
ìåãÜëï äéÜóôçìá, áðïöÜóéóá íá åêìåôáëëåõôþ ôçí ðáñïõóßá ôïõ
ãéá üóï ÷ñüíï ìïõ áðÝìåíå. ¸ðáøá íá óêÝöôïìáé ôï äõóÜñåóôï
óõìâÜí ôïõ áðï÷ùñéóìïý –äåí ôï îáíáóõæçôÞóáìå áðü ôüôå– êáé
Üñ÷éóá íá ðåñíþ üóï ôï äõíáôüí ðåñéóóüôåñï ÷ñüíï ìáæß ôïõ.
ÊÜíáìå ðñÜãìáôá ðïõ äåí åß÷áìå îáíáêÜíåé êáé ôåëéêÜ ôï äéÜóôçìá
áõôü Þôáí ìéá ðïëý åõôõ÷éóìÝíç ðåñßïäïò ôçò æùÞò ìïõ. ¹ñèáìå
ðåñéóóüôåñï êïíôÜ áðü êÜèå Üëëç öïñÜ.

κειμένου
1. ÌåôáãñáöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò óå ðåæü.
2. Åíôïðßóôå óôï ðïßçìá ëÝîåéò ðïõ åßíáé öïñåßò áñíçôéêÞò óçìá-
óßáò. Ôé óõìðÝñáóìá ìðïñåßôå íá åîáãÜãåôå ãéá ôçí øõ÷ïëïãéêÞ
êáôÜóôáóç ôïõ óõæýãïõ;
3. ÅîåôÜóôå ôç ìïñöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò. Ôé ðáñáôçñåßôå;
309
Η ΑΓΑΠΗ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΜΑΣ Όλα τα πήρε το καλοκαίρι
Οδυσσέας Ελύτης
O ÏäõóóÝáò Åëýôçò (öéëïëïãéêü øåõäþíõìï ôïõ ÏäõóóÝá Aëåðïõ-
äÝëç) åßíáé Ýíáò áðü ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò ðïéçôÝò ôçò íåüôåñçò
åëëçíéêÞò ðïßçóçò. ÃåííÞèçêå óôï ÇñÜêëåéï ÊñÞôçò óôéò 2 Íïåìâñß-
ïõ ôï 1911, ìá Þ êáôáãùãÞ ôïõ Þôáí áðü ôç ËÝóâï. Óðïýäáóå íïìéêÜ
óôï ÐáíåðéóôÞìéï ôùí Áèçíþí êáé öéëïëïãßá óôç Óïñâüííç ôïõ
Ðáñéóéïý. Óôá ãñÜììáôá ðáñïõóéÜóôçêå ôï 1935 êáé áó÷ïëÞèçêå
êõñßùò ìå ôçí ðïßçóç. ¸ãñáøå üìùò êáé Üñèñá, äïêßìéá êáé ìåëÝôåò
ãéá ãåíéêÜ öéëïëïãéêÜ êáé êáëëéôå÷íéêÜ èÝìáôá. ÁíÜìåóá ó’ áõôÜ
îå÷ùñéóôÞ èÝóç Ý÷åé ôï äïêßìéü ôïõ ãéá ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ
ëáúêïý æùãñÜöïõ ôçò ËÝóâïõ, Èåüöéëïõ. Áðü ôï 1946 Ýùò ôï 1948
óõíåñãÜóôçêå ùò ôå÷íïêñßôçò óôçí åöçìåñßäá ÊáèçìåñéíÞ êáé áðü
ôï 1948 Ýùò ôï 1952 Ýæçóå óôo Ðáñßóé. ÌåôÜ ôçí áðïêáôÜóôáóç ôçò
Äçìïêñáôßáò óôç ÷þñá ìáò (1974) ôïðïèåôÞèçêå ãéá ìéêñü äéÜóôç-
ìá ðñüåäñïò ôïõ äéïéêçôéêïý óõìâïõëßïõ ôçò Å.Ñ.Ô. ¸ëáâå ìÝñïò
ùò åêðñüóùðïò ôçò ÅëëÜäáò óå ðïëëÜ óõíÝäñéá ôïõ åîùôåñéêïý,
ó÷åôéêÜ ìå èÝìáôá ôÝ÷íçò êáé ðïëéôéóìïý. ÔéìÞèçêå ôï 1961 ìå ôï
ðñþôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò ãéá ôï ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï ¢îéïí
Åóôß. Ôï 1975 áíáêçñý÷ôçêå åðßôéìïò äéäÜêôïñáò ôçò ÖéëïóïöéêÞò
Ó÷ïëÞò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ Èåóóáëïíßêçò, óå Ýíäåéîç ôéìÞò ãéá ôï
ðïéçôéêü ôïõ Ýñãï êáé ôçí ðíåõìáôéêÞ ôïõ ðñïóöïñÜ.
Ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò ðñùôïðáñïõóéÜóôçêå óôçí ðïßçóç ìå ôçí
ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ Ðñïóáíáôïëéóìïß ôï 1936 (åðáíÝêäïóç: 1940).
Óôï ðñþôï ôïõ îåêßíçìá ï ðïéçôÞò ðáñïõóéÜæåôáé õðåññåáëéóôÞò,
ìå üëï ôï öñåóêÜñéóìá óôï óôß÷ï, ôéò íÝåò ðñïïðôéêÝò óôçí ðïé-
çôéêÞ óýëëçøç êáé ôéò íÝåò áðï÷ñþóåéò óôç óçìáóßá ôùí ëÝîåùí.
Ùóôüóï, êáôüñèùóå ãñÞãïñá íá áðáëëáãåß áðü ôá åëáôôþìáôá
êáé ôéò áäõíáìßåò ôçò íÝáò áõôÞò ó÷ïëÞò êáé íá ìáò äþóåé óôá
êáôïðéíÜ ôïõ ðïéçôéêÜ Ýñãá ìéá ãíÞóéá áíåðéôÞäåõôç ðïßçóç, âá-
èýôáôá ëõñéêÞ, âáóéóìÝíç óôá æùíôáíÜ óôïé÷åßá ôçò åëëçíéêÞò
ðáñÜäïóçò üëùí ôùí åðï÷þí, ôïíßæïíôáò ðåñéóóüôåñï ôá óôïé÷åßá
310 ôçò öõóéïêñáôéêÞò êáé áíèñùðïêåíôñéêÞò ðáñÜäïóçò. H íçóéþôéêç
êáôáãùãÞ ôïõ ðïéçôÞ êáé ïé âáèýôáôïé øõ÷éêïß äåóìïß ôïõ ì’ Ýíá Οδυσσέας
÷þñï ãåìÜôï ìõóôÞñéï êáé ïìïñöéÜ, èá ãßíåé ôï ðëáßóéï ôùí èåï- Ελύτης
ôÞôùí ðïõ èá æùíôáíÝøåé ï ßäéïò óôá ðïéÞìáôá ôïõ: ôç èÜëáóóá,
ôïí ïõñáíü, ôïí Þëéï, ôïí Ýñùôá, ôá âïõíÜ, ôá ëïõëïýäéá êáé ôïõò
áíÝìïõò. Éäéáßôåñá, ü ïõñáíüò, Þ èÜëáóóá, ï Þëéïò êáé ï Ýñùôáò
åßíáé ôá êåíôñéêÜ óôïé÷åßá ðïý èáõìÜæïíôáé êáé åîõìíïýíôáé óå üëá
ôá ðïéÞìáôá ôïõ.
O Åëýôçò äåí Þôáí ìüíï Ýíáò ðáèéáóìÝíïò öõóéïëÜôñçò, Þôáí
êé Ýíáò ðáôñéþôçò ðïéçôÞò ìå ôç âáèýôåñç Ýííïéá ôïõ üñïõ, ðïõ
õðçñåôåß óôáèåñÜ ôá åèíéêÜ éäáíéêÜ. ¸öåäñïò áíèõðïëï÷áãüò óôïí
ðüëåìï ôïõ 1940-41, ìáò Ýäùóå ôï ¢óìá çñùéêü êáé ðÝíèéìï ãéá
ôï ÷áìÝíï áíèõðïëï÷áãü ôçò Áëâáíßáò, ðïõ èá åßíáé ðÜíôá Ýíá
ðáôñéùôéêü óÜëðéóìá ãéá ôçí Åëåõèåñßá – ü÷é ìüíï ôçí åëëçíéêÞ
ìá ôçí åëåõèåñßá ôçí ðáíáíèñþðéíç. Åêôüò áðü ôçí ðïßçóç ï Åëý-
ôçò Ýãñáøå áîéüëïãåò êñéôéêÝò óåëßäåò êáé ìåôÜöñáóå ìå åðéôõ÷ßá
îÝíá ðïéÞìáôá êáé èåáôñéêÜ Ýñãá. ÐïëëÝò ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò ôïõ
åðáíåêäüèçêáí åðáíåéëçììÝíùò, êáé ðïëëÜ ðïéÞìáôÜ ôïõ ìåëïðïé-
Þèçêáí êáé åßíáé áðü ôá áãáðçìÝíá ôñáãïýäéá. ÐïëëÜ ðïéÞìáôá
ôïõ åðßóçò Ý÷ïõí ìåôáöñáóôåß óå ðïëëÝò îÝíåò ãëþóóåò. Ôo 1979
ôéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ÍïìðÝë Ëïãïôå÷íßáò, ìéá äßêáéç ôéìÞ êáé
äéåèíÞò áíáãíþñéóç ãéá ôïí ðïéçôÞ. Ôï 1987 áíáãïñåýèçêå åðßôéìïò
äéäÜêôïñáò ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ ôçò Ñþìçò êáé ôïõ Ðáíåðéóôçìßïõ
ôùí Áèçíþí, åíþ ôï 1989 ôéìÞèçêå ìå ôï ãáëëéêü ðáñÜóçìï ôïõ
Áíþôáôïõ ÔáîéÜñ÷ç ôçò Ëåãåþíáò ôçò ÔéìÞò.
O ÏäõóóÝáò Åëýôçò ðÝèáíå óôçí ÁèÞíá óôéò 18 Ìáñôßïõ 1996.

Ôï ðïßçìá ðïõ áíèïëïãåßôáé åßíáé ôñáãïýäé, ðïõ ðåñéëáìâÜíå-
ôáé óôç óõëëïãÞ Ôá ñù ôïõ ¸ñùôá. Óôïí ðñüëïãï ôïõ âéâëßïõ,
ï ÏäõóóÝáò Åëýôçò Ýãñáøå ãéá ôá ôñáãïýäéá áõôÜ: «Ïé Üããåëïé
ôñáãïõäÜíå. Êáé ïé åñùôåõìÝíïé åðßóçò. Ðßóù áðü êÜèå áíÜôáóç,
áðü êÜèå ìåñÜêé, ìéá êéèÜñá ðåñéìÝíåé Ýôïéìç íá ðÜñåé ôá ëüãéá
êáé íá ôá ôáîéäÝøåé áðü ÷åßëç óå ÷åßëç. Äåí åßíáé ëßãï áõôü. Åßíáé
ç ÷áñÜ íá äßíåéò ÷áñÜ óôïõò Üëëïõò, åßíáé áõôü ðïõ ìáò âáóôÜåé
óôç æùÞ. Ãé’ áõôü êïíôÜ óôá ðïéÞìáôÜ ìïõ äïêßìáóá íá ãñÜøù êáé
ìåñéêÜ ôñáãïýäéá».

Ôï ôñáãïýäé áðïôåëåß ìéá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá, üðïõ õìíåßôáé
ç åëëçíéêÞ öýóç ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëïêáéñéïý. Åðßóçò åîåôÜæåôáé
ðþò ç åëëçíéêÞ öýóç áëëÜ êáé ç åíáëëáãÞ ôùí åðï÷þí åðéäñïýí
óôï óõíáéóèçìáôéêü êüóìï ôïõ áíèñþðïõ. 311
Η ΑΓΑΠΗ Δ. Ανάλυση περιεχομένου
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñá
Ôï ðïßçìá áíáöÝñåôáé óôçí åëëçíéêÞ öýóç ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëï-
ΜΑΣ
êáéñéïý, áëëÜ êáé óôçí åðßäñáóÞ ôïõ óôïí óõíáéóèçìáôéêü êüóìï
ôïõ áíèñþðïõ. Ôï ìáãåõôéêü êáëïêáßñé óôéò åëëçíéêÝò èÜëáóóåò,
óå óõíäõáóìü ìå ôïí åñùôéóìü, ôï ëáìðñü öõóéêü ðåñéâÜëëïí, ôá
äéÜöïñá áíôéêåßìåíá êáé ôéò êéíÞóåéò ôïõò, óõíéóôïýí Ýíáí ýìíï óôç
æùÞ. Ç áðþëåéá üëùí áõôþí ôùí ðñïçãïýìåíùí ÷áñáêôçñéóôéêþí
ðïõ óõíïäåýïõí ôï åëëçíéêü êáëïêáßñé, áöÞíåé íá äéáöáíåß ìéá
ëåðôÞ ìåëáã÷ïëßá.

Åßíáé äýóêïëï, ó÷åäüí áèÝìéôï íá ðñïóðáèåßò íá åîáãÜãåéò ôï
íüçìá áðü Ýíá óôé÷ïýñãçìá, ç äçìéïõñãßá ôïõ ïðïßïõ ïöåßëåôáé
óå óõíáßóèçìá êáé áðïóêïðåß óå áõôü. Ôï óõãêåêñéìÝíï ðïßçìá
áðåõèýíåôáé óôï óõíáßóèçìá ôïõ áíáãíþóôç êáé óôá áéóèÞìáôá
ðïõ ôïõ ðñïêáëåß ôï Üêïõóìá ôïõ óôß÷ïõ óå óõíäõáóìü ìå ìïõóé-
êÞ, åöüóïí ðñüêåéôáé ãéá ôñáãïýäé. Ùóôüóï ìéá ðñþôç íïçìáôéêÞ
ðñïóÝããéóç ìðïñåß íá ãßíåé ùò åîÞò: óôçí ðñþôç óôñïöéêÞ åíüôçôá
ôïõ ôñáãïõäéïý, ç ðïéçôéêÞ öùíÞ áíáöÝñåé êÜðïéá ðñÜãìáôá ðïõ
÷Üèçêáí ìáæß ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ êáëïêáéñéïý: ç åéêüíá ìéá ãõíáß-
êáò ìå ìáýñá ìÜôéá êáé áíáêáôåìÝíá ìáëëéÜ áðü ôï ìåëôÝìé ôïõ
êáëïêáéñéïý, ôï åñùôéêü ñáíôåâïý ðïõ åß÷å äþóåé ìáæß ôçò óå Ýíá
îùêëÞóé, ôçí åéêüíá ôùí äýï ôïõò íá ðåñðáôïýí ÷Ýñé ìå ÷Ýñé. Ç
ôåëåõôáßá áõôÞ åéêüíá ìÜëéóôá áðïôåëåß êáé ôï ñåöñÝí ôïõ ôñáãïõ-
äéïý. Ç ðåñéãñáöÞ ôùí åéêüíùí ðïõ ÷Üèçêáí ìáæß ìå ôï êáëïêáßñé
óõíå÷ßæåôáé êáé óôç äåýôåñç óôñïöÞ ôïõ ôñáãïõäéïý. «Ôá ìéóüëïãá
ôá óâçóìÝíá», «ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá»: Ý÷ïõìå ôéò
ç÷çôéêÝò åéêüíåò ôùí ðåñéå÷ïìÝíùí ôïõ äéáëüãïõ ìåôáîý äýï åñá-
óôþí ôïõ êáëïêáéñéïý, ðïõ åßíáé óõíÞèùò ãåìÜôïé áðü ìéóüëïãá êáé
üñêïõò ÷ùñßò áíôßêñéóìá, åöüóïí åßíáé ó÷Ýóåéò ðïõ Ý÷ïõí çìåñï-
ìçíßá ëÞîåùò êáé äéáñêïýí üóï ôï êáëïêáßñé. «Ôá êáñáâüðáíá ôá
óêåóìÝíá», «ìåò ôéò áöñüóêïíåò êáé ôá öýêéá»: èáëáóóéíÝò åéêüíåò
ðïõ óõíèÝôïõí Ýíá åëëçíéêü, êáëïêáéñéíü ôïðßï.

Êõñßáñ÷ç êáé åðáíáëáìâáíüìåíç åéêüíá ôïõ ôñáãïõäéïý åßíáé áõôÞ
åíüò æåõãáñéïý ðïõ êñáôéÝôáé ÷Ýñé ÷Ýñé, êáé äßíåé åñùôéêü ñáíôåâïý
óå ðáñáèáëÜóóéï ôïðßï. Ôï ôñáãïýäé åììÝóùò ðëçí óáöþò, èßãåé
ôï èÝìá ôùí åñùôéêþí ó÷Ýóåùí ðïõ óõíÜðôïíôáé ôïõò êáëïêáé-
ñéíïýò ìÞíåò, éäéáßôåñá óôç ÷þñá ìáò. Ïé ó÷Ýóåéò áõôÝò åßíáé ìåí
ðïëý Ýíôïíåò áëëÜ Ý÷ïõí êáé çìåñïìçíßá ëÞîçò. Äéáñêïýí üóï
312 äéáñêåß êáé ôï êáëïêáßñé. Ïé åñáóôÝò ôïõ êáëïêáéñéïý âéþíïõí ìå
åíèïõóéáóìü ôï áãíü åñùôéêü óôïé÷åßï êáé ôï óõíäÝïõí ìå ôçí Οδυσσέας
åðï÷Þ, üðùò áõôü ðñïâÜëëåôáé ìÝóá óôçí åëëçíéêÞ öýóç. Ï åíèïõ- Ελύτης
óéáóìüò êáé ôï ðÜèïò ôùí êáëïêáéñéíþí æåõãáñéþí öáßíåôáé áðü ôá
ìéóüëïãá êáé ôïõò üñêïõò ðïõ áíôáëëÜóóïõí, ðïõ üìùò äåí åßíáé
ðñáãìáôéêÜ, åöüóïí ÷Üíïíôáé êáé óâÞíïõí ìáæß ìå ôï êáëïêáßñé. Ôï
êáëïêáßñé óôçí ÅëëÜäá äçìéïõñãåß áíÝìåëç êáé ÷áëáñÞ äéÜèåóç,
ðïõ áðïôåëåß ãüíéìï Ýäáöïò ãéá ôï óõíáßóèçìá ôïõ Ýñùôá. Ïé
ó÷Ýóåéò üìùò áõôÝò äéáñêïýí üóï äéáñêåß êáé ôï êáëïêáßñé.
Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία του έργου

i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ. ÕðÜñ÷åé ãëùóóéêüò ðëïýôïò êáé
ðïéêéëßá ðñïóåêôéêÜ åðéëåãìÝíùí ëÝîåùí. Óôï ôñáãïýäé õðåñôåñåß
ç ÷ñÞóç ïõóéáóôéêþí êáé åðéèÝôùí, Ýíáíôé ôùí ñçìÜôùí, ðïõ üðïõ
óõíáíôþíôáé âñßóêïíôáé óå áüñéóôï, èÝëïíôáò íá äåßîåé üôé üëá
áõôÜ áíÞêïõí ïñéóôéêÜ óôï ðáñåëèüí.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ôñáãïõäéïý åßíáé ãëáöõñü áëëÜ êõñßùò ãïñãü, ÷Üñç
óôï áóýíäåôï ó÷Þìá ðïõ áðáíôÜôáé ó÷åäüí óå üëï ôï ðïßçìá,
ìå åîáßñåóç ôï äßóôé÷ï ôïõ ñåöñÝí. Åðßóçò ãïñãüôçôá äßíåé óôï
ðïßçìá êáé ç Ýëëåéøç óçìåßùí óôßîçò.
iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ ðïéÞìáôïò

Ôï ðïßçìá áðïôåëåßôáé áðü äýï ï÷ôÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ï óôß÷ïò åßíáé
äåêáóýëëáâïò ðáñïîýôïíïò, åíþ ç ïìïéïêáôáëçîßá óôçí ðñþôç
óôñïöÞ ìüíï åßíáé æåõãáñïðëå÷ôÞ (áââáããää). Óôç äåýôåñç óôñïöÞ
ç ïìïéïêáôáëçîßá åßíáé æåõãáñùôÞ, áëëÜ áöÞíåé ôïí ðñþôï êáé ôïí
ôÝôáñôï óôß÷ï áíïìïéïêáôÜëçêôïõò. Ôï ìÝôñï åßíáé äáêôõëéêü.

ÌåôáöïñÝò: «ô’ Üãñéï ìáëëß óïõ óôçí ôñéêõìßá», «ôá ìéóüëïãá ôá
óâçóìÝíá», «ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «üëá ôá ðÞñå ôï êáëïêáßñé», «ôá ðÞãå ðÝñá»,
«ôïõò üñêïõò ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá».
Åéêüíåò: ç åéêüíá ôçò ãõíáßêáò ìå áíáêáôåìÝíá ìáëëéÜ áðü ôçí
ôñéêõìßá, ç åéêüíá ôïõ ñáíôåâïý, ç åéêüíá ôçò ãõíáßêáò, ç åéêüíá
ôçò åêêëçóïýëáò, ç åéêüíá ôïõ æåõãáñéïý íá ðåñðáôÜ ÷Ýñé ÷Ýñé,
ç åéêüíá ôùí óêéóìÝíùí êáñáâüðáíùí, ç åéêüíá ôïõ áöñïý ôçò
èÜëáóóáò êáé ôùí öõêéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí óâçóìÝíùí ìéóü-
ëïãùí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí üñêùí ðïõ ôñÝìïõí óôïí áÝñá.
Áóýíäåôï ó÷Þìá: ïëüêëçñï ôï ðïßçìá åßíáé Ýíá áóýíäåôï ó÷Þìá, åêôüò
áðü ôï åðáíáëáìâáíüìåíï ìïôßâï ôïõ ñåöñÝí ôïõ ôñáãïõäéïý.
313
Η ΑΓΑΠΗ ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ 1. Åíôïðßóôå ôéò êáëïêáéñéíÝò åéêüíåò ðïõ óõíèÝôïõí ôï ðïßçìá.
¼ðùò êáôáíïïýìå áìÝóùò áðü ôïí ôßôëï ôïõ ðïéÞìáôïò êáé üðùò
ΜΑΣ
Þäç áíáöÝñáìå, Ýíá áðü ôá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ ðïéÞìáôïò åß-
íáé êáé ç ÅëëÜäá ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëïêáéñéïý. Åéêüíåò ðïõ ôï
ìáñôõñïýí áõôü åßíáé ïé åéêüíåò ôïõ óôß÷ïõ 11 («ôá êáñáâüðáíá
ôá ó÷éóìÝíá») êáé ôïõ óôß÷ïõ 12 («ôéò áöñüóêïíåò êáé ôá öýêéá»).
¼ëåò áõôÝò åßíáé èáëáóóéíÝò åéêüíåò Üññçêôá óõíäåäåìÝíåò ìå ôï
åëëçíéêü ôïðßï ôçí ðåñßïäï ôïõ êáëïêáéñéïý. ÔÝëïò êõñßáñ÷ç êáé
åðáíáëáìâáíüìåíç êáëïêáéñéíÞ åéêüíá ôïõ ôñáãïõäéïý ç åéêüíá
ôïõ æåõãáñéïý ðïõ ðåñðáôÜ ÷Ýñé ÷Ýñé, ìéá åñùôéêÞ ó÷Ýóç ðïõ ôçí
«ðÞñå» ôï êáëïêáßñé, äçëáäÞ Ýëçîå ìå ôï ôÝëïò ôïõ êáëïêáéñéïý.
2. Ðïéï åßíáé ôï íüçìá ôïõ åðáíáëáìâáíüìåíïõ óôß÷ïõ «¼ëá ôá

ðÞñå ôï êáëïêáßñé»;
ÁõôÞ ç öñÜóç áðïôåëåß ôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò. Áñãüôåñá
ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åðåîçãåß áõôÜ ôá «üëá», äçëáäÞ áíáëýåé ìå åéêüíåò
áõôÜ ðïõ Ýëçîáí ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ êáëïêáéñéïý. Ìå ôï ôÝëïò ôï
êáëïêáéñéïý ÷Üíïíôáé êáé üëåò áõôÝò ïé ìáãåõôéêÝò êáëïêáéñéíÝò
åéêüíåò ôïõ åëëçíéêïý ôïðßïõ, áëëÜ êõñßùò ÷Üíåôáé ç åñùôéêÞ ó÷Ý-
óç ìå ìéá êïðÝëá. Ç áðþëåéá üëùí áõôþí áöÞíåé íá äéáöáíåß ìéá
ëåðôÞ ìåëáã÷ïëßá.
3. Ìðïñåßôå íá áðïäþóåôå åéêáóôéêÜ ìéá åéêüíá ôïõ ðïéÞìáôïò;

Ç áðÜíôçóç óôçí åñþôçóç áõôÞ Ýãêåéôáé óôçí êáëëéôå÷íéêÞ äç-
ìéïõñãßá ôùí ìáèçôþí. Ðñïôåéíüìåíç ôå÷íéêÞ ãéá ôçí åéêáóôéêÞ
áðüäïóç ôïõ ôñáãïõäéïý, áðïôåëåß ôï êïëÜæ. Ôçí ôå÷íéêÞ ôïõ êï-
ëÜæ Üëëùóôå ÷ñçóéìïðïßçóå êáé ï ßäéïò ï Åëýôçò, ðïõ, åêôüò áðü
ôá ðïéÞìáôá ðïõ Ýãñáøå, öéëïôÝ÷íçóå êáé éäéüìïñöïõò ðßíáêåò
æùãñáöéêÞò ìå ôçí ôå÷íéêÞ áõôÞ.

κειμένου
1. Ðïéåò Üëëåò åéêüíåò èá ìðïñïýóáôå íá ðñïóèÝóåôå ãéá íá óõ-
ìðëçñþóåôå ôçí åéêüíá ôïõ êáëïêáéñéíïý åëëçíéêïý ôïðßïõ;
2. ÐñïóÝîôå ôç óôé÷ïõñãéêÞ ôå÷íéêÞ ôïõ ðïéÞìáôïò. Ôé ðáñáôçñåßôå;
3. Ðïéï íüçìá ìðïñåßôå íá áíôëÞóåôå áðü ôï óôß÷ï «ôïõò üñêïõò
ðïõ Ýôñåìáí óôïí áÝñá».
314
Ο πιστός φίλος
Όσκαρ Ουάιλντ
Ï ¼óêáñ ÏõÜéëíô ãåííÞèçêå óôï Äïõâëßíï êáé áíáôñÜöçêå óôïõò

êüëðïõò ìéáò ðñïôåóôáíôéêÞò ïéêïãÝíåéáò. Ç ìçôÝñá ôïõ, ÔæÝéí Öñá-
íôóÝóêá ¸ëôæé, Þôáí åðéôõ÷çìÝíç óõããñáöÝáò (ãíùóôÞ êáé ìå ôï
øåõäþíõìï Speranza) åíþ ï ðáôÝñáò ôïõ, óåñ Ïõßëéáì ÏõÜéëíô, Þôáí
åðéôõ÷çìÝíïò ãéáôñüò êáé ÷åéñïõñãüò. ÌÝ÷ñé ôçí çëéêßá ôùí åííÝá
åôþí, ëÜìâáíå ìáèÞìáôá êáô’ ïßêïí åíþ ôçí ðåñßïäï 1864-1871 öïß-
ôçóå óôï Portora Royal School, 160 ÷éëéüìåôñá Ýîù áðü ôçí ðüëç ôïõ
Äïõâëßíïõ. ÌåôÜ ôçí áðïöïßôçóÞ ôïõ, óðïýäáóå óôï Trinity College
ìÝ÷ñé ôï 1874 üðïõ äéáêñßèçêå ùò åîáéñåôéêüò öïéôçôÞò, êåñäßæïíôáò
ãéá ôéò åðéäüóåéò ôïõ, ôï ×ñõóü ÌåôÜëëéï ÌðÝñêëåú, ôï ïðïßï áðï-
ôåëïýóå ôç ìåãáëýôåñç ôéìçôéêÞ äéÜêñéóç ãéá öïéôçôÞ ôïõ êïëåãßïõ.
Ôïõ ÷ïñçãÞèçêå åðéðëÝïí õðïôñïößá ãéá ôï Magdalen College ôçò
Ïîöüñäçò, üðïõ êáé óõíÝ÷éóå ôéò óðïõäÝò ôïõ ìÝ÷ñé ôï 1878, ëáì-
âÜíïíôáò ôï âñáâåßï Newdigate ãéá ôçí ðïéçôéêÞ ôïõ óýíèåóç ìå
ôßôëï ÑáâÝííá êáé áðïöïéôþíôáò ìå Üñéóôá. Ôçí ßäéá ðåñßïäï ðñÝðåé
íá åðçñåÜóôçêå áðü ôï ñåýìá ôïõ áéóèçôéóìïý êáé ôéò èåùñßåò ôùí
John Ruskin êáé Walter Pater, ïé ïðïßïé äßäáóêáí óôçí Ïîöüñäç êáôÜ
ôç äéÜñêåéá ôùí óðïõäþí ôïõ ÏõÜéëíô.
ÌåôÜ ôçí áðïöïßôçóÞ ôïõ áðü ôï êïëÝãéï, ï ÏõÜéëíô åãêáôáóôÜèç-
êå óôï Ëïíäßíï ìáæß ìå ôï ößëï ôïõ Öñáíê ÌÜéëò, ãíùóôü æùãñÜöï
ôçò åðï÷Þò. Íùñßôåñá åß÷å ãíùñßóåé óôï Äïõâëßíï ôç Florence
Balcome, ôçí ïðïßá êáé åñùôåýôçêå. Åêåßíç óõíäÝèçêå ôåëéêÜ ìå
ôï óõããñáöÝá Ìðñáì Óôüêåñ, ãåãïíüò ðïõ öáßíåôáé ðùò áðïôÝ-
ëåóå ôï ëüãï ãéá ôïí ïðïßï ï ÏõÜéëíô åãêáôÝëåéøå ôçí Éñëáíäßá.
Ôï 1881 äçìïóßåõóå ôçí ðñþôç ôïõ ðïéçôéêÞ óõëëïãÞ (Poems), ç
ïðïßá Ýëáâå êáé èåôéêÝò êñéôéêÝò, åíþ ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ ßäéïõ Ýôïõò
ôáîßäåøå óôç ÍÝá Õüñêç ãéá ìéá óåéñÜ èåùñçôéêþí äéáëÝîåùí ðïõ
Ýäùóå ãéá ôï áéóèçôéêü êßíçìá óôç Âñåôáíßá. Ï ÏõÜéëíô åß÷å ðñï-
ãñáììáôßóåé áñ÷éêÜ íá ðáñáäþóåé ðåíÞíôá äéáëÝîåéò óå äéÜóôçìá
ôåóóÜñùí ìçíþí, ùóôüóï ôåëéêÜ ç ðáñáìïíÞ ôïõ óôéò ÇíùìÝíåò
Ðïëéôåßåò äéÞñêåóå ðåñßðïõ Ýíá ÷ñüíï äßíïíôáò óôï äéÜóôçìá áõôü 315
Η ΑΓΑΠΗ óõíïëéêÜ 140 äéáëÝîåéò. ÅðéóôñÝöïíôáò áðü ôçí ÁìåñéêÞ, ï ÏõÜéëíô
ΓΙΑ ΤΟΥΣ åðéóêÝöôçêå ôï Ðáñßóé üðïõ ïëïêëÞñùóå ôï äåýôåñï èåáôñéêü ôïõ
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Ýñãï The Dutchess of Padua ðïõ äå óçìåßùóå áîéïóçìåßùôç åðéôõ-
ΜΑΣ ÷ßá. Áñãüôåñá ðñáãìáôïðïßçóå äéáëÝîåéò óôç Âñåôáíßá êáé ôçí Éñ-
ëáíäßá. ÊáôÜ ôçí ðáñáìïíÞ ôïõ óôï Äïõâëßíï, ãíþñéóå ôï êáëïêáßñé
ôïõ 1884 ôçí Êüíóôáíò Ëüõíô, êüñç åýðïñçò éñëáíäéêÞò ïéêïãÝíåéáò,
ôçí ïðïßá ðáíôñåýôçêå êáé ìáæß áðÝêôçóáí äýï ãéïõò, ôïí Cyril êáé
ôïí Vyvyan. ÐñïêåéìÝíïõ íá óõíôçñÞóåé ïéêïíïìéêÜ ôçí ïéêïãÝíåéÜ
ôïõ, ï ÏõÜéëíô åñãÜóôçêå óå äéÜöïñá ðåñéïäéêÜ êáé åöçìåñßäåò ôçò
åðï÷Þò, ìåôáîý áõôþí ç Paul Mall Gazette êáé ç åðéèåþñçóç Dramatic
Review, ðáñÝ÷ïíôáò äçìïóéïãñáöéêÜ êåßìåíá êáé êñéôéêÝò. Ôçí ðåñßï-
äï 1887-1889 áíÝëáâå ôçí Ýêäïóç ôïõ ìçíéáßïõ ðåñéïäéêïý The Lady’s
World, ôï ïðïßï ìåôïíüìáóå óå The Woman’s World êáé ðñïÝâç óå
áëëáãÝò ìå óôü÷ï ôçí áëëáãÞ ôïõ ýöïõò ôïõ. Åéäéêüôåñá, ðñïÝâáëå
êáëëéôå÷íéêÜ êáé ðïëéôéêÜ èÝìáôá, áðïóêïðþíôáò óôçí êáëëéÝñãåéá
åíüò åõñýôåñá åõáéóèçôïðïéçìÝíïõ –êõñßùò ãõíáéêåßïõ– áíáãíù-
óôéêïý êïéíïý. ÅãêáôÝëåéøå ôï åã÷åßñçìÜ ôïõ äýï ÷ñüíéá áñãüôåñá.
Ôá åðüìåíá ÷ñüíéá áðïôÝëåóáí ìßá éäéáßôåñá ðáñáãùãéêÞ ðåñßïäï
óå ü,ôé áöïñÜ óôï ëïãïôå÷íéêü Ýñãï ôïõ ¼óêáñ ÏõÜéëíô. Ôï 1888
åêäüèçêå Ýíá áðü ôá ðéï ãíùóôÜ Ýñãá ôïõ, Ï åõôõ÷éóìÝíïò ðñßãêé-
ðáò êáé Üëëá ðáñáìýèéá. Ôï ìïíáäéêü ìõèéóôüñçìá ôïõ, Ôï ÐïñôñÝôï
ôïõ Íôüñéáí ÃêñÝç, åêäüèçêå óôçí ôåëéêÞ ôïõ ìïñöÞ ôï 1891, åíþ
áðü ôï 1890 åß÷å ðáñïõóéáóôåß óôï ðåñéïäéêü Lippincott’s Magazine.
Áñêåôïß êñéôéêïß áíáãíùñßæïõí óå áõôü áõôïâéïãñáöéêÜ óôïé÷åßá êáé
ðáñáëëçëéóìïýò áíÜìåóá óôïí êåíôñéêü Þñùá êáé ôï óõããñáöÝá.
Ôï ßäéï âéâëßï ÷ñçóéìïðïéÞèçêå åíáíôßïí ôïõ êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
ìåôáãåíÝóôåñçò äßêçò ôïõ, üôáí êáôçãïñÞèçêå ãéá ïìïöõëïöéëßá.
Ôï ÄåêÝìâñéï ôïõ 1892 ðáñïõóéÜóôçêå ç èåáôñéêÞ ôïõ êùìùäßá Ç
ÂåíôÜëéá ôçò ëáßäçò Ïõßíôåñìçñ. Ìåôáîý ôùí ìåôáãåíÝóôåñùí èåá-
ôñéêþí ôïõ Ýñãùí óõãêáôáëÝãïíôáé ôá Ìßá ãõíáßêá ÷ùñßò óçìáóßá,
¸íáò éäáíéêüò óýæõãïò êáé The Importance of Being Earnest.

Ôï áõôïôåëÝò áõôü äéÞãçìá áðïôåëåß ìÝñïò ôçò óõëëïãÞò äéçãç-
ìÜôùí ôïõ ¼óêáñ ÏõÜéëíô Ï åõôõ÷éóìÝíïò ðñßãêéðáò êáé Üëëåò
éóôïñßåò, ðïõ åêäüèçêå ôï 1888. Ðñüêåéôáé ãéá ðáñáìýèéá ðïõ ï
Âñåôáíüò ëïãïôÝ÷íçò Ýãñáøå ãéá ôá ðáéäéÜ ôïõ, áí êáé, üðùò åßðå
ï ßäéïò, «äåí åßíáé éóôïñßåò ãéá ðáéäéÜ, áëëÜ ãéá ðáéäéêÝò øõ÷Ýò, áðü
ï÷ôþ ùò ïãäüíôá ÷ñüíùí». Åäþ ðáñïõóéÜæåôáé áðïóðáóìáôéêÜ.
Óôçí ðëÞñç ìïñöÞ ôïõ åßíáé Ýíáò ìýèïò ìå æþá. Ôçí éóôïñßá ôïõ
ìéêñïý ×áíò êáé ôïõ ðáñáäüðéóôïõ ìõëùíÜ ôçí áöçãåßôáé óôá æþá
316 ìéá êáñäåñßíá, ìå óôü÷ï íá íïõèåôÞóåé ôï íåñïðüíôéêá, ðïõ åßíáé ç
ðåñóüíá ôïõ ìõëùíÜ. Ôá êåßìåíá ôçò óõëëïãÞò áõôÞò áðåõèýíïíôáé Όσκαρ
óå ðáéäéÜ êáé Ý÷ïõí äéäáêôéêü êáé ðáñáéíåôéêü ÷áñáêôÞñá, ãé’ áõôü Ουάιλντ
êáé áðïäßäïíôáé ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ðáñáìõèéïý.

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ï ìéêñïýëçò ×áí… Åßíáé ïëïöÜíåñï»: Ï ðéóôüôåñïò
ößëïò ôïõ ×áíò êáé ïé èåùñßåò ôïõ ãéá ôç öéëßá.
2ç åíüôçôá: «Íùñßò ôï Üëëï ðñùß… åßðå êáé óôñþèçêå áìÝóùò
óôç äïõëåéÜ»: Ç åðßóêåøç ôïõ ìõëùíÜ óôï óðßôé ôïõ ×áíò êáé ôï
êáñïôóÜêé».
3ç åíüôçôá: «¼ìùò ðïôÝ äåí êáôÜöåñíå… ðïëý êáëüò ìáèçôÞò»: Ï
×áíò óõíå÷ßæåé íá åñãÜæåôáé ãéá ôï ìõëùíÜ.
4ç åíüôçôá: «¸íá âñÜäõ ëïéðüí… êáé ôï ìåôÝöåñáí óôï óðßôé ôïõ»:
Ôï ôåëåõôáßï èÝëçìá ôïõ ìõëùíÜ.
5ç åíüôçôá: «¼ëïé ðÞãáí óôçí êçäåßá… ôï ôßìçìá ôçò ãåííáéïäù-
ñßáò»: Ç êçäåßá.
Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç áëçèéíÞ öéëßá êáé ðþò
áõôÞ ìðïñåß íá ôïíéóôåß ìÝóá áðü ôï áñíçôéêü ðáñÜäåéãìá ôçò
õðïêñéôéêÞò öéëßáò. ÈåìáôéêÜ ôï áðüóðáóìá èßãåé êáé ôç ó÷Ýóç ôçò
öéëßáò ìå ôçí áñåôÞ ôçò ãåííáéïäùñßáò êáé ðþò áõôÜ ôá äýï ó÷å-
ôßæïíôáé ìå ôç æùÞ ôïõ áíèñþðïõ êáé åéäéêÜ ôïõ ðáéäéïý. ÅðéðëÝïí
åîåôÜæåôáé ôï èÝìá ôùí ãíÞóéùí óõíáéóèçìÜôùí, óå áíôéäéáóôïëÞ
ìå ôá õðïêñéôéêÜ.

1ç åíüôçôá: Ôï äéÞãçìá áõôü ðáñïõóéÜæåôáé ìå ôç ìïñöÞ ðáñáìõ-
èéïý. Áðü ôçí ðñþôç êéüëáò ãñáììÞ, ï óõããñáöÝáò êáôïñèþíåé íá
ðáñïõóéÜóåé ôá êõñéüôåñá ðñüóùðá ôïõ êåéìÝíïõ, ðïõ åßíáé Ýíá ìé-
êñü áãüñé, ï ×áíò êáé ï ðéï ðéóôüò ößëïò ôïõ, ï ðëïýóéïò ìõëùíÜò.
Áðü ôçí áñ÷Þ âëÝðïõìå ôç ó÷Ýóç ìåôáîý ôùí äõï ôïõò. Ï ìõëùíÜò
åßíáé ï óõìâïõëÜôïñáò ôïõ ìéêñïý ×áíò óå èÝìáôá öéëßáò. Áõôüò
ôïõ õðïäåéêíýåé ðþò ðñÝðåé íá óõìðåñéöÝñåôáé Ýíáò óùóôüò ößëïò
êáé ôï ìéêñü áãüñé êÜíåé ôï ðáí ãéá á öáíåß ðñáêôéêÜ áíôÜîéïò óå
áõôÝò ôéò ïäçãßåò. Áðü ôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá ï áíáãíþóôçò
êáôáëáâáßíåé üôé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ïé èåùñßåò ôïõ ìõëùíÜ ðåñß
öéëßáò åßíáé õðïêñéôéêÝò, åöüóïí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá êïéôÜæåé
ìüíï ôï óõìöÝñïí ôïõ. Ï áöçãçôÞò óêüðéìá âÜæåé ôç öñÜóç «ÊáìéÜ
öïñÜ ùóôüóï ïé ãåßôïíåò... êïðÜäé ìáëëéáñÜ áñíéÜ» íá ðñïÝñ÷ïíôáé 317
Η ΑΓΑΠΗ áðü ôï óôüìá ôùí ãåéôüíùí, èÝëïíôáò íá åðéóçìÜíåé ôçí áöÝëåéá
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôï ×áíò êáé ðïõ äåí öáíôÜæåé åîùðñáãìáôéêÞ,
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ åðåéäÞ åßíáé ðáéäß. ÓõãêåêñéìÝíá ï ìõëùíÜò ôïí åêìåôáëëåýåôáé ìå
ΜΑΣ üðïéïí ôñüðï ìðïñåß.
Áñ÷éêÜ, ìå ôï ðñüó÷çìá üôé ïé áëçèéíïß ößëïé ðñÝðåé íá ìïéñÜæïíôáé
ôá ðÜíôá, óå êÜèå åõêáéñßá áðïóðÜ áðü ôï ìéêñü ×áíò ìåãÜëç
ðïóüôçôá áðü ôïõò êáñðïýò ôïõ êÞðïõ ôïõ ðïõ ìå ôüóï êüðï êáé
ìåñÜêé êáëëéåñãåß.
Ï êÞðïò áõôüò åßíáé ôï ìïíáäéêü ìÝóïí âéïðïñéóìïý ãéá ôï ìéêñü.
Áõôü óçìáßíåé üôé êáôáöÝñíåé íá ôá âãÜæåé ðÝñá ôçí Üíïéîç êáé ôï
êáëïêáßñé, áëëÜ äõóêïëåýåôáé ðïëý ôï ÷åéìþíá, ðïõ ç ðáñáãùãÞ
óôáìáôÜåé. ÕðïöÝñåé áðü ôï êñýï êáé áðü ôçí ðåßíá, áëëÜ ï «ðéóôüò
ôïõ ößëïò», ï ìõëùíÜò, ü÷é ìüíï äåí ôïí åðéóêÝðôåôáé ôéò äýóêïëåò
áõôÝò ìÝñåò, áëëÜ ïýôå ôïõ ðñïóöÝñåé ôï ðáñáìéêñü ãéá íá éêá-
íïðïéÞóåé ôçí ðåßíá ôïõ. ÊÜèå áðÜíèñùðç ðñÜîç ôïõ ôç óõíüäåõå
êáé áðü ìéá èåùñßá («Äåí ùöåëåß íá ðÜù…íá ìçí ôïõò åíï÷ëïýìå
ì’ åðéóêÝøåéò»). ¼ôáí ç ïéêïãÝíåéá ôïõ ìõëùíÜ ðñïóðáèåß íá ôïí
óõíåôßóåé åêåßíïò ðáñïõóéÜæåôáé áíÝíäïôïò óôéò áðüøåéò ôïõ ðåñß
óùóôÞò öéëßáò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá âëÝðïõìå ôï ìõëùíÜ íá åðéóêÝ-
ðôåôáé ãéá ðñþôç öïñÜ ôï óðßôé ôïõ ×áíò, ü÷é áðü åíäéáöÝñïí,
áëëÜ ãéá íá åéóðñÜîåé ôá ÷ñÞìáôÜ ôïõ áðü Ýíá óáêß áëåýñé ðïõ
åß÷å äþóåé óôï ìéêñü. Ôï êñýï êáé ç ðåßíá Ý÷ïõí êáôáâÜëåé ôï ×áíò,
ðïõ äåí ìðïñåß êáí íá óçêùèåß áðü ôï êñåâÜôé ãéá íá êáëùóïñßóåé
ôï ößëï ôïõ.
Óå Ýíá áðïêïñýöùìá èñÜóïõò ï ìõëùíÜò ôïí êáôçãïñåß ãéá ôåìðÝ-
ëç, êÜíïíôáò Ýôóé ôï ìéêñü íá áéóèÜíåôáé åíï÷Ýò êáé íá áðïëïãåßôáé.
ÁìÝóùò ï ìõëùíÜò ôïý áðïêáëýðôåé ôï óêïðü ôçò åðßóêåøÞò ôïõ:
áíÝèåóå óôï ìéêñü íá åðéóêåõÜóåé ôç óôÝãç ôçò áðïèÞêçò ôïõ. Ðá-
ñüëï ðïõ ï ìéêñüò åß÷å íá öñïíôßóåé ôïí êÞðï ôïõ, ôï öéëüôéìü ôïõ
äåí ôïõ åðéôñÝðåé íá áñíçèåß. Ùò áíôÜëëáãìá ï ìõëùíÜò õðüó÷åôáé
íá ôïõ ÷áñßóåé ôï êáñïôóÜêé ôïõ. ¸ôóé êé Ýãéíå. ¼ìùò ç èåùñßá ôïõ
ìõëùíÜ üôé «äåí õðÜñ÷åé êáëýôåñç äïõëåéÜ áðü áõôÞ ðïõ êÜíåé
êáíåßò ãéá ôïõò Üëëïõò», äå óõìâéâáæüôáí ìüíï óôçí åðéóêåõÞ ìüíï
ôçò áðïèÞêçò. Ï ìéêñüò Ýðñåðå íá âïóêÞóåé êáé ôá ðñüâáôá ôïõ
ìõëùíÜ ãéá íá áðïäåßîåé üôé åßíáé ðñáãìáôéêüò ößëïò. Êáé áõôü ôï
èÝëçìá éêáíïðïéÞèçêå áðü ôï ×áíò.
3ç åíüôçôá:Óôçí ôñßôç åíüôçôá ï áöçãçôÞò áíáöÝñåé üôé ï ìéêñüò äåí
êáôÜöåñíå ôåëéêÜ ðïôÝ íá áó÷ïëçèåß ìå ôéò äéêÝò ôïõ åñãáóßåò, ãéáôß
ï ìõëùíÜò óõíå÷þò ôïí åðéâÜñõíå ìå áðïóôïëÝò, åíþ ôï êáñïôóÜêé
äåí ôï åß÷å ëÜâåé áêüìç. Ï ìéêñüò óõ÷íÜ áðåëðßæåôáé áëëÜ ïé óêÝøåéò
áõôÝò ãñÞãïñá óâÞíïõí áðü ôï ìõáëü ôïõ, üôáí èõìÜôáé üôé ï ìõ-
318 ëùíÜò åßíáé ï êáëýôåñüò ôïõ ößëïò, áëëÜ êõñßùò åßíáé ãåííáéüäùñïò
åöüóïí ðñïóöÝñèçêå íá ôïõ ÷áñßóåé ôï êáñïôóÜêé ôïõ. Όσκαρ
4ç åíüôçôá: Óôçí ôåëåõôáßá åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðåñéãñá- Ουάιλντ
öÞ ôïõ ôåëåõôáßïõ èåëÞìáôïò ðïõ Ýöåñå åéò ðÝñáò ï ×áíò êáé ðïõ
Ýìåëëå íá åßíáé êáé ôï ôåëåõôáßï, üðùò âëÝðïõìå óôç óõíÝ÷åéá. Ç
áðëçóôßá ôïõ ìõëùíÜ äåí Ý÷åé ôÝëïò. ¸íá âñÜäõ ðïõ ï êáéñüò Þôáí
áóõíÞèéóôá áãñéåìÝíïò ï ìõëùíÜò ÷ôõðÜ ôçí ðüñôá ôïõ ×áíò êáé
ôïõ æçôÜ íá ôñÝîåé ìÝóá óôç íý÷ôá êáé óôçí êáôáéãßäá íá öÝñåé ôï
ãéáôñü íá âïçèÞóåé ôï ìéêñü ãéï ôïõ ðïõ Ýðåóå êáé ÷ôýðçóå.
Ï ßäéïò äåí ðÞãáéíå, ü÷é ãéáôß õðÞñ÷å êÜðïéï êþëõìá ãé’ áõôü, áëëÜ
ãéáôß Ýêñéíå üôé Ýôóé èá Þôáí êáëýôåñá. ¼ôáí ìÜëéóôá ï ìéêñüò äÝ÷å-
ôáé áìÝóùò íá âïçèÞóåé ôï ößëï ôïõ óôç äýóêïëç áõôÞ óôéãìÞ ôïõ,
áëëÜ ôï ìüíï ðïõ ôïõ æçôÜåé åßíáé íá ôïõ äáíåßóåé ôï öáíÜñé ôïõ,
åêåßíïò áñíåßôáé. Ôï ðñüóùðï ôïõ ìõëùíÜ ãßíåôáé ðëÝïí áðïêñïõ-
óôéêÜ áðÜíèñùðï ãéá ôïí áíáãíþóôç. Ï ìéêñüò ôåëéêÜ ðçãáßíåé êáé
÷ùñßò ôï öáíÜñé. ¸ðåéôá áðü ôñåéò þñåò äñüìï êáôáöÝñíåé íá âñåé
ôï ãéáôñü êáé íá ôïí åéäïðïéÞóåé ãéá ôï ôé óõíÝâáéíå. ¼ìùò ï ×áíò
äåí ìðüñåóå íá áíôÝîåé ôçí åðéóôñïöÞ. Ï ãéáôñüò ðÞãáéíå ìðñïóôÜ
êáé ï ìéêñüò ×áíò êáôáðïíçìÝíïò ðñï÷ùñïýóå óôï óêïôÜäé êáé óôï
äõíáôü áÝñá. ¸÷áóå ôï äñüìï ôïõ êáé ðíßãçêå óå Ýíá ÷áíôÜêé.
5ç åíüôçôá: Óôçí ðÝìðôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí êçäåßá ôïõ
×áíò óôçí ïðïßá, ï ìõëùíÜò Þèåëå ôçí ðñùôïêáèåäñßá, ùò ï êáëý-
ôåñïò ößëïò ôïõ ìéêñïý. Óôá ôåëåõôáßá ëüãéá ôïõ ìõëùíÜ, ï áöçãç-
ôÞò óõìðëçñþíåé ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï ôï ðïñôñÝôï ôïõ ìõëùíÜ
ðáñïõóéÜæïíôÜò ôïí íá óõãêéíåßôáé ôåëéêÜ ãéá ôï ÷áìü ôïõ ×áíò.
Ôïí âëÝðïõìå üìùò íá ìÝíåé ðéóôüò óôéò áðáñÜäåêôåò èåùñßåò ôïõ
ðåñß öéëßáò. Äåí áíáãíùñßæåé óå êáìßá ðåñßðôùóç ôçí åõèýíç ðïõ
Ý÷åé ãéá ôïí Üäéêï ÷áìü ôïõ ìéêñïý ðáéäéïý.
Áíôßèåôá åìöáíßæåôáé íá èõìÜôáé ôï êáñïôóÜêé ðïõ åß÷å õðïó÷åèåß
óôï ×áíò êáé ðïõ ôåëéêÜ äåí ôïõ Ýäùóå ðïôÝ, êáé íá ôï èåùñåß ðñÜ-
îç ãåííáéïäùñßáò áðü ìÝñïõò ôïõ. ÅðåéäÞ üìùò, ìÜëëïí ãéá ðñþôç
öïñÜ, åìöáíßæåôáé íá ðñïóöÝñåé êÜôé êé åêåßíïò óå áíôÜëëáãìá,
èåùñåß üôé ç õðüó÷åóÞ ðïõ åß÷å äþóåé óôï ×áíò ãéá ôï êáñïôóÜêé
Þôáí áõôÞ ðïõ ôåëéêÜ åõèýíåôáé ãéá ôï üôé ï ×áíò ÷Üèçêå. Ï ìõëù-
íÜò ðéóôåýåé üôé ç óöïäñÞ åðéèõìßá ôïõ ×áíò ãéá ôï êáñïôóÜêé Þôáí
áõôÞ ðïõ ôïí Ýêáíå íá ðñáãìáôïðïéåß üëåò ôéò åðéèõìßåò ôïõ ìõëù-
íÜ êáé ü÷é ïé õðïêñéôéêÝò ôïõ èåùñßåò ãéá ôç öéëßá. Ãé’ áõôü Üëëùóôå
õðüó÷åôáé íá ìç öáíåß ðïôÝ îáíÜ óôï ìÝëëïí ãåííáéüäùñïò.
Ôïí âëÝðïõìå ëïéðüí íá ðáñáìÝíåé áäéüñèùôïò ·áêüìá êáé Ýíá ôüóï
óõãêëïíéóôéêü ãåãïíüò, üðùò åßíáé ï èÜíáôïò ôïõ ðáéäéïý, äåí ìðï-
ñåß íá ôïí êÜíåé íá óõíåéäçôïðïéÞóåé ôçí áðïôñüðáéá óôÜóç ôïõ Þ
êáé ôçí åõèýíç ôïõ ãéá ôï èÜíáôü ôïõ. Ìå ëïãéêïöáíÞ åðé÷åéñÞìáôá
ðñïóðáèåß íá ðåßóåé ôïí åáõôü ôïõ êáé ôïõò Üëëïõò ãéá ôç ãíÞóéá
öéëéêÞ ôïõ óõìðåñéöïñÜ áðÝíáíôé óôï ìéêñïýëç ×áíò. 319
Η ΑΓΑΠΗ iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí:
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ×áíò – ìõëùíÜò: Ìå ìéá óõãêñéôéêÞ èåþñçóç ôùí äýï ðñùôáãùíé-
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ óôþí, äéáêñßíïõìå üôé ï Ýíáò âñßóêåôáé óôïí áíôßðïäá ôïõ Üëëïõ.
ΜΑΣ
×áíò ÌõëùíÜò
öôù÷üò ðëïýóéïò
áöåëÞò ðïíçñüò
ïëéãáñêÞò Üðëçóôïò, á÷üñôáãïò
áëôñïõéóôÞò åãùðáèÞò
ãåííáéüäùñïò öéëÜñãõñïò, ðáñáäüðéóôïò
åõãåíÞò áãåíÞò , ó÷åäüí Üîåóôïò
öéëüôéìïò áóõãêßíçôïò
åõáßóèçôïò áðÜíèñùðïò,
óõíáéóèçìáôéêüò áíáßóèçôïò
ñïìáíôéêüò áðáèÞò
åýèñáõóôïò óêëçñüò
öéëïìáèÞò áäéÜöïñïò
èõóéÜæåôáé ãéá ôïõò Üëëïõò óõìöåñïíôïëüãïò
ãåííáßïò åêìåôáëëåõôÞò
èñáóýò
áìåôáêßíçôïò óôéò áðüøåéò ôïõ
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ êåéìÝíïõ áðü ôçí áããëéêÞ óôçí
åëëçíéêÞ åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ êáé äåí ðáñïõóéÜæåé äõóêïëßåò Þ
éäéùìáôéóìïýò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü êáé ôáéñéÜæåé áðüëõôá óôçí áôìüóöáéñá åíüò ðáé-
äéêïý ðáñáìõèéïý, üðùò åßíáé ôï äéÞãçìá óôï ïðïßï åíôÜóóåôáé ôï
áðüóðáóìá.
ÌÝóù ôçò åêöñáóôéêÞò ëéôüôçôáò áðïôõðþíïíôáé ìå Ýíôå÷íï ôñüðï
ôá ðñüóùðá ôïõ êåéìÝíïõ. Óå ïñéóìÝíá óçìåßá ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ
äåí áðïöåýãåé ôï ìåëïäñáìáôéóìü. Ï äéÜëïãïò äßíåé æùíôÜíéá êáé ïé
åéêüíåò ðñïóöÝñïõí ðáñáóôáôéêüôçôá óôçí áöÞãçóç.
iii) ÁöÞãçóç
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé äéÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí
«ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ – Ýììåóç áöÞãçóç. ÐïëëÜ åßíáé ôá ìïñöé-
êÜ ÷áñáêôçñéóôéêÜ ðïõ êáèéóôïýí ôï êåßìåíï «Ýíôå÷íï» ðáñáìýèé:
áöçãçìáôéêïß ôñüðïé (áöÞãçóç – äéÜëïãïé), áïñéóôßá ÷ñüíïõ êáé
320 ôüðïõ, åêöñáóôéêÞ ëéôüôçôá, ó÷çìáôéêïß ÷áñáêôÞñåò.
iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ Όσκαρ
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «åñ÷üôáí ï ÷åéìþíáò», «íá Ýñèåé ç Üíïéîç», «ôïí
ÐñïóùðïðïéÞóåéò Ουάιλντ
ðÞñå ï ýðíïò», «ìÞðùò íïìßóïõí ôá ëïõëïýäéá», «ôïí Ýðéáíå áðåë-
ðéóßá», «ï Üíåìïò ëõóóïìáíïýóå».
ÌåôáöïñÝò: «üóï êñáôÜåé ôï ÷éüíé», «õðÝöåñå áðü ìïíáîéÜ», «ôñßðá-
ôï óðßôé», «Ý÷åé óôåíá÷þñéåò», «íá ôá ìðåñäåýïõìå», «áõôü ðïõ Ý÷åé
óôï ìõáëü ôïõ», «ôé üìïñöá ðïõ èá ôá ðåñÜóù óôïí êÞðï ìïõ»,
«óôñþèçêå áìÝóùò óôç äïõëåéÜ», «ìáêñéíÜ èåëÞìáôá», «ç íý÷ôá
Þôáí Üãñéá», «ðç÷ôü ôï óêïôÜäé», «Ý÷áóå ôï äñüìï», «ðáñáåßíáé âáñý
ôï ôßìçìá ôçò ãåííáéïäùñßáò».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ìõëùíÜ íá ãåìßæåé ôéò ôóÝðåò ôïõ ìå êáñðïýò
áðü ôïí êÞðï ôïõ ×áíò, ç åéêüíá ôïõ ×áíò íá õðïöÝñåé áðü ôï
êñýï êáé ôçí ðåßíá, ç åéêüíá ôçò ïéêïãÝíåéáò ôïõ ìõëùíÜ, ç åéêüíá
ôïõ ðÜóôïñá, ç åéêüíá ôïõ êïõñáóìÝíïõ ×áíò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôùí ðïõëéþí ðïõ êåëáçäïýí, ç åéêüíá ôçò ðïñåßáò ôïõ ×áíò ðñïò
ôï âïõíü, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ÷ôõðÞìáôïò óôçí ðüñôá, ç åéêüíá
ôçò êáôáéãßäáò, ç åéêüíá ôïõ ìõëùíÜ ìå ôï öáíÜñé, ç åéêüíá ôçò
äýóêïëçò ðïñåßáò ôïõ ×áíò ãéá íá âñåé ôï ãéáôñü, ç åéêüíá ôçò
åðéóôñïöÞò ôïõ ×áíò ìå ôï ãéáôñü, ç åéêüíá ôçò êçäåßáò, ç åéêüíá
ôïõ ìõëùíÜ óôçí êçäåßá, ç åéêüíá ôïõ êáñïôóéïý.
Áíôßèåóç: Óå üëï ôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôçí áíôßèåóç áíÜìå-
Áíôßèåóç
óá óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ×áíò êáé ôï ìõëùíÜ, áëëÜ êáé ôçí áíôßèåóç
áíÜìåóá óôá ëüãéá ôïõ ìõëùíÜ êáé ôá Ýñãá ôïõ.

1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá óáò ðñïêáëåß ï ôßôëïò ðñéí êáé ýóôåñá áðü
ôçí áíÜãíùóç ôïõ êåéìÝíïõ.
¼ôáí äéáâÜæåé êáíåßò ôïí ôßôëï ôïõ êåéìÝíïõ, èåùñåß üôé ç õðüèå-
óÞ ôïõ èá êéíçèåß ãýñù áðü ôï èÝìá ôçò áëçèéíÞò öéëßáò êáé èá
êÜíåé ëüãï ãéá Ýíáí ðéóôü ößëï. ¾óôåñá áðü ôçí áíÜãíùóç ôïõ
êåéìÝíïõ üìùò êáôáëáâáßíïõìå üôé êÜèå Üëëï ðáñÜ áõôü éó÷ýåé. Ï
ìõëùíÜò èåùñçôéêÜ ìüíï åßíáé ï ðéóôüôåñïò ößëïò ôïõ êáëüøõ÷ïõ
êáé áöåëïýò ×áíò, åíþ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ëåéôïõñãåß ìüíï êáé
áðïêëåéóôéêÜ ãéá ôï ðñïóùðéêü ôïõ üöåëïò êáé óõìöÝñïí. Áíôé-
èÝôùò ï ×áíò åßíáé áõôüò ðïõ áíôáðïêñßíåôáé Üñéóôá óôïí ôßôëï
ôïõ êåéìÝíïõ, åöüóïí áõôüò áðïäåéêíýåôáé ï ðéóôüôåñïò ößëïò ôïõ
ìõëùíÜ. Åêåßíïò åßíáé ðïõ ôïõ ðñïóöÝñåé áðëü÷åñá ü,ôé Ý÷åé, Ýóôù
êé áí ï ìõëùíÜò äåí Ý÷åé áíÜãêç. Åêåßíïò åßíáé ðïõ áðáñíéÝôáé ôéò
ðñïóùðéêÝò ôïõ åðéèõìßåò ðñïêåéìÝíïõ íá åñãáóôåß ãéá ôï ößëï
ôïõ. Åêåßíïò åßíáé ðïõ ôåëéêÜ èõóéÜæåôáé ãéá íá âïçèÞóåé ôï ößëï
ôïõ óôç äýóêïëç óôéãìÞ, üôáí åìöáíßæåôáé íá ôïí Ý÷åé áíÜãêç. Ï
áíáãíþóôçò, ëïéðüí, áéóèÜíåôáé ôçí ôñáãéêÞ åéñùíåßá ðïõ åìðåñé- 321
Η ΑΓΑΠΗ Ý÷åé ï ôßôëïò êáé íéþèåé èëßøç ãéá ôçí ðëÜíç óôçí ïðïßá õðÝðåóå ï
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ×áíò èÝëïíôáò íá áêïëïõèÞóåé ôéò óõìâïõëÝò ôïõ ìõëùíÜ, ðñïêåé-
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ìÝíïõ íá ãßíåé Ýíáò ðéóôüò ößëïò, åíþ óôçí ðñáãìáôéêüôçôá Þôáí
ΜΑΣ Þäç ï ðéóôüôåñïò ößëïò.
2. Óå ðïéá óõìðåñÜóìáôá êáôáëÞãåôå ó÷åôéêÜ ìå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ
ðëïýóéïõ ìõëùíÜ; ËÜâåôå õðüøç ôç ãåíéêüôåñç óõìðåñéöïñÜ ôïõ
áðÝíáíôé óôï ìéêñïýëç ×áíò áëëÜ êáé ôá ôåëåõôáßá ëüãéá ôïõ.
Ï ðëïýóéïò ìõëùíÜò ðáñïõóéÜæåôáé óå üëï ôï êåßìåíï íá åêìå-
ôáëëåýåôáé ìå êÜèå ôñüðï ôï ìéêñü ðáéäß. Áðïêïìßæåé ðñïóùðéêü
üöåëïò ü÷é ìüíï áðü ôçí åñãáóßá ôïõ áëëÜ êáé áðü ôïí áöåëÞ êáé
áèþï ÷áñáêôÞñá ôïõ. ÊÜíåé ôï ×áíò íá ðéóôåýåé üôé äåí áíôáðï-
êñßíåôáé óôï ðñüôõðï ôïõ ðéóôïý ößëïõ êáé ôïí áíáãêÜæåé ìÝóá
áðü áõôÞí ôçí ðëÜíç íá åñãÜæåôáé óêëçñÜ, óõ÷íÜ îåðåñíþíôáò ôá
üñéá ôçò áíôï÷Þò ôïõ, ãéá íá áðïäåßîåé üôé åßíáé Üîéïò ößëïò, åíþ
óôçí ðñáãìáôéêüôçôá éó÷ýåé ôï áíôßèåôï. Ìüíï ðïõ óôçí ðñÜîç, ôç
öéëßá åöáñìüæåé ìüíï ï ×áíò åíþ ï ìõëùíÜò èÝôåé ôïõò üñïõò êáé
ùöåëåßôáé ìüíï, ÷ùñßò ðïôÝ ï ßäéïò íá ðñïóöÝñåé ôï ðáñáìéêñü.
ÕðÞñîáí ìÜëéóôá óôéãìÝò ðïõ êáé ï ×áíò åß÷å ðñáãìáôéêÞ áíÜãêç
áðü ôç óõìðáñÜóôáóç ôïõ ×áíò, çèéêÞ êáé õëéêÞ, áëëÜ åêåßíïò ìÝíåé
áóõãêßíçôïò êáé áäéáöïñåß. ¼ëá áõôÜ óôïé÷åéïèåôïýí ôçí ðñïóùðé-
êüôçôá åíüò áíèñþðïõ ðïíçñïý êáé óõìöåñïíôïëüãïõ, åãùðáèïýò
êáé áðÜíèñùðïõ, ðáñáäüðéóôïõ êáé Üðëçóôïõ, óêëçñïý êáé áðáèÞ.
ËáìâÜíïíôáò üìùò õðüøç ôá ëüãéá ôïõ óôçí êçäåßá ôïõ ìéêñïý
×áíò êáôáëáâáßíïõìå üôé ï ßäéïò ðñÜãìáôé ðéóôåýåé üëåò áõôÝò ôéò
èåùñßåò ôïõ ðåñß óùóôÞò öéëßáò. Ç óêÝøç ôïõ åßíáé ôüóï Üêáìðôç
ðïõ äå óõíåéäçôïðïéåß üôé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áðÝíáíôé óôï ìéêñü
ðáéäß áðïäåß÷èçêå åãêëçìáôéêÞ. Ç öéëáñãõñßá ôïõ êáé ï åãùéóìüò
ôïõ åßíáé ôüóï Ýíôïíá, ðïõ ôïí êÜíïõí íá èåùñåß üôé ï ðéóôüò öß-
ëïò Ýôóé ðñÝðåé íá åßíáé. Ôá ôåëåõôáßá ôïõ ëüãéá áðïôåëïýí ëïãé-
êïöáíÞ åðé÷åéñÞìáôá ãéá íá ðåßóåé ôïõò Üëëïõò, áëëÜ êõñßùò ôïí
åáõôü ôïõ, üôé ðñÜãìáôé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Þôáí ãíçóßùò öéëéêÞ
áðÝíáíôé óôï ìéêñü.
3. Ðþò íïìßæåôå üôé èá óõìðåñéöÝñïíôáí óôï ×áíò Ýíáò áëçèéíÜ
ðéóôüò ößëïò;
Ðéóôüò ößëïò åßíáé áõôüò ðïõ óå áãáðÜåé êáé óå íïéÜæåôáé ü÷é óôéò
÷áñÝò áëëÜ êõñßùò óôéò ëýðåò. Åßíáé áõôüò ðïõ óôÝêåôáé óôï ðëÜé
óïõ êáé óïõ óõìðáñáóôÝêåôáé ìå êÜèå ôñüðï, üôáí ôï Ý÷åéò áíÜ-
ãêç. Êáé ãé’ áõôÞí ôïõ ôçí ðñïóöïñÜ äå æçôÜåé áíôÜëëáãìá. ¸íáò
ôÝôïéïò ößëïò, ëïéðüí, èá âïçèïýóå ôï ×áíò óôéò äýóêïëåò óôéãìÝò
ôïõ, ðïõ, üðùò öáßíåôáé óôï êåßìåíï, Þôáí ðïëëÝò. Èá ôïõ ðñü-
óöåñå öáãçôü êáé óôÝãç ôïõò äýóêïëïõò ìÞíåò ôïõ ÷åéìþíá ðïõ
322 ï ×áíò áíôéìåôùðßæåé äõóêïëßåò åðéâßùóçò, èá ôïí åðéóêåðôüôáí
ãéá íá ìç íéþèåé ìïíáîéÜ áêüìç, èá ôïí âïçèïýóå óôç öñïíôßäá Όσκαρ
ôïõ êÞðïõ ôïõ ãéá íá ìçí êïõñÜæåôáé ôüóï ðïëý Ýíá ìéêñü ðáé- Ουάιλντ
äß. ÃåíéêÜ èá ðñïóðáèïýóå ìå ïðïéïíäÞðïôå ôñüðï ìðïñïýóå íá
ôïí áíáêïõößóåé êáé íá ôïõ óõìðáñáóôáèåß êáé ü÷é íá áðïêïìßóåé
üöåëïò áðü áõôüí.
4. ÃñÜøôå óå ìéá ðáñÜãñáöï ðþò óõìðåñéöÝñåôáé Ýíáò áëçèéíüò

ößëïò.
«Öéëßá åßíáé ç áñåôÞ, ðïõ ìå ôï äÝóéìï ôçò áãÜðçò äÝíåé äýï øõ÷Ýò.
×áñáêôçñéóôéêü ôçò ôï Üíïéãìá ôçò øõ÷Þò, ç áöïóßùóç, ç êïéíÞ
óõììåôï÷Þ óôç ÷áñÜ, óôïí ðüíï êáé óôçí åëðßäá. Ç êïéíÞ øõ÷éêÞ
öñïíôßäá, ôï áìïéâáßï äüóéìï êáé ðÜñóéìï, ÷ùñßò áõôü íá ëïãáñéÜ-
æåôáé êáé íá ìåôñéÝôáé. Ç ãíÞóéá öéëßá äåí îÝñåé ôé èá ðåé åãùéóìüò
êáé óõìöÝñïí. Äåí îÝñåé ôé èá ðåé ùöÝëåéá êáé æçìéÜ, äåí áðïâëÝðåé
óå óêïðéìüôçôá. Ôï Üëëï ðñüóùðï, ôï ößëï ìáò, ôïí âëÝðïõìå óáí
éóüôéìü ìáò, äçëáäÞ óáí Ýíáí Üëëï åáõôü ìáò. Äå÷üìáóôå ìÝóá
ìáò ôï åãþ ôïõ».
É. Í. Îçñïôýñçò
Öéëßá åßíáé ç âáèýôåñç ðíåõìáôéêÞ êáé øõ÷éêÞ åðáöÞ êáé åðéêïéíùíßá

ìåôáîý äýï Þ êáé ðåñéóóïôÝñùí áíèñþðùí, ç ïðïßá óôçñßæåôáé óôçí
áìïéâáßá, áíéäéïôåëÞ áãÜðç êáé åêôßìçóç. Ç áëçèéíÞ, ç ãíÞóéá öéëßá
åßíáé ìéá ó÷Ýóç ðïõ ïéêïäïìåßôáé óôç âÜóç ôïõ áëëçëïóåâáóìïý,
ôçò åéëéêñßíåéáò, ôçò Ýëëåéøçò óõìöåñüíôùí êáé óêïðéìïôÞôùí êáé
óôçí áíéäéïôåëÞ ðñïóöïñÜ óôïí Üëëï ìå ðíåýìá áãÜðçò êáé áöï-
óßùóçò. Ç öéëßá åðéðëÝïí áðïôåëåß êáé Üñéóôï ìÝóï ãéá íá ãíùñßóåé
êáíåßò ôïí åáõôü ôïõ. ÌÝóá áðü ôç âáèýôåñç åðéêïéíùíßá ìå ôï
ößëï ìáò, ìðïñïýìå íá áíáêáëýøïõìå ôéò èåôéêÝò êáé áñíçôéêÝò
ðëåõñÝò ôïõ ÷áñáêôÞñá ìáò, ôá ðñïôåñÞìáôá êáé ôá åëáôôþìáôÜ
ìáò. ¸ôóé ìðïñïýìå íá êéíçèïýìå ãéá íá âåëôéþóïõìå ôïí åáõôü
ìáò êáé íá ãßíïõìå êáëýôåñïé Üíèñùðïé.
Ζ. Πρόσθετες για την καλύτερη κατανόηση του κειμένου

1. Ðïéïé ëüãïé áíáãêÜæïõí ôï ×áíò íá óõíå÷ßóåé íá äïõëåýåé ãéá
ôï ìõëùíÜ;
2. Óõãêñßíåôå ôïõò ÷áñáêôÞñåò ôùí äýï ðñùôáãùíéóôþí ôçò éóôï-
ñßáò.
3. ÄéáâÜóôå ôï äéÞãçìá ôçò Ëßôóáò Øáñáýôç ÊùíóôáíôÞò êáé åðé-
óçìÜíåôå ïìïéüôçôåò ìåôáîý ôùí äýï ìéêñþí çñþùí.
4. Óõãêåíôñþóôå ôéò áðüøåéò ôïõ ìõëùíÜ ðåñß ãíÞóéáò öéëßáò.
323
Η ΑΓΑΠΗ
ΓΙΑ ΤΟΥΣ
ΜΑΣ Ένα τόπι χρωματιστό
Μιμίκα Κρανάκη
Ç Ìéìßêá (ÄÞìçôñá) ÊñáíÜêç ãåííÞèçêå ôï 1922 óôç Ëáìßá. ÐáôÝñáò

ôçò Þôáí ï áîéùìáôéêüò ÉùÜííçò ÊñáíÜêçò êáé ìçôÝñá ôçò ç ÄÝ-
óðïéíá Ìáêñïðïýëïõ, áäåëöÞ ôïõ ÉùÜííç Ìáêñüðïõëïõ, õðïõñãïý
ôçò áíôéâåíéæåëéêÞò ðáñÜôáîçò, êáé ôïõ Äçìçôñßïõ Ìáêñüðïõëïõ,
ìåãáëïåðé÷åéñçìáôßá. Óå çëéêßá ôåóóÜñùí åôþí ç óõããñáöÝáò Ý÷á-
óå ôç ìçôÝñá ôçò êáé ìåãÜëùóå êïíôÜ óôïõò áäåëöïýò ôçò. Öïß-
ôçóå óôï Ðáñèåíáãùãåßï ôïõ Åëëçíéêïý Åêðáéäåõôéêïý ÓõíäÝóìïõ
êáé óôï ÁñóÜêåéï êáé óðïýäáóå íïìéêÞ êáé ðïëéôéêÝò åðéóôÞìåò
óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí. Åðßóçò, óðïýäáóå ìïõóéêÞ (ðéÜíï êáé
áñìïíßá) óôï Ùäåßï Áèçíþí (1942-1945).
Óôç äéÜñêåéá ôçò ìåôáîéêÞò äéêôáôïñßáò óõíåëÞöèç ãéá óõììåôï÷Þ
óå áíôéäéêôáôïñéêÝò åêäçëþóåéò (1937, 1939), åíþ óôç äéÜñêåéá ôçò
ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò ïñãáíþèçêå óôï Å.Á.Ì. êáé óôç óõíÝ÷åéá óôï
Ê.Ê.Å., áðü üðïõ äéáãñÜöçêå ôï 1947. Áðü ôï ôÝëïò ôïõ 1945 æåé óôï
Ðáñßóé êáé Ý÷åé ãáëëéêÞ õðçêïüôçôá. Åêåß óðïýäáóå öéëïóïößá óôï
ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Óïñâüííçò ìå õðïôñïößá ôçò ãáëëéêÞò êõâÝñ-
íçóçò, ðñáãìáôïðïßçóå Ýñåõíá óôï C.R.N.S. (1949-1957), åêðüíçóå
äéäáêôïñéêÞ äéáôñéâÞ ìå ôßôëï Emil Lask et le neocantisme êáé åñ-
ãÜóôçêå ùò êáèçãÞôñéá ãåñìáíéêÞò öéëïóïößáò óôï ÐáíåðéóôÞìéï
ôçò Nanterre (1967-1985). ÓõíåñãÜóôçêå ìå ôïí ôçëåïðôéêü óôáèìü
France-Culture. Ðáíôñåýôçêå ôï óõããñáöÝá êáé êáèçãçôÞ öéëïóï-
ößáò Yvon Belaval, áðü ôïí ïðïßï ÷þñéóå ôï 1967.
Ðñùôïåìöáíßóôçêå ìå äçìïóéåýóåéò ðïéçìÜôùí óôï ðåñéïäéêü Äé-
Üðëáóéò ôùí Ðáßäùí ôï 1933, ôï 1944 êáé ôï 1945 äçìïóßåõóå äýï
êïéíùíéïëïãéêÝò ìåëÝôåò óôï Áñ÷åßï Êïéíùíéïëïãßáò êáé Èåùñßáò
ôùí Åðéóôçìþí. Ôï 1947 åêäüèçêå óôçí ÁèÞíá ôï ìõèéóôüñçìÜ ôçò
Contre temps, êáé ôï 1950 ç óõëëïãÞ áðü íïõâÝëåò Ôï ôóßñêï. Ôï
ôåëåõôáßï Ýñãï ôçò óôá åëëçíéêÜ åßíáé ôï ìõèéóôüñçìá ÖéëÝëëçíåò
(åßêïóé ôÝóóåñá ãñÜììáôá ìéáò Ïäýóóåéáò). Åðßóçò Ý÷åé óçìáíôéêü
áñéèìü äçìïóéåýóåùí êáé ìåôáöñÜóåùí óôç ãáëëéêÞ ãëþóóá.
324
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Μιμίκα
Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôçò Ìéìßêáò Êñá- Κρανάκη
íÜêç Ôï ôóßñêï, ç ïðïßá ðåñéëáìâÜíåôáé óôçí ïìüôéôëç óõëëïãÞ ðå-
æþí ðïõ åîÝäùóå ç óõããñáöÝáò ôï 1950. Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá íåáíéêü
êåßìåíï, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé ç ðïñåßá ôçò æùÞò åíüò êïñéôóéïý, ôçò
ÌáñéÝôôáò. Äßíåôáé ç ðáéäéêÞ ôçò çëéêßá áëëÜ êáé ïé óõíáéóèçìáôé-
êÝò êáé êïéíùíéêÝò åìðåéñßåò ôçò ðïõ ôçí ïäçãïýí óôçí ùñßìáóç.
Ôï óõãêåêñéìÝíï áðüóðáóìá ôïðïèåôåßôáé ÷ñïíéêÜ óôá ÷ñüíéá ôçò
Êáôï÷Þò óôçí ÁèÞíá. ÐåñéãñÜöåôáé ç ãíùñéìßá êáé ç áíÜðôõîç óôå-
íÞò öéëßáò ìåôáîý äýï êïñéôóéþí, ôçò ÌáñéÝôôáò êáé ôçò ¸ëóáò. Ç
¸ëóá åßíáé óõììáèÞôñéá ôçò ÌáñéÝôôáò óôç ó÷ïëÞ ÷ïñïý.

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ç ó÷ïëÞ öýôñùíå ðÜíôá… åõóõíåßäçôá íá çñåìÞóåé»:
Ç ó÷ïëÞ ÷ïñïý êáé ç êáéíïýñãéá ìáèÞôñéá.
2ç åíüôçôá: «Åêåßíç ôç ÷ñïíéÜ… Áú- Ãéþñãç ôï Ëõêáâçôôü»: Ç Ìáñé-
Ýôôá êáé ïé ãéïñôÞ ôïõ ÐÜó÷á.
3ç åíüôçôá: «Ãéá ðïý ÌáñéÝôôá… ÅëÜôå ü,ôé þñá èÝëåôå»: Ç ðñþôç
ãíùñéìßá ôùí äýï êïñéôóéþí êáé ç ïéêïãÝíåéá ôçò ¸ëóáò.
4ç åíüôçôá: «ÊïõëïõñÜêéá ìå ãëõêÜíéóï… ðåñðáôÜíå êïõâåíôéÜæï-
íôáò»: Ç áñ÷Þ ìéáò óôåíÞò öéëßáò.
5ç åíüôçôá: «ÎÝñåéò , Ýëåãå ç ¸ëóá… åßíáé ìïíÜ÷á ôùí áãïñéþí»: Ç
óçìáóßá ôïõ ÷ïñïý êáé ï ÁëÝîçò.
Ôï áðüóðáóìá ìáò ðáñïõóéÜæåé ôçí áñ÷Þ ìéáò öéëéêÞò ó÷Ýóçò áíÜ-
ìåóá óå äýï íåáñÝò êïðÝëåò, ïé ïðïßåò Ý÷ïõí ìåí ïéêïãåíåéáêÝò êáé
êïéíùíéêÝò äéáöïñÝò (ç ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ êáé öôù÷Þ, åíþ ç ¸ëóá
Ý÷åé ïéêïãÝíåéá êáé ïéêïíïìéêÞ Üíåóç), áëëÜ ðáñïõóéÜæïõí êáé ïìïéü-
ôçôåò: áãáðïýí êáé ïé äýï ôï ÷ïñü, áéóèÜíïíôáé ôçí áíÜãêç íá ëÜâïõí
êáé íá ðñïóöÝñïõí óôÞñéîç óôïõò óõíáíèñþðïõò ôïõò, äßíïõí ìåãÜëç
óçìáóßá óôç öéëßá, ê.ëð. ¢ëëá èåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ áðïóðÜóìáôïò
åßíáé ôï áßóèçìá ôçò ìïíáîéÜò, åéäéêÜ êáôÜ ôéò ãéïñôéíÝò ìÝñåò. Ïé
íÝïé êáé ôá ïéêïãåíåéáêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ áíôéìåôùðßæïõí. ÔÝëïò, åîå-
ôÜæåôáé ç öéëßá êáé ç óõíôñïöéêüôçôá ùò ôñüðïé áíôéìåôþðéóçò ôçò
ìïíáîéÜò áëëÜ êáé ùò áßôéá äçìéïõñãßáò áéóéüäïîçò äéÜèåóçò.

1ç åíüôçôá: Áðü ôçí ðñþôç åíüôçôá ï áöçãçôÞò ìÜò äßíåé ôï âáóéêü
325
Η ΑΓΑΠΗ ðëáßóéï ðÜíù óôá ïðïßá èá êéíçèåß ç õðüèåóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ Áñ÷éêÜ Ý÷ïõìå ôá ðñüóùðá (ç ÌáñéÝôôá, ç ¸ëóá, ï ÁëÝîçò, ç èåßá
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ Êïýëá, ç ïéêéáêÞ âïçèüò), ôï ÷þñï üðïõ èá ãßíåé ç ãíùñéìßá ôùí
ΜΑΣ äýï çñùßäùí (ó÷ïëÞ ÷ïñïý), ôçí ïéêïãåíåéáêÞ êáôÜóôáóç ôçò Ìáñé-
Ýôôáò («Ýðñåðå íá åñãáóôåß», «..ðÜó÷éæå íá êÜíåé ðßôá ôç óïýðá ôïõ
ìðáêÜëç êáé êåöôÝäåò ôá ñïâßèéá, «ðüóï èá êñáôïýóáí áêüìá ôá
äá÷ôõëßäéá ôçò ìçôÝñáò ôçò»). Ç ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ êáé öôù÷Þ,
åöüóïí ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò áíáãêÜæåôáé íá åêðïéåß êïóìÞìáôá ðñï-
êåéìÝíïõ íá ôá âãÜëåé ðÝñá ïéêïíïìéêÜ. Ç ßäéá ç ÌáñéÝôôá ðñÝðåé
íá åñãáóôåß ãéá íá âïçèÞóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Ç ¸ëóá åßíáé ç íÝá
óõììáèÞôñéá ôçò ÌáñéÝôôáò óôç ó÷ïëÞ ÷ïñïý êáé åìöáíßæåôáé íá
åßíáé öïâéóìÝíç êáé íá êÜíåé óðáóìùäéêÝò êéíÞóåéò, ãåãïíüò ðïõ
åðçñåÜæåé ôéò ÷ïñåõôéêÝò ôçò åðéäüóåéò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá äßíïíôáé áñ÷éêÜ ôá óõíáéóèÞìáôá
ìåëáã÷ïëßáò ðïõ êáôáëáìâÜíïõí ôç ÌáñéÝôôá ôéò ìÝñåò ôïõ ÐÜ-
ó÷á. Ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôïí ÁëÝîç, ðïõ ï áöçãçôÞò ôïí ðáñïõóéÜæåé
áðáó÷ïëçìÝíï ìå ôéò åðáããåëìáôéêÝò ôïõ õðï÷ñåþóåéò. Ç ÌáñéÝôôá
ìåôÜ ôï ìÜèçìá ÷ïñïý, áíÞìåñá ÌåãÜëçò ÐáñáóêåõÞò, áðïöåýãåé
íá åðéóôñÝøåé óôï óðßôé ôçò êáé ðÜåé ìéá âüëôá óôï Ëõêáâçôôü.
3ç åíüôçôá: Ç ¸ëóá ðñïèõìïðïéåßôáé íá ôç óõíïäåýóåé. Óôç ðñþôç
ôïõò áõôÞ óõíïìéëßá, ç ¸ëóá ðáñïõóéÜæåôáé áã÷ùìÝíç êáé íôñï-
ðáëÞ, áëëÜ áðüëõôá äéáèÝóéìç íá ðëçóéÜóåé ôç ÌáñéÝôôá êáé íá
ãßíåé ößëç ôçò. Ç ÌáñéÝôôá óôçí áñ÷Þ ðáñïõóéÜæåôáé åðéöõëáêôéêÞ
êáé äéóôáêôéêÞ íá äå÷ôåß ôçí ðñïóöïñÜ öéëßáò ôçò ¸ëóáò. Ç ¸ëóá
äåí áðïãïçôåýåôáé áëëÜ áíôßèåôá äçëþíåé ôï ðüóï áíÜãêç Ý÷åé ôç
öéëßá êáé ðüóï èá Þèåëå íá ðñïóöÝñåé áëëÜ êáé íá ìïéñáóôåß ðñÜã-
ìáôá ìå êÜðïéïí. Ùóôüóï áöÞíåé ôçí ðñùôïâïõëßá óôç ÌáñéÝôôá.
Óôçí åíüôçôá áõôÞ ãíùñßæïõìå êáé ôçí ïéêïãÝíåéá ôçò ¸ëóáò, áð’ ôçí
ðåñéãñáöÞ ôçò ïðïßáò äéáãñÜöåôáé ç Üíåôç ïéêïíïìéêÞ ôçò êáôÜóôá-
óç («Ç êïéëßôóá ôïõ êõñßïõ Êåóßóïãëïõ Þôáí ãåìÜôç áð’ ôéò ìåôáîùôÝò
êÜëôóåò ðïõ öáìðñéêÜñéæå»). Ï ðáôÝñáò ôçò ¸ëóáò ðñïóêáëåß ôç
ÌáñéÝôôá íá ðåñÜóïõí ôï ÐÜó÷á ìáæß. Ç ÌáñéÝôôá äåí ìðïñåß íá
áíôéóôáèåß óôá êïõëïõñÜêéá ìå ãëõêÜíéóï êáé äÝ÷åôáé åõãåíéêÜ. ×á-
ñáêôçñéóôéêÜ ëõñéêÞ åßíáé ç áðüäïóç ôçò ¸ëóáò ùò åéêüíáò öùôüò,
åíþ ç ÷áñÜ åêöñÜæåôáé ìåôùíõìéêÜ ìå ôï ôñáãïýäé ôïõ ôæéôæéêéïý êáé
ç ïéêïãåíåéáêÞ åõôõ÷ßá ìå êïõëïõñÜêéá áðü ãëõêÜíéóï.
4ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ãéá ðñþôç öïñÜ âëÝðïõìå ôç Ìá-
ñéÝôôá íá ðáñáäÝ÷åôáé üôé áéóèÜíåôáé áãÜðç ãéá ôçí ¸ëóá ðáñáë-
ëçëßæïíôÜò ôçí ìå ôï ðñüóùðï ôïõ ÁëÝîç êáé ôç óçìáóßá ðïõ Ý÷åé
óôç æùÞ ôçò. ÐáñáäÝ÷åôáé üôé ïé óõæçôÞóåéò ôïõò Ý÷ïõí áðïêôÞóåé
óçìáóßá ãé’ áõôÞí. Ôçí áéóèÜíåôáé ôüóï äéêü ôçò Üíèñùðï ðïõ
ìðïñåß ðëÝïí íá êëÜøåé ìðñïóôÜ ôçò. Ç öéëßá ôïõò ðëÝïí åß÷å
326 èåìåëéùèåß. ÌÜëéóôá, äéáóêåäÜæïõí ìáæß. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé ç
ðåñéãñáöÞ ôïõ åèßìïõ ôïõ åïñôáóìïý ôïõ Áãéáííéïý ôïõ ÑçãáíÜ Μιμίκα
óôá óïêÜêéá ôçò ÁèÞíáò. ÉäéáéôÝñùò ðñÝðåé íá ôïíéóôåß ç åéêïíé- Κρανάκη
óôéêÞ áíáðáñÜóôáóç ôçò äéÜèåóçò ôùí êïñéôóéþí ìå ôç öñÜóç
«áêïýìðçóå óôçí Üêñç ôçò ðáëÜìçò ôïõò Ýíá ôüðé ÷ñùìáôéóôü íá
ôï ðåôÜîåéò øçëÜ».
5ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôÜ áõôÞ ðáñáêïëïõèïýìå ôç óõæÞôçóç ìå-
ôáîý ôùí íåáñþí êïñéôóéþí íá ðñï÷ùñÜ êáé óå èÝìáôá ðéï ðñïóù-
ðéêÜ, üðùò ôç óçìáóßá ôïõ ÷ïñïý ãéá ôç æùÞ ôïõò Þ ôï ôé óçìáßíåé
ï ÁëÝîçò ãéá ôç ÌáñéÝôôá. Ç ÌáñéÝôôá, ðáñüëï ðïõ äåí áñÝóêåôáé
óôéò åîçãÞóåéò, ìéëÜåé ãéá ôïí ÁëÝîç óôçí ¸ëóá êáé ôçò ëÝåé üôé
ôïí áãáðÜåé êáé üôé ôïí Ý÷åé áíÜãêç ãéáôß ôçò óõìðáñáóôÝêåôáé, ôç
óôçñßæåé êáé ôçí åíèáññýíåé. ÅðéðëÝïí âéþíåé ìáæß ôïõ ôçí Ýííïéá
ôçò óõíôñïöéêüôçôáò. ÔÝëïò ç ÌáñéÝôôá åìöáíßæåôáé íá ìçí Ý÷åé
åíï÷Ýò ãéá ôï ãåãïíüò üôé áöÞíåé ôçí ¸ëóá íá ðëçñþíåé ôá ÝîïäÜ
ôïõò, åöüóïí ç ßäéá áäõíáôåß íá êÜíåé êÜôé ôÝôïéï. («ôá ðáðïýôóéá
ôçò Þôáí ìðáëùìÝíá êáé ôá âÜæá ôïõ óðéôéïý åß÷áí åîáíåìéóôåß»).

ÌáñéÝôôá: Åßíáé ïñöáíÞ êáé öôù÷Þ êáé áõôü áíáðüöåõêôá Ý÷åé
åðçñåÜóåé ôïí øõ÷éóìü ôçò êáé ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò ðñïò ôïõò
Üëëïõò. Åßíáé åóùóôñåöÞò êáé äåí åêöñÜæåé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò
ðáñïõóßá Üëëùí («…ç ÌáñéÝôôá ìðïñïýóå íá êëÜøåé ìðñïóôÜ óå
Üëëïí…ôá ìÜôéá ôçò Þôáí ÷ñüíéá óôåãíÜ»). Ç Ýëëåéøç ïéêïãÝíåéáò
ôçí êÜíåé ìåëáã÷ïëéêÞ ìðñïóôÜ ôçí éäÝá ôçò ãéïñôéíÞò áôìüóöáé-
ñáò ôïõ ÐÜó÷á. Ç ßäéá, ùò ïñöáíÞ, åßíáé áíÞìðïñç íá ìïéñáóôåß
áõôÞ ôçí áíåîÞãçôç ÷áñÜ ìå ôïõò Üëëïõò áíèñþðïõò, ãé’ áõôü
êáé ôç âëÝðïõìå íá áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé óðßôé ôçò ôç ÌåãÜëç
ÐáñáóêåõÞ («…ìá óôçí ðüñôá îáíáâñÞêå ôï óôá÷ôß ðñüóùðï ôçò
çìÝñáò»).
Åðßóçò ôç âëÝðïõìå íá áãáðÜåé ôç äïõëåéÜ ôçò êáé ðåñéãñÜöåé ôï
÷ïñü ùò ôï ìïíáäéêü ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ìðïñåß íá åêöñáóôåß.
Åßíáé ëéãïìßëçôç êáé óôéò óõæçôÞóåéò ôçò ìå ôçí ¸ëóá óõíÞèùò
åßíáé ï áêñïáôÞò. Åßíáé åõãåíéêÞ ðñïò ôïõò Üëëïõò, ãåãïíüò ðïõ
öáßíåôáé áðü ôï äéáêñéôéêü ôñüðï ìå ôïí ïðïßï áðïäÝ÷åôáé ôçí
ðñüóêëçóç ôïõ ðáôÝñá ôçò ¸ëóáò íá ðáñåõñåèåß ìáæß ôïõò óôï
ãéïñôéíü ôñáðÝæé. Ôá äõóÜñåóôá âéþìáôÜ ôçò ôçí Ý÷ïõí êÜíåé áðü-
ìáêñç, ãåãïíüò ðïõ áíáôñÝðåôáé üôáí óõíÜðôåé öéëéêÞ ó÷Ýóç ìå
ôçí ¸ëóá.
¸ëóá: Áíôßèåôá áðü ôç ÌáñéÝôôá, ç ¸ëóá åßíáé ðëïýóéá êáé Ý÷åé ôçí
ïéêïãÝíåéÜ ôçò. Ùóôüóï ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ êåéìÝíïõ
öïâéóìÝíç, áã÷ùìÝíç êáé íôñïðáëÞ, ãåãïíüò ðïõ åðçñåÜæåé ôéò
÷ïñåõôéêÝò ôçò åðéäüóåéò. Ùóôüóï åßíáé ðåñéóóüôåñï êïéíùíéêÞ
áðü ôç ÌáñéÝôôá åöüóïí áõôÞ åßíáé ðïõ êÜíåé ôï ðñþôï âÞìá ãéá 327
Η ΑΓΑΠΗ íá ðëçóéÜóåé ôçí ðëçãùìÝíç êïðÝëá. Êáé áõôÞ äåí áñÝóêåôáé óôéò
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ãéïñôÝò. Óôéò óõæçôÞóåéò ôçò ìå ôç ÌáñéÝôôá öáßíåôáé íôñïðáëÞ, óå
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ óçìåßï ðïõ êáé ôï âëÝììá áêüìç ôçò ÌáñéÝôôáò íá ôçí êÜíåé êáôá-
ΜΑΣ êüêêéíç áðü íôñïðÞ. ¢ëëåò öïñÝò åßíáé áðïöáóéóôéêÞ êáé ðáßñíåé
ðñùôïâïõëßåò, åíþ Üëëïôå êïìðéÜæåé êáé íôñÝðåôáé. ÂëÝðïõìå üôé
åßíáé óõìðïíåôéêÞ êáé åõáßóèçôç, åöüóïí Ýíáò áðü ôïõò ëüãïõò ðïõ
ôçí Ýêáíáí íá ðëçóéÜóåé ôç ÌáñéÝôôá åßíáé êáé ôï ãåãïíüò üôé åêåß-
íç âñßóêåôáé óå Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç. Óå êÜðïéï óçìåßï
ôïõ êåéìÝíïõ ðáñáäÝ÷åôáé ç ßäéá üôé «åßìáé åôåñüöùôç êé Ý÷ù áíÜ-
ãêç áðü Ýíá åßäïò ôñüìðáò ãéá íá óôÝêïõìáé óôá ðüäéá ìïõ…üôáí
ìðïñþ íá âïçèÞóù Ýíáí Üëëïí, áéóèÜíïõìáé äõíáôÞ». Ôç âëÝðïõìå
äçëáäÞ íá åßíáé ðñüèõìç íá ðñïóöÝñåé ôç âïÞèåéÜ ôçò óå êÜðïé-
ïí ðïõ Ý÷åé áíÜãêç, êáé ìÜëéóôá ÷ùñßò áíôÜëëáãìá («ï ìðáìðÜò
ìïõ ’äùóå óÞìåñá….íá ðéïýìå Ýíá ÓÜìïò;»). Ôç âëÝðïõìå äçëáäÞ
íá åöáñìüæåé óôçí ðñÜîç ôéò áñ÷Ýò ôçò ãíÞóéáò êáé áíéäéïôåëïýò
öéëßáò. ÂëÝðåé ôï ÷ïñü ùò øõ÷ïèåñáðåßá, åöüóïí Ý÷åé áõôïãíùóßá
êáé îÝñåé üôé ï ÷ïñüò åßíáé Ýíáò ôñüðïò íá ÷áëáñþóåé.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ ìå åëÜ÷éóôïõò éäéùìáôéóìïýò
(óêïýëçêáò, óôÝêïõìáé, ëýíïõìáé). ÐáñÜ ôïí åëëåéðôéêü êáé ìåôá-
öïñéêü ëüãï, ç êáôáíüçóç äåí ðáñïõóéÜæåé äõóêïëßåò.
ii) ¾öïò
ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ï ëüãïò åßíáé áöáéñåôéêüò êáé õðáéíéêôéêüò, ôï
ýöïò åßíáé ãëáöõñü. Ôá ðïëëÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ êáé éäßùò ïé åéêüíåò
ðïõ áíáðáñéóôïýí óõíáéóèÞìáôá êáé äéáèÝóåéò ôùí çñþùí (Íá ‘ôáí
ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;», «êïõëïõñÜêéá áðü ãëõêÜíéóï»,
ôæéôæßêé…ôéò áíôÝíåò ôïõ ðáñÜöïñá», «ôï âñÜäõ Þñèå êáé áêïýìðç-
óå… íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ»), äßíïõí ëõñéóìü êáé ðïéçôéêüôçôá óôçí
áöÞãçóç. Ïé äéÜëïãïé ðñïóöÝñïõí æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç.
iii) ÁöÞãçóç
Ç óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß áöÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï, äçëáäÞ
äéÞãçóç, ç ïðïßá åßíáé áöáéñåôéêÞ êáé õðáéíéêôéêÞ.

ÌåôáöïñÝò: «ç ó÷ïëÞ öýôñùíå», «óôç ñßæá ôïõ Ëõêáâçôôïý», «ðå-
ñßåñãï öñïýôï», «Üöçóå ôïí åáõôü óïõ ìáëáêùìÝíï», «ç óéùðÞ
ôïõ äñüìïõ», «Ýöôáóå áóöõêôéêÞ», «ãåìÜôç êáìðÜíåò», «êáìùìÝíç
áðü ëéâÜíé», «óôá÷ôß ðñüóùðï», «Ýíéùèå ôï âëÝììá», «äåí åßìáé óôï
328 ýøïò ôçò õðüèåóçò», «ôá âÞìáôÜ ôïõò Ýãéíáí ðéï áëçèéíÜ», «íá ’ôáí
ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;», «åôåñüöùôç», «ç êïéëßôóá ôïõ ê. Μιμίκα
Êåóßóïãëïõ Þôáí ãåìÜôç áðü ôéò ìåôáîùôÝò êÜëôóåò», «íá ëýíïõìáé Κρανάκη
êïììÜôé, íá ÷áëáñþíù», «íá óðñþîù ôï ðñÜãìá», «åßíáé ôï ÷þìá
ðïõ ìå óçêþíåé», «öëïýäåò áðü óýííåöï», «êïõñáóìÝíç Üóöáëôïò»,
ôá âÜæá ôïõ óðéôéïý åß÷áí åîáíåìéóôåß».
Ðáñïìïéþóåéò: «Ýíá ìáíéôÜñé áðü áíåìüìõëïõò», «Ýíá âëÝììá êõíç-
ãçìÝíïõ áãñéìéïý», «äßíåéò ðáéäß ìïõ ôçí åíôýðùóç üôé äåí îåêïõñÜ-
æåóáé ïýôå óôçí áíÜðáõóç», «üðùò ðÜíôá», «Þôáí óêõëß», «Ýíá ôüðé
÷ñùìáôéóôü íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ», «óáí íá ìå ãäÝñíïõí», «åßíáé ôï
÷þìá ðïõ ìå óçêþíåé».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ó÷ïëÞò ÷ïñïý, ç åéêüíá ôçò ¸ëóáò ôçí ðñþôç
Åéêüíåò
ìÝñá óôç ó÷ïëÞ, ç åéêüíá ôçò ïéêïãåíåéáêÞò êáôÜóôáóçò ôçò Ìá-
ñéÝôôáò, ç åéêüíá ôùí ãéïñôéíþí çìåñþí, ç åéêüíá ôçò íôñïðáëÞò
¸ëóáò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò ðïëéôåßáò íá âïõßæåé, ç åéêüíá ôçò óõ-
óêüôéóçò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ôæéôæéêéïý, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò
ôïõ ðáôÝñá êáé ôïõ áäåñöïý ôçò ¸ëóáò, ç åéêüíá ôïõ åèßìïõ ôïõ
åïñôáóìïý ôïõ Áãéáííéïý ôïõ ÑçãáíÜ ê.Ü.

1. Ðïéá åßíáé ç äéÜèåóç ôçò ÌáñéÝôôáò ôï áðüãåõìá ôçò ÌåãÜëçò
ÐáñáóêåõÞò; Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá óôï êåßìåíï.
«Ç ìåãÜëç ÐáñáóêåõÞ… ôï Ëõêáâçôôü»: ÂëÝðïõìå üôé ïé ãéïñôÝò åß-
íáé ðïëý äõóÜñåóôåò ãéá ôç ÌáñéÝôôá, óå óçìåßï ðïõ íá ìçí ìðïñåß
íá áíáðíåýóåé. ÌåôÜ ôï ìÜèçìá ÷ïñïý, áíÞìåñá ÌåãÜëçò Ðáñá-
óêåõÞò, áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé óôï óðßôé ôçò êáé ðÜåé ìéá âüëôá
óôï Ëõêáâçôôü. Áðïöåýãåé íá åðéóôñÝøåé áêñéâþò ãéáôß áõôÝò åßíáé
ìÝñåò ðïõ ï êüóìïò ôéò ãéïñôÜæåé ïéêïãåíåéáêÜ, áëëÜ ç ÌáñéÝôôá
åßíáé ïñöáíÞ. Ç ìåëáã÷ïëßá ôçò åêöñÜæåôáé áðü ôéò åéêüíåò ðïõ
ðåñéãñÜöïõí ôéò ìÝñåò áõôÝò ôïõ ÐÜó÷á óôçí ÁèÞíá: êáìðÜíåò,
âéïëÝôåò, åðéôÜöéïé ìå ðïëëÜ ðáéäéÜ ðïõ óõíïäåýïíôáé áðü ôéò
ìáìÜäåò ôïõò, ôï ðñþôï ðáãùôü óôçí ðëáôåßá ÓõíôÜãìáôïò. Ç
ÌáñéÝôôá åßíáé ïñöáíÞ êáé åðïìÝíùò äåí ìðïñåß íá óõììåôÜó÷åé
óôç ÷áñÜ ôùí Üëëùí áíèñþðùí, áéóèÜíåôáé íá ìçí ôáéñéÜæåé óå
áõôÞ ôçí ãéïñôéíÞ åéêüíá.
2. Ç øõ÷ïëïãßá ôçò çñùßäáò áëëÜæåé ìåôÜ ôç óõíÜíôçóÞ ôçò ìå ôçí

¸ëóá. Ðþò åêöñÜæåôáé áõôÞ ç áëëáãÞ ìÝóá óôçí áöÞãçóç;
Ç áëëáãÞ ôçò øõ÷ïëïãßáò ôçò ÌáñéÝôôáò åêöñÜæåôáé ìå åéêüíåò ðïõ
ï «ðáíôïãíþóôçò» áöçãçôÞò ôïðïèåôåß óôç óêÝøç ôçò ÌáñéÝôôáò.
Ïé åéêüíåò áõôÝò åßíáé áéóéüäïîåò êáé áíôéêáôïðôñßæïõí ôçí áëëáãÞ
óôá óõíáéóèÞìáôá ôçò çñùßäáò. Áñ÷éêÜ ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò
ôçò ðüëçò áðü ôï ýøùìá ôïõ Ëõêáâçôôïý ðåñéãñÜöåôáé óôçí áñ÷Þ
329
Η ΑΓΑΠΗ ùò «ìáõñßëá ôçò óõóêüôéóçò» êáé ìåôÜ áíáöÝñåôáé: «íá ’ôáí ç ¸ëóá
ΓΙΑ ΤΟΥΣ êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;». Óôç óõíÝ÷åéá ðáñïõóéÜæåôáé ç åéêüíá
ΣΥΝΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ôïõ ôæéôæéêéïý ðïõ âãÞêå ôï ìåóçìÝñé îå÷åéëßæïíôáò áðü áãÜðç êáé
ΜΑΣ êïõíïýóå ôéò áíôÝíåò ôïõ ðáñÜöïñá. Ç åéêüíá áõôÞ åêöñÜæåé ôç
÷áñÜ ðïõ áéóèÜíåôáé ãéá ôçí áãÜðç ðïõ áðëü÷åñá ôçò ðñïóöÝ-
ñåé ç ¸ëóá. Áñãüôåñá, óôçí ôÝôáñôç åíüôçôá, ï áöçãçôÞò âÜæåé
ôç ÌáñéÝôôá íá ðáñáäÝ÷åôáé üôé ïé êïõâÝíôåò ìå ôçí ¸ëóá åß÷áí
áðïêôÞóåé óçìáóßá. Åðßóçò ç ÌáñéÝôôá áéóèÜíåôáé ôçí ¸ëóá ùò ôï
ìïíáäéêü Üíèñùðï ðïõ ìðñïóôÜ ôïõ ìðïñåß íá êëÜøåé êáé íá åêöñá-
óôåß åëåýèåñá. Åðßóçò ôç âëÝðïõìå íá äÝ÷åôáé íá óõììåôÜó÷åé óôçí
ðáíçãõñéêÞ áôìüóöáéñá ôïõ åïñôáóìïý ôïõ Áãéáííéïý ôïõ ÑçãáíÜ
êáé ãéá ðñþôç öïñÜ íá öáßíåôáé ÷áñïýìåíç êáé áíÝìåëç. ÔÝëïò, óôçí
ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöï ôïõ êåéìÝíïõ, ï áöçãçôÞò âÜæåé ôç ÌáñéÝôôá
íá ðáñáäÝ÷åôáé üôé ìüíï ìå ôçí ¸ëóá ç ÌáñéÝôôá äåí åß÷å åãùéóìü,
åöüóïí ãéá ÷Üñç ôçò ðáñáìåñßæåé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò êáé ôçí áöÞíåé
íá ðëçñþíåé ãéá ôá ÝîïäÜ ôïõò.
3. ×áñáêôçñßóôå ôçí ¸ëóá ìÝóá áðü ôá ëüãéá êáé ôéò åíÝñãåéÝò ôçò.
4. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ áðïóðÜóìáôïò öáßíåôáé ç Üðïøç ôçò Ìá-

ñéÝôôáò ãéá ôá áãüñéá;
á. «Ï ÁëÝîçò åß÷å äïõëåéÜ… êüóìïò ôùí áíäñþí».
â. ÌÜíôåõåò ðþò êÜôù áðü ôï ðñþôï ìáêñý ðáíôåëüíé… áçäéáóôéêÜ».
ã. «Ç öéëßá äåí åßíáé ìïíÜ÷á ôùí áãïñéþí».
Áðü ôá ðáñáðÜíù áðïóðÜóìáôá öáßíåôáé üôé ç ÌáñéÝôôá áéóèÜ-
íåôáé äéáöïñåôéêÞ áðü ôï áíôßèåôï öýëëï. Ôç âëÝðïõìå íá ìçí
êáôáëáâáßíåé ôïí êüóìï ôïõò êáé ãé’ áõôü óå áõôÜ ôá ÷ùñßá äé-
áêñßíåôáé ï åéñùíéêüò ôçò ôüíïò áðÝíáíôé óôéò åðéëïãÝò êáé ôá
åíäéáöÝñïíôÜ ôïõò.
Äåí ôñÝöåé éäéáßôåñç óõìðÜèåéá ðñïò áõôïýò, ÷ùñßò áõôü íá åðç-
ñåÜæåé ôéò ó÷Ýóåéò ôçò ìå ôï Üëëï öýëëï. Ðñéí ãíùñßóåé ôçí ¸ëóá,
ðßóôåõå üôé ç öéëßá åßíáé áðïêëåéóôéêü ðñïíüìéï ôùí áíäñþí. Ç
åðáíÜëçøç ôçò öñÜóçò «ç öéëßá äåí åßíáé ìïíÜ÷á ôùí áãïñéþí»
ìáñôõñÜ üôé áéóèÜíåôáé ðåñÞöáíç ðïõ ìðüñåóå ôåëéêÜ êáé åêåßíç
íá óõíÜøåé öéëéêÞ ó÷Ýóç.
330
Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του Μιμίκα
κειμένου Κρανάκη
1. Óå ðïéá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ öáßíåôáé ç ïéêïíïìéêÞ áíÝ÷åéá ôçò
ÌáñéÝôôáò êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò;
2. «Íá ’ôáí ç ¸ëóá êÜðïéï áð’ áõôÜ ôá öþôá;», «Ôï âñÜäõ Þñèå êáé
áêïýìðçóå óôçí Üêñç ôçò ðáëÜìçò ôïõò Ýíá ôüðé ÷ñùìáôéóôü
íá ôï ðåôÜîåéò øçëÜ»: Áíáëýóôå ôï ðåñéå÷üìåíï ôùí äýï áõôþí
åéêüíùí.
331
Η ββιοπάλη
ιοπάλ η
Το αγωνιστικό
αγω νιστικό πνεύμα
του ανθρώπου
Η ΒΙΟΠΑΛΗ
Ο φτωχός και τα γρόσια

Λαϊκό παραμύθι
Ôï ðáñáìýèé ùò öéëïëïãéêü åßäïò åßíáé ìéá éóôïñßá ìå áöçãçìáôéêÞ
áëëçëïõ÷ßá, óõíÞèùò ðáñáäïóéáêÞ êáé áíþíõìç, ìÝóù ôçò ïðïßáò
Ýíáò ðïëéôéóìüò åðéêõñþíåé ôá êïéíùíéêÜ Þèç ôïõ Þ áöçãÞóåéò ãéá
ôçí ðñïÝëåõóç ôïõ áíèñþðïõ êáé ôá öõóéêÜ öáéíüìåíá, óõíÞèùò
ìå õðåñöõóéêïýò Þ öáíôáóôéêïýò üñïõò.
Ï üñïò ìýèïò áíáöÝñåôáé óå Ýíá åõñý öÜóìá åííïéþí, ç ðñïóÝã-
ãéóç ôùí ïðïßùí ìðïñåß íá ãßíåé åßôå ìå ïñèïëïãéóôéêü åßôå ìå
ñïìáíôéêü ôñüðï. Óýìöùíá ìå ôçí ïñèïëïãéóôéêÞ åêäï÷Þ, ï ìýèïò
åßíáé ìéá øåõäÞò êáé ìç áîéüðéóôç éóôïñßá Þ ðåðïßèçóç. Óýìöùíá ìå
ôç ñïìáíôéêÞ åêäï÷Þ (ðñïóÝããéóç ôçò åðï÷Þò ôïõ Ñïìáíôéóìïý êáé
ü÷é ñïìáíôéêÞ ìå ôçí êïéíÞ Ýííïéá) ï ìýèïò åßíáé Ýíáò äéáéóèçôéêüò
ôñüðïò êïóìéêÞò êáôáíüçóçò. Ïé ìýèïé èåùñïýíôáé ðëáóìáôéêÝò
éóôïñßåò, ðïõ ðåñéÝ÷ïõí óôïí ðõñÞíá ôïõò âáèýôåñåò áëÞèåéåò
êáé åêöñÜæïõí ôç óõëëïãéêÞ óôÜóç ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôá
èåìåëéþäç èÝìáôá ôçò ýðáñîçò.
Ïé ìýèïé óõíÞèùò äéáêñßíïíôáé áðü ôïõò èñýëïõò ãéáôß åßíáé áöç-
ãÞóåéò ìå åëëéðÞ éóôïñéêÞ âÜóç, áí êáé öáßíïíôáé íá äéáèÝôïõí ðá-
ñüìïéá óôåñåüôõðá ðñïöïñéêÞò ìåôÜäïóçò, äéÜ÷õóçò, öéëïëïãéêÞò
ðñïóáñìïãÞò êáé áðüäïóçò.
Óõ÷íÜ ç Ýííïéá ìýèïò óõã÷Ýåôáé ìå ôçí êáèïëéêÞ Ýííïéá ìõèïëï-
ãßá áëëÜ ïé äýï Ýííïéåò åßíáé åíôåëþò äéáöïñåôéêÝò. Ç ìõèïëïãßá
óõíäÝåôáé ìå Ýíá óþìá ìýèùí ðïõ ó÷åôßæïíôáé ìåôáîý ôïõò êáé
ôïõò ïðïßïõò ìïéñÜæïíôáé ôá ìÝëç ìéáò èñçóêåßáò, Þ Ýíá óýóôçìá
ìýèùí ôïõò ïðïßïõò äçìéïõñãåß Ýíáò óõããñáöÝáò. ÓçìáíôéêÜ ðá-
ñáäåßãìáôá «ðñïóùðéêþí» ìõèïëïãéþí èá ìðïñïýóå íá áíôëÞóåé
êÜðïéïò áðü ôéò ìõèïëïãßåò ðïõ äçìéïýñãçóáí ïé Ïõßëéáì ÌðëÝéê,
Ã. Ìð. Ãéôò, Ôæ. Ôüëêéí ê.Ü. Õðü ôçí áêñéâÞ ÝííïéÜ ôïõ ôï ðáñáìýèé
åßíáé ìéá óýíôïìç Þ ëáúêÞ éóôïñßá, óõããåíÞò ìå ôï ìýèï áëëÜ äéá-
öïñïðïéçìÝíç åííïéïëïãéêÜ.
Ôï ðáñáìýèé åßíáé åîáñ÷Þò ìéá åðéíüçóç, ìéá ìõèéóôïñéïãñáößá,
334 ìéá öáíôáóéáêÞ áöÞãçóç ðïõ êÜíåé ìåôáöïñéêÞ ÷ñÞóç êÜðïéïõ
æþïõ ùò êåíôñéêïý ÷áñáêôÞñá ôïõ Þ åéóÜãåé óôåñåüôõðïõò ÷áñá- Λαϊκό
êôÞñåò, üðùò ï êáôåñãÜñçò. Ðïëý óõ÷íÜ áðïôåëåß ìéá áíáôñåðôéêÞ παραμύθι
áëëçãïñßá åíÜíôéá óôï öåïõäáñ÷éóìü Þ ôçí åêÜóôïôå Üñ÷ïõóá
ôÜîç, Þ ìéá óýãêñïõóç ôïõ áíèñþðéíïõ ìå ôï áüñáôï âáóßëåéï.
Ðñïóùðïðïéåß êáé åîáôïìéêåýåé äéáöïñåôéêÜ óôïé÷åßá ðÝñá áðü
ôç ëïãéêÞ ôïõ ÷þñïõ êáé ôïõ ÷ñüíïõ êáé åðåêôåßíåôáé áäéÜêñéôá
áðü ôïí ïñãáíéêü óôïí áíüñãáíï êüóìï áðü ôïí Üíèñùðï êáé ôá
æþá óôá äÝíôñá, ôá ëïõëïýäéá, ôéò ðÝôñåò, ôá ñåýìáôá êáé ôïõò
áíÝìïõò.
×áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðáñáìõèéïý

Ôï ðáñáìýèé áêïëïõèåß ôñåéò ãåíéêÝò áñ÷Ýò, ðñïêåéìÝíïõ íá áíá-
öåñèåß óôï ÷ñüíï, óôïí ôüðï êáé óôá ðñüóùðáó. ÓõãêåêñéìÝíá:
Óôï ðáñáìýèé ï ÷ñüíïò åßíáé áüñéóôïò.

Åðßóçò áüñéóôïò åßíáé êáé ï ôüðïò ôçò äñÜóçò.
Ç äñÜóç åêôõëßóóåôáé ó÷åäüí åîïëïêëÞñïõ ìÝóá áðü ôçí áíùíõìßá
ôùí ðñïóþðùí.
Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ôï 1908 ï Äáíüò ëáïãñÜöïò ¢îåë ¼ëñéê

êáôÝëçîå óôçí åðéóÞìáíóç êÜðïéùí áöçãçìáôéêþí áñ÷þí ãéá ôï
ðáñáìýèé, ôïõò áðïêáëïýìåíïõò åðéêïýò íüìïõò:
1. ¸íá ðáñáìýèé äåí îåêéíÜ ìå ôï óðïõäáéüôåñï óçìåßï ôçò äñÜóçò
êáé äåí ôåëåéþíåé áðüôïìá. Ðñïçãåßôáé ìéá Þñåìç åéóáãùãÞ, åíþ
ç éóôïñßá óõíå÷ßæåôáé êáé ìåôÜ ôçí êïñýöùóç, ãéá íá êëåßóåé ôïí
êýêëï óå Ýíá óçìåßï çñåìßáò êáé óôáèåñüôçôáò.
2. Ïé åðáíáëÞøåéò åßíáé óõ÷íÝò, ü÷é ìüíï ãéá íá äþóïõí Ýíôáóç óôçí
ðëïêÞ, áëëÜ êáé ãéá íá ðñïóäþóïõí üãêï óôçí éóôïñßá.
2. Ôçí ßäéá óôéãìÞ, ðáñüíôá óôï ßäéï åðåéóüäéï âñßóêïíôáé óõíÞèùò
ìüíï äýï ðñüóùðá.
3. Ïé áíôßèåôïé ÷áñáêôÞñåò âñßóêïíôáé áíôéìÝôùðïé.
4. Áí åìöáíßæïíôáé óôïí ßäéï ñüëï äýï ðñüóùðá, ðñüêåéôáé ãéá
ìéêñïýò êáé áäýíáôïõò ÷áñáêôÞñåò.
5. Ï ÷åéñüôåñïò Þ ðëÝïí áäýíáìïò ìéáò ïìÜäáò áðïäåéêíýåôáé óôï
ôÝëïò ï êáëýôåñïò.
6. Ïé ÷áñáêôçñéóìïß åßíáé áðëïß: áíáöÝñïíôáé ìüíï ïé éäéüôçôåò ðïõ
Ý÷ïõí Üìåóç ó÷Ýóç ìå ôçí õðüèåóç. Äåí õðÜñ÷åé êáìßá Ýíäåéîç ãéá
ôç æùÞ ôùí ðñïóþðùí åêôüò ðëïêÞò,
7. Ç ðëïêÞ åßíáé áðëÞ êáé ëÝãåôáé ìßá éóôïñßá ôç öïñÜ. ¼ôáí åêôõ-
ëßóóïíôáé ðáñÜëëçëá äýï Þ ðåñéóóüôåñá åðåéóüäéá, ôüôå ðñüêåéôáé
ãéá ëüãéï ðñïúüí.
8. ¼ëá èßãïíôáé ìå ôïí áðëïýóôåñï äõíáôü ôñüðï. Ðáñüìïéá áíôé-
êåßìåíá ðåñéãñÜöïíôáé üóï ãßíåôáé ðéï üìïéá. H ðïéêéëïìïñößá äåí
åðé÷åéñåßôáé êáí. 335
Η ΒΙΟΠΑΛΗ Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο
Ôï ðáñáìýèé ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç ÍÜîï êáé ðñùôïäçìïóéåýôçêå óôï
íáîéþôéêï éäßùìá óôïí ôüìï ÍåïåëëçíéêÜ ÁíÜëåêôá ôïõ Öéëïëïãéêïý
Óõëëüãïõ Ðáñíáóóïý. Ï Ã. ÌÝãáò óôçí ÝêäïóÞ ôïõ ôï áðëïðïßçóå
ãëùóóéêÜ. Ðñùôïäçìïóéåýôçêå ôï 1874. Ç éóôïñßá, ðïõ ìáò åßíáé
ãíùóôÞ áðü ôïõò ìýèïõò ôïõ ÃÜëëïõ óõããñáöÝá Ëáöïíôáßí, åß÷å
ìåãÜëç äéÜäïóç óôïí åëëçíéêü ÷þñï. ÌÜëéóôá áðïôÝëåóå ôçí ðçãÞ
Ýìðíåõóçò ãéá ôï óõããñáöÝá ÄçìÞôñç Êüêêï, ðïõ Ýãñáøå ôï êù-
ìåéäýëëéï Ç ëýñá ôïõ Ãåñïíéêüëá (1891), ðïõ áíÝâçêå óå åëëçíéêÜ
èÝáôñá óôá ôÝëç ôïõ 19ïõ êáé óôéò áñ÷Ýò ôïõ 20ïý áéþíá.

Ôï ðáñáìýèé èá ìðïñïýóå íá ÷ùñéóôåß óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «¹ôáí Ýíáò öôù÷üò… óïõ ôá ÷áñßæù»: Ï öôù÷üò êáé ï
ðëïýóéïò.
2ç åíüôçôá: «¼ëç ìÝñá ðéá ï öôù÷üò… ðñùß óôç äïõëåéÜ»: ¼ôáí ï
öôù÷üò Ýãéíå ðëïýóéïò.
èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ ðáñáìõèéïý åßíáé ï ðëïýôïò êáé ç öôþ÷åéá,
áëëÜ êáé ç ó÷Ýóç áõôþí ôùí äýï ìå ôçí åõôõ÷ßá. Ôï èÝìá ôïõ
Ýñãïõ åíôïðßæåôáé óôï åñþôçìá : ôá ÷ñÞìáôá öÝñíïõí Üñáãå ôçí
åõôõ÷ßá; Ôï áðüóðáóìá èßãåé êáé ôï èÝìá ôçò âéïðÜëçò êáé ðþò ïé
Üíèñùðïé ìðïñïýí íá áíôéìåôùðßóïõí ìå áéóéïäïîßá ôéò ïéêïíïìéêÝò
äõóêïëßåò êáé ôéò óôåñÞóåéò.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ ðáñáìõèéïý ôßèåôáé ôï ðëáßóéï
ìÝóá óôï ïðïßï èá åêôõëé÷èåß ç õðüèåóç ôïõ ðáñáìõèéïý. Ðñùôá-
ãùíéóôÝò åßíáé ôá ìÝëç ìéáò öôù÷Þò êáé ðïëýôåêíçò ïéêïãÝíåéáò.
Ïé ïéêïíïìéêÝò äõóêïëßåò êáé ç âéïðÜëç äåí ôïõò Ý÷åé ðôïÞóåé êáé
êÜèå ìÝñá, ìåôÜ ôï ðÝñáò ôùí åñãáóéþí ôïõ, ìáæåýïíôáé êáé ÷ïñåý-
ïõí êáé ôñáãïõäïýí. Áðü ôçí Üëëç ðëåõñÜ, õðÜñ÷åé Ýíáò ðëïýóéïò,
ðïõ äõóáñåóôåßôáé áðü ôçí åéêüíá ôçò åõôõ÷éóìÝíçò ïéêïãÝíåéáò.
Äåí ìðïñåß íá êáôáíïÞóåé ðþò ç áíÝ÷åéá äåí Ý÷åé êáôáâÜëëåé ôçí
ïéêïãÝíåéá áõôÞ, åíþ, ôçí ßäéá óôéãìÞ, áõôüò ðïõ æåé óå ôüóåò áíÝ-
óåéò, áéóèÜíåôáé ìßæåñïò êáé äõóáñåóôçìÝíïò. ÁðïöÜóéóå ëïéðüí
íá êÜíåé Ýíá ðåßñáìá: Ýäùóå óôï öôù÷ü ïéêïãåíåéÜñ÷ç ÷ñÞìáôá
áñêåôÜ ãéá íá áíïßîåé ìéá åðé÷åßñçóç.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôá áðïôåëÝóìá-
336
ôá ôïõ ðåéñÜìáôïò ôïõ ðëïõóßïõ. ÂëÝðïõìå ôïí ðñþçí öôù÷ü êáé Λαϊκό
íõí ðëïýóéï Üíèñùðï íá âñßóêåôáé óå Ýíá óõíå÷Þ ðñïâëçìáôéóìü παραμύθι
ãéá ôï ðïý èá åðåíäýóåé ôá ÷ñÞìáôá áõôÜ. Ï ðñïâëçìáôéóìüò ôïõ
åßíáé ôüóï Ýíôïíïò, ðïõ äåí Ý÷åé êïõñÜãéï ïýôå íá ôñáãïõäÞóåé,
ïýôå íá ìéëÞóåé, ïýôå íá ãåëÜóåé, ïýôå íá êïéìçèåß, ïýôå íá åñãáóôåß.
Ôï äßëçììá ôïõ ôïí Ýêáíå äýóôñïðï êáé ôïí âëÝðïõìå íá óõìðåñé-
öÝñåôáé áðüôïìá óôá ðáéäéÜ êáé ôç ãõíáßêá ôïõ. ¿óðïõ ôåëéêÜ äåí
Üíôåîå êáé åðÝóôñåøå ôá ÷ñÞìáôá óôïí ðëïýóéï. Ìüëéò ôá áðï÷ù-
ñßóôçêå, óôï óðßôé ôïõ åðÝóôñåøå ç ÷áñÜ êáé ôï ôñáãïýäé.

Ôá äýï êýñéá ðñüóùðá ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ï ðëïýóéïò êáé ï öôù÷üò.
Ï ðëïýóéïò åßíáé ìüíïò, äõóáñåóôçìÝíïò, ìßæåñïò, ðñïâëçìáôéóìÝ-
íïò, ßóùò êáé ëßãï æçëéÜñçò. Áðü ôçí Üëëç ìåñéÜ ï öôù÷üò åìöá-
íßæåôáé áíïé÷ôüêáñäïò, åñãáôéêüò, êáëüò ïéêïãåíåéÜñ÷çò, ãëåíôæÝò
êáé ðñüó÷áñïò. Óýìöùíá ìå ôï ðáñáìýèé, ç ïéêïíïìéêÞ êáôÜóôáóç
ôïõ êáèåíüò äéáìïñöþíåé êáé ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ. Áðüäåéîç ó÷åôéêÜ
ìå áõôü áðïôåëåß ç áëëáãÞ óôï ÷áñáêôÞñá ôïõ öôù÷ïý üôáí áðï-
êôÜ êé åêåßíïò ÷ñÞìáôá êáé ãßíåôáé ðëïýóéïò. Ôüôå ç óõìðåñéöïñÜ
ôïõ ìåôáâÜëëåôáé êáé áðïêôÜ ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôïõ ðëïõóßïõ.
Ãßíåôáé êáé áõôüò áðüìáêñïò êáé äýóôñïðïò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ åìðëïõôéóìÝíç ìå ëåîéëüãéï ôïõ
íáîéþôéêïõ éäéþìáôïò (êÜèïõíôáí, óáí Üêïõå, ìáèÝò, áíáðáìÝíïò,
áîßíç, ãñüóéá, ðñáìÜôåéá).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò åßíáé áðëü êáé áíÜëáöñï. Êáèþò ôï êåßìåíï êéíåßôáé óå
ðáñáìõèéáêÞ áôìüóöáéñá, ãïçôåýåé êáé óõíáñðÜæåé ôïí áíáãíþóôç,
åíþ âáèýôáôïé óôï÷áóìïß ðÜíù óå èÝìáôá ðïõ áðáó÷ïëïýí ôï
óýã÷ñïíï Üíèñùðï äßíïíôáé Ýíôå÷íá êáé ìå áðëüôçôá. Óôá óçìåßá
ôá ïðïßá õðÜñ÷åé äéÜëïãïò ôï êåßìåíï áðïêôÜ æùíôÜíéá.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï (âëÝðå êáé «×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñá-
ìõèéïý») ôï êåßìåíï Ý÷åé ôçí êëáóéêÞ ìïñöÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíï åíüò
ðáñáìõèéïý. Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé ç äéÞãçóç, óå ÷ñüíï êáé
ôüðï áüñéóôï êáé ìå áíùíõìßá ôùí ðñïóþðùí.

ÌåôáöïñÝò: «æùÞ áããåëéêÜ», «äßðëá êÜèïõíôáí», «äåí Ýêëåéóå ìÜôéá»,
ÌåôáöïñÝò
«ôç óêïôïýñá ôïõò».
337
Η ΒΙΟΠΑΛΗ Ðáñïìïßùóç «óáí áõôüí».
Ðáñïìïßùóç:
Ìåôùíõìßá: «üëç ìÝñá áîßíç êáé ôï âñÜäõ ãëÝíôé».
Ìåôùíõìßá
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ïéêïãÝíåéáò íá ðåñíÜ ôá âñÜäéá ôçò ÷ïñåýïíôáò
Åéêüíåò
êáé ôñáãïõäþíôáò, ç åéêüíá ôïõ öôù÷ïý ìåôÜ ôïí ðëïõôéóìü ôïõ.

1. Ãéáôß ï öôù÷üò ôïõ ðáñáìõèéïý åßíáé åõôõ÷éóìÝíïò üóï äåí
Ý÷åé ÷ñÞìáôá êáé ãéáôß ãßíåôáé äõóôõ÷Þò üôáí ôïõ ôá ÷áñßæïõí;
Ï öôù÷üò åßíáé åõôõ÷éóìÝíïò üóï äåí Ý÷åé ÷ñÞìáôá åðåéäÞ äåí
Ý÷åé ôéò óêïôïýñåò ðïõ áõôÜ äçìéïõñãïýí óôïí Üíèñùðï. Äåí Ý÷åé
÷ñÞìáôá êáé åðïìÝíùò äå óêÝöôåôáé ôé èá êÜíåé ìå áõôÜ. Ôá ÷ñÞ-
ìáôá ðïõ áõôüò Ý÷åé åßíáé ëßãá êáé ðïôÝ äåí ðñïâëçìáôßæåôáé ôï ôé
èá ôá êÜíåé: üëá üóá âãÜæåé, ÷ñåéÜæïíôáé ãéá ôçí åðéâßùóç áõôïý
êáé ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôïõ. Åßíáé áðëüò Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åé óõíçèßóåé
óå áõôü ðïõ ëÝìå «ìåñïäïýëé – ìåñïöÜé». Ôá ÷ñÞìáôá ìáæß ìå ôéò
áíÝóåéò öÝñíïõí êáé ôïí ðñïâëçìáôéóìü ó÷åôéêÜ ìå ôï ðþò êáé
ðïý èá ôá áîéïðïéÞóåé êáíåßò ìå ôïí êáëýôåñï ôñüðï. Óå áõôÞ ôç
äéëçììáôéêÞ êáôÜóôáóç ðåñéÝðåóå êáé ï öôù÷üò üôáí áðÝêôçóå
÷ñÞìáôá îáöíéêÜ êáé ÷ùñßò íá Ý÷åé êïðéÜóåé ãé’ áõôÜ. Ç âáèéÜ êáé
óõíå÷Þò óêÝøç ó÷åôéêÜ ìå áõôÜ, ôïí Ýêáíáí äýóôñïðï êáé ôïí
áðïìÜêñõíáí áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Áõôü üìùò åß÷å áðïôÝëåóìá
íá ìçí áéóèÜíåôáé êáé íá ìçí åßíáé ðëÝïí åõôõ÷éóìÝíïò.
2. Ðþò Üëëáîå ç øõ÷ïëïãßá ôïõ Þñùá üôáí ôïõ Ýäùóå ôá ãñüóéá

ï ðëïýóéïò;
Ç øõ÷ïëïãßá ôïý ìÝ÷ñé ðñüôéíïò öôù÷ïý Üëëáîå ðñïò ôï ÷åéñü-
ôåñï. Ôïí âëÝðïõìå íá åßíáé ôüóï áðïññïöçìÝíïò óôç óêÝøç ôïõ
ôñüðïõ ìå ôïí ïðïßï èá áîéïðïéÞóåé áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá ðïõ ôïõ
äþñéóå ï ðëïýóéïò, þóôå ðáñáìåëåß ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. ÐñïêåéìÝ-
íïõ íá åßíáé Þñåìïò ãéá íá ìðïñÝóåé íá ðÜñåé ôç óùóôÞ áðüöáóç,
ôïí âëÝðïõìå íá áðáãïñåýåé óôá ðáéäéÜ ôïõ áêüìç êáé íá ãåëïýí.
ÖôÜíåé óôï óçìåßï íá Ý÷åé ÷Üóåé ôïí ýðíï ôïõ êáé íá ìçí ìðïñåß
íá äïõëÝøåé ôüóï áðïññïöçìÝíïò ðïõ åßíáé. Áêüìç êáé ç ó÷Ýóç
ìå ôç ãõíáßêá ôïõ äéáôáñÜóóåôáé. ÂëÝðïõìå ëïéðüí ôïí ðñþçí åõ-
ôõ÷éóìÝíï, áíïé÷ôüêáñäï êáé ïéêïãåíåéÜñ÷ç Üíèñùðï, íá Ý÷åé ãßíåé
äõóôõ÷Þò, áðüôïìïò êáé óêëçñüò.
3. Äþóôå ìå ìéá öñÜóç ôï ìÞíõìá ðïõ âãáßíåé áðü ôçí éóôïñßá.

Ôá ÷ñÞìáôá äå öÝñíïõí ôçí åõôõ÷ßá.
338
Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του Λαϊκό
κειμένου παραμύθι
1. Ðéóôåýåôå üôé ç øõ÷ïëïãßá ôïõ Þñùá èá åß÷å áëëÜîåé ôüóï ðïëý,
áí ï ðëïýóéïò üñéæå êáé ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá áîéïðïéïýóå
áõôÜ ôá ÷ñÞìáôá;
2. ÌåëåôÞóôå ôï êåßìåíï êáé ðÝóôå áí ç ìïñöÞ êáé ôï ðåñéå÷üìåíü
ôïõ ôáéñéÜæïõí óôï ëïãïôå÷íéêü åßäïò ôïõ ðáñáìõèéïý.
339
Η ΒΙΟΠΑΛΗ
Το ξανθό παιδί
Το παιδί με τα σπίρτα
Τέλλος Άγρας - Νικηφόρος Βρεττάκος
ÔÝëëïò ¢ãñáò
Ôï ðñáãìáôéêü ôïõ üíïìá Þôáí ÅõÜããåëïò ÉùÜííïõ. Áðü íåáñüò
üìùò ÷ñçóéìïðïßçóå ùò øåõäþíõìï ôï üíïìá ôïõ ÌáêåäïíïìÜ÷ïõ
ÔÝëëïõ ¢ãñá. Ìå áõôü Ýãéíå ãíùóôüò, ìå áõôü åðéêñÜôçóå êé áõôü
äéáôÞñçóå ùò öéëïëïãéêü ôïõ øåõäþíõìï. Ï ðáôÝñáò ôïõ, ï ãõìíá-
óéÜñ÷çò Ã. ÉùÜííïõ, êáôáãüôáí áðü ôç Âïýñìðéáíç ôçò Çðåßñïõ.
ÃåííÞèçêå óôçí ÊáëáìðÜêá ôï 1899, Ýæçóå ëßãá ÷ñüíéá óôï Ëáýñéï,
êé ýóôåñá áðü ìåôÜèåóç ôïõ ðáôÝñá ôïõ åãêáôáóôÜèçêå óôçí
ÁèÞíá. Áðü ìéêñüò Ýäåéîå ìéá ðíåõìáôéêÞ ùñéìüôçôá. Óðïýäáóå
íïìéêÜ êáé óôç óõíÝ÷åéá õðçñÝôçóå óôï Õðïõñãåßï Ãåùñãßáò, êáé
óôçí ÅèíéêÞ ÂéâëéïèÞêç Ýùò ôï 1927. ÐáñïõóéÜóôçêå ãéá ðñþôç
öïñÜ óôá ãñÜììáôá áðü ôéò óôÞëåò ôïõ öéëïëïãéêïý ðåñéïäéêïý
ÄéÜðëáóéò ôùí ðáßäùí, ìå ôï ïðïßï åîáêïëïýèçóå íá óõíåñãÜæåôáé
êáé ùò åíÞëéêïò. Áñãüôåñá óõíåñãÜóôçêå ó÷åäüí ìå üëá ôá ðåñé-
ïäéêÜ ôçò åðï÷Þò (Âùìüò, Ëýñá, Ìïýóá, ÍÝá Åóôßá, ÍåïåëëçíéêÜ
ÃñÜììáôá ê.ëð.), üðïõ äçìïóßåõå êõñßùò ìåëÝôåò êáé óôß÷ïõò. ¹ôáí
ôáêôéêüò óõíåñãÜôçò ôçò ÌåãÜëçò ÅëëçíéêÞò Åãêõêëïðáßäåéáò êáé
êáèçãçôÞò ôçò Ëïãïôå÷íßáò óôï Åëëçíéêü Ùäåßï êáé óå äéÜöïñá
éäéùôéêÜ ó÷ïëåßá.
Ï ¢ãñáò Þôáí âáèýò ãíþóôçò ôçò îÝíçò êáé ôçò åëëçíéêÞò öéëïëï-
ãßáò êé åß÷å ôçí åõ÷Ýñåéá ôçò äéåéóäõôéêüôçôáò êáé ôçò áêñéâïëïãß-
áò, éäßùò, ãéá óõããñáöåßò êáé ðïéçôÝò ðïõ Ý÷ïõí êëåßóåé ôïí êýêëï
ôçò ðáñáãùãÞò ôïõò. «Öýóç ëåðôÞ êé åîáéñåôéêÜ êáëëéåñãçìÝíç
–ãñÜöåé ï Ìé÷Üëçò ÐåñÜíèçò– íïõò óôï÷áóôéêüò, øõ÷Þ ôåôáìÝíçò
åõáéóèçóßáò, äßíåé êáé óôçí ðïßçóç ôïõ ìéáí áðü÷ñùóç ëýðçò êé
Ýíáí ôüíï õðïôáãÞò óôçí ïäýíç ôïõ êüóìïõ, ðïý ôïí áíçóõ÷åß
êñõììÝíç êáé óôá ðåñéóóüôåñá åëáöñÜ Þ ðñüó÷áñá èÝìáôá ôùí
óôß÷ùí ôïõ». Ôýðïò ìïíá÷éêüò êáé åõáßóèçôïò, äéï÷Ýôåõå ôç óõíáé-
óèçìáôéêÞ ôïõ åõðÜèåéá óå ìïõóéêïýò óôß÷ïõò éäéáßôåñá öñïíôé-
óìÝíïõò, ðïõ áíÞêïõí óôç «ó÷ïëÞ ôïõ óõìâïëéóìïý». Ôçí ðïßçóÞ
340 ôïõ äéáêñßíåé åõãÝíåéá, óõãêßíçóç êáé åõðÜèåéá. Óôï õðüóôñùìá ôçò
öáíôáóßáò ôïõ õðÜñ÷åé ðÜíôïôå ìéá ðéêñÞ ãåýóç êé Ýíáò áäéüñáôïò Τέλλος
ôüíïò ìåëáã÷ïëßáò êáé øõ÷éêÞò ïäýíçò. Άγρας
ÐïéçôÞò ôïõ êáèáñïý ëõñéóìïý êáé âáèéÜ åðçñåáóìÝíïò áðü ôç Νικηφόρος
ãáëëéêÞ ó÷ïëÞ ôïõ óõìâïëéóìïý, áíáíÝùóå óôïí ôüðï ìáò ôïõò Βρεττάκος
ðïéçôéêïýò ôñüðïõò, ôïõò ðëïýôéóå ìå ñõèìïýò êáé ìáæß ìå ëßãïõò
Üëëïõò ôçò åðï÷Þò ôïõ äçìéïýñãçóå ôçí ðïéçôéêÞ áíáíÝùóç ôùí
ôåëåõôáßùí ÷ñüíùí. Áêüìá êáé óÞìåñá åîáêïëïõèåß íá Ý÷åé ìéá
ôéìçôéêÞ èÝóç, ìéá áðü ôéò ðñþôåò èÝóåéò óôçí ðïßçóç ôçò åðï÷Þò
ìáò, êáé íá áóêåß ôçí åõåñãåôéêÞ ôïõ åðßäñáóç.
ÐáñÜëëçëá ìå ôçí ðïßçóç Ýãñáøå ðëÞèïò êñéôéêÝò ãéá ðñüóùðá
êáé âéâëßá ôçò íåïåëëçíéêÞò ëïãïôå÷íßáò êé Ýäùóå ðëÞèïò äéáëÝ-
îåéò, ðïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôç ëåðôüôçôá ôçò ðáñáôÞñçóçò êáé ôï
âÜèïò ôïõ óôï÷áóìïý. Äõóôõ÷þò, ôá Ýñãá ôïõ áõôÜ êáèþò êáé ôá
íåüôåñá ðïéÞìáôÜ ôïõ ðáñáìÝíïõí áíÝêäïôá. Ï ßäéïò, üóï æïýóå,
åîÝäùóå ìüíï äýï ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò: Ôá âïõêïëéêÜ êáé ôá åãêþ-
ìéáêáé ÊáèçìåñéíÝò. Ôï 1940 ï ÔÝëëïò ¢ãñáò ôéìÞèçêå ìå ôï Á’
Êñáôéêü Âñáâåßï ÐïéÞóåùò.
Ôï ÍïÝìâñéï ôïõ 1944, ôçí ôåëåõôáßá çìÝñá ðïõ ðáôïýóáí áêüìá
ïé Ãåñìáíïß ôï ÷þìá ôçò ðáôñßäáò ìáò, ìÝóá óôçí áíáôáñá÷Þ
ðïõ äçìéïõñãïýóå ç åðéêåßìåíç áðåëåõèÝñùóç, ï ÔÝëëïò ¢ãñáò
ôñáõìáôßóôçêå áðü ìéá áäÝóðïôç óöáßñá. Ôïí ìåôÜöåñáí óôïí
«Åõáããåëéóìü», üðïõ äå âñÞêå ôçí áíÜëïãç ðåñéðïßçóç. ÐñïóâëÞ-
èçêå áðü óçøáéìßá êáé ýóôåñá áðü ëßãåò çìÝñåò ðÝèáíå, óå çëéêßá
45 åôþí, óôï Üíèïò ôçò ðíåõìáôéêÞò äçìéïõñãßáò ôïõ.
Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò
O Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò ãåííÞèçêå óôéò ÊñïêåÝò ôçò Ëáêùíßáò
ôï 1912. ÌåôÜ ôéò ãõìíáóéáêÝò ôïõ óðïõäÝò åãêáôáóôÜèçêå óôçí
ÁèÞíá ãéá íá óðïõäÜóåé íïìéêÜ. ÃñÞãïñá üìùò ôïí Ý÷áóå ç «ÈÝ-
ìéäá», ãéáôß ôïí Ýðéáóå óôá äß÷ôõá ôçò ç ëïãïôå÷íßá êáé êõñßùò
ç ðïßçóç. «Äåí Þôáí êáìùìÝíïò ãéá äéêçãüñïò áëëÜ ãéá ðïéçôÞò»,
ãñÜöåé ï ÃéÜííçò ÊïñäÜôïò. Áðü ôï 1942 Ýùò ôï 1944 óõììåôåß÷å
åíåñãÜ óôçí ÅèíéêÞ Áíôßóôáóç, ïñãáíþèçêå óôï ÅÁÌ êáé ãñÜ-
öôçêå óôï ÊÊÅ. Óôáäéïäñüìçóå ùò éäéùôéêüò õðÜëëçëïò êáé ùò
äçìïóéïãñÜöïò áðü ôï 1947. Ôï 1948 ãíùñßóôçêå ìå ôïí ¢ããåëï
Óéêåëéáíü, ößëï ôïõ ìÝ÷ñé ôï ôÝëïò ôçò æùÞò ôïõ. Ôï 1958, ìåôÜ
ôï ôáîßäé ôïõ óôç Ñùóßá, êõêëïöüñçóå ôï âéâëßï ôïõ Ï Ýíáò áðü
ôïõò äýï êüóìïõò, ìå áöïñìÞ ôï ïðïßï êáôçãïñÞèçêå (ìáæß ìå ôï
ÃéÜííç Ñßôóï êáé ôï ÌÜñêï ÁõãÝñç) ãéá ðáñÜâáóç ôïõ Í.509. Ôï
1949 åîÝäùóå ôï ëõñéêü äïêßìéï Äõï Üíèñùðïé ìéëïýí ãéá ôçí åéñÞ-
íç ôïõ êüóìïõ, åîáéôßáò ôïõ ïðïßïõ äéáãñÜöçêå áðü ôï Ê.Ê.Å. êáé
áðïìáêñýíèçêå áðü ôï ðåñéïäéêü Åëåýèåñá ÃñÜììáôá, óôï ïðïßï
Þôáí ôüôå äéåõèõíôÞò. Óôá ÷ñüíéá ôçò äéêôáôïñßáò âñÝèçêå Ýîù, 341
Η ΒΙΟΠΑΛΗ áð’ üðïõ âïÞèçóå ìå üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõ ãéá ôçí áíÜóôáóç ôçò
äçìïêñáôßáò óôç ÷þñá ìáò.
O ÂñåôôÜêïò åßíáé ãåííçìÝíïò ðïéçôÞò. ÔéìçìÝíïò äýï öïñÝò ìå ôï
Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò, Ý÷åé êáôáêôÞóåé ôç èÝóç ôïõ óôç íÝá ðïß-
çóç êáé èåùñåßôáé Ýíáò áðü ôïõò êïñõöáßïõò åêðñïóþðïõò ôçò ìå-
ôáðïëåìéêÞò êïéíùíéêÞò ðïßçóçò. «ÐïéçôÞò ôçò åëåýèåñçò öáíôáóß-
áò – ãñÜöåé o Ìé÷. ÐåñÜíèçò– áöÞíåôáé óå ëõñéêÝò ïíåéñïðïëÞóåéò,
Üëëïôå óôïõò êáíüíåò ôçò ìåôñéêÞò, êáé, óõ÷íüôåñá, óå ñõèìéêÞ
äéáäï÷Þ óôß÷ùí... Éäéïóõãêñáóßá åõáßóèçôç, öýóç óõíáéóèçìáôéêÞ
êáé ãíÞóéá ëõñéêÞ, ôõëßãåé ôá ãñáöôÜ ôïõ ìå ìéá äéÜ÷õóç ôñõöåñü-
ôçôáò, äßíïíôáò ôïõò ôï Üðëùìá, ôï ãýñéóìá êáé ôçí åëáóôéêüôçôá
ôçò öáíôáóßáò ôïõò». O ÂñåôôÜêïò åßíáé ðïëéôéêÜ óôñáôåõìÝíïò
óôçí ÁñéóôåñÜ, áëëÜ ìÝíåé ðÜíôá åëåýèåñïò Üíèñùðïò êáé ðïëëÝò
öïñÝò äå äéóôÜæåé íá ðåé ôç ãíþìç ôïõ ãéá ôá ðáñáóôñáôÞìáôá ôçò
ðáñÜôáîÞò ôïõ. Ôï ðçãáßï èñçóêåõôéêü áßóèçìá ðïõ äéá÷Ýåôáé ó’
ïëüêëçñç ôçí ðïßçóÞ ôïõ, äßíåé óôçí áãùíéóôéêÞ ôïõ äéÜèåóç ìéá
äñáìáôéêÞ Ýîáñóç, ãéá Ýíáí êáëýôåñï êüóìï, ãéá ôçí åéñçíéêÞ óõì-
âßùóç, ôçí êïéíùíéêÞ äéêáéïóýíç êáé éóüôçôá. Ï ÃéÜííçò ÊïñäÜôïò
ôïí áðïêáëåß êÞñõêá ìéáò ðáãêüóìéáò óõíáäÝëöùóçò: «Oñáìáôß-
æåôáé ôçí ðáãêüóìéá óõíáäÝëöùóç êáé ìå ôéò ÷ïñäÝò ôçò ëýñáò
ôïõ øÜëëåé ôñáãïýäéá ôïõ áíèñùðéóìïý».
O Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò ìðïñåß íá èåùñçèåß ï ðïëõãñáöüôåñïò
ôçò ãåíéÜò ôïõ. ÅîÝäùóå ðÜíù áðü 15 ðïéçôéêÝò óõëëïãÝò êáé áñêå-
ôÜ ðåæÜ Ýñãá. Óå üëá áõôÜ ôá Ýñãá, ôç ëõñéêÞ åõöïñßá óõíôñïöåýåé
ðÜíôá ç ðïéçôéêÞ åõáéóèçóßá, ðïõ äåß÷íåé ôçí øõ÷éêÞ ôïõ åõðÜèåéá
êáé ôïí âáèýôáôï áíèñùðéóìü ôïõ, ìá ôáõôü÷ñïíá êáé ôçí áãáíÜ-
êôçóÞ ôïõ óôçí êÜèå êïéíùíéêÞ áäéêßá ôçò åðï÷Þò ìáò. Ç áãÜðç
ôïõ ðïéçôÞ ðñïò ôç ãåíÝèëéá ãç, ðïõ áðïôåëåß êáé ôçí áíåîÜíôëçôç
äåîáìåíÞ ôùí åìðíåýóåþí ôïõ «äåí áðïôåëåß õðåñâïëÞ - üðùò óç-
ìåéþíåé ï Ì. Ã. ÌåñáêëÞò - áëëÜ äåß÷íåé ôçí áðÝñáíôç áãÜðç ôïõ
ðñïò ôç ãåíÝôåéñá êáé ãåíéêüôåñá ôçí ÅëëÜäá, üðïõ ïé Üíåìïé ôïõ
Üãïíïõ êïóìïðïëéôéóìïý, ôåßíïõí íá îåóôñáôßóïõí ôïí Üíèñùðï,
áð’ üôé åõãåíÝóôåñï (Þèç, Ýèéìá, ðáñáäüóåéò êëð.) ãÝííçóå áõôüò
ï ôüðïò êáé ðïõ áðïôåëåß ôï éäéáßôåñï åèíéêü ÷áñáêôçñéóôéêü êáé
ôï áëçèéíü íüçìá ôçò æùÞò ìáò».
ÔéìÞèçêå ìå ôï Ðñþôï Êñáôéêü Âñáâåßï Ðïßçóçò (1940, 1956, 1982), ôï
âñáâåßï ÏõñÜíç ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí (1974), ôï âñáâåßï Knocken
êáé ôï âñáâåßï ôçò Åôáéñåßáò Óéêåëéêþí ÃñáììÜôùí êáé Ôå÷íþí
(1980), ôï Áñéóôåßï ÃñáììÜôùí áðü ôçí Áêáäçìßá Áèçíþí (1982), ôï
âñáâåßï ôïõ Ôßìéïõ Óôáõñïý ôïõ Áðüóôïëïõ êáé Åõáããåëéóôïý ÌÜñ-
êïõ áðü ôïõ Ðáôñéáñ÷åßï Áëåîáíäñåßáò êáé ðÜóçò ÁöñéêÞò (1984),
ôï ìåôÜëëéï ×ñõóüò ÐÞãáóïò ôçò ÐáíåëëÞíéáò ¸íùóçò Ëïãïôå÷íþí
342
(1989), êáèþò êáé ìå ôï âñáâåßï ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí, ôçò ïðïßáò Τέλλος
Ýãéíå ìÝëïò ôï 1989. ÐÝèáíå óôçí ÁèÞíá ôï 1991. Άγρας
Νικηφόρος
Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Βρεττάκος
Óôá äýï ðïéÞìáôá, ï ÔÝëëïò ¢ãñáò êáé ï Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò
ðñáãìáôåýïíôáé ôï ßäéï èÝìá ôçò ðáéäéêÞ åñãáóßáò, ôùí ìéêñþí
âéïðáëáéóôþí. Ôï îáíèü ðáéäß ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç óõëëïãÞ ôïõ
ÔÝëëïõ ¢ãñá ÊáèçìåñéíÝò (1939) êáé Ôï ðáéäß ìå ôá óðßñôá ôïõ Í.
ÂñåôôÜêïõ áðü ôï äåýôåñï ôüìï ôùí ÐïéçìÜôùí. Êåßìåíá äéáöï-
ñåôéêþí åðï÷þí ôá äýï ðïéÞìáôá (ôï ðñþôï ðåñéãñÜöåé ìéá óêçíÞ
áðü ôá ÷ñüíéá ôïõ ÌåóïðïëÝìïõ, ôï äåýôåñï áðü ôéò ðñþôåò ìåôá-
ðïëåìéêÝò äåêáåôßåò) óôï÷åýïõí íá áíáäåßîïõí ôï ßäéï ðñüâëçìá:
ôç âéïðÜëç ôùí ðáéäéþí. ÐÝñá áðü ôçí êïéíùíéêÞ äéÜóôáóç ôïõ
ðñïâëÞìáôïò, áîßæåé íá ðñïóå÷èåß, üôé ôüóï ï ¢ãñáò üóï êõñßùò
ï ÂñåôôÜêïò, åðé÷åéñïýí íá áíáãÜãïõí ôïõò ìéêñïýò âéïðáëáéóôÝò
óå áãùíéóôéêÜ óýìâïëá êáé ðáñáäåßãìáôá ðñïò ìßìçóç.

ÊÜèå ðïßçìá áðïôåëåß êáé ìßá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá.
ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé ôá äýï ðïéÞìáôá ðñïÝñ÷ïíôáé áðü äýï äé-
áöïñåôéêÝò åðï÷Ýò, ìéëïýí ãéá ôï ßäéï èÝìá: ôç âéïðÜëç êáé ôçí
åñãáóßá ôùí áíÞëéêùí ðáéäéþí. Ôï ðñüâëçìá Ý÷åé äéá÷ñïíéêÞ ðá-
ñïõóßá óôçí êïéíùíßá, áöïý ïé ëüãïé äçìéïõñãßáò ôïõ (ïñöÜíéá,
ðüëåìïé, öôþ÷åéá, åãêáôÜëåéøç, åêìåôÜëëåõóç) äåí Ý÷ïõí åêëåßøåé
áêüìá. ÓÞìåñá ìÜëéóôá ôï ðñüâëçìá Ý÷åé ëÜâåé ðñùôüãíùñåò äé-
áóôÜóåéò (óôõãíÞ åêìåôÜëëåõóç ôùí ðáéäéþí ôïõ ôñßôïõ êüóìïõ,
ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí áðü áóéáôéêÝò êáé âáëêáíéêÝò ÷þñåò
Þ ôùí ïñöáíþí áðü ôïõò ôåëåõôáßïõò ðïëÝìïõò). ¢ëëåò èåìáôéêÝò
ðñïåêôÜóåéò ôùí ðïéçìÜôùí åßíáé ôï áóõìâßâáóôï ôçò âéïðÜëçò
ìå ôçí ôñõöåñÞ ðáéäéêÞ çëéêßá, ïé ðáñÜãïíôåò ðïõ ùèïýí ôá ðáéäéÜ
áõôÜ óôç âéïðÜëç. ÔÝëïò, êáôÜ ôç óõãêñéôéêÞ åîÝôáóç ôùí äýï ðïé-
çìÜôùí, åðéóçìáßíåôáé ç äéáöïñÜ ìåôáîý ôïõò ùò ðñïò ôç ìïñöÞ
(ðáñáäïóéáêÞ ðïßçóç - íåùôåñéêÞ ðïßçóç).

1ï ðïßçìá
Ï ÔÝëëïò ¢ãñáò ðñáãìáôåýåôáé ôï èÝìá ôçò ðáéäéêÞò âéïðÜëçò, ùò
åõêáéñßá íá êáôáäåé÷ôåß ç ðáéäéêÞ ïìïñöéÜ êáé áèùüôçôá êáé ðüóï
343
Η ΒΙΟΠΑΛΗ áõôÞ åßíáé áôáßñéáóôç ìå ôç âéïðÜëç.
1ç óôñïöÞ: Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò ðëçñïöïñåß ãéá ôéò ðñþôåò ôçò
åíôõðþóåéò, üôáí áíôéêñßæåé Ýíá ðáéäß ðïõ ðïõëÜåé ëïõëïýäéá Ýîù
áðü Ýíá óôáèìü. Ôï ðáéäß åßíáé îáíèü êáé ÷ëùìü.
2ç óôñïöÞ: ¸÷ïõìå ôá óõíáéóèÞìáôá ôñõöåñüôçôáò ðïõ áéóèÜíåôáé
ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ãéá ôï ìéêñü âéïðáëáéóôÞ. ÁìÝóùò ìüëéò âëÝðåé
ôï ðáéäß, ôïõ äçìéïõñãåßôáé îåêÜèáñá ç åðéèõìßá íá ÷áúäÝøåé ôï
êåöáëÜêé ôïõ. Ôï ÷Üéäåìá ôïõ êåöáëéïý åßíáé ìéá ðñÜîç Ýíäåéîçò
ôñõöåñüôçôáò åíüò åíçëßêïõ áðÝíáíôé óå Ýíá ìéêñü ðáéäß. ¢ñá
ëïéðüí, ç ðïéçôéêÞ öùíÞ äå ìÝíåé áäéÜöïñç óôçí áöýóéêç åéêüíá
åíüò ðáéäéïý – âéïðáëáéóôÞ.
3ç óôñïöÞ: Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åðáíÝñ÷åôáé óôçí ðåñéãñáöÞ ôçò
åîùôåñéêÞò åìöÜíéóçò ôïõ ðáéäéïý. Áðïêáëþíôáò ôá ìáëëéÜ ôïõ
ðáéäéïý «Üðç÷ôá», ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï èßãåé êáé ôçí øõ÷éêÞ êáé
óùìáôéêÞ áíùñéìüôçôÜ ôïõ, ðáñÜ ôï üôé áíáãêÜæåôáé íá åñãáóôåß
óå ôüóï íåáñÞ çëéêßá. ¼ðùò Üðç÷ôá åßíáé ôá ìáëëéÜ ôïõ ðáéäéïý,
Ýôóé Üðç÷ôç åßíáé êáé ç øõ÷Þ ôïõ êáé ôï óþìá ôïõ. Ìå áõôüí ôïí
ôñüðï õðïíïåßôáé ôï áóõìâßâáóôï ôçò âéïðÜëçò ìå ôçí ôñõöåñÞ
ðáéäéêÞ çëéêßá.
4ç óôñïöÞ: Ôçí áíùñéìüôçôá êáôáäåéêíýåé êáé ç ÷ñÞóç ôïõ åðé-
èÝôïõ «Üãïõñïõ», åíþ ç Ýíôå÷íç ðáñïìïßùóç ôùí ìáôéþí ôïõ ðáé-
äéïý ìå óôüìáôá ðïõ ÷áìïãåëïýí êáé óå êáëïýí íá ôá ÷áúäÝøåéò,
åêöñÜæåé ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ôá ôñõöåñÜ óõíáéóèÞìáôá ôïõ ðïéçôÞ
áðÝíáíôé óôï ìéêñü Þñùá. ¼ëá ôá ðáéäéÜ ôïõ êüóìïõ åßíáé ðñï-
óùðïðïßçóç ôçò áãíüôçôáò êáé ôçò áèùüôçôáò êáé óå êáìßá ðå-
ñßðôùóç äå èá Ýðñåðå íá áíôéìåôùðßæïíôáé ìå üñïõò ïéêïíïìéêÞò
óõíáëëáãÞò. Áõôïß üìùò ðïõ åêìåôáëëåýïíôáé ôçí ðáéäéêÞ åñãáóßá
åêìåôáëëåýïíôáé êáé ôç óõãêßíçóç ðïõ ãåííÜ óôïõò áíèñþðïõò ç
ðáñïõóßá åíüò ðáéäéïý íá åñãÜæåôáé óôïõò äñüìïõò ìå áðþôåñï
óêïðü ôï êÝñäïò.
5ç óôñïöÞ: ÂëÝðïõìå ôïí ðïéçôÞ, ìå áöïñìÞ ôçí åéêüíá ôïõ ðáéäé-
ïý, íá ðÝöôåé óå ðåñéóõëëïãÞ êáé íá áíáêáëåß óôç ìíÞìç ðáëáéüôå-
ñá áñíçôéêÜ ðåñéóôáôéêÜ. ÁéóèÜíåôáé åíï÷Ýò ãéá ðñÜãìáôá ðïõ, åíþ
ãíþñéæå üôé äåí Þôáí óùóôÜ, äåí áíôÝäñáóå óå áõôÜ êáé åðÝôñåøå
íá óõìâïýí. Åäþ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé óáí íá õðåíèõìßæåé ôçí
åõèýíç êÜèå áíèñþðïõ ùò ìÝëïõò ôçò êïéíùíßáò, áðü ôçí ïðïßá
äåí åîáéñåß ïýôå ôïí åáõôü ôçò. ÊÜèå Üíèñùðïò ðïõ óõíáéíåß êáé
äåí áíôéäñÜ óôá êïéíùíéêÜ êáêþò êåßìåíá, åßíáé óáí íá óõìöùíåß
ìå áõôÜ êáé íá óõìâÜëëåé óôç äéáéþíéóÞ ôïõò.
2ï ðïßçìá
1ç óôñïöÞ: Åäþ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò ìéëÜ ãéá ìéá ìçôÝñá ðïõ
344 åôïéìÜæåé ôï ðáéäß ôçò, áíÞìåñá ôùí Ýêôùí ãåíåèëßùí ôïõ, íá ðÜåé
ãéá äïõëåéÜ. Ç äïõëåéÜ ôïõ åßíáé íá ðïõëÜ óðßñôá óôç ãùíéÜ ìéáò Τέλλος
ðëáôåßáò. Óôç öñÜóç «Ôï ðáéäß ôçò ìåãÜëùóå» õðÜñ÷åé ôñáãéêÞ Άγρας
åéñùíåßá ðïõ äéáöáßíåôáé êáëýôåñá ìå ôç öñÜóç «¸êëåéóå óÞìåñá Νικηφόρος
ôá Ýîé ôïõ ÷ñüíéá». Ôï ðáéäß öáíôÜæåé «óáí Üíôñáò», áëëÜ áêüìç Βρεττάκος
åßíáé ìéêñü ðáéäß. Ïé áíôßîïåò óõíèÞêåò åñãáóßáò áðïôõðþíïíôáé ìå
ãëáöõñü ôñüðï óôçí ðñïóùðïðïßçóç ðïõ ðåñéÝ÷åé ç öñÜóç: «Ðáß-
æåé ï ÷åéìþíáò óôá äÝêá ôïõ äÜ÷ôõëá». Óôç öñÜóç «¸ãéíå íý÷ôá»
âëÝðïõìå ôç óêëçñüôçôá ôçò äïõëåéÜò êáé êáôáëáâáßíïõìå üôé ôï
ðáéäß åñãÜæåôáé ðïëëÝò þñåò ôçí çìÝñá, ìÝ÷ñé ôï âñÜäõ. ÃåíéêÜ óå
üëç ôç óôñïöÞ ç ðïéçôéêÞ öùíÞ âÜæåé ôç ìÜíá íá ðñïóðáèåß íá êá-
èçóõ÷Üóåé ôçí áãùíßá ôçò ìå óêÝøåéò ðïõ üìùò ðåñéÝ÷ïõí ôñáãéêÞ
åéñùíåßá, åöüóïí êáé ç ßäéá áëëÜ êáé ïé áíáãíþóôåò ãíùñßæïõí üôé
üóá ëÝåé äåí éó÷ýïõí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá.
2ç óôñïöÞ: Ç ìÝ÷ñé ôþñá êáëõììÝíç Ýíôïíç áíçóõ÷ßá ôçò åêöñÜ-
æåôáé ôåëéêÜ óôç äåýôåñç óôñïöÞ üôáí óå åõèý ëüãï åý÷åôáé ôï
ðáéäß ôçò, ìå ôï Üíáììá åíüò óðßñôïõ íá ìðïñÝóåé íá öùôßóåé ôïí
êüóìï. ÄçëáäÞ íá ìðïñÝóåé íá äéáöùôßóåé ôïí êüóìï êáé íá ôïí
âåëôéþóåé, ìå ôÝôïéï ôñüðï, þóôå íá åêëåßøïõí ðëÝïí ïé óõíèÞêåò
êáé ïé ëüãïé (öôþ÷åéá, åãêáôÜëåéøç, ìåôáíÜóôåõóç, ðüëåìïò, ðñï-
óöõãéÜ) ðïõ áíáãêÜæïõí Ýíá ðáéäß íá äïõëÝøåé.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí:

1ï ðïßçìá
ÐïéçôéêÞ öùíÞ
Ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé åõáßóèçôç êáé åíï÷éêÞ. ÄéáêáôÝ÷åôáé áðü óõ-
íáéóèÞìáôá ôñõöåñüôçôáò áðü ôçí ðñþôç óôéãìÞ ðïõ áíôéêñßæåé ôï
ðáéäß ðïõ ðïõëÜåé ëïõëïýäéá óôï óôáèìü. Áäõíáôåß íá ôï áíôéìå-
ôùðßóåé ìå üñïõò ïéêïíïìéêÞò óõíáëëáãÞò êáé óõãêéíåßôáé ìðñïóôÜ
óôçí áöýóéêç åéêüíá åíüò ðáéäéïý ðïõ åñãÜæåôáé óôï äñüìï. Áíá-
ëïãßæåôáé üìùò êáé ôç äéêÞ ôïõ åõèýíç ãéá ôçí áöýóéêç áõôÞ åéêüíá.
Ìðïñåß íá ìçí Ý÷åé öôáßîåé Üìåóá ãéá ôçí ôùñéíÞ êáôÜóôáóç ôïõ
ðáéäéïý, ùóôüóï åßíáé çèéêüò áõôïõñãüò, åöüóïí ðáñáäÝ÷åôáé üôé
ðáñÝâëåøå êáé äåí Ýêáíå ôßðïôá ãéá íá åîáëåéöèïýí Üëëá êáêþò
êåßìåíá ôçò êïéíùíßáò. Ôï ðáéäß ðïõ åíÝðíåõóå ôç óõããñáöÞ ôïõ
ðïéÞìáôïò åßíáé âïõâü ðñüóùðï.
2ï ðïßçìá
ÌÜíá: Ç ìçôÝñá ôïõ ðáéäéïý – âéïðáëáéóôÞ åßíáé Ýíá ôñáãéêü ðñü-
óùðï. Åìöáíßæåôáé ðåñÞöáíç ðïõ ôï ðáéäß ôçò ìåãÜëùóå êáé äßíåé
ôçí åíôýðùóç üôé åßíáé Üíôñáò ðéá, åöüóïí åñãÜæåôáé êáé áøçöÜ ôç
óùìáôéêÞ êïýñáóç êáé ôï ÷åéìþíá. Ùóôüóï áãùíéÜ êáé áíçóõ÷åß ãéá
ôçí ðñüùñç ùñßìáóç êáé áõôü öáßíåôáé óôç äåýôåñç óôñïöÞ, üðïõ
åý÷åôáé êáé ðáñáêáëåß íá ãßíåé Ýíá èáýìá êáé íá ðÜøïõí ðëÝïí ïé 345
Η ΒΙΟΠΑΛΗ óõíèÞêåò ðïõ ùèïýí ôï ðáéäß ôçò óôçí åñãáóßá óå ìéá ôüóï åõáß-
óèçôç êáé ôñõöåñÞ çëéêßá. «ÊïéôÜæåé… ÓêïôÜäé:» ç ìÜíá ðñïóðáèåß
ìå êÜèå ôñüðï íá âïçèÞóåé ôï ðáéäß ôçò, áëëÜ äåí ôá êáôáöÝñíåé
åöüóïí õðÜñ÷åé ðáíôïý óêïôÜäé. Ðáíôïý äçëáäÞ õðÜñ÷ïõí êïé-
íùíéêÜ ðñïâëÞìáôá ðïõ åßíáé áíõðÝñâëçôá êáé ðïõ ùèïýí ðïëëÜ
áíÞëéêá ðáéäéÜ óôçí åñãáóßá.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá êáé ôùí äýï ðïéçìÜôùí åßíáé ç äçìïôéêÞ. ÊáíÝíá áðü ôá
äýï äåí ðáñïõóéÜæåé ãëùóóéêÝò éäéáéôåñüôçôåò. Ùóôüóï ìðïñïý-
óå íá åðéóçìÜíïõìå ìéá äéáöïñÜ ùò ðñïò ôï ëåîéëüãéï. Ôï ðñþ-
ôï ðïßçìá ÷ñçóéìïðïéåß ëåîéëüãéï ðåñéóóüôåñï ðëïýóéï, åíþ óôï
äåýôåñï ðïßçìá ïé ëÝîåéò ìïéÜæïõí âãáëìÝíåò áðü ôçí êáèçìåñéíÞ
ìáò ïìéëßá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò êáé óôá äýï ðïéÞìáôá åßíáé ãëáöõñü êáé ëéôü. Ùóôüóï
ðåñéóóüôåñç áðëüôçôá ðáñïõóéÜæåé ôï ýöïò ôïõ äåýôåñïõ ðïéÞìá-
ôïò, ëüãù ìïñöÞò, åöüóïí áíÞêåé óôç íåùôåñéêÞ ðïßçóç. Ç ìïñöÞ
ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò ôï êÜíåé ëõñéêü, êÜôé ðïõ äåí éó÷ýåé ãéá ôï
äåýôåñï ðïßçìá. Ïé ìéêñÝò ðåñßïäïé êáé ïé åëëåéðôéêÝò ðñïôÜóåéò
êáèéóôïýí ôï äåýôåñï ðïßçìá ðéï ãïñãü óå ýöïò óå ó÷Ýóç ìå ôï
ðñþôï.

1ï ðïßçìá
Áðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ï ðñþôïò êáé ï ôÝ-
ôáñôïò óôß÷ïò êÜèå óôñïöÞò åßíáé ï÷ôáóýëëáâïé êáé ïé õðüëïéðïé
åííéáóýëëáâïé. Ç ïìïéïêáôáëçîßá õðÜñ÷åé êáé åßíáé ðëå÷ôÞ, åíþ ôï
ìÝôñï åßíáé éáìâéêü.
2ï ðïßçìá
Ôï äåýôåñï ðïßçìá äåí õðïâÜëëåôáé óå êÜðïéï óõãêåêñéìÝíï ìïñ-
öéêü ó÷Þìá. ÕðÜñ÷ïõí äýï óôñïöÝò, ìå äéáöïñåôéêü áñéèìü óôß÷ùí
ç êáèåìßá êáé áíéóïóýëëáâïé. Äåí õðÜñ÷åé ìÝôñï, ïýôå ïìïéïêá-
ôáëçîßá.

ÌåôáöïñÝò: «Ýöåîå ç øõ÷Þ», «ÎÜóôåñç óêÝøç», «ÐáñèåíéêÞ óêÝøç»,
«Üðç÷ôá, ñç÷Ü ìáëëéÜ», «Üãïõñïõ ðáéäéïý», «Ýêëåéóå óÞìåñá ôá Ýîé
ôïõ ÷ñüíéá», «Ýãéíå íý÷ôá», «íá öùôßóåé ôïí êüóìï».
Ðáñïìïéþóåéò: «óá ìéá óêÝøç», «óá óôüìáôá», «óáí Üíôñáò».
346 ÐñïóùðïðïéÞóåéò: « ç øõ÷Þ… ðïõ ìïõ ëáëïýóå», «äýï êáëÝóìáôá
÷áäéïý», «ðÞñå ç øõ÷Þ íá óõíåäÝóåé», «ðáßæåé ï ÷åéìþíáò». Τέλλος
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý – âéïðáëáéóôÞ ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò, Άγρας
ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôùí ëïõëïõäéþí, ç åéêüíá ôïõ ðáéäéïý ôïõ äåý- Νικηφόρος
ôåñïõ ðïéÞìáôïò íá óôÝêåôáé óôçí ðëáôåßá, ç åéêüíá ôïõ ÷åéìþíá, ç Βρεττάκος
åéêüíá ôïõ ðáéäéïý ðïõ áíÜâåé Ýíá óðßñôï êáé öùôßæåé ôïí êüóìï.

1. Âñåßôå ôéò ëÝîåéò Þ ôéò öñÜóåéò ðïõ äçëþíïõí ôéò äýóêïëåò
óõíèÞêåò æùÞò ôùí äýï ðáéäéþí.
1ï ðïßçìá 2ï ðïßçìá
á. «åß÷å ðïõëÞóåé êéüëáò ôá á. «ðáßæåé ï ÷åéìþíáò óôá äÝêá
ôÝóóåñá» ôïõ äÜ÷ôõëá»
â. «ãëõêÜ ÷ëùìü» â. «¸ãéíå íý÷ôá… ÓêïôÜäé»
ã. «Üðç÷ôá, áñéÜ, ñç÷Ü ìáëëéÜ»
2. Óôï ðñþôï ðïßçìá ðñïâÜëëåôáé ç ðáéäéêÞ áèùüôçôá êáé óôï

äåýôåñï ç ðáéäéêÞ ùñéìüôçôá. Åðéâåâáéþíïíôáé ìÝóá óôá ðïéÞ-
ìáôá áõôÝò ïé ðáñáôçñÞóåéò;
Ç ðáéäéêÞ áèùüôçôá ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò åðéâåâáéþíåôáé áðü
ïñéóìÝíåò ëÝîåéò Þ êáé öñÜóåéò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß ç ðïéçôéêÞ öùíÞ
ðñïêåéìÝíïõ íá ôçí áðïäþóåé. Áñ÷éêÜ óôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ ðñþ-
ôïõ ðïéÞìáôïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ëÝîç «ðáéäß», ÷ùñßò üìùò íá áíá-
öÝñåôáé óôçí çëéêßá ôïõ. Óôïí 13ï óôß÷ï åðßóçò ç öñÜóç «êåöáëÜêé
Üãïõñïõ ðáéäéïý», Ý÷ïõìå ôçí åðáíÜëçøç ôçò ëÝîçò «ðáéäß» ðïõ
÷áñáêôçñßæåôáé ùò Üãïõñï, äçëáäÞ áíþñéìï. Åðßóçò âëÝðïõìå ôçí
ðñïôßìçóç ôïõ õðïêïñéóôéêïý ôçò ëÝîçò «êåöÜëé». Åðßóçò ç ðáéäéêÞ
áèùüôçôá åêöñÜæåôáé ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï áðü ôçí ðïéçôéêÞ
öùíÞ óôçí ðáñïìïßùóç ôùí ðáéäéêþí ìáôéþí ìå óôüìáôá ðïõ ÷á-
ìïãåëïýí êáé óå êáëïýí íá ôá ÷áúäÝøåéò.
Óôï äåýôåñï ðïßçìá ðñïâÜëëåôáé ìåí ç ðáéäéêÞ ùñéìüôçôá áëëÜ ìå
åéñùíéêü ôñüðï. Ç äÞëùóç ôçò ìÜíáò óôïí ðñþôï óôß÷ï «ôï ðáéäß
ôçò ìåãÜëùóå», äçëþíåé ìåí ôçí ùñéìüôçôá, áëëÜ õðïíïåß üôé áõôÞ
óõíÝâç ðñüùñá êáé ìå áöýóéêï ôñüðï. Ôï ðáéäß óôÝêåôáé óôç ãùíéÜ
ôçò ðëáôåßáò óáí Üíôñáò, áëëÜ äåí åßíáé Üíôñáò. Åßíáé ðáéäß ðïõ
ïé óõíèÞêåò ôï áíÜãêáóáí íá åñãÜæåôáé, üðùò êÜíåé Ýíáò åíÞëéêïò
. Ôï ðáéäß ùñßìáóå, åöüóïí ìðïñåß êáé åßíáé êáëüò åðáããåëìáôßáò
êáé áøçöÜ ôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò (÷åéìþíáò êáé óùìáôéêÞ êüðùóç),
ðñïêåéìÝíïõ íá åîáóöáëßóåé ôá ðñïò ôï æçí.
3. Ðïéá åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò ìçôÝñáò óôï ðïßçìá Ôï ðáéäß 347

Η ΒΙΟΠΑΛΗ ìå ôá óðßñôá êáé ðïéá ôïõ áöçãçôÞ óôï Îáíèü ðáéäß.
Ç ìÜíá ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò íéþèåé ðåñçöÜíéá ãéá ôï ðáéäß ôçò,
ðïõ ìüëéò óôá Ýîé ôïõ ÷ñüíéá ìðïñåß êáé åñãÜæåôáé ôüóï åõóõíåß-
äçôá êáé áøçöþíôáò ôéò áíôßîïåò óõíèÞêåò. Áóöáëþò áíçóõ÷åß
üôáí ëÝåé «Ðáßæåé ï ÷åéìþíáò óôá äÝêá ôïõ äÜ÷ôõëá» êáé «¸ãéíå
íý÷ôá». Ç áãùíßá ôçò åêöñÜæåôáé ìå ðåñéóóüôåñï ãëáöõñü ôñüðï
óôïõò ôñåéò ôåëåõôáßïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò, üðïõ åý÷åôáé íá
ìðïñïýóáí íá áëëÜîïõí ïé óõíèÞêåò ðïõ áíáãêÜæïõí ôï ðáéäß ôçò
íá åñãáóôåß óå ôüóï ìéêñÞ çëéêßá êáé ôï êÜíïõí íá öáßíåôáé óáí
Üíôñáò ôüóï ðñüùñá.
Ï áöçãçôÞò ôïõ ðñþôïõ ðïéÞìáôïò óõãêéíåßôáé ìðñïóôÜ óôçí åé-
êüíá åíüò ðáéäéïý, ðïõ åíþ ç åìöÜíéóÞ ôïõ ìáñôõñÜ áèùüôçôá êáé
áãíüôçôá, áíáãêÜæåôáé íá ðñïâÜëëåé áõôÞí ôçí åìöÜíéóç ðñïêåéìÝ-
íïõ íá áðïêïìßóåé êÝñäïò. Ç üøç ôïõ ðáéäéïý ôïõ ãåííÜ óõíáéóèÞ-
ìáôá ôñõöåñüôçôáò êáé áãÜðçò. Ùóôüóï óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ,
ï áöçãçôÞò ìïéÜæåé íá áéóèÜíåôáé õðåýèõíïò êáé óõììÝôï÷ïò óôï
êïéíùíéêü ðñüâëçìá ôçò ðáéäéêÞò åñãáóßáò. ÅóôéÜæåé ôçí åõèýíç
ôïõ óôçí áäéáöïñßá ìå ôçí ïðïßá áíôéìåôþðéóå Üëëåò áñíçôéêÝò
ðôõ÷Ýò ôçò êïéíùíßáò óôï ðáñåëèüí. ÁéóèÜíåôáé üôé áäéáöïñþíôáò,
óõíáßíåóå óôçí åîáêïëïýèçóç ôùí ðñïâëçìÜôùí, ìÝñïò ôùí ïðïß-
ùí åßíáé êáé ç åéêüíá åíüò ðáéäéïý ðïõ áíáãêÜæåôáé íá åñãáóôåß.
4. Ôï ðñþôï ðïßçìá Ý÷åé ðáñáäïóéáêÞ ìïñöÞ êáé ôï äåýôåñï

íåùôåñéêÞ. Óå ðïéá óôïé÷åßá åóôéÜæåôáé ç äéáöïñÜ ôïõò;
Ç ïöèáëìïöáíÞò äéáöïñÜ ìåôáîý ôùí äýï ðïéçìÜôùí áöïñÜ óôç
ìïñöÞ ôïõò, ç ïðïßá ôá êáôáôÜóóåé óå äýï äéáöïñåôéêÜ ëïãïôå-
÷íéêÜ ñåýìáôá. ÄéáöÝñïõí ùò ðñïò ôï ìÝôñï, ôçí ïìïéïêáôáëçîßá
êáé ôç ìïñöÞ ôùí óôñïöþí êáé ôùí óôß÷ùí. ÓõãêåêñéìÝíá:
1ï ðïßçìá: Áðïôåëåßôáé áðü ðÝíôå ôåôñÜóôé÷åò óôñïöÝò. Ï ðñþ-
ôïò êáé ï ôÝôáñôïò óôß÷ïò êÜèå óôñïöÞò åßíáé ï÷ôáóýëëáâïé êáé
ïé õðüëïéðïé åííéáóýëëáâïé. Ç ïìïéïêáôáëçîßá õðÜñ÷åé êáé åßíáé
ðëå÷ôÞ, åíþ ôï ìÝôñï åßíáé éáìâéêü.
2ï ðïßçìá: Ôï äåýôåñï ðïßçìá äåí õðïâÜëëåôáé óå êÜðïéï óõãêå-
êñéìÝíï ìïñöéêü ó÷Þìá. ÕðÜñ÷ïõí äýï óôñïöÝò, ìå äéáöïñåôéêü
áñéèìü óôß÷ùí ç êáèåìßá êáé áíéóïóýëëáâïé. Äåí õðÜñ÷åé ìÝôñï,
ïýôå ïìïéïêáôáëçîßá.

κειμένου
1. ÌåôáãñÜøôå ôï ðñþôï ðïßçìá óå ðåæü.
2. Áíáëýóôå íïçìáôéêÜ ôéò ðáñïìïéþóåéò ôùí äýï ðïéçìÜôùí.
348
Ο Βάνκας
Άντον Τσέχωφ
Ï Áíôþíéïò Ðáýëïâéôò ÔóÝ÷ùö ãåííÞèçêå óôï ÔáúãÜíé ôçò Áæïöé-
êÞò, üðïõ ï ðáôÝñáò ôïõ åñãáæüôáí óå åëëçíéêü åìðïñéêü ïßêï. Ï
ðáððïýò ôïõ Þôáí äïõëïðÜñïéêïò.
Ôï ãõìíÜóéï ôï ôåëåßùóå óôçí ðáôñßäá ôïõ êáé óôç Ìüó÷á óðïý-
äáóå éáôñéêÞ, ôçí ïðïßá Üóêçóå ðïëý ëßãï, êõñßùò ùò Ýñãï öéëáí-
èñùðßáò ðñïò ôïõò äõóôõ÷éóìÝíïõò ÷ùñéêïýò êáé óôçí ôåëåõôáßá
äåêáåôßá ôïõ áéþíá óå åðéäçìßá ÷ïëÝñáò.
Ï ÔóÝ÷ùö Ýæçóå Ýíôïíá ôç æùÞ ôïõ êáéñïý ôïõ óôç Ñùóßá ìå üëç
ôçò ôçí áèëéüôçôá. Ôáîßäåøå óôç Óá÷áëßíç, ãéá íá ãíùñßóåé ôéò
óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí êáôáäßêùí, êáé Ýöåñå óôç äçìïóéüôçôá
ôéò åíôõðþóåéò ôïõ êáôáãñÜöïíôÜò ôçí óå Ýíá âéâëßï.Ôáîßäåøå óôï
åîùôåñéêü êáé óôç Ãáëëßá, üðïõ ðáñáêïëïýèçóå ôçí åîÝëéîç ôçò
õðüèåóçò ÍôñÝõöïõò.Ôï 1892 åãêáôáóôÜèçêå óôï ÷ùñéü Ìåëß÷ïâï
êïíôÜ óôç Ìüó÷á.Ôï 1900 êáôÝöõãå óôç ÃéÜëôá, åëðßæïíôáò ðùò èá
èåñáðåõôåß áðü ôç öõìáôßùóç ðïõ ôïí êáôÝôñùãå. ÅðÝóôñåøå óôç
Ìüó÷á ôï 1904, ç õãåßá ôïõ üìùò ôïí õðï÷ñÝùóå íá áíáæçôÞóåé
êáëýôåñï êëßìá. ÐÞãå óôï ÌðÜíôåí ÂÜéëåñ ôïõ ÌÝëáíá Äñõìïý,
óôç Ãåñìáíßá, üðïõ ðÝèáíå ôï 1904.
¸ãñáøå äéçãÞìáôá êáé êùìùäßåò êáé áöïóéþèçêå ôåëéêÜ óôï èÝá-
ôñï, ãéá íá ìáò äþóåé Ýñãá áîéþóåùí.
ÐáñïõóéÜæåôáé ãéá ðñþôç öïñÜ ôï 1884 ìå ìéá óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí
ìå ôßôëï Ðáñáìýèéá ôçò ÌåëðïìÝíçò. Ç ëïãïêñéóßá áðáãïñåýåé
ôçí êõêëïöïñßá ôùí âéâëßùí Óôç äçìïóéÜ êáé Íá ìéëÞóåéò íá ìç
ìéëÞóåéò. Áêïëïõèïýí ïé óõëëïãÝò áðü äéçãÞìáôá Ðïéêßëá äéçãÞ-
ìáôá, Óôï óïýñïõðï, êáèþò êáé ç íïõâÝëá Ç óôÝðá.ÂáóéóìÝíïò
óôéò öñéêôÝò åìðåéñßåò ôïõ óôï íçóß Óá÷áëßíç ãñÜöåé ôï âéâëßï Ôï
íçóß Óá÷áëßíç. Áêïëïõèåß ç íïõâÝëá ÈÜëáìïò 6. Ôï 1896 ãñÜöåé
ôï ðñþôï èåáôñéêü Ýñãï ôïõ ÃëÜñïò, åíþ óôç óõíÝ÷åéá ôï Èåßïò
ÂÜíéáò. Ôï èåáôñéêü Ýñãï Ìáîßì Ãêüñêé áíåâáßíåé ôï 1901. Ôï 1903
ãñÜöåé ôïí ðåñßöçìï Âõóóéíüêçðï.
349
Η ΒΙΟΠΑΛΗ Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο
Óôï áõôïôåëÝò áõôü äéÞãçìá ï Ñþóïò óõããñáöÝáò ðñáãìáôåýåôáé
ôï åõáßóèçôï èÝìá ôçò ðáéäéêÞò âéïðÜëçò. Ï ÂÜíêáò åßíáé Ýíá åííé-
Ü÷ñïíï áãüñé, ïñöáíü, ðïõ ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò ôïí áíáãêÜæïõí
íá óôåñçèåß ôï áãáðçìÝíï ðñüóùðï ôïõ ðáððïý ôïõ êáé íá âéþóåé
ôç óêëçñüôçôá ôùí áíèñþðùí. Ï ìéêñüò æåé êÜôù áðü Üèëéåò óõí-
èÞêåò êáé õößóôáôáé êáêïðïßçóç.
Γ. Δομή του κειμένου

Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò…. áðüìåéíåò»: Ï ÂÜíêáò áðïãïçôåõìÝíïò
ãñÜöåé ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ.
2ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò… ãéïñôÝò»: Ç áíÜìíçóç ôïõ ðáððïý êáé ôçò
æùÞò óôï ÷ùñéü.
3ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò … Ýëá»: Ïé åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êïíôÜ óôïí
ðáððïý ôïõ.
4ç åíüôçôá: «Ï ÂÜíêáò … ïõñÜ ôïõ»: Ï ÂÜíêáò óôÝëíåé ôï ãñÜììá
óôïí ðáððïý ôïõ.
Ï ÂÜíêáò åñãÜæåôáé ùò êÜëöáò óå Ýíá ôóáãêáñÜäéêï ôçò Ìüó÷áò.
Ïñöáíüò êáèþò åßíáé, Ý÷åé ìüíï Ýíáí ðáððïý, ðïõ åñãÜæåôáé êé
åêåßíïò óå Ýíá õðïóôáôéêü óôï ÷ùñéü. Ï ÂÜíêáò èõìÜôáé ìå íï-
óôáëãßá ôéò ìÝñåò ðïõ æïýóå óôçí ýðáéèñï ìáæß ìå ôïí ðáððïý
ôïõ. ÁðåëðéóìÝíïò åîáéôßáò ôùí óõíèçêþí äéáâßùóÞò ôïõ (ðåßíá,
êáêïðïßçóç) áðïöáóßæåé íá ãñÜøåé Ýíá ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ,
ðáñáêáëþíôáò ôïí íá ôïí ðÜñåé îáíÜ êïíôÜ ôïõ. Ôï ãñÜììá üìùò,
ðáñüëï ðïõ ôï ôá÷õäñïìåß, äå èá öôÜóåé ðïôÝ, êáèþò ï ÂÜíêáò
îå÷íÜ íá ãñÜøåé ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáððïý. ÈåìáôéêÜ êÝíôñá ôïõ
êåéìÝíïõ åßíáé ç ïñöÜíéá êáé ç öôþ÷åéá ùò ðáñÜãïíôåò ðïõ ùèïýí
óôçí ðáéäéêÞ âéïðÜëç. Åðßóçò ôï êåßìåíï êÜíåé ëüãï ãéá ôçí áíÜãêç
ôïõ ðáéäéïý ãéá áãÜðç êáé öñïíôßäá.

1ç åíüôçôá: Ï áöçãçôÞò áðü ôçí ðñþôç êéüëáò ãñáììÞ ôçò ðñþôçò
åíüôçôáò ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôï ÷ñüíï, ôïí ôüðï êáé ãéá ôï êå-
íôñéêü ðñüóùðï ôïõ êåéìÝíïõ, ðïõ åßíáé ï ìéêñüò ÂÜíêáò. Ï ÂÜíêáò
åñãÜæåôáé ùò êÜëöáò óå Ýíá ôóáãêáñÜäéêï ôçò Ìüó÷áò. Åðßóçò
ìáò ðëçñïöïñåß ãéá ôçí ïñöÜíéá ôïõ êáé ãéá ôï ìïíáäéêü óõããåíéêü
ðñüóùðï ðïõ ôïõ Ý÷åé áðïìåßíåé óôïí êüóìï áðü ïéêïãÝíåéá, êáé
350
áõôü åßíáé ï ðáððïýò ôïõ. Ãé’ áõôü êáé áðïöáóßæåé íá ôïõ óôåßëåé Άντον
Ýíá ãñÜììá. Τσέχωφ
2ç åíüôçôá: Óå áõôÞ ôçí åíüôçôá ï ÂÜíêáò êÜíåé ìéá áíáäñïìÞ
óôï ðáñåëèüí êáé óôéò åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò ðïõ æïýóå êïíôÜ óôïí
ðáððïý ôïõ. Ìå áöåôçñßá ôçò áöÞãçóÞò ôïõ ôï «óêïôåéíü ðáñÜ-
èõñï», êáé óå ó÷Þìá êýêëïõ, ç áöÞãçóç îåêéíþíôáò áðü ôï ðáñüí,
åðéóôñÝöåé óôï ðáñåëèüí êáé îáíáãõñßæåé óôï ðáñüí, ìÝóá áðü
æùíôáíÝò êáé ÷éïõìïñéóôéêÝò åéêüíåò.
3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ Ý÷ïõìå ôç óõíÝ÷åéá ôïõ ãñÜììáôïò
ôïõ ÂÜíêá óôïí ðáððïý ôïõ, üðïõ áöçãåßôáé ôá âÜóáíÜ ôïõ. Óõ-
ãêåêñéìÝíá áíáöÝñåé ôç óùìáôéêÞ êáêïðïßçóç ðïõ õößóôáôáé áð’
üëïõò ôïõò áíùôÝñïõò ôïõ, ãéá áóÞìáíôåò áöïñìÝò. Åðßóçò êÜíåé
ëüãï ãéá ôçí ðåßíá ôïõ, êáèþò ôï öáãçôü ðïõ ôïõ ðñïóöÝñïõí
åßíáé ëéãïóôü. Ðáñáêáëåß ôïí ðáððïý ôïõ íá Ýñèåé íá ôïí ðÜñåé
ãéáôß áéóèÜíåôáé üôé äå èá áíôÝîåé êáé èá ðåèÜíåé. Åíþ ãñÜöåé ôï
ãñÜììá, ôï ìéêñü ðáéäß óõãêéíåßôáé êáé êëáßåé. ÌåôÜ ðáñáèÝôåé ôá
áíôáëëÜãìáôá ðïõ õðüó÷åôáé óôïí ðáððïý ôïõ óå ðåñßðôùóç ðïõ
ôïõ êÜíåé ôï ÷áôßñé êáé Ýñèåé íá ôïí óþóåé áðü ôá âáóáíéóôÞñéá
ôçò æùÞò óôç Ìüó÷á.
Áêïëïõèåß ìßá ïëüêëçñç ðáñÜãñáöïò ðïõ êáôáãñÜöåé ôéò Üèëé-
åò óõíèÞêåò äéáâßùóçò ôùí ìéêñþí âéïðáëáéóôþí óôç Ìüó÷á. Ç
ãñáöÞ ôïõ ãñÜììáôïò äéáêüðôåôáé êáé ðÜëé ãéá íá îáíáãßíåé ìéá
áíáäñïìÞ óôï ðáñåëèüí ôïõ ìéêñïý ÂÜíêá. Ôï áãáðçìÝíï ðñüóù-
ðï ôïõ ðáððïý êáé ðÜëé, ôï êõíÞãé ðïõ óôï ïðïßï ðÞãáéíáí ìáæß,
ôá ×ñéóôïýãåííá êáé ï óôïëéóìüò ôïõ äÝíôñïõ, ç êõñßá ¼ëãá êáé
ôï ìÜèçìá ìáæß ôçò, åßíáé âéþìáôá ðïõ Ý÷ïõí áðïôõðùèåß ìå ôïí
êáëýôåñï ôñüðï óôçí ðáéäéêÞ ìíÞìç ôïõ. ÅðáíÝñ÷åôáé ãéá ôñßôç
öïñÜ óôï ãñÜììá ôïõ êáé ðñïóôÜæåé ôïí ðáððïý ôïõ íá Ýñèåé êáé
ìÜëéóôá ãñÞãïñá ãéáôß áéóèÜíåôáé ôéò äõíÜìåéò êáé ôçí áíôï÷Þ ôïõ
íá ôïí åãêáôáëåßðïõí.
4ç åíüôçôá: Ôåëåéþíïíôáò ôï ãñÜììá ï ÂÜíêáò åðáíÝñ÷åôáé óôçí
ðñáãìáôéêüôçôá. ÓôÝëíåé, üìùò, ôï ãñÜììá óôïí ðáððïý ôïõ ÷ùñßò
äéåýèõíóç. Ôï êåßìåíï ôåëåéþíåé ìå ôá üíåéñá ðïõ êÜíåé ï ÂÜíêáò
åíþ êïéìÜôáé. Åäþ ï áöçãçôÞò ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï êáôïñèþíåé
íá äþóåé ôçí áíôßèåóç ìåôáîý ôçò óêëçñÞò ðñáãìáôéêüôçôáò ôçò
æùÞò êáé ôçò ïíåéñåìÝíçò åõôõ÷ßáò ôïõ ìéêñïý ðáéäéïý.

ÂÜíêáò: Åßíáé Ýíá åííéÜ÷ñïíï áãüñé ðïõ ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò
ôï áíÜãêáóáí íá áðï÷ùñéóôåß ÷ùñßò íá èÝëåé ôïí ðáððïý ôïõ
êáé íá ðÜåé íá åñãáóôåß ùò ôóáãêÜñçò óôçí ðñùôåýïõóá. Åêåß ïé
Üíèñùðïé ôïí êáêïìåôá÷åéñßæïíôáé, ðñïâáßíïíôáò óõ÷íÜ êáé óå
óùìáôéêÞ âßá. ÐáñÜ ôï ãåãïíüò üôé åñãÜæåôáé, ôï öáãçôü ðïõ ôïõ 351
Η ΒΙΟΠΑΛΗ ðñïóöÝñïõí åßíáé ëéãïóôü. Åßíáé áðïãïçôåõìÝíïò, áðåëðéóìÝíïò êáé
óõ÷íÜ ôï ðáéäéêü ôïõ ìõáëü ôïí ïäçãåß óå áðüãíùóç êáé óôç óêÝøç
üôé èá ðåèÜíåé. Ãé’ áõôü êáé áðåõèýíåôáé óôïí ôåëåõôáßï Üíèñùðï
ðïõ ôïõ Ý÷åé áðïìåßíåé áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôïõ, ôïí ðáððïý ôïõ,
êáé ôïí ðáñáêáëåß íá Ýñèåé íá ôïí óþóåé. Ç áðáíèñùðéÜ ôùí áí-
èñþðùí ôçò ðüëçò ôïí Ý÷ïõí êÜíåé íá Ý÷åé ÷Üóåé ôçí åìðéóôïóýíç
ôïõ óôïõò áíèñþðïõò êáé íá ôïõò âëÝðåé üëïõò êá÷ýðïðôá. Ùò
ôñüðï Üìõíáò ÷ñçóéìïðïéåß ôçí ïíåéñïðüëçóç ðïõ ôïí óõãêéíåß ìåí
áëëÜ ôïí âïçèïýí íá áíôéðáñÝñ÷åôáé ôéò äýóêïëåò óõíèÞêåò æùÞò
óôéò ïðïßåò æåé êáé íá åëðßæåé óå Ýíá êáëýôåñï ìÝëëïí. Êáé ìüíï
ôï ãñÜììá ðïõ Ýãñáøå óôïí ðáððïý ôïõ, ôïí Ýêáíå íá êïéìçèåß
ãáëÞíéá ôï âñÜäõ êáé íá ïíåéñåõôåß.
Ðáððïýò: ÌÝóá áðü ôï ãñÜììá ôïõ ìéêñïý ÂÜíêá êáé ôéò áíáðï-
ëÞóåéò ôïõ óôï ðáñåëèüí, óêéáãñáöïýìå ôï ðñüóùðï ôïõ ðáððïý
ôïõ. ÐáñïõóéÜæåôáé ùò Ýíáò Üíèñùðïò áíïé÷ôüêáñäïò êáé ðñüó÷á-
ñïò, ìå Ýíôïíç ôçí áßóèçóç ôïõ ÷éïýìïñ («Ç üøç ôïõ Þôáí ðÜíôïôå
ãåëáóôÞ êáé ôá ìÜôéá ôïõ ìðéñìðßëéæáí»). ¹ôáí öéëüæùïò êáé ôïõ
Üñåóå íá áóôåéåýåôáé ìå ôï õðüëïéðï ðñïóùðéêü ôïõ óðéôéïý üðïõ
åñãáæüôáí. Áõôü ìáò äåß÷íåé Ýíáí Üíèñùðï ðïõ äåí ôï âÜæåé êÜôù,
áëëÜ ðñïóðáèåß íá åêìåôáëëåõôåß êÜèå óôéãìÞ ôçò æùÞò ôïõ ìå
ôïí êáëýôåñï äõíáôü ôñüðï. Ïé äõóêïëßåò äåí ôïí áðïãïÞôåõáí
êáé äåí ôïõ äçìéïõñãïýóáí óêõèñùðÞ äéÜèåóç.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéáéôåñü-
ôçôåò êáé éäéùìáôéóìïýò.
ii) ÁöÞãçóç
Óôï áðüóðáóìá õéïèåôåßôáé ç äéÞãçóç, áëëÜ ìå Ýíá éäéüìïñöï
ôÝ÷íáóìá åê ìÝñïõò ôïõ óõããñáöÝá. Ï áíáãíþóôçò ìáèáßíåé ãéá
ôç æùÞ ôïõ ÂÜíêá ìÝóá áðü ôï ãñÜììá ðïõ óôÝëíåé óôïí ðáððïý
ôïõ, üðïõ êÜíåé ëüãï êáé ãéá ôï ðáñüí êáé ãéá ôï ðáñåëèüí. Ç
áöÞãçóç ìå áõôüí ôïí ôñüðï êéíåßôáé óå äýï ÷ñïíéêÜ åðßðåäá: óôï
«ôþñá», ðïõ åßíáé ç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á êáé ðåñéãñÜöåôáé
óôï ãñÜììá, êáé óôï «ôüôå», ðïõ áíáöÝñåôáé óôç æùÞ óôï ÷ùñéü êáé
ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò áíáðüëçóçò. ÁõôÞ ç áíáðüëçóç, áí
êáé áíáôñÝ÷åé óôï ðáñåëèüí, ãßíåôáé êÜðïôå óå ðáñïíôéêü ÷ñüíï
(áõôÞ ôç óôéãìÞ, ÷ùñßò Üëëï ï ðáððïýò èá óôÝêåôáé ìðñïóôÜ óôçí
áõëüðïñôá… êáé ôïí Ýôñéøáí ìå ÷éüíé ãéá ôéò ãéïñôÝò), äßíïíôáò
èåáôñéêÞ æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç êáé ðñïêáëþíôáò ôçí Üìåóç óõì-
ìåôï÷Þ ôïõ áíáãíþóôç.
352
iii) ¾öïò Άντον
Ôï ýöïò åßíáé ëéôü êáé ãëáöõñü, ìå êÜðïéåò äüóåéò ìåëïäñáìáôé- Τσέχωφ
óìïý. Ï ðáñïíôéêüò ÷ñüíïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé ìåñéêÝò öïñÝò
óôéò áíáðïëÞóåéò ôïõ ÂÜíêá äßíïõí æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá,
óðÜæïíôáò ôç ìïíïôïíßá ôçò áöÞãçóçò.

ÌåôáöïñÝò: «ôï åéêüíéóìá ðïõ Þôáí óöçíùìÝíï áíÜìåóá óôá ñÜ-
öéá», «ðñïôïý æùãñáößóåé ôï ðñþôï ãñÜììá», «Ýíáí êüìðï ðïõ ôïí
Ýðíéãå», «Ï ÂÜíêáò êïßôáîå êáôÜ ôï óêïôåéíü ðáñáèýñé… ôïõ ðáððïý
ôïõ», «ç üøç ôïõ Þôáí ãåëáóôÞ», «Ýðéáíå êïõâåíôïëüé», «ðáéãíéäé-
Üñéêá âëÝììáôá», «êüâåé äáãêùíéÜ óôï ðüäé», «åß÷áí ëéþóåé ìå ôéò
ìðáóôïõíéÝò», «êïõëïõñéÜæåôáé áðü ôï êñýï», «îåêáñäßæåôáé óôá
ãÝëéá», «óðáñìÝíïò ìå áóôÝñéá», «áóçìùìÝíá áðü ôçí ðÜ÷íç», «äåí
êëåßíù ìÜôé», «óöïýããéóå ôá ìÜôéá ìå ôç ãñïèßôóá», «óôýëùóå îáíÜ
ôï âëÝììá ôïõ» ê.Ü.
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ãëõêïêïéôïýóå üëï ôïí êüóìï… êáêßá ÉçóïõÀôç!»,
«êáðíü ðïõ áíåâáßíåé áðü ôéò êáìéíÜäåò», «ç ÊáóôÜíêá öôáñíßæåôáé…
ðáñáðïíåìÝíç».
Ðáñïìïéþóåéò: «Ýôóé ðïõ íïìßæåéò… ãéá ôéò ãéïñôÝò», «üðùò êÜíù êáé
ãéá ôç ìÜíá ìïõ, ôçí Ðåëáãßá».
Áíôßèåóç: «óêïôåéíü ðáñáèýñé». ÃåíéêÜ óå üëï ôï áðüóðáóìá õðÜñ-
÷åé áíôßèåóç ìåôáîý ôçò æùÞò ôïõ ÂÜíêá óôçí ðüëç êáé ôçò åõôõ-
÷éóìÝíçò æùÞò ôïõ óôï ÷ùñéü. Åðßóçò õðÜñ÷åé ç áíôßèåóç áíÜìåóá
óôç óêëçñÞ ðñáãìáôéêüôçôá êáé óôçí ïíåéñåìÝíç åõôõ÷ßá.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ÂÜíêá ðïõ ãñÜöåé ôï ãñÜììá, ïé åéêüíåò ôùí
âáóáíéóôçñßùí ôïõ ÂÜíêá, ç åéêüíá ôïõ ðáððïý, ç åéêüíá ôçò æùÞò
óôï ÷ùñéü, ç åéêüíá ôçò æùÞò ôùí ìéêñþí âéïðáëáéóôþí óôç Ìüó÷á,
ç åéêüíá ôùí óêõëéþí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðáððïý íá óöõñßæåé, ç
ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðáéäéïý íá ôïõñôïõñßæåé, ç åéêüíá ôïõ ÷ñéóôïõ-
ãåííéÜôéêïõ äÝíôñïõ, ç åéêüíá ôçò ôñüéêáò ê.Ü.

1. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá ôñÝöåé ï ÂÜíêáò ãéá ôïí ðáððïý ôïõ; Âñåß-
ôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá ìÝóá óôï êåßìåíï.
¼ëá ôá ðáéäéÜ ôñÝöïõí éäéáßôåñá óõíáéóèÞìáôá áãÜðçò ãéá ôïõò
ðáððïýäåò ôïõò. ÅéäéêÜ üìùò ï ÂÜíêáò áãáðÜåé ðåñéóóüôåñï ôïí
ðáððïý ôïõ, áêñéâþò ãéáôß äåí ôïõ Ý÷åé áðïìåßíåé óôç æùÞ êáíÝíáò
Üëëïò êáé âëÝðåé ôïí ðáððïý ôïõ óáí ìéá óáíßäá óùôçñßáò áðü
ôçí Üèëéá æùÞ ôçí ïðïßá æåé óôçí ðüëç. Ôçí áãÜðç ôïõ äçëþíåé
áñ÷éêÜ ìå ôçí ðñïóöþíçóç ðïõ ôïõ áðåõèýíåé óôï ãñÜììá ôïõ
(«ÐïëõáãáðçìÝíå ìïõ ðáððïý») êáé ôéò åõ÷Ýò ðïõ ôïõ óôÝëíåé åí
353
Η ΒΙΟΠΑΛΗ üøåé ×ñéóôïõãÝííùí («Ï Èåüò íá óïõ äßíåé üëá ôá êáëÜ»). Åðßóçò ç
áãÜðç ôïõ äçëþíåôáé ìÝóá áðü ôçí áíáðüëçóç ôïõ ðáñåëèüíôïò,
üðïõ õðÜñ÷ïõí ìüíï åéêüíåò ôçò æùÞò ôïõ ìå ôïí ðáððïý êáé ç
áíÜìíçóç ôïõ ðüóï üìïñöá ðåñíïýóå ìáæß ôïõ. Ôïí Ý÷åé ôüóç áíÜ-
ãêç êáé èÝëåé ôüóï ðïëý íá åðéóôñÝøåé ðëÜé ôïõ, ðïõ ôïõ õðüó÷åôáé
üôé óå ðåñßðôùóç áíõðáêïÞò ôïõ èá ôïõ åðéôñÝøåé íá ôïí äåßñåé.
¼ðïéïò áãáðÜåé, èÝëåé íá ðñïóôáôåýåé ôï áíôéêåßìåíï ôçò áãÜðçò
ôïõ. ¸ôóé êÜíåé êáé ï ÂÜíêáò, üðùò öáßíåôáé áðü ôç öñÜóç «Êáé
üôáí èá ìåãáëþóù… êáíÝíá íá óïõ êÜíåé êáêü». Ìå ôçí ßäéá áðï-
öþíçóç ôåëåéþíåé ôï ãñÜììá ôïõ («ÁãáðçìÝíå ìïõ ðáððïý Ýëá»).
2. Óõãêñßíåôå ôç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á ìå åêåßíç ðïõ æïýóå

óôï ÷ùñéü ôïõ. Ðïéåò äéáöïñÝò åíôïðßæåôå;
Ç äéÞãçóç êéíåßôáé óå äýï åðßðåäá: óôï «ôþñá», ðïõ åßíáé ç æùÞ ôïõ
ÂÜíêá óôç Ìüó÷á êáé ðåñéãñÜöåôáé óôï ãñÜììá, êáé óôï «ôüôå»,
ðïõ áíáöÝñåôáé óôç æùÞ ôïõ óôï ÷ùñéü êïíôÜ óôï ðáððïý ôïõ,
êáé ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò áíáðüëçóçò. Ç æùÞ óôç Ìüó÷á
åßíáé ãåìÜôç óôåñÞóåéò êáé êáêïðïßçóç ôçò øõ÷Þò êáé ôïõ óþìáôüò
ôïõ. Óôçí ðüëç åßíáé ðåéíáóìÝíïò êáé äéáñêþò êïõñáóìÝíïò áðü ôç
óõíå÷Þ äïõëåéÜ. Áêüìç êáé ìåôÜ ôç äïõëåéÜ óôï ôóáãêáñÜäéêï, ç
åñãáóßá äåí ôåëåéþíåé ãéá ôï ìéêñü âéïðáëáéóôÞ, êáèþò åßíáé áíá-
ãêáóìÝíïò íá êÜíåé êáé ïéêéáêÝò åñãáóßåò, üðùò ôï íá öõëÜåé ôï
ìùñü ôïõ áöåíôéêïý êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íý÷ôáò, ìå áðïôÝëåóìá
íá ìçí ôïõ åðéôñÝðåôáé íá îåêïõñáóôåß åêåßíïò.
Áíôßèåôá ç æùÞ óôï ÷ùñéü Þôáí ãåìÜôç åõôõ÷éóìÝíåò óôéãìÝò êáé
üìïñöåò áíáìíÞóåéò, ðáñüëï ðïõ êé åêåß áíÞêå óå õðçñåôéêü ðñï-
óùðéêü, ùò ãéïò ôçò êáìáñéÝñáò ôçò êõñÜò ôïõ óðéôéïý. Óôï ÷ùñéü
äåí åñãáæüôáí ï ßäéïò, ÷ùñßò áõôü íá óçìáßíåé üôé Ýìåíå áäñáíÞò.
Âïçèïýóå ôïí ðáððïý ôïõ óôéò äéêÝò ôïõ åñãáóßåò. ÁëëÜ ïé åñ-
ãáóßåò áõôÝò äåí Þôáí ôüóï êïðéáóôéêÝò êáé åðéðëÝïí Þôáí ðéï
åõ÷Üñéóôåò ãéáôß âñéóêüôáí êïíôÜ óôï ìüíï óõããåíéêü ôïõ ðñüóù-
ðï, ãåãïíüò ðïõ êÜíåé Ýíá ðáéäß íá áéóèÜíåôáé áóöÜëåéá. Åðßóçò
óôï ÷ùñéü üëïé ôïõ óõìðåñéöÝñïíôáí ìå êáëïóýíç êáé êáíåßò äåí
ðñïóðáèïýóå íá ôïí åîáðáôÞóåé Þ íá ôïí åêìåôáëëåõôåß. Ç áöå-
íôéêßíá ôçò ìçôÝñáò ôïõ ôïí äßäáóêå íá ãñÜöåé, íá äéáâÜæåé êáé
íá ÷ïñåýåé. Ç ôñõöåñÞ ðáñïõóßá ôïõ ðáððïý ôïõ êáé ç öñïíôßäá
ðïõ ôïõ äåß÷íïõí ôá áöåíôéêÜ ôïõ óðéôéïý, ôïõ ðñïóöÝñïõí ÷áñÜ
êáé áóöÜëåéá.
354
3. ÓêéáãñáöÞóôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ìéêñïý âéïðáëáéóôÞ, ðáñáðÝ- Άντον
ìðïíôáò óå óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ. Τσέχωφ
4. Óå ðïéï óçìåßï ôïõ äéçãÞìáôïò ï ÷ñüíïò ôçò áöÞãçóçò åßíáé

ðáñïíôéêüò; Ôé èÝëåé íá ðåôý÷åé ï óõããñáöÝáò ìå áõôÞ ôçí åðé-
ëïãÞ;
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï ôïõ êåéìÝíïõ, Ý÷ïõìå äéÞãçóç,
áëëÜ ìå Ýíá éäéüìïñöï ôÝ÷íáóìá åê ìÝñïõò ôïõ óõããñáöÝá. Ï
áíáãíþóôçò ìáèáßíåé ãéá ôç æùÞ ôïõ ÂÜíêá ìÝóá áðü ôï ãñÜììá
ðïõ óôÝëíåé óôïí ðáððïý ôïõ, üðïõ êÜíåé ëüãï êáé ãéá ôï ðáñüí êáé
ãéá ôï ðáñåëèüí. Ç áöÞãçóç ìå áõôüí ôïí ôñüðï êéíåßôáé óå äýï
÷ñïíéêÜ åðßðåäá: óôï «ôþñá», ðïõ åßíáé ç æùÞ ôïõ ÂÜíêá óôç Ìüó÷á
êáé ðåñéãñÜöåôáé óôï ãñÜììá, êáé óôï «ôüôå», ðïõ áíáöÝñåôáé óôç
æùÞ óôï ÷ùñéü êáé ðåñéãñÜöåôáé ìå ôç ìïñöÞ ôçò áíáðüëçóçò.
ÁõôÞ ç áíáðüëçóç, áí êáé áíáôñÝ÷åé óôï ðáñåëèüí, ãßíåôáé êÜ-
ðïôå óå ðáñïíôéêü ÷ñüíï (áõôÞ ôç óôéãìÞ, ÷ùñßò Üëëï ï ðáððïýò
èá óôÝêåôáé ìðñïóôÜ óôçí áõëüðïñôá… êáé ôïí Ýôñéøáí ìå ÷éüíé
ãéá ôéò ãéïñôÝò), äßíïíôáò èåáôñéêÞ æùíôÜíéá êáé ðáñáóôáôéêüôçôá
óôçí áöÞãçóç, ðñïêáëþíôáò Ýôóé ôï óðÜóéìï ôçò ìïíïôïíßáò ôçò
áöÞãçóçò êáé ôçí Üìåóç óõììåôï÷Þ ôïõ áíáãíþóôç óå áõôÞí.
5. Ðïéá óõíáéóèÞìáôá óáò ðñïêáëåß ôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò;

Ôï äéÞãçìá Ý÷åé Ýíá áðñüâëåðôï ôÝëïò ðïõ îáöíéÜæåé áñíçôéêÜ ôïí
áíáãíþóôç. Ï ÂÜíêáò óôÝëíåé ìåí ôï ãñÜììá áëëÜ îå÷íÜ íá ãñÜøåé
ôç äéåýèõíóç ôïõ ðáñáëÞðôç ðáððïý ôïõ. ¼ôáí ãßíåôáé öáíåñü üôé
ôï ãñÜììá äå èá öôÜóåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ êáé ôåëéêÜ ï ÂÜíêáò
äå èá óùèåß áðü ôçí áèëéüôçôá, ï áíáãíþóôçò óõãêéíåßôáé. Ôï
ãåãïíüò ôçò áêýñùóçò ôçò ðñïóðÜèåéáò ãéá åðéêïéíùíßá êáé ôçò
ìáôáßùóçò ôçò åðéèõìßáò ôïõ ÂÜíêá äçìéïõñãåß ôï áßóèçìá ìéá
ôñõöåñÞò èëßøçò ãéá ôçí ôñáãéêüôçôá ôïõ ðñïóþðïõ ôïõ ìéêñïý
âéïðáëáéóôÞ.

κειμένου
1. Âñåßôå óôï êåßìåíï ôá ðåñéóôáôéêÜ ðïõ äåß÷íïõí ôç óêëçñüôçôá
ôùí åíçëßêùí áðÝíáíôé óôï ìéêñü ÂÜíêá êáé ó÷ïëéÜóôå ôåò.
2. Ôï ìåóáßï ôìÞìá ôçò åðéóôïëÞò äå öáíåñþíåé ôçí ßäéá áðåëðéóßá. Ãéáôß;
355
Η ΒΙΟΠΑΛΗ
Λεώνη
Μαρία Πυλιώτου
ÃåííÞèçêå ôï 1935 óôï Ëåõêüíïéêï ôçò Ìåóáïñßáò, óÞìåñá êáôå÷ü-
ìåíï áðü ôïõò Ôïýñêïõò ÷ùñéü ôçò Êýðñïõ. Åßíáé äáóêÜëá, óõããñá-
öÝáò êáé åéêïíïãñÜöïò ðáéäéêþí âéâëßùí. ¸÷åé ôéìçèåß ìå âñáâåßá
áðü ôïí Êõðñéáêü Óýíäåóìï Ðáéäéêïý Âéâëßïõ, áðü ôï Õðïõñãåßï
Ðáéäåßáò, ôï Èåáôñéêü Ïñãáíéóìü Êýðñïõ, ôïí Êýêëï ôïõ Åëëçíéêïý
Ðáéäéêïý Âéâëßïõ, ôç Ãõíáéêåßá Ëïãïôå÷íéêÞ ÓõíôñïöéÜ ê.Ü. Åðßóçò,
Ý÷åé âñáâåõôåß áðü ôç UNICEF êáé ôï 1987 êÝñäéóå óå äéåèíÞ äéá-
ãùíéóìü ôï ÌåôÜëëéï ôïõ Äéåèíïýò Âñáâåßïõ Janusz Korczak. Äýï
âéâëßá ôçò ìåôáöñÜóôçêáí óôá ïõêñáíéêÜ êáé êõêëïöüñçóáí áðü
ôéò Eêäüóåéò ÌðåóÝëêá ôïõ ÊéÝâïõ. Ç ðïéçôéêÞ ôçò óýíèåóç Ãéá
×þìáôá ìåôáöñÜóôçêå óôá ñùóéêÜ êáé êõêëïöüñçóå óå áíèïëïãßá
óôç Ìüó÷á. Áó÷ïëåßôáé ìå ôç ìåëÝôç êáé ôçí ðáñïõóßáóç ðáéäéêþí
âéâëßùí, óõíåñãÜæåôáé ìå åöçìåñßäåò, ðåñéïäéêÜ, êáèþò êáé ìå ôï
ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç. Åßíáé ãñáììáôÝáò ôïõ Êõðñéáêïý
ÓõíäÝóìïõ Ðáéäéêïý Âéâëßïõ (åèíéêïý ôìÞìáôïò ôçò ÉÂÂÕ) êáé ìÝëïò
ôçò ¸íùóçò Ëïãïôå÷íþí Êýðñïõ. Óôá Ýñãá ôçò ðåñéëáìâÜíïíôáé
ôá åîÞò: Óôá öôåñÜ ôïõ ÷ñõóïý áåôïý, êáèþò êáé ôá ðáéäéêÜ Ç
áñâýëá ðïõ Ýãéíå âáñêïýëá, Ëåþíç, Ï óêýëïò ðïõ Ý÷áóå ôçí ïõñÜ
ôïõ, ÐåñéðÝôåéá óôï âïôáíüêçðï, Ôá äÝíôñá ðïõ ôñÝ÷ïõí, Ôá ðáéäéÜ
ôïõ Þëéïõ, ÔæéáöÝñ Ãéáóßí ÁëÞ, Ôï Üãáëìá ðïõ ðåôïýóå óôï üíåéñü
ôïõ, Ôï áóçìÝíéï êáðíéóôÞñé.

Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèéóôüñçìá ôçò Ìáñßáò Ðõ-
ëéþôïõ, Ëåþíç. Çñùßäá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò åßíáé ìéá Ýöçâç ðïõ
ðÜó÷åé áðü óêëÞñõíóç êáôÜ ðëÜêáò êáé åßíáé áíáãêáóìÝíç åðß äýï
÷ñüíéá íá êéíåßôáé ìå áíáðçñéêü êáñïôóÜêé. Ç ðñþôç ðåñßïäïò åßíáé
ðïëý äýóêïëç ãé’ áõôÞí. ÓôáäéáêÜ üìùò áíáêôÜ ôï èÜññïò ôçò,
áíôéìåôùðßæåé ìå äõíáìéóìü ôçò êáôÜóôáóÞ ôçò, âñßóêåé äïõëåéÜ êáé
356 äéåêäéêåß ôá äéêáéþìáôÜ ôçò. Ç áðåëðéóßá ðáñáìåñßæåôáé ìðñïóôÜ
óôï ìïíáäéêü äþñï, ôç æùÞ. Ç Ëåþíç, ëïéðüí, êáé ìïíá÷Ü ìå ôï Μαρία
ìõáëü êáé ôá ÷Ýñéá æùíôáíÜ, èá æåé, èá äçìéïõñãåß, ãéá íá Ý÷åé ôç Πυλιώτου
÷áñÜ ðïõ ÷ñåéÜæåôáé, ôïõò ößëïõò ðïõ áãáðÜ, áêüìá êáé ôïí Ýñùôá.
Ôçí áðïöáóéóôéêüôçôÜ ôçò íá äçìéïõñãÞóåé ìéá íÝá æùÞ ðáñáêï-
ëïõèïýìå óôï áðüóðáóìá ðïõ ðáñáôßèåôáé óôï ó÷ïëéêü âéâëßï.

Ôï êåßìåíï ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «¸÷ïõí ðåñÜóåé êéüëáò… ÷ñüíéá áðü ôüôå»: Ç Ëåþíç êáé
ç æùãñáöéêÞ.
2ç åíüôçôá: «ÓÞìåñá ç Ëåþíç… óôçí Üëëç ðëåõñÜ ôçò ðüëçò»: Ç
ðñþôç Ýîïäïò ôçò Ëåþíçò ìåôÜ ôï íïóïêïìåßï.
3ç åíüôçôá: «ÖôÜíåé åðéôÝëïõò ï èåßïò… ðñþôç óôïõò Ïëõìðéáêïýò
Áãþíåò»: Ï èåßïò Ôüíé êáé ôá ó÷ÝäéÜ ôïõò ãéá ôïí åêäïôéêü ïßêï.
Óôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôç èáññáëÝá ðñïóðÜèåéá ôçò êáèç-
ëùìÝíçò óå áíáðçñéêü êáñïôóÜêé Ëåþíçò íá ðÜñåé óôá ÷Ýñéá ôçò
ôç æùÞ ôçò êáé íá óõíå÷ßóåé íá æåé ùò êáíïíéêüò Üíèñùðïò. Áñ÷éêÜ
áó÷ïëåßôáé åðáããåëìáôéêÜ ìå ôç æùãñáöéêÞ óå ðÞëéíá óêåýç, ìéá
äïõëåéÜ ðïõ ôçí êÜíåé åõôõ÷éóìÝíç. Êáôüðéí ðåñéãñÜöåôáé ç áðüöá-
óç ôçò Ëåþíçò íá âãåé áðü ôï óðßôé êáé íá åìöáíéóôåß óå Ýíá ðÜñôé
ðïõ äéïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò êáé óôï ïðïßï èá ôç óõíïäåýóåé ï
èåßïò ôçò, ï Ôüíé. Êáôüðéí ðåñéãñÜöåôáé ç ó÷Ýóç ôçò Ëåþíçò ìå
ôï èåßï ôçò, ðïõ åßíáé óõìðáñáóôÜôçò êáé áñùãüò óôçí üëç ôçò
ðñïóðÜèåéá. ÌÜëéóôá áõôüò åßíáé ðïõ óôç íÝá ôïõ åðé÷åéñçìáôéêÞ
ðñïóðÜèåéá èá ðÜñåé ôç Ëåþíç ùò âïçèü ôïõ. Åêôüò ëïéðüí áðü
ôç èåìáôéêÞ åóôßáóç ôïõ êåéìÝíïõ óôá Üôïìá ìå åéäéêÝò áíÜãêåò,
ãßíåôáé ðáñÜëëçëá ëüãïò êáé ãéá ôá åñãáóéáêÜ ôïõò äéêáéþìáôá,
êáèþò êáé ãéá ôï êáôÜ ðüóï ç ôå÷íïëïãéêÞ åîÝëéîç ìðïñåß íá óõì-
âÜëåé ôá ìÝãéóôá óôç äéåõêüëõíóç ôçò æùÞò ôïõò.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åðáã-
ãåëìáôéêÞ ó÷Ýóç ôçò Ëåþíçò ìå ôç æùãñáöéêÞ. ¸÷åé êáôáöÝñåé íá
âñåé âéïðïñéóôéêÞ äéÝîïäï, äéáêïóìþíôáò ðéÜôá êáé áíáëáìâÜíï-
íôáò åñãáóßá óôï óðßôé. Ìáò äßíåôáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ åñãáóôçñßïõ
ôçò, üðïõ ç Ëåþíç áéóèÜíåôáé åõôõ÷éóìÝíç, áó÷ïëïýìåíç ìå áõôü
ðïõ ôçò áñÝóåé. ÕðÜñ÷ïõí êáé Üëëåò åðáããåëìáôéêÝò ðñïôÜóåéò ãé’
áõôÞí. Åðßóçò åßíáé ðïëëïß áõôïß ðïõ Ýñ÷ïíôáé íá ôçí åðéóêåöôïýí,
êõñßùò óõììáèçôÝò ôçò áðü ôï ó÷ïëåßï. 357
Η ΒΙΟΠΑΛΗ 2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ âëÝðïõìå ôçí áðüöáóç ôçò Ëåþ-
íçò íá âãåé ãéá ðñþôç öïñÜ áðü ôï óðßôé ìåôÜ ôçí Ýîïäü ôçò áðü
ôï íïóïêïìåßï, êáôüðéí ðßåóçò ðïõ ôçò Üóêçóáí ïé ößëïé ôçò ãé’
áõôü. Õðïíïåßôáé åäþ ç Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá
âñÝèçêå ç Ëåþíç, üôáí ç áóèÝíåéá ôçí êáèÞëùóå óå áíáðçñéêü
êáñïôóÜêé. Óôçí áöÞãçóç, üìùò, ïé áñíçôéêÝò óêÝøåéò áíÞêïõí óôï
ðáñåëèüí. Ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðñïåôïéìáóßá ôçò áëëÜ êáé ôçí
áíõðïìïíçóßá ôçò ãé’ áõôÞí ôçí Ýîïäï («Ç Ëåþíç íéþèåé íá ìçí
ðåñíÜ åýêïëá ç þñá. ÊïéôÜåé óõíÝ÷åéá ôï ìéêñü ôçò ñïëüé»). Åðßóçò
ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôá ìåëëïíôéêÜ ó÷Ýäéá ôçò Ëåþíçò: íá ðÜñåé áõ-
ôïêßíçôï ìå áõôüìáôï óýóôçìá ïäÞãçóçò, íá ôáîéäåýåé, íá ðçãáßíåé
üðïõ èÝëåé, íá êáôáêôÞóåé ôïí êüóìï. ÂëÝðïõìå åäþ ôçí áéóéüäïîç
êáé èáññáëÝá óôÜóç ôçò áðÝíáíôé óôéò äõóêïëßåò ðïõ áíôéìåôùðß-
æåé ëüãù ôçò áóèÝíåéáò. Ùóôüóï ôç âëÝðïõìå íá ðáëåýåé ìå üðïéï
ôñüðï ìðïñåß, íá ïíåéñåýåôáé êáé íá íéþèåé áðïöáóéóìÝíç íá íé-
êÞóåé ôçí êáèÞëùóç êáé íá æÞóåé üðùò üëïé ïé Üíèñùðïé. Ï íïõò
ôçò äå ìÝíåé óôéò äõóêïëßåò, áëëÜ êïéôÜ ìðñïóôÜ êáé ðñïóðáèåß
íá åêìåôáëëåõôåß üëåò ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ôçò ðáñÝ÷ïíôáé ãéá
ìéá öõóéïëïãéêÞ æùÞ. Äåí åóôéÜæåé óôï ôé äåí ìðïñåß íá êÜíåé, áëëÜ
óôï ôé ìðïñåß. ¸íáò åðéðëÝïí ëüãïò ãéá íá áéóèÜíåôáé ðåñéóóüôåñï
äõíáôÞ åßíáé êáé ç áíÜìíçóç åíüò êïñéôóéïý ðïõ êáèüôáí äßðëá
ôçò óôï íïóïêïìåßï êáé ôï ïðïßï ðÝèáíå áðü üãêï óôïí åãêÝöáëï.
Ðñïò óôéãìÞí, áõôÞ ç åìðåéñßá ôçí êáôÝâáëå, áëëÜ ìåôÜ ôçí Ýêáíå
íá õðïó÷åèåß óôïí åáõôü ôçò üôé ç ßäéá èá æÞóåé êáé èá æÞóåé ãéá
íá ôç èõìÜôáé.
3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ãíùñßæïõìå ôï èåßï ôçò Ëåþíçò, ôïí
Ôüíé, ï ïðïßïò ìïéÜæåé íá ôçò óõìðáñáóôÝêåôáé ìå üðïéïí ôñüðï
ìðïñåß. Áõôüò åßíáé ðïõ èá ôç óõíïäåýóåé óôçí Ýîïäü ôçò. Ìáæß
êÜíïõí êáëÞ ðáñÝá, áóôåéåýïíôáé, ðåéñÜæåé ï Ýíáò ôïí Üëëïí. Áíôá-
ãùíßæïíôáé ãéá ôï ðïéïò åßíáé ðåñéóóüôåñï åñãáôéêüò. Ç Ëåþíç åßíáé
äåêáåöôÜ ÷ñüíùí êáé åßíáé êéüëáò ïéêïíïìéêÜ áíåîÜñôçôç, ãåãïíüò
ðïõ äå óõíáíôÜò óõ÷íÜ óå Üôïìá áõôÞò ôçò çëéêßáò, áêüìç êáé
÷ùñßò ôçí áíáðçñßá ôçò Ëåþíçò. Ç êïðÝëá áñíåßôáé íá óõíå÷ßóåé
ôéò óðïõäÝò ôçò. Ï áöçãçôÞò óôï óçìåßï áõôü âñßóêåé ôçí åõêáéñßá
íá èßîåé ôéò åëëåßøåéò ðïõ õðÜñ÷ïõí óå äçìüóéïõò ÷þñïõò êáé äåí
åðéôñÝðïõí ôçí ðñüóâáóç óå áõôïýò áôüìùí ìå áíáðçñßåò. ÔÝëïò,
ìÝñïò ôùí ó÷åäßùí ôïõ öéëüäïîïõ èåßïõ ôçò åßíáé êáé ç ßäñõóç
åíüò åêäïôéêïý ïßêïõ. Ðáñüëï ðïõ äåí Ý÷åé ïéêïíïìéêÞ áíÜãêç,
ïíåéñåýåôáé íá ãßíåé ôï âéâëßï ìÝñïò ôçò êáèçìåñéíüôçôáò ôùí
áíèñþðùí, åéóÜãïíôÜò ôï óôéò õðåñáãïñÝò. Ç Ëåþíç ðñïóöÝñåôáé
áìÝóùò íá ôïí âïçèÞóåé óôá ó÷ÝäéÜ ôïõ êáé ï Ôüíé õðüó÷åôáé íá
ôçí åêðáéäåýóåé óôïõò çëåêôñïíéêïýò õðïëïãéóôÝò, ðñïêåéìÝíïõ ç
358 óõíåñãáóßá ôïõò íá åõïäùèåß.
iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí Μαρία
Ëåþíç: Ôï êåßìåíï ÷áñáêôçñßæåôáé áðü ôçí áéóéüäïîç áíôéìåôþðé- Πυλιώτου
óç ôùí ðïéêßëùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí óôç æùÞ
ôùí áôüìùí ìå áíáðçñßåò. Ç áéóéïäïîßá áõôÞ ðñïóùðïðïéåßôáé
óôç Ëåþíç, ç ïðïßá åìöáíßæåôáé ìå áãùíéóôéêü ðíåýìá éäéáéôÝñùò
õøçëü êáé ìå çèéêü áêìáéüôáôï. ¹äç, äýï ìüëéò ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí
åìöÜíéóç ôçò áíáðçñßáò ôçò, Ý÷åé êáôáöÝñåé íá âñåé âéïðïñéóôéêÞ
äéÝîïäï, åíþ ðñïãñáììáôßæåé íá åðåêôåßíåé ôéò äñáóôçñéüôçôÝò
ôçò åêìåôáëëåõüìåíç ôéò äéåõêïëýíóåéò ðïõ ôçò ðáñÝ÷åé ç ôå÷íï-
ëïãéêÞ åîÝëéîç. Åßíáé öéëüäïîç êáé ïíåéñïðüëá. Ó÷åäéÜæåé íá ôáîé-
äÝøåé, íá «êáôáêôÞóåé üëï ôïí êüóìï». ¸÷åé îåðåñÜóåé ôçí Üó÷çìç
øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ìåôÜ ôçí êáèÞëùóÞ ôçò êáé äçëþíåé üôé
Ý÷åé áðïäå÷ôåß ôïí åáõôü ôçò êáé Ý÷åé íéêÞóåé ôá óõìðëÝãìáôÜ
ôçò, üôáí áðïöáóßæåé áðü ìüíç ôçò íá åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ
äéïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò.
Ôüíé: Åßíáé ï Üíèñùðïò ðïõ áãáðÜåé êáé âïçèÜ ôç Ëåþíç êáé ôçò
óõìðáñáóôÝêåôáé ìå üðïéïí ôñüðï ìðïñåß, øõ÷ïëïãéêÜ áëëÜ êáé
ðñáêôéêÜ, ðñïóöÝñïíôÜò ôçò áêüìç êáé èÝóç åñãáóßáò óôïí åê-
äïôéêü ïßêï ðïõ ó÷åäéÜæåé íá éäñýóåé. Äå äåß÷íåé ïßêôï áðÝíáíôé
óôç Ëåþíç, áëëÜ ôçò óõìðåñéöÝñåôáé óáí íá ìç óõìâáßíåé ôßðïôá
(«ÂáñÝèçêá âñå ðáéäß ìïõ íá êÜèïìáé!»). Åßíáé êáé áõôüò ïíåéñï-
ðüëïò êáé öéëüäïîïò, êáé ãé’ áõôü ìðïñïýí íá êÜíïõí ôüóï êáëÞ
ðáñÝá ïé äýï ôïõò. Ç ßäéá ç Ëåþíç ôïí ÷áñáêôçñßæåé «áèåñÜðåõôï
éäåïëüãï – ïíåéñïðüëï».
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå ëåîéëüãéï
ðïõ áíôëåßôáé áðü ôçí êáèçìåñéíÞ ìáò ïìéëßá.
ii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå ôñéôïðñüóùðç äéÞãçóç
áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ ðïõ äå ìåôÝ÷åé ìåí óôá ãåãïíüôá
áëëÜ ôá ãíùñßæåé êáëÜ, êáèþò êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí.
iii) ¾öïò
Ç áðëÞ, êáèçìåñéíÞ ãëþóóá, áëëÜ êáé ç ðáíôåëÞò áðïõóßá ìåëï-
äñáìáôéóìïý êÜíïõí ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ ëéôü. Ç öõóéêüôçôá ôùí
äéáëüãùí äßíåé æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç, åíþ ï ôüíïò ôïõ áðïóðÜ-
óìáôïò åßíáé óáöþò äéäáêôéêüò: íá åîÜñåé ìÝóá áðü ôï ðáñÜäåéãìá
ôçò çñùßäáò ôï áãùíéóôéêü ðíåýìá ðïõ óõíÞèùò äéáêñßíåé ôá Üôïìá
ìå áíáðçñßåò êáé íá ôïíþóåé ôï çèéêü åêåßíùí ðïõ âñßóêïíôáé óå
áíÜëïãç êáôÜóôáóç. 359
Η ΒΙΟΠΑΛΗ iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ
ÌåôáöïñÝò: «Ýíáò ÷þñïò ÷áñÜò êáé åõëïãßáò», «ðåôÜíå ìå áåñï-
ðëÜíá», «Üëëáîå óðßôé», «ðÜåé íá ôñåëáèåß ìå ôç æùíôÜíéá», «ìðáßíåé
óôçí êïõâÝíôá», «áèåñÜðåõôïò éäåïëüãïò», «îýðíéï ìõáëü».
Ðáñïìïéþóåéò: «ìå ôï ðñüóùðï Öáãéïýì», «ìÜôéá ðïõ ëÜìðïõí»,
«óáí ôçí Ðáôïõëßäïõ».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «êÜôé ìÝóá ôçò óõíÝ÷åéá ôç óðñþ÷íåé», «áôÜñá÷á
ðüäéá».
Áóýíäåôï: «Ãßíïíôáé æùãñÜöïé, ãßíïíôáé óõíèÝôåò… ìðïñåßò íá öá-
íôáóôåßò!», «Äßðëá óôï øùìß, óôï öñïýôï… êáé ôï âéâëßï», «Ôï êÜíåé
ãéá íá êéíçèåß... íá ðñïóöÝñåé».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò Ëåþíçò óôï åñãáóôÞñéü ôçò, ç åéêüíá ôùí
ó÷åäßùí ôçò Ëåþíçò ãéá ôï ìÝëëïí, ç åéêüíá ôçò ðñïåôïéìáóßáò
ôçò ãéá ôçí Ýîïäï, ç åéêüíá ôïõ èåßïõ Ôüíé ê.Ü.

1. Ðïéá óôÜóç êñÜôçóå ç Ëåþíç áðÝíáíôé óôï ðñüâëçìá ôçò õãåß-
áò ôçò êáé ðüóï åðçñåÜóôçêå áðü áõôü ç óõìðåñéöïñÜ ôçò; Ôé
åßäïõò ðñïóùðéêüôçôá áðïêáëýðôåé áõôÞ ç óôÜóç;
Óôï ðñüóùðï ôçò Ëåþíçò áíôéêáôïðôñßæåôáé ç áéóéüäïîç áíôéìå-
ôþðéóç ôùí ðïéêßëùí ðñïâëçìÜôùí ðïõ ìðïñåß íá õðÜñ÷ïõí óôç
æùÞ ôùí áôüìùí ìå áíáðçñßåò. Ç çñùßäá Ý÷åé õøçëü áãùíéóôéêü
ðíåýìá êáé áêìáßï çèéêü. ¹äç, äýï ìüëéò ÷ñüíéá ìåôÜ ôçí åìöÜíéóç
ôçò áíáðçñßáò ôçò, Ý÷åé êáôáöÝñåé íá âñåé âéïðïñéóôéêÞ äéÝîïäï,
åíþ ðñïãñáììáôßæåé íá åðåêôåßíåé ôéò äñáóôçñéüôçôÝò ôçò åêìå-
ôáëëåõüìåíç ôéò äéåõêïëýíóåéò ðïõ ôçò ðáñÝ÷åé ç ôå÷íïëïãéêÞ
åîÝëéîç. Åßíáé öéëüäïîç êáé ïíåéñïðüëá. Ó÷åäéÜæåé, ìÜëéóôá, íá ôá-
îéäÝøåé êáé, üðùò áíáöÝñåé, íá «êáôáêôÞóåé üëï ôïí êüóìï». ¸÷åé
îåðåñÜóåé ôçí Üó÷çìç øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç ðïõ ðñïêÜëåóå ç
êáèÞëùóÞ ôçò êáé äçëþíåé üôé Ý÷åé áðïäå÷ôåß ôïí åáõôü ôçò êáé
Ý÷åé íéêÞóåé ôá óõìðëÝãìáôÜ ôçò, üôáí áðïöáóßæåé áðü ìüíç ôçò íá
åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ äéïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò. Ï íïõò ôçò
äå ìÝíåé óôéò äõóêïëßåò, áëëÜ êïéôÜæåé óôï ìÝëëïí êáé ðñïóðáèåß
íá áîéïðïéÞóåé üëåò ôéò äõíáôüôçôåò ðïõ ôçò ðñïóöÝñïíôáé þóôå
íá æÞóåé ìéá öõóéïëïãéêÞ æùÞ. Äåí åóôéÜæåé óôï ôé äåí ìðïñåß íá
êÜíåé, áëëÜ óôï ôé ìðïñåß. Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ áõôÜ öáíåñþíïõí
Ýíáí Üíèñùðï ðïõ ÷áñáêôçñßæåôáé áðü áãùíéóôéêü ðíåýìá, äéáèÝôåé
èÜññïò êáé ãåííáéüôçôá, õðïìïíÞ êáé åðéìïíÞ, êáé ðÜíù áð’ üëá,
áãÜðç ãéá ôç æùÞ.
360
2. Ãéáôß Ý÷åé ôüóç óçìáóßá ç áðüöáóç ôçò Ëåþíçò íá åìöáíéóôåß Μαρία
óôï ðÜñôé ðïõ ïñãáíþíïõí ïé ößëïé ôçò; Πυλιώτου
¸íá áðü ôá êõñéüôåñá ðñïâëÞìáôá ðïõ áíôéìåôùðßæïõí ôá Üôïìá
ìå áíáðçñßåò áöïñÜ óôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ãßíïíôáé áðïäåêôÜ
áðü ôïí êïéíùíéêü ðåñßãõñï. Ïé êïéíùíéêÝò áíôéäñÜóåéò êõìáßíïíôáé
áðü ôçí áäéáêñéóßá Ýùò ôïí ïßêôï êáé ôç ëýðçóç. ÐñïêåéìÝíïõ íá
ìçí áíôéìåôùðßóïõí áõôÝò ôéò äõóÜñåóôåò ãé’ áõôïýò áíôéäñÜóåéò, ôá
Üôïìá ìå áíáðçñßåò, áðïöåýãïõí ôéò êïéíùíéêÝò åðáöÝò ìå Üôïìá
«öõóéïëïãéêÜ», åðåéäÞ áêñéâþò áéóèÜíïíôáé äáêôõëïäåéêôïýìåíïé. Ç
áðüöáóç ôçò Ëåþíçò íá åìöáíéóôåß óôï ðÜñôé ðïõ ïñãÜíùóáí ïé
ößëïé ôçò, Ýóôù êáé êáôüðéí Üóêçóçò ðßåóçò, Ý÷åé éäéáßôåñç óçìáóßá,
äéüôé äåß÷íåé üôé ç Ëåþíç Ý÷åé ðëÝïí áðïäå÷ôåß ôïí åáõôü ôçò êáé
Ý÷åé íéêÞóåé ôá óõìðëÝãìáôÜ ôçò. Äåí ôç íïéÜæåé ðëÝïí ç áíôßäñáóç
ôùí Üëëùí áíèñþðùí, åöüóïí ç ßäéá Ý÷åé åîïéêåéùèåß ìå ôçí áíáðç-
ñßá ôçò êáé Ý÷åé áðïöáóßóåé íá ìÜèåé íá æåé ìå áõôÞ.
3. Ç Ëåþíç, ùò Üôïìï ìå êéíçôéêÝò äõóêïëßåò, áíáæÞôçóå êáé

âñÞêå åðáããåëìáôéêÝò äéåîüäïõò. ÓõæçôÞóôå ìÝóá óôçí ôÜîç ãéá
ôï áãùíéóôéêü ðíåýìá ôçò çñùßäáò, áíáöÝñïíôáò ðáñáäåßãìáôá
áíèñþðùí áðü ôï åõñýôåñï Þ óõããåíéêü óáò ðåñéâÜëëïí, ðïõ
áíôéìåôùðßæïõí áíÜëïãá ðñïâëÞìáôá êáé Ý÷ïõí ôçí ßäéá áãùíé-
óôéêÞ äéÜèåóç.
Êáé óå áõôïýò ôïõò áãþíåò, ìåôáöÝñáìå

ôç öùíÞ ôçò øõ÷Þò óå êÜèå ãùíéÜ ôïõ ðëáíÞôç!
Ðáñáïëõìðéáêïß Áãþíåò ÁÈÇÍÁ 2004
Åßìáóôå ðåñÞöáíïé ðïõ óõìâÜëëáìå óôçí õðïóôÞñéîç ôçò
äéïñãÜíùóçò ôùí ðáñáïëõìðéáêþí áãþíùí ðïõ óôÝöèçêáí ìå
ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êáé ðñáãìáôéêÜ êÝñäéóáí ôéò êáñäéÝò üëùí ìáò.
Äýï åâäïìÜäåò ìåôÜ ôç ëÞîç ôùí Ïëõìðéáêþí Áãþíùí, áðü ôéò 17

Ýùò ôéò 28 Óåðôåìâñßïõ, áèëçôÝò êáé áèëÞôñéåò ìå áíáðçñßá áðü
üëï ôïí êüóìï óõíáíôÞèçêáí óôçí ÁèÞíá êáé ðñùôáãùíßóôçóáí
óôï äåýôåñï ìåãáëýôåñï áèëçôéêü ãåãïíüò, ôïõò Ðáñáïëõìðéá-
êïýò Áãþíåò ÁÈÇÍÁ 2004.
Óôïõò Ðáñáïëõìðéáêïýò Áãþíåò óõììåôåß÷áí 136 ÷þñåò (íÝïò
áñéèìüò ñåêüñ) êáé 135 ¸ëëçíåò áèëçôÝò. Ç ÅëëÜäá êÝñäéóå 20
ìåôÜëëéá (3 ÷ñõóÜ, 13 áñãõñÜ, 4 ÷Üëêéíá), 9 ðåñéóóüôåñá áðü áõôÜ
ðïõ åß÷å êåñäßóåé óôïõò Ðáñáïëõìðéáêïýò Áãþíåò óôï Óßäíåú.
Ãéá ðñþôç öïñÜ, ïé èåñéíïß Ïëõìðéáêïß êáé ïé Ðáñáïëõìðéáêïß Áãþ-
íåò äéïñãáíþèçêáí áðü ôçí ßäéá ÏñãáíùôéêÞ ÅðéôñïðÞ, åíþ, åðßóçò
ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí éóôïñßá ôùí Ðáñáïëõìðéáêþí Áãþíùí, ïé
áèëçôÝò äåí ðëÞñùóáí ãéá ôç óõììåôï÷Þ ôïõò. 361
Η ΒΙΟΠΑΛΗ Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του
κειμένου
1. Ðþò êñßíåôå ôç óôÜóç ôïõ èåßïõ Ôüíé áðÝíáíôé óôç Ëåþíç;
2. Ó÷ïëéÜóôå ôá ó÷Ýäéá ôçò Ëåþíçò ãéá ôï ìÝëëïí.
3. Öáíôáóôåßôå ðþò èá åîåëé÷èåß ç âñáäéÜ åîüäïõ ôçò Ëåþíçò êáé
ðþò èá ôçí õðïäå÷ôïýí ïé ößëïé ôçò.
362
Προβλήματα
Πρ οβλήματα τ της
ης
σύγχρονη ς ζωής
ζ ωής
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΤΗΣ
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ
ΖΩHΣ Γραφείον ιδεών
Αντώνης Σαμαράκης
Óçìáíôéêüò ðåæïãñÜöïò ìáò, ôïõ ïðïßïõ ôï Ýñãï ãíùñßæåé éäéáß-

ôåñá ìåãÜëç äéÜäïóç ôüóï óôçí ÅëëÜäá üóï êáé óôï åîùôåñéêü.
Ï Áíôþíçò ÓáìáñÜêçò ãåííÞèçêå ôï 1919 óôçí ÁèÞíá êáé ðÝèáíå
ôï 2003. Óðïýäáóå íïìéêÜ êáé áðü ôï 1935 Ýùò ôï 1963 åñãÜóôçêå
óôï Õðïõñãåßï Åñãáóßáò, èÝóç áðü ôçí ïðïßá ðáñáéôÞèçêå ìå ôçí
åðéâïëÞ ôçò äéêôáôïñßáò ôïõ ÌåôáîÜ. Ôçí ðåñßïäï ôçò Êáôï÷Þò
Ýëáâå ìÝñïò óôçí ÅèíéêÞ Áíôßóôáóç, åíþ áðü ôï 1945 êáé ìåôÜ óõ-
íÝ÷éóå íá åñãÜæåôáé óôï õðïõñãåßï, åãêáôáëåßðïíôáò ôç èÝóç áõôÞ
ôï 1963. Ôï áíôéóôáóéáêü ôïõ ðáñþí ôï Ýäùóå êáé óôçí ðåñßïäï
ôçò äéêôáôïñßáò ôùí Áðñéëéáíþí, åíþ ðïôÝ äåí Ýðáøå íá áó÷ïëåß-
ôáé ìå ðïéêßëá êïéíùíéêÜ ðñïâëÞìáôá. Óõììåôåß÷å ùò åêðñüóùðïò
ôçò ÷þñáò ìáò óå äéåèíåßò óõíáíôÞóåéò ãéá èÝìáôá åñãáóéáêÜ êáé
ìåôáíáóôåõôéêÜ. Ôï 1963 ðáíôñåýôçêå ôçí ÅëÝíç ÊïõñåìðáíÜ. Ôçí
ðåñßïäï 1968-1969 çãÞèçêå áðïóôïëÞò åìðåéñïãíùìïóýíçò óôéò
÷þñåò ôçò ÁöñéêÞò Ýðåéôá áðü áíÜèåóç ôçò Äéåèíïýò ÏìÜäáò Åñ-
ãáóßáò. Ùò åêðñüóùðïò ôçò UNESCO ôáîßäåøå óôçí Áéèéïðßá êáé
äñáóôçñéïðïéÞèçêå äçìïóéåýïíôáò Üñèñá õðÝñ ôçò åðßëõóçò ôùí
ðñïâëçìÜôùí ôùí êáôïßêùí ôçò ÷þñáò. Óôç ëïãïôå÷íßá ðñùôïåì-
öáíßóôçêå óôéò áñ÷Ýò ôçò äåêáåôßáò ôïõ 1930 ùò ðïéçôÞò áðü ôéò
óôÞëåò ôùí ðåñéïäéêþí Ðáéäéêüò êüóìïò êáé ÄéÜðëáóéò ôùí Ðáßäùí.
Áêïëïýèçóáí äçìïóéåýóåéò ôïõ óôéò óåëßäåò ôçò ÍÝáò Åóôßáò êáé
Üëëùí ðåñéïäéêþí, üðùò ôï Îåêßíçìá, êáé ôá ÍåïåëëçíéêÜ ÃñÜììáôá.
ÓõíåñãÜóôçêå åðßóçò ìå ôï ðåñéïäéêü Áêôßíåò ìåôÜ ôïí ðüëåìï
ôïõ 1940.
Ôï 1954 åêäüèçêå ç ðñþôç ôïõ óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ìå ôßôëï Æçôåß-
ôáé åëðßò. Áêïëïýèçóáí ðÝíôå áêüìç âéâëßá ôïõ, ôá ïðïßá ãíþñéóáí
ðïëëÝò åðáíåêäüóåéò êáé ìåôáöñÜóåéò. ÔéìÞèçêå ìå ôï êñáôéêü
âñáâåßï äéçãÞìáôïò (1962 ãéá ôï Áñíïýìáé), ôï Âñáâåßï ôùí Äþäå-
êá - ¸ðáèëï Êþóôá ÏõñÜíç (1966 ãéá ôï ËÜèïò), ôï ÌÝãá Âñáâåßï
ÁóôõíïìéêÞò Ëïãïôå÷íßáò óôç Ãáëëßá (1970 ãéá ôï ËÜèïò). ÔéìÞèçêå
364 åðßóçò ãéá ôç óõíïëéêÞ ðñïóöïñÜ ôïõ áðü ôç äéïñãÜíùóç Europalia
(1982) êáé ìå ôï Óôáõñü ôïõ éððüôç ôùí ÃñáììÜôùí êáé ôùí Ôå÷íþí Αντώνης
(1995). ÌåôÜ ôç ìåôáðïëßôåõóç äçìïóßåõóå êåßìåíá êïéíùíéêïý êáé Σαμαράκης
ðïëéôéêïý ðåñéå÷ïìÝíïõ óôïí çìåñÞóéï êáé ðåñéïäéêü Ôýðï. Äéç-
ãÞìáôÜ ôïõ Ýãéíáí óåíÜñéá ãéá êéíçìáôïãñáöéêÝò ôáéíßåò. Ôáéíßá
Ýãéíå åðßóçò ôï ËÜèïò. Ç ðåæïãñáößá ôïõ Áíôþíç ÓáìáñÜêç ôïðï-
èåôåßôáé óôï ÷þñï ôçò êïéíùíéêÞò êáôáããåëßáò. ÌÝóá áðü ôá Ýñãá
ôïõ ðñïâÜëëåé Ýíôïíç ç áãùíßá ãéá ôçí ðïñåßá ôïõ óýã÷ñïíïõ êü-
óìïõ, ç êïéíùíéêÞ óõíåßäçóç êáé ç áíèñùðéóôéêÞ êïóìïèåùñßá ôïõ
óõããñáöÝá. Ç ãëþóóá ôïõ åßíáé áðëÞ, ÷ùñßò åðéôçäåõìÝíï ýöïò
êáé îå÷ùñßæåé êõñßùò ãéá ôçí ðõêíüôçôá ôùí íïçìÜôùí. Éäéáßôåñï
åíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæïõí ç åõñçìáôéêüôçôá óôçí åîÝëéîç êáé ôï
ôÝëïò ôçò äñÜóçò êáé ç óõ÷íÞ ïðôéêÞ ÷ñÞóç ôïõ ëüãïõ (êåßìåíá
äáêôõëïãñáöçìÝíá, óêßôóá ê.Ü.). Ï ÓáìáñÜêçò êáôÜöåñå ìå ôï
ðåæïãñáöéêü ôïõ Ýñãï íá äþóåé Ýíá óôßãìá ôçò óýã÷ñïíçò åðï÷Þò,
ìÝóá áðü ìéá áíèñùðïêåíôñéêÞ ìáôéÜ, ç ïðïßá óõãêßíçóå ôåëéêÜ
ðïëëïýò áíáãíþóôåò, ôüóï óôçí ÅëëÜäá üóï êáé óôï åîùôåñéêü,
üðùò áðïäåéêíýïõí ïé ðïëëÝò ìåôáöñÜóåéò ôùí êåéìÝíùí ôïõ óå
åõñùðáúêÝò êáé ìç ãëþóóåò.

Ôï êåßìåíï ðïõ áêïëïõèåß åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ïìüôéôëï äéÞãç-
ìá ôçò óõëëïãÞò äéçãçìÜôùí Áñíïýìáé. Óôï âéâëßï áõôü ï óõããñá-
öÝáò èßãåé æçôÞìáôá ðïõ áöïñïýí óå óýã÷ñïíá ðñïâëÞìáôá, óôéò
áíèñþðéíåò ó÷Ýóåéò êáé óôá êïéíùíéêÜ êáé ðñïóùðéêÜ áäéÝîïäá.
Ãéá ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Áñíïýìáé ôéìÞèçêå ôï 1962 ìå ôï Êñá-
ôéêü Âñáâåßï ÄéçãÞìáôïò. Ìå ôï Áñíïýìáé ï ÓáìáñÜêçò ðñïâÜëëåé
ôçí ôñáãùäßá ìéáò ïëüêëçñçò åðï÷Þò, ôáñÜæïíôáò ôç óõíåßäçóç
ôïõ áíáãíþóôç. Êáôïñèþíåé íá äåé ôá ðñÜãìáôá óôéò áëçèéíÝò ôïõò
äéáóôÜóåéò, åíþ êÜèå äéÞãçìÜ ôïõ áðïêáëýðôåé êáé ìéá ðëåõñÜ åíüò
êüóìïõ, ôïõ êüóìïõ óôïí ïðïßï æïýìå. Ï ÓáìáñÜêçò áéóèÜíåôáé
ôçí áíÜãêç íá áíôéôÜîåé ôï äéêü ôïõ Ï×É. Ôá äéçãÞìáôá ôïõ Ý÷ïõí
ìéá áëÞèåéá êáé ìéá æùíôÜíéá ðïõ ìüíï ç þñéìç ôÝ÷íç åíüò ðñïéêé-
óìÝíïõ ðåæïãñÜöïõ ìðïñåß íá åðéôý÷åé. Ãëþóóá, ýöïò, äïìÞ ôùí
äéçãçìÜôùí, üëá óõìâÜëëïõí äçìéïõñãéêÜ óôçí êáëýôåñç ðñïâïëÞ
ôïõ ìçíýìáôïò. Ôï óçìáíôéêü ðÝñáóìÜ ôïõ áðü ôç æùÞ äÝèçêå ìå
ôï ôåëåõôáßï Áñíïýìáé ðïõ äÞëùóå ðñéí áðü ôï èÜíáôü ôïõ: áñ-
íÞèçêå ôç óõíçèéóìÝíç ôáöÞ ôçò óïñïý ôïõ êáé æÞôçóå íá äïèåß
áõôÞ ðñïóöïñÜ óôï áíáôïìåßï ãéá ôçí åêðáßäåõóç ôùí öïéôçôþí
ÉáôñéêÞò óôá åëëçíéêÜ ðáíåðéóôÞìéá.
Óôï Ãñáöåßïí Éäåþí ï óõããñáöÝáò óôçëéôåýåé ôçí Ýíäåéá éäåþí
ðïõ ÷áñáêôçñßæåé ôç óýã÷ñïíç åðï÷Þ êáé ïäçãåß óôçí åõêáéñéáêÞ
áðáó÷üëçóç êáé ôïí ôõ÷ïäéùêôéóìü. 365
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Γ. Δομή του έργου
ΤΗΣ
Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò åíüôçôåò:
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ
1ç åíüôçôá: «Ç éäÝá ãéá ôï Ãñáöåßïí Éäåþí… ×þñéá ç äüîá»: Ç óõì-
ΖΩHΣ
ìåôï÷Þ ôïõ ê. Êáââáäßá óôï äéáãùíéóìü ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ç
âåâáéüôçôá ôïõ ðñþôïõ âñáâåßïõ.
2ç åíüôçôá: «Ôï ìõèéóôüñçìá… íá õðïãñáììßóåé ôï ãåãïíüò»: Ôï
áðïôÝëåóìá ôïõ äéáãùíéóìïý êáé ç áíôßäñáóç ôïõ ê. Êáââáäßá.
3ç åíüôçôá: «Ëïéðüí, ôçí þñá… äçìéïõñãþíôáò ôï Ãñáöåßïí Éäåþí»:
Ôï Ãñáöåßïí Éäåþí.
Ôï êåßìåíï áöçãåßôáé ôçí éóôïñßá åíüò ìåóÞëéêá áíÝñãïõ êõñßïõ,
ðïõ áðïãïçôåõìÝíïò áðü ôçí áðïôõ÷ßá ôïõ ìõèéóôïñÞìáôüò ôïõ
íá êåñäßóåé ôï ðñþôï âñáâåßï óå Ýíá öéëïëïãéêü äéáãùíéóìü, Ý÷åé
ôçí éäÝá íá éäñýóåé Ýíá «Ãñáöåßïí Éäåþí». Óôü÷ïò ôïõ ãñáöåßïõ
áõôïý Þôáí íá äßíåé éäÝåò êáé óõìâïõëÝò ãéá êÜèå åßäïõò æçôÞìá-
ôá ðïõ áöïñïýóáí óå äéïñãáíþóåéò, ïìéëßåò, óõããñáöÞ êåéìÝíùí,
ðïëéôéêÝò áãïñåýóåéò ê.ëð. ÔåëéêÜ õëïðïéåß ôçí éäÝá ôïõ, ç ïðïßá
ìÜëéóôá óõíÜíôçóå êáé åõñåßá ëáúêÞ áðïäï÷Þ. Áóöáëþò ï ôüíïò
ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé åéñùíéêüò êáé áðïóêïðåß óôï íá êáôáããåß-
ëåé ôç óýã÷ñïíç Ýíäåéá éäåþí, ôçí åìðïñåõìáôïðïßçóç ôùí éäåþí
áõôþí áðü äéÜöïñïõò ôõ÷ïäéþêôåò êáé ôçí áíåñãßá, ðïõ óõíÞèùò
ïäçãåß óôïí ôõ÷ïäéùêôéóìü.
1ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ï áöçãçôÞò áíáöÝñåôáé óôïí ê.
Êáââáäßá êáé ôï ðþò îåêßíçóå ç éäÝá ôïõ ãéá ôï «Ãñáöåßïí Éäåþí»
ðïõ óõíÝóôçóå. Ï ê. Êáââáäßáò åßíáé Ýíáò ìåóÞëéêáò Üíåñãïò ðïõ
áðïöáóßæåé íá óõììåôÜó÷åé óå Ýíá öéëïëïãéêü äéáãùíéóìüò, ìå
Ýíá ìõèéóôüñçìá ìå ôßôëï ÐåñéðÝôåéåò ìéáò åõáßóèçôçò êáñäéÜò,
åëðßæïíôáò óôï ðñþôï âñáâåßï, ðïõ èá ôïõ åîáóöÜëéæå ïéêïíïìéêü
üöåëïò.
2ç åíüôçôá: Äõóôõ÷þò üìùò ï Þñùáò äåí ðÞñå ü÷é ôï ðñþôï,
áëëÜ êáíÝíá âñáâåßï, ãåãïíüò ðïõ ôïí áðïãïÞôåõóå éäéáßôåñá.
Ìç îÝñïíôáò ðþò íá ðíßîåé ôïí ðüíï ôïõ êáôáëÞãåé ðßíïíôáò êáé
êáðíßæïíôáò óå Ýíá ìðáñ. Åêåß äéáâÜæåé ôçí êñéôéêÞ ôùí Ýñãùí ðïõ
óõììåôåß÷áí óôï äéáãùíéóìü. Ôá ó÷üëéá ôçò êñéôéêÞò Þôáí åéò âÜñïò
ôïõ. Ùóôüóï óôçí êñéôéêÞ ðïõ ôïõ Ýêáíáí õðÞñ÷å êáé Ýíá èåôéêü
óôïé÷åßï: ôïõ áðÝäéäáí üôé äéÝèåôå ôï èåßï äþñï ôùí éäåþí.
3ç åíüôçôá: Ôï êñéôéêü áõôü ó÷üëéï ãÝííçóå óôïí ê. Êáââáäßá ôçí
366 éäÝá ôçò óýóôáóçò åíüò Ãñáöåßïõ Éäåþí. Ôïí âëÝðïõìå ëïéðüí íá
êéíåßôáé ôõ÷ïäéùêôéêÜ êáé íá øÜ÷íåé áðåãíùóìÝíá ôñüðï íá åðé- Αντώνης
ôý÷åé, ÷ùñßò íá åíäéáöÝñåôáé ãéá ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï èá ôïí Σαμαράκης
ïäçãÞóåé óôçí åðéôõ÷ßá. ¸ôóé ëïéðüí, ÷ùñßò êáíÝíáí åíäïéáóìü,
áðïöáóßæåé íá áíïßîåé Ýíá ìáãáæß, üðïõ èá ðïõëÜåé éäÝåò, áõôü ðïõ
ï ëáüò ïíïìÜæåé «áåñéôæßäéêç äïõëåéÜ», ìéá äïõëåéÜ åõêáéñéáêÞ êáé
÷ùñßò õðüâáèñï. Ï åéñùíéêüò ôüíïò ôïõ êåéìÝíïõ öôÜíåé óôï ýøéóôï
óçìåßï ôïõ, üôáí ï áöçãçôÞò ðáñïõóéÜæåé ôï Ãñáöåßï Éäåþí íá
ãíùñßæåé ìåãÜëç åðéôõ÷ßá êáé áíôáðüêñéóç åê ìÝñïõò ôïõ êüóìïõ,
ðïõ ôï åðéóêÝðôåôáé ãéá íá «áãïñÜóåé» éäÝåò.

ê. Êáââáäßáò: Åßíáé ï ÷áñáêôçñéóôéêüò ôýðïò ôïõ áíèñþðïõ ðïõ
ïíïìÜæïõìå ôõ÷ïäéþêôç, áñéâßóôá Þ êáéñïóêüðï. Ìå ëßãá ëüãéá åßíáé
áõôüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êÜèå ôñüðï, èåìéôü Þ áèÝìéôï, ðñïêåéìÝíïõ
íá áíáäåé÷èåß Þ íá áðïêïìßóåé üöåëïò. Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôù-
óç ï ê. Êáââáäßáò åßíáé Üíåñãïò êáé öôù÷üò. Ðñïóðáèåß íá êåñäß-
óåé ÷ñÞìáôá ìå åýêïëï ôñüðï, óõììåôÝ÷ïíôáò óå Ýíá äéáãùíéóìü
ìõèéóôïñÞìáôïò êáé ðåñéìÝíïíôáò íá êåñäßóåé ôï ðñþôï âñáâåßï
ðïõ åß÷å ÷ñçìáôéêü Ýðáèëï. Ôïí âëÝðïõìå íá áðïãïçôåýåôáé áðü
ôçí áðïôõ÷ßá, ü÷é åðåéäÞ äå âñáâåýôçêå ôï ìõèéóôüñçìÜ ôïõ, åíþ
ï ßäéïò ðßóôåõå üôé Üîéæå, áëëÜ ãéáôß ôåëéêÜ Ý÷áóå ôá ÷ñÞìáôá.
Ãé’ áõôü êáé óôçí ðñþôç áðïôõ÷ßá ôá ðáñáôÜåé êáé ðñïóðáèåß íá
áðïôáèåß áëëïý, ðñïêåéìÝíïõ ôåëéêÜ íá «ðéÜóåé ôçí êáëÞ». Ãé’ áõôü
êáé ÷ùñßò óêÝøç Þ ðñïûðçñåóßá Þ êáíåíüò åßäïõò õðüâáèñï, áðï-
öáóßæåé íá óôÞóåé ìéá åðé÷åßñçóç ðïõ èá ðïõëÜåé éäÝåò, äçëáäÞ
åðé÷åéñåß êÜôé ôï áèÝìéôï: íá åìðïñåõìáôïðïéÞóåé êÜôé ìç ÷åéñïðé-
áóôü, üðùò åßíáé ïé éäÝåò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôï áðüóðáóìá åßíáé Üëëïôå äç-
ìïôéêÞ êáé Üëëïôå êáèáñåýïõóá (ãñáöåßïí, äéáôßèåíôáé éäÝáé, ôïí
Üíèñùðïí, åéò ôçí æùÞí ôïõ äéÜ ôçí ïñãÜíùóéí, ê.Ü.).
ii) ¾öïò
Ç ãñáöÞ ôïõ Áíôþíç ÓáìáñÜêç óôï äéÞãçìá áõôü åßíáé áðëÞ êáé
ëéôÞ, ìå óýíôïìåò êáé áóôüëéóôåò öñÜóåéò. Ôá óõ÷íÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ
äßíïõí ãëáöõñüôçôá óôçí áöÞãçóç, åíþ óå ðïëëÜ óçìåßá åßíáé
åõäéÜêñéôïò ï åéñùíéêüò ôüíïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò: áðïêáëåß ôïí
Þñùá «ê. Êáââáäßá»,ôïíßæåé ôéò ðåñéðÝôåéåò ôçò «åõáßóèçôçò êáñäéÜò
ôïõ», ó÷ïëéÜæåé Ýììåóá ôïõò êýêëïõò ôùí áíèñþðùí ôïõ ðíåýìáôïò
êáé ôçò ðïëéôéêÞò, ïé ïðïßïé èá ìðïñïýóáí íá áðïôåëÝóïõí ôïõò
ðåëÜôåò ôïõ ìáãáæéïý ôïõ ê. Êáââáäßá. 367
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ iii) ÁöÞãçóç
ΤΗΣ Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß ôç äéÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôïðñüóùðç
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ ìïëïíüôé äå ìå-
ΖΩHΣ ôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá, ôá ãíùñßæåé ðïëý êáëÜ, êáèþò êáé ôéò óêÝøåéò
ôùí çñþùí. Ç áöÞãçóç åßíáé ñåáëéóôéêÞ êáé áíôéêåéìåíéêÞ êáé ðåñé-
ïñßæåôáé óôçí êáôáãñáöÞ ôïõ èÝìáôïò, ÷ùñßò óõíáéóèçìáôéóìïýò
êáé áäéêáéïëüãçôïõò êáëëùðéóìïýò.

ÌåôáöïñÝò: «ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõ Þôáíå ðïëý æïñéóìÝíá åêåßíï ôïí
êáéñü», «åß÷å ðáôÞóåé ôá 44», «óôåñéþóåé ó’ Ýíá åðÜããåëìá», «åëåýèå-
ñïò óêïðåõôÞò ôçò æùÞò», «Ýìåéíå áìáíÜôé», «ðñþôç áíÜìåéîç ìå ôç
ëïãïôå÷íßá», «åß÷å ðïëý ìåãÜëç óôåíï÷þñéá», « äåí Ýëåãå üìùò…êáé
öïýíôùíå», « ÷åßìáññïõò éäåþí», «íá õðïãñáììßóåé ôï ãåãïíüò»,
«äõíÜìùíå ï ñõèìüò ôçò ðåëáôåßáò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ç éäÝá Þñèå óôïí ê. Êáââáäßá», «Üëëåò ðåñé-
ðÝôåéåò ôçò êáñäéÜò ôïõ», «äåí Ýëåãå íá öýãåé ìå ôï ôóéãÜñï ç
óôåíï÷þñéá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ êïõóôïõìéïý, ç åéêüíá ôïõ ê. Êáââáäßá, ç
åéêüíá ôïõ ê. Êáââáäßá íá êÜèåôáé óôï ìðáñ, ç åéêüíá ôçò áã-
ãåëßáò óôçí åöçìåñßäá, ç åéêüíá ôçò ðåëáôåßáò ðïõ ïëïÝíá êáé
áõîáíüôáí.

1. ÓêéáãñáöÞóôå ôçí ðñïóùðéêüôçôá ôïõ ê. Êáââáäßá, áíôëþíôáò
ðëçñïöïñßåò áðü ôï áðüóðáóìá.
Ï ê. Êáââáäßáò åßíáé ï ÷áñáêôçñéóôéêüò ôýðïò ôïõ áíèñþðïõ ðïõ
ïíïìÜæïõìå ôõ÷ïäéþêôç, áñéâßóôá Þ êáéñïóêüðï. Ìå ëßãá ëüãéá
åßíáé áõôüò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåß êÜèå ôñüðï, èåìéôü Þ áèÝìéôï, ðñï-
êåéìÝíïõ íá áíáäåé÷èåß Þ íá áðïêïìßóåé üöåëïò. Åßíáé Üíåñãïò
áëëÜ äåí ìðïñåß íá óôåñéþóåé óå äïõëåéÜ («åß÷å ðáôÞóåé ôá 44 êáé
äåí åß÷å áêüìç óôåñéþóåé óå äïõëåéÜ»), ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåé
ôï ìç óôáèåñü ôïõ ÷áñáêôÞñá ôïõ. Óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôùóç
ï ê. Êáââáäßáò åßíáé êáé öôù÷üò («ôá ïéêïíïìéêÜ ôïõ Þôáíå ðïëý
æïñéóìÝíá åêåßíï ôïí êáéñü»). Ðñïóðáèåß íá êåñäßóåé ÷ñÞìáôá ìå
åýêïëï ôñüðï, óõììåôÝ÷ïíôáò óå Ýíá äéáãùíéóìü ìõèéóôïñÞìáôïò
êáé ðåñéìÝíïíôáò íá êåñäßóåé ôï ðñþôï âñáâåßï ðïõ åß÷å ÷ñçìá-
ôéêü Ýðáèëï. Åßíáé áöåëÞò êáé èåùñåß ôï ðñþôï âñáâåßï êÜôé ðïõ
ìðïñåß åýêïëá íá êåñäßóåé («Êáé äåí åß÷å ôçí ðáñáìéêñÞ áìöéâïëßá
ðùò èá ’ðáéñíå ðáìøçöåß ôï ðñþôï âñáâåßï»). Ôïí âëÝðïõìå íá
áðïãïçôåýåôáé áðü ôçí áðïôõ÷ßá, ü÷é åðåéäÞ äå âñáâåýôçêå ôï
ìõèéóôüñçìÜ ôïõ, åíþ ï ßäéïò ðßóôåõå üôé Üîéæå, áëëÜ åðåéäÞ ôåëéêÜ
368 Ý÷áóå ôá ÷ñÞìáôá. Ãé’ áõôü êáé âëÝðïõìå üôé óôçí ðñþôç áðïôõ÷ßá
ôá ðáñáôÜåé êáé ðñïóðáèåß íá áðïôáèåß áëëïý, ðñïêåéìÝíïõ ôåëéêÜ Αντώνης
íá «ðéÜóåé ôçí êáëÞ». Ãé’ áõôü êáé ÷ùñßò óêÝøç Þ ðñïûðçñåóßá Þ Σαμαράκης
êáíåíüò åßäïõò õðüâáèñï, áðïöáóßæåé íá äçìéïõñãÞóåé ìéá åðé÷åß-
ñçóç ðïõ èá ðïõëÜåé éäÝåò, äçëáäÞ åðé÷åéñåß êÜôé ôï áèÝìéôï: íá
åìðïñåõìáôïðïéÞóåé êÜôé ìç ÷åéñïðéáóôü, üðùò åßíáé ïé éäÝåò.
2. Ðïéï ðñüâëçìá Ý÷åé ï Þñùáò ôçò éóôïñßáò êáé ìå ðïéïõò ôñü-

ðïõò ðñïóðáèåß á ôï åðéëýóåé;
Ï ê. Êáââáäßáò åßíáé Üíåñãïò êáé áäõíáôåß íá óôåñéþóåé óå êÜðïéá
äïõëåéÜ, ðáñüëï ðïõ âñßóêåôáé êéüëáò óôçí çëéêßá ôùí 44 ÷ñüíùí.
Ç áíåñãßá ôïõ üìùò åßíáé áðïôÝëåóìá ôïõ ôõ÷ïäéùêôéóìïý ôïõ êáé
ôçò ðåðïßèçóÞò ôïõ üôé ç åðéôõ÷ßá ìðïñåß íá åðÝëèåé ÷ùñßò éäéáßôå-
ñï êüðï êáé ÷ùñßò êÜðïéï õðüâáèñï. Ðñïóðáèåß áðåãíùóìÝíá íá
«ðéÜóåé ôçí êáëÞ», åðéäéþêïíôáò ôï åýêïëï êÝñäïò åíüò ÷ñçìáôéêïý
âñáâåßïõ. ¼ôáí áðïôõã÷Üíåé ó’ áõôüí ôïõ ôï óôü÷ï, óôñÝöåôáé óå
ìéá åðáããåëìáôéêÞ åðéëïãÞ ðïõ áíôéêáôïðôñßæåé ôçí Ýíäåéá éäåþí
ôçò åðï÷Þò ìáò. Ôï Ãñáöåßïí Éäåþí åßíáé áõôü ðïõ ï ëáüò ìáò
ïíïìÜæåé «áåñéôæßäéêç äïõëåéÜ», äçëáäÞ åõêáéñéáêÞ, ÷ùñßò óïâáñü
õðüâáèñï êáé ðñïäéáãñáöÝò.
3. Ðïéá åßíáé ôá óõíáéóèÞìáôá ôïõ Þñùá üóï ðåñéìÝíåé ôá áðïôå-

ëÝóìáôá ôïõ äéáãùíéóìïý êáé ðïéá ìåôÜ ôçí áíáêïßíùóÞ ôïõò;
ÌÝ÷ñé íá âãïõí ôá áðïôåëÝóìáôá ôïõ äéáãùíéóìïý, ï ê. Êáââáäßáò
ðáñïõóéÜæåé áäéêáéïëüãçôç áõôïðåðïßèçóç, áöïý èåùñåß óßãïõñï
ôï âñáâåßï («Êáé äåí åß÷å ôçí ðáñáìéêñÞ áìöéâïëßá ðùò èá ’ðáéñíå
ðáìøçöåß ôï ðñþôï âñáâåßï»). Ãé’ áõôü Üëëùóôå êáé öñïíôßæåé, ðá-
ñüëç ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõ äõó÷Ýñåéá, íá öôéÜîåé êáéíïýñãéï êïõóôïý-
ìé, åéäéêÜ ãéá ôç âñáäéÜ ôçò áðïíïìÞò ôùí âñáâåßùí, ðïõ èá áðï-
ôåëïýóå öéëïëïãéêü êáé êïóìéêü ãåãïíüò. Óõ÷íÜ, áõôïß ïé Üíèñùðïé
ðïõ äéáêñßíïíôáé ãéá ôïí ôõ÷ïäéùêôéóìü ôïõò, åíäéáöÝñïíôáé ðïëý
íá ðåßèïõí ìå ôçí åìöÜíéóÞ ôïõò, áöïý áêñéâþò äåí ìðïñïýí íá
ðåßóïõí ìå Üëëï ôñüðï ãéá ôéò éêáíüôçôÝò ôïõò. ¼ôáí åðÝñ÷åôáé
üìùò ç ðáôáãþäçò áðïôõ÷ßá óôï äéáãùíéóìü, ï ÞñùÜò ìáò ðñï-
óãåéþíåôáé áðüôïìá. Ôï ãåãïíüò üôé áëëéþò ôá åß÷å õðïëïãßóåé êáé
áëëéþò åîåëß÷èçêáí ôá ðñÜãìáôá, ôïõ ðñïêáëåß óôåíï÷þñéá, ôçí
ïðïßá ðñïóðáèåß íá îåðåñÜóåé ðßíïíôáò êáé êáðíßæïíôáò áêáôÜ-
ðáõóôá. Ôá äõóÜñåóôá üìùò áõôÜ óõíáéóèÞìáôá ðåñíïýí áìÝóùò,
üôáí óôï ìõáëü ôïõ Ýñ÷åôáé ç íÝá éäÝá ãéá åýêïëï êÝñäïò.
4. ¸íáò áäéüñáôá åéñùíéêüò ôüíïò äéáðåñíÜ ôï êåßìåíï. Âñåßôå

ôá óçìåßá åêåßíá ðïõ åðéâåâáéþíïõí áõôÞ ôçí åðéóÞìáíóç.
Óå ðïëëÜ óçìåßá åßíáé åõäéÜêñéôïò ï åéñùíéêüò ôüíïò ôïõ áðïóðÜ-
óìáôïò: áðïêáëåß ôïí Þñùá «ê. Êáââáäßá», ôïíßæåé ôéò ðåñéðÝôåéåò 369
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ôçò «åõáßóèçôçò êáñäéÜò ôïõ» êáé ó÷ïëéÜæåé ìå Ýììåóï ôñüðï ôïõò
ΤΗΣ êýêëïõò ôùí áíèñþðùí ôïõ ðíåýìáôïò êáé ôçò ðïëéôéêÞò, ïé ïðïßïé
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ èá ìðïñïýóáí íá áðïôåëÝóïõí ôïõò ðåëÜôåò ôïõ ãñáöåßïõ ôïõ
ΖΩHΣ ê. Êáââáäßá. ÔÝëïò, ç åéñùíåßá ãßíåôáé ôñáãéêÞ, üôáí ç äéÞãçóç
ìéëÜ ãéá ôçí ðåëáôåßá ôïõ ãñáöåßïõ ôïõ ê. Êáââáäßá, ç ïðïßá åßíáé
ïëïÝíá áõîáíüìåíç, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåé Ýìðñáêôá ôçí Ýíäåéá
éäåþí ðïõ ìáóôßæåé ôç óýã÷ñïíç êïéíùíßá.

κειμένου
1. Ðïý ðéóôåýåôå üôé ïöåßëåôáé ç áíôáðüêñéóç ðïõ ãíþñéóå ôï Ãñá-
öåßï ôïõ ê. Êáââáäßá;
2. Ãéáôß ï ê. Êáââáäßáò óôá 44 ôïõ ÷ñüíéá äåí åß÷å êáôïñèþóåé íá
óôåñéþóåé óå êáìéÜ äïõëåéÜ;
370
Το μαύρο κύμα
Λουίς Σεπούλβεδα
Ï Luis Sepulveda (Ëïõßò Óåðïýëâåäá) ãåííÞèçêå ôï 1949 óôï Ovalle,
óôï ÂïññÜ ôçò ×éëÞò. Óõììåôåß÷å óå öïéôçôéêÝò êáé óõíäéêáëéóôéêÝò
êéíçôïðïéÞóåéò åíÜíôéá óôï óôñáôïêñáôéêü êáèåóôþò ôçò ÷þñáò
ôïõ, êáôçãïñÞèçêå ãéá ðñïäïóßá êáé êáôáäéêÜóôçêå óå öõëÜêéóç
åßêïóé ïêôþ åôþí. ¸ðåéôá áðü äõüìéóé ÷ñüíéá åãêëåéóìïý ôïõ óôç
öõëáêÞ, êáé ìå ðáñÝìâáóç ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò, áðïöõëáêßóôç-
êå áëëÜ õðï÷ñåþèçêå íá åãêáôáëåßøåé ôïí ôüðï ôïõ. ¸ãñáøå ðïé-
Þìáôá, èåáôñéêÜ Ýñãá, äéçãÞìáôá, äçìéïýñãçóå èåáôñéêÝò ïìÜäåò
óôï Ðåñïý, ôï Åêïõáäüñ êáé ôçí Êïëïìâßá êáé áó÷ïëÞèçêå ìå ôç
äçìïóéïãñáößá. ¸æçóå Ýîé ìÞíåò óôïí Áìáæüíéï ìå ôïõò ÉíäéÜíïõò
ÓïõÜñ êáé áðïêüìéóå åìðåéñßåò ðïõ Üëëáîáí ôçí áíôßëçøÞ ôïõ ãéá
ôïí êüóìï êáé ôïõ ðñüóöåñáí ôï õëéêü ãéá ôï ðñþôï ôïõ ìõèéóôü-
ñçìá, ôï ¸íáò ãÝñïò ðïõ äéÜâáæå éóôïñßåò áãÜðçò. Óôñáôåýôçêå
óôï äéåèíÝò ôÜãìá «Óéìüí Ìðïëßâáñ» êáé óõììåôåß÷å óôïí áðåëåõ-
èåñùôéêü áãþíá ôçò ÍéêáñÜãïõáò. Ôï 1980 åãêáôáóôÜèçêå óôçí
Åõñþðç êáé óõíäÝèçêå ìå ôçí ïéêïëïãéêÞ ïñãÜíùóç Greenpeace.
Ôáîßäåøå óå üëïí ôïí êüóìï. Ôïõ áðïíåìÞèçêáí ôá ìåãáëýôåñá
ëïãïôå÷íéêÜ âñáâåßá. Óôá åëëçíéêÜ êõêëïöïñïýí ôá âéâëßá ôïõ
Ï êüóìïò ôïõ ôÝëïõò ôïõ êüóìïõ, ¼íïìá ôáõñïìÜ÷ïõ, Patagonia
express, Ç éóôïñßá ôïõ ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå ó’ Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé,
Ôï çìåñïëüãéï åíüò åõáßóèçôïõ killer, Hot Line , Áí äåí Ý÷åéò ðïý
íá êëÜøåéò, ×ñïíéêÜ ôïõ Ðåñéèùñßïõ.
Ðñéí áðü äÝêá êáé ðëÝïí ÷ñüíéá ï Ëïõßò Óåðïýëâåäá Ýæçóå óå
Ýíá øáñï÷þñé óôçí ÉåñÜðåôñá. Ôï ðñþôï ðñÜãìá ðïõ Ýêáíå ìüëéò
Ýöôáóå óôçí ÊñÞôç Þôáí íá åðéóêåöèåß ôïí ôÜöï ôïõ ÊáæáíôæÜêç
üðïõ Ýêëáøå áðü ôç óõãêßíçóç. ¸ôóé äåí åßíáé ôõ÷áßï ðïõ ï Þñù-
áò ôïõ ôåëåõôáßïõ ðáñáìõèéïý ôïõ ëÝãåôáé ÆïñìðÜò. Ôßôëïò ôïõ
âéâëßïõ ðïõ êõêëïöüñçóå ðÝñõóé óôá éóðáíéêÜ åßíáé Ç éóôïñßá ôïõ
ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå ó’ Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé êáé ï ÆïñìðÜò äåí åßíáé
Üëëïò áðü ôïí ãÜôï «ðïõ Þôáí ìáýñïò êáé ðåëþñéïò êáé ÷ïíôñüò».
Äåí åßíáé ôõ÷áßï åðßóçò üôé ï êáëüò áõôüò ãÜôïò, ðïõ áíáëáìâÜíåé 371
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ôç öñïíôßäá åíüò íåïãÝííçôïõ ãëÜñïõ, åßíáé Ýíáò ãÜôïò áðü ôï
ΤΗΣ Áìâïýñãï. Êáé ôïí ßäéï ôïí Óåðïýëâåäá ôïí åß÷áí öñïíôßóåé ößëïé
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ ôïõ áðü ôï ÔìÞìá ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ôïõ Áìâïýñãïõ ôï 1977,
ΖΩHΣ üôáí Þôáí Ýãêëåéóôïò óôéò öõëáêÝò Ôåìïýêï ôçò ×éëÞò, êáôáäéêá-
óìÝíïò óå 28 ÷ñüíéá öõëÜêéóçò ìå ôçí êáôçãïñßá ôçò ðñïäïóßáò.
Ç ðáñáìïíÞ «óå áõôÞ ôç ÷þñá ôùí ðÜíôùí êáé ôïõ êáíåíüò» –üðùò
áíáöÝñåé óôï âéâëßï ôïõ Patagonia Express– ôåëéêÜ äéÞñêåóå 942
çìÝñåò. Ç ÄéåèíÞò Áìíçóôßá êáôÜöåñå íá ôïí áðïöõëáêßóåé áëëÜ
ç åîïñßá Þôáí áíáðüöåõêôç. Ï «ðáñáìõèÜò», üðùò ÷áñáêôçñßæåé
ôïí åáõôü ôïõ ï Ëïõßò Óåðïýëâåäá, åðÝóôñåøñ óôçí ðáôñßäá ôïõ
ôï 1989, üôáí Ýðåóå ç äéêôáôïñßá ôïõ ÐéíïóÝô. Ç êáëïóýíç õðÜñ-
÷åé ãéá ôïí Óåðïýëâåäá ìüíï óôï ðëáßóéï ôçò áìïéâáéüôçôáò. Ôï
ßäéï êáé ç êáêßá. Óå üóïõò ôïõ öÝñèçêáí Üó÷çìá áðáíôÜ ìå ôï
ßäéï íüìéóìá. Ôéò ÷åéñüôåñåò åìðåéñßåò ôéò Ýæçóå óôç öõëáêÞ ôùí
äéêôáôüñùí. ¸ôóé äå äéóôÜæåé íá ðåé üôé èá Þèåëå íá äåé ôïí Ðéíï-
óÝô íá ðåèáßíåé ìå öñéêôïýò ðüíïõò áðü êáñêßíï óôïí ðñïóôÜôç.
ÃñÜöåé óôï Patagonia Express üôé äå óõã÷ùñåß ôïõò å÷èñïýò ôïõ
ðáñåëèüíôïò. ¼ôáí ìáèáßíåé üôé êÜðïéïò áðü ôïõò óôñáôéùôéêïýò
ôïõ öáóéóôéêïý êáèåóôþôïò ôçò ×éëÞò äïëïöïíÞèçêå, ôï ãéïñôÜæåé
áíïßãïíôáò Ýíá ìðïõêÜëé êñáóß.

Ôï êåßìåíï ôïõ ó÷ïëéêïý âéâëßïõ åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï ìõèé-
óôüñçìá ôïõ Ëïýéò Óåðïýëâåäá Ç éóôïñßá åíüò ãÜôïõ ðïõ Ýìáèå
óå Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé. Ðñéí áðü äÝêá êáé ðëÝïí ÷ñüíéá ï Ëïõßò
Óåðïýëâåäá Ýæçóå óå Ýíá øáñï÷þñé ôçò ÉåñÜðåôñáò. Ôï ðñþôï
ðñÜãìá ðïõ Ýêáíå ìüëéò Ýöôáóå óôçí ÊñÞôç Þôáí íá åðéóêåöôåß
ôïí ôÜöï ôïõ ÊáæáíôæÜêç, üðïõ Ýêëáøå áðü ôç óõãêßíçóç. ¸ôóé äåí
åßíáé ôõ÷áßï ðïõ ï Þñùáò ôïõ ôåëåõôáßïõ ðáñáìõèéïý ôïõ ïíïìÜ-
æåôáé ÆïñìðÜò. Ôßôëïò ôïõ âéâëßïõ åßíáé Ç éóôïñßá ôïõ ãÜôïõ ðïõ
Ýìáèå ó’ Ýíá ãëÜñï íá ðåôÜåé êáé ï ÆïñìðÜò äåí åßíáé Üëëïò áðü
ôïí ãÜôï «ðïõ Þôáí ìáýñïò êáé ðåëþñéïò êáé ÷ïíôñüò». Äåí åßíáé
ôõ÷áßï åðßóçò üôé ï êáëüò áõôüò ãÜôïò, ðïõ áíáëáìâÜíåé ôç öñï-
íôßäá åíüò íåïãÝííçôïõ ãëÜñïõ, åßíáé Ýíáò ãÜôïò áðü ôï Áìâïýñãï.
Êáé ôïí ßäéï ôï óõããñáöÝá ôïí åß÷áí öñïíôßóåé ößëïé ôïõ áðü ôï
ÔìÞìá ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ôïõ Áìâïýñãïõ ôï 1977, üôáí Þôáí
Ýãêëåéóôïò óôéò öõëáêÝò Ôåìïýêï ôçò ×éëÞò, êáôáäéêáóìÝíïò óå
28 ÷ñüíéá öõëÜêéóçò ìå ôçí êáôçãïñßá ôçò ðñïäïóßáò.
Ôï óõãêåêñéìÝíï Ýñãï åßíáé ôï ðéï ôñõöåñü êé åõáßóèçôï âéâëßï ôïõ
Óåðïýëâåäá êáé áðåõèýíåôáé ôüóï óôïõò ìéêñïýò üóï êáé óôïõò
ìåãÜëïõò. Ìéá ãëáñïðïýëá ðÝöôåé èýìá ôçò èáëÜóóéáò ñýðáíóçò.
372 Ðñéí îåøõ÷Þóåé, åìðéóôåýåôáé ôï áâãü ôçò óôïí êáëü ãÜôï ÆïñìðÜ
êáé ôïõ æçôÜ ôï ëüãï ôïõ üôé èá êëùóÞóåé ôï áõãü, äå èá öÜåé ôï Λουίς
ãëáñüðïõëï êáé èá ôïõ ìÜèåé íá ðåôÜ. Ï ÆïñìðÜò äßíåé ôï ëüãï Σεπούλβεδα
ôïõ. Ìá åßíáé ðïôÝ äõíáôüí Ýíáò ãÜôïò íá ìÜèåé óå Ýíá ãëÜñï íá
ðåôÜåé;

Ôï áðüóðáóìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ç ÊåíãêÜ Üíïéîå ôéò öôåñïýãåò… ôá óáãüíéá êÜðïéïõ
êÞôïõò»: Ç ìüëõíóç ôçò ÊåíãêÜ êáé ç âåâáéüôçôá ôïõ èáíÜôïõ ôçò.
2ç åíüôçôá: «Ç ìáýñç êçëßäá… ôç äçëçôçñéÜóç ôùí èáëáóóþí: Ç
åõèýíç ôïõ áíèñþðïõ ãéá ôç ñýðáíóç ôùí èáëáóóþí.
3ç åíüôçôá: «Ç ÊåíãêÜ ðÝñáóå ôéò ðéï âáóáíéóôéêÝò þñåò… ïýôå íá
ôéò êïõíÞóåé»: Ï ìýèïò ôïõ ºêáñïõ êáé ïé ýóôáôåò ðñïóðÜèåéåò ôçò
ÊåíãêÜ íá áðïöýãåé ôï èÜíáôï.
Êåíôñéêü èÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ç ñýðáíóç ôùí èáëáóóþí
êáé ç äéáôÜñáîç ðïõ ðñïêáëåß óôçí ïéêïëïãéêÞ éóïññïðßá. Óôï äéêü
ìáò áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò ðñïóðÜèåéåò ðïõ êáôáâÜëëåé
ìéá ìÜíá- ãëÜñïò íá áðïöýãåé ôï èÜíáôï, åöüóïí Ý÷åé ìïëõíèåß
èáíÜóéìá áðü ìéá ðåôñåëáéïêçëßäá. Ç ðá÷ýññåõóôç ïõóßá ôçò ðå-
ôñåëáéïêçëßäáò Ý÷åé êáëýøåé üëï ôçò ôï óþìá, ìå áðïôÝëåóìá ôá
öôåñÜ ôçò íá Ý÷ïõí êïëëÞóåé óôï óþìá ôçò êáé íá áäõíáôåß íá
ðåôÜîåé. Ç ÊåíãêÜ ðñïóðáèåß ìå êÜèå ôñüðï íá âãÜëåé áðü ðÜíù
ôçò ôï ðåôñÝëáéï, åßôå îåðïõðïõëéÜæïíôáò ç ßäéá ôïí åáõôü ôçò,
åßôå ðñïóðáèþíôáò íá îåðëõèåß. ÁëëÜ üëá åßíáé ìÜôáéá. Ôï ôÝëïò
ôçò åßíáé ìïéñáßï. Åêôüò áðü ôï ïéêïëïãéêü ðåñéå÷üìåíï ôïõ áðï-
óðÜóìáôïò, èßãåôáé êáé ôï æÞôçìá ôùí ïéêïëïãéêþí ïñãáíþóåùí êáé
êéíçìÜôùí, ìÝëïò ôùí ïðïßïò åßíáé êáé ï ßäéïò ï óõããñáöÝáò.

1ç åíüôçôá: Ôï áðüóðáóìá îåêéíÜ ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ áôõ÷Þ-
ìáôïò ôçò ÊåíãêÜ, åíüò èçëõêïý ãëÜñïõ. Ç ÊåíãêÜ ëïéðüí, áäõíá-
ôþíôáò íá áðïöýãåé Ýíá êýìá, ëïýæåôáé óôï ìïëõóìÝíï õãñü ìéáò
ðåôñåëáéïêçëßäáò, ðïõ ôçí ôõöëþíåé. Áöïý êáôáöÝñíåé íá îåðëõèåß
êáé íá ìðïñÝóåé íá äåé, ðñïóðáèåß êáôüðéí íá îåöýãåé áðü ôçí
êçëßäá êïëõìðþíôáò. ¼ôáí Ýðåéôá áðü ðïëý êüðï êáôïñèþíåé íá
Ýñèåé óå åðáöÞ ìå êáèáñü íåñü, îåðëÝíåé ôá ìÜôéá ôçò êáé êïéôþ-
íôáò ãýñù ôçò óõíåéäçôïðïéåß üôé Ý÷åé áðïêïðåß áðü ôï õðüëïéðï
óìÞíïò êáé åßíáé ðëÝïí ìüíç. Ï áöçãçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá ôïí ôñüðï
èáíÜôïõ ôùí ðïõëéþí ðïõ ìïëýíïíôáé áðü ðåôñåëáéïêçëßäá: ìå ôá 373
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ öôåñÜ êïëëçìÝíá óôï óþìá ôïõò, äåí ìðïñïýí íá ðåôÜîïõí êáé
ΤΗΣ Ýôóé ãßíïíôáé âïñÜ ôùí ìåãÜëùí øáñéþí Þ ðåèáßíïõí áðü áóöõîßá,
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ êáèþò ôï ðåôñÝëáéï Ý÷åé öñÜîåé üëïõò ôïõò ðüñïõò ôïõò, Þ ðåèáß-
ΖΩHΣ íïõí áðü ðåßíá. Ç ÊåíãêÜ ðñïôéìÜ ôïí ðñþôï ôñüðï èáíÜôïõ.
2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ï áöçãçôÞò êÜíåé ëüãï ãéá ôçí
áðïêëåéóôéêÞ åõèýíç ôïõ áíèñþðïõ ãé’ áõôÞí ôçí êáôáóôñïöÞ. ¢í-
èñùðïé åßíáé áõôïß ðïõ áäåéÜæïõí êáé êáèáñßæïõí ôéò äåîáìåíÝò
ôùí ðåôñåëáéïöüñùí ðëïßùí óôç èÜëáóóá. Ùóôüóï ï áöçãçôÞò
äåí îå÷íÜ íá áíáöÝñåé ôç óõãêéíçôéêÞ ðñïóðÜèåéá êÜðïéùí Üëëùí
áíèñþðùí ðïõ áíÞêïõí óå ïéêïëïãéêÜ êéíÞìáôá êáé ïñãáíþóåéò
êáé ðïõ Ý÷ïõí èÝóåé óêïðü ôçò æùÞò ôïõò íá óôáìáôÞóïõí , üóï
ôï äõíáôüí, áõôü ôï ïéêïëïãéêü Ýãêëçìá.
3ç åíüôçôá: ÌÝóá óå üëåò áõôÝò ôéò óêÝøåéò, ç ÊåíãêÜ óõíåéäçôï-
ðïéåß üôé ôï ðåôñÝëáéï äåí Ý÷åé åéó÷ùñÞóåé óôç ñßæá ôùí öôåñþí
ôçò êáé Üñá ìðïñåß íá ôá áíïßîåé. ÈõìÜôáé ôï ìýèï ôïõ ºêáñïõ
êáé åõåëðéóôåß üôé áí ðåôÜîåé êáé áõôÞ êïíôÜ óôïí Þëéï, ßóùò ôï
ðåôñÝëáéï íá ëéþóåé êáé íá êáèáñßóåé ôï óþìá ôçò. Áêïëïõèïýí
áðáíùôÝò ðñïóðÜèåéåò íá ðåôÜîåé, ðïõ üìùò åßíáé áðïôõ÷çìÝíåò,
êáèþò ôï ðåôñÝëáéï Ý÷åé äéáâñþóåé ôçí ïõñÜ, ðïõ åßíáé ôï ðçäÜëéï
ôùí ðïõëéþí. ÁíáãêÜóôçêå Ýôóé íá îåñéæþóåé ôá öôåñÜ ôçò ïõñÜò
ôçò êáé êáôüñèùóå íá ðåôÜîåé ôåëéêÜ. ÐÝôáîå ðïëý øçëÜ, êïíôÜ
óôïí Þëéï, áëëÜ ç ðñïóðÜèåéÜ ôçò äåí åõïäþèçêå: åßôå ïé áêôßíåò
ôïõ Þôáí ðïëý áäýíáìåò, åßôå ôï óôñþìá ðåôñåëáßïõ óôï óþìá ôçò
ðïëý ðá÷ý. ÓõíÝ÷éóå íá ðåôÜåé êáé üôáí Ýöôáóå óôï Áìâïýñãï ïé
äõíÜìåéò ôçò ôçí åãêáôÝëåéøáí.

ÊåíãêÜ: Óôï áðüóðáóìá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åìøý÷ùóç êáé ðñï-
óùðïðïßçóç ôçò ÊåíãêÜ, åíüò èçëõêïý ãëÜñïõ, ðïõ ìéëÜ, óêÝöôåôáé,
ôñïìïêñáôåßôáé, èõìÜôáé. Áðü ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìáôÜ ôçò,
ðïõ ðáñáôßèåíôáé óôï êåßìåíï, íïìéìïðïéïýìáóôå íá åðé÷åéñÞóïõìå
ôç óêéáãñÜöçóç ôïõ ÷áñáêôÞñá ôçò.
Ç ÊåíãêÜ åßíáé Üôõ÷ç ìåí, áëëÜ áãùíßóôñéá. ÁéóèÜíåôáé ôñüìï
ìðñïóôÜ óôï öñéêôü èÜíáôï ðïõ ôçí ðåñéìÝíåé êáé áõôü åßíáé ðïõ
ôçí êéíçôïðïéåß íá ðáëÝøåé ðåñéóóüôåñï. Èåùñåß ôï èÜíáôü ôçò
ìÜëëïí âÝâáéï, ùóôüóï ðáëåýåé ãéá íá áðïöýãåé ôç öñßêç ôïõ èá-
íÜôïõ, üðùò öáíôÜæåôáé ôï åíäå÷üìåíï íá ðåèÜíåé áðü ôçí ðåßíá,
áñãÜ êáé âáóáíéóôéêÜ. ¸ôóé ðñïóðáèåß ìå êÜèå ôñüðï íá óùèåß.
¸÷åé èÜññïò êáé ãåííáéüôçôá, åöüóïí öôÜíåé áêüìç êáé óôï óçìåßï
íá áöáéñÝóåé öôåñÜ áðü ôçí ïõñÜ ôçò –ãåãïíüò ðïõ ôçò ðñïêáëåß
áöüñçôï ðüíï– ãéá íá ìðïñÝóåé íá ðåôÜîåé ìáêñéÜ áðü ôï êáêü
ðïõ ôçò óõíÝâç.
374
Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία Λουίς
i) Ãëþóóá Σεπούλβεδα
Ç ìåôÜöñáóç ôïõ áðïóðÜóìáôïò Ý÷åé ãßíåé óå áðëÞ äçìïôéêÞ
ãëþóóá, ÷ùñßò éäéáéôåñüôçôåò, åêôüò áðü ïñéóìÝíïõò éäéùìáôéóìïýò
(Ýêñùîå, óïýìðéôç, ðëáíÜñåé).
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé áðëü êáé ëéôü, ìå óôïé÷åßá ãëáöõ-
ñüôçôáò ðïõ ïöåßëïíôáé óôéò ìåôáöïñÝò êáé ôéò ðñïóùðïðïéÞóåéò.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï ôïõ áðïóðÜóìáôïò, Ý÷ïõìå äéÞ-
ãçóç êáé ìÜëéóôá ìå ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðáñáìõèßáò, üðùò öáíåñþíåé
ï áíéìéóìüò, äçëáäÞ ç ðñïóùðïðïßçóç ôïõ ãëÜñïõ. ¸÷ïõìå áöÞ-
ãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, äçëáäÞ
Ýíá ðñüóùðï ðïõ äå óõììåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá, üìùò ôá ãíùñßæåé
ìå êÜèå ëåðôïìÝñåéá, üðùò ãíùñßæåé áêüìç êáé ôéò óêÝøåéò ôùí
çñþùí.

ÌåôáöïñÝò: «ç êáôÜñá ôùí èáëáóóþí ôçí åß÷å ôõöëþóåé», «ç ìáý-
ñç ìÜóôéãá», «ìõò ôçò ðéáóìÝíïõò áðü ôçí ðñïóðÜèåéá», «êé üóï
äõíáôÞ êé áí Þôáí ç ëá÷ôÜñá ôçò», «âáóáíéóôéêÝò þñåò ôçò æùÞò
ôçò», «÷ôýðçóå ôéò öôåñïýãåò», «äåí ôçí åß÷áí ðÜñåé ôá ÷ñüíéá»,
«Üóðñç ãñáììÞ ôçò êüóôáò», «öéäùôÞ ãñáììÞ ôïõ ¸ëâá», «÷ñõóá-
öÝíéï áíåìïäåßêôç».
Ðáñïìïéþóåéò: «Üóðñç ãñáììÞ ôçò êüóôáò», «öéäùôÞ ãñáììÞ ôïõ
¸ëâá», «÷ñõóáöÝíéï áíåìïäåßêôç», «óáí êïõêêßäåò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: Óå üëï ôï êåßìåíï Ý÷ïõìå ôçí ðñïóùðïðïßçóç
ôçò ÊåíãêÜ («ïé ìýåò ôçò óÞêùíáí åýêïëá ôï æüñé», «êÜôé ìéêñÜ ðëå-
ïýìåíá ðïõ áðáéôïýóáí», «ï Þëéïò äåí ôçò Ýêáíå ôï ÷áôßñé»).
ÅðáíÜëçøç: «êáôÜñá ôùí èáëáóóþí», «ìáýñç ìÜóôéãá».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ áôõ÷Þìáôïò ôçò ÊåíãêÜ, ç åéêüíá ôùí áóçìÝ-
íéùí öôåñþí ôçò, ç åéêüíá ôùí áðåãíùóìÝíùí ôçò ðñïóðáèåéþí íá
óùèåß, ç åéêüíá ôùí ðåôñåëáéïöüñùí ðïõ áäåéÜæïõí ôéò äåîáìåíÝò
ôïõò óôç èÜëáóóá, ç åéêüíá ôùí ðëïéáñßùí ðïõ ðñïóðáèïýí íá
áðïôñÝøïõí ôçí êáôáóôñïöÞ, ç åéêüíá ôïõ ºêáñïõ, ç åéêüíá ôïõ
èáíÜôïõ ôçò ÊåíãêÜ.

1. Ìå ðïéåò ëÝîåéò êáé åêöñÜóåéò ðáñïõóéÜæåé ï óõããñáöÝáò ôéò
ðåôñåëáéïêçëßäåò ðïõ ìïëýíïõí ôéò èÜëáóóåò;
Ï óõããñáöÝáò ÷ñçóéìïðïéåß êÜðïéåò ìåôáöïñéêÝò ëÝîåéò êáé öñÜ-
375
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ óåéò ãéá íá ðåñéãñÜøåé ôéò ðåôñåëáéïêçëßäåò ðïõ ðëÞôôïõí ôéò
ΤΗΣ èÜëáóóåò êáé êáôáóôñÝöïõí ôçí ðáíßäá. Ïé ëÝîåéò êáé ïé öñÜóåéò
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ áõôÝò åßíáé:
ΖΩHΣ á. «ç êáôÜñá ôùí èáëáóóþí», äçëáäÞ ç óõìöïñÜ êáé ãåíéêüôåñá
ôï äõóÜñåóôï öáéíüìåíï ôùí ðåôñåëáéïêçëßäùí ðïõ ðëÞôôåéò ôéò
èÜëáóóåò.
â. «ìáýñç ìÜóôéãá», äçëáäÞ ç ìåãÜëùí äéáóôÜóåùí óõìöïñÜ ðïõ
ðëÞôôåé ôéò èÜëáóóåò êáé êáô’ åðÝêôáóç ôç èáëÜóóéá æùÞ.
ã. «ìáýñï êýìá» – «ìáýñç êçëßäá»: åäþ ôï êýìá ôçò èÜëáóóáò áðï-
äßäåôáé ìå ôï ìáýñï ÷ñþìá, êáèþò ôÝôïéï åßíáé ôï ÷ñþìá ôçò
ðåôñåëáéïêçëßäáò.
2. Ðþò, óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï, ç èáëÜóóéá ðåôñåëáéïêçëßäá

ïäçãåß óå áöáíéóìü ôïõò ãëÜñïõò;
Óýìöùíá ìå ôï êåßìåíï ç èáëÜóóéá ðåôñåëáéïêçëßäá ëïýæåé ôïõò
ãëÜñïõò, åéó÷ùñåß âáèéÜ óôá ðïýðïõëá êáé óôá öôåñÜ ôïõò êáé
ôïõò êÜíåé áäýíáìïõò íá ðåôÜîïõí, åöüóïí ôá öôåñÜ ôïõò åßíáé
êïëëçìÝíá áðü ôï ðá÷ýññåõóôü áõôü õãñü. Ôï ðåôñÝëáéï öñÜæåé
ôïõò ðüñïõò, ìå áðïôÝëåóìá íá ìçí ìðïñïýí íá ðåôÜîïõí êáé íá
ðåèáßíïõí ôåëéêÜ åßôå áðü áóöõîßá åßôå áðü ðåßíá, åßôå íá ãßíïíôáé
âïñÜ óå êÜðïéï èáëÜóóéï êÞôïò.
3. Óôï êåßìåíï áíáöÝñåôáé ï áñ÷áéïåëëçíéêüò ìýèïò ôïõ ºêáñïõ.
Ðïéá ç óçìáóßá ôïõ ôçí þñá ôçò åíáãþíéáò ðñïóðÜèåéáò ôçò
ÊåíãêÜ íá áðïöýãåé ôï èÜíáôï;
Ï ºêáñïò Þôáí ãéïò ôïõ Äáßäáëïõ êáé ôçò ÍáõóéêñÜôçò, ìéáò
áðü ôéò äïýëåò ôïõ Ìßíùá. Ï âáóéëéÜò åß÷å öõëáêßóåé ôï Äáßäáëï.
Óôç öõëáêÞ ï Äáßäáëïò Üñ÷éóå íá ìç÷áíåýåôáé ôñüðïõò ãéá ôçí
áðüäñáóÞ ôïõò. Ç öõãÞ áðü ôç èÜëáóóá Þôáí áäýíáôç, êáèþò áñ-
ìáôùìÝíá ðëïßá ðåñéðïëïýóáí ôá êñçôéêÜ ðáñÜëéá. Ìüíï áðü ôïí
áÝñá èá Þôáí äõíáôÞ ç áðüäñáóÞ ôïõò. ÁëëÜ ðþò; Ôï åöåõñåôéêü
ìõáëü ôïõ Äáßäáëïõ äåí Üñãçóå íá âñåé ôç ëýóç. Êáôáóêåýáóå
ãéãÜíôéá öôåñÜ áðü êëáñéÜ ëõãáñéÜò êáé ðáíß êáé ôá êüëëçóå ìå
êåñß. Óõìâïýëåøå ôï ãéï ôïõ ðþò íá ðåôÜåé, óôåñÝùóå ìå êåñß ôá
öôåñÜ óôïõò þìïõò êáé ðÝôáîáí ìáæß ðÜíù áðü ôá øçëÜ âïõíÜ
ôçò ÊñÞôçò, áíáæçôþíôáò ôçí åëåõèåñßá. Ôï èÝáìá ðïõ áíôßêñéóáí
Þôáí ìïíáäéêü êáé ôï ôáîßäé óôïõò áéèÝñåò áíåðáíÜëçðôï. Ãéá ðñþ-
ôç öïñÜ ï Üíèñùðïò Ýó÷éæå ôï ãáëÜæéï ïñßæïíôá êáé êáôáêôïýóå
ôïõò ïõñÜíéïõò äñüìïõò. ¢öçíáí ðßóù ôïõò ôç óêëáâéÜ êáé ôáîß-
äåõáí ãéá ôüðïõò ìáêñéíïýò, áãáðçìÝíïõò êáé ïíåéñåìÝíïõò. Óáí
íéüâãáëôï ðïõëß, ðëçììõñéóìÝíï áðü åõôõ÷ßá, ï ºêáñïò ðåôïýóå
ðüôå øçëÜ êáëçìåñßæïíôáò ôïí ïëüëáìðñï ¹ëéï, êáé ðüôå ÷áìçëÜ,
äñïóßæïíôáò ôéò öôåñïýãåò ôïõ óôá ãáëáíÜ íåñÜ ôçò èÜëáóóáò.
376 ÌÜôáéá ï ðáôÝñáò ôïõ öþíáæå íá ìçí ðëçóéÜæåé ôïí ïëüöùôï äßóêï
ôïõ ¹ëéïõ. Ôï êáêü Þñèå ãñÞãïñá. Ïé êáõôÝò á÷ôßäåò ôïõ ¹ëéïõ Λουίς
ìáëÜêùóáí ôï êåñß êáé Ýëéùóáí ôá äåóßìáôá ôùí öôåñþí. Ï Üôõ÷ïò Σεπούλβεδα
íÝïò Ýðåóå óôá âáèéÜ íåñÜ ôçò èÜëáóóáò êáé ðíßãçêå. Ç ìïßñá
óôÜèçêå óêëçñÞ ãéá ôïí Üìõáëï êáé áðåñßóêåðôï íÝï. Áðü ôüôå ç
èÜëáóóá ôïõ áíáôïëéêïý Áéãáßïõ ïíïìÜæåôáé ÉêÜñéï ðÝëáãïò, åíþ
ôï êïíôéíü íçóÜêé Éêáñßá.
Ï ìýèïò ôïõ ºêáñïõ ëåéôïõñãåß ðáñáäåéãìáôéêÜ êáé ùò ôñüðïò ðé-
èáíÞò äéÜóùóçò ãéá ôç ÊåíãêÜ. ÓêÝðôåôáé üôé ï ºêáñïò Ýðåóå, åöü-
óïí ðÝôáîå ðïëý êïíôÜ óôïí Þëéï, ïé áêôßíåò ôïõ ïðïßïõ Ýëéùóáí
ôï êåñß áðü ôï ïðïßï Þôáí êáôáóêåõáóìÝíá. Ç ÊåíãêÜ óêÝöôçêå
ëïéðüí üôé ßóùò êáé ôï ðá÷ýññåõóôï õãñü ðïõ Ý÷åé åðéêáëýøåé ôá
öôåñÜ ôçò íá Ýëéùíå, áí ìðïñïýóå íá ðåôÜîåé øçëÜ, üóï ôï äõíá-
ôüí ðéï êïíôÜ óôïí Þëéï.
4. ÄéáâÜóôå ïëüêëçñï ôï âéâëßï ôïõ Óåðïýëâåäá êáé ðáñïõóéÜóôå

ôï óôçí ôÜîç.
Óôï ôåëåõôáßï áõôü ðáñáìýèé ôïõ Óåðïýëâåäá, ç éóôïñßá îåêéíÜ
ìå Ýíá óìÞíïò ãëÜñùí ðïõ ðåôïýí áðü ôç Âüñåéá èÜëáóóá ðñïò
ôïí ïõñáíü ôçò ÂéóêÜéáò. Êéíïýíôáé óáí «ãïñãü áóçìÝíéï óýííåöï»
áëëÜ ãñÞãïñá Ýñ÷ïíôáé áíôéìÝôùðïé ìå ôïí áíèñþðéíï êßíäõíï,
ðïõ ðáñïìïéÜæåôáé ìå ìéá ìáýñç êçëßäá ðåôñåëáßïõ. Ç ÊåíãêÜ
åßíáé ï èçëõêüò ãëÜñïò ðïõ âïõôÜ êáôÜ ëÜèïò óôçí êçëßäá êáé
÷Üíåôáé áðü ôïõò óõíôñüöïõò ôçò. ×ôõðþíôáò ôá öôåñÜ ìÝóá óôï
ðåôñÝëáéï, ç ÊåíãêÜ êáôáñéÝôáé ôïõò áíèñþðïõò. ¼÷é üìùò üëïõò:
«ÐïëëÝò öïñÝò, áðü øçëÜ, åßäå ðþò êÜôé ìåãÜëá ðåôñåëáéïöüñá
åðùöåëïýíôáé ôéò ìÝñåò ðïõ ‘÷å óôåñéáíÞ ïìß÷ëç ãéá íá âãïõí óôç
èÜëáóóá êáé íá ðëýíïõí ôéò äåîáìåíÝò ôïõò. Óêüñðéæáí óôç èÜ-
ëáóóá ÷éëéÜäåò ëßôñá áðü ìéá ïõóßá ðá÷ýññåõóôç êáé ìïëõóìáôéêÞ,
ðïõ åðÝðëåå óôï êýìá. Åßäå üìùò êé Üëëåò öïñÝò ðïõ êÜôé ìéêñÜ
ðëåïýìåíá ðëåýñéæáí ôá ðåôñåëáéïöüñá êé áðáéôïýóáí áð’ áõôÜ í’
áäåéÜóïõí ôéò äåîáìåíÝò ôïõò. Äõóôõ÷þò, üìùò, áõôÜ ôá ðëåïýìåíá,
üðïõ êõìÜôéæå ç óçìáßá ìå ôá ÷ñþìáôá ôçò ßñéäïò, äåí Ýöôáíáí
ðÜíôá åãêáßñùò ãéá í’ áðïôñÝøïõí ôç äçëçôçñßáóç ôùí èáëáóóþí».
Ï Óåðïýëâåäá ðñïöáíþò áíáöÝñåôáé óôïõò íÝïõò óõíôñüöïõò ôïõ,
ôá ìÝëç ôçò Greenpeace.
¹ñùáò ôïõ ðáñáìõèéïý åßíáé Ýíáò ãÜôïò, ïíüìáôé ÆïñìðÜò. Ï Æïñ-
ìðÜò «Þôáí ìáýñïò êáé ðåëþñéïò êáé ÷ïíôñüò». Äåí åßíáé ôõ÷áßï
åðßóçò üôé ï êáëüò áõôüò ãÜôïò, ðïõ áíáëáìâÜíåé ôç öñïíôßäá
åíüò íåïãÝííçôïõ ãëÜñïõ, åßíáé Ýíáò ãÜôïò áðü ôï Áìâïýñãï. Êáé
ôïí ßäéï ôïí Óåðïýëâåäá ôïí åß÷áí öñïíôßóåé ößëïé ôïõ áðü ôï
ÔìÞìá ôçò Äéåèíïýò Áìíçóôßáò ôïõ Áìâïýñãïõ ôï 1977, üôáí Þôáí
Ýãêëåéóôïò óôéò öõëáêÝò Ôåìïýêï ôçò ×éëÞò, êáôáäéêáóìÝíïò óå 28
÷ñüíéá öõëÜêéóçò ìå ôçí êáôçãïñßá ôçò ðñïäïóßáò. Ôï ðáñáìýèé 377
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ìå ôï ãÜôï êáé ôï ãëÜñï áðïðíÝåé êáëïóýíç. Ï ãÜôïò äßíåé ôçí
ΤΗΣ õðüó÷åóç üôé èá öñïíôßóåé ôï áõãü ôïõ ãëÜñïõ áí åêåßíïò ðåèÜ-
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ íåé áðü ôï ðåôñÝëáéï ðïõ Ý÷åé óôá öôåñÜ ôïõ. ¸ôóé ôï ðáñáìýèé
ΖΩHΣ åêôõëßóóåôáé óå ìéá éóôïñßá õéïèåóßáò, ìå ôï «ãëáñüíé» íá áðïêáëåß
«ìáìÜ» ôï ìáýñï ãÜôï. Ç áðïäï÷Þ ôïõ äéáöïñåôéêïý, ç ôÞñçóç ôùí
õðïó÷Ýóåùí êáé ç áöïóßùóç óå áãáðçìÝíá ðñüóùðá åßíáé ïé èå-
ìáôéêïß Üîïíåò ôçò áöÞãçóçò. Ïé «êáêïß» üìùò êáñáäïêïýí. ¸ôóé ï
ðßèçêïò ôïõ ðáñáìõèéïý åðé÷åéñåß íá äéáôáñÜîåé ôéò éóïññïðçìÝíåò
ïéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò áðïêáëýðôïíôáò óôï ãëáñüðïõëï üôé ôåëéêÜ
äåí åßíáé ãÜôïò: «ÁõôÞ ç óõììïñßá, ïé øõëëïóáêïýëåò, ó’ Ýðåéóáí
üôé åßóáé ìéá áðü äáýôïõò. Ìá, êïßôá ôï óþìá óïõ: åóý Ý÷åéò äõï
ðïäÜñéá, êé ïé ãÜôïé Ý÷ïõí ôÝóóåñá. Åóý Ý÷åéò öôåñÜ, êé ïé ãÜôïé
Ý÷ïõí ôñß÷ùìá. Êáé ôçí ïõñÜ; Å; Ðïý ôç âÜæåéò ôçí ïõñÜ; [...] ÈÝëåéò
ëïéðüí íá ìÜèåéò ãéáôß óå êáíáêåýïõí ïé ößëïé óïõ; Ãéáôß ðåñéìÝíïõí
íá ðá÷ýíåéò ãéá íá óå öÜíå!». Ï ãÜôïò, ùóôüóï, öÝñåôáé êáëÜ óôï
ãëÜñï êáé áíôéóôñüöùò.
Ï äéÜëïãïò äßíåé ôåëéêÜ ôç ëýóç óå áõôü ôï ðáñáìýèé ãéá ðáéäéÜ êáé
åíçëßêïõò. Ïé ãÜôïé, áðïãïçôåõìÝíïé áðü ôéò áôõ÷åßò ðñïóðÜèåéåò
íá ìÜèïõí óôï ãëáñüðïõëï íá ðåôÜåé, áðïöáóßæïõí íá áðåõèõí-
èïýí óå Ýíáí Üíèñùðï. Ãéáôß ïé ãÜôïé ãíùñßæïõí «ôï íéáïýñéóìá ôçò
áíèñþðéíçò ãëþóóáò». ¼ìùò ôï íá ìéëÞóåé Ýíáò ãÜôïò óå Üíèñùðï
Þôáí ðáñáêéíäõíåõìÝíï: «Ï ìåãÜëïò êßíäõíïò Þôáí óôï ðþò èá ôï
‘ðáéñíáí ïé Üíèñùðïé. Ôé èá ôïí Ýêáíáí Ýíá ãÜôï ðïõ ìéëïýóå; Ôï
äß÷ùò Üëëï, èá ôïí Ýêëåéíáí óå Ýíá êëïõâß ãéá íá ôïí õðïâÜëëïõí
ó’ Ýíá óùñü çëßèéåò äïêéìáóßåò, ãéáôß ïé Üíèñùðïé åßíáé ãåíéêÜ áíß-
êáíïé íá äå÷ôïýí üôé êÜðïéï ðëÜóìá, äéáöïñåôéêü áð’ áõôïýò åßíáé
äõíáôüí íá ôïõò êáôáëáâáßíåé êáé íá ôï êáôáëáâáßíïõí». Ðáñ’ üëá
áõôÜ ç áðüöáóç íá îåðåñáóôïýí ïé ðñïêáôáëÞøåéò êáé ç óõíåñ-
ãáóßá ìå Ýíáí áðü ôïõò êáëïýò áíèñþðïõò, Ýíáí ðïéçôÞ äçëáäÞ,
ïäçãåß óôç ëýóç ôïõ ðñïâëÞìáôïò.
5. Äþóôå Ýíá Üëëï, ðéï áéóéüäïîï, ôÝëïò óôï êåßìåíï. ÄïêéìÜóôå

íá ãñÜøåôå êé åóåßò Ýíá áöÞãçìá ìå èÝìá ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ
ðåñéâÜëëïíôïò.
¸íá Üëëï ðéï áéóéüäïîï ôÝëïò óôï êåßìåíï èá Þôáí áõôü ðïõ ôåëéêÜ
èá ðáñïõóßáæå ôçí ÊåíãêÜ íá óþæåôáé. ºóùò ôåëéêÜ íá ìðïñïýóå
ðåôþíôáò íá óõíáíôÞóåé óôï äñüìï ôçò êÜðïéï øáñÜäéêï ðëïßï êáé
íá ðñïóðáèïýóå íá æçôÞóåé âïÞèåéá áðü ôïõò áíèñþðïõò êáé áõôïß
íá ôï Ýêáíáí. ¢ëëï ðéèáíü ôÝëïò åßíáé íá ôçí Ýóùæå Ýíá ðëåïýìåíï
ïéêïëïãéêÞò ïñãÜíùóçò. Ïé Üíèñùðïé áõôïß èá ôç öñüíôéæáí Ýùò
üôïõ áíáêôÞóåé ôçí õãåßá ôçò êáé ìåôÜ èá ôçí åðÝóôñåöáí óôï
öõóéêü ôçò ðåñéâÜëëïí.
378
ÊáëÜèé Þ ðëáóôéêÞ óáêïýëá; Λουίς
¹ôáí ãåíéêÞ ç êáôáêñáõãÞ ôçò óõíôñïöéÜò, üôáí äéáðßóôùóå üôé Σεπούλβεδα
ç Ýñçìç áììïõäéÜ Þôáí ãåìÜôç ðëáóôéêÝò óáêïýëåò êáé ìðïõêÜ-
ëéá ðïõ ôá åß÷å âãÜëåé ç èÜëáóóá, ìéá êáé óå êåßíç ôçí áêôÞ äåí
Ýöôáíáí ÍåïÝëëçíåò ôïõñßóôåò. ÐñïóùðéêÜ, åðåéäÞ åß÷á ðñïôåßíåé
ôçí ðåñéï÷Þ, âñÝèçêá óå äýóêïëç èÝóç ìÝóá óå êáôáéãéóìü ðáñá-
ôçñÞóåùí êáé ó÷ïëßùí.
– ÐñÜãìáôé, ðñüêåéôáé ãéá åðßãåéï ðáñÜäåéóï!
Öåýãïíôáò ãéá Üëëç èÝóç, êÜíáìå ìéá óôÜóç óå Ýíá ìéêñü ïéêéóìü
ìå ëéìÜíé. Åêåß, Ýíáò óõìðáèÝóôáôïò êïíôïýëçò ïãäüíôá åôþí ìå
êáôÜìáõñá ìáëëéÜ, ï ÓÝñãéïò, Ýðëåêå êáëÜìéá, êëáñéÜ ó÷ßíïõ êáé
ðáñáöõÜäåò åëéÜò. Èåþñçóá öõóéêü íá êáèõóôåñÞóù ëßãï êáé íá
æçôÞóù íá ìïõ ðëÝîåé êé åìÝíá Ýíá êáëÜèé. Ïé õðüëïéðïé ôçò ðáñÝáò
óõíÝ÷éóáí ôéò äéáìáñôõñßåò ãéá ôéò «óá÷ëáìÜñåò ôïõ ÌÜñãáñç» ðïõ
ôïõ êüëëçóå í’ áãïñÜóåé êáëÜèé.
– ÌÞðùò óêïðåýåé íá ðçãáßíåé óôá øþíéá ì’ áõôü;»
Ôá ðëáóôéêÜ, üðùò Ý÷ù îáíáãñÜøåé, äåí áðïéêïäïìïýíôáé óôç öýóç.
Äåí õðÜñ÷ïõí ìéêñïïñãáíéóìïß ðïõ íá ôá äéáóðïýí, ãéáôß åßíáé
õëéêÜ ðïõ äåí ðñïûðÞñ÷áí áëëÜ ðñùôïêáôáóêåõÜóôçêáí áðü ôïí
Üíèñùðï. ¸ôóé, óõíå÷þò óõóóùñåýïíôáé. Áíôßèåôá, üëá ôá öõóéêÜ
ðñïúüíôá –ìÝóá óôç ãåíéêüôåñç íïìïôÝëåéá ðïõ õðÜñ÷åé– «ôñþ-
ãïíôáé» áðü Üëëïõò ïñãáíéóìïýò, êõñßùò ìéêñïâéáêïýò, ïé ïðïßïé,
áöïý ôá äéáóðïýí, ôá îáíáêÜíïõí äéáèÝóéìá óôá öõôÜ, êáé Ýôóé
êëåßíïõí ïé êýêëïé ôïõ Üíèñáêá, ôïõ áæþôïõ êáé ôùí Üëëùí óôïé-
÷åßùí óôç öýóç. Ôï ÷áñôß, ãéá ðáñÜäåéãìá, åßíáé öõóéêü ðñïúüí
–êõôôáñßíç– êáé ïé ìéêñïïñãáíéóìïß ôï ãíùñßæïõí êáé ôï äéáóðïýí.
¢ëëùóôå óõ÷íÜ Ý÷ïõìå äåé êáôóßêåò íá ôñþíå åöçìåñßäåò. Äåí
ðñÝðåé íá áðïñåß êáíåßò, ãéáôß ç äéáöïñÜ ôïõ ÷áñôéïý áðü ôï Ü÷õñï
åßíáé åëÜ÷éóôç.
[Í. ÌÜñãáñçò, Ç Ãêüëöù ðáßæåé ãêïëö, ÊÜêôïò, ÁèÞíá 1985 (äéá-
óêåõÞ)].

κειμένου
1. Åêôüò áðü ôïõò ãëÜñïõò, ðïéïé Üëëïé ïñãáíéóìïß ðëÞôôïíôáé áðü
ôç èáëÜóóéá ìüëõíóç;
2. Ôé ìðïñåß íá êÜíåé êáèÝíáò îå÷ùñéóôÜ áðü åìÜò ðñïêåéìÝíïõ íá
áðïôñÝøåé ôçí ðåñáéôÝñù ìüëõíóç ôïõ ðåñéâÜëëïíôïò;
379
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ
ΤΗΣ
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ
ΖΩHΣ Παράπονο σκύλου
Κρίτων Αθανασούλης
Ï ðïéçôÞò êáé êñéôéêüò Êñßôùí Áèáíáóïýëçò (1915-1979) êáôáãüôáí
áðü ôç Ñïýìåëç êáé ãåííÞèçêå óôçí Ôñßðïëç, üðïõ êáé ðÝèáíå.
Óðïýäáóå ÍïìéêÜ óôï ÐáíåðéóôÞìéï Áèçíþí êáé Þôáí áíþôåñïò
õðÜëëçëïò óôï Óõìâïëáéïãñáöéêü Óýëëïãï Áèçíþí. Óôá ãñÜììáôá
ðñùôïåìöáíßóôçêå ôï 1940. Ç ðïßçóÞ ôïõ, ç ïðïßá åßíáé ìïíôÝñíáò
ôå÷íïôñïðßáò, åßíáé óõãêéíçôéêÞ, áíèñþðéíç êáé ðëïýóéá óå åõñç-
ìáôéêüôçôá. Åêôüò áðü ôçí ðïßçóç, áó÷ïëÞèçêå ìå åðéôõ÷ßá êáé
ìå ôï äïêßìéï. Ôï Ýñãï ôïõ êáôÝ÷åé áîéüëïãç èÝóç óôç óýã÷ñïíç
ëïãïôå÷íßá. ÔéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ôçò «ÏìÜäáò ôùí 12» êáé ìå ôï
Êñáôéêü âñáâåßï Ðïßçóçò.
¸ñãá ôïõ: Ù ãëõêý ìïõ Ýáñ, ÊÜéí êáé ¢âåë, Ç ðïëéôåßá ôçò íý÷ôáò, Ôï
ôñáãïýäé ôùí ðÝíôå áíÝìùí, É÷þñç, Ìå ôïõò áíèñþðïõò êáé ìå êáíÝ-
íá, Îåíïäï÷åßïí ï Êüóìïò, Åðßóêåøç ôïõ ÁããÝëïõ, Áãñéü÷ïéñï ê.Ü.

Ôï ðïßçìá ðáñïõóéÜæåé ìå ñåáëéóìü ôç ìáñôõñéêÞ æùÞ åíüò áäÝóðï-
ôïõ óêýëïõ. Ùóôüóï, åßíáé áëëçãïñéêü êáé óå Ýíá äåýôåñï åðßðåäï
áíÜãíùóçò ôáõôßæåé ôï óêýëï ìå ôçí åéêüíá ôùí ðåñéèùñéïðïéçìÝ-
íùí êáé åãêáôáëåéììÝíùí áíèñþðùí, ðïõ áðïôåëåß öáéíüìåíï ôçò
óýã÷ñïíçò åðï÷Þò ìáò. Óõãêñßíåé ôç æùÞ ôùí ìïíá÷éêþí áõôþí
áíèñþðùí ìå ôç æùÞ ôùí áäÝóðïôùí óêýëùí.

Ïëüêëçñï ôï ðïßçìá áðïôåëåß ìéá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá ðïõ
êÜíåé ëüãï ãéá ôï äõóÜñåóôï öáéíüìåíï ôùí óýã÷ñïíùí êïéíùíéþí:
ôçí ðåñéèùñéïðïßçóç. Ùóôüóï èá ìðïñïýóå íá ÷ùñéóôåß óå ôñåéò
õðïåíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 1-7: Óêõëßóéá æùÞ.
2ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 8-14: Ç áíáæÞôçóç ðñïóôÜôç.
3ç åíüôçôá: óôß÷ïé: 15-22: Ç óêëçñüôçôá ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé
380 óôï áäÝóðïôï æþï – ðåñéèùñéïðïéçìÝíï Üíèñùðï.
Δ. Ανάλυση περιεχομένου Κρίτων
i) Ðåñéå÷üìåíï êáé íïçìáôéêÜ êÝíôñá Αθανασούλης
Ôï ðïßçìá åßíáé ï óðáñáêôéêüò ìïíüëïãïò åíüò åîáèëéùìÝíïõ êáé
ðåñéèùñéïðïéçìÝíïõ áíèñþðïõ. Ôï ðñüóùðï ðïõ åìöáíßæåôáé íá
ìïíïëïãåß óôï ðïßçìá ôáõôßæåé ôïí åáõôü ôïõ ìå Ýíáí áäÝóðïôï
óêýëï, áöïý ç æùÞ ôïõ Ý÷åé ôéò ßäéåò äõóêïëßåò ìå ôç óêõëßóéá æùÞ:
ðåßíá, âßá, óêëçñüôçôá, äõóôõ÷ßá, ìïíáîéÜ. Ï êüóìïò áäéáöïñåß
ìðñïóôÜ óôç äõóôõ÷ßá ôïõ («Êüóìïò ðïëýò… áðïìáêñýíåé»), åíþ
êÜðïôå, åðéôåßíåôáé áõôÞ ç äõóôõ÷ßá áðü ôç óêëçñüôçôá ôùí áí-
èñþðùí («üìùò ìéá ìÝñá… áãêïìá÷þíôáò»). Èåìáôéêü êÝíôñï ôïõ
ðïéÞìáôïò åßíáé ïé Üóôåãïé êáé ïé ðåñéèùñéïðïéçìÝíïé Üíèñùðïé,
äçëáäÞ ïé Üíèñùðïé ðïõ ìå åêïýóéï Þ áêïýóéï ôñüðï Ý÷ïõí âñåèåß
óôï ðåñéèþñéï ôçò êïéíùíßáò, äçëáäÞ Ý÷ïõí ôåèåß åêôüò êïéíùíß-
áò. Ôï ðïßçìá åðåêôåßíåôáé èåìáôéêÜ, èßãïíôáò êáé ôï æÞôçìá ôçò
åðáéôåßáò êáé ôçò óõìðåñéöïñÜò ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôïõò
æçôéÜíïõò. ÐáñÜëëçëá, ãßíåôáé ëüãïò êáé ãéá ôá áäÝóðïôá æþá êáé
ôç óõìðåñéöïñÜ ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôß ôïõò.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç áõôÞ åíüôçôá ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò ìéëÜ
ãéá Ýíáí Üíèñùðï, ðïõ Ý÷åé ìåí ôçí üøç áíèñþðïõ áëëÜ áéóèÜíå-
ôáé óáí óêýëïò, êáé ìÜëéóôá áäÝóðïôïò. Åßíáé ðåéíáóìÝíïò («ôïõò
áíèñþðïõò êïéôÜæù óôá ÷Ýñéá») êáé ï êüóìïò ôïí äéþ÷íåé ìå ôç
âßá. Áðü ôï óçìåßï áõôü, ëïéðüí, êáôáíïïýìå üôé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ
êÜíåé ëüãï ãéá Ýíá ìïíá÷éêü, ðåñéèùñéáêü Üôïìï, ôç æùÞ ôïõ ïðïßïõ
ðáñáëëçëßæåé ìå ôç æùÞ ðïõ æïõí ôá áäÝóðïôá óêõëéÜ. Ìå áõôÞ
ôçí áëëçãïñßá äßíåôáé ç ãåìÜôç äõóêïëßåò êáé ìáñôýñéá æùÞ ðïõ
ðåñíïýí ôá ðåñéèùñéáêÜ Üôïìá, áëëÜ êáé ç óêëçñÞ óõìðåñéöïñÜ
ôïõ êïéíùíéêïý ðåñßãõñïõ áðÝíáíôß ôïõò. Ç øõ÷éêÞ ôïõ äéÜèåóç
ìåôáâÜëëåôáé.
2ç åíüôçôá: ×áñáêôçñéóôéêÞ ó’ áõôÞí ôçí åíüôçôá åßíáé ç ôåôñáðëÞ
ðáñïõóßá ôçò ëÝîçò «Êýñéïò», ç ïðïßá Ý÷åé äéðëÞ óçìáóßá: óôçí
ðåñßðôùóç ôïõ óêýëïõ óçìáßíåé áöåíôéêü – ðñïóôÜôçò êáé óôçí
ðåñßðôùóç ôïõ áíèñþðïõ Èåüò – ðñïóôÜôçò – óùôÞñáò. Ãé’ áõôü
êáé ôï ðñþôï ãñÜììá ôçò ëÝîçò ãñÜöåôáé ìå êåöáëáßï. Ï ðåñéèù-
ñéáêüò Üíèñùðïò êëáßåé ãéáôß íéþèåé üôé ôïí Ý÷åé åãêáôáëåßøåé ï
Èåüò êáé ðëÝïí êáíåßò äåí ìðïñåß íá ôïí âïçèÞóåé. Ï áäÝóðïôïò
óêýëïò êëáßåé åðåéäÞ äåí Ý÷åé áöåíôéêü ðïõ èá ôïõ åîáóöáëßóåé
öáãçôü êáé óôÝãç. ÐáñÜ ôïí ìåëáã÷ïëéêü ôüíï ôïõ ðïéÞìáôïò ìÝ÷ñé
áõôïý ôïõ óçìåßïõ, óôï ôÝëïò ôçò åíüôçôáò õðÜñ÷åé êáé ìéá áéóéü-
äïîç íüôá. Ôï ðïéçôéêü õðïêåßìåíï óõíå÷ßæåé íá åëðßæåé – «ç åëðßäá
ðåèáßíåé ðÜíôá ôåëåõôáßá» - óå Ýíá êáëýôåñï áýñéï («¸ôóé êõëÜåé
ç æùÞ ìïõ… íá ðåñéìÝíù») êáé åðéóôñáôåýåé üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõ 381
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ãéá íá áíôÝîåé êáé íá õðïìåßíåé ìå óèÝíïò ôç ìáñôõñéêÞ æùÞ ôïõ
ΤΗΣ ðåñéèùñßïõ («…ôç äýíáìç íá ðåñéìÝíù»).
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ 3ç åíüôçôá: Ç óêëçñüôçôá åðáíÝñ÷åôáé óôïí ðïéçôéêü ôüíï, üôáí
ΖΩHΣ ðåñéãñÜöåôáé ç óôÜóç ôùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôïí áäÝóðïôï
óêýëï. ¼ôáí ôá ðáéäéÜ ôçò óõíïéêßáò äéáóêåäÜæïõí äÝíïíôáò óôçí
ïõñÜ ôïõ Ýíáí ôåíåêÝ, áõôüò ðñïóðáèåß íá óùèåß êáôáöåýãïíôáò
êÜôù áðü Ýíá ôóßãêéíï õðüóôåãï, åíþ ï êáéñüò åßíáé âñï÷åñüò. Ç
ðïéçôéêÞ öùíÞ ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï ðñïóùðïðïéåß ôç âñï÷Þ, ðá-
ñáëëçëßæïíôáò ôïí Þ÷ï ðïõ êÜíïõí ïé øé÷Üëåò ðÜíù óôïí ôóßãêï ìå
ôá âÞìáôá ôïõ Èåïý - áöåíôéêïý ðïõ Ýñ÷åôáé íá ôïí óþóåé. ¸ôóé ï
áäÝóðïôïò óêýëïò – ðåñéèùñéïðïéçìÝíïò Üíèñùðïò óôåíï÷ùñéÝôáé,
ü÷é ãéáôß èá ôïí äéþîïõí êáé áðü áõôü ôï õðüóôåãï, áëëÜ êõñßùò
ãéáôß èá ôïõ äéáëýóïõí ôç öáíôáóßùóç - åëðßäá üôé ï ðñïóôÜôçò
Ýñ÷åôáé ãéá íá ôïí óþóåé.

ÁäÝóðïôïò óêýëïò – ðåñéèùñéïðïéçìÝíïò Üíèñùðïò: Ï åîáèëé-
ùìÝíïò Üíèñùðïò ôïõ ðåñéèùñßïõ ìïíïëïãåß óðáñáêôéêÜ. Ôáõôßæåé
ôïí åáõôü ôïõ ìå Ýíáí áäÝóðïôï óêýëï, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé áðü-
ãíùóç êáé áðåëðéóßá. Åßíáé ðåéíáóìÝíïò («ôïõò áíèñþðïõò êïéôÜæù
óôá ÷Ýñéá»), åéóðñÜôôåé áðü ôçí êïéíùíßá ìüíï âßá êáé óêëçñüôçôá
(«ï êüóìïò ðïëýò, åõëïãçìÝíïò, ìå ôá êáëÜ ôïõ íôõìÝíïò, ì’ áðï-
ìáêñýíåé», óôçí ïõñÜ ìïõ ôïí ôåíåêÝ äÝóáí ôïí óêïõðéäéþí», «ðïõ
áðü êåé èá ì’ Ýäéù÷íáí ðÜëé»), áéóèÜíåôáé äõóôõ÷éóìÝíïò êáé ìüíïò
(«Ýôóé ç æùÞ ìïõ êõëÜåé ðåñéìÝíïíôáò áðü ãùíéÜ óå ãùíéÜ»).
i) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç ôïõ Ýñãïõ
Ôï ðïßçìá åßíáé íåùôåñéêü, äçëáäÞ äå äéÝðåôáé áðü ôïõò ìïñöéêïýò
êáíüíåò ôùí ðáñáäïóéáêþí ðïéçìÜôùí. ÄçëáäÞ äåí Ý÷åé óôñïöÝò
ìå ßóï áñéèìü óôß÷ùí, éóïóõëëáâßá óôïõò óôß÷ïõò Þ ïìïéïêáôáëç-
îßá. Áíôßèåôá, ç ìïñöÞ ôïõ åßíáé ðåæïëïãéêÞ êáé Ý÷åé áöçãçìáôéêü
÷áñáêôÞñá.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé áðëü (äå ÷ñçóéìïðïéïýíôáé êñáõãá-
ëÝåò ðïéçôéêÝò ëÝîåéò, Ý÷åé ðåæïëïãéêÞ ìïñöÞ êáé ëüãï åêöñáóìÝíï
óå ìéêñÝò ðåñéüäïõò), åíþ ï áëëçãïñéêüò ôñüðïò ôçò ðïéçôéêÞò
Ýêöñáóçò ôï êÜíïõí ãëáöõñü. Ï ôüíïò åßíáé êáôáããåëôéêüò, åöü-
óïí êáôáããÝëëåé ôçí áäéáöïñßá êáé ôç óêëçñüôçôá ôùí áíèñþðùí
áðÝíáíôé êáé óôá áäÝóðïôá æþá áëëÜ êáé óôïõò áíèñþðïõò ôïõ
ðåñéèùñßïõ.
382
iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõ Κρίτων
ÌåôáöïñÝò: «êáñäéÜ åíüò óêýëïõ», «ï êáéñüò ìÝóá ìïõ áëëÜæåé», Αθανασούλης
«õãñü ðáñÜðïíï», «ç âñï÷Þ ôïí êåíôïýóå», «âÞìáôá ôçò âñï÷Þò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò:«ç øõ÷Þ ìïõ íôýíåôáé... õðïöÝñåé», «Ýíá õãñü ðá-
ÐñïóùðïðïéÞóåéò:
ñÜðïíï êáôåâáßíåé», «ç âñï÷Þ ôïí êåíôïýóå», «Üêïõãá ðÜíù ôá
âÞìáôÜ ôçò», «ôá âÞìáôá ôçò âñï÷Þò».
Ðáñïìïéþóåéò: «åãêáôáëåëåéììÝíï óêõëß», «óá íá êïéìüìïõí».
ÅðáíáëÞøåéò: Êýñéïò, åãêáôáëåëåéììÝíï, óêýëïò – óêõëß – óêõëßóéï,
Üíèñùðïò.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ áíèñþðïõ ðïõ Ý÷åé êáñäéÜ óêýëïõ, ç åéêüíá ôïõ
åãêáôáëåëåéììÝíïõ óêõëéïý, ç åéêüíá ôçò øõ÷Þò, ç åéêüíá ôçò áíáìï-
íÞò Ýîù áðü ôçí åêêëçóßá, ç åéêüíá ôïõ âáóáíéóôçñßïõ ôùí ðáéäéþí,
ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôçò âñï÷Þò ðÜíù óôï ôóßãêéíï õðüóôåãï.

1. Ó÷ïëéÜóôå ôïí ðñþôï óôß÷ï ôïõ ðïéÞìáôïò. Ôé óçìáßíåé ç öñÜóç
«êáñäéÜ óêýëïõ»;
Áðü ôïí ðñþôï êéüëáò óôß÷ï ç ðïéçôéêÞ öùíÞ ìÜò åíçìåñþíåé ãéá
ôïí ðñùôáãùíéóôÞ ôïõ Ýñãïõ, ðïõ åßíáé Ýíáò Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åé
ìåí üøç áíèñþðïõ áëëÜ êáñäéÜ óêýëïõ. Ôï ðñüóùðï ðïõ ìïíï-
ëïãåß ôáõôßæåé ôïí åáõôü ôïõ ìå Ýíá áäÝóðïôï óêýëï, áöïý ç
æùÞ ôïõ Ý÷åé ôéò ßäéåò äõóêïëßåò ìå ôç óêõëßóéá æùÞ: ðåßíá, âßá,
óêëçñüôçôá, äõóôõ÷ßá, ìïíáîéÜ. ¼ìùò, ðáñÜ ôéò äõóêïëßåò êáé ôá
ìáñôýñéá, ç êáñäéÜ ôïõ äåí Ý÷åé ôñá÷ýíåé êáé ï ßäéïò åîáêïëïõèåß
íá åßíáé åõáßóèçôïò Üíèñùðïò êáé êáëüêáñäïò, üðùò åßíáé Ýíá
óêõëß. Ôá óêõëéÜ åßíáé ðëÜóìáôá ðïõ åßíáé áðïëýôùò óõíäåäåìÝíá
ìå ôïí Üíèñùðï. Áðáéôïýí ìüíï Ýíá ðéÜôï öáãçôü êáé óôÝãç, åíþ
óå áíôÜëëáãìá ðñïóöÝñïõí áãÜðç êáé êáëïóýíç. ¸ôóé êáé ï ðå-
ñéèùñéïðïéçìÝíïò Üíèñùðïò, ðáñüëï ðïõ åéóðñÜôôåé óêëçñüôçôá
áðü ôïõò áíèñþðïõò, äåí ôïõò êáêßæåé. ÁíáæçôÜ ôçí áíèñþðéíç
óõíôñïöéÜ êáé ÷áñáêôçñßæåé ôïí êüóìï ðïõ ôïí äéþ÷íåé áðü ôçí
åêêëçóßá «åõëïãçìÝíï».
2. Óôï ðñüóùðï ôïõ áöçãçôÞ óõã÷Ýïíôáé óêüðéìá ôá ÷áñáêôçñé-

óôéêÜ áíèñþðïõ êáé óêýëïõ. Ìðïñåßôå íá ôá åíôïðßóåôå;
á. «Ý÷ù ôçí üøç áíèñþðïõ êáé ôçí êáñäéÜ åíüò óêýëïõ»,
â. «öáßíåôáé èá’ ìéá åãêáôáëåëåéììÝíï óêõëß»,
ã. «ôïõò áíèñþðïõò êïéôÜæù óôá ÷Ýñéá»,
ä. «ôï âëÝììá ìïõ åßíáé óêõëßóéï»,
å. «…ãéáôß Ýëåéøåí ï Êýñéüò ìïõ»,
óô. «óôçí ïõñÜ ìïõ ôïí ôåíåêÝ äÝóáí ôùí óêïõðéäéþí».
383
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ 3. Óå ðïéá óçìåßá ôïõ ðïéÞìáôïò – ðáñÜðïíïõ äéáöáßíåôáé êÜðïéá
ΤΗΣ áéóéüäïîç áãùíéóôéêÞ äéÜèåóç;
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ ÐáñÜ ôï ìåëáã÷ïëéêü ôüíï ôïõ ðïéÞìáôïò ìÝ÷ñé ôï äùäÝêáôï óôß÷ï,
ΖΩHΣ óôï ôÝëïò ôçò åíüôçôáò áõôÞò õðÜñ÷åé êáé ìéá áéóéüäïîç íüôá. Ôï
ðïéçôéêü õðïêåßìåíï óõíå÷ßæåé íá åëðßæåé –«ç åëðßäá ðåèáßíåé ðÜíôá
ôåëåõôáßá»– óå Ýíá êáëýôåñï áýñéï («¸ôóé êõëÜåé ç æùÞ ìïõ… íá
ðåñéìÝíù») êáé åðéóôñáôåýåé üëåò ôéò äõíÜìåéò ôïõ ãéá íá áíôÝîåé
êáé íá õðïìåßíåé ìå óèÝíïò ôç ìáñôõñéêÞ æùÞ ôïõ ðåñéèùñßïõ («…ôç
äýíáìç íá ðåñéìÝíù»).
4. Ôé óçìáßíïõí ïé öñÜóåéò «óêõëßóéá æùÞ» êáé «ðÜù óáí ôï óêõëß

óô’ áìðÝëé»; Óå ðïéåò ðåñéðôþóåéò ÷ñçóéìïðïéïýíôáé; Âñåßôå êáé
Üëëåò áíÜëïãåò åêöñÜóåéò ìå æþá.
«Óêõëßóéá æùÞ»: Ç öñÜóç áõôÞ ðáñïìïéÜæåé ôç æùÞ åíüò áíèñþðïõ
ìå ôç æùÞ åíüò áäÝóðïôïõ óêýëïõ, ðïõ åßíáé ãåìÜôç ôáëáéðùñßåò
êáé êáêïõ÷ßåò.
«ÐÜù óáí ôï óêõëß óô’ áìðÝëé»: Ç ðáñïìïßùóç áõôÞ ÷ñçóéìïðïéåß-
ôáé ùò ëáúêÞ ðáñïéìßá êáé ëÝãåôáé ãéá êÜðïéïí ðïõ êáíåßò äåí ôïí
öñüíôéóå ôéò ôåëåõôáßåò óôéãìÝò ôçò æùÞò ôïõ.
¢ëëåò áíÜëïãåò öñÜóåéò åßíáé ïé åîÞò:
«êáêü óêõëß øüöï äåí Ý÷åé»: Ïé êáêïß Üíèñùðïé äåí ðáèáßíïõí
ôßðïôá, ïé óõìöïñÝò ðëÞôôïõí ìüíï ôïõò êáëïýò áíèñþðïõò.
«ôñþãïíôáé óáí ôá óêõëéÜ»: ×ñçóéìïðïéåßôáé ãéá áíèñþðïõò ðïõ
êáâãáäßæïõí óõíÝ÷åéá.
«ñåæßëé ôùí óêõëéþí»: ×ñçóéìïðïéåßôáé üôáí áíáöåñüìáóôå óå ðïëý
ìåãÜëï åîåõôåëéóìü.
«ï äñüìïò åßíáé áíïé÷ôüò êáé ôá óêõëéÜ äåìÝíá»: ËÝãåôáé ãéá ðá-
ñáããåëßá Þ äéáôáãÞ ðïõ äåí åðéäÝ÷åôáé áíáâïëÞ Þ áíôßññçóç.

κειμένου
1. ÅîçãÞóôå ôçí åðáíáëçðôéêÞ ÷ñÞóç ôçò ëÝîçò «Êýñéïò». Ãéáôß ãñÜ-
öåôáé ìå êåöáëáßï ôï ðñþôï ãñÜììá;
2. Ðïéåò åßíáé ïé êáêïõ÷ßåò ôçò óêõëßóéáò æùÞò;
384
Όπως τα βλέπει κανείς...
Ελένη Σαραντίτη
ÃåííÞèçêå óôç ÍåÜðïëç Ëáêùíßáò, æåé üìùò áðü äåêáåðôÜ åôþí
óôçí ÁèÞíá. Óðïýäáóå Âéâëéïèçêïíïìßá óôçí ÅèíéêÞ ÂéâëéïèÞêç
êáé áããëéêÜ óå êïëÝãéï ôïõ Ëïíäßíïõ. Óôá äåêáåííÝá ôçò ÷ñüíéá
åêäüèçêå ôï ðñþôï ôçò âéâëßï, ôï ïðïßï ðåñéåß÷å äéçãÞìáôá êáé
äéäÜ÷èçêå óôï ðáíåðéóôÞìéï ôïõ ÌïíÜ÷ïõ. ÐáñÜëëçëá Üñ÷éóå íá
äçìïóéåýåé êåßìåíÜ ôçò óå áèçíáúêÝò åöçìåñßäåò. Ôï åöçâéêü âéâëßï
ôçò ÊÜðïôå ï Êõíçãüò áðÝóðáóå ôïí ¸ðáéíï ôçò ÏÕÍÅÓÊÏ óôïí
ðáãêüóìéï äéáãùíéóìü íåáíéêÞò ëïãïôå÷íßáò ìå èÝìá ôçí áíï÷Þ
êáé ôçí êáôáíüçóç, åíþ ôéìÞèçêå ìå ôï âñáâåßï ôïõ Êýêëïõ ôïõ
Åëëçíéêïý Ðáéäéêïý Âéâëßïõ êáé ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï íåáíéêïý
âéâëßïõ ôïõ Õðïõñãåßïõ Ðïëéôéóìïý. Áðü ôá äÝêá óõíïëéêÜ âéâëßá
ôçò, ôñßá Ý÷ïõí ãßíåé óßñéáë ãéá ôçí êñáôéêÞ ôçëåüñáóç, åíþ áñêå-
ôÜ äéçãÞìáôÜ ôçò ìåôáöñÜóôçêáí óôá ãåñìáíéêÜ, ôá óïõçäéêÜ êáé
ôá äáíÝæéêá. ÓõíåñãÜóôçêå ìå ôï ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç
óå åêðïìðÝò âéâëßïõ åíþ óå åöçìåñßäåò êáé ðåñéïäéêÜ äçìïóéåýåé
êáôÜ êáéñïýò äéçãÞìáôá, Üñèñá, ôáîéäéùôéêÜ êáé ðïñôñÝôá óõããñá-
öÝùí. Ôï éóôïñéêü ìõèéóôüñçìÜ ôçò Ï êÜâïò ôïõ Áãßïõ ÁããÝëïõ
Þôáí õðïøÞöéï ãéá ôï Êñáôéêü Âñáâåßï ÌõèéóôïñÞìáôïò ôï 2000.
¸ñãá: Á÷ ïé ößëïé ìïõ, Ï êÞðïò ìå ô’ áãÜëìáôá, Éüëç Þ ôç íý÷ôá
ðïõ îå÷åßëéóå ôï ðïôÜìé, Ôá äÝíôñá ðïõ ôá ëÝíå Íôßâé-Íôßâé, ¼ôáí
öýãáìå…, Ïé èåáôñßíïé, ÊáñäéÜ áðü ðÝôñá, ÊÜðïôå ï êõíçãüò, Ï
ÊÜâïò ôïõ Áãßïõ ÁããÝëïõ.

Ôï êåßìåíï åßíáé áðüóðáóìá áðü ôï íåáíéêü ìõèéóôüñçìÜ ôçò ÅëÝ-
íçò Óáñáíôßôç, ÊÜðïôå ï Êõíçãüò, Ýñãï ðïõ áðÝóðáóå Ýðáéíï
óôïí ðáãêüóìéï äéáãùíéóìü íåáíéêïý ìõèéóôïñÞìáôïò ôçò ÏÕÍÅ-
ÓÊÏ (1997), ìå èÝìá ôçí áíï÷Þ êáé ôçí êáôáíüçóç áíÜìåóá óå
Üôïìá êáé óå ëáïýò. Ôï ìõèéóôüñçìá ôéìÞèçêå êáé ìå ôï Êñáôéêü
Âñáâåßï ðáéäéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ¼ðùò Ý÷åé äçëþóåé ç ßäéá ç óõã-
385
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ãñáöÝáò (ÊáèçìåñéíÞ,7-11-1997), «Ôï Ýñãï áöïñÜ ìéá ïéêïãÝíåéá
ΤΗΣ ÅëëÞíùí ðïëéôéêþí ðñïóöýãùí, ïé ïðïßïé ìå ôçí Ýíáñîç ôïõ Åìöõ-
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ ëßïõ êáôÝöõãáí óôçí ÔáóêÝíäç üðïõ ñßæùóáí êáé Ýæçóáí ìéá êáëÞ
ΖΩHΣ æùÞ, áëëÜ ïé áëëáãÝò óôï óýóôçìá óôç äåýôåñç ðáôñßäá ôïõò, êáé
ç öïâåñÞ íïóôáëãßá ãéá ôçí ðñþôç, ôïõò þèçóå íá åðéóôñÝøïõí
óôçí ÅëëÜäá. Åäþ ï êáèçãçôÞò ðáíåðéóôçìßïõ ðáôÝñáò êáé ç åðß-
óçò åêðáéäåõôéêüò ìçôÝñá Ýðéáóáí äïõëåéÜ ùò åñãÜôåò ãçò êáé ôá
ôñßá ôïõò ðáéäéÜ âßùóáí êÜèå åßäïõò ôáðåßíùóç óôï ó÷ïëåßï êáé
óôá ðáé÷íßäéá». Ç óõããñáöÝáò áíáöÝñåé åðßóçò (Åëåýèåñïò Ôýðïò,
6-11-1997) üôé ï ôßôëïò ôïõ ðñïÝñ÷åôáé áðü ôï ðïßçìá ôïõ ÓåöÝñç,
ðïõ Þôáí ðñüóöõãáò êáé ï ßäéïò, «Ôï óðßôé êïíôÜ óôç èÜëáóóá».
Ðáñïìïßáóá ôïõò ðñüóöõãåò ìå ôá ôáîéäéÜñéêá ðïõëéÜ ðïõ ôá
êõíçãÜåé ï ðëÜóôçò êáé ç öýóç…».

Ôï áðüóðáóìá ÷ùñßæåôáé óå äýï èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ç ìïíáîéÜ äå ìå åß÷å áðáó÷ïëÞóåé ðïôÝ… èá ’÷ïõìå
éóôïñßåò»: Ç ó÷Ýóç ôçò Åõñõäßêçò ìå ôï ÓùôÞñç êáé ïé óõíèÞêåò
æùÞò êáé åñãáóßáò ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò.
2ç åíüôçôá: «Äå ìå Üêïõóå… ôáñáêïõíþíôáò êáé ôá óêõëéÜ»: Ç åðß-
óêåøç ôçò Åñáóìßáò êáé ï äéÜëïãïò ìå ôç ãéáãéÜ ÁíÜóôá.
ÈÝìá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé ïé åðáíáðáôñéæüìåíïé ¸ëëçíåò áðü
ôéò ÷þñåò ôçò ðñþçí ÓïâéåôéêÞò ¸íùóçò. Åêåß êáôÝöõãáí ìåôÜ ôïí
Åìöýëéï áñêåôïß ¸ëëçíåò, ùò ðïëéôéêïß ðñüóöõãåò, êáé ðñüêïøáí
ìÝ÷ñé ôï îÝóðáóìá ôçò ïéêïíïìéêÞò êñßóçò ðïõ, óå óõíäõáóìü ìå
ôç íïóôáëãßá ôïõò ãéá ôçí ðáôñßäá, ôïõò Ýöåñå ðßóù. Ùóôüóï ïé
ðñïóäïêßåò ôïõò ãéá ìéá üìïñöç æùÞ äå âãÞêáí áëçèéíÝò ðÜíôá,
êáèþò áíôéìåôùðßóôçêáí ìå åðéöýëáîç Þ êáé å÷èñüôçôá áðü Ýíá
ôìÞìá ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò. ÈåìáôéêÝò åðåêôÜóåéò ôïõ áðï-
óðÜóìáôïò åßíáé ïé óõíèÞêåò æùÞò êáé åñãáóßáò ôùí ïéêïíïìéêþí
ðñïóöýãùí, ç áêáôÜâëçôç áãùíéóôéêüôçôá ôïõ áíèñþðïõ üôáí
äéåêäéêåß ìéá áîéïðñåðÞ êáé äßêáéç æùÞ, ôá óõíôçñçôéêÜ êáôÜëïéðá
ôçò åëëçíéêÞò êïéíùíßáò óå ó÷Ýóç ìå ôï ðñïïäåõôéêü ðíåýìá ôçò
íÝáò ãåíéÜò.

1ç åíüôçôá: Ç åíüôçôá îåêéíÜ ìå ôçí çñùßäá ôïõ áðïóðÜóìáôïò,
ôçí Åõñõäßêç, íá ìéëÜ ãéá ôç ìçôÝñá ôçò áëëÜ êáé ãéá ôïí åáõôü
386 ôçò. Ç ßäéá äåí åßíáé ìïíá÷éêÞ, üðùò êáé êáíåßò áðü ôçí ïéêïãÝíåéÜ
ôçò. Ç ìçôÝñá ôçò ßóùò åßíáé ðåñéóóüôåñï åóùóôñåöÞò êáé äéóôá- Ελένη
êôéêÞ óõãêñéôéêÜ ìå ôá Üëëá ìÝëç ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò. Ùóôüóï Σαραντίτη
áéóèÜíåôáé üôé ç ìïíáîéÜ ôçí êáôÝâáëå áðü ôç óôéãìÞ ðïõ ãíþñéóå
ôï ÓùôÞñç, ãéï ôùí éäéïêôçôþí ôïõ áãñïêôÞìáôïò êáé åñùôåõìÝ-
íï ìáæß ôçò. Êáôüðéí, óå Ýíá ìïíüëïãï, ç Åõñõäßêç åêèÝôåé ôïõò
ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò åßíáé åðéöõëáêôéêÞ ãéá ôç ó÷Ýóç ôïõò.
¸÷åé ãßíåé ìïíá÷éêÞ åîáéôßáò ôïý üôé ï êïéíùíéêüò ðåñßãõñïò åßíáé
åðéöõëáêôéêüò áðÝíáíôß óå áõôÞí êáé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò êáé óõ÷íÜ
áíôéìåôùðßæïõí ðñïâëÞìáôá êïéíùíéêÞò ðñïóáñìïãÞò êáé áðïäï-
÷Þò. Ï êüóìïò ôïýò ó÷ïëéÜæåé, ïé óõììáèçôÝò ôçò ôç ÷ëåõÜæïõí
ìüíï êáé ìüíï ãéá ôçí ðñïÝëåõóÞ ôçò, ôïõò åðéññßðôïõí åõèýíåò
ãéá ôçí áíåñãßá, ôïõò êáôçãïñïýí üôé äåí åßíáé ¸ëëçíåò. Êáôüðéí
ðáñáôßèåôáé ç áðÜíôçóç ôïõ ÓùôÞñç óôá ëüãéá ôçò Åõñõäßêçò. Ï
ÓùôÞñçò åßíáé åñùôåõìÝíïò ìáæß ôçò êáé áíôéìåôùðßæåé ôï èÝìá ðéï
ðñïïäåõôéêÜ. Óõììåñßæåôáé ôç óôåíï÷þñéá ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ êáé
ðñïóðáèåß íá ìåôáðåßóåé ôç ìçôÝñá ôïõ ðïõ èåùñåß üôé ç ïéêïãÝ-
íåéá ôçò Åõñõäßêçò åßíáé îåðåóìÝíç.
Ç Åõñõäßêç ðåñéãñÜöåé óôç óõíÝ÷åéá Ýíá ðåñéóôáôéêü ðïõ áöïñÜ
óôïí ðáôÝñá ôçò. Ôïí óõíÝëáâå íá êëáßåé ìå áíáöéëçôÜ, åíþ ç
õðüëïéðç ïéêïãÝíåéá êïéìüôáí. Åäþ âëÝðïõìå ôçí ôñáãéêüôçôá ôïõ
ðñïóþðïõ ôïõ ðáôÝñá, ðïõ åßíáé áõôüò ðïõ åßíáé åðéâáñõìÝíïò ìå
ôçí åõèýíç ôçò ïéêïãÝíåéáò êáé äåí áíôÝ÷åé Üëëï ôçí øõ÷ïëïãéêÞ
ðßåóç ôçò ìç áðïäï÷Þò êáé ôçò áðüññéøçò. Áðåëðßæåôáé óôç óêÝøç
üôé åêôüò áðü ôçí õðåñðñïóðÜèåéá ðïõ áðáéôåßôáé ãéá íá óôáèåß
ïéêïíïìéêÜ óôá ðüäéá ôïõ, êÜíïíôáò ìéá êáéíïýñãéá áñ÷Þ óå Ýíá
íÝï ôüðï, Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé åðéðëÝïí ôçí êïñïúäßá, ôïí åîåõ-
ôåëéóìü êáé ôçí Üñíçóç, áêüìç êáé ôçò åèíéêüôçôÜò ôïõ. ¼ëá áõôÜ
ôïí êáôáâÜëëïõí êáé îåóðÜ, ÷ùñßò üìùò íá èÝëåé íá ãßíåé áíôéëçðôü
áõôü ôïõ ôï îÝóðáóìá, áêñéâþò ãéá íá ìçí åðéâáñýíåé øõ÷ïëïãéêÜ
êáé ôçí õðüëïéðç ïéêïãÝíåéÜ ôïõ. Áõôüò åßíáé ðïõ ðñÝðåé íá öáíåß
ðåñéóóüôåñï äõíáôüò, ùò Üíôñáò êáé ùò ðáôÝñáò-ðñïóôÜôçò, êáé
íá óôçñßîåé êáé ôïõò õðüëïéðïõò. Ùóôüóï åßíáé êáé áõôüò Üíèñù-
ðïò êáé ïé ôáëáéðùñßåò –óùìáôéêÝò êáé êõñßùò øõ÷ïëïãéêÝò– ôïí
êÜíïõí íá ëõãßæåé. ÁëëÜ ôçí êáôÜðôùóç áõôÞ ôçí áíôéìåôùðßæåé
ìüíïò êáé ìå áîéïðñÝðåéá. Ç Åõñõäßêç áíçóõ÷åß ãéá ôï êáôÜ ðüóï
áõôü ôï êïõñÜãéï ìðïñåß íá êñáôÞóåé ãéá ðÜíôá. Èåùñåß üôé åßíáé
êáëýôåñï íá áñáéþóåé ôéò óõíáíôÞóåéò ôçò ìå ôï ÓùôÞñç, ãéáôß
ðéóôåýåé üôé êÜôé ôÝôïéï èá åðéâáñýíåé ôçí Þäç äõóìåíÞ êáôÜóôáóç
ôçò ïéêïãÝíåéÜò ôçò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç áõôÞ åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí Åõ-
ñõäßêç íá äéêáéþíåôáé óôéò ðñïâëÝøåéò ôçò êáé ôéò áíçóõ÷ßåò ðïõ
åîÝöñáóå óôçí ðñþôç åíüôçôá. Ç áäåñöÞ ôçò åíçìÝñùóå ôç ìçôÝ-
ñá ôïõ ÓùôÞñç ãéá ôç ó÷Ýóç ôïõ ãéïõ ôçò ìå ôçí Åõñõäßêç. Åêåßíç 387
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ôçí ßäéá ìÝñá êéüëáò áðïöáóßæåé íá åðéóêåöôåß ôï óðßôé ôïõò êáé
ΤΗΣ íá åêöñÜóåé ôá ðáñÜðïíÜ ôçò. Óôï äéÜëïãï ðïõ áêïëïõèåß ìåôáîý
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ ôçò Åñáóìßáò (ìçôÝñáò ôïõ ÓùôÞñç) êáé ôçò ãéáãéÜò ôçò Åõñõäß-
ΖΩHΣ êçò, ðáñáêïëïõèïýìå ôçí åêäßðëùóç äýï åê äéáìÝôñïõ áíôßèåôùí
÷áñáêôÞñùí.
Ç ìçôÝñá ôïõ ÓùôÞñç ðáñïõóéÜæåôáé óõíôçñçôéêÞ êáé ïðéóèïäñï-
ìéêÞ (ç áíÞèéêç Åõñõäßêç ðáñÝóõñå ôïí åýðéóôï êáé êáôáäåêôéêü
ãéï ôçò), áãåíÞò, åðéèåôéêÞ, õðåñïðôéêÞ êáé óõ÷íÜ ðñïóâëçôéêÞ
(äåí êáôáäÝ÷åôáé íá ìðåé óôï óðßôé ôçò Åõñõäßêçò êáé íá äå÷ôåß
ôï êÝñáóìÜ ôçò ãéáãéÜò: «óôÜèçêå êïíôÜ óôçí ðüñôá ôïõ áõôï-
êéíÞôïõ ðïõ ôçí åß÷å êëåßóåé ìå ðÜôáãï», «Áöïý íá óêåöôåßò äåí
èÝëåé íá öÜåé… íá ôçñïýìå êáé ôéò áðïóôÜóåéò», «Ôé óôï êáëü,
Ýôóé ôá îáìïëÜíå óÞìåñá ôá êïñßôóéá;», «Ôï êïñßôóé ôï äéêü ìïõ
äå óõ÷íÜæåé… ôïõ áöåíôéêïý ìáò…»), êáé îåíïöïâéêÞ (áäýíáôïí íá
äå÷ôåß ôç ó÷Ýóç ôïõ ãéïõ ôçò ìå ìéá ðñïóöõãïðïýëá åñãÜôñéá
áðü ôçí ÔáóêÝíäç). Áíôßèåôá ç ãéáãéÜ ÁíÜóôá åðéäåéêíýåé áîéï-
ðñåðÞ êáé åõãåíéêÞ óôÜóç. Äéáôçñþíôáò ôçí øõ÷ñáéìßá ôçò êáè’
üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ, áðïäåéêíýåé ôç óïößá ôçò êáé ôçí
ðåñçöÜíéá ôçò.

Åõñõäßêç: Åßíáé ìßá Ýöçâç, ðïõ üìùò áíôß íá åßíáé áíÝìåëç êáé
áéóéüäïîç, ïé óõíèÞêåò ôçò æùÞò ôçò êáé ôï ãåãïíüò üôé åßíáé ðñï-
óöõãïðïýëá áðü Ýíá îÝíï ìÝñïò êáé ðñïóðáèåß ìå äõóêïëßá íá
åíôá÷èåß óôá óýã÷ñïíá åëëçíéêÜ äåäïìÝíá, ôçí êÜíïõí åðéöõëáêôé-
êÞ, äéóôáêôéêÞ êáé ìïíá÷éêÞ. Ôçí Ý÷åé ðéêñÜíåé êáé ôçí Ý÷åé öïâßóåé
ç óôÜóç áðüññéøçò åê ìÝñïõò ôïõ êüóìïõ, éäéáéôÝñùò åê ìÝñïõò
ôùí óõììáèçôþí ôçò. Áíçóõ÷åß êáé áãùíéÜ ãéá ôï ìÝëëïí ôçò ïé-
êïãÝíåéÜò ôçò êáé óôåíï÷ùñéÝôáé ðïõ äåí ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá
ãéá íá ôïõò âïçèÞóåé íá Ý÷ïõí ìéá êáëýôåñç æùÞ, üðùò ôïõò áîßæåé.
Åßíáé áëôñïõßóôñéá êáé åðéäåéêíýåé ùñéìüôçôá, åöüóïí ðáñáìåñßæåé
ôá äéêÜ ôçò óõíáéóèÞìáôá, áðü áãÜðç êáé åíäéáöÝñïí ãéá ôçí ïé-
êïãÝíåéÜ ôçò, êáé öïâÜôáé üôé ç ó÷Ýóç ôçò ìå ôï ÓùôÞñç, ðïõ äåí
åßíáé áðïäåêôÞ êïéíùíéêÜ, èá åðéöïñôßóåé ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôçò ìå ìßá
áêüìç áöïñìÞ ãéá áñíçôéêÜ ó÷üëéá.
ÓùôÞñçò: Ï ÓùôÞñçò åßíáé åñùôåõìÝíïò ìå ôçí Åõñõäßêç êáé áíôéìå-
ôùðßæåé ôï èÝìá ðéï ðñïïäåõôéêÜ. Åßíáé åõáßóèçôïò êáé óõììåñßæåôáé
ôç óôåíï÷þñéá ôçò áãáðçìÝíçò ôïõ. ÖôÜíåé ìÜëéóôá óôï óçìåßï íá
áíôéðáñáôåèåß óôçí êõñéáñ÷éêÞ ìçôÝñá ôïõ ðñïóðáèþíôáò íá ôçí
ðåßóåé üôé ç ïéêïãÝíåéá ôçò Åõñõäßêçò äåí åßíáé îåðåóìÝíç, áëëÜ
ðñïóðáèåß ìå áîéïðñåðÞ ôñüðï íá åðéâéþóåé áðü áõôÞ ôç äõóÜñå-
óôç ìåôáâáôéêÞ ðåñßïäï Ýíôáîçò. Óå áíôßèåóç ìå ôç ìçôÝñá ôïõ,
388 åßíáé êáôáäåêôéêüò êáé äåí êÜíåé äéáêñßóåéò ìåôáîý ðëïýóéùí êáé
öôù÷þí, áíèñþðùí õøçëÞò Þ ìç êáôáãùãÞò («Áöïý íá óêåöôåßò Ελένη
äåí èÝëåé íá öÜåé… íá ôçñïýìå êáé ôéò áðïóôÜóåéò»). Ôï üôé åßíáé Σαραντίτη
ðëïýóéïò äåí ôïí êÜíåé áëáæüíá, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåôáé áðü
ôï üôé êáôáäÝ÷åôáé íá åñùôåõôåß ìéá êïðÝëá ðïõ ç ïéêïãÝíåéÜ ôçò
äïõëåýåé óôï äéêü ôïõ áãñüêôçìá.
Åñáóìßá: Ç ìçôÝñá ôïõ ÓùôÞñç ðáñïõóéÜæåôáé óõíôçñçôéêÞ êáé
ïðéóèïäñïìéêÞ (ç áíÞèéêç Åõñõäßêç ðáñÝóõñå ôïí åýðéóôï ãéï ôçò),
áãåíÞò, åðéèåôéêÞ, õðåñïðôéêÞ êáé óõ÷íÜ ðñïóâëçôéêÞ. Äåí êáôáäÝ-
÷åôáé ïýôå êáí íá ìðåé óôï óðßôé ôçò Åõñõäßêçò êáé íá äå÷ôåß ôï
êÝñáóìÜ ôçò ãéáãéÜò («óôÜèçêå êïíôÜ óôçí ðüñôá ôïõ áõôïêéíÞôïõ
ðïõ ôçí åß÷å êëåßóåé ìå ðÜôáãï», «Áöïý íá óêåöôåßò äåí èÝëåé íá
öÜåé… íá ôçñïýìå êáé ôéò áðïóôÜóåéò», «Ôé óôï êáëü, Ýôóé ôá îáìï-
ëÜíå óÞìåñá ôá êïñßôóéá;», «Ôï êïñßôóé ôï äéêü ìïõ äå óõ÷íÜæåé…
ôïõ áöåíôéêïý ìáò…»). ÔÝëïò, åßíáé îåíïöïâéêÞ êáé äåí ìðïñåß íá
äå÷ôåß ôç ó÷Ýóç ôïõ ãéïõ ôçò ìå ìéá ðñïóöõãïðïýëá åñãÜôñéá
áðü ôçí ÔáóêÝíäç.
ÃéáãéÜ ÁíÜóôá: ìÝóá áðü ôá ëüãéá êáé ôéò óêÝøåéò ôçò Åõñõäßêçò
ìáèáßíïõìå ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìå ôç ãéáãéÜ ôçò. Åßíáé ìéá ãõíáß-
êá ðïõ äéáêáôÝ÷åôáé áðü Ýíôïíá ðáôñéùôéêÜ óõíáéóèÞìáôá, åöüóïí
åßíáé ç ìåãáëýôåñç óå çëéêßá êáé åðïìÝíùò Ý÷åé æÞóåé óôçí ÅëëÜ-
äá ãéá ðåñéóóüôåñï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá êáé Ý÷åé âéþóåé ôïí êáçìü
ôçò îåíéôéÜò êáé ôïõ áðï÷ùñéóìïý ôçò ðáôñßäáò («Óðáñôáñïýóáìå
üëá áõôÜ ôá ÷ñüíéá... ðñïðáíôüò ç ãéáãéÜ»). Åßíáé åñãáôéêÞ åöüóïí
âïçèÜ ôçí ïéêïãÝíåéá ôïõ ãéïõ ôçò êáé öñïíôßæåé ãéá ôéò ïéêéáêÝò
åñãáóßåò, ðáñÜ ôçí ðñï÷ùñçìÝíç çëéêßá ôçò («¼ôáí ôçí Üêïõóå ç
ãéáãéÜ… êáèçìåñéíÞ ëÜôñá»).
Åßíáé ãõíáßêá ðïõ Ý÷åé âéþóåé ðïëëÝò åìðåéñßåò êáé éäßùò óôåíï-
÷þñéåò êáé ðßêñåò («Á, Ý÷åé ðåñÜóåé ôïõ êüóìïõ ôá âÜóáíá… ïëü-
êëçñïõò ôñéáíôáöõëëüêçðïõò»). ¼ëá áõôÜ ôçí Ý÷ïõí êÜíåé óïöÞ
êáé éäéáéôÝñùò ðåñÞöáíç, þóôå íá ìçí ðôïåßôáé áðü ôçí êáêÞ óõ-
ìðåñéöïñÜ ôçò ìçôÝñáò ôïõ ÓùôÞñç. Áíôßèåôá, óôçí ðñïóâëçôéêÞ,
áãåíÞ êáé åðéèåôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôçò Åñáóìßáò, ç ãéáãéÜ ÁíÜóôá
åðéäåéêíýåé áîéïðñåðÞ êáé åõãåíéêÞ óôÜóç. Äéáôçñþíôáò ôçí øõ÷ñáé-
ìßá ôçò êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ, åðéäåéêíýåé ôç óïößá
ôçò êáé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéùìáôéóìïýò Þ îåíéêÝò ëÝ-
îåéò. ÕðÜñ÷ïõí êÜðïéåò ëÝîåéò áðü ôïí êáèçìåñéíü ðñïöïñéêü ëüãï
(íéÜíéáñï, êáëïðáßäéá, óõìðáèÜôå, ëõðçóéÜñçò, ôÜ÷áìïõ, öïõñêß-
óôçêá, ÷ïëïóêÜôå). 389
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ii) ¾öïò
ΤΗΣ Ôï ýöïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé áðëü êáé ëéôü, êáé äåí ðáñïõóéÜæåé
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ äõóêïëßåò óôçí êáôáíüçóç. Óå ïñéóìÝíá óçìåßá ï ôüíïò ãßíåôáé
ΖΩHΣ åéñùíéêüò («Äå ôá ÷ôýðçóå üìùò… óùóôü íá ëÝãåôáé»). Ç ýðáñîç
ôïõ äéáëüãïõ ðñïóäßäåé èåáôñéêÞ æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç êáé óðÜåé
ôç ìïíïôïíßá ôçò. Ôï ýöïò ÷áñáêôçñßæåôáé ãéá ôïí åîïìïëïãçôéêü
êáé áðïêáëõðôéêü ôïõ ôüíï, åöüóïí ìåôáöÝñåé ü÷é ìüíï ôéò ðñï-
óùðéêÝò åìðåéñßåò ôçò çñùßäáò, áëëÜ êáé ôï óõëëïãéêü áóõíåßäçôï
ìéáò ïìÜäáò áíèñþðùí ðïõ âßùóáí ôçí ðñïóöõãéÜ óôïí îÝíï ôüðï
áëëÜ êáé óôï äéêü ôïõò.
iii) ÁöÞãçóç
Óôï áðüóðáóìá Ý÷ïõìå Üìåóç áöÞãçóç (ìßìçóç), äçëáäÞ áöçãçôÞò
åßíáé Ýíá áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ, óôç óõãêåêñéìÝíç ðåñßðôù-
óç ç Åõñõäßêç, ç ïðïßá ìéëÜ óå á´ ðñüóùðï. Óå ìåñéêÜ óçìåßá ç
áöÞãçóç ãßíåôáé ôñéôïðñüóùðç, éäßùò üôáí ç Åõñõäßêç ðåñéãñÜöåé
÷áñáêôÞñåò, üðùò ï ðáôÝñáò êáé ç ãéáãéÜ ôçò.

ÌåôáöïñÝò: «ç ìïíáîéÜ äåí ìå åß÷å áðáó÷ïëÞóåé ðïôÝ», «Íá óå
÷ïñôÜóù», «óôåêüìáóôå åìðüäéï», «óðáñôáñïýóáìå üëá áõôÜ ôá
÷ñüíéá», «åãþ ó’ Ýíéùóá», «ôñáíôáæüôáí», «ì’ áãñßåøå», «êïõêïõëþ-
èçêá», «ôá îõðüëçôá ðüäéá ôçò… Ýíáò ïëüêëçñïò ôñéáíôáöõëëüêç-
ðïò», «ìïõ ôçí Ýêïøáí», «ëáìðñü ðáëéêÜñé», «äéêü ôïõ êáðÝëï», «ï
Èåüò óêÜëåò áíåâÜæåé êáé óêÜëåò êáôåâÜæåé», «óôïõò ïõñáíïýò äåí
õðÜñ÷ïõí ôÝôïéïé Üããåëïé».
Ðáñïìïéþóåéò: «Ýíá êïõâáñÜêé ðïõ ìáæåýåôáé», «óáí íá óáò ãíùñßæù
÷ñüíéá», «óáí í’ Üêïõóá áíáöéëçôÜ», «óáí êÜôé íá êáôÜëáâå», «óáí
íá äéáéóèÜíèçêå êÜôé», «óáí ôçò ìÜóêáò».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «äå ìå åß÷å ðëçóéÜóåé êáé ãé’ áõôü äåí ôç öïâü-
ìïõí», «ôá ðïõëéÜ äå óþðáéíáí», «ôá óêõëéÜ… êÜôé æçôïýóáí».
ÕðåñâïëÞ: «Ðéï ¸ëëçíåò äå ãßíåôáé», «Ý÷ïõí ìáôþóåé óôá óýíïñá
ôïõ êüóìïõ».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ ðåñéðÜôïõ ôïõ ÓùôÞñç êáé ôçò Åõñõäßêçò, ç
åéêüíá ôçò ãéáãéÜò, ç åéêüíá ôçò Åñáóìßáò, ç åéêüíá ôïõ ðáôÝñá,
ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí áíáöéëçôþí, ç åéêüíá ôïõ ÓùôÞñç ðïõ äåí
ìðïñåß íá öÜåé ÷ùñßò ôçí ðáñïõóßá êáé ôïõ õðçñåôéêïý ðñïóùðé-
êïý, ç åéêüíá ôùí óêõëéþí, ç åéêüíá ôçò ãéáãéÜò íá óôÝêåôáé óôçí
ðüñôá ê.Ü.

1. Ðþò áíôéìåôùðßæïõí ôçí Åõñõäßêç ïé óõììáèçôÝò ôçò êáé óå
390 ðïéïõò ëüãïõò íïìßæåôå üôé ïöåßëåôáé ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò; Ðïéá
åßíáé ç äéêÞ óáò ãíþìç ãé’ áõôÞí ôç óôÜóç ôïõò; Ελένη
Ç Åõñõäßêç Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé ü÷é ìüíï ôçí áðüññéøç ôùí óõì- Σαραντίτη
ìáèçôþí ôçò ðïõ ôçí êÜíïõí íá áéóèÜíåôáé áðÝñáíôç ìïíáîéÜ, áëëÜ
åðéðëÝïí êáé ôïí åîåõôåëéóìü åê ìÝñïõò ôïõò («Êé Ýôóé ðåñíþ êáé ôéò
ìÝñåò ìïõ óôï ó÷ïëåßï… ÷ëéìßíôñéæáí»). Óõ÷íÜ ôçí êïñïúäåýïõí êáé
ôçí ðåñéãåëïýí. Ç óõìðåñéöïñÜ ôïõò áõôÞ üìùò äåí åßíáé êáôáêñé-
ôÝá, åöüóïí ðñïÝñ÷åôáé áðü åöÞâïõò, ðïõ äåí Ý÷ïõí ïé ßäéïé áêüìç
êáôáóôáëÜîåé ùò ðñïò ôéò áðüøåéò ôïõò êáé åßíáé öåñÝöùíá ôùí
áðüøåùí ôùí ãïíéþí ôïõò êáé ôçò êïéíùíßáò ðïõ ôïõò ðåñéâÜëëåé.
Ç ãåíéêÞ êáôáêñáõãÞ åíáíôßïí ôùí ïéêïíïìéêþí ìåôáíáóôþí äåí
ôïõò áöÞíåé áíåðçñÝáóôïõò. Åßíáé áäýíáôïí íá áíôéôá÷èïýí óôçí
ðëýóç åãêåöÜëïõ ôùí ãïíéþí ôïõò êáé ôçò êïéíùíßáò, ðïõ èåùñåß
ôïõò ìåôáíÜóôåò ðáñåßóáêôïõò, áíåðéèýìçôïõò, ìç ¸ëëçíåò êáé
ïìÜäá ðïõ æåé ðáñáóéôéêÜ åíáíôßïí ôùí ãçãåíþí. Ôéò áðüøåéò áõ-
ôÝò ìåôáöÝñïõí êáé ïé Ýöçâïé óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõò. Áðëþò ôçí
åêöñÜæïõí ðéï Ýíôïíá êáé áíÜëïãá ìå ôçí çëéêßá ôïõò.
2. ×áñáêôçñßóôå ôçí êõñßá ÁíÜóôá áðü ôç èÝóç ðïõ ðáßñíåé áðÝ-
íáíôé óôçí ðñïóâëçôéêÞ êõñßá Åñáóìßá.
ÐáñÜ ôçí ðñïóâëçôéêÞ, áãåíÞ êáé åðéèåôéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôçò Åñá-
óìßáò, ç ãéáãéÜ ÁíÜóôá åðéäåéêíýåé áîéïðñåðÞ êáé åõãåíéêÞ óôÜóç
(«óôÞèçêå óôçí ðüñôá… ôçò ÷áìïãÝëáóå åõãåíéêÜ»). Äéáôçñåß ôçí
øõ÷ñáéìßá ôçò êáè’ üëç ôç äéÜñêåéá ôïõ äéáëüãïõ, åðéäåéêíýïíôáò
Ýôóé ôç óïößá ðïõ ôç ÷áñáêôçñßæåé («Ôé ëÝôå ôþñá êõñßá Åñáóìßá
ìïõ… êáé ôé óåâáóôéêüò!», «Åìåßò åêåß äåí îÝñáìå áðü áðïóôÜóåéò…
Êüðéáóå ëéãÜêé») êáé ôçí ðåñçöÜíéá ôçò. Äåí ðÝöôåé óôï åðßðåäï
ôçò êõñßáò Åñáóìßáò êáé ìå åõãåíéêü ôñüðï áðïäåéêíýåé ôçí áíù-
ôåñüôçôÜ ôçò êáé ôç óïößá ôçò («Íá óáò ðù êõñßá… êáëïðáßäéá
ìÜëéóôá»). Óõ÷íÜ åßíáé äéäáêôéêÞ êáé ÷ùñßò íá Ý÷åé áðüôïìï ôñüðï
ðñïóðáèåß íá õðïäåßîåé óôçí êõñßá Åñáóìßá ôéò ëáíèáóìÝíåò ôéò
áðüøåéò. Óå Ýíá óçìåßï öáßíåôáé íá ìïéñïëáôñåß («Á÷, êõñßá Åñá-
óìßá ìïõ, ï Èåüò… íá ’óáé äå ãëéôþíåéò»).
3. Óôï äéÜëïãï áíÜìåóá óôéò äýï ãõíáßêåò óõãêñïýïíôáé äýï äéá-
öïñåôéêÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôçí áîßá ôùí áíèñþðùí. Óå ðïéá óçìåßá
äßíåé Ýìöáóç ç êÜèå ðëåõñÜ êáé ìå ðïéá óõìöùíåßôå åóåßò;
Óôï äéÜëïãï ìåôáîý ôçò Åñáóìßáò êáé ôçò ÁíÜóôáò äéáöáßíïíôáé
äýï äéáöïñåôéêÝò áíôéëÞøåéò ãéá ôçí áîßá ôùí áíèñþðùí ãåíéêÜ
êáé ãéá ôç óôÜóç ðïõ ïöåßëïõìå íá êñáôÜìå áðÝíáíôß ôïõò. Ç
Åñáóìßá äéáêñßíåé ôïõò áíèñþðïõò áíÜëïãá ìå ôçí êáôáãùãÞ êáé
ôçí ïéêïíïìéêÞ ôïõò êáôÜóôáóç. Äåí êáôáäÝ÷åôáé ï ãéïò ôçò íá
óõíôñþãåé ìå ôï õðçñåôéêü ðñïóùðéêü Þ íá ó÷åôéóôåß ìå ìéá êïðÝ-
ëá ðïõ ïé ãïíåßò ôçò åñãÜæïíôáé óôï õðïóôáôéêü ôçò. Äåí ìðïñåß
íá äå÷ôåß ôçí éóüôçôá ìåôáîý ôùí áíèñþðùí êáé íá åîïìïéùèåß ìå 391
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ áíèñþðïõò êáôþôåñçò êïéíùíéêÞò Þ ïéêïíïìéêÞò èÝóçò. Áíôßèåôá
ΤΗΣ ç êõñßá ÁíÜóôá èåùñåß üôé üëïé ïé Üíèñùðïé åßíáé ßóïé êáé ßäéïé,
ΣYΓΧΡΟΝΗΣ åéäéêÜ ìðñïóôÜ óôéò óõìöïñÝò, áíåîáñôÞôùò ìüñöùóçò, êïéíùíé-
ΖΩHΣ êÞò èÝóçò Þ ïéêïíïìéêÞò êáôÜóôáóçò: «Åìåßò åêåß äåí îÝñáìå áðü
áðïóôÜóåéò», «Ï Èåüò óêÜëåò… äå ãëéôþíåéò». Ãéá ôçí êõñßá ÁíÜóôá
ïé Üíèñùðïé äéáêñßíïíôáé óå êáëïýò êáé êáêïýò. Åöüóïí ëïéðüí ç
åããïíÞ ôçò êáé ï ÓùôÞñçò åßíáé êáëÜ ðáéäéÜ êáé ïé äýï, óýìöùíá
ìå ôç äéêÞ ôçò êïóìïèåùñßá, äå âñßóêåé ôï ëüãï ãéá ôïí ïðïßï äåí
ìðïñïýí íá ó÷åôéóôïýí.
4. «…ðñÝðåé íá ðáëÝøåé ðïëý ðáñáðÜíù áðü ôï ãéüêá óáò…»:

åîçãÞóôå ôé åííïåß ç êõñßá – ÁíÜóôá ìå áõôÞí ôç öñÜóç. Ãéáôß ç
Åõñõäßêç ðñÝðåé íá ðáëÝøåé ðåñéóóüôåñï;
Ç Åõñõäßêç ðñÝðåé íá öáíåß ðåñéóóüôåñï äõíáôÞ óôï ìÝëëïí. ÊÜèå
Üíèñùðïò ãéá íá ðåôý÷åé óôç æùÞ ôïõ ðñÝðåé íá áãùíéóôåß êáé
íá êïðéÜóåé. Ç Åõñõäßêç üìùò ðñÝðåé íá êáôáâÜëëåé ðåñéóóüôåñï
êüðï, åöüóïí Ý÷åé íá áíôéìåôùðßóåé ôï ñáôóéóìü êáé ôçí îåíïöï-
âßá, äõóêïëßåò ðïõ äåí õößóôáíôáé ãéá ôá Üëëá åëëçíüðïõëá. Óå
êÜèå ôçò ðñïóðÜèåéá ðñÝðåé ôáõôü÷ñïíá íá áðïäåéêíýåé üôé äåí
åßíáé êáôþôåñç êáé üôé áîßæåé íá Ý÷åé ôéò ßäéåò åõêáéñßåò ìå üëá ôá
Üëëá åëëçíüðïõëá, üóïí áöïñÜ óôïí åðáããåëìáôéêü ôïìÝá. Óôçí
êïéíùíéêÞ ôçò æùÞ ðñÝðåé íá áãùíéóôåß, ü÷é íá ãßíåé áðïäåêôÞ –áí
ãßíåé ðïôÝ– áëëÜ íá ìðïñÝóåé ôïõëÜ÷éóôïí íá åíôá÷èåß êïéíùíéêÜ,
÷ùñßò íá Ý÷åé íá áíôéìåôùðßæåé äéáñêþò ôï ÷ëåõáóìü êáé ôïí åîåõ-
ôåëéóìü. Óå ðñïóùðéêü åðßðåäï, ôÝëïò, ðñÝðåé íá åßíáé ïðëéóìÝíç
ìå äéðëÜóéï øõ÷éêü óèÝíïò áðü ôá Üëëá ðáéäéÜ, ïýôùò þóôå íá
ìðïñÝóåé íá õðïìåßíåé üëç áõôÞ ôçí øõ÷ïöèüñá ðñïóðÜèåéá ôïõ
íá ãßíåé êáíåßò áðïäåêôüò.
5. Óõãêñßíåôå ôçí çñùßäá ôïõ áðïóðÜóìáôïò ìå ôçí çñùßäá áðü

ôï êåßìåíï «Ï äñüìïò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï åßíáé ìáêñýò» ôçò Ìá-
ñïýëáò ÊëéÜöá. Ðïéåò ïìïéüôçôåò âñßóêåôå;
Çñùßäá ôïõ Ýñãïõ Ï äñüìïò ãéá ôïí ðáñÜäåéóï åßíáé ìáêñýò, ôçò
Ìáñïýëáò ÊëéÜöá, åßíáé ç Âåñüíéêá. Ç Âåñüíéêá êáé ç ïéêïãÝíåéÜ
ôçò, ëüãù ôçò áëâáíéêÞò ôïõò êáôáãùãÞò, âéþíïõí ôçí êá÷õðïøßá
êáé ôçí áðüññéøç ôçò ôïðéêÞò êïéíùíßáò óôçí ïðïßá æïõí. ¢ñá
ëïéðüí ç Âåñüíéêá êáé ç Åõñõäßêç Ý÷ïõí êïéíÜ óçìåßá ùò ðñïò ôéò
äõóêïëßåò Ýíôáîçò êáé êïéíùíéêÞò áðïäï÷Þò ðïõ ïöåßëåôáé óôç
äéáöïñåôéêÞ êáôáãùãÞ ãéá ôç Âåñüíéêá êáé óôç äéáöïñåôéêÞ ðñï-
Ýëåõóç ãéá ôçí Åõñõäßêç. Ç äéáöïñÜ åßíáé üôé ç Âåñüíéêá åßíáé
üíôùò äéáöïñåôéêÞò êáôáãùãÞò, åíþ ç Åõñõäßêç åßíáé Åëëçíßäá
ðïõ ïé ðïëéôéêÝò óõíèÞêåò ôçò åðï÷Þò áíÜãêáóáí ôçí ïéêïãÝíåéÜ
ôçò íá ìåôáíáóôåýóåé óôçí ÔáóêÝíäç. ÄçëáäÞ ç äéáöïñÜ Ýãêåéôáé
392 óôï üôé ç ïéêïãÝíåéá ôçò Âåñüíéêá ìåôáíÜóôåõóå çèåëçìÝíá, åíþ
ç ïéêïãÝíåéá ôçò Åõñõäßêçò âßùóå ôçí áíáãêáóôéêÞ ìåôáíÜóôåõóç, Ελένη
êáé ìÜëéóôá äýï öïñÝò. Ç èÝóç ôçò Åõñõäßêçò åßíáé äõó÷åñÝóôåñç Σαραντίτη
áðü áõôÞ ôçò Âåñüíéêá, åöüóïí ç Åõñõäßêç áéóèÜíåôáé îÝíç óôçí
ßäéá ôçò ôçí ðáôñßäá. Ùóôüóï ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò áðüññéøçò ðïõ
åéóðñÜôôïõí áðü ôïí êïéíùíéêü ôïõò ðåñßãõñï åßíáé êïéíÜ: êáé ïé
äýï åßíáé èýìáôá ÷ëåõáóìïý êáé ìç áðïäï÷Þò.

κειμένου
1. «Ðéï ¸ëëçíåò äå ãßíåôáé»: ó÷ïëéÜóôå ôï ÷ùñßï áõôü ôïõ êåéìÝíïõ.
2. Âñåßôå ôá óçìåßá ôïõ êåéìÝíïõ üðïõ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôïí ðáôÝ-
ñá êáé ðñïóðáèÞóôå íá óêéáãñáöÞóåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ.
3. ÕðåñçöÜíåéá êáé ðñïêáôÜëçøç: âñåßôå ôç óçìáóßá ôùí äýï áõôþí
åííïéþí. Åðéóçìáßíåôå ôçí ýðáñîÞ ôïõò óôï êåßìåíï;
393
Οι φ
φίλοι
ίλ οι μας τα ζώ
ζώαα
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ
ΤΑ ΖΩΑ
Το μνήμα της μάνας

Ανδρέας Καρκαβίτσας
Ï ÁíäñÝáò Êáñêáâßôóáò åßíáé Ýíáò áðü ôïõò ¸ëëçíåò ðåæïãñÜ-
öïõò ðïõ èåìåëßùóáí ôï äéÞãçìá, ìáæß ìå ôïí ÐáðáäéáìÜíôç êáé
ôïí ÊïíäõëÜêç, åíþ åêðñïóþðçóå ôçí ðåñßïäï ôçò çèïãñáößáò ìå
ðëÞèïò Ýñãùí. ÃåííÞèçêå óôá Ëå÷áéíÜ ôçò Çëåßáò ôï 1866. Óðïý-
äáóå éáôñéêÞ êáé õðçñÝôçóå ùò óôñáôéùôéêüò ãéáôñüò, áëëÜ êáé óå
åìðïñéêÜ ðëïßá. Áó÷ïëÞèçêå åðßóçò ìå ôç äçìïóéïãñáößá, áíáëáì-
âÜíïíôáò äéÜöïñåò áðïóôïëÝò êáé ðåñéïäåßåò. Ïé áðïóôïëÝò áõôÝò
ôïõ åðÝôñåøáí íá ãíùñßóåé êáëÜ ôçí åëëçíéêÞ ýðáéèñï, ôç æùÞ ôùí
÷ùñéêþí, ôá åðáñ÷éáêÜ Þèç êáé ôïí êüóìï ôçò èÜëáóóáò. Ãíþñéóå
äçëáäÞ ôç æùíôáíÞ ÅëëÜäá ôçò åðï÷Þò, êé áõôÞí ìáò áðåéêïíßæåé
ðéóôÜ êáé ìå åíÜñãåéá óôçò óåëßäåò ôïõ.
Ï Êáñêáâßôóáò ìáò äßíåé óôá âéâëßá ôïõ ìéá ÅëëÜäá ôáðåéíÞ êáé
âáóáíéóìÝíç, ìå ôïõò êáçìïýò êáé ôç öôþ÷åéá ôçò, ôéò ÷áñÝò êáé
ôéò ðßêñåò ôçò. Ãëáöõñüò, ðáñáóôáôéêüò, íåõñþäçò êáé öùôåéíüò,
ãßíåôáé ï áðáñÜìéëëïò æùãñÜöïò ôçò ÅëëÜäáò óå Ýñãá üðùò ôá
Ëüãéá ôçò ðëþñçò êáé O ÆçôéÜíïò, ðïõ, óýìöùíá ìå ìéá Üðïøç,
óõìâïëßæåé ôçí ßäéá ôçí ÅëëÜäá. Áñ÷éêÜ Ýãñáøå óôçí êáèáñåýïõóá,
äåí Üñãçóå üìùò íá óõíåéäçôïðïéÞóåé üôé ç äçìïôéêÞ Ýðñåðå íá
åðéêñáôÞóåé –üðùò óôçí ðïßçóç– êáé óôïí ðåæü ëüãï. ÊáôÜêôçóå
Ýôóé ìéá åðßæçëç èÝóç óôç ìüëéò äéáìïñöïýìåíç ðåæïãñáößá ìáò,
êáé ðÝôõ÷å ìéá èåëêôéêÞ áðåéêüíéóç ôùí çèþí ôçò åëëçíéêÞò æùÞò.
ÁëëÜ êáé óôçí øõ÷ïëïãéêÞ áðïôýðùóç ôùí çñþùí ôïõ áðïäåß÷ôçêå
åðßóçò äåîéïôÝ÷íçò. ÅîÝäùóå ôá Ýñãá ÄéçãÞìáôá, ÐáëéÝò áãÜðåò,
Ëüãéá ôçò Ðëþñçò, O ÆçôéÜíïò, Ç ËõãåñÞ, O Áñ÷áéïëüãïò, ðïõ ãíþ-
ñéóáí ðïëëÝò åðáíåêäüóåéò. Ôá ¢ðáíôÜ ôïõ åêäüèçêáí ôï 1966.
Ïé êáêïõ÷ßåò ôùí ðïëÝìùí êáé ïé äéÜöïñåò êáôÜ êáéñïýò áññþ-
óôéåò, åß÷áí óêÜøåé óéãÜ-óéãÜ ôçí õãåßá ôïõ. Óôéò áñ÷Ýò ôïõ 1917
íïóçëåýôçêå ãéá ëßãï êáéñü óôï óáíáôüñéï ôçò ÐåíôÝëçò. Áðü ôï
1918 åß÷å áðïóõñèåß óå êáêÞ êáôÜóôáóç áðü ôç öõìáôßùóç, óôï
Ìáñïýóé, üðïõ êáé ðÝèáíå óôéò 24 Ïêôùâñßïõ ôïõ 1922.
396
B. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο Ανδρέας
Καρκαβίτσας
Ôï áõôïôåëÝò áõôü äéÞãçìá ôïõ ÁíäñÝá Êáñêáâßôóá ðñáãìáôåýåôáé
ôçí áõôïèõóßá ìéáò ãáúäïõñßôóáò. Ôï ðïõëÜñé ôçò êéíäýíåøå êáé ç
ìçôñéêÞ ôçò óôïñãÞ ãßíåôáé áéôßá íá ÷Üóåé ôç æùÞ ôçò. Ï óõããñáöÝ-
áò, áîéïðïéþíôáò Ýíá óõìâÜí áðü ôï âáóßëåéï ôùí æþùí, áðïóêïðåß
óôçí êáëëéÝñãåéá ôçò åõáéóèçóßáò ôùí áíáãíùóôþí. ÐáñÜëëçëá ôï
äéÞãçìá åêôõëßóóåôáé óå Ýíá åîùðñáãìáôéêü óêçíéêü, üðïõ ôá æþá
ðñïóùðïðïéçìÝíá ìéëïýí êáé åðéêïéíùíïýí ìåôáîý ôïõò.

Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Åß÷áí èåñßóåé ðéá… ïýôå ô’ á÷íÜñéá ôïõ»: Ïé áíçóõ÷ßåò
ôçò ÓìáñÜãäáò ãéá ôïí êßíäõíï ðïõ äéáôñÝ÷åé ç ãáúäïõñßôóá ìå
ôï ìïõëÜñé ôçò.
2ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá âïõíü ïé äõï ëýêïé… óáí íá êñõöïìéëïýóáí»:
Ç áëåðïý õðïäåéêíýåé óôïõò äýï ëýêïõò ôï êáôÜëëçëï ìÝñïò ãéá
êõíÞãé.
3ç åíüôçôá: «Ç áóôñïöåããéÜ öþôéæå ôç óôÜíç… áíôéëáëïýóáí ãýñù»:
Ç åðßèåóç ôùí äýï ëýêùí óôç óôÜíç ôïõ ÔÜóç.
4ç åíüôçôá: «Êáèþò Ýôñå÷å ï ëýêïò… íá ôïõ óêßóïõí ôçí êïéëéÜ»: Ç
áíáæÞôçóç ôñïöÞò óõíå÷ßæåôáé.
5ç åíüôçôá: «ÌÜêñõíå ëïéðüí áðü êåé… Ôï ìíÞìá ôçò ìÜíáò»: Ç
åðßèåóç ôïõ ëýêïõ óôç ãáúäïõñßôóá êáé ç áõôïèõóßá ôçò.
Ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ äéçãÞìáôïò áöïñÜ óôçí éóôïñßá ìéáò ãáúäïõñß-
ôóáò êáé ôïõ ôñáãéêïý ôçò ôÝëïõò. Ç ìÜíá ãáúäïõñßôóá áãùíßæåôáé
íá óþóåé ôç æùÞ ôïõ ðïõëáñéïý ôçò ðïõ áðåéëåßôáé áðü ôçí åðßèåóç
åíüò ëýêïõ êáé ôåëéêÜ õðïêýðôåé óôá ôñáýìáôÜ ôçò. Óå Ýíá äåýôåñï
åðßðåäï ðáñáêïëïõèïýìå ôá ãíùñßóìáôá Üëëùí æþùí ôïõ æùéêïý
âáóéëåßïõ êáé åéäéêÜ ôïõ ëýêïõ. Äßíåôáé ç åðéèåôéêüôçôÜ ôïõ ùò ìç
åîçìåñùìÝíïõ æþïõ êáé ï ôñüðïò ìå ôïí ïðïßï êéíåßôáé ðñïêåéìÝ-
íïõ íá åîáóöáëßóåé ôçí ôñïöÞ ôïõ. ÅðéðëÝïí ãßíåôáé ëüãïò ãéá
ôç ó÷Ýóç êáé ôçí åîÜñôçóç ôùí áíèñþðùí ôçò õðáßèñïõ áðü ôá
äéÜöïñá æþá ðïõ åìöáíßæïíôáé óôçí áöÞãçóç. Ôá êáôïéêßäéá æþá
åßíáé âïçèïß ôïõ, åíþ ôá Üãñéá æþá áðåéëïýí ôçí åðéâßùóÞ ôïõ.
Åðßóçò óôï êåßìåíï åîåôÜæåôáé ôï èÝìá ôçò ìçôñéêÞò áãÜðçò êáé
ðþò áõôÞ ìðïñåß íá öôÜóåé áêüìç êáé óôçí áõôïèõóßá ðñïêåéìÝíïõ
íá óþóåé ôï ðáéäß ôçò. Óå üëï ôï êåßìåíï åßíáé åìöáíÞò ç ðñüíïéá
ôçò öýóçò ãéá üëá ôá ðëÜóìáôÜ ôçò. 397
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç
ΤΑ ΖΩΑ 1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôç óôé÷ïìõèßá
áíÜìåóá óå Ýíá áíôñüãõíï ìå èÝìá ôç ãáúäïõñßôóá ôïõò. Ç Óìá-
ñÜãäá åêöñÜæåé ôçí áíçóõ÷ßá ôçò üôé ç ãáúäïõñßôóá äåí ðñÝðåé íá
áöÞíåôáé åêôåèåéìÝíç åêôüò óôÜâëïõ, ãéáôß êáñáäïêåß ï êßíäõíïò
ôçò åðßèåóçò ëýêùí. Ç ÓìáñÜãäá õðåíèõìßæåé óôïí Üíôñá ôçò ôçí
ïéêïíïìéêÞ ôïõò äõó÷Ýñåéá, ðïõ äåí ôïõò åðéôñÝðåé íá áíôéêáôáóôÞ-
óïõí åýêïëá ôç ãáúäïõñßôóá óå ðåñßðôùóç áðþëåéáò. Ï óýæõãüò
ôçò üìùò äåí ðåßèåôáé êáèþò èåùñåß õðåñâïëéêïýò ôïõò öüâïõò
ôçò ãõíáßêáò ôïõ. Ôá êñïýóìáôá åðßèåóçò ëýêùí åß÷áí óçìåéùèåß
óå ÷ùñéÜ ðïëý ìáêñéíüôåñá áðü ôï äéêü ôïõò. Ùóôüóï ï áöçãçôÞò
åìâüëéìá âÜæåé ôï Æáöåßñç íá áãíïåß ôéò õðïäåßîåéò ôçò ãõíáßêáò
ôïõ, ðñïêåéìÝíïõ íá äþóåé þèçóç óôçí åîÝëéîç ôçò ðëïêÞò.
2ç åíüôçôá: Óôç äåýôåñç åíüôçôá ç áöÞãçóç ìåôáöÝñåôáé óôï
æùéêü âáóßëåéï, êáé óõãêåêñéìÝíá óå äýï ëýêïõò. Ôá äýï áõôÜ æþá
ðáñïõóéÜæïíôáé ðñïóùðïðïéçìÝíá íá æçôïýí ôéò óõìâïõëÝò ôçò
áëåðïýò ùò ðñïò ôï êáôáëëçëüôåñï ìÝñïò ãéá íá êõíçãÞóïõí. Ç
áëåðïý üíôùò õðïäåéêíýåé ôç óôÜíç ôïõ ÔÜóç. Óôçí åéêüíá ðïõ
áêïëïõèåß ðáñáêïëïõèïýìå ôéò óõíÞèåéåò ôïõ ëýêïõ êáé ôïí ôñüðï
ðïõ êéíåßôáé üôáí áíáæçôÜ ôñïöÞ: ðñï÷ùñÜ áíáðçäþíôáò êáé óêõì-
ìÝíïò ãéá íá ïóìßæåôáé ôï ÷þìá êáé ôïí áÝñá, åíþ ç ïõñÜ ôïõ åßíáé
ìéóïóçêùìÝíç ãéá íá ìçí áêïõìðÜ óôá êëáñéÜ êáé êÜíåé èüñõâï.
¼ôáí ðëçóßáóáí óôç óôÜíç, óôÜèçêáí óå Ýíá ýøùìá êáé ìåëÝôçóáí
ôï ÷þñï, ðñïêåéìÝíïõ íá ïñãáíþóïõí ôï ó÷Ýäéï äñÜóçò ôïõò.
3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ äßíåôáé ç ðåñéãñáöÞ ôïõ ÷þñïõ
ôçò óôÜíçò êáé ôùí æþùí ðïõ êïéìïýíôáé ìÝóá óå áõôÞí. Ïé ëýêïé,
áìöéâÜëëïíôáò ãéá ôçí áîéïðéóôßá ôçò áëåðïýò, äéïñãáíþíïõí ôï
ó÷Ýäéï äñÜóçò ôïõò ðïëý ðñïóåêôéêÜ êáé ðñïâëÝðïíôáò êÜèå ðé-
èáíÞ áíáðïäéÜ. Áðïöáóßæïõí íá ÷ùñéóôïýí, ïýôùò þóôå ï Ýíáò íá
ðáëÝøåé ìå ôá óêõëéÜ ðïõ ìðïñåß íá öõëÜíå ôï ìáíôñß, êáé ï Üëëïò
íá áñðÜîåé ôï ðñüâáôï. Êáôüðéí óõìöùíïýí íá óõíáíôçèïýí óôï
Ãåñïíôüâñá÷ï. Ðñï÷ùñïýí, ëïéðüí, óôçí åöáñìïãÞ ôïõ ó÷åäßïõ
ôïõò, ðñïóåêôéêÜ êáé ìå áèüñõâåò êéíÞóåéò. ÐñÜãìáôé ç ðïíçñÞ
áëåðïý ôïýò åß÷å îåãåëÜóåé êáé ôï ìáíôñß öõëÜóóïíôáí áðü äýï
óêõëéÜ. Ï ëýêïò öïâÜôáé ôï óêýëï êáé ôï âÜæåé óôá ðüäéá. Ï Üëëïò
ëýêïò ðñïëáâáßíåé êáé åðéôßèåôáé óôá ðñüâáôá, ðïõ öïâéóìÝíá óõ-
óðåéñþíïíôáé ôï Ýíá äßðëá óôï Üëëï, ðñïóðáèþíôáò íá áìõíèïýí.
Ï ëýêïò áñðÜæåé Ýíá êáé öåýãåé óôç ñåìáôéÜ. Ï âïóêüò óôï ìåôáîý
Ý÷åé îõðíÞóåé êáé ìå ôïõöåêéÝò åéäïðïéåß üëï ôï ÷ùñéü.
4ç åíüôçôá: Ï ëýêïò, üìùò, äåí åß÷å ðÜñåé åßäçóç üôé Ýíáò áðü
ôïõò óêýëïõò ôïí åß÷å áêïëïõèÞóåé. Ï óêýëïò êáôÜöåñå áñêåôÝò
äáãêùìáôéÝò óôá ðüäéá ôïõ ëýêïõ, ðïõ ôåëéêÜ êáôüñèùóå íá îåöý-
398 ãåé. ¸öôáóå óôï óõìöùíçìÝíï óçìåßï óõíÜíôçóçò, üðïõ ðáñÝìåéíå
ãéá ìåñéêÝò ìÝñåò, þóðïõ íá ãéáôñåõôïýí ïé ðëçãÝò ôïõ. ¼ôáí Ανδρέας
áíÜññùóå âãÞêå ðÜëé ãéá êõíÞãé. Ç ìõñùäéÜ áðü øïößìé ðïõ ïóìß- Καρκαβίτσας
óôçêå óôï äñüìï ôïõ, Þôáí ôåëéêÜ ôïõ óõíôñüöïõ ôïõ. ¸ðåéôá áðü
áñêåôü äñüìï êáé êõíçãþíôáò ðáñÜëëçëá (ëáãïõäÜêéá, êáôóéêÜêé,
ëáãü, Üëïãá, âüäéá), ï äñüìïò ôïí Ýöåñå ôåëéêÜ êáé óôï ÷ùñéü ôïõ
Ôóéñßìðáóç.
5ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ âëÝðïõìå ôï ëýêï íá åðéôßèåôáé
óôç ãáúäïõñßôóá êáé ôï ðïõëÜñé ôçò. Ïé áíçóõ÷ßåò ôçò ÓìáñÜãäáò
áðïäåß÷èçêáí âÜóéìåò. Ç ãáúäïõñßôóá êÜíåé ôá áäýíáôá äõíáôÜ
ãéá íá ðñïóôáôÝøåé ôï ðïõëÜñé ôçò, áëëÜ åêåßíï åßíáé ìéêñü êáé äå
ôçí âïçèÜ. ÔåëéêÜ êáôïñèþíåé íá ôï óðñþîåé óôçí êïõöÜëá åíüò
äÝíôñïõ êáé âÜæïíôáò ôï ìðñïóôéíü ôçò ìÝñïò ùò êÜëõììá ôçò
êïõöÜëáò, ìÜ÷åôáé ìå ôá ðßóù ðüäéá ôï ëýêï. ÔåëéêÜ ç ãáúäïõñßôóá
êáôïñèþíåé íá ñßîåé êÜôù ôï ëýêï, íá óþóåé ôåëéêÜ ôï ðïõëÜñé áëëÜ
íá ìç óþóåé ôïí åáõôü ôçò. Ôïí Ôóéñßìðáóç åéäïðïéåß ï óêýëïò
ôïõ, ï ÁñÜðçò, ï ïðïßïò åßíáé êáé áõôüò ðïõ èá óêïôþóåé ôï ëýêï.
Ôï ÷ùñéü áíáóôáôþèçêå êáé Ýôñåîáí üëïé íá åëÝãîïõí ôá æùíôáíÜ
ôïõò. Ç áõôïèõóßá ôçò ãáúäïõñßôóáò åõáéóèçôïðïéåß üëïõò êáé
áðïöáóßæïõí íá ôç èÜøïõí. Ôï ìÝñïò ôáöÞò ôçò ïíüìáóáí «ÌíÞìá
ôçò ìÜíáò».

Åêôüò áðü ôçí áíèñþðéíç ðáñïõóßá ðïõ õðÜñ÷åé óôçí áñ÷Þ êáé
óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞìáôïò, ðñùôáãùíéóôÝò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé ôá
æþá, ðïõ åìöáíßæïíôáé ìå áíèñþðéíåò éäéüôçôåò, íá ìéëïýí, íá óêÝ-
ðôïíôáé êáé íá óõíáéóèÜíïíôáé.
Ãáúäïõñßôóá: Åßíáé ôï óýìâïëï ôçò ìçôñéêÞò áãÜðçò ðïõ öôÜíåé
ìÝ÷ñé ôçí áõôïèõóßá ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóôáôÝøåé êáé íá óþóåé ôï
ðáéäß ôçò áðü ôïí êßíäõíï.
Ëýêïé: Åìöáíßæïíôáé Ýîõðíïé êáé ðñïíïçôéêïß êáé ïñãáíþíïõí ðïëý
ðñïóåêôéêÜ ôç äñÜóç ôïõò. Ùò óáñêïâüñá æþá, åßíáé éäéáéôÝñùò
åðéèåôéêïß, åíþ ç öýóç ôïýò èÝëåé íá ëåéôïõñãïýí óå áãÝëç.
Áëåðïý: Ç áëåðïý åðéâåâáéþíåé ôçí éäéüôçôÜ ôçò ùò ðáìðüíçñçò
êáé ðåðåéñáìÝíçò êáé îåãåëÜ ôïõò ëýêïõò, äßíïíôÜò ôïõò áíáêñéâåßò
ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ôüðï üðïõ èá âñïõí ôñïöÞ.
Ðñüâáôá: Åìöáíßæïíôáé áäýíáìá, ÷ùñßò äéêÞ ôïõò âïýëçóç, óá-
óôßæïõí óôçí åðßèåóç ôùí ëýêùí êáé áêïëïõèïýí ôõöëÜ ôï Ýíá ôï
Üëëï, ìçí ìðïñþíôáò Ýôóé íá áðïöýãïõí ôç óöáãÞ.
¢ëïãá: Áíôßèåôá ìå ôá ðñüâáôá, ôá Üëïãá Ý÷ïõí áãùíéóôéêÞ äéÜ-
èåóç êáé åîõðíÜäá êáé ïñãáíþíïõí ôçí ÜìõíÜ ôïõò åíáíôßïí ôùí
ëýêùí.
Âüäéá: Åðéâåâáéþíïõí ôç äýíáìç êáé ôçí áíôï÷Þ ôïõò êáé ÷ñçóéìï-
ðïéïýí ôá üðëá ôïõò (êÝñáôá) ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí ôïõò ëýêïõò. 399
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία
ΤΑ ΖΩΑ
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, þóôå íá ìçí ðáñïõóéÜæïíôáé äõ-
óêïëßåò óôçí êáôáíüçóç.
ii) ¾öïò
Ï ôüíïò ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé äéäáêôéêüò, üðùò üëùí ôùí ðáñáìõèéþí
Þ ôùí ëáúêþí ìýèùí. Ôï ýöïò åßíáé ëéôü, åíþ ç ôå÷íéêÞ ôïõ áíéìé-
óìïý (ðñïóùðïðïßçóç æþùí) êáé ôá áñêåôÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ ðïõ
äéáèÝôåé ôï äéÞãçìá, ôï êáèéóôïýí ãëáöõñü. Ïé äéÜëïãïé äéáêüðôïõí
ôç ìïíïôïíßá ôçò áöÞãçóçò êáé äßíïõí èåáôñéêÞ æùíôÜíéá.
iii) ÁöÞãçóç
Ôï äéÞãçìá åìöáíßæåé üëá ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá åíüò
ðáñáìõèéïý: ãïñãÞ äñÜóç, ëéôÞ ãëþóóá, äéäá÷Þ óôï ôÝëïò. Ï áöç-
ãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé åßíáé ç äéÞãçóç, äçëáäÞ ç
áöÞãçóç óå ôñßôï ðñüóùðï áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ.

ÌåôáöïñÝò: «óôïõ ËÜëá Ýêïøå êÜìðïóá ðñüâáôá», «âáèéÜ ãáëáíüò»,
«ç áóôñïöåããéÜ öþôéæå ôç óôÜíç», «ãõÜëéæáí ïé ìåãÜëåò ðÝôñåò»,
«ïýôå ëéèÜñé êõëïýóå», «ïýôå îýëï óÜëåõå», «ìáëëéáñïß ßóêéïé», «ôï
Ýâáëå óôá ðüäéá», «ìáýñïí ßóêéï íá êáôñáêõëÜ áðü ôï âïõíü», «ôïõ
êåíôÞèçêå ç üñåîç», «áôóáëÝíéåò ïðëÝò», «ñÜãéæå ôïõ êáèåíüò ç
êáñäéÜ». Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íá ôçò Ýëåãáí», «óáí íá ôïõò Ýäåé÷íå»,
« óá íá ðçäïýóáí», «óáí çìÝñá», «óáí íá êñõöïìéëïýóáí», «óáí áðÝ-
ñáíôï áóçìüóôñùôï ðïôÜìé», «óá ìåãÜëç öëïêÜôá», « óáí êáðÝëá
óôñáâïâáëìÝíá», « óá óöÞíá óôï óêïôÜäé», « óáí íá èýìùóáí», «
óá íá Þôáí üëá äåìÝíá».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: óå üëï ôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðá-
ñïõóßá ôùí æþùí ðñïóùðïðïéçìÝíç: «óáí íá ôçò Ýëåãáí ðùò åßíáé
îÝíïé», «Ïé ëýêïé êáôÜëáâáí ôé Þèåëå íá ôïõò ðåé», «íá êñõöïìéëïý-
óáí», «ðëçóßáóáí ðÜëé ôá êåöÜëéá ôïõò íá óõíåííïçèïýí», «ãéá íá
óõëëïãéóôåß êáëýôåñá ôé èá êÜìåé», «åêåßíç óôÜèçêå áðåëðéóìÝíç»,
«áöïý âåâáéþèçêå ðùò Þôáí íåêñüò», «îåøý÷çóå».
Åéêüíåò: Çåéêüíá ôçò âïóêÞò ôùí æþùí óôï áãñüêôçìá, ç åéêüíá ôùí
ëýêùí ðïõ ïñìïýí óôá ðñüâáôá, ç åéêüíá ôçò áëåðïýò íá óõíåííï-
åßôáé ìå ôïõò ëýêïõò, ç åéêüíá ôçò óôÜóçò ôïõ ÔÜóç, ç åéêüíá ôùí
ðñïâÜôùí óôç óôÜíç, ç åéêüíá ôçò åðßèåóçò, ç åéêüíá ôïõ øïöéìéïý,
ç åéêüíá ôçò ãáúäïõñßôóáò íá ðñïóôáôåýåé ôï ìïõëÜñé, ç åéêüíá ôçò
ãáúäïõñßôóáò íá ÷áúäåýåé ôï ðïõëÜñé, ç åéêüíá ôïõ ÁñÜðç ê.Ü.
400
ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου Ανδρέας
Καρκαβίτσας
1. Óôï äéÞãçìá, åêôüò áðü ôïõò ëýêïõò êáé ôç ãáúäïõñßôóá (ðïõ
êáôÝ÷ïõí ôïõò êýñéïõò ñüëïõò) åìöáíßæïíôáé äéÜöïñá Üëëá æþá.
Ðïéá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ãíùñßóìáôá Ý÷åé êÜèå æþï ÷ùñéóôÜ;
Ç áëåðïý åßíáé ðáìðüíçñç êáé ðåðåéñáìÝíç, åðéâåâáéþíïíôÜò ôéò
éäéüôçôåò ðïõ ôçò áðïäßäïíôáé. Êáôïñèþíåé íá îåãåëÜóåé ôïõò ëý-
êïõò, äßíïíôÜò ôïõò áíáêñéâåßò ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ôüðï üðïõ
èá âñïõí ôñïöÞ. Ôá ðñüâáôá åßíáé áäýíáìá, äåí Ý÷ïõí äéêÞ ôïõò
âïýëçóç êáé óáóôßæïõí üôáí äÝ÷ïíôáé ôçí åðßèåóç ôùí ëýêùí êáé
íá áêïëïõèïýí ôõöëÜ ôï Ýíá ôï Üëëï, ìçí ìðïñþíôáò Ýôóé íá áðï-
öýãïõí ôç óöáãÞ. Áíôßèåôá ôá Üëïãá Ý÷ïõí áãùíéóôéêÞ äéÜèåóç
êáé åîõðíÜäá êáé êáôáöÝñíïõí íá ïñãáíþóïõí ôçí Üìõíá åíáíôßïí
ôùí ëýêùí. Ôá âüäéá åðéâåâáéþíïõí ôç äýíáìç êáé ôçí áíôï÷Þ ôïõò
êáé ÷ñçóéìïðïéïýí ôá üðëá ôïõò (êÝñáôá) ãéá íá áíôéìåôùðßóïõí
ôçí åðßèåóç ôùí ëýêùí.
2. ×ùñßóôå ôï êåßìåíï óå åíüôçôåò êáé äþóôå Ýíáí õðüôéôëï óôçí

êáèåìßá áðü áõôÝò.
Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ðÝíôå èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Åß÷áí èåñßóåé ðéá…ïýôå ôá’ á÷íÜñéá ôïõ»: Ïé áíçóõ÷ßåò
ôçò ÓìáñÜãäáò ãéá ôïí êßíäõíï ðïõ äéáôñÝ÷åé ç ãáúäïõñßôóá ìå
ôï ìïõëÜñé ôçò.
2ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá âïõíü ïé äõï ëýêïé… óáí íá êñõöïìéëïýóáí»:
Ç áëåðïý õðïäåéêíýåé óôïõò äýï ëýêïõò ôï êáôÜëëçëï ìÝñïò ãéá
êõíÞãé.
3ç åíüôçôá: «Ç áóôñïöåããéÜ öþôéæå ôç óôÜíç… áíôéëáëïýóáí ãýñù»:
Ç åðßèåóç ôùí äýï ëýêùí óôç óôÜíç ôïõ ÔÜóç.
4ç åíüôçôá: «Êáèþò Ýôñå÷å ï ëýêïò… íá ôïõ óêßóïõí ôçí êïéëéÜ»: Ç
áíáæÞôçóç ôñïöÞò óõíå÷ßæåôáé.
5ç åíüôçôá: «ÌÜêñõíå ëïéðüí áðü êåé… Ôï ìíÞìá ôçò ìÜíáò»: Ç
åðßèåóç ôïõ ëýêïõ óôç ãáúäïõñßôóá êáé ç áõôïèõóßá ôçò.
3. ¢íèñùðïé åìöáíßæïíôáé óôçí áñ÷Þ êáé óôï ôÝëïò ôïõ äéçãÞ-

ìáôïò. Âñåßôå ôá ÷ùñßá óôá ïðïßá öáßíåôáé ç ó÷Ýóç ôïõò ìå ôá
æþá, ôüóï ôá êáôïéêßäéá, üóï êáé ôá Üãñéá.
«Åìåßò íá ìçí áöÞóïõìå Ýîù ôç ãáúäïõñßôóá ìáò», «ÐÝñóé èõìÜóáé…
ãéá íá ðÜñïõìå ôç ãáúäïõñßôóá»: Ç ÓìáñÜãäá ÷ñçóéìïðïéåß õðï-
êïñéóôéêÞ ëÝîç üôáí áíáöÝñåôáé óôç ãáúäïõñßôóá ôçò. Áíçóõ÷åß
ãéá ôçí ôý÷ç ôïõ æþïõ. Ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò áõôÞ õðáãïñåýïõí ôá
öéëïæùéêÜ ôçò óõíáéóèÞìáôá, åöüóïí, éäßùò ãéá ôïõò áíèñþðïõò
ôçò õðáßèñïõ, ôá åîçìåñùìÝíá æþá åßíáé âïçèïß óôéò åñãáóßåò ôïõò
êáé óýíôñïöïé óôçí êáèçìåñéíüôçôÜ ôïõò.
«Óôï ìåôáîý îýðíçóå ï âïóêüò, Üñðáîå ô’ üðëï ôïõ êáé Üñ÷éóå íá 401
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ðõñïâïëåß»: Ôá Üãñéá æþá, åéäéêÜ ôá óáñêïâüñá, åßíáé áðåéëÞ ãéá
ΤΑ ΖΩΑ ôïõò áíèñþðïõò ôçò õðáßèñïõ, ðïõ æïõí áó÷ïëïýìåíïé ìå ôçí êôç-
íïôñïößá. Ç åðÝëáóç áõôþí ôùí æþùí áöÜíéæå ôá êïðÜäéá ôïõò,
ðñïêáëþíôáò ôïõò Ýôóé ïéêïíïìéêÞ êáôáóôñïöÞ êáé èÝôïíôáò óå
êßíäõíï êáé ôçí åðéâßùóÞ ôïõò.
«Ôï óêõëÜêé ðïõ Ýöõãå áðü ôï ëéâÜäé… ôïí Ýñéîå óôï äñüìï ôïõ
÷ùñéïý»: ÂëÝðïõìå ôï óêýëï, áñùãü óôéò ðñïóðÜèåéåò üëïõ ôïõ
÷ùñéïý êáé åéäéêÜ ôïõ áöåíôéêïý ôïõ óôïí áãþíá êáôÜ ôùí ëýêùí
ðïõ ñçìÜæïõí ôéò ðåñéïõóßåò ôïõò. Ðéóôüò öýëáêáò êáé ößëïò, ï
óêýëïò åßíáé áõôüò ðïõ åéäïðïéåß ôïí Ôóéñßìðáóç ãéá ôçí ðáñïõ-
óßá ôïõ ëýêïõ. Åßíáé ðåéóìáôÜñçò, äåí áöÞíåé ôï ëýêï íá äéáöýãåé
áôéìþñçôïò êáé ôïí ïäçãåß ðñïò ôï ÷ùñéü, îÝñïíôáò üôé åêåß ôïí
ðåñßìåíå ôï áöåíôéêü ôïõ íá ôïí ðõñïâïëÞóåé.
«Óå ëßãï ìáæåýôçêáí ãýñù áðü ôï Ýëáôï… ëÝù íá ôç èÜøïìå»: ïé
Üíèñùðïé óõãêéíïýíôáé áðü ôçí áõôïèõóßá ôçò ìÜíáò ãáúäïõñßôóáò
êáé ðñïôåßíïõí íá ôç èÜøïõí, üðùò èá Ýêáíáí ãéá ìéá êáíïíéêÞ
ìÜíá.
4. Ãéáôß êáôÜ ôç ãíþìç óáò ï ÁíäñÝáò Êáñêáâßôóáò Ýäùóå óôï

äéÞãçìá Ýíáí ôßôëï ðïõ ðáñáðÝìðåé óå áíèñþðéíåò óõíÞèåéåò;
Ðïéåò áíèñþðéíåò åêäçëþóåéò ðáñïõóéÜæïõí ôá æþá ôïõ áöç-
ãÞìáôïò;
Ï ôßôëïò ôïõ äéçãÞìáôïò ðáñáðÝìðåé óå áíèñþðéíåò óõíÞèåéåò
áêñéâþò ãéáôß óå üëï ôï êåßìåíï ðáñáêïëïõèïýìå ôá æþá íá óõ-
ìðåñéöÝñïíôáé óáí Üíèñùðïé. ÓõãêåêñéìÝíá:
Ïé äýï ëýêïé óõíáíôïýí ìéá áëåðïý êáé ÷ùñßò ïìéëßá, áðü ôéò êéíÞ-
óåéò êáé ìüíï, óõíåííïïýíôáé.
Ïé äýï ëýêïé üôáí ðëçóéÜæïõí ôç ëåßá ôïõò, óôÝêïíôáé êáé äéïñãá-
íþíïõí ôï ó÷Ýäéï åðßèåóÞò ôïõò êáé ïñßæïõí ìÜëéóôá êáé óçìåßï
óõíÜíôçóçò ìåôÜ ôçí åðßèåóç.
ÐáñïõóéÜæïíôáé íá óêÝðôïíôáé êáé ðñïíïïýí ãéá ôõ÷üí áðñüâëå-
ðôåò êáôáóôÜóåéò.
Ç ðïíçñÞ áëåðïý îåãåëÜ ôïõò ëýêïõò äßíïíôÜò ôïõò øåýôéêåò ðëç-
ñïöïñßåò.
Ôá Üëïãá ôá âëÝðïõìå íá äéáèÝôïõí áíèñþðéíç íïçìïóýíç êáé íá
ëåéôïõñãïýí ìå óôñáôçãéêÞ, ïñãáíþíïíôáò ôçí ÜìõíÜ ôïõò áðÝ-
íáíôé óôï ëýêï.
Êáé ôá Üëïãá êáé ôá âüäéá åêìåôáëëåýïíôáé ìå ôïí êáëýôåñï äõ-
íáôü ôñüðï ôá üðëá ðïõ äéáèÝôïõí óôï óþìá ôïõò êáé ðïëåìïýí
ôï ëýêï.
ÂëÝðïõìå ôï ëýêï íá áðïìáêñýíåôáé áðü ôï êïðÜäé ôùí ìåãáëüóù-
ìùí æþùí ãéá íá óõëëïãéóôåß êáëýôåñá ôéò åðüìåíåò êéíÞóåéò ôïõ.
402 ÂëÝðïõìå ôç ãáúäïõñßôóá íá áðåëðßæåôáé óôç èÝá ôïõ ëýêïõ, íá
ðáßñíåé èÜññïò êáé íá ñß÷íåôáé óôç ìÜ÷ç åíáíôßïí ôïõ, íá óõíåé- Ανδρέας
äçôïðïéåß ôçí áäõíáìßá ôïõ ðáéäéïý ôçò êáé íá óêáñößæåôáé Ýôóé Καρκαβίτσας
ôÝ÷íáóìá ãéá íá ôï ðñïóôáôÝøåé.
Ç ãáúäïõñßôóá èõóéÜæåé ôç æùÞ ôçò ãéá íá óþóåé ôï ðáéäß ôçò.
5. ÃñÜøôå Ýíá óýíôïìï äéêü óáò áöÞãçìá ìå Þñùá Ýíá æþï.

Ìýèïé ôïõ Áéóþðïõ
ÊÜëëéï ðÝíôå êáé óôï ÷Ýñé

¸íá ëéïíôÜñé åßäå Ýíá ëáãü áðïêïéìéóìÝíï êé åôïéìáæüôáí íá ôïí
öÜåé, üôáí áðü ôçí Üëëç åßäå íá ðåñíÜåé ôñÝ÷ïíôáò Ýíá åëÜöé.
ÐáñÜôçóå, ëïéðüí, ôï ëáãü êé Ýôñåîå ðßóù áðü ôï åëÜöé. ¸êáíå
üìùò ôüóç ðïëëÞ öáóáñßá ðïõ ï ëáãüò îýðíçóå êé üðïõ öýãåé
öýãåé! ¸ðåéôá áðü ìåãÜëï êõíçãçôü, ôï ëéïíôÜñé êáôÜëáâå ðùò ðéá
äåí åß÷å åëðßäá íá ðñïöôÜóåé ôï åëÜöé. Ãýñéóå ôüôå óôï óçìåßï
ðïõ åß÷å äåé ôï ëáãü, ãéá íá äéáðéóôþóåé ðùò êé áõôüò åß÷å ãßíåé
Üöáíôïò.
«ÊáëÜ íá ðÜèù», åßðå ôï ëéïíôÜñé. «¢öçóá ôï óßãïõñï öáãÜêé ðïõ
Þôáí êÜôù áðü ôç ìýôç ìïõ, åëðßæïíôáò ðùò èá Ýðéáíá êÜôé ìåãá-
ëýôåñï».
Ôï óõìðÝñáóìá ôïõ ìýèïõ åßíáé üôé üðïéïò èÝëåé ôá ðïëëÜ , ÷Üíåé
êáé ôá ëßãá.
Óôïí êáôåñãÜñç, êáôåñãÜñçò êáé ìéóüò!

Ìéá áëåðïý ìðÞêå êÜðïôå ó’ Ýíá ìáíôñß ìå ôç óêÝøç í’ áñðÜîåé
êáíÝíá ìéêñü áñíÜêé. Åêåß ðïõ åß÷å ðéÜóåé Ýíá íåïãÝííçôï êé åôïé-
ìáæüôáí íá ôï ðíßîåé, ôçí åßäå ï ôóïðáíüóêõëïò. Ç êõñÜ-Ìáñéþ äåí
ôá ‘÷áóå, ìüíï Ýêáíå ðùò ôï íôÜíôåõå.
- Ôé êÜíåéò áõôïý êõñÜ-Ìáñéþ; ñþôçóå óïâáñÜ ï ôóïðáíüóêõëïò.
- Íá, äå âëÝðåéò êïõìðÜñå; ×áúäåýù ôïýôï ôï ÷áñéôùìÝíï áñíÜêé,
ãéáôß ðïëý ìïõ áñÝóåé, ìá ôçí áëÞèåéá!
- Ìá ôçí áëÞèåéá, åßðå ï ôóïðáíüóêõëïò, êé åãþ óïõ ëÝù ðùò áí äåí
áöÞóåéò Þóõ÷ï ô’ áñíß, èá óïõ äåßîù ðþò åßíáé ôá óêõëßóéá ÷Üäéá!
Ç áëåðïý, üôáí êáôÜëáâå ðùò äåí åß÷áí ðÝñáóç ïé ðïíçñéÝò ôçò,
Ýâáëå ôçí ïõñÜ êÜôù áðü ôá óêÝëç ôçò êé Ýöõãå…
Ç áëåðïý êáé ç ìáúìïý

Ìéá áëåðïý êáé ìéá ìáúìïý, ëïãüöåñíáí ãéá ôçí áñ÷ïíôéÜ ôïõò. Ç
êáèåìéÜ Þèåëå íá êÜíåé ôçí Üëëç íá ðéóôÝøåé ðùò Þôáí áðü ìåãÜëï
óüé. Ç ëïãïìá÷ßá ôñÜâáãå ôïõ ìÜêñïõò, üôáí Ýôõ÷å ïé äõï êõñÜ-
äåò íá ðåñíÜíå áðü Ýíá íåêñïôáöåßï. ¢ñ÷éóå ëïéðüí ç êáëÞ óïõ ç
ìáúìïý í’ áíáóôåíÜæåé êáé íá äáêñýæåé.
- Ôé Ýðáèåò; ôç ñþôçóå ç áëåðïý. Ãéáôß ó’ Ýðéáóáí îáöíéêÜ ôá
êëÜìáôá; 403
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ - Á÷! ðþò íá ìçí êëáßù, Ýêáíå ç ìáúìïý, üôáí âëÝðù ôéò ìáñìáñÝ-
ΤΑ ΖΩΑ íéåò åðéôÜöéåò óôÞëåò ôüóùí Ýíäïîùí ðñïãüíùí ìïõ!
Ãõñßæåé ôüôå ç áëåðïý êáé ôçò ëÝåé:
- Å, ôé íá óïõ êÜíù, êõñÜ-ìáúìïý; ¼,ôé èÝëåéò ìðïñåßò íá ëåò! Ïé
ðåèáìÝíïé ðïõ ‘íáé èáììÝíïé óå ôïýôï ôï íåêñïôáöåßï, äåí ìðïñïýí
íá óçêùèïýí êáé íá óôéò âñÝîïõí!
Ôï óõìðÝñáóìá ôïõ ìýèïõ åßíáé üôé üôáí äåí õðÜñ÷åé êáíÝíáò ãéá
íá íôñïðéÜóåé ôïí øåýôç ãéá ôéò øåõôéÝò ôïõ, áõôüò ìðïñåß íá ëÝåé
áíåìðüäéóôïò ü,ôé èÝëåé.

κειμένου
1. Ï ëýêïò, áðü ôç óõìðåñéöïñÜ ðïõ ðáñïõóéÜæåé óôï äéÞãçìá,
èåùñåßôå üôé åßíáé êáëü Þ êáêü æþï;
2. Ðéóôåýåôå üôé ïé ÷ùñéáíïß ôïõ äéçãÞìáôïò Ýðñáîáí óùóôÜ, üôáí
Ýèáøáí ôç ãáúäïõñßôóá; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
404
Η γάτα του παπά
Γρηγόριος Ξενόπουλος
ÐåæïãñÜöïò, èåáôñéêüò óõããñáöÝáò êáé êñéôéêüò, áðü ôïõò èåìå-
ëéùôÝò ôçò íåüôåñçò åëëçíéêÞò ëïãïôå÷íßáò. ÃåííÞèçêå óôçí Ðüëç
ôï 1867 êáé Þôáí æáêõíèéíÞò êáôáãùãÞò. ÌåãÜëùóå óôç ÆÜêõíèï
êáé áñãüôåñá ðÞãå óôçí ÁèÞíá, üðïõ ãñÜöôçêå óôç ÌáèçìáôéêÞ
Ó÷ïëÞ, ãéá íá áöïóéùèåß ôåëéêÜ óôç äçìïóéïãñáößá êáé ôç ëïãï-
ôå÷íßá. Ðåñß ôá ôÝëç ôïõ ðåñáóìÝíïõ áéþíá åß÷å ôç äéåýèõíóç ôïõ
ðåñéïäéêïý Åóôßá, ôï 1927 ßäñõóå ôï ðåñéïäéêü ÍÝá Åóôßá êáé Ýìåéíå
óôç èÝóç ôïõ äéåõèõíôÞ ôïõ Ýùò ôï 1934. Åðß ïëüêëçñåò äåêáåôßåò
(áðü ôï 1896 Ýùò ôï 1945) Þôáí äéåõèõíôÞò ôïõ ðáéäéêïý ðåñéïäé-
êïý ÄéÜðëáóéò ôùí Ðáßäùí, óå êÜèå ôåý÷ïò ôïõ ïðïßïõ Ýãñáöå óå
ìïñöÞ åðéóôïëÞò Ýíá Üñèñï ìå ôï øåõäþíõìï Öáßäùí.
Ï Îåíüðïõëïò äåí åß÷å Üëëç åðáããåëìáôéêÞ áó÷ïëßá åêôüò áðü ôï
ãñÜøéìï. Äçìïóßåõå ôáêôéêüôáôá ìõèéóôïñÞìáôá óôéò åöçìåñßäåò,
êáé ôá êáëýôåñá åîÝäéäå óå ôüìïõò. Æïýóå åðßóçò áðü ôá ðïóïóôÜ
ôùí èåáôñéêþí ôïõ Ýñãùí, ðïõ Þôáí ðïëõÜñéèìá. Ùò èåáôñéêüò
óõããñáöÝáò êáèéÝñùóå óôïí ôüðï ìáò ôï áóôéêü èÝáôñï, äçëáäÞ
óêçíÝò æùÞò, ü÷é ðéá áðü ôçí ýðáéèñï êáé ôçí áãñïôéêÞ ÅëëÜäá,
áëëÜ áðü ôéò ðüëåéò, ðïõ åß÷áí áñ÷ßóåé íá áðïêôïýí Ýíáí ðÜãéï
áóôéêü ÷áñáêôÞñá. Ôá èÝìáôá ôùí ìõèéóôïñçìÜôùí ôïõ (êáèþò êáé
ôùí äéçãçìÜôùí ôïõ) Ý÷ïõí äýï êõñßùò ðçãÝò: ôç ÆÜêõíèï êáé ôçí
ÁèÞíá. Ïé ôýðïé ôïõ åßíáé ïéêåßïé, ãíþñéìïé, ïëïêëçñùìÝíïé. Ç áöÞ-
ãçóç ôïõ áðëÞ êáé åõ÷Üñéóôç. ÐÝôõ÷å Ýôóé íá äçìéïõñãÞóåé åêôß-
ìçóç ðñïò ôçí åã÷þñéá ëïãïôå÷íßá êáé íá óõìöéëéþóåé ôï ìåãÜëï
êïéíü ìå ôï áóôéêü åëëçíéêü ìõèéóôüñçìá, ðïõ ùò ôüôå Þôáí ìüíï
êáèáñÜ çèïãñáöéêü. Ôá êõñéüôåñá áðü ôá èåáôñéêÜ ôïõ Ýñãá, ðïõ
åîáêïëïõèïýí ðÜíôïôå íá ðáßæïíôáé ìå åðéôõ÷ßá, åßíáé: Öéüñï ôïõ
ËåâÜíôå, Øõ÷ïðáôÝñáò, ÖùôåéíÞ ÓÜíôñç, ÓôÝëëá ÂéïëÜíôç, Ôo ìõ-
óôéêü ôçò ÊïíôÝóóáò ÂáëÝñáéíáò, ÐïðïëÜñïò, Öïéôçôáß, Ðåéñáóìüò.
ÁíÜìåóá óôá ðåæÜ ôïõ îå÷ùñßæïõí ôá Ýñãá: ÌçôñéÜ, ÓôñáôéùôéêÜ
äéçãÞìáôá, O êáêüò äñüìïò, ÐåôñéÝò óôïí Þëéï, Ìáñãáñßôá ÓôÝ-
öá, O Êüêêéíïò âñÜ÷ïò ê.Ü. ÓçìáíôéêÞ óå üãêï êáé ðïéüôçôá åßíáé 405
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ åðßóçò ç êñéôéêÞ åñãáóßá ôïõ Îåíüðïõëïõ. Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü
ΤΑ ΖΩΑ üôé äéÝâëåøå áìÝóùò ôá íÝá ôáëÝíôá êáé öñüíôéóå ìå áãÜðç ãéá
ôçí åðéâïëÞ ôïõò (üðùò Ýêáìå ãéá ôïí ÊáâÜöç, ôïí ÃñõðÜñç, ôçí
ÁëåîÜíäñá Ðáðáäïðïýëïõ ê.Ü.).
Ãéá ôï Ýñãï ôïõ ôéìÞèçêå ìå ôïí Áñãõñïýí Óôáõñü ôïõ ÓùôÞñïò
ôï 1912, ìå ôï Åèíéêüí Áñéóôåßïí ÃñáììÜôùí êáé Ôå÷íþí ôï 1922 êáé
ìå ôï âñáâåßï ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí ôï 1929. Åðßóçò ôï 1931 Ýãéíå
ôáêôéêü ìÝëïò ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí. ÐÝèáíå ôï 1951, ðéêñáìÝíïò
áðü èëéâåñÜ ãåãïíüôá ðïõ óçìÜäåøáí ôá ôåëåõôáßá ÷ñüíéá ôçò
æùÞò ôïõ, êáèþò ôï 1944, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôùí Äåêåìâñéáíþí ôï
óðßôé ôïõ áíáôéíÜ÷ôçêå, ìå áðïôÝëåóìá íá êáôáóôñáöåß ïëïêëç-
ñùôéêÜ êáé ç ðëïõóéüôáôç âéâëéïèÞêç ôïõ.

Ç ãÜôá ôïõ ðáðÜ áíÞêåé óôá æáêõíèéíÜ çèïãñáöéêÜ äéçãÞìáôá ôïõ
Ãñçãüñéïõ Îåíüðïõëïõ. ¾óôåñá áðü ôçí ðñþôç äçìïóßåõóç óôï
Åèíéêüí Çìåñïëüãéïí ôïõ Óêüêïõ, ï óõããñáöÝáò ôï óõìðåñéÝëáâå
óôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Ôï æáêõíèéíü ìáíôßëé êé Üëëá äéçãÞìáôá
(ÁèÞíá, 1925). Ôï ÷áñéôùìÝíï áõôü êåßìåíï ãíþñéóå áñêåôÞ äéÜäïóç
êáé óõìðåñéëÞöèçêå óôïí 27o ôüìï ôçò ÂáóéêÞò ÂéâëéïèÞêçò (Îåíü-
ðïõëïò – Êáìðýóçò – ÌçôóÜêçò, åðéìÝëåéá ¢ëêçò Èñýëïò, ÁèÞíá,
1960). Ç éóôïñßá åêôõëßóóåôáé óôç ÆÜêõíèï, ìå ðñùôáãùíßóôñéá ôç
ãÜôá ôïõ ðáðÜ–ÆÞóéìïõ. Ç ãÜôá Ý÷åé äéáðñÜîåé ìéá âÝâçëç ðñÜîç,
áëëÜ ï ðáðÜò ôç óõã÷ùñåß åðåéäÞ ôçí õðåñáãáðÜ. ¼÷é üìùò êáé ç
óýæõãïò ôïõ ðáðÜ, ðïõ ôçí êõíçãÜ ãéá íá ôçí åîïíôþóåé.

Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ôñåéò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «ÐÝñáóå Þóõ÷á ç åâäïìÜäá… ôé ìïõ êÜíåéò!»: Ï ×ñÞóôïò
åíçìåñþíåé ôïí ðáðÜ ãéá ôç âÝâçëç ðñÜîç ôçò ãÜôáò.
2ç åíüôçôá: «Äåí Þôáí üìùò ôüóï åýêïëï… ÎÝñåéò áãÜðç ðïõ ôóç
Ý÷åé;»: Ç ìÜôáéç ðñïóðÜèåéá ôïõ ðáðÜ íá áðïêñýøåé ôï ãåãïíüò
áðü ôç ãõíáßêá ôïõ.
3ç åíüôçôá: «Ì’ áõôü Þôáí êáèáñÞ óõêïöáíôßá... Äå ìïõ ãëéôþíåé:»:
Ç ïñãÞ ôïõ ðáðÜ ìåôáâÜëëåôáé óå óõã÷þñåóç.
Ôï äéÞãçìá åßíáé ìéá äéáóêåäáóôéêÞ êáé ÷áñéôùìÝíç éóôïñßá, ìå
ðñùôáãùíßóôñéá ìéá êáôïéêßäéá ãÜôá, ðïõ ï éäéïêôÞôçò ôçò (ðáðÜ-
406 ÆÞóéìïò) õðåñáãáðÜ, óå óçìåßï íá Ýñèåé åîáéôßáò ôçò óå óýãêñïõóç
ìå ôç ãõíáßêá ôïõ. ÌÝóá áðü ôçí éóôïñßá ðáñáêïëïõèïýìå ôï ñüëï Γρηγόριος
ðïõ ìðïñïýí íá ðáßîïõí ôá æþá óôçí êáèçìåñéíÞ æùÞ ôïõ áíèñþ- Ξενόπουλος
ðïõ, áëëÜ êáé ôï äÝóéìï ôùí áíèñþðùí ìå ôá êáôïéêßäéá æþá.

1ç åíüôçôá: Ï ðáðÜ-ÆÞóéìïò Ý÷åé ìéá ãÜôá, ðïõ ôçí õðåñáãáðÜ.
¼ôáí áõôÞ äéáðñÜôôåé ãéá äåýôåñç öïñÜ ôç âÝâçëç ðñÜîç íá ëå-
ñþóåé ìå áêáèáñóßåò ôï éåñü ôçò åêêëçóßáò, åêåßíïò èõìþíåé ìåí
áëëÜ áõôÞ ðïõ ãßíåôáé Ýîáëëç åßíáé ç ãõíáßêá ôïõ. Óôçí áñ÷Þ ï
ðáðÜ-ÆÞóéìïò ðñïóðáèåß íá ôçò áðïêñýøåé ôï ãåãïíüò êáé ðñï-
óðáèåß åêåßíïò, ìáæß ìå ôïí êùäùíïêñïýóôç ôçò åêêëçóßáò, íá
äéïñèþóïõí ôç æçìéÜ. Ùóôüóï ç ãõíáßêá ôïõ ôï êáôáëáâáßíåé êáé
êõíçãÜåé íá óêïôþóåé ôç ãÜôá, ðïõ óôï ìåôáîý, óáí íá ãíþñéæå
ôï êáêü ðïõ ôçí ðåñßìåíå, åß÷å åîáöáíéóôåß. Ðñïò óôéãìÞí êáé ï
ßäéïò óõìöùíåß íá ôéìùñÞóïõí ôç ãÜôá ðïëý áõóôçñÜ, áëëÜ ôåëéêÜ
ç ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ãéá ôï æþï õðåñéó÷ýåé. Óôçí ðñþôç åíüôçôá
åðßóçò ðáñáêïëïõèïýìå ôç ñåáëéóôéêÞ áðåéêüíéóç ôçò æáêõíèéíÞò
ìéêñïáóôéêÞò ãåéôïíéÜò, åíþ ìáò äßíåôáé ìéá áñêåôÜ êáèáñÞ åéêüíá
ãéá ôçí áñ÷éôåêôïíéêÞ ôùí óðéôéþí, ôá ïéêéáêÜ óêåýç, ôéò óõíÞèåéåò
ôùí êáôïßêùí, ôá öáãçôÜ, ê.ëð. Ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ìå áñéóôï-
ôå÷íéêü ôñüðï ôçí áðïêëéìÜêùóç ôçò ïñãÞò ôïõ.
2ç åíüôçôá: Ç áðïêëéìÜêùóç áõôÞ êáôáëÞãåé ôåëéêÜ óå óõã÷þñåóç.
Óôçí áñ÷Þ óõìöùíåß ìå ôç óôÜóç ôçò óõæýãïõ ôïõ êáé èåùñåß üôé
ðñÝðåé íá ðáñáìåñßóåé ôç óõìðÜèåéÜ ôïõ. Êáôüðéí üìùò êáé óôáäé-
áêÜ ôïí âëÝðïõìå íá âñßóêåé äéêáéïëïãßåò ãéá ôçí ðñÜîç áõôÞ ôïõ
æþïõ êáé íá áíáöÝñåé üôé åßíáé Ýñãï ôïõ äéáâüëïõ. Ç óêÝøç ôïõ
áõôÞ ôïõ öáíôÜæåé óùóôÞ êáé áðïöáóßæåé íá ìçí ôç äþóåé ôåëéêÜ
óôï ×ñÞóôï íá ôçí ðåôÜîåé óôç èÜëáóóá, áëëÜ íá ôç äùñßóåé óå
Ýíá ößëï ôïõ ãéá íá ôçí êñáôÞóåé óôï ìáãáæß ôïõ. Áõôü üìùò óÞìáé-
íå üôé èá áðï÷ùñéæüôáí ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá êáé ç óêÝøç áõôÞ
äåí ôïõ Üñåóå. Ãéá ôï ëüãï áõôü ðñï÷ùñÜ óå ìéá áêüìç çðéüôåñç
ëýóç: èá ôçí êñáôïýóå óôï óðßôé ôïõ, áëëÜ èá öñüíôéæå íá êëåßíåé
êáëÜ ôéò ðüñôåò åéóüäïõ óôï éåñü.
3ç åíüôçôá: ÊÜðïéá óôéãìÞ ç ìõñùäéÜ ôïõ öáãçôïý Ýêáíå ôç ãÜôá
íá åðéóôñÝøåé. Ï ðáðÜ- ÆÞóéìïò êáôïñèþíåé íá åìðïäßóåé ôç ãõíáßêá
ôïõ, ëÝãïíôÜò ôçò üôé åêåßíïò èá áíáëÜìâáíå ôï æÞôçìá. Ðñïóðïé-
ïýìåíïò üôé ôç ìáëþíåé êáé ôçí áðåéëåß, ôçí ïäçãåß óôç óïößôá êáé
ôçí êëåßíåé åêåß. Óôï ãõñéóìü ðñïóðïéåßôáé ôï èõìùìÝíï êáé êÜíåé
ëüãï óôç ãõíáßêá ôïõ ãéá ôï ðüóï îýëï Ýäùóå óôç ãÜôá. Ç ãõíáß-
êá ôïõ, üìùò, ðïõ ãíþñéæå üôé Þôáí áíßêáíïò íá êÜíåé êÜôé ôÝôïéï
äåí ôïí ðßóôåøå. Åêåßíïò Ýìåéíå ðéóôüò óôïõò éó÷õñéóìïýò ôïõ êáé
Ýôóé êáèçóý÷áóå ôç ãõíáßêá ôïõ êáé ìðüñåóå ôåëéêÜ íá óþóåé ôçí
áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá. Ï ðáðÜ-ÆÞóéìïò ðñïóðáèåß íá êáèçóõ÷Üóåé 407
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ êáé ôïõò áíáóôáôùìÝíïõò åíïñßôåò ôïõ, ðñïôåßíïíôÜò ôïõò íá åßíáé
ΤΑ ΖΩΑ ìåãáëüøõ÷ïé êáé íá óõã÷ùñïýí, ü÷é ìüíï ôá æþá, ðïõ Ýôóé êé áëëéþò
äåí Ý÷ïõí óõíáßóèçóç ôïõ ôé ðñÜôôïõí, áëëÜ êáé ôïõò áíèñþðïõò,
üôáí áõôïß âåâçëþíïõí ôá èåßá ìå ôéò ðñÜîåéò Þ ôá ëüãéá ôïõò.

Êåíôñéêïß ÷áñáêôÞñåò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ï ðáðÜò, ç óýæõãüò
ôïõ êáé ï âïçèüò ôïõ. ÌÝóá áðü ôç óôÜóç ôïõò áðÝíáíôé óôç ãÜôá,
äéáãñÜöïíôáé ïé ÷áñáêôÞñåò ôïõò êáé ç ìåôáîý ôïõò ó÷Ýóç.
Ðáðá-ÆÞóéìïò: Åßíáé óõíáéóèçìáôéêüò êáé ðéï Þðéïò ÷áñáêôÞñáò
óå óýãêñéóç ìå ôç ãõíáßêá ôïõ. Åßíáé éäéáßôåñá åõáßóèçôïò, åöüóïí
Üãåôáé êáé öÝñåôáé áðü ôçí áãÜðç ðïõ ôñÝöåé ðñïò ôç ãÜôá. ÖôÜíåé
óôï óçìåßï åîáéôßáò ôçò áäõíáìßáò ôïõ ðñïò ôï æþï íá Ýñèåé óå
óýãêñïõóç ìå ôç ãõíáßêá ôïõ, íá áíáãêáóôåß íá ðåé øÝìáôá ãéá íá
ôç óþóåé, ãåíéêÜ íá Ýñèåé óå óýãêñïõóç ìå ôï ðñüôõðï óõìðåñéöï-
ñÜò êáé áñ÷þí åíüò éåñÝá. Åðßóçò íéþèåé ëßãï áäýíáìïò áðÝíáíôé
óôç ãõíáßêá ôïõ, ãéáôß áéóèÜíåôáé Ýíï÷ïò ãéá ôéò áôáóèáëßåò ôçò
áãáðçìÝíçò ôïõ ãÜôáò. Ðñïò óôéãìÞí óõìöùíåß íá ôéìùñÞóïõí
ðïëý áõóôçñÜ ôç ãÜôá, áëëÜ ôåëéêÜ ç ìåãÜëç ôïõ áãÜðç ãé’ áõôÞí
õðåñéó÷ýåé. Åßíáé ôüóï åõáßóèçôïò êáé êáëïêÜãáèïò, ðïõ ïýôå íá
ôç ìáëþóåé äåí ìðïñåß.
Ãõíáßêá ôïõ ðáðÜ: Áíôßèåôá ìå ôï Üíôñá ôçò, ç ðáðáäéÜ åßíáé ðéï
äõíáìéêÞ êáé ðéï áðïöáóéóôéêÞ. ÊáíïíéêÜ ùò ãõíáßêá, èá Ýðñåðå
íá åßíáé ðåñéóóüôåñï åõáßóèçôç êáé Þðéá áðü ôïí Üíôñá ôçò. ¼ìùò
ç èåïóÝâåéá êáé ïé èñçóêåõôéêÝò ôçò áñ÷Ýò äåí ôçò åðéôñÝðïõí íá
äåßîåé êáôáíüçóç êáé íá óõã÷ùñÞóåé ìéá ôüóï âÝâçëç ðñÜîç. Ôç
âëÝðïõìå íá ìçí áìöéâÜëëåé óôéãìÞ ãéá ôçí ïñèüôçôá ôçò áðüöá-
óÞò ôçò, ãåãïíüò ðïõ äåß÷íåé Üôåãêôç êáé áðüëõôç óõìðåñéöïñÜ.
Åßíáé óêëçñÞ, åöüóïí åßíáé ðñüèõìç íá èáíáôþóåé ç ßäéá ôï æþï.
×ñÞóôïò: Åßíáé ï êùäùíïêñïýóôçò ôçò åêêëçóßáò, âïçèüò ôïõ ðáðÜ
êáé ðéóôüò ôïõ õðçñÝôçò. ÁéóèÜíåôáé óõìðüíïéá êáé óõììåñßæåôáé
ôçí áðåëðéóßá ôïõ ðáðÜ êáé äÝ÷åôáé ôéò åíôïëÝò ôïõ ãéá ôç óõãêÜ-
ëõøç ôçò ðñÜîçò. ÓõìðñÜôôåé óôçí øåõäïëïãßá ôïõ ðáðÜ êáé åßíáé
ðñüèõìïò íá ôïí âïçèÞóåé óå ü,ôé áðïöáóßóåé åêåßíïò.
i) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé áðëü êáé ñåáëéóôéêü, ìå êÜðïéá
óôïé÷åßá ãëáöõñüôçôáò. Ôá äéáëïãéêÜ ìÝñç ôçò áöÞãçóçò äßíïõí
èåáôñéêÞ æùíôÜíéá êáé óðÜíå ôç ìïíïôïíßá. ÕðÜñ÷åé Ýíôïíá ôï
÷éïõìïñéóôéêü óôïé÷åßï, åéäéêÜ óôá äéáëïãéêÜ ìÝñç, åíþ óôï ôÝëïò
408 ôïõ äéçãÞìáôïò ï ôüíïò ãßíåôáé äéäáêôéêüò.
ii) ÁöÞãçóç Γρηγόριος
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ ôñéôï- Ξενόπουλος
ðñüóùðç áöÞãçóç áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç» áöçãçôÞ, ðïõ ãíùñß-
æåé ðïëý êáëÜ ôá ãåãïíüôá êáé ôéò óêÝøåéò ôùí çñþùí, áí êáé äå
ìåôÝ÷åé óå üóá äéáäñáìáôßæïíôáé.

ÌåôáöïñÝò: «æçôþíôáò ôïí ïõñáíü», «îåêïõôéÜóôçêå», «äå ìïõ ðå-
ñéóóåýåé üñåîç», «äåí èá ôç óêïôþóù áðü ôï îýëï», «íá êáôáðíßîåé
ôç óõìðÜèåéÜ ôïõ», «ìáëáêüôåñç óêÝøç», «ðåôÜ÷ôçêå áìÝóùò».
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íá êáôÜëáâå», «óáí âñåìÝíç», «óáí íá ìçí Ýöôáíå».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ìå ÷Ýñé âéáóôéêü êáé öïâéóìÝíï», «íá ðÜñåé åß-
äçóç ôï óðéôéêü».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò êõñéáêÜôéêçò ðñïåôïéìáóßáò ôïõ ðáðÜ, ç ç÷ç-
ôéêÞ åéêüíá ôïõ ÷ôõðÞìáôïò óôçí ðüñôá, ç åéêüíá ôçò áíôßäñáóçò
ôïõ ðáðÜ óôçí åßäçóç, ç åéêüíá ôùí óêåðáóìÜôùí ôçò Áãßáò Ðñü-
èåóçò, ç åéêüíá ôçò ðáðáäéÜò, ç åéêüíá ôçò ëåñùìÝíçò Ðñüèåóçò,
ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôùí ïõñëéá÷ôþí ôçò ðáðáäéÜò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôïõ íéáïõñßóìáôïò, ç ïóöñçôéêÞ åéêüíá ôïõ ñáãïý, ç åéêüíá ôïõ
ðáðÜ íá áñðÜæåé ôç ãÜôá ê.Ü.

1. Ôé êÜíåé ï ðáðÜò üôáí ìáèáßíåé ôç äåýôåñç «êïõôóïõêÝëá» ôçò
ãÜôáò êáé ãéáôß åíåñãåß ì’ áõôüí ôïí ôñüðï;
Ç ðñþôç áíôßäñáóç ôïõ ðáðÜ óôï Üêïõóìá ôçò áñíçôéêÞò åßäçóçò
åßíáé ç áðåëðéóßá. Ôçí êáôáñéÝôáé, ÷ôõðÜåé ôá ÷Ýñéá ôïõ êáé óôñÝöåé
ôï âëÝììá ðñïò ôïí ïõñáíü æçôþíôáò óõã÷þñåóç êáé öþôéóç. Áñ-
íåßôáé íá ôï áðïêáëýøåé óôç ãõíáßêá ôïõ, ãéáôß ãíùñßæåé üôé åêåßíç
äå èá óõã÷ùñïýóå ãéá äåýôåñç öïñÜ ôç âÝâçëç áõôÞ ðñÜîç ôçò
ãÜôáò êáé èá Þèåëå íá ôç óêïôþóåé, üðùò üíôùò ðáñáêïëïõèïýìå
óôç ìåôÝðåéôá åîÝëéîç ôçò éóôïñßáò. Ï ðáðÜò ëåéôïõñãåß ìå ãíþ-
ìïíá ôá óõíáéóèÞìáôá éäéáßôåñçò áãÜðçò ðïõ ôñÝöåé ãéá ôç ãÜôá
êáé äåí áðïêáëýðôåé ôçí áëÞèåéá ðñïêåéìÝíïõ íá ôç óþóåé áðü
óßãïõñï èÜíáôï.
2. ÐáñáêïëïõèÞóôå ðþò áðïêëéìáêþíåôáé ç ïñãÞ ôïõ ðáðÜ åíá-

íôßïí ôçò ãÜôáò, ýóôåñá áðü ôç äåýôåñç æçìéÜ. Ìå ðïéïí ôñüðï
ôç äéêáéïëïãåß êáé ôåëéêÜ ôçò óõã÷ùñåß;
Ï áöçãçôÞò ðåñéãñÜöåé ìå áñéóôïôå÷íéêü ôñüðï ôçí áðïêëéìÜ-
êùóç ôçò ïñãÞò ôïõ ðáðÜ, ðïõ êáôáëÞãåé ôåëéêÜ óå óõã÷þñåóç,
óôç äåýôåñç åíüôçôá ôïõ äéçãÞìáôïò. Óôçí áñ÷Þ óõìöùíåß ìå ôç
óôÜóç ôçò óõæýãïõ ôïõ êáé èåùñåß üôé ðñÝðåé íá ðáñáìåñßóåé ôç
óõìðÜèåéÜ ôïõ ðñïò ôç ãÜôá. Êáôüðéí üìùò ôïí âëÝðïõìå óôáäéáêÜ 409
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ íá âñßóêåé äéêáéïëïãßåò ãéá ôçí ðñÜîç áõôÞ ôïõ æþïõ êáé íá áíá-
ΤΑ ΖΩΑ öÝñåé üôé åßíáé Ýñãï ôïõ äéáâüëïõ. Ç óêÝøç ôïõ áõôÞ ôïõ öáßíåôáé
óùóôÞ êáé áðïöáóßæåé íá ìçí ôç äþóåé ôåëéêÜ óôï ×ñÞóôï íá ôçí
ðåôÜîåé óôç èÜëáóóá, áëëÜ íá ôç äùñßóåé óå Ýíá ößëï ôïõ ãéá íá
ôçí êñáôÞóåé óôï ìáãáæß ôïõ. Áõôü üìùò óÞìáéíå üôé èá Þôáí áíá-
ãêáóìÝíïò íá áðï÷ùñéóôåß ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá êáé ç óêÝøç
áõôÞ äåí ôïõ Üñåóå êáèüëïõ. Ôï óêåðôéêü ôïõ ëïéðüí ðñï÷ùñÜ
óå çðéüôåñç áêüìç ëýóç: èá ôçí êñáôïýóå óôï óðßôé ôïõ, áëëÜ èá
öñüíôéæå íá êëåßíåé êáëÜ ôéò ðüñôåò åéóüäïõ óôï éåñü. ÔåëéêÜ ç
ãÜôá ðáñÝìåéíå óôï óðßôé ôïõ ðáðÜ, êëåéóìÝíç óôç óïößôá, åíþ ç
ãõíáßêá ôïõ áãíïïýóå ôçí ýðáñîÞ ôçò.
3. ×áñáêôçñßóôå, ìå âÜóç ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõò, ôá ôñßá ðñüóùðá

ôïõ äéçãÞìáôïò: ôïí ðáðÜ -ÆÞóéìï, ôçí ðáðáäéÜ êáé ôï ×ñÞóôï.

κειμένου
1. Ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ ðáðÜ óôçí éóôïñßá ôïõ äéçãÞìáôïò óõ-
íÜäåé ìå ôçí åðáããåëìáôéêÞ ôïõ éäéüôçôá; ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí
áðÜíôçóÞ óáò.
2. Ãéáôß ç ðáðáäéÜ áíôéäñÜ êáô’ áõôüí ôïí ôñüðï;
410
Η Δάφνη
Ηλίας Βενέζης
Ï Çëßáò ÂåíÝæçò ãåííÞèçêå óôï Áúâáëß (Êõäùíßåò) ôçò ÌéêñÜò Áóß-
áò ôï 1904. Ôï ðñáãìáôéêü ôïõ üíïìá Þôáí Çëßáò ÌÝëëïò. ÊáôÜ
ôç ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ ôïõ 1922 áé÷ìáëùôßóôçêå áðü ôïõò
Ôïýñêïõò (ôïõò 14 ìÞíåò ôçò áé÷ìáëùóßáò ôïõ æùíôáíåýåé óôï
âéâëßï ôïõ Ôï Íïýìåñï 31328 ) êáé óôç óõíÝ÷åéá êáôÝöõãå óôç
ÌõôéëÞíç, üðïõ äéïñßóôçêå óôçí ÅèíéêÞ ÔñÜðåæá. Ôï 1930 Þñèå
óôçí ÁèÞíá êáé Üñ÷éóå íá åñãÜæåôáé óôçí ÔñÜðåæá ôçò ÅëëÜäáò,
üðïõ õðçñÝôçóå Ýùò ôï 1957. ÄéáôÝëåóå äéåõèõíôÞò ôïõ Åèíéêïý
ÈåÜôñïõ êáé Ýãéíå ìÝëïò ôçò Áêáäçìßáò Áèçíþí. Ôá ôåëåõôáßá ÷ñü-
íéá ôçò æùÞò ôïõ ôá ðÝñáóå óôçí Åöôáëïý ôçò ËÝóâïõ, üðïõ êáé
áíáðáýôçêå ôï 1973. Ôçí ðñþôç ôïõ åìöÜíéóç óôç ëïãïôå÷íßá ôçí
Ýêáíå óôá 1928, ìå ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí Ìávþëçò ËÝêáò. ¾óôåñá
áêïëïýèçóáí ôá Ýñãá Ôï Íïýìåñï 31328, ÃáëÞvç êáé ÁéïëéêÞ ãç,
ôá ïðïßá áðïôåëïýí õðïâëçôéêÜ áöçãÞìáôá, ðïõ ôá ðëçììõñßæåé
ç ëõñéêÞ äéÜèåóç. Ôá ðáñáðÜíù ôñßá ðñþôá ìõèéóôïñÞìáôá ôïõ
Çëßá ÂåíÝæç åîéóôïñïýí ôá ðåñéóôáôéêÜ ìéáò æùÞò, ôçò æùÞò ôïõ
óõããñáöÝá, óå ôñåéò óçìáíôéêïýò óôáèìïýò ôçò: ôï èÜìâïò êáé ôç
ìáãåßá ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò (ÁéïëéêÞ ãç), ôç óêëçñÞ äïêéìáóßá óôçí
åöçâåßá (Ôï Íïýìåñï 31328), ôïí îåñéæùìü áðü ôçí ðáôñßäá, ìáæß ìå
ôçí ðñïóðÜèåéá ðñïóáñìïãÞò óôá íÝá ÷þìáôá (ÃáëÞíç). Ôá äýï
ôåëåõôáßá ìõèéóôïñÞìáôÜ ôïõ, ç ¸îïäïò, åßíáé ÷ñïíéêü ôçò Êáôï-
÷Þò (1941 -1945), êáé ï Ùêåávüò áíÞêåé óôï ëïãïôå÷íéêü åßäïò ðïõ
âñßóêåôáé áíÜìåóá óôï çìåñïëüãéï êáé ôçí ôáîéäéùôéêÞ åíôýðùóç.
Óôá Ýñãá ôïõ áíÞêïõí åðßóçò ôá éóôïñéêÜ Áñ÷éåðßóêïðïò Äáìáóêç-
íüò, ×ñïíéêüí ôçò ÔñáðÝæçò ôçò ÅëëÜäïò, ÅììáíïõÞë Ôóïõäåñüò,
êáèþò êáé ôá ôáîéäéùôéêÜ Öèéíüðùñï óôçí Éôáëßá, ÁìåñéêáíéêÞ Ãç,
Áñãïíáýôåò, Åöôáëïý, ÐåñéçãÞóåéò, Óôéò åëëçíéêÝò èÜëáóóåò,
Ìéêñáóßá, ÷áßñå.
«Óå üëá ôá Ýñãá ôïõ ÂåíÝæç», ãñÜöåé ï Ìé÷. ÐåñÜíèçò, «ïé Üíèñù-
ðïß ôïõ áðïðíÝïõí êáëïóýíç êáé áãáèüôçôá, óêýâïíôáò êáñôåñéêÜ
óôçí åéìáñìÝíç ôïõò, ÷áìïãåëþíôáò óôïí üðïéïí ðüíï ôïõò. ÁíÜ- 411
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ìåóÜ ôïõò êéíåßôáé ôï ðáéäß ðïõ Þôáí ï óõããñáöÝáò, êïõâáëþíôáò
ΤΑ ΖΩΑ óôá ìÜôéá ôïõ ôï üíåéñï êáé ôçí Ýêðëçîç, ôçí Ýêóôáóç êáé ôï
èáýìá, ôçí ðñþôç ãåýóç ôçò æùÞò êáé ôçí ðïßçóç. Ïé êáôáóôÜóåéò
öéëôñÜñïíôáé óôçí åõáéóèçóßá ôïõ ãéá íá óôáëÜîïõí ôï èÝëãçôñï
ôçò ðáéäéêÞò çëéêßáò, åãêáôáëåéììÝíï óôç ãïçôåßá ìéáò áìåôÜêëçôá
÷áìÝíçò ÁíáôïëÞò». Ï Áð. Óá÷ßíçò áíáöÝñåé åðßóçò: «ÐñáãìáôéêÜ
óôá âéâëßá ôïõ äåí õðÜñ÷åé ç ðñáãìáôéêÞ æùÞ, üðùò èá ìáò ôçí
ðáñïõóßáæå Ýíáò ñåáëéóôÞò ðåæïãñÜöïò, áëëÜ ìéá áíôßëçøç êáé ìéá
óõíáéóèçìáôéêÞ óýëëçøç ôçò æùÞò, ðïõ ðñáãìáôïðïéïýíôáé ìÝóá
óôçí øõ÷Þ ôïõ óõããñáöÝá. Ç ôÜóç ôïõ ÂåíÝæç, óôçí áöÞãçóç êáé
ôç äéáãñáöÞ ôùí ÷áñáêôÞñùí, åßíáé ðñïò ôç ãåíßêåõóç, ü÷é ðñïò
ôçí åîáôïìßêåõóç. Ï ÂåíÝæçò åßíáé ï ðåæïãñÜöïò ôçò “øõ÷Þò”, ü÷é
ôçò æùÞò, êáé ôá ðñüóùðÜ ôïõ, ôéò ðåñéóóüôåñåò öïñÝò, ðÜíå íá
ãßíïõí óýìâïëá, ðïõ åêöñÜæïõí ôçí çèéêÞ áíôßëçøç êáé ôç âéùìÝíç
öéëïóïößá ôïõ ãéá ôç æùÞ».
ÃåíéêÜ ç ðåæïãñáöéêÞ ôÝ÷íç ôïõ ÂåíÝæç, åßíáé ç ôÝ÷íç ôçò õðï-
âïëÞò ìå ôç ìïñöÞ êáé ôï ó÷Þìá ôïõ ðáñáìõèéïý. Ìå ôï äéÜ-
ëïãï, ôï åðéöþíçìá, ìå ôéò õðïíïÞóåéò êáé áðïóéùðÞóåéò ãïç-
ôåýåé êáé óõãêéíåß ôïí áíáãíþóôç êáé ôïí áíáãêÜæåé íá ìçí
áöÞóåé ôï âéâëßï, áí äåí öôÜóåé óôçí ôåëåõôáßá ôïõ óåëßäá.

¸÷ïíôáò æÞóåé äýï ðïëÝìïõò (ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ, Åëëçíïúôá-
ëéêüò / Åëëçíïãåñìáíéêüò ðüëåìïò) êáé ôçí åìðåéñßá ôçò Êáôï÷Þò,
ï Çëßáò ÂåíÝæçò áöÞíåé íá öáíåß óôï äéÞãçìá áõôü ç ôñõöåñüôçôÜ
ôïõ ãéá ôïí êüóìï ôùí æþùí êáé ç áìöéâïëßá ôïõ ãéá ôç ëïãéêÞ ðïõ
äéÝðåé ôïí êüóìï ôùí áíèñþðùí. Ç íüôá áéóéïäïîßáò, ùóôüóï, áíá-
äýåôáé ìÝóá áðü ôçí ðåñßðôùóç ôçò êáëïóõíÜôçò êáé ïíåéñïðüëáò
ÄÜöíçò. Ôï äéÞãçìá ðïõ ðåñéÝ÷åôáé óôï ó÷ïëéêü âéâëßï, åßíáé ìÝñïò
ôçò óõëëïãÞ ¢íåìïé, ðïõ åêäüèçêå ôï 1944. Ðáñáôßèåôáé ç éóôïñßá
åíüò ìéêñïý áúôïý, ðïõ êáôáëÞãåé íá óõíõðÜñ÷åé óôï ßäéï êëïõâß
ìå ìßá ðÝñäéêá. Ç õðüèåóç åêôõëßóóåôáé óôï ëüöï ôïõ ÓôñÝöç, ôá
÷ñüíéá ðïõ ðñïçãÞèçêáí ôïõ Â´ Ðáãêïóìßïõ ÐïëÝìïõ. Ôï äéÞãçìá
áõôü åßíáé áöéåñùìÝíï óôï Ãéþñãï ÈåïôïêÜ.
Γ.Δομή του έργου

Ôï äéÞãçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå Ýîé èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Ç ðåñéï÷Þ ðïõ åßíáé óôç âïñéíÞ ðëåõñÜ... ¸ôóé Þñèáí»:
Ï ëüöïò ôïõ ÓôñÝöç êáé ç ôáâÝñíá ôçò ïäïý ÆáÀìç.
2ç åíüôçôá: «Ó’ Ýíá áðü ôá ëßãá óðßôéá... í’ áêïýåé ôç öýóç ôùí
412 ðñáãìÜôùí»: Ç ÄÜöíç.
3ç åíüôçôá: «Ëïéðüí ç ÄÜöíç... ìçí ðåéò ü÷é»: Ôï áúôüðïõëï êáé ç Ηλίας
äéÜóùóÞ ôïõ. Βενέζης
4ç åíüôçôá: «Êáé ôïõ åßðå ôçí éäÝá ôçò... èá öôÜíáìå ßóáìå êåé»: Ôï
áúôüðïõëï êáé ç ðÝñäéêá óôï ßäéï êëïõâß.
5ç åíüôçôá: «Ôï ìÜèáí ïé áñáéïß ðåëÜôåò... Ìç öïâÜóáé»: Ôï äßëçììá
ôïõ ÈùìÜ.
6ç åíüôçôá: «Óôï ìåôáîý ïé Üíèñùðïé... óá íá ôçí åõëïãïýóå»: Ç
áðïãïÞôåõóç ôïõ êüóìïõ êáé ç ôý÷ç ôïõ áúôïý.
Ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ äéçãÞìáôïò êéíåßôáé âáóéêÜ ãýñù áðü ôï èÝìá
ôçò æùïöéëßáò êáé åîåôÜæåôáé óå áíôéðáñáâïëÞ ìå ôç óêëçñüôçôá
ïñéóìÝíùí áíèñþðùí áðÝíáíôé óôá æþá. Êáôüðéí êÜíåé ëüãï ãéá
ôçí áôáßñéáóôç, åê ðñþôçò üøåùò, óõíýðáñîç äýï äéáöïñåôéêþí
åéäþí ðôçíþí ìÝóá óôï ßäéï êëïõâß, åíüò áúôïý êáé ìéáò ðÝñäéêáò.
Èßãåôáé ôï æÞôçìá ôçò æùÞò ôùí æþùí óå êëïõâéÜ. Åðßóçò, óå Ýíá
äåýôåñï åðßðåäï äßíåôáé êáé ç äéáöïñåôéêÞ åéêüíá ôçò ÁèÞíáò óå
óýãêñéóç ìå ôç óçìåñéíÞ áóôéêïðïéçìÝíç ìïñöÞ ôçò.

1ç åíüôçôá: Ôï äéÞãçìá îåêéíÜ äßíïíôáò ôçí åéêüíá ôçò ðåñéï÷Þò
ãýñù áðü ôï ëüöï ôïõ ÓôñÝöç, ç ïðïßá ôçí åðï÷Þ åêåßíç äåí Þôáí
êáèüëïõ ðõêíïêáôïéêçìÝíç, åß÷å ðëïýóéá ÷ëùñßäá êáé ðáíßäá êáé
Þôáí Þóõ÷ç. Óôçí ðåñéï÷Þ áõôÞ, óôçí ïäü ÆáÀìç, âñéóêüôáí ç ôáâÝñ-
íá ôïõ ÈùìÜ, ðïõ áðïôåëïýóå óõíÞèùò óôÝêé öïéôçôþí Þ åñùôåõ-
ìÝíùí æåõãáñéþí. Ç ðåëáôåßá áõôÞ üìùò äåí Þôáí êáé ôüóï åðéêåñ-
äÞò, åêôüò áðü ôá ôÝëç ôïõ öèéíïðþñïõ Þ ôéò áñ÷Ýò êáëïêáéñéïý,
üôáí ïé öïéôçôÝò ãéüñôáæáí ôçí áíá÷þñçóç Þ ôçí åðÜíïäü ôïõò,
êáé Ýôñùãáí Þ Ýðéíáí êÜôé ðáñáðÜíù. Ï ÈùìÜò ðñïâëçìáôéæüôáí
ãéá ôï ðþò èá áõîÞóåé ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ, ðáñüëï ðïõ
ïé ãéáôñïß ôïý åß÷áí óõóôÞóåé íá ìç óôåíï÷ùñéÝôáé, åðåéäÞ Ýðáó÷å
áðü ôçí êáñäéÜ ôïõ. Ìç ìðïñþíôáò íá óêåöôåß ôßðïôá, Üöçíå ôá
ðñÜãìáôá óôçí ôý÷ç ôïõò êáé Þëðéæå.
2ç åíüôçôá: Ç äåýôåñç åíüôçôá âÜæåé óôï óêçíéêü ôçò éóôïñßáò ôç
ÄÜöíç, ìéá íÝá êïðÝëá, ïñöáíÞ, ìïíá÷éêÞ êáé ïíåéñïðüëá. ÄñáðÝ-
ôåõå áðü ôç äýóêïëç ãé’ áõôÞí ðñáãìáôéêüôçôá, êÜíïíôáò ôáîßäéá
ìå ôç öáíôáóßá ôçò êáé ðåñéðÜôïõò óôï ëüöï ôïõ ÓôñÝöç. ÁãáðÜåé
ôç öýóç êáé äå ÷Üíåé åõêáéñßá íá âñåèåß êïíôÜ ôçò êáé íá áðïëáý-
óåé ôéò åéêüíåò êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò.
3ç åíüôçôá: Óå ìßá áðü ôéò ðåñéðëáíÞóåéò ôçò Ýãéíå áõôÞêïïò ìÜñ-
ôõñáò ìéáò óõíïìéëßáò ìåôáîý êÜðïéùí íåáñþí áðü ôç ÍåÜðïëç, 413
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ðïõ åß÷áí öÝñåé ìéá öùëéÜ ìå Ýíá áúôüðïõëï áðü ôï ëüöï ôïõ
ΤΑ ΖΩΑ Ëõêáâçôôïý, ãéá íá äïõí áí ç ìçôÝñá ôïõ èá ìðïñÝóåé íá ôï åíôï-
ðßóåé. Ç ÄÜöíç, ðáñáêéíçìÝíç áðü Ýíá Üó÷çìï üíåéñï ðïõ åßäå êáé
öïâïýìåíç ãéá ôç æùÞ ôïõ áúôüðïõëïõ, ôï ðáßñíåé êáé ôï ðÜåé óôï
ÈùìÜ. Ç ÄÜöíç ãíþñéæå åê ôùí ðñïôÝñùí üôé ï ÈùìÜò áãáðïýóå
ôá ðïõëéÜ –åß÷å Þäç ôüóá– êáé üôé äå èá ôïõ âáóôïýóå ç êáñäéÜ íá
ìçí ôï êñáôÞóåé. Ï ÈùìÜò, ãéá íá ìç ÷áëÜóåé ôï ÷áôßñé ôçò áãáðç-
ìÝíçò ôïõ ÄÜöíçò, ôï ðáßñíåé êáé ôï âÜæåé óå êëïõâß. Ôï áúôüðïõëï
üìùò äåí Ýëåãå íá öÜåé. Ï ÈùìÜò êáé ç ÄÜöíç, áðü öüâï ìÞðùò
øïöÞóåé ôï ðïõëß, äïêéìÜæïõí íá ôïõ âñïõí ìÜíá.
4ç åíüôçôá: Ç ìÜíá ðïõ áðïöÜóéóáí íá äþóïõí óôï áúôüðïõëï äåí
Þôáí Üëëç áðü ìéá ðÝñäéêá. Ï ÈùìÜò åîÝöñáóå áñ÷éêÜ ôçí áíôßñ-
ñçóÞ ôïõ ðñïóðáèþíôáò íá åîçãÞóåé óôç ÄÜöíç üôé Ýíá Þìåñï
êáé Ýíá Üãñéï ðïõëß äåí ìðïñïýí íá óõíõðÜñîïõí óå Ýíá êëïõâß.
Õðï÷þñçóå üìùò ìðñïóôÜ óôçí åðéìïíÞ ôçò êïðÝëáò. Óôçí áñ÷Þ
ôá äýï ðïõëéÜ åßíáé äéóôáêôéêÜ êáé ïýôå êáí óáëåýáí. Ôüôå ç ÄÜöíç
áðïöáóßæåé íá âÜëåé ôï ÷Ýñé ôçò óôï êëïõâß êáé íá ðñïóðáèÞóåé íá
ìåôáêéíÞóåé ôçí ðÝñäéêá âÜæïíôÜò ôçí êïíôÜ óôï áúôüðïõëï, áëëÜ
ìÜôáéá. Ç ÄÜöíç üìùò Þôáí âÝâáéç üôé ôåëéêÜ ôá äýï ðïõëéÜ èá
áãáðçèïýí, âåâáéüôçôá ðïõ ôåëéêÜ ìåôáäüèçêå êáé óôï ÈùìÜ, ðïõ
êáèçóý÷áæå ôéò õðïøßåò ôùí áíèñþðùí ðïõ ôï èåùñïýóáí áðßèá-
íï. ÔåëéêÜ ç ðñáãìáôéêüôçôá äéÝøåõóå ôïí êüóìï êáé åðéâåâáßùóå
ôï ÈùìÜ êáé ôç ÄÜöíç,. Ôá äýï ðïõëéÜ áãáðÞèçêáí êáé ç ðÝñäéêá
Ýãéíå ç ìÜíá ôïõ áúôüðïõëïõ.
5ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ðáñáêïëïõèïýìå ôéò èåôéêÝò óõ-
íÝðåéåò ðïõ åß÷å ç áðñüâëåðôç áõôÞ åîÝëéîç ãéá ôçí ôáâÝñíá ôïõ
ÈùìÜ: ç ðåëáôåßá áõîÞèçêå, åöüóïí üëïé Ýóðåõäáí íá äéáðéóôþ-
óïõí ïé ßäéïé ôçí áóõíÞèéóôç áõôÞ óõíýðáñîç ôùí äýï ðïõëéþí. Ï
êüóìïò åîÝöñáæå ôçí áíçóõ÷ßá ôïõ êáé ïé ðåñéóóüôåñïé ðßóôåõáí
üôé ôåëéêÜ ôï áúôüðïõëï ìåãáëþíïíôáò äå èá ìðïñïýóå íá áíôé-
óôáèåß óôç öýóç ôïõ áñðáêôéêïý ðïõëéïý êáé èá êáôáóðÜñáæå
ôåëéêÜ ôçí ðÝñäéêá. ÌÝñá ìå ôç ìÝñá üëïé ðåñßìåíáí –ðåñéóóüôåñï
óáí íá ôï åðéèõìïýóáí– íá îåóðÜóåé ôï êáêü. Äåí ìðïñïýóáí íá
äéáíïçèïýí ðþò èá ìðïñïýóå Ýíá æþï íá åîáéñåèåß êáé íá ðÜåé
åíÜíôéá óôç öýóç ôïõ, åöüóïí êÜôé áíÜëïãï äåí ìðïñåß íá ôï
ðåôý÷åé ïýôå ï Üíèñùðïò. Ï êüóìïò åðçñÝáóå êáé ôï ÈùìÜ ðïõ
Üñ÷éóå íá áìöéâÜëëåé ãéá ôçí áóöÜëåéá ôçò ðÝñäéêáò. Ï ÈùìÜò
áíôéìåôþðéæå ôï äßëçììá: íá áöÞóåé ôï áúôüðïõëï íá öýãåé êáé íá
óþóåé, ÷Üíïíôáò üìùò ôçí ðåëáôåßá ôïõ, Þ íá áöÞóåé ôï áúôüðïõëï
êáé ôçí ðåëáôåßá êáé íá ÷Üóåé ôçí ðÝñäéêá. Ç ÄÜöíç êáôáíïïýóå
ôçí áíçóõ÷ßá ôïõ, áëëÜ ôï Ýíóôéêôü ôçò ôçò Ýëåãå üôé äåí óõíÝ-
ôñå÷å ëüãïò áíçóõ÷ßáò.
414
6ç åíüôçôá: Ï êüóìïò, ðïõ äéøïýóå ãéá áßìá, åß÷å ðëÝïí áðïãïç- Ηλίας
ôåõôåß ðïõ ôá äýï ðïõëéÜ äåí êáôáóðáñÜæïíôáí êáé ðÞãáéíå ëéãü- Βενέζης
ôåñï óõ÷íÜ óôçí ôáâÝñíá. ¿óðïõ êÜðïéá óôéãìÞ, Ýíáò ìåèõóìÝíïò
ðåëÜôçò ôçò ôáâÝñíáò, áãáíáêôéóìÝíïò ðïõ ï áúôüò äåí áðïêñé-
íüôáí óôéò ðñïóäïêßåò ôïõ, Üñðáîå ôïí áúôü êáé ôïí ôáñáêïýíçóå.
Ï ÈùìÜò, íïìßæïíôáò üôé ï ðåëÜôçò èá ðíßîåé ôïí áúôü, Ýóðåõóå
íá óþóåé ôï ðïõëß, âéáéïðñáãþíôáò óôïí ðåëÜôç ôïõ. ÌåôÜ ôï
ðåñéóôáôéêü áõôü ï êüóìïò, ðïõ äåí Ýâñéóêå ðëÝïí êáíÝíá åíäéá-
öÝñïí óôçí éóôïñßá ôùí ðïõëéþí, Ýðáøå íá ðñïôéìÜ ôçí ôáâÝñíá
ôïõ ÈùìÜ. Ôüôå ç ÄÜöíç êáé ï ÈùìÜò áðïöÜóéóáí ðùò Þñèå ç
þñá íá åëåõèåñþóïõí ôï ðïõëß, åöüóïí Ýðáøå íá áðïôåëåß ðüëï
Ýëîçò ãéá ôïõò ðåëÜôåò.

ÈùìÜò: Ï ÈùìÜò åßíáé Ýíáò åõáßóèçôïò êáé óõíáéóèçìáôéêüò Üí-
èñùðïò, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåôáé áðü ôç öéëïæùßá ôïõ êáé áðü
ôç ó÷Ýóç ðïõ Ý÷åé ìå Ýíá ìéêñü êïñßôóé üðùò åßíáé ç ÄÜöíç. Ôçí
áãáðÜåé êáé äåí èÝëåé íá ôçò ÷áëÜåé ÷áôßñé, ãé’ áõôü Üëëùóôå êáé
äÝ÷åôáé ü÷é ìüíï íá õéïèåôÞóåé ôï áúôüðïõëï áëëÜ êáé íá ôï âÜëåé
óôï ßäéï êëïõâß ìå ôçí ðÝñäéêá, äéáêéíäõíåýïíôáò ôç æùÞ ôçò, ìüíï
êáé ìüíï ãéá íá óþóåé ôï áúôüðïõëï. Ïé áíáäïõëåéÝò ôçò ôáâÝñíáò
ôïí Ý÷ïõí óôåíï÷ùñÞóåé êáé ôïí Ý÷ïõí ðñïâëçìáôßóåé. Íéþèåé áðï-
ãïçôåõìÝíïò ðïõ äåí ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá ãéá íá áõîÞóåé ôçí
ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ êáé áöÞíåé ôá ðñÜãìáôá óôçí ôý÷ç. Ôï
ãåãïíüò üôé äÝ÷ôçêå ôåëéêÜ õðü ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ôï áúôüðïõëï
êáé äéáêéíäýíåõóå ôç æùÞ ôçò ðÝñäéêáò ãéá ÷Üñç ôïõ, äåß÷íïõí ìå-
ãáëïøõ÷ßá êáé ãåííáéïäùñßá. Åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé äéáðíÝåôáé áðü
áñ÷Ýò, üðùò ìáñôõñÜ ç áíôßäñáóÞ ôïõ óôç âéáéïðñáãßá åíáíôßïí
ôïõ áúôïý, Ýóôù êé áí áõôü áðÝâç åéò âÜñïò ôïõ êáé åß÷å áðïôÝëå-
óìá íá ÷Üóåé ôçí ðåëáôåßá ôïõ.
ÄÜöíç: Åßíáé Ýíá íÝï ïñöáíü êïñßôóé. Ç ïñöÜíéá ôÞò Ýäåéîå ôï
Üó÷çìï ðñüóùðï ôçò æùÞò êáé ôçí Ýêáíå ìïíá÷éêÞ, åóùóôñåöÞ,
ïíåéñïðüëá êáé ñïìáíôéêÞ. ÁñÝóêåôáé óôçí åðáöÞ ìå ôç öýóç êáé
äå ÷Üíåé åõêáéñßá íá âñåèåß êïíôÜ ôçò, áðïëáìâÜíïíôáò ôá èåÜ-
ìáôá êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò. Åßíáé åõáßóèçôç êáé öéëüæùç, ãé’ áõôü êáé
áíáëáìâÜíåé íá óþóåé ôï áúôüðïõëï áðü ôéò Üãñéåò äéáèÝóåéò ôùí
íåáñþí ôçò ÍåÜðïëçò. ¸÷åé éäéáßôåñç ó÷Ýóç ìå ôá æþá êáé åßíáé
éäéáéôÝñùò áéóéüäïîç, åöüóïí åßíáé ç ìüíç ðïõ äåí ðéóôåýåé üôé ï
áúôüò èá óôñÝöïíôáí ðïôÝ åíáíôßïí ôçò ðÝñäéêáò ìÜíáò ôïõ. Äåß-
÷íåé êáôáíüçóç óôïõò öüâïõò êáé ôá äéëÞììáôá ôïõ ÈùìÜ êáé Ý÷åé
ôá÷èåß íá ôïí âïçèÞóåé ìå êÜèå ôñüðï. ¢ëëùóôå ó’ áõôÞí ïöåßëåôáé
ôåëéêÜ ç áýîçóç ôçò ðåëáôåßáò ôçò ôáâÝñíáò ôïõ.
415
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ Ε. Τεχνική – τεχνοτροπία
ΤΑ ΖΩΑ
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ êáé äåí ðáñïõóéÜæåé éäéáéôåñüôçôåò.
ii) ¾öïò
Áîßæåé íá åðéóçìáíèåß ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ ãñáöÞ ôïõ ÂåíÝæç, ðïõ äéá-
êñßíåôáé áðü Ýíáí ôüíï ãëõêýôçôáò, íïóôáëãßáò êáé ôñõöåñüôçôáò.
ÊáôÜ ôá Üëëá ôï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ëéôü êáé ãëáöõñü, åíþ
ôá äéáëïãéêÜ ìÝñç ðñïóèÝôïõí æùíôÜíéá êáé èåáôñéêüôçôá.
iii) ÁöÞãçóç
Ùò ðñïò ôïí áöçãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå äéÞãçóç, äçëáäÞ áöÞãç-
óç óå ôñßôï ðñüóùðï. Ï «ðáíôïãíþóôçò» áöçãçôÞò ãíùñßæåé ðïëý
êáëÜ ôá ãåãïíüôá, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé äå óõììåôÝ÷åé óå áõôÜ.

ÌåôáöïñÝò: «ôùí íåñþí ðïõ ôñáâïýóáí íá âñïõí ôç ìïßñá ôïõò
óôç èÜëáóóá», «ôá ðñÜìáôá æùÞñåõáí», «áóôñáöôåñÜ ìÜôéá», «üë’
áõôÜ ðëÝáíå ìÝóá óôï ÷þñï ôïõ äùìáôßïõ», «÷ñõóü Üëïãï», «êüê-
êéíï øÜñé», «ôçí ðÞñå ï ýðíïò», «÷ôõðïýóå ôá óýííåöá óðáñáêôé-
êÜ», «ôá Ýâáöå êé áõôÜ êüêêéíá», «ôá ìÜôéá ôçò ðÝóáí êÜðïõ», «ç
âåâáéüôçôá ôïõ êïñéôóéïý åß÷å óéãÜ óéãÜ ìåôáããéóôåß ìÝóá ôïõ», «ç
áíõðïìïíçóßá ôùí áíèñþðùí ãéíüôáí ðéï æùçñÞ», «ôï óôñáðÜôóï
ôçò áñìïíßáò», «ðÜëåõå áíÜìåóá óôá äýï ñÝìáôá», «ç áðïãïÞôåõóÞ
ôïõò Þôáí ïëïöÜíåñç», « ôï áßìá áíÝâçêå óôï êåöÜëé ôïõ».
áñïìïéþóåéò: «óáí ôçí ÁèÞíá», «ãéá ôï ãïçôåõôéêü ôáîßäé ðïõ Ý÷åé
áñïìïéþóåéò
ìáýñá ìáëëéÜ... öôçíü ôóßôé», «óá ÷ñÝïò ôïõ», «óá íá ôïõ Ýëåãå»,
«óá íá ôçí åõëïãïýóå».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «ôï ðïôÜìé ðïõ êáôÝâáéíå», «ðáñáêïëïõèïýóå
ôçí éóôïñßá ôùí íåñþí», «ìåèõóìÝíç êáé ãåííáéüäùñç ôçí ðåëáôåßá
ôïõ», «îáíÜóìéãáí ìå ôçí áãÜðç ôïõò», «ôá ÷ñþìáôá íá ôáîéäåýïõí
óôç èÜëáóóá», «ôïõò ôáîéäéþôåò ôïõ ëüöïõ óïõ», «ðáñÜîåíç öùíÞ
ôçò ãçò», «ôï øéèýñéóìá ôùí âñÜ÷ùí», «üëá ìéëïýóáí áðüøå óôï
âñÜ÷ï», «ôï áúôüðïõëï óõëëïãéæüôáí ôá âïõíÜ... æåóôÝò ðÝôñåò»,
«Üñ÷éóå ðÜëé íá ìðáßíåé ç áìöéâïëßá», «íá öåýãåé ç ðßóôç».
Åéêüíåò: Ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðïôáìïý, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðï-
ôáìïý ðïõ ìïõñìïõñßæåé, ç åéêüíá ôïõ ëüöïõ ôïõ ÓôñÝöç, ç åéêüíá
ôïõ ÈùìÜ, ç åéêüíá ôçò ÄÜöíçò, ç åéêüíá ôïõ äùìáôßïõ, ç ç÷çôéêÞ
åéêüíá ôùí åñùôåõìÝíùí íÝùí ðïõ áíáóôåíÜæïõí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôçò âïõÞò ôçò ðïëéôåßáò, ç åéêüíá ôçò öýóçò ôïõ ëüöïõ, ç åéêüíá
ôçò öùëéÜò ðïõ âñÞêå ç ÄÜöíç ê.Ü.
416
ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου Ηλίας
Βενέζης
1. ×áñáêôçñßóôå ôç ÄÜöíç êáé ôïí ìðÜñìðá-ÈùìÜ áðü ôéò åíÝñ-
ãåéÝò ôïõò, áëëÜ êáé áðü ôïí ôñüðï ðïõ óêÝöôïíôáé, êÜíïíôáò
áíáöïñÜ óå óõãêåêñéìÝíá ÷ùñßá ôïõ êåéìÝíïõ.
Ï ÈùìÜò åßíáé åõáßóèçôïò êáé óõíáéóèçìáôéêüò, ãåãïíüò ðïõ áðï-
äåéêíýåôáé áðü ôçí áãÜðç ôïõ ãéá ôá æþá ôïõ êáé áðü ôç ó÷Ýóç
ðïõ Ý÷åé ìå Ýíá ìéêñü êïñßôóé üðùò åßíáé ç ÄÜöíç («ïé ãéáôñïß ôïõ
åß÷áí ðåé íá ìç óôåíá÷ùñéÝôáé ðïëý», «¹îåñå ðùò åêåßíïò… ìÝóá
óôá êëïõâéÜ», «¼ìùò ãéá ÷áôßñé óïõ èá ôï êñáôÞóù», «üðùò ôçò åß÷å
ìåãÜëç áäõíáìßá», «êé ýóôåñá ößëçóå ôç ÄÜöíç óôá ìáýñá ìáëëéÜ,
óá íá ôçí åõëïãïýóå»). Ç áãÜðç ôïõ ãé’ áõôÞí êáé ôï ãåãïíüò üôé
äå èÝëåé íá ôçò ÷áëÜóåé ÷áôßñé, ôïí êÜíåé íá äå÷ôåß ü÷é ìüíï íá
õéïèåôÞóåé ôï áúôüðïõëï áëëÜ êáé íá ôï âÜëåé óôï ßäéï êëïõâß ìå
ôçí ðÝñäéêá, äéáêéíäõíåýïíôáò Ýôóé ôç æùÞ ôçò, ìüíï êáé ìüíï ãéá
íá óþóåé ôï áúôüðïõëï. Ïé áíáäïõëåéÝò ôçò ôáâÝñíáò ôïí Ý÷ïõí
óôåíá÷ùñÞóåé êáé ðñïâëçìáôßóåé. Íéþèåé áðïãïçôåõìÝíïò ðïõ äåí
ìðïñåß íá êÜíåé ôßðïôá ãéá íá áõîÞóåé ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò
ôïõ êáé áöÞíåé ôá ðñÜãìáôá óôçí ôý÷ç («Ëïéðüí ìå ôç óõëëïãÞ äå
ãßíåôáé ôßðïôá»).
Ôï ãåãïíüò üôé áíÝëáâå õðü ôçí ðñïóôáóßá ôïõ ôï áúôüðïõëï êáé
äéáêéíäýíåõóå ôç æùÞ ôçò ðÝñäéêáò ãéá ÷Üñç ôïõ, öáíåñþíåé ôç
ìåãáëïøõ÷ßá êáé ôç ãåííáéïäùñßá ôïõ. ÊÜðïéá óôéãìÞ ç áäçìïíßá
ôïõ êüóìïõ êáé ç óéãïõñéÜ ôïõ üôé ôåëéêÜ ôï áúôüðïõëï èá êáôá-
óðáñÜîåé ôçí ðÝñäéêá, åìöýóçóáí áìöéâïëßá óôçí Ýôóé êé áëëéþò
áäýíáìç øõ÷Þ ôïõ («¹ôáí ôüóç ç âåâáéüôçôÜ ôïõò… åß÷å ìåôáããßóåé
ç ÄÜöíç») êáé áñ÷ßæåé íá ôßèåôáé ôï äßëçììá ãéá ôï áí èá óþóåé
ôï ðïõëß Þ ôçí ðåëáôåßá ôïõ. ÂëÝðïõìå üôé åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé
äéáðíÝåôáé áðü áñ÷Ýò, êáèþò áíôéäñÜ óôç âéáéïðñáãßá åíáíôßïí
ôïõ áúôïý («óá ÷ñÝïò ôïõ íá õðåñáóðéóôåß ôá ðïõëéÜ ìðñïóôÜ óôéò
õðïøßåò ôùí áíèñþðùí», «èÜññåøå ðùò... óôï êåöÜëé ôïõ»), Ýóôù
êé áí áõôü áðÝâç åéò âÜñïò ôïõ êáé åß÷å áðïôÝëåóìá íá ÷Üóåé ôçí
ðåëáôåßá ôïõ.
Ç ÄÜöíç åßíáé Ýíá íÝï ïñöáíü êïñßôóé. Ç ïñöÜíéá ôçò ôçí Ý÷åé
êÜíåé ìïíá÷éêÞ, åóùóôñåöÞ, ïíåéñïðüëá êáé ñïìáíôéêÞ («Ýíá íÝï
êïñßôóé ìå ðñÜóéíá ìÜôéá, ðïëý ðáñÜîåíï», «Ýìáèå áðü ìéêñÞ íá
êÜèåôáé ìïíÜ÷ç êáé íá ïíåéñåýåôáé», «ðåñéðëáíéüôáí óôéò êïõöÜëåò
êáé óôïõò âñÜ÷ïõò êáé öáíôáæüôáí ðùò ðåñíïýóå øçëÝò êïñöÝò
êáé Ýñçìåò êïéëÜäåò»). ÁãáðÜ ôçí åðáöÞ ìå ôç öýóç êáé äå ÷Üíåé
åõêáéñßá íá âñåèåß êïíôÜ ôçò («ôçí ðáñÜîåíç öùíÞ ôçò ãçò…ôï
öëïßóâéóìá ôïõ èõìáñéïý», «ãéáôß Þîåñå ðùò ìïíÜ÷á áõôÞ åß÷å ôï
ðñïíüìéï í’ áêïýåé ôç öùíÞ ôùí ðñáãìÜôùí», «áðïëáìâÜíïíôáò ôá
èåÜìáôá êáé ôïõò Þ÷ïõò ôçò»). Åßíáé åõáßóèçôç êáé öéëüæùç («Êåßíç
417
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ôç íý÷ôá äåí êïéìÞèçêå… ôï ðïõëß», «ÐñÝðåé íá ôï óþóù», «¹ôáí
ΤΑ ΖΩΑ ðïëý ëõðçìÝíç åðåéäÞ Ýâëåðå ðùò ôï áúôüðïõëï Þôáí êáôáäéêá-
óìÝíï»), ãé’ áõôü êáé áíáëáìâÜíåé íá äéáóþóåé ôï áúôüðïõëï áðü ôéò
Üãñéåò äéáèÝóåéò ôùí íåáñþí. ¸÷åé éäéáßôåñç ó÷Ýóç ìå ôá æþá êáé
åßíáé áéóéüäïîç, åöüóïí åßíáé ç ìüíç ðïõ äåí ðéóôåýåé üôé ï áúôüò
èá ìðïñïýóå íá óôñáöåß åíáíôßïí ôçò ðÝñäéêáò ìÜíáò ôïõ («…åßðå
ôï êïñßôóé áðïöáóéóôéêÜ», «Èá äåéò ðïõ äåí èá ôçí ðåéñÜîåé», «¼ìùò
îÝñù ðùò èá ãßíåéò ìÜíá ôïõ»). Äåß÷íåé êáôáíüçóç óôïõò öüâïõò
êáé ôá äéëÞììáôá ôïõ ÈùìÜ («åß÷å âáèý Ýíóôéêôï êáé êáôáëÜâáéíå
ôïõò áíèñþðïõò») êáé Ý÷åé ôá÷èåß íá ôïí âïçèÞóåé ìå êÜèå ôñüðï.
¢ëëùóôå ó’ áõôÞí ïöåßëåôáé ôåëéêÜ ç áýîçóç ôçò ðåëáôåßáò ôçò
ôáâÝñíáò ôïõ.
2. «Ôïõò åß÷å áíáóôáôþóåé ôï óôñáðÜôóï ôçò áñìïíßáò ðïõ õðÜñ-

÷åé óôïí êüóìï: ïé äõíáôïß íá óðáñÜæïõí ôïí áäýíáôï. Ôïõò
åñ÷üôáí ïëùóäéüëïõ Üâïëï íá ìç ãßíåé ìå ôá ðïõëéÜ áõôü ðïõ
ãßíåôáé ìå ôïõò áíèñþðïõò». ÓõæçôÞóôå ôç óôÜóç ôùí ðåëáôþí
ôçò ôáâÝñíáò. Ðïéá íïìßæåôå üôé åßíáé ç èÝóç ðïõ ðáßñíåé ï áöç-
ãçôÞò áðÝíáíôé ó’ áõôÞí ôçí óôÜóç;
Ïé ðåëÜôåò ôçò ôáâÝñíáò áðïôåëïýí ïìÜäá, ãé’ áõôü êáé óõìðåñé-
öÝñïíôáé óýìöùíá ìå ôçí øõ÷ïëïãßá ôçò ìÜæáò. Ïé ìÜæåò äéøïýí
ãéá èÝáìá êáé áßìá. ÅðéðëÝïí, äåí ðñÝðåé íá îå÷íÜìå üôé ç ðåëáôåßá
ôïõ ìáãáæéïý Ýñ÷åôáé áðü ðåñéÝñãåéá, ãéá íá ðáñáêïëïõèÞóåé ôçí
åîÝëéîç ôçò ó÷Ýóçò ìåôáîý ôùí äýï ðïõëéþí. Äåí åßíáé, ëïéðüí,
óõíáéóèçìáôéêÜ äåìÝíïé ìå áõôÜ, üðùò ï ÈùìÜò êáé ç ÄÜöíç. Áðü
ôçí Üëëç ðëåõñÜ åßíáé êáé ç ðßóôç óôç íïìïôÝëåéá ôçò öýóçò ðïõ
èÝëåé ôïí áäýíáìï íá ðÝöôåé ðÜíôá èýìá ôïõ äõíáôïý. Óå áõôüí
ôï íüìï õðïêýðôåé êáé ï Üíèñùðïò.
Ç ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò äÝ÷åôáé áñ÷éêÜ ôçí êáôáðÜôçóç áõôïý
ôïõ íüìïõ, åöüóïí ôï áúôüðïõëï óõìâéþíåé áñìïíéêÜ ìå ôçí ðÝñäé-
êá. ÁðïäÝ÷ïíôáé óå Ýíá ðñþôï åðßðåäï áõôÞ ôç óõíÜíôçóç, åöüóïí
ôï áúôüðïõëï åßíáé ìéêñü óå çëéêßá êáé äåí Ý÷åé åêöñÜóåé áêüìç
ôá åðéèåôéêÜ êáé áñðáêôéêÜ ôïõ Ýíóôéêôá. ¼ôáí üìùò ç áãáóôÞ
óõíýðáñîç ôùí äýï ðôçíþí óõíå÷ßæåôáé, áõôü óôñÝöåôáé åíáíôßïí
ôùí ðåðïéèÞóåùí ôïõò êáé êÜôé ôÝôïéï ôïõò ðñïêáëåß èõìü, åêôüò
ôïõ üôé Ý÷ïõí Þäç ÷Üóåé ôçí ðåñéÝñãåéÜ ôïõò. Óå áõôü ôï ÷ùñßï
ôïõ êåéìÝíïõ åßíáé åõäéÜêñéôïò ï åéñùíéêüò ôüíïò ôçò áöÞãçóçò êáé
åðïìÝíùò ôïõ óõããñáöÝá. ÊáôáäéêÜæåé ôç ìïíïìÝñåéá ôçò óêÝøçò
ôùí áíèñþðùí ðïõ äåí ìðïñïýí íá äå÷ôïýí üôé åíäå÷ïìÝíùò äýï
ðïõëéÜ ìðïñåß íá åêöñÜæïíôáé óõíáéóèçìáôéêÜ êáé íá óõíõðÜñ÷ïõí
áñìïíéêÜ, ìïëïíüôé ôï Ýíá åßíáé äõíáôü êáé ôï Üëëï áäýíáìï.
418
3. Ðïéïí ôßôëï èá ðñïôåßíáôå åóåßò ãéá ôï äéÞãçìá êáé ãéáôß; Ηλίας
Åíáëëáêôéêïß ôßôëïé ðïõ èá ìðïñïýóáí íá ôåèïýí óôï äéÞãçìá Βενέζης
åßíáé:
á. «Ó÷Ýóåéò óôïñãÞò»: åöüóïí ðáñáêïëïõèïýìå ôçí áíÜðôõîç ìéáò
ôÝôïéïõ åßäïõò ó÷Ýóçò ìåôáîý ôïõ áúôüðïõëïõ êáé ôçò ðÝñäéêáò.
Ç ðÝñäéêá, ìïëïíüôé äéáöïñåôéêïý åßäïõò, áíáëáìâÜíåé íá öåñèåß
ìçôñéêÜ óôï áúôüðïõëï êáé íá ôï ðñïóôáôÝøåé.
â. ÊáôÜ ôçí ßäéá Ýííïéá, Üëëïò ôßôëïò èá ìðïñïýóå íá åßíáé: «¼ôáí
ç ðÝñäéêá Ýãéíå ìÜíá ôïõ áúôïý».
ã. «Ï áäýíáìïò äåí êáôáóðáñÜóóåôáé ðÜíôá áðü ôï äõíáôü»: óôï
äéÞãçìá Ý÷ïõìå ôçí Ýìðñáêôç áðüäåéîç áõôïý ôïõ ñçôïý, ðïõ áíá-
ôñÝðåé ôá ìÝ÷ñé ôþñá ðéóôåýù ìáò ãéá ôç öõóéêÞ íïìïôÝëåéá.
4. ÄïêéìÜóôå íá äþóåôå äéáöïñåôéêÞ åîÝëéîç óôç óõìâßùóç ôùí

äýï ðïõëéþí êáé åîçãÞóôå ãéáôß åðéëÝîáôå áõôÞí ôçí åêäï÷Þ.
Õðïôáóóüìåíïé êé åìåßò óôç íïìïôÝëåéá ôçò öýóçò êáé óôïí êáíüíá
ðïõ èÝëåé ôïí áäýíáìï íá êáôáóðáñÜóóåôáé áðü ôï äõíáôü, èá
ìðïñïýóáìå íá äþóïõìå ìéá äéáöïñåôéêÞ åêäï÷Þ ãéá ôçí åîÝëéîç
ôçò óõìâßùóçò ìåôáîý ôùí äýï ðïõëéþí. Ôï áúôüðïõëï èá ìåãÜëùíå
êáé èá êáôáóðÜñáóóå ôçí ðÝñäéêá, ðáñÜ ôï ãåãïíüò üôé áõôÞ ðÞñå
ôç èÝóç ôçò ìÜíáò ôïõ ãéá üóï êáéñü Þôáí óôï êëïõâß. Ç áñðáêôéêÞ
ôïõ öýóç ôï èÝëåé óáñêïâüñï êáé äåí ìðïñåß íá îåöýãåé áðü áõôÞ
ôïõ ôçí éäéüôçôá. Áò ìçí îå÷íÜìå üôé ôá ðïõëéÜ êáé ãåíéêÜ ôá æþá
óôåñïýíôáé óõíåßäçóçò êáé ðñÜôôïõí üðùò ïñßæïõí ôá ÝíóôéêôÜ
ôïõò.

κειμένου
1. Óõãêñßíåôå ôï ÷áñáêôÞñá ôïõ ÈùìÜ êáé ôçò ÄÜöíçò. Ðïéåò ïìïé-
üôçôåò Þ äéáöïñÝò åðéóçìáßíåôå;
2. Ðïéïé ëüãïé êÜíïõí ôçí ðåëáôåßá ôçò ôáâÝñíáò ôïõ ÈùìÜ íá áäç-
ìïíåß ãéá ôç óôéãìÞ ðïõ ï áúôüò èá êáôáóðÜñáóóå ôçí ðÝñäéêá;
3. Ðïéá ç ãíþìç óáò ó÷åôéêÜ ìå ôç äéáâßùóç ôùí æþùí óå êëïõâéÜ;
419
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ
ΤΑ ΖΩΑ
Στρίγκλα και καλλονή

Λιλή Ζωγράφου
Ç ËéëÞ ÆùãñÜöïõ ãåííÞèçêå óôï ÇñÜêëåéï ôçò ÊñÞôçò, üðïõ ðÝ-
ñáóå ôá ðáéäéêÜ ôçò ÷ñüíéá. Ï ðáôÝñáò ôçò Þôáí åêäüôçò åöçìåñß-
äáò ìå éäéáßôåñá öéëåëåýèåñåò éäÝåò ãéá ôçí åðï÷Þ ôïõ êáé ðÜèïò
ãéá ôç äçìïóéïãñáößá. Ç ÆùãñÜöïõ öïßôçóå óôï Ëýêåéï ÊïñáÞò
êáé óôï êáèïëéêü ãõìíÜóéï ôùí Ïõñóïõëßíùí óôç ÍÜîï. ÊáôÜ ôç
äéÜñêåéá ôçò ãåñìáíéêÞò êáôï÷Þò, êé åíþ åíþ Þôáí Ýãêõïò, öõëáêß-
óôçêå ãéá áíôéóôáóéáêÞ äñÜóç êáé ãÝííçóå óôç öõëáêÞ. ÌåôÜ ôçí
áðåëåõèÝñùóç åñãÜóôçêå ùò äçìïóéïãñÜöïò. Ôç äéåôßá 1953-1954
Ýæçóå óôï Ðáñßóé. Áðü ôç èÝóç ôçò äçìïóéïãñÜöïõ áíôéôÜ÷èçêå
óôç äéêôáôïñßá ôïõ Ðáðáäüðïõëïõ.
Ç ËéëÞ ÆùãñÜöïõ ðñùôïåìöáíßóôçêå óôç ëïãïôå÷íßá ôï 1950 ìå
ôç óõëëïãÞ áðü íïõâÝëåò ÁãÜðç, ãíùóôÞ Ýãéíå üìùò åííéÜ ÷ñüíéá
áñãüôåñá ìå ôçí Ýêäïóç ôïõ âéâëßïõ ôçò Íßêïò ÊáæáíôæÜêçò - Ýíáò
ôñáãéêüò, ìéá áðïìõèïðïéçôéêÞ êáé øõ÷áíáëõôéêÞ ðñïóÝããéóç ôçò
ðñïóùðéêüôçôáò ôïõ óõããñáöÝá. ÓõæçôÞóåéò ðñïêÜëåóå êáé ôï
äïêßìéü ôçò Áíôßãíùóç - Ôá äåêáíßêéá ôïõ êáðéôáëéóìïý óôï ïðïßï
õðïóôÞñéîå ôç èåùñßá ôçò üôé ï ÷ñéóôéáíéóìüò õðÞñîå èåìåëéáêüò
üñïò ãéá ôçí åðéêñÜôçóç ôïõ êáðéôáëéóìïý áíÜ ôïí êüóìï. Ôï ðéï
ãíùóôü Ýñãï ôçò åßíáé ôï ìõèéóôüñçìá Ç Óõâáñßôéóóá, ôï ïðïßï
Ý÷åé Ýíôïíá áõôïâéïãñáöéêü ÷ñþìá êáé åìöáíåßò åðéññïÝò áðü
ôç íéôóåúêÞ öéëïóïößá. Ôï èåáôñéêü Ýñãï ôçò ÔéìÞ åõêáéñßáò ãéá
ôïí ðáñÜäåéóï ðáñáóôÜèçêå ôï 1976 áðü ôç Â´ óêçíÞ ôïõ Åèíéêïý
ÈåÜôñïõ.

Ôï äéÞãçìá Ý÷åé ðåñéå÷üìåíï áõôïâéïãñáöéêü. ×ñïíïëïãéêÜ ôïðï-
èåôåßôáé êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò áõôïåîïñßáò ôçò óõããñáöÝùò óôï
Ðáñßóé, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò äéêôáôïñßáò (1967-1974). Ôï äéÞãçìá
äçìïóéåýôçêå ôï 1994 óôçí åöçìåñßäá Åëåõèåñïôõðßá.
420
Γ. Δομή του έργου Λιλή
Ζωγράφου
Ôï äéÞãçìá ìðïñåß íá ÷ùñéóôåß óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: « Ìéá óôñßãêëá, óïõ ëÝù… êáé ôüóç åñçìéÜ»: Ï èÜíáôïò
ôçò Íßíá.
2ç åíüôçôá: «Åêåßíç ìåãÜëùíå ó’ Ýíá êïößíé… ðÞñá ôï ìåôñü ãéá ôï
óðßôé»: Ç áðüêôçóç ôçò Íßíá.
3ç åíüôçôá: «Áõôü Þôáí… èá Ý÷ù ìåôáìïñöùèåß»: Ï ÷áñáêôÞñáò
ôçò Íßíá êáé ç æùÞ ìáæß ôçò.
4ç åíüôçôá: «ËÝíå ïé õðïêñéôÝò... ºóùò ëÝù!»: ÁãÜðç áíõóôåñüâïõëç.
Ôï Ýñãï áíáöÝñåôáé óôá öéëïæùéêÜ áéóèÞìáôá ôçò ËéëÞò ÆùãñÜöïõ
êáé êõñßùò óôá óõíáéóèÞìáôá åíï÷Þò êáé ðüíïõ ôçò áöçãÞôñéáò ãéá
ôçí áðþëåéá ôçò óêõëßôóáò ôçò, ôçò Íßíáò. Ôï äéÞãçìá åðåêôåßíåôáé
èåìáôéêÜ êáé êÜíåé ëüãï ãéá ôéò éäéáßôåñåò áíÜãêåò ôùí (êáôïéêßäé-
ùí) æþùí, ôéò ïðïßåò ï Üíèñùðïò ðñÝðåé íá óÝâåôáé ðñïêåéìÝíïõ íá
óõìâéþíåé áñìïíéêÜ ìáæß ôïõò. ÅðéðëÝïí ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò ÷áñÝò
êáé êõñßùò ôçí áíéäéïôåëÞ áãÜðç ðïõ ðñïóöÝñåé ç óõíýðáñîç êáé
ç öñïíôßäá åíüò æþïõ. ÔÝëïò èßãåôáé ôï æÞôçìá ôïõ êáèÞêïíôïò
ôïõ áíèñþðïõ íá ìåñéìíÜ ãéá ôçí ðñïóôáóßá ôçò æùÞò üëùí ôùí
æùíôáíþí ïñãáíéóìþí.

1ç åíüôçôá
Óôçí ðñþôç åíüôçôá äßíïíôáé ôá óõíáéóèÞìáôá Ýíôïíïõ ðüíïõ
êáé åíï÷Þò ôçò áöçãÞôñéáò ðïõ ðñïêëÞèçêáí áðü ôçí åßäçóç ôïõ
èáíÜôïõ ôçò óêõëßôóáò ôçò, ôçò Íßíáò. Ç áöçãÞôñéá áéóèÜíåôáé
Ýíï÷ç ãéáôß èåùñåß üôé ç Íßíá áõôïêôüíçóå. Ôï Ýêáíå áõôü ãéá
íá åêäéêçèåß ôçí áöåíôéêßíá ôçò, åðåéäÞ Þôáí ç ðñþôç öïñÜ ðïõ
ôçí Üöçóå êé Ýöõãå ãéá ðÝíôå ìÝñåò. Áðü áõôü êáôáëáâáßíïõìå
ôçí éäéáßôåñç ó÷Ýóç ðïõ åß÷å áíáðôõ÷èåß ìåôáîý ôçò áöçãÞôñéáò
êáé ôïõ óêõëéïý êáé ôçí éäéáßôåñç áãÜðç ðïõ Ýôñåöå ç ìßá ãéá ôçí
Üëëç. Äåí åßíáé êáèüëïõ óðÜíéï ôï öáéíüìåíï óêõëéÜ íá ðåèáßíïõí
áðü êáôÜèëéøç ìåôÜ ôçí áðþëåéá ôïõ áöåíôéêïý ôïõò. Êáôüðéí
êÜíåé ëüãï ãéá ôá óõíáéóèÞìáôá ôçò üôáí Ýìáèå ôçí áðþëåéá ôçò
óêõëßôóáò («¸ôóé óáí Ýíá ìåãÜëï ìá÷áßñé…Ýíá ôüóï äá æùÜêé»). Ìå
Ýîï÷åò ìåôáöïñéêÝò åéêüíåò ç áöçãÞôñéá ìåôáöÝñåé ôçí áðåëðéóßá
êáé ôï óðáñáãìü ôçò. Ç èëßøç êáé ç åíï÷Þ ðïõ íéþèåé, ôçí ïäçãïýí
óå óôï÷áóôéêÝò ðáñåêâÜóåéò ó÷åôéêÜ ìå ôçí áãÜðç ôïõ áíèñþðïõ
ðñïò ôá êáôïéêßäéá æþá («Ìçí ðáñáîåíåýåóáé! ¸íá óêõëß áðïäÝ÷åôáé
421
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ü,ôé áãÜðç äéáèÝôåéò... ôñõðþíïõí ìÝóá óïõ êáé óå ÷áúäåýïõí óáí
ΤΑ ΖΩΑ üëá ôá ÷Ýñéá ðïõ ó’ åãêáôáëåßøáíå»).
2ç åíüôçôá: Óå áõôÞí ôçí åíüôçôá ç áöçãÞôñéá ðáñáèÝôåé ôï ÷ñïíé-
êü ôçò áðüêôçóçò ôçò Íßíáò: ç áöçãÞôñéá áãïñÜæåé ôï ìéêñü æùÜêé,
üôáí âñßóêåôáé áõôïåîüñéóôç óôï Ðáñßóé, êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò
äéêôáôïñßáò óôçí ÅëëÜäá. Ç áöçãÞôñéá ðáñïõóéÜæåé ôçí øõ÷ïëïãßá
ôçò îåíéôåìÝíçò ãõíáßêáò: ç ìïíáîéÜ ðïõ íéþèåé êáèþò ðëçóéÜæïõí
ôá ×ñéóôïýãåííá (óêçíïèåôçìÝíï ðáñáìýèé) êáé ç áíÜãêç åðéêïé-
íùíßáò êáé åðáöÞò ìå êÜðïéïí, ðïõ ôçí ïäçãïýí íá áãïñÜóåé Ýíá
êáôïéêßäéï æþï. ÐáñÜëëçëá ïé óõíáéóèçìáôéêÝò äéáêõìÜíóåéò áðü
ôéò ïðïßåò ðåñíÜåé ç çñùßäá, þóðïõ íá áðïêôÞóåé ôç óêõëßôóá
ðïõ ôüóï åðéèõìåß (óôåíï÷þñéá ðïõ äå äéáèÝôåé ôá áðáéôïýìåíá
÷ñÞìáôá ãéá ôçí áãïñÜóåé, áãùíßá êáé Üã÷ïò ìÞðùò ðñïëÜâåé íá
ôçí áãïñÜóåé êÜðïéïò Üëëïò, ðáñïäéêÞ áíáêïýöéóç, åê íÝïõ áãùíßá
êáé Üã÷ïò êáé ôåëéêÜ ÷áñÜ).
3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç åíüôçôá ðáñáôßèåíôáé ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ
ãíùñßóìáôá êáé ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Íßíáò. ¹ôáí ìéêñüóùìç, ëåõêÞ
êáé ðáíÝìïñöç, áëëÜ éäéüôñïðç, äßíïíôáò ôçí åíôýðùóç ôçò óôñß-
ãêëáò ãõíáßêáò. Ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Þôáí áñéóôïêñáôéêÞ, åöüóïí
ðñïôéìïýóå íá êÜèåôáé óå ðïýðïõëá êáé áñíéüôáí íá ðåñðáôÞóåé
óôïõò êáêïôñÜ÷áëïõò äñüìïõò ôïõ ÷ùñéïý. ¹ôáí áðüìáêñç, åöü-
óïí åðÝôñåðå ìüíï óôçí áöçãÞôñéá íá ôçí ðëçóéÜæåé, åíþ üëïõò
ôïõò Üëëïõò ôïõò äÜãêùíå üôáí åðé÷åéñïýóáí íá ôçí áããßîïõí.
¹ôáí êáêïìáèçìÝíç êáé áñíéüôáí íá ðåñðáôÞóåé ãéá ðïëëÞ þñá.
Ðñïôéìïýóå ôçí áãêáëéÜ ôçò áöåíôéêßíáò ôçò. ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé
ç ôåëåõôáßá ðáñÜãñáöïò ôçò åíüôçôáò áõôÞò, üðïõ ðåñéãñÜöåôáé
ôï âëÝììá, ü÷é ìüíï ôçò Íßíáò, áëëÜ êáé üëùí ôùí óêõëéþí, üôáí
öåýãåéò êáé ôá áöÞíåéò ìüíá ôïõò. Ôï óêõëß åßíáé êáôåîï÷Þí óõíôñï-
öéêü æþï êáé áðüëõôá åîáñôçìÝíï êáé óõíäåäåìÝíï ìå ôï áöåíôéêü
ôïõ. ×ñçóéìïðïéåß ôá ìÜôéá ôïõ ãéá íá åêöñÜóåé ôá óõíáéóèÞìáôÜ
ôïõ, åöüóïí äå äéáèÝôåé ìéëéÜ, ïýôå ìðïñåß íá ÷åéñïíïìÞóåé. Ôï
ìåëáã÷ïëéêü ôïõò âëÝììá ùò áíôßäñáóç óôç öõãÞ ôïõ áöåíôéêïý,
åßíáé áðáñÜìéëëï êáé äýóêïëá Ýíáò åõáßóèçôïò Üíèñùðïò ìðïñåß
íá ôïõ áíôéóôáèåß.
4ç åíüôçôá: Óôéò äýï ðáñáãñÜöïõò ôçò åíüôçôáò áõôÞò äßíïíôáé ïé
êñßóåéò ôçò áöçãÞôñéáò ãéá ôçí áíõóôåñüâïõëç áãÜðç ôùí æþùí
áðÝíáíôé óôïí Üíèñùðï, êáèþò êáé ç áðÜíôçóÞ ôçò ó’ åêåßíïõò
ðïõ êáôçãïñïýí ôç óõãêáôïßêçóç ìå Ýíá æþï êáé ôç öñïíôßäá ôïõ,
èåùñþíôáò üôé èá Þôáí ðñïôéìüôåñï, áí óôç èÝóç ôïõ æþïõ âñéóêü-
ôáí Ýíá ðåéíáóìÝíï ðáéäß. Èåùñåß üôé ç åëåçìïóýíç åßíáé äåßãìá
åãùéóìïý, åöüóïí êáíåßò äåí ðñïâáßíåé ó’ áõôÞí ÷ùñßò íá ðåñéìÝíåé
êÜðïéï áíôÜëëáãìá, ðïõ óõíÞèùò Ý÷åé íá êÜíåé ìå ôçí áíáãíþñéóç
422
åê ìÝñïõò ôñßôùí áíèñþðùí. Áíôßèåôá ç öñïíôßäá êáé ç ðñïóôáóßá Λιλή
åíüò æþïõ åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé ãßíåôáé ÷ùñßò áíôÜëëáãìá. Ζωγράφου
Çñùßäá ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ç ßäéá ç óõããñáöÝáò, åöüóïí ôï
äéÞãçìá åßíáé áõôïâéïãñáöéêü. Ç õðüèåóç ôïõ Ýñãïõ åêôõëßóóåôáé
óå ìéá åðï÷Þ ðïõ ç çñùßäá âñßóêåôáé áõôïåîüñéóôç óôï Ðáñß-
óé, ëüãù ôçò äéêôáôïñßáò óôçí ÅëëÜäá (1967-1974). Ç áöçãÞôñéá
ðáñïõóéÜæåé ôçí øõ÷ïëïãßá ôçò îåíéôåìÝíçò ãõíáßêáò: ç ìïíáîéÜ
ðïõ íéþèåé êáèþò ðëçóéÜæïõí ôá ×ñéóôïýãåííá (óêçíïèåôçìÝíï
ðáñáìýèé) êáé ç áíÜãêç åðéêïéíùíßáò êáé åðáöÞò ìå êÜðïéïí, ôçí
ïäçãïýí íá áãïñÜóåé Ýíá êáôïéêßäéï æþï. ÐáñÜëëçëá ïé óõíáé-
óèçìáôéêÝò äéáêõìÜíóåéò áðü ôéò ïðïßåò ðåñíÜåé ç çñùßäá, þóðïõ
íá áðïêôÞóåé ôç óêõëßôóá ðïõ ôüóï åðéèõìåß (óôåíï÷þñéá ðïõ äå
äéáèÝôåé ôá áðáéôïýìåíá ÷ñÞìáôá ãéá íá ôçí áãïñÜóåé, áãùíßá êáé
Üã÷ïò ìÞðùò ðñïëÜâåé íá ôçí áãïñÜóåé êÜðïéïò Üëëïò, ðáñïäéêÞ
áíáêïýöéóç, åê íÝïõ áãùíßá êáé Üã÷ïò êáé ôåëéêÜ ÷áñÜ). Ðáñïõóé-
Üæåôáé áíáìöéóâÞôçôá åõáßóèçôç êáé óõíáéóèçìáôéêÞ, åöüóïí åßíáé
öéëüæùç êáé ìðïñåß íá óõíõðÜñ÷åé ìå Ýíá æþï, íá áöïõãêñÜæåôáé
ôéò áíÜãêåò ôïõ, íá óÝâåôáé ôéò éäéáéôåñüôçôÝò ôïõ êáé åðéðëÝïí
íá åðéêïéíùíåß ìå áõôü. ÔÝëïò âëÝðïõìå üôé áéóèÜíåôáé åíï÷Þ êáé
óðáñáãìü øõ÷Þò, üôáí ÷Üíåé ôç óêõëßôóá ôçò.
i) ¾öïò
Ôï ýöïò ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ëéôü, åíþ ç ýðáñîç ðïëëþí åêöñá-
óôéêþí ìÝóùí ðñïóèÝôåé ãëáöõñüôçôá. Óõ÷íÜ ï ôüíïò åßíáé ìå-
ëáã÷ïëéêüò.
ii) ÁöÞãçóç
Ôï äéÞãçìá åìöáíßæåé ìéá éäéáßôåñç áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ. Áñ÷ßæåé ìå
ôï ôÝëïò ôçò éóôïñßáò, ìå ôï èÜíáôï äçëáäÞ ôïõ ìéêñïý óêõëéïý,
êáé ìÝóá áðü ìéá áíáäñïìéêÞ áöÞãçóç, ç óõããñáöÝáò åîéóôïñåß
ðþò ôçí áðÝêôçóå êáé ðþò óõìâßùóå ìáæß ôçò. Ùò ðñïò ôïí áöç-
ãçìáôéêü ôñüðï, Ý÷ïõìå ìßìçóç (Üìåóç áöÞãçóç), äçëáäÞ áöÞãçóç
óå á´ åíéêü ðñüóùðï, åíþ ï áöçãçôÞò åßíáé Ýíá áðü ôá ðñüóùðá
ôïõ Ýñãïõ.

ÌåôáöïñÝò: «óïõ êïâüôáí ç áíÜóá», «ï êüóìïò óêïôåßíéáóå», «íá
ÌåôáöïñÝò
ìïõ áíôáðïäþóåé ôï óðáñáãìü ôçò», «Ýíá ãïããçôü âãÞêå áðü ôçí
êáñäéÜ ìïõ... áðü äÜêñõá», «ïõñáíüò ãåìÜôïò äþñá… äïõëéêü æùÜ-
êé;», « êáé íá ìéá ôþñá êáñöùìÝíç», «üëç ôçí áãÜðç ðïõ ïé Üíèñùðïé
423
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ãýñù óïõ ðñïóðåñíïýí», «áðåëðéóìÝíï ðñüóùðü ìïõ», «óêçíïèå-
ΤΑ ΖΩΑ ôçìÝíï ðáñáìýèé», «óôñïããõëÜ ìðáëÜêéá êïõñíéáóìÝíá», «êáñöþ-
èçêáí óôá äéêÜ ìïõ», «ìåãÜëåò êïõâáñßóôñåò ìáëëß», «ïé ôéìÝò ôïõò
ðÝöôïõí êáôáêüñõöá», «ìç ÷áëÜóåé ôï üíåéñï», «ìáò ÷þñéæáí äýï
ìåñéÝò», «êüëëçóá ôï ìïýôñï ìïõ», «áãéÜôñåõôá ðáñÜöïñç», «ðÝ-
ôñùíå êáôáìåóÞò ôïõ ìïíïðáôéïý», «ìÜôéá ãåìÜôá áðüãíùóç», «ôá
ìÜôéá ôïõ óêýëïõ… óå ôõñáííïýí», «õðïêýøù óôï âëÝììá ôçò», «óôå-
ñçèÞêáìå ôçí ðéï ôÝëåéá ìïñöÞ áãÜðçò» ê.Ü.
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí Ýíá ìåãÜëï ìá÷áßñé», «óáí üëá ôá ÷Ýñéá», «óáí
ìáñìáñùìÝíç», «óáí óõííåöÜêéá», «üðùò ôá áíèñþðéíá âñÝöç», «óáí
ëéãùìÝíç».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «êé áñíÞèçêå íá öÜåé», «áõôïêôüíçóå», «ôá ìÜôéá
ôïõ ôñõðþíïõí ìÝóá óïõ êáé óå ÷áúäåýïõí», « ôçò ðáôñßäáò ôçò»,
«ìáò äéáëÝãïõí êáé ôá æþá» ê.Ü.
ÕðåñâïëÞ: «ôüóï üìïñöç ðïõ óïõ êïâüôáí ç áíÜóá», «ðÝèáíå ãéá
íá ìå ôéìùñÞóåé», «÷Üíåéò ôï íüçìá ôçò æùÞò», «üëá ôá ÷Ýñéá ðïõ ó’
åãêáôáëåßøáíå», «êáôáññÜêôåò ÷áñÜò», «ï êüóìïò óêïôåßíéáóå óôéò
åííéÜ ôï ðñùß», «áìÝôñçôá îåñüêëáäá», «óå ôõñáííïýí ðéï ðïëý êé
áðü åíüò ðáéäéïý», «ðïõ ïñöáíÝøáìå» ê.Ü.
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ èáíÜôïõ ôçò Íßíáò, ç åéêüíá
ôçò Üíïéîçò, ç åéêüíá ôïõ ÷ñéóôïõãåííéÜôéêïõ Ðáñéóéïý, ç åéêüíá
ôïõ ðáé÷íéäéïý ôùí ðéèÞêùí, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ôóéñßãìáôïò, ç
åéêüíá ôùí äýï êïõôáâéþí, ç åéêüíá ôçò ðåñéãñáöÞò ôçò Íßíáò, ç
åéêüíá ôçò Íßíáò íá ìçí ìðïñåß íá ðåñðáôÞóåé ê.Ü.

1. Ç áöçãÞôñéá áéóèÜíåôáé Ýíï÷ç. Âñåßôå ôá ó÷åôéêÜ ÷ùñßá êáé
åîçãÞóôå ãéáôß íéþèåé Ýôóé.
Ç áöçãÞôñéá áéóèÜíåôáé Ýíï÷ç ãéáôß èåùñåß üôé ç Íßíá áõôïêôüíç-
óå. Ôï Ýêáíå áõôü ãéá íá åêäéêçèåß ôçí áöåíôéêßíá ôçò, åðåéäÞ Þôáí
ç ðñþôç öïñÜ ðïõ ôçí Üöçíå êáé Ýöåõãå ãéá ðÝíôå ìÝñåò («Ðüóåò
öïñÝò äåí Ýêëåéóá ôçí ðüñôá… ìå ôç èëßøç ôùí ìáôéþí ôçò», «Ìéá
öïñÜ üëç êé üëç… Áõôïêôüíçóå», «Êáé íá ìéá ôþñá êáé ôüóç åñç-
ìéÜ»). ÁéóèÜíåôáé üôé ç óêõëßôóá ìå áõôüí ôïí ôñüðï ôçí ôéìþñçóå
ðïõ äåí õðÝêõøå ãéá Üëëç ìéá öïñÜ óôï óðáñáêôéêü âëÝììá ôïõ
áðï÷ùñéóìïý êáé äåí åðÝóôñåøå. Åßíáé ðåðåéóìÝíç üôé ôï óêõëß,
åöüóïí äåí åß÷áí áðï÷ùñéóôåß îáíÜ ãéá ôüóï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá
áõôïêôüíçóå, åðåéäÞ íüìéóå üôé ç áöåíôéêßíá ôçò ôçí åãêáôÝëåéøå
êáé äå èá îáíáãõñíïýóå. Óõ÷íÜ Ý÷ïõìå áêïýóåé ãéá óêõëéÜ ðïõ
ðåèáßíïõí áðü êáçìü åðåéäÞ Ý÷áóáí Þ áðï÷ùñßóôçêáí ôï áöåíôéêü
ôïõò. ÁéóèÜíåôáé åíï÷Þ ãéáôß äåí éêáíïðïßçóå ôç ìïíáäéêÞ áðáßôçóç
ôçò óêõëßôóáò áðü åêåßíç: ôçí ðáñïõóßá ôçò.
424
2. Ãéáôß ç áöçãÞôñéá áðïêáëåß ôç óêõëßôóá «óôñßãêëá»; Λιλή
Óôçí ôñßôç åíüôçôá ôïõ äéçãÞìáôïò ðáñáôßèåíôáé ôá ÷áñáêôçñé- Ζωγράφου
óôéêÜ ãíùñßóìáôá êáé ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Íßíáò. ¹ôáí ìéêñüóùìç,
ëåõêÞ êáé ðáíÝìïñöç, áëëÜ éäéüôñïðç, äßíïíôáò ôçí åíôýðùóç ôçò
óôñßãêëáò ãõíáßêáò. Ç óõìðåñéöïñÜ ôçò Þôáí áñéóôïêñáôéêÞ, ðñïôé-
ìïýóå íá êÜèåôáé óå ðïýðïõëá êáé äåí Þèåëå íá ðåñðáôÞóåé óôïõò
êáêïôñÜ÷áëïõò äñüìïõò ôïõ ÷ùñéïý. ¹ôáí áðüìáêñç êáé åðÝôñåðå
ìüíï óôçí áöçãÞôñéá íá ôçí ðëçóéÜæåé, åíþ üëïõò ôïõò Üëëïõò
ôïõò äÜãêùíå üôáí åðé÷åéñïýóáí íá ôçí áããßîïõí. ¹ôáí êáêïìá-
èçìÝíç êáé äå äå÷üôáí íá ðåñðáôÞóåé åðß ðïëëÞ þñá. Ðñïôéìïýóå
ôçí áãêáëéÜ ôçò áöåíôéêßíáò ôçò. Åýóôï÷ç åßíáé ç ðáñïìïßùóç åê
ìÝñïõò ôçò óõããñáöÝùò üôé ç óêõëßôóá Ýìïéáæå ìå ôçí Ìðñéæßô
Ìðáñíôü.
3. Óôéò äýï ôåëåõôáßåò ðáñáãñÜöïõò ç áöçãÞôñéá äéáôõðþíåé

ôéò áðüøåéò ôçò ó÷åôéêÜ ìå ôçí áãÜðç ôùí áíèñþðùí ðñïò ôá
óêõëéÜ. ÓõæçôÞóôå ôåò.
Óôéò äýï ðáñáãñÜöïõò ôçò ôÝôáñôçò åíüôçôáò äßíïíôáé ïé áðüøåéò
ôçò áöçãÞôñéáò ãéá ôçí áíõóôåñüâïõëç áãÜðç ôùí æþùí áðÝíáíôé
óôïí Üíèñùðï, êáèþò êáé ç áðÜíôçóÞ ôçò ó’ åêåßíïõò ðïõ êáôçãï-
ñïýí ôç öñïíôßäá åíüò æþïõ. ×áñáêôçñßæåé õðïêñéôÝò êáé öáýëïõò
áõôïýò ðïõ éó÷õñßæïíôáé üôé èá Þôáí ðñïôéìüôåñï, áí óôç èÝóç
ôïõ êáôïéêßäéïõ æþïõ âñéóêüôáí Ýíá ðåéíáóìÝíï ðáéäß. Èåùñåß üôé
ç åëåçìïóýíç åßíáé äåßãìá åãùéóìïý, åöüóïí êáíåßò äåí ðñïâáßíåé
ó’ áõôÞí ÷ùñßò íá ðåñéìÝíåé êÜðïéï áíôÜëëáãìá, ðïõ óõíÞèùò óõí-
äÝåôáé ìå ôçí áíáãíþñéóç åê ìÝñïõò ôñßôùí áíèñþðùí. Áíôßèåôá ç
öñïíôßäá êáé ç ðñïóôáóßá åíüò æþïõ åßíáé áíéäéïôåëÞò êáé ãßíåôáé
÷ùñßò áíôÜëëáãìá.
4. ÄéáâÜóôå ôéò åðüìåíåò óôñïöÝò áðü ôï ðïßçìá (áðüóðáóìá)

ôçò Ìõñôéþôéóóáò êáé óõãêñßíåôå ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò ìå ôï
äéÞãçìá ôçò Ë. ÆùãñÜöïõ.
Ôá äýï áõôÜ Ýñãá (äéÞãçìá êáé ðïßçìá) ðáñïõóéÜæïõí ðåñéóóüôå-
ñåò ïìïéüôçôåò ðáñÜ äéáöïñÝò ùò ðñïò ôï ðåñéå÷üìåíü ôïõò. Êáé
ôá äýï áðåõèýíïíôáé óå Ýíá êáôïéêßäéï æþï, ìå ôç äéáöïñÜ üôé ôï
äéÞãçìá êÜíåé ëüãï ãéá ìéá óêõëßôóá, åíþ ôï ðïßçìá ãéá Ýíá ãÜôï.
«ÈëéâåñÞ êáé ðáãùìÝíç» Þôáí êáé ç ìÝñá ðïõ ç Ë. ÆùãñÜöïõ áíôß-
êñéóå ãéá ðñþôç öïñÜ ôï óêõëÜêé ðïõ áñãüôåñá ðéá áðïôåëïýóå
ôï óýíôñïöï ôçò æùÞò ôçò. Ç äéáöïñÜ üìùò Ýãêåéôáé óôï üôé ç Ë.
ÆùãñÜöïõ áãüñáóå ôç Íßíá, åíþ ôï ãáôÜêé ôïõ ðïéÞìáôïò åßíáé
áäÝóðïôï êáé ç ðïéÞôñéá ôï ìáæåýåé ãéá íá ôï óþóåé. Ôüóï ç áöç-
ãÞôñéá üóï êáé ç ðïéçôéêÞ öùíÞ åßíáé ãõíáßêåò ðïõ ðåñéöÝñïíôáé
ìüíåò óôïõò äñüìïõò. Êáé ïé äýï åßíáé åõáßóèçôåò êáé óõãêéíïýíôáé
425
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ áðü ôá ôñõöåñÜ óõíáéóèÞìáôá ðïõ ôïõò åìðíÝåé ôï êÜèå æþï. ÔÝ-
ΤΑ ΖΩΑ ëïò êáé ïé äýï áðïäåéêíýïíôáé öéëüæùåò êáé áíáðôýóóïõí éäéáßôåñç
ó÷Ýóç óõíôñïöéêüôçôáò ìå ôá êáôïéêßäéá æþá ôïõò.
5. Óõãêñßíåôå ôïí ôñüðï áöÞãçóçò ôçò éóôïñßáò ìå åêåßíïí ôïõ

äéçãÞìáôïò ôïõ Ã. Óêáìðáñäþíç «Ç Âáããåëéþ–äåí–åßóáé–åíôÜîåé».
Ôï äéÞãçìá ôçò ÆùãñÜöïõ åìöáíßæåé ôçí åîÞò áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ:
Ôï äéÞãçìá áñ÷ßæåé ìå ôï ôÝëïò ôçò éóôïñßáò, ìå ôï èÜíáôï äçëá-
äÞ ôïõ ìéêñïý óêõëéïý, êáé ìÝóá áðü ìéá áíáäñïìéêÞ áöÞãçóç, ç
óõããñáöÝáò åîéóôïñåß ðþò ôçí áðÝêôçóå êáé ðþò óõìâßùóå ìáæß
ôçò. Ç ßäéá áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ, ðïõ èõìßæåé áíôßóôïé÷åò êéíçìá-
ôïãñáöéêÝò (öëáò ìðáê), óõíáíôÜôáé êáé óôï äéÞãçìá ôïõ Ã. Óêá-
ìðáñäþíç.

κειμένου
1. ÐáñáêïëïõèÞóôå ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò áöçãÞôñéáò Ýùò üôïõ áãï-
ñÜóåé ôåëéêÜ ôç óêõëßôóá. Ðïéá óôÜäéá áêïëïõèåß;
2. ¸íá óêõëß áðïäÝ÷åôáé ü,ôé áãÜðç äéáèÝôåéò»: ó÷ïëéÜóôå ôç öñÜóç
426
Η Βαγγελιώ-δεν-είσαι-εντάξει
Γιώργος Σκαμπαρδώνης
ÃåííÞèçêå óôç Èåóóáëïíßêç ôï 1953 êáé óðïýäáóå ÃáëëéêÞ Öéëï-
ëïãßá óôï ÁñéóôïôÝëåéï ÐáíåðéóôÞìéï ôçò Èåóóáëïíßêçò. ÅñãÜ-
óôçêå óå åöçìåñßäåò, óôï ñáäéüöùíï êáé ôçí ôçëåüñáóç, Ýãñáøå
óåíÜñéá ãéá ôçëåïðôéêÜ íôïêéìáíôÝñ êáé ôï óåíÜñéï ãéá ôçí ôáéíßá
ôïõ ÐáíôåëÞ Âïýëãáñç ¼ëá åßíáé äñüìïò óå óõíåñãáóßá ìå ôï
óêçíïèÝôç. Äéçýèõíå ôçí åöçìåñßäá Èåóóáëïíßêç êáé ôá ðåñéïäéêÜ
È-97 (Âñáâåßï Éðåêôóß) ÔÜìáñéî êáé ×ßëéá ÄÝíôñá.
Ï Ãéþñãïò Óêáìðáñäþíçò óÞìåñá åßíáé äéåõèõíôÞò ôïõ êáëëéôå-
÷íéêïý ðåñéïäéêïý ÐáíóÝëçíïò ôçò åöçìåñßäáò ÊõñéáêÜôéêç Má-
êåäoíßá ðïõ ôéìÞèçêå ìå ôï åõñùðáúêü âñáâåßï European Award
News Paperdesign 2000.
Ç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ôïõ Ç Óôåíùðüò ôùí ÕöáóìÜôùí ôéìÞèçêå
ìå ôï Êñáôéêü Âñáâåßï ÄéçãÞìáôïò ôï 1993. Óôá Ýñãá ôïõ ðåñéëáì-
âÜíïíôáé åðßóçò ôá åîÞò: ÌÜôé öþóöïñï, êïõìÜíôï ãåñü, Ç øß÷á ôçò
ìåôáëáâéÜò, ÐÜëé êåíôÜåé ï óôñáôçãüò, ÃåñíÜù åðéôõ÷þò.

Ôï äéÞãçìá ðñïÝñ÷åôáé áðü ôç óõëëïãÞ äéçãçìÜôùí ôïõ Óêáìðáñ-
äþíç Ç Óôåíùðüò ôùí ÕöáóìÜôùí (1992). Êýñéï ÷áñáêôçñéóôéêü
ôùí äéçãçìÜôùí ôïõ åßíáé ç èáõìáóôÞ ïéêïíïìßá ôïõ ëüãïõ, ç åý-
óôï÷ç ðåñéãñáöÞ ðñïóþðùí êáé êáôáóôÜóåùí êáé ôï îÜöíéáóìá
ìå ôï ïðïßï êëåßíåé ôï êáèÝíá ôïõò – ðïõ ïñßæåé ìáæß êáé ôçí ïõóßá
ôçò éóôïñßáò. Ï óõããñáöÝáò ìå áðÝñéôôï ýöïò êáé ïéêïíïìßá óôá
ó÷Þìáôá ëüãïõ Þ ôéò ðïéçôéêÝò åîÜñóåéò, åíáëëÜóóåé óôç äéÞãçóç
ôïõ äõíáìéêÝò åéêüíåò, áðïöåýãïíôáò ôéò óôáôéêÝò ðáñáóôÜóåéò. Ç
ðåñéãñáöÞ åðéêåíôñþíåôáé êõñßùò óå áíèñþðïõò êáé êáôáóôÜóåéò,
åíþ ôá ãåãïíüôá áíáäéáôÜóóïíôáé ÷ñïíéêÜ, óõ÷íÜ áíáóêåõÜæïíôáé
Þ áëëÜæåé ç ïðôéêÞ ãùíßá, þóôå ç ãñáììÞ ôçò áíéóôüñçóçò íá ðñï-
êáëåß ôçí Ýêðëçîç.
427
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ Γ. Δομή του έργου
ΤΑ ΖΩΑ
Ôï äéÞãçìá ÷ùñßæåôáé óå ôÝóóåñéò èåìáôéêÝò åíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «ÊÜèïìáé óôçí çìéêõêëéêÞ âåñÜíôá... ôçí ôåëåõôáßá
öïñÜ»: Ç áöïñìÞ ôçò áíÜìíçóçò.
2ç åíüôçôá: « Óïõñïýðùíå êáé êáèüìáóôáí… áðñüâëåðôç óõìðåñé-
öïñÜ ôçò»: Ôï ñéøïêßíäõíï ðáé÷íßäé ôçò ãÜôáò.
3ç åíüôçôá: «Óêåöôüìïõí äéÜöïñåò ëïãéêÝò… êáé ôï ’÷áìå ðéá îå-
÷Üóåé»: Ôï ðáé÷íßäé áðïâáßíåé ìïéñáßï.
4ç åíüôçôá: «Ñïõöþ ìéá ãïõëéÜ… ìå ôçí üðéóèåí»: Ç óõíÝ÷åéá ôçò
áíáðüëçóçò.
ÈÝìá ôïõ äéçãÞìáôïò åßíáé ôï ðáé÷íßäé ôçò ãÜôáò, ìå ôï áóõíÞèé-
óôï üíïìá «Âáããåëéþ äåí åßóáé åíôÜîåé», ðïõ åßíáé ñéøïêßíäõíï êáé
êÜðïéá óôéãìÞ áðïâáßíåé ìïéñáßï. ¸íá ìðñåëüê åßíáé ç áöïñìÞ ãéá
ôçí ïðïßá ï Þñùáò åðéëÝãåé íá èõìÜôáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá.
Ôï äéÞãçìá èåìáôéêÜ åðåêôåßíåôå óôéò éäéáßôåñåò áíÜãêåò ðïõ ìðï-
ñåß íá ãåííéïýíôáé óå Ýíá êáôïéêßäéï æþï, áëëÜ êáé óôç óçìáóßá
ôùí êáôïéêßäéùí æþùí óôç æùÞ ìáò. Åðßóçò ôï äéÞãçìá êÜíåé ëüãï
ãéá ôçí éáôñéêÞ öñïíôßäá ôùí æþùí, êáèþò êáé ãéá ôïõò êéíäýíïõò
ðïõ áðåéëïýí ôç æùÞ êáé ôçí áêåñáéüôçôá ôùí æþùí óôá áóôéêÜ
êÝíôñá.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ôïõ êåéìÝíïõ, ðïõ áðïôåëåß êáé ôçí
åéóáãùãÞ óôçí éóôïñßá, âëÝðïõìå ôïí Þñùá – áöçãçôÞ íá ñåìâÜæåé
óôï ìðáëêüíé ôïõ óðéôéïý ôïõ êáé íá øçëáöåß Ýíá êáñöß ðïõ Ý÷åé
êñåìáóìÝíï óôçí êëåéäïèÞêç ôïõ êáé ç ïðïßá ôïõ ðñïêáëåß ôçí
áíÜìíçóç ôçò éóôïñßáò ðïõ èá åêôõëé÷èåß óôç óõíÝ÷åéá. Ç áíÜìíç-
óç áöïñÜ ôçí áãáðçìÝíç êáôïéêßäéá ãÜôá ôïõ Þñùá.
2ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ ôï óêçíéêü ôçò ðëïêÞò áëëÜæåé êáé
ôï ðñüóùðï ôçò áöÞãçóçò áðü á´ åíéêü ìåôáôñÝðåôáé óå á´ ðëç-
èõíôéêü. Åðßóçò ìåôáöåñüìáóôå óôï ðáñåëèüí, äçëáäÞ ç áöÞãçóç
ãßíåôáé áíáäñïìéêÞ. Ï Þñùáò èõìÜôáé ôï ñéøïêßíäõíï ðáé÷íßäé ôçò
ãÜôáò ôïõ: ç ãÜôá óÝñíåôáé áèüñõâá Ýîù áðü ôï óðßôé, äéáó÷ßæåé
ôïí êÞðï ôïõ óðéôéïý, ðçäÜåé ôï öñÜ÷ôç êáé êõíçãÜåé éðôÜìåíá
Ýíôïìá ðïõ åíôïðßæåé óôï öùò ôùí ðñïâïëÝùí ôùí áõôïêéíÞôùí
ðïõ äéáó÷ßæïõí ôï äñüìï Ýîù áðü ôï óðßôé. Áõôü óçìáßíåé üôé èÝ-
ôåé ôç æùÞ ôçò óå êßíäõíï åöüóïí ðåôÜãåôáé óôï äñüìï ôçí þñá
ðïõ ðåñíïýí áõôïêßíçôá. Ï áöçãçôÞò óêÝöôåôáé äéÜöïñåò åêäï÷Ýò
428 åîÞãçóçò áõôÞò ôçò åðéêßíäõíçò óõìðåñéöïñÜò ôçò ãÜôáò. Åßíáé
óßãïõñïò üôé áõôÞ äåí ïöåßëåôáé óå ðåßíá. ÕðïèÝôåé üôé ìå áõôüí Γιώργος
ôïí ôñüðï ç ãÜôá éêáíïðïéåß ôï êõíçãåôéêü ôçò Ýíóôéêôï Þ ôá öï- Σκαμπαρδώνης
íéêÜ êáé áéìïâüñá Ýíóôéêôá ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôï åßäïò ôçò êáé ðïõ
Ý÷ïõí åðéâéþóåé ìÝóá ôçò. ºóùò ðÜëé ç åðéèåôéêÞ ôçò óõìðåñéöïñÜ
íá ïöåßëåôáé óå äéêÞ ôçò ðñïóùðéêÞ ðñïôßìçóç Þ ìáíßá.
3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ðåñéãñáöÞ
ãéá Üëëç ìéá öïñÜ ôïõ ñéøïêßíäõíïõ ðáé÷íéäéïý ôçò Âáããåëéþò äåí
åßóáé åíôÜîåé, ðïõ üìùò áõôÞ ôç öïñÜ áðÝâç ìïéñáßï ãéá ôç æùÞ
ôçò. Ðçäþíôáò ãéá íá ðéÜóåé ôï èÞñáìÜ ôçò, Ýðåóå óôéò ñüäåò åíüò
áõôïêéíÞôïõ ðïõ ôç óêüôùóå. Ï áöçãçôÞò ðëçóéÜæåé ôï ðôþìá ôçò
êáé äéáêñßíåé ôï ÷ñõóü êáñöß ðïõ åß÷å åìöõôåýóåé ï êôçíßáôñïò
óôï äåîß ôçò ðüäé. Ç áíÜäñïìç áöÞãçóç åäþ ðÜåé áêüìç ðéï ðßóù
÷ñïíéêÜ, üôáí ï Þñùáò ðåñéìÜæåøå ôç ãÜôá ðïõ åß÷å ðÝóåé áðü
ðïëõêáôïéêßá êáé åß÷å óðÜóåé ôï äåîß ôçò ðüäé. Óå áõôü ôï óçìåßï,
ëïéðüí, ï áöçãçôÞò ìÜò åîçãåß ôé Þôáí áõôü ôï ÷ñõóü êáñöß, óôçí
áöÞ ôïõ ïðïßïõ,ï Þñùáò èõìÜôáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá. Ï áíá-
ãíþóôçò áéóèÜíåôáé Ýêðëçîç êáé óõãêßíçóç.
4ç åíüôçôá: Óôçí ôÝôáñôç åíüôçôá ç áöÞãçóç åðáíÝñ÷åôáé óôïí
ôüðï êáé óôï ÷ñüíï áð’ üðïõ îåêßíçóå êáé óõíå÷ßæåé ôçí áöÞãçóç
ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ çëéïâáóéëÝìáôïò. Óôï óêçíéêü ðñïóôßèåôáé
êáé ç åéêüíá åíüò áõôïêéíÞôïõ ðïõ ðåñíÜ áðü ôï äñüìï.
¹ñùáò – áöçãçôÞò: Ï áöçãçôÞò åêöñÜæåôáé ìå åõáéóèçóßá êáé
ôñõöåñüôçôá óôá ÷ùñßá üðïõ ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí áãáðçìÝíç ôïõ
ãÜôá: «ôçí ôáÀæáìå üëïé áñêåôÜ… ãéá íá îáíáöÜåé», «Ôçí ðáñáêïëïõ-
èïýóá êáèçëùìÝíïò, áäýíáìïò íá ôç ìáëþóù ãéá íá îáíáãõñßóåé
óðßôé». Ôïí âëÝðïõìå íá ðáñáêïëïõèåß ìå èáõìáóìü ôïí ôñüðï
êõíçãéïý ôçò ãÜôáò, ôïí ïðïßï ìÜëéóôá ðñïóðáèåß íá åñìçíåýóåé.
Áõôü äåß÷íåé üôé ï Þñùáò óÝâåôáé ôéò éäéáéôåñüôçôåò êáé ôéò åðéèõ-
ìßåò ôïõ êáôïéêßäéïõ æþïõ êáé ìÜëéóôá öôÜíåé óôï óçìåßï íá ëÝåé
«ç ôåëåõôáßá ôçò áðüðåéñá Þèåëá íá ’íáé ðåôõ÷çìÝíç åíôåëþò»,
Ýóôù êé áí áõôÝò ïé éäéáéôåñüôçôåò ïäÞãçóáí óôï èÜíáôï ôï æþï
êáé ðñïêÜëåóáí ó’ áõôüí ôüóï ðüíï. Ç éäéáßôåñç áãÜðç ðïõ ôñÝöåé
ãé’ áõôÞí áðïäåéêíýåôáé êáé áðü ôï ãåãïíüò üôé ôç èõìÜôáé óõ÷íÜ
êáé áêüìç, Ýðåéôá áðü ôüóï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá ðïõ ìåóïëÜâçóå,
åöüóïí Ý÷åé êñáôÞóåé ùò åíèýìéï ôï ÷ñõóü êáñöß ðïõ Ýóùóå ôï
ôóáêéóìÝíï ôçò ðüäé.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ìå ëåîéëïãéêü ðëïýôï êáé ðïëëÜ
êïóìçôéêÜ åðßèåôá. 429
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ii) ¾öïò
ΤΑ ΖΩΑ Ôï ýöïò åßíáé áðëü êáé ñåáëéóôéêü, åíþ ôá ðëïýóéá åêöñáóôéêÜ
ìÝóá ôï êáèéóôïýí ãëáöõñü. Ç áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ äßíåé ôüíï
áãùíßáò êáé êåíôñßæåé ôï åíäéáöÝñïí ôïõ áíáãíþóôç, åíþ ç áöÞ-
ãçóç äå ãßíåôáé ðïôÝ ìïíüôïíç. Ç ðåñéãñáöéêÞ éêáíüôçôá ôïõ óõã-
ãñáöÝá äßíåé óôá ãåãïíüôá ìéá Ýíôïíç ðáñáóôáôéêüôçôá.
iii) ÁöÞãçóç
Ç áöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ åßíáé éäéüìïñöç êáé êéíçìáôïãñáöéêïý ôý-
ðïõ. ÌÝóù ôïõ öëáò ìðáê ðïõ ðñïêáëåßôáé áðü ôï êïßôáãìá ôïõ
÷ñõóïý êáñöéïý, ôï ïðïßï âñéóêüôáí óôï ðüäé ôçò íåêñÞò ãÜôáò
êáé ôï åß÷å êñåìÜóåé ï áöçãçôÞò óôçí êëåéäïèÞêç ôïõ ãéá íá ôç
èõìÜôáé, ìáèáßíïõìå ôçí éóôïñßá ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé åíôÜîåé.
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò åßíáé ìßìçóç (Üìåóç áöÞãçóç), óå á´ ðñü-
óùðï, üðïõ áöçãçôÞò åßíáé Ýíáò áðü ôá ðñüóùðá ôïõ Ýñãïõ.

ÌåôáöïñÝò: «ðïõ áóôñÜöôåé êïêêéíßæïíôáò… çëéïâáóéëÝìáôïò», «åõ-
ëýãéóôçò ðáíïõñãßáò», «êõìÜôéæå äéåñåõíçôéêÜ», «ðáôþíôáò åõëáâéêÜ
óôï ÷ïñôÜñé», «óôçí êüøç ôïõ êñÜóðåäïõ», «ôéíáæüôáí êåñáõíï-
âüëá», «óôñïâßëïõò áÝñá êáé óêüíçò», «êÜñöùíáí ïé ðñïâïëåßò»,
«áðáéôçôéêü ðáñÜðïíï», «Íá âãáßíåé êñõöÜ ôç íý÷ôá… ãéá íá åðáëç-
èåõôåß», «ôõöëÝò ìáíßåò», «íá ãåñáêþóåé êÜôé áíýðáñêôï», «äñïóåñÞ
óõíïéêéáêÞ óéùðÞ», «öñåíÜñéóìá ðáíéêïý», «êáèþò ðñïóãåéùíüôáí»,
«îåìýôéæå ôï ÷ñõóü êáñöß» ê.Ü.
Ðáñïìïéþóåéò: «óáí íáñêïóõëëÝêôçò», «óáí ðÝôñá», «óáí íá ôçí
åß÷å ìÝóá ôçò ñïõöÞîåé», «óáí êéôñéíïêüêêéíç ðáôóáâïýñá», «ìïõ
öáßíåôáé üôé êéíåßôáé ìå ôçí üðéóèåí».
Áóýíäåôï: «ðåñíïýóå áéëïõñïåéäþò… êáñáäïêþíôáò õðïìïíåôéêÜ»,
«Ìüëéò ôï åíôüðéæå…áÝñá êáé óêüíçò», «Êé ýóôåñá óôåêüôáí… áíôß-
èåôç êáôåýèõíóç», «Íá âãáßíåé êñõöÜ ôç íý÷ôá… ãéá íá åðáëçèåõ-
ôåß».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ êáñöéïý, ç åéêüíá ôçò ãÜôáò ðïõ öåñìÜñåé,
ç åéêüíá ôçò ãÜôáò íá ãëéóôñÜåé óôï ÷ïñôÜñé, ç åéêüíá ôïõ áôõ÷Þ-
ìáôïò, ç åéêüíá ôçò íåêñÞò ãÜôáò ê.Ü.

1. Ãéáôß ç ãÜôá ðáßæåé áõôü ôï èáíÜóéìï ðáé÷íßäé; Ðïéåò áðüøåéò
äéáôõðþíåé ï áöçãçôÞò; Åíôïðßóôå ôåò êáé óõæçôÞóôå ôåò.
«éêáíïðïéþíôáò ôï êõíçãåôéêü ôçò Ýíóôéêôï…»
«äéêáéþíïíôáò ôïí ðñïáéþíéï öüíï ìÝóá ôçò…»
«íá îáíáãßíåé ôï âáóéëéêü áéëïõñïåéäÝò…»
430 «íá õðÜêïõóå óå Üëëåò äéêÝò ôçò, ôõöëÝò ìáíßåò…»
Ï áöçãçôÞò óêÝöôåôáé äéÜöïñåò åêäï÷Ýò ðïõ ìðïñåß íá åîçãïýí Γιώργος
ôçí åðéêßíäõíç óõìðåñéöïñÜ ôçò ãÜôáò. Åßíáé óßãïõñïò üôé áõôÞ äåí Σκαμπαρδώνης
ïöåßëåôáé óå ðåßíá. ÕðïèÝôåé üôé ìå áõôüí ôïí ôñüðï ç ãÜôá éêáíï-
ðïéåß ôï êõíçãåôéêü ôçò Ýíóôéêôï Þ ôá öïíéêÜ êáé áéìïâüñá Ýíóôéêôá
ðïõ ÷áñáêôÞñéæáí ôï åßäïò ôçò êáé ðïõ Ý÷ïõí åðéâéþóåé ìÝóá ôçò.
×ñÞóéìç åßíáé ç ðëçñïöïñßá üôé ç ãÜôá ðñùôïåîçìåñþèçêå áðü
ôïõò Áéãõðôßïõò, ðïõ ôç èåùñïýóáí éåñü æþï êáé ðñïóôÜôåõå ôá
âáóéëéêÜ ôïõò áíÜêôïñá. ºóùò ðÜëé ç åðéèåôéêÞ ôçò óõìðåñéöïñÜ
íá ïöåßëåôáé óå äéêÞ ôçò ðñïóùðéêÞ ðñïôßìçóç Þ ìáíßá.
2. Óõãêñßíåôå ôïí ôñüðï áöÞãçóçò ôçò éóôïñßáò ìå ôïí áíôßóôïé-
÷ï ôñüðï óôï äéÞãçìá ôçò Ë. ÆùãñÜöïõ «Óôñßãêëá êáé êáëëïíÞ».
Ôé ðáñáôçñåßôå;
Êáé óôá äýï äéçãÞìáôá ÷ñçóéìïðïéåßôáé ç ßäéá éäéáßôåñç áöçãçìá-
ôéêÞ ôå÷íéêÞ ôçò áíÜäñïìçò áöÞãçóçò. Ç áöÞãçóç îåêéíÜ áðü ôï
ôÝëïò, ðïõ åßíáé êáé ôï ðáñüí, êáé ìÝóá áðü Ýíá öëáò ìðáê ðïõ
èõìßæåé êéíçìáôïãñáöéêÞ ôáéíßá, ðáñáôßèåôáé êáé ç õðüëïéðç éóôïñßá
ôïõ êÜèå æþïõ.
3. ÄïêéìÜóôå íá ãñÜøåôå ôçí éóôïñßá ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé
åíôÜîåé ìå ôç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ôùí ãåãïíüôùí. Ðïéá óåéñÜ
áöÞãçóçò ôçò éóôïñßáò óÜò áñÝóåé ðåñéóóüôåñï êáé ãéáôß;
Ç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ ôùí ãåãïíüôùí åßíáé ç åîÞò:
Ï áöçãçôÞò âñßóêåé ìéá ãÜôá ðïõ åß÷å ðÝóåé áðü ìéá ðïëõêáôïéêßá
êáé Ý÷åé óðÜóåé ôï äåîß ôçò ðüäé. Ôçí ðÜåé óôïí êôçíßáôñï, ï ïðïßïò
ãéáôñåýåé ôï ðüäé ôçò, ôïðïèåôþíôáò ôçò ãéá åìöýôåõìá Ýíá ÷ñõóü
êáñöß. Ï Þñùáò öñïíôßæåé ôç ãÜôá êáé ôçí ðáßñíåé ãéá êáôïéêßäéï.
Áêïëïõèåß ç ðåñéãñáöÞ áðü ôïí áöçãçôÞ ôïõ ñéøïêßíäõíïõ ðáé-
÷íéäéïý ôçò ãÜôáò, åíþ åêåßíïò ôçí ðáñáêïëïõèåß ìå èáõìáóìü êáé
ðñïóðáèåß íá åñìçíåýóåé ôïõò ëüãïõò ãéá ôïõò ïðïßïõò ëåéôïõñãåß
ìå ôïí ôñüðï áõôü.
Áêïëïõèåß ôï ðåñéóôáôéêü ôïõ áôõ÷Þìáôïò, üôáí ôï ñéøïêßíäõíï
ðáé÷íßäé ôçò Âáããåëéþò äåí åßóáé åíôÜîåé áðïäåéêíýåôáé ôåëéêÜ èá-
íÜóéìï.
Ç éóôïñßá ôåëåéþíåé ìå ôç ìåôáöïñÜ ôçò áöÞãçóçò óôï ðáñüí, ðïõ
âñßóêåé ôïí áöçãçôÞ – Þñùá êáèéóìÝíï óôç âåñÜíôá ôïõ óðéôéïý
ôïõ, íá èõìÜôáé ôçí áãáðçìÝíç ôïõ ãÜôá, øçëáöþíôáò ôï ÷ñõóü
êáñöß ôçò êëåéäïèÞêçò ôïõ.
Áðü ôïõò äýï áöçãçìáôéêïýò ôñüðïõò (áöÞãçóç ìå ÷ñïíïëïãéêÞ
óåéñÜ, áíÜäñïìç áöÞãçóç) ðñïôéìçôÝïò åßíáé áõôüò ðïõ ÷ñçóéìï-
ðïéåß ï Ã. Óêáìðáñäþíçò, êáèüôé äéáôçñåß áìåßùôï ôï åíäéáöÝñïí
ôïõ áíáãíþóôç êáé óôï ôÝëïò ôïí åêðëÞóóåé. ÕðÜñ÷åé áãùíßá íá
ìÜèïõìå ôåëéêÜ ôé åßíáé áõôü ôï ÷ñõóü êáñöß êáé üôáí ìáò áðïêá-
ëýðôåôáé, óõììåôÝ÷ïõìå óôç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç ôïõ áöçãç- 431
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ ôÞ. Äåí õðÜñ÷åé ìïíïôïíßá, áëëÜ ãïñãüôçôá êáé æùçñüôçôá óôçí
ΤΑ ΖΩΑ áöÞãçóç.

κειμένου
1. Ðþò êñßíåôå ôçí áðüöáóç ôïõ áöçãçôÞ – Þñùá íá öñïíôßóåé ôç
÷ôõðçìÝíç ãÜôá êáé ôé óõìðåñÜóìáôá âãÜæåôå áðü áõôü ãéá ôï
÷áñáêôÞñá ôïõ;
2. Ðïéá åêäï÷Þ åñìçíåßáò ôïõ ñéøïêßíäõíïõ ðáé÷íéäéïý ôçò ãÜôáò
óÜò ìïéÜæåé ðåñéóóüôåñï ëïãéêÞ. Ìðïñåßôå íá óêåöôåßôå êÜðïéïí
Üëëï ëüãï ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôçò áõôÞ;
3. ×ñõóü êáñöß:
á. ðïéïò ï ñüëïò ôïõ óôçí åîÝëéîç ôçò ðëïêÞò, êáé
â. ôé óçìáßíåé ãéá ôïí áöçãçôÞ;
432
Ο αδάμαστος
Τζακ Λόντον
Ï Ôæáê Ëüíôïí ãåííÞèçêå ôï 1876 óôï Óáí Öñáíôóßóêï. ¹ôáí ôï
ìïíáäéêü ðáéäß ôçò Öëüñáò ÃïõÝëìáí, ìéáò äáóêÜëáò ìïõóéêÞò êáé
ôïõ Ãïõßëéáì ×Ýíñé, åíüò ðëáíüäéïõ áóôñïëüãïõ. Ç ìçôÝñá ôïõ îá-
íáðáíôñåýôçêå Ýíá ÷Þñï êáé âåôåñÜíï ôïõ åìöýëéïõ ðïëÝìïõ, ôïí
Ôæïí Ëüíôïí, ðïõ åß÷å äõï êüñåò, ôçí Åëßæá êáé ôçí ºíôá. ÐÞñå ôï
üíïìá ôïõ ðáôñéïý ôïõ êé ïíïìÜóôçêå Ôæïí Ãêñßöéè Ëüíôïí. ÐÝñáóå
ôçí ðáéäéêÞ ôïõ çëéêßá óôï Óáí Öñáíôóßóêï êé Ýêáíå ðïëëÝò äïõ-
ëåéÝò ãéá íá êåñäßóåé ëßãá äïëÜñéá. Ôï 1893 ìðÜñêáñå óôç óêïýíá
«Óïößá ÓÜäåñëáíô» êé áõôÞ ç åìðåéñßá ôïõ ôïí âïÞèçóå íá ãñÜøåé
êáé íá åêäþóåé ôçí ðñþôç ôïõ éóôïñßá, åíþ Ýãéíå ôï õëéêü ãéá ôï
êáëýôåñü ôïõ ìõèéóôüñçìá. Áðü ôüôå Ýãñáöå óõíÝ÷åéá êáé ôï 1906
åêäüèçêå ï Áóðñïäüíôçò, ç éóôïñßá åíüò Üãñéïõ óêýëïõ, ðïõ åîç-
ìåñþèçêå áðü ôïí ðïëéôéóìü. Ôá ôåëåõôáßá åðôÜ ÷ñüíéá ôçò æùÞò
ôïõ ç õãåßá ôïõ êëïíßóôçêå óïâáñÜ, åîáéôßáò ôçò ðïëõôÜñá÷çò
æùÞò ôïõ. Ôï 1916 ðáñáéôÞèçêå áðü ôï Óïóéáëéóôéêü Êüììá êáé ëßãï
áñãüôåñá ðÞñå õðåñâïëéêÞ äüóç áðü ÷Üðéá ãéá ôï óõêþôé ôïõ. Ôï
åß÷å êÜíåé êé Üëëåò öïñÝò, ìá áõôÞ ôç öïñÜ ç áóèåíéêÞ êñÜóç ôïõ
äåí Üíôåîå. ¸ðåóå óå êþìá êáé ðÝèáíå óôéò 22 Íïåìâñßïõ 1916 óå
çëéêßá 40 åôþí. ¸ãñáøå ðÜíù áðü ðåíÞíôá âéâëßá óå åßêïóé ÷ñüíéá
êáé Þôáí óáí íá Ýæçóå åííéÜ æùÝò. ÕðÞñîå ôï ðñùôüôõðï ôïõ Áìå-
ñéêÜíïõ Þñùá, ðïõ ðñïóðÜèçóå íá æÞóåé üóá Ýãñáøå. ÁðïëÜìâáíå
ôç æùÞ êÜèå óôéãìÞ, ëåò êáé èá æïýóå ãéá ðÜíôá. ¹ôáí ìýèïò ãéá
ôçí åðï÷Þ ôïõ, áëëÜ êáé ãéá ôç äéêÞ ìáò.

Ï Áóðñïäüíôçò åßíáé ç éóôïñßá ôïõ åãêëéìáôéóìïý åíüò Üãñéïõ
óêýëïõ óôïí êüóìï ôùí áíèñþðùí êáé èåùñåßôáé ç óõíÝ÷åéá ôïõ
áñéóôïõñãÞìáôïò ôïõ Ôæáê Ëüíôïí Ôï ÊÜëåóìá ôçò ¢ãñéáò Öýóçò.
Ï Áóðñïäüíôçò, ôï ìéêñü ëõêÜêé, ãåííÞèçêå êé Ýæçóå ôïõò ðñþôïõò
ìÞíåò ôçò æùÞò ôïõ óôçí ¢ãñéá Öýóç, êïíôÜ óôç ìçôÝñá ôïõ, ôçí
433
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ Êéôò. Ç áé÷ìáëùóßá ôïõ áðü ôïõò ÉíäéÜíïõò ôïý ìáèáßíåé íá æåé êï-
ΤΑ ΖΩΑ íôÜ óôïõò áíèñþðïõò êáé ç æùÞ ôïõ êïíôÜ óôïí Ùñáßï Óìéè, ðïõ
ôïõ öÝñåôáé áðÜíèñùðá êáé óêëçñÜ, ôïí êÜíåé Üãñéï, áäõóþðçôï
êáé åêäéêçôéêü, ðÜíôá Ýôïéìï êáé óå åðéöõëáêÞ ãéá íá åðéâéþóåé êáé
íá áãùíéóôåß ãéá ôç æùÞ ôïõ. ¼ìùò, ç áãÜðç åíüò áíèñþðïõ ôïí
Ýìáèå ôçí áãÜðç, ôçí åêôßìçóç êáé ôï óåâáóìü. ÁõôÞ ç áãÜðç ôïí
Ýêáíå íá âÜëåé óå êßíäõíï áêüìá êáé ôçí ßäéá ôïõ ôç æùÞ ãéá íá ôïí
ðñïóôáôÝøåé êáé ðÜíù áð’ üëá íá ãßíåé ï ðéï ðéóôüò êáé ðïëýôéìïò
ößëïò ôïõ.

Ôï áðüóðáóìá áðïôåëåß ìéá åíéáßá èåìáôéêÞ åíüôçôá, ðïõ ðåñéãñÜ-
öåé ôéò ðñþôåò ðñïóðÜèåéåò ôùí äýï óõíôñüöùí íá åîçìåñþóïõí
Ýíá ëõêüðïõëï. Ùóôüóï èá ìðïñïýóå êáíåßò íá ôï ÷ùñßóåé óå ôñåéò
åðéìÝñïõò õðïåíüôçôåò:
1ç åíüôçôá: «Åßíáé ìÜôáéï… êé åßíáé ðéï Üãñéïò ðáñÜ ðïôÝ»: Ïé ðñþ-
ôåò ðñïóðÜèåéåò åîçìÝñùóçò ôïõ Áóðñïäüíôç.
2ç åíüôçôá: «Äùó’ ôïõ ìéá åõêáéñßá… ¸ëá!»: Ç äåýôåñç åõêáéñßá ðïõ
äßíåôáé óôïí Áóðñïäüíôç. ÓêÝøåéò êáé óõíáéóèÞìáôá ôïõ æþïõ.
3ç åíüôçôá: «Ìá ôï èåü… ãéá íá ôï óêïôþóïõìå»: Ç ôåëåõôáßá ðñï-
óðÜèåéá ðñïóÝããéóçò ôïõ Áóðñïäüíôç êáé ôá óõìðåñÜóìáôá ðïõ
âãÜæïõí ïé äýï ößëïé.
Ôï áðüóðáóìá ðñáãìáôåýåôáé ôçí åðßìïíç ðñïóðÜèåéá äýï áíôñþí,
ôïõ Ìáô êáé ôïõ Ãïõßíôïí Óêïô, íá äáìÜóïõí Ýíá áãñéåìÝíï ëõêü-
ðïõëï. Ç õðïìïíÞ êáé ç êáôáíüçóç ôùí äýï áíôñþí áðÝíáíôé óôïí
Áóðñïäüíôç áðïôåëåß ôçí áðáñ÷Þ ôçò åîçìÝñùóÞò ôïõ. Ï Áóðñï-
äüíôçò åßíáé ðïëý Üãñéïò, áêñéâþò åðåéäÞ Ý÷åé ÷Üóåé ôçí åìðéóôï-
óýíç ôïõ óôïõò áíèñþðïõò, ðïõ ìÝ÷ñé ôþñá ôïí ÷ñçóéìïðïéïýóáí
âÜæïíôÜò ôïí íá óõììåôÝ÷åé óå êõíïìá÷ßåò. ¸íá áðü ôá èåìáôéêÜ
êÝíôñá ôïõ áðïóðÜóìáôïò åßíáé, ëïéðüí, ï ðñïâëçìáôéóìüò ãéá
ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï Üíèñùðïò óõìðåñéöÝñåôáé áðÝíáíôé óôá
æþá. Åðßóçò ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôçí åîçìÝñùóç ôùí æþùí ÷Üñç óôçí
õðïìïíÞ ôïõ áíèñþðïõ. Ï Áóðñïäüíôçò åðßóçò äéáêñßíåôáé ãéá ôç
íïçìïóýíç ôïõ êáé ôçí éêáíüôçôÜ ôïõ íá äéáêñßíåé ôéò äéáèÝóåéò
ôùí áíèñþðùí.

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç åíüôçôá ðáñáêïëïõèïýìå ôéò ðñþôåò ðñï-
óðÜèåéåò ôùí äýï óõíôñüöùí íá åîçìåñþóïõí ôïí Áóðñïäüíôç.
434
Åêåßíïò üìùò åßíáé åîáéñåôéêÜ Üãñéïò êáé åðéèåôéêüò êáé ç ðáñïõóßá Τζακ
ôïõ áðåéëåß üëïõò ôïõò ðáñåõñéóêïìÝíïõò. Ï Óêïô åßíáé áðïãïç- Λόντον
ôåõìÝíïò êáé èåùñåß üôé ìáôáéïðïíïýí óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá
ôïí äáìÜóïõí. Ï Ìáô áíôßèåôá äéáôçñåß ôéò åëðßäåò ôïõ êáé ìÜëé-
óôá áðü ôá óçìÜäéá áðü Ýëêçèñï ðïõ äéáêñßíåé óôï ôñé÷ùôü ôïõ
Áóðñïäüíôç óõìðåñáßíåé üôé ï ëýêïò åßíáé Þäç åîçìåñùìÝíïò êáé
üôé åßíáé æÞôçìá ÷ñüíïõ ç åîçìÝñùóÞ ôïõ.
2ç åíüôçôá: Ï Ìáô ðñïôåßíåé íá ÷ñçóéìïðïéÞóïõí ìðáóôïýíé êáé
íá áöåèåß åëåýèåñïò, èåùñþíôáò üôé Ýôóé èá Ý÷ïõí êáëýôåñá áðï-
ôåëÝóìáôá. Ôïõ êÜêïõ üìùò. Áðü ôï ìßóïò ìå ôï ïðïßï êïéôÜåé ôï
ìðáóôïýíé ï Áóðñïäüíôçò, ï Ìáô êáôáëáâáßíåé üôé åßíáé Ýîõðíïò.
Óôçí åíüôçôá áõôÞ åðßóçò åðé÷åéñåßôáé ï Áóðñïäüíôçò íá áöåèåß
ãéá ðñþôç öïñÜ åëåýèåñïò. Óôï óçìåßï áõôü âëÝðïõìå ôïí ßäéï ôïí
Áóðñïäüíôç ðñïóùðïðïéçìÝíï íá ðáñáèÝôåé ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõ-
íáéóèÞìáôÜ ôïõ. ÐåñéãñÜöåé ôçí êáêïìåôá÷åßñéóç ðïõ åß÷å ãíùñßóåé
ìÝ÷ñé ôþñá áðü ôïõò áíèñþðïõò êáé ôç óôÝñçóç ôçò åëåõèåñßáò
ôïõ. Óôá ìÜôéá ôïõ ïé Üíèñùðïé åßíáé èåïß ðïõ ðÜíôïôå èÝëïõí íá
ôïõ êÜíïõí êáêü. Äõóðéóôåß áðÝíáíôé óôçí êßíçóç ôïõ Óêïô êáé ôïõ
Ìáô íá ôïí áöÞóïõí åëåýèåñï, ãé’ áõôü êáé ïðéóèï÷ùñåß ìáêñéÜ
ôïõò, ôïõò ðáñáôçñåß ðåñéìÝíïíôáò ôç íÝá ôïõ äïêéìáóßá êáé åßíáé
ðÜíôïôå Ýôïéìïò íá åðéôåèåß. ¼ëç áõôÞ ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áóðñï-
äüíôç äåß÷íåé Ýíá âáèéÜ ðëçãùìÝíï æþï, ðïõ Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí
êáêïìåôá÷åßñéóç êáé ôçí áðáíèñùðéÜ. Ôï ìüíï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé ìÝ÷ñé
ôþñá íá êÜíåé –êáé ôïõ ôï Ýìáèáí ïé Üíèñùðïé– åßíáé íá åðéôßèåôáé
êáé íá óêïôþíåé Üëëá óêõëéÜ. ¼óï ðéï Üãñéïò åßíáé ôüóï ìåãáëýôåñç
åðéâñÜâåõóç åéóðñÜôôåé áðü ôïõò áíèñþðïõò. Ðþò ëïéðüí íá ìçí
åßíáé ôüóï Üãñéïò êáé áäõóþðçôïò, åöüóïí äåí îÝñåé ôßðïôá Üëëï
ùò ðñïò ôéò ó÷Ýóåéò ìåôáîý áíèñþðùí êáé óêýëùí.
ÂëÝðïõìå üìùò ôïõò äýï ößëïõò íá åðé÷åéñïýí íá äáìÜóïõí ôïí
Áóðñïäüíôç êáé íá óõíáíôïýí áíõðÝñâëçôåò äõóêïëßåò. ÄïêéìÜæïõí
íá ôïí êáëïðéÜóïõí ìå Ýíá êïììÜôé êñÝáò, áëëÜ ìüëéò åìöáíßóôç-
êå Ýíáò Üëëï óêýëïò ðïõ åðé÷åßñçóå íá ôïõ áñðÜîåé ôï êñÝáò, ï
Áóðñïäüíôçò ôïí êáôáóðÜñáîå. Óå áõôÞ ôç óêçíÞ âëÝðïõìå ôïí
ìÝ÷ñé ôþñá õðïìïíåôéêü êáé áíåêôéêü Ìáô íá èõìþíåé êáé íá ðçãáßíåé
íá êëùôóÞóåé ôïí Áóðñïäüíôç, ï ïðïßïò ôïí äáãêþíåé. Ï Óêïô ôüôå
÷Üíåé üëåò ôéò åëðßäåò ôïõ êáé ðáßñíåé ôï ðåñßóôñïöï, ðñïêåéìÝíïõ
íá èáíáôþóåé ôï áíÞìåñï æþï. Ôüôå âëÝðïõìå ôï Ìáô ãéá Üëëç ìéá
öïñÜ íá ðñïóðáèåß íá ìåôáðåßóåé ôïí Óêïô, õðåíèõìßæïíôÜò ôïõ ôéò
êáêïõ÷ßåò ðïõ åß÷å ðåñÜóåé ìÝ÷ñé ôþñá ï ëýêïò êáé ôïí êáëåß íá
ôïõ äþóïõí ÷ñïíéêÜ ðåñéèþñéá ãéá íá ðñïóáñìïóôåß. Ï Ìáô ìÜëéóôá
õðüó÷åôáé üôé, áí ï Áóðñïäüíôçò äåí áíôáðïêñéèåß óôéò ðñïóäïêßåò
ôïõ, áõôüò èá åßíáé ðïõ èá ôïí óêïôþóåé ðñþôïò.
435
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ 3ç åíüôçôá: Óôçí åíüôçôá áõôÞ âëÝðïõìå ôï Óêïô íá áíáëáìâÜíåé
ΤΑ ΖΩΑ ôçí ðñïóðÜèåéá åîçìÝñùóçò. Ðñïóðáèåß íá ðñïóåããßóåé ôï ëõôü
Áóðñïäüíôç ìå ãëõêüëïãá, ãéá íá êåñäßóåé ôçí åìðéóôïóýíç ôïõ. Ï
Áóðñïäüíôçò üìùò åßíáé êá÷ýðïðôïò êáé ðåñéìÝíåé ôçí ôéìùñßá ãéá
ôéò ìÝ÷ñé ôþñá ðñÜîåéò ôïõ. Åßíáé áðïöáóéóìÝíïò íá ìçí õðï÷ù-
ñÞóåé êáé åßíáé óå åðéöõëáêÞ, Ýôïéìïò íá åðéôåèåß. ¼ôáí áíôéêñßæåé
ôï ÷Ýñé ôïõ Óêïô ðïõ ðñïóðáèåß íá ôïí ÷áúäÝøåé, ôïí äáãêþíåé
åðåéäÞ óôï íïõ ôïõ Ýñ÷ïíôáé ïé êáêÝò áíáìíÞóåéò áðü ôç äñÜóç
ôùí áíèñþðéíùí ÷åñéþí ðïõ óõíÜíôçóå óôç ìÝ÷ñé ôþñá æùÞ ôïõ.
Åêåßíç ôç óôéãìÞ ï Ìáô åßíáé áðïöáóéóìÝíïò íá ðõñïâïëÞóåé ôïí
Áóðñïäüíôç, áëëÜ áõôüò ðïõ ôïí óôáìáôÜåé áõôÞ ôç öïñÜ åßíáé ï
Óêïô, ðïõ èåùñåß äéêáéïëïãçìÝíç ôçí áíôßäñáóç ôïõ Áóðñïäüíôç.
ÌÜëéóôá áðü ôéò Üãñéåò äéáèÝóåéò ôïõ êÜèå öïñÜ ðïõ áíôßêñéæå
üðëï, êáôáëáâáßíïõí üôé ôï óêõëß äéáèÝôåé íïçìïóýíç, ôçí ïðïßá
áîßæåé íá åêôéìÞóïõí êáé íá ðñïóðáèÞóïõí íá ôçí åêìåôáëëåõôïýí.
Áõôü ðïõ ÷ñåéÜæïíôáí ìüíï åßíáé õðïìïíÞ, åðéìïíÞ êáé áãÜðç.

Óêïô: Åßíáé ôï êáéíïýñãéï áöåíôéêü ôïõ Áóðñïäüíôç êáé Ýíáò áðü
ôïõò äýï óõíôñüöïõò ðïõ áíáëáìâÜíïõí ôçí åîçìÝñùóÞ ôïõ. Åßíáé
ðéï óêëçñüò áðü ôï Ìáô êáé áõôüò ðïõ áðáéóéüäïîá óêåðôüìåíïò
èåùñåß üôé åßíáé ìÜôáéç ç ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íá åîçìåñþóïõí Ýíá
ëýêï. Åßíáé âéáóôéêüò êáé áíõðüìïíïò, åöüóïí èåùñåß üôé ç åîçìÝ-
ñùóç ôïõ Áóðñïäüíôç ìðïñåß íá åðéôåõ÷èåß áðü ôç ìéá óôéãìÞ óôçí
Üëëç. Óå êÜèå áðïôõ÷çìÝíç ðñïóðÜèåéá ðñïóÝããéóçò ôïõ æþïõ,
óôáäéáêÜ áðïèáññýíåôáé êáé ç áðïãïÞôåõóÞ ôïõ öôÜíåé óôï óç-
ìåßï íá åßíáé Ýôïéìïò íá ðõñïâïëÞóåé ôï æþï. Ùóôüóï ðáñáäÝ÷åôáé
üôé óôçí ðñáãìáôéêüôçôá åðéèõìßá ôïõ äåí åßíáé íá ôïí óêïôþóåé,
áëëÜ èåùñåß üôé ìáôáéïðïíïýí. Óôçí ðïñåßá, üìùò, ðåßèåôáé áðü ôéò
ðáñáéíÝóåéò ôïõ óõíôñüöïõ ôïõ, ðëçóéÜæåé ôï æþï êáé ðáñáôçñåß
ôéò áíôéäñÜóåéò ôïõ, êáôáíïåß ôéò éäéáéôåñüôçôåò ôïõ êáé åêôéìÜ ôç
íïçìïóýíç ôïõ.
Ìáô: Ðéï õðïìïíåôéêüò êáé ðéï öéëåýóðëá÷íïò áðïäåéêíýåôáé ï
Ýôåñïò óýíôñïöïò. Åßíáé ðåñéóóüôåñï áéóéüäïîïò ãéá ôçí Ýêâáóç
ôïõò åã÷åéñÞìáôüò ôçò åîçìÝñùóçò êáé óôï ìåãáëýôåñï ìÝñïò ôïõ
áðïóðÜóìáôïò, åßíáé áõôüò ðïõ ðñïóðáèåß íá ðåßóåé ôï Óêïô íá
äþóåé ÷ñïíéêÜ ðåñéèþñéá êáé Üëëåò åõêáéñßåò óôïí Áóðñïäüíôç.
Ãíùñßæåé áðü óêõëéÜ êáé åßíáé áõôüò ðïõ äåß÷íåé ôç ìåãáëýôåñç
êáôáíüçóç óôéò âßáéåò áíôéäñÜóåéò ôïõ ëýêïõ. Åßíáé óõìðïíåôé-
êüò áðÝíáíôé óôá æþá, åöüóïí ç áðþëåéá ôïõ ÌÝéôæïñ åßíáé áõôÞ
ðïõ ôïí èõìþíåé ôåëéêÜ êáé ôïí êÜíåé íá èÝëåé íá êëùôóÞóåé ôïí
Áóðñïäüíôç.
436 Áóðñïäüíôçò: Åßíáé Üãñéïò, åðéèåôéêüò, óõ÷íÜ áäõóþðçôïò êáé
ðÜíôïôå óå åðéöõëáêÞ ãéá íá áìõíèåß. Ç ðñüôåñç óõìâßùóÞ ôïõ Τζακ
ìå ôïõò áíèñþðïõò ôïí Ý÷åé êÜíåé êá÷ýðïðôï êáé åðéöõëáêôéêü Λόντον
áðÝíáíôß ôïõò. ¼ëç áõôÞ ç óõìðåñéöïñÜ ôïõ Áóðñïäüíôç äåß÷íåé
Ýíá âáèéÜ ðëçãùìÝíï æþï, ðïõ Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí êáêïìåôá-
÷åßñéóç êáé ôçí áðáíèñùðéÜ. Ôï ìüíï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé ìÝ÷ñé ôþñá
íá êÜíåé –êáé ôïõ ôï Ýìáèáí ïé Üíèñùðïé– åßíáé íá åðéôßèåôáé êáé
íá óêïôþíåé Üëëá óêõëéÜ. ¼óï ðéï Üãñéïò åßíáé ôüóï ìåãáëýôåñç
åðéâñÜâåõóç åéóðñÜôôåé áðü ôïõò áíèñþðïõò. Ðþò ëïéðüí íá ìçí
åßíáé Üãñéïò êáé áäõóþðçôïò. ¼ôáí åéóðñÜôôåéò áãñéüôçôá, ôüôå
áãñéüôçôá èá ðñïóöÝñåéò.
i) Ãëþóóá
Ç ãëþóóá ôçò ìåôÜöñáóçò åßíáé áðëÞ äçìïôéêÞ, ÷ùñßò éäéáéôåñü-
ôçôåò Þ éäéùìáôéóìïýò.
ii) ¾öïò
Ôï ýöïò ôçò ìåôÜöñáóçò ôïõ ìõèéóôïñÞìáôïò åßíáé áðëü êáé ëéôü.
ÕðÜñ÷ïõí áñêåôÜ ó÷Þìáôá ëüãïõ, ðïõ ÷áñßæïõí ãëáöõñüôçôá.
Ùóôüóï ç ýðáñîç ðïëëþí äéáëüãùí êáèéóôÜ ôï ýöïò ôïõ áðï-
óðÜóìáôïò ãïñãü êáé ðñïóäßäåé æùíôÜíéá óôçí áöÞãçóç.
iii) ÁöÞãçóç
Ï áöçãçìáôéêüò ôñüðïò ðïõ õéïèåôåß ï óõããñáöÝáò åßíáé ç äéÞ-
ãçóç (Ýììåóç áöÞãçóç) óå ã´ ðñüóùðï, áðü Ýíáí «ðáíôïãíþóôç»
áöçãçôÞ, ðïõ ãíùñßæåé ôéò ðñÜîåéò, ôéò óêÝøåéò êáé ôá óõíáéóèÞìá-
ôá ôùí çñþùí, ìïëïíüôé ï ßäéïò äå óõììåôÝ÷åé óôá ãåãïíüôá.

ÌåôáöïñÝò: «ìçí ôóéãêïõíåýåóáé áõôÜ ðïõ îÝñåéò», «Üëëï ÷Ýñé ðïõ
êñåìüôáí áðåéëçôéêÜ áðü ðÜíù ôïõ», «áöïý Ýðåóå óôá ÷Ýñéá ôïõ
¼ìïñöïõ Óìéè», «ìïõñìïýñéóå óõìðïíåôéêÜ», « áðüäåéîç ôçò áí-
èñþðéíçò êáëïóýíçò», «ðåñéåñãÜóôçêå êá÷ýðïðôá», «ôï áßìá ðïõ
áíÜâëõæå áðü ôï ëáéìü», «Ýâáöå ôï ÷éüíé êüêêéíï», «ìáôùìÝíï ëåêÝ»,
«ôá ìÜôéá ôïõ Ýðáéîáí æùçñÜ», «ìõñéæüôáí êßíäõíï», «áêüñåóôç äßøá
ãéá æùÞ», «âëáóôÞìçóå ÷ïíôñÜ».
Ðáñïìïéþóåéò: «üðùò êïéôÜæåé ôï ëéïíôÜñé óôï êëïõâß», «óáí áããå-
ëïýäé».
ÐñïóùðïðïéÞóåéò: «Ï Áóðñïäüíôçò äõóêïëåýôçêå íá ðéóôÝøåé…
êïéôþíôáò ôïõò åðßìïíá», «üôáí ôï áíèñþðéíï ÷Ýñé ðëçóßáóå óôï
ëáéìü ôïõ», «Ï Áóðñïäüíôçò Ýãéíå êá÷ýðïðôïò…áêüñåóôç äßøá ãéá
ôç æùÞ», «ðñÝðåé íá äþóïõìå ìéá åõêáéñßá ó’ áõôü ôï ìõáëü».
Åéêüíåò: Ç åéêüíá ôïõ áãñéåìÝíïõ Áóðñïäüíôç, ç åéêüíá ôïõ Ìáô
437
ΟΙ ΦΙΛΟΙ ΜΑΣ íá ðëçóéÜæåé ìå ìðáóôïýíé ôï æþï, ç åéêüíá ôçò óõìðëïêÞò ôùí
ΤΑ ΖΩΑ äýï óêýëùí, ç åéêüíá ôïõ ðëçãùìÝíïõ óêõëéïý, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá
ôïõ ãñõëßóìáôïò ôïõ óêýëïõ, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ ðíé÷ôïý åðéöù-
íÞìáôïò, ç ç÷çôéêÞ åéêüíá ôïõ Óêïô íá øéèõñßæåé ãëõêÜ ëüãéá óôïí
Áóðñïäüíôç ê.Ü.

1. Ó÷ïëéÜóôå ôïí ôñüðï ìå ôïí ïðïßï ï Áóðñïäüíôçò áíôéëáìâÜ-
íåôáé ôéò áíôéäñÜóåéò ôùí äýï áíèñþðùí. Ðïéá øõ÷éêÞ êáôÜóôáóç
áðïêáëýðôåé;
Ïé äýï óýíôñïöïé, óôçí áðïôõ÷çìÝíç ôïõò ðñïóðÜèåéá íá åîçìå-
ñþóïõí ôïí Áóðñïäüíôç, êáé åñ÷üìåíïé áíôéìÝôùðïé ìå ôçí åðéèå-
ôéêüôçôÜ ôïõ, áíôéäñïýí ìå äéÜöïñïõò ôñüðïõò. ¸íáò áðü áõôïýò
ôïõò ôñüðïõò åßíáé íá åðé÷åéñÞóïõí íá ôïí äáìÜóïõí ÷ñçóéìï-
ðïéþíôáò ìðáóôïýíé Þ êáé ôá ÷Ýñéá ôïõò ãéá íá ôïí ÷áúäÝøïõí. Ï
Áóðñïäüíôçò ðïõ óôï ðáñåëèüí Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí áðáíèñù-
ðéÜ, ôç âÜíáõóç óõìðåñéöïñÜ êáé ôçí êáêïðïßçóç åê ìÝñïõò ôùí
áíèñþðùí, áíôéäñÜ Üãñéá êáé ðñïóðáèåß íá áìõíèåß åðéôéèÝìåíïò.
¸÷åé ãíùñßóåé ôï óêëçñü ðñüóùðï ôçò äïõëåßáò êáé áðùèåß êÜèå
ðñïóðÜèåéá ðïõ óôá ìÜôéá ôïõ öáíôÜæåé ðñïóðÜèåéá õðïäïýëùóçò.
¸íáò Üëëïò ôñüðïò áíôßäñáóçò ôùí äýï óõíôñüöùí åßíáé íá ôïí
áöÞóïõí åëåýèåñï. Ï Áóðñïäüíôçò äåí ìðïñåß íá äéáíïçèåß üôé ïé
Üíèñùðïé ìðïñåß íá Ý÷ïõí áãáèÝò ðñïóèÝóåéò êáé ôïõò áíôéìåôù-
ðßæïõí êá÷ýðïðôá. Ðßóôåøå üôé ðßóù áð’ áõôÞí ôçí êßíçóç êñõâüôáí
êÜðïéá äüëéá óêïðéìüôçôá êáé ãé’ áõôü Ýèåóå ôïí åáõôü ôïõ óå
åðéöõëáêÞ ãéá åðßèåóç. ¼ëåò áõôÝò ïé óêÝøåéò äåß÷íïõí Ýíá âáèéÜ
ðëçãùìÝíï æþï, ðïõ Ý÷åé ãíùñßóåé ìüíï ôçí êáêïìåôá÷åßñéóç êáé
ôçí áðáíèñùðéÜ. Ôï ìüíï ðïõ Ý÷åé ìÜèåé ìÝ÷ñé ôþñá íá êÜíåé åßíáé
íá åðéôßèåôáé êáé íá óêïôþíåé Üëëá óêõëéÜ. ¼óï ðéï Üãñéïò åßíáé,
ôüóï ìåãáëýôåñç åðéâñÜâåõóç åéóðñÜôôåé áðü ôïõò áíèñþðïõò. Ç
áãñéüôçôÜ ôïõ åßíáé ëïéðüí öõóéïëïãéêÞ áíôßäñáóç óôçí áãñéüôçôá
ðïõ Ý÷åé Þäç åéóðñÜîåé.
2. Ðþò êñßíåôå ôçí üëç óõìðåñéöïñÜ ôùí äýï áíôñþí áðÝíáíôé

óôï åîáãñéùìÝíï æþï;
Óôçí áñ÷Þ ïé äýï óýíôñïöïé åßíáé âéáóôéêïß êáé áíõðïìïíïýí ãéá
ôçí åîçìÝñùóç ôïõ Áóðñïäüíôç, ðïõ èåùñïýí üôé ìðïñåß íá óõìâåß
áðü ôç ìßá óôéãìÞ óôçí Üëëç. ¼ôáí üìùò ìðáßíïõí óôç äéáäéêá-
óßá íá äåßîïõí õðïìïíÞ êáé åðéìïíÞ, íá áíáëïãéóôïýí ôçí Üó÷çìç
øõ÷ïëïãéêÞ êáôÜóôáóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé Þäç ï ëýêïò êáé íá
áöïõãêñáóôïýí ôéò åðéèõìßåò ôïõ, ôüôå áñ÷ßæïõí ïõóéáóôéêÜ íá ôïí
åîçìåñþíïõí. ¼ôáí ìðáßíïõí óôç äéáäéêáóßá íá áîéïðïéÞóïõí ôá
438
êáëÜ óôïé÷åßá ôïõ æþïõ, üðùò åßíáé ç íïçìïóýíç ôïõ, ôüôå ç åðéôõ- Τζακ
÷ßá ôïõò åßíáé óßãïõñç. Óå êáíÝíá óçìåßï ôïõ êåéìÝíïõ äå äåß÷íïõí Λόντον
âÜíáõóç Þ óêëçñÞ óõìðåñéöïñÜ áðÝíáíôé óôïí Áóðñïäüíôç.
3. Mðïñåßôå íá äþóåôå êÜðïéï Üëëï üíïìá óôï Üãñéï óêõëß;

Ôï óêõëß èá ìðïñïýóå åðßóçò íá ïíïìÜæåôáé «Áôßèáóïò» Þ «ÁäÜ-
ìáóôïò».
4. ÐñïóðáèÞóôå íá öáíôáóôåßôå ôç óõíÝ÷åéá ôçò éóôïñßáò, ðåñé-

ãñÜöïíôáò ôéò ó÷Ýóåéò ôïõ æþïõ ìå ôï Óêïô êáé ôï Ìáô, ýóôåñá
áð’ üóá óõíÝâçóáí ìÝ÷ñé ôþñá.
ÐáñáêÜôù ðáñáôßèåôáé ç ðñáãìáôéêÞ åîÝëéîç ôçò éóôïñßáò:
ÓéãÜ óéãÜ ï Áóðñïäüíôçò õðåñíßêçóå ôçí å÷èñüôçôá êáé ôçí êá-
÷õðïøßá ôïõ êé Üñ÷éóå íá áðïëáìâÜíåé ôéò öñïíôßäåò ôïõ Ìáô êáé
ôïõ Óêïô. Ìå ôï ðÝñáóìá ôïõ ÷ñüíïõ ïé ðëçãÝò ôïõ ðáñåëèüíôïò
Üñ÷éóáí íá óâÞíïõí êáé äÝ÷ôçêå ôåëéêÜ áðëü÷åñá ôï ìüíï ðñÜãìá
ðïõ äßíåé íüçìá óôçí ýðáñîç: ôçí áãÜðç, áðü Ýíá èåü ðïõ áðïäåß-
÷ôçêå áëëéþôéêïò áðü ôïõò Üëëïõò.
ÅðåéäÞ äåí áíÞêå îåêÜèáñá ïýôå óôï ãÝíïò ôùí ëýêùí ïýôå ó’
åêåßíï ôùí óêýëùí, ï Áóðñïäüíôçò Ýíá ðñÜãìá äåí ìðüñåóå íá îå-
ðåñÜóåé ðïôÝ: ôï ãñýëéóìá. Ôï ãñýëéóìá Üñ÷éæå ìáæß ìå ôá ÷Üäéá êáé
óõíå÷éæüôáí þóðïõ íá ôåëåéþóïõí. Ùóôüóï, åß÷å áëëÜîåé ôüíï.
¸íáò îÝíïò äå èá ìðïñïýóå íá êáôáëÜâåé ôç äéáöïñÜ· ãé’ áõôüí ôï
ãñýëéóìá ôïõ Áóðñïäüíôç Þôáí åðßäåéîç ðñùôüãïíçò áãñéüôçôáò
ðïõ ôïõ ôÝíôùíå ôá íåýñá êáé ôïõ ðÜãùíå ôï áßìá. Åß÷å óêëçñýíåé
ôï ëáñýããé ôïõ Áóðñïäüíôç ôüóá ÷ñüíéá ìå ô’ Üãñéá ïõñëéá÷ôÜ,
áöüôïõ, êïõôÜâé óôç öùëéÜ, Ýâãáëå ôçí ðñþôç ôïõ èõìùìÝíç êñáõ-
ãÞ, êáé ôþñá ðéá äåí ìðïñïýóáí ïé Þ÷ïé ðïõ Ýâãáéíáí áðü ìÝóá ôïõ
íá ìáëáêþóïõí ãéá íá åêöñÜóïõí ôçí ôñõöåñüôçôá ðïõ Ýíéùèå. Ìá
ï Ãïõßíôïí Óêïô, ìå ôçí áãÜðç êáé ôï åõáßóèçôï áõôß ôïõ, áíôéëáì-
âáíüôáí ôçí êáéíïýñãéá íüôá, ðïõ ôçí Ýðíéãå ç áãñéÜäá – ôç íüôá
ðïõ Þôáí ìéá íýîç, Ýíá áíåðáßóèçôï ìïõñìïýñéóìá åõ÷áñßóôçóçò
ðïõ äå ãéíüôáí áíôéëçðôü áðü êáíÝíáí Üëëï Üíèñùðï.

κειμένου
1. Èåùñåßôå áäéêáéïëüãçôç ôç óôÜóç ôïõ Áóðñïäüíôç áðÝíáíôé
óôïõò äýï óõíôñüöïõò. ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò.
2. Ðïéï ôñüðï ðñïóÝããéóçò èá åðéëÝãáôå åóåßò êáé ãéáôß;
439
440
Περιεχόμενα
Ï Üíèñùðïò êáé ç öýóç – Ðüëç – ¾ðáéèñïò

Ãåþñãéïò Äñïóßíçò, «ÈáëáóóéíÜ ôñáãïýäéá» ...........................................10
ÃéÜííçò Ñßôóïò, «Ôæéôæßêéá óôÞóáí ôï ÷ïñü»
êáé ÏäõóóÝáò Åëýôçò, «ÊÜôù óôçò ìáñãáñßôáò ôï áëùíÜêé» .....15
ºôáëï Êáëâßíï, «ÌáíéôÜñéá óôçí ðüëç» ..........................................................23
ËáïãñáöéêÜ
Ëáúêü ðáñáìýèé, «Ôï ðéï ãëõêü øùìß» .............................................................30
Áíôþíçò Ìüëëáò, «Ç ðåßíá ôïõ Êáñáãêéüæç» ............................................35
Äçìïôéêü ôñáãïýäé, «¾ðíå ìïõ êé ÝðáñÝ ìïõ ôï» ...................................40
Ìáñßá Éïñäáíßäïõ, «Ôá öáíôÜóìáôá» ..............................................................45
ÊïóìÜò Ðïëßôçò, «Ôá ôóåñêÝíéá» .........................................................................51
ÏéêïãåíåéáêÝò ó÷Ýóåéò
¢ããåëïò Óéêåëéáíüò, «Ôçò ìÜíáò ìïõ» ............................................................58
ÅììáíïõÞë ÑïÀäçò, «Ç åïñôÞ ôïõ ðáôñüò ìïõ» .......................................63
ËÜìðñïò Ðïñöýñáò, «Ôï óôåñíü ðáñáìýèé» ..............................................69
ËÝùí Ôïëóôüé, «Ï ðáððïýò êáé ôï åããïíÜêé» ............................................73
Æùñæ ÓáñÞ, «ÍéíÝô» .........................................................................................................78
Ôïýëá Ôßãêá, «Ôá ðñÜãìáôá óôñþíïõí ðåñéóóüôåñï» .......................85
ÈñçóêåõôéêÞ æùÞ
ÁëÝîáíäñïò ÐáðáäéáìÜíôçò, «Óôçí Ðáíáãßá ôç ÓáëïíéêéÜ» .........94
Ê. Ð. ÊáâÜöçò, «ÄÝçóéò»..............................................................................................100
ÓôñÜôçò ÌõñéâÞëçò, «Ç ëéôáíåßá» .......................................................................104
ÊÜñïëïò Íôßêåíò, «ÐáñáìïíÞ ×ñéóôïõãÝííùí» ........................................110
ÐáíôåëÞò Êáëéüôóïò, «Ðáó÷áëéíÞ éóôïñßá» ................................................117 441
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ÅèíéêÞ æùÞ
ÊëÝöôéêï ôñáãïýäé, «¸íáò áúôüò ðåñÞöáíïò» ...........................................124
ÃéÜííçò Âëá÷ïãéÜííçò, «Ç ¸îïäï» ......................................................................129
ÐáíôåëÞò ÐñåâåëÜêçò, «Ï Êñçôéêüò – Ç Ðïëéôåßá» ...............................135
Ãéþñãïò ÈåïôïêÜò, «ÁíÞìåñá ôçò 28çò Ïêôùâñßïõ 1940» ..............141
ÄçìÞôñçò ØáèÜò, «Ïé ðéôóéñßêïé» ........................................................................146
Êýðñïò ×ñõóÜíèçò, «17 ôïõ ÍïÝìâñç 1973 (×áñÜìáôá)» ..................151
Ðáëáéüôåñåò ìïñöÝò æùÞò

Êþóôáò ÊñõóôÜëëçò, «Çëéïâáóßëåìá» .............................................................158
Íßêïò ÊáæáíôæÜêçò, «Ç ÍÝá ÐáéäáãùãéêÞ» ...................................................163
Íßêïò ÈÝìåëçò, «Ç áöÞãçóç ôïõ Áñ÷éìÜóôïñá» .....................................171
Åõãåíßá Öáêßíïõ, «Ç æùÞ óôç Óýìç» ..................................................................177
Íôßíïò Äçìüðïõëïò, «Ï Óáñëü êáé ôï áèÜíáôï íåñü» .......................183
ÔáîéäéùôéêÜ êåßìåíá
ÍÜíïò Âáëáùñßôçò, «Ìå ðëïßï» ............................................................................190
Êþóôáò ÏõñÜíçò, «Ôï èÝëãçôñï ôçò Áíäáëïõóßáò» ...........................196
ÔáôéÜíá Ãêñßôóç-ÌéëëéÝî, «Ïäïéðïñéêü óôçí Éíäßá» ..............................202
Ôæùí Öþïõëò, «Êïéôþíôáò ôçí ÁèÞíá» ...........................................................209
Ìé÷Üëçò ÃêáíÜò, «ÃõÜëéíá ÃéÜííéíá» .................................................................215
Ç áðïäçìßá - Ï êáçìüò ôçò îåíéôéÜò - Ï åëëçíéóìüò Ýîù áðü ôá

óýíïñá - Ôá ìéêñáóéáôéêÜ - Ïé ðñüóöõãåò
ÉùÜííçò ÂçëáñÜò, «ÐïõëÜêé» ...................................................................................222
Ãéþñãïò ÈåïôïêÜò, «Ï Äçìïôéêüò ÊÞðïò ôïõ Ôáîéìéïý» ..................227
Äéäþ Óùôçñßïõ, «Ôáîßäé ÷ùñßò åðéóôñïöÞ» .................................................233
ÈáíÜóçò Âáëôéíüò, «Ç êáëÞ ìÝñá áð’ ôï ðñùß öáßíåôáé» ................239
Ìáñïýëá ÊëéÜöá, «Ï äñüìïò ãéá ôïí ÐáñÜäåéóï
åßíáé ìáêñýò» ...................................................................................................................... 244
442
Áèëçôéóìüò ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
ÊùóôÞò ÐáëáìÜò, «Ï Ïëõìðéáêüò ýìíïò» ....................................................250
ÐÝôñïò ×Üñçò, «Äñüìïò 100 ìÝôñùí» ..............................................................258
ÁããåëéêÞ ÂáñåëëÜ, «Ç íßêç ôïõ Óðýñïõ Ëïýç».........................................266
Ç áãÜðç ãéá ôïõò óõíáíèñþðïõò ìáò - Ïé öéëéêïß äåóìïß

- Ç áãÜðç
ÅéñÞíç ÌÜññá, «Ôá êüêêéíá ëïõóôñßíéá»........................................................276
Äçìïôéêü ôñáãïýäé, «Êüñç ðïõ ëÜìðåé» .........................................................283
Ëßôóá Øáñáýôç, «Ï ÊùíóôáíôÞò» .......................................................................289
ÃéÜííçò Ñßôóïò, «Ðñùéíü Üóôñï» ..........................................................................296
Áñãýñçò Åöôáëéþôçò, «ÁãÜðçò ëüãéá» ...........................................................303
ÏäõóóÝáò Åëýôçò, «¼ëá ôá ðÞñå ôï êáëïêáßñé» ....................................310
¼óêáñ ÏõÜéëíô, «Ï ðéóôüò ößëïò» ......................................................................315
Ìéìßêá ÊñáíÜêç, «¸íá ôüðé ÷ñùìáôéóôü» ......................................................324
Ç âéïðÜëç - Ôï áãùíéóôéêü ðíåýìá ôïõ áíèñþðïõ

Ëáúêü ðáñáìýèé, «Ï öôù÷üò êáé ôá ãñüóéá» ..............................................334
ÔÝëëïò ¢ãñáò, «Ôï îáíèü ðáéäß»
êáé Íéêçöüñïò ÂñåôôÜêïò, «Ôï ðáéäß ìå ôá óðßñôá» ...........................340
¢íôïí ÔóÝ÷ùö, «Ï ÂÜíêáò» .....................................................................................349
Ìáñßá Ðõëéþôïõ, «Ëåþíç»..........................................................................................356
ÐñïâëÞìáôá ôçò óýã÷ñïíçò æùÞò

Áíôþíçò ÓáìáñÜêçò, «Ãñáöåßïí éäåþí» .........................................................364
Ëïõßò Óåðïýëâåäá, «Ôï ìáýñï êýìá» ...............................................................371
Êñßôùí Áèáíáóïýëçò, «ÐáñÜðïíï óêýëïõ» ................................................380
ÅëÝíç Óáñáíôßôç, «¼ðùò ôá âëÝðåé êáíåßò...» ............................................385
Ïé ößëïé ìáò ôá æþá
ÁíäñÝáò Êáñêáâßôóáò, «Ôï ìÞíõìá ôçò ìÜíáò» ......................................396
Ãñçãüñéïò Îåíüðïõëïò, «Ç ãÜôá ôïõ ðáðÜ» ..............................................405 443
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Çëßáò ÂåíÝæçò, «Ç ÄÜöíç».........................................................................................411
ËéëÞ ÆùãñÜöïõ, «Óôñßãêëá êáé êáëëïíÞ» .....................................................420
Ãéþñãïò Óêáìðáñäþíçò, «Ç Âáããåëéþ-äåí-åßóáé-åíôÜîåé» ..............427
Ôæáê Ëüíôïí, «Ï áäÜìáóôïò» .................................................................................433
444

Neoellinika Keimena A Gimnasiou

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Neoellinika Keimena A Gimnasiou

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Λογοτεχνίας

ÓõããñáöÝáò: Óðüæéôïõ ÁëåîÜíäñá

Ï Ãåþñãéïò Äñïóßíçò ãåííÞèçêå óôçí ÁèÞíá ôï 1859 êáé ðÝèáíå

Γ. Δομή του έργου

Δ. Ανάλυση του περιεχομένου

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç

1ç åíüôçôá: Óôïõò ôÝóóåñéò ðñþôïõò óôß÷ïõò ôïõ ðïéÞìáôïò, ï

2ç åíüôçôá: Ç áíáöïñÜ óôá Ýìöõôá óôïé÷åßá ôçò åëëçíéêÞò öýóçò

3ç åíüôçôá: Óôçí ôñßôç óôñïöÞ ôïõ ðïéÞìáôïò ãëÜñïé êáôÜëåõêïé

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

2. Óôçí ôåëåõôáßá óôñïöÞ óõìðëÝêïíôáé äýï äéáöïñåôéêïß êüóìïé.

3. Ôá åêöñáóôéêÜ ìÝóá ðïõ êõñéáñ÷ïýí óôï ðïßçìá åßíáé ôá åðß-

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του

Γ. Δομή του έργου

1ç åíüôçôá: «Ôæéôæßêéá óôÞóáí ôï ÷ïñü /… êáé ðáßæïõí ðáëáìÜêéá».

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

3. Ðïéåò áéóèÞóåéò ìáò êéíçôïðïéïýíôáé, ðñïêåéìÝíïõ íá ðñïóëÜ-

4. Óå ðïéá óçìåßá öáßíåôáé ç áéóéüäïîç äéÜèåóç ôùí ðïéçôþí;

5. Ðþò óõíõðÜñ÷ïõí ìÝóá óôï ðïßçìá ôïõ Ã. Ñßôóïõ ç ÷áñïýìåíç

7. Âñåßôå ôéò ìåôáöïñÝò êáé ôéò ðñïóùðïðïéÞóåéò ðïõ õðÜñ÷ïõí

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του

Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Γ. Δομή του έργου

Δ. Ανάλυση του περιεχομένου

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç

1ç åíüôçôá: Óôçí ðñþôç èåìáôéêÞ åíüôçôá ôïõ áðïóðÜóìáôïò óêé-

iii) ×áñáêôçñéóìüò ðñùôáãùíéóôþí/çñþùí

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

2. Áðü ðïéåò öÜóåéò ðåñíÜ ç äéÜèåóç ôïõ Þñùá, áðü ôç óôéãìÞ

3. Ôé åßäïõò ðñïâëÞìáôá áíôéìåôùðßæïõí ïé Üíèñùðïé ðïõ æïõí

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του

Το πιο γλυκό ψωμί

Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Γ. Δομή του έργου

Δ. Ανάλυση του περιεχομένου

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

3. ÐåñéãñÜøôå ôïõò äýï áíèñþðéíïõò ÷áñáêôÞñåò ôïõ ðáñáìõ-

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του

Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Γ. Δομή του έργου

Δ. Ανάλυση του περιεχομένου

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç

iii) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

ΣΤ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου

2. Ðþò öÝñåôáé óôïí Êáñáãêéüæç ï èåßïò ôïõ ï Ìðáñìðáãéþñ-

4. Åíôïðßóôå óçìåßá üðïõ êïñõöþíåôáé ôï ÷éïýìïñ êáé åîçãÞóôå

Ζ. Πρόσθετες ερωτήσεις για την καλύτερη κατανόηση του

Ύπνε μου κι έπαρέ μου το

Β. Εισαγωγικό σημείωμα για το έργο

Γ. Δομή του έργου

ii) ÍïçìáôéêÞ áðüäïóç

iii) Óôé÷ïõñãéêÞ áíÜëõóç

iv) Ó÷Þìáôá ëüãïõ

Στ. Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου